ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗΣ #44 - ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2016

ISSN : 1791-4574

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛ.Ο.∆Ι.

www.elodi.org

Απρίλιος - Μάιος - Ιούνιος 2016 #44

◗ Συνέντευξη του Σταύρου Ι. Παππά, π. Συντονιστής ∆ιευ/ντής Γ’ Παθολ/κής Κλινικής / ∆ιαβητ/κού Κέντρου Γ. Νοσοκ/ειου Νίκαιας, Πρ. Ειδικής Γνωµοδοτικής Επιτροπής Σακχαρώδη ∆ιαβήτη

◗ Παχυσαρκία – µια πολυπαραγοντική νόσος ◗ Προστασία των µατιών το καλοκαίρι σε άτοµα µε Σ∆ ◗ Καλοκαιρινά φρούτα και σακχαρώδης διαβήτης

ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

Τώρα μπορείτε να είστε πολύ σίγουροι για τις μετρήσεις του σακχάρου

Σύστηµα Μέτρησης Γλυκόζης Αίµατος

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

Σφάλµα Γλυκόζης

σας!

Πριν την διόρθωση Hct

Μετά την διόρθωση Hct Αιµατοκρίτης%

Αιµατοκρίτης% 0

0

Ο µετρητής σακχάρου αίµατος On Call Vivid προσφέρει: • 100% ακρίβεια µετρήσεων • Προειδοποίηση για εµφάνιση κετονών • Αυτόµατη διόρθωση του αιµατοκρίτη

H αυτόµατη διόρθωση αιµατοκρίτη ελαχιστοποιεί το σφάλµα της µέτρησης της γλυκόζης για βέλτιστη ακρίβεια

Σκαρφιστήρες και βελόνες ινσουλίνης τύπου πέννας υψηλής τεχνολογίας Ποιότητα από την Σκανδιναβία

Συµβατότητα µε τις περισσότερες συσκευές και τις πένες ινσουλίνης που κυκλοφορούν στην αγορά.

Σκαρφιστήρες VITREX. Οι σκαρφιστήρες Vitrex των 30G είναι στείρες βελόνες τρυπήµατος υψηλών προδιαγραφών. Βελόνες Ινσουλίνης EasyDrip. Οι βελόνες ινσουλίνης τεχνολογίας λεπτού τοιχώµατος Easydrip είναι για συσκευές τύπου πέννας και διατίθενται σε δύο µεγέθη: • 30G x 5/16” - 0,3 x 8mm, (8mm/30G) • 32G x 5/32” - 0,23 x 4mm, (4mm/32G) που είναι κατάλληλες για παιδιά.

Approved by

Πληρεί τις τελευταίες προδιαγραφές ISO15197:2013

Η αξιόπιστη λύση για την υγεία σας Οιδίποδος 1-3 & Παράδροµος Αττικής Οδού 33-35, 15238 Χαλάνδρι Τηλ.: 2107488821, Fax: 2107488827, www.winmedica.gr • info@winmedica.gr

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

1

ταυτοτητα ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛ.Ο.∆Ι.

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ Ιδιοκτησία ΕΛΟ∆Ι, Φερών 8, 104 34 Αθήνα τηλ: 210 88 38 113, φαξ: 210 88 38 118 e-mails: info@elodi.org - elodi@elodi.org website: www.elodi.org

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ∆ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Γεώργιος Ν. Κουκούλης, αναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίας ΜΕΛΗ

Έκδοση The Media Workshop M.ΕΠΕ

Ανδριανή Βαζαίου, παιδίατρος, αναπλ. διευθύντρια Α' παιδιατρικής κλινικής, υπεύθυνη ∆ιαβητολογικού Κέντρου, Νοσοκοµείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»

Γενικός ∆ιευθυντής: Νικόλαος Παπαβασιλείου Λεωφόρος Κηφισίας 294 & Ναυαρίνου 27, 15232 Χαλάνδρι. Τηλ.: 216 100 5190, fax: 216 100 5127,

Ανδροµάχη Βρυωνίδου, ενδοκρινολόγος, συντονίστρια διευθύντρια τµήµατος, ενδοκρινολογίας και µεταβολισµού, υπεύθυνη διαβητολογικού κέντρου ΓΝΑ «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΕ Χριστίνα Κανακά, παιδίατρος - παιδοενδοκρινολόγος

- διαβητολόγος, καθηγήτρια παιδιατρικής ενδοκρινολογίας - νεανικού διαβήτη, Α' παιδιατρική κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Αθηνών Νικόλαος Κεφαλάς, παιδίατρος-ενδοκρινολόγος Χρήστος Μπαρτσόκας, οµότιµος καθηγητής παιδιατρικής, σύµβουλος Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών Νικόλαος Τεντολούρης, αναπληρωτής καθηγητής παθολογίας Πανεπιστηµίου Αθηνών, υπεύθυνος ∆ιαβητολογικού Κέντρου ΓΝΑ «Λαϊκό» Χαράλαµπος Τούντας, αναπληρωτής καθηγητής παθολογίας, Παναγιώτης Χαλβατζιώτης, επίκουρος καθηγητής παθολογίας Πανεπιστηµίου Αθηνών

∆ηµιουργικός Σχεδιασµός – Επιµέλεια Έκδοσης TheWorkshop - Custom Publishing Laboratory ∆ιεύθυντρια Έκδοσης: Ευαγγελία Ματθαίου Αρχισυνταξία & Συντονισµός ύλης: Μαρία Χατζηδάκη maria_hatzidaki@yahoo.gr Creative Art Director: Βασίλης Καδινόπουλος Art Director: Βασιλική Πατσή Εµπορική ∆ιεύθυνση: Ευαγγελία Ματθαίου Πρακτορεία: Shutterstock Εκτύπωση: Pressious-Arvanitidis ΑΒΕΕ ΚΩ∆ΙΚΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ Γ.Γ.Ε. 018331 Η συντακτική επιτροπή, ο εκδότης και ο ιδιοκτήτης δεν φέρουν ευθύνη για οποιαδήποτε βλάβη ηθική ή σωµατική προκληθεί από τη χρήση µεθόδων, προϊόντων ή εφαρµογή ιδεών που περιέχονται στις δηµοσιεύσεις. Η έγκριση δηµοσίευσης οποιασδήποτε µελέτης ή διαφηµιστικού υλικού δεν σηµαίνει αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα ή τns εταιρείας που διαφηµίζει το προϊόν. Η ευθύνη αφορά τoυs συγγραφείς ή τιs διαφηµιζόµενες εταιρείεs. Για τα αποστελλόµενα κείµενα, έντυπα και φωτογραφίες λαµβάνεται αυτοµάτως το δικαίωµα δηµοσίευσης. Το υλικό που αποστέλλεται στο περιοδικό για δηµοσίευση δεν επιστρέφεται. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή ή η µετάδοση όλου ή µέρους του περιοδικού χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

ΕΙ∆ΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Θεόδωρος Αλεξανδρίδης, καθηγητής παθολογίας - ενδοκρινολογίας, διευθυντής ενδοκρινολογικού τµήµατος Πανεπιστηµίου Πατρών

Ηλίας Μυγδάλης, παθολόγος, διευθυντής Β' παθολογικής κλινικής και ∆ιαβητολογικού Κέντρου Νοσοκοµείο «ΝΙΜΤΣ»

Αικατερίνη ∆άκου-Βουτετάκη, οµότιµη καθηγήτρια παιδιατρικής - ενδοκρινολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών

Κωνσταντίνος Πολυχρονάκος, καθηγητής παιδιατρικής, διευθυντής του εργαστηρίου ενδοκρινολογικής γενετικής, Πανεπιστήµιο McGill, διευθυντής τµήµατος παιδιατρικής ενδοκρινολογίας, Νοσοκοµείο Παίδων Μόντρεαλ

Γεώργιος ∆ηµητριάδης, καθηγητής παθολογίας, Β' προπαιδευτική παθολογική κλινική & µονάδα έρευνας Πανεπιστηµίου Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν» Χρήστος Ζούπας, ειδικός παθολόγος - διαβητολόγος, διευθυντής διαβητολογικής κλινικής Νοσοκοµείο «Υγεία» Νικόλαος Λ. Κατσιλάµπρος, οµότιµος καθηγητής παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών Όλγα Κορδονούρη, καθηγήτρια παιδιατρικής, υπεύθυνη ∆ιαβητολογικού Κέντρου Νοσοκοµείο Παίδων, Ανόβερο, Γερµανία

Σωτήριος Ράπτης, οµότιµος καθηγητής παθολογίας, ενδοκρινολογίας µεταβολισµού και σακχαρώδη διαβήτη των Πανεπιστηµίων Αθηνών και Ουλµ Γερµανίας, πρόεδρος Εθνικού Κέντρου Έρευνας Πρόληψης και Θεραπείας του Σακχαρώδη ∆ιαβήτη και των Επιπλοκών του (ΕΚΕ∆Ι) Βασιλική Σπηλιώτη, καθηγήτρια Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Πατρών, υπεύθυνη Μονάδας Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας και ∆ιαβήτη

Χρήστος Μανές, ειδικός παθολόγος - διαβητολόγος, συντονιστής ∆ιευθυντής Γ' παθολογικής κλινικής, υπεύθυνος ∆ιαβητολογικού Κέντρου ΓΠΝΘ «Παπαγεωργίου»

Στέλιος Τίγκας, επίκουρος καθηγητής ενδοκρινολογίας, Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων

Ασηµίνα Μητράκου, αναπληρώτρια καθηγήτρια παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών

∆ηµήτριος Χιώτης, παιδίατρος - ενδοκρινολόγος

Ζαδάλλα Μούσλεχ, ενδοκρινολόγος, διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Αλεξάνδρα Μπαργιώτα, επίκουρη καθηγήτρια παθολογίας-ενδοκρινολογίας, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Μαριάννα Μπενρουµπή, παθολόγος, διευθύντρια ∆ιαβητολογικού Κέντρου ΓΝΝ Αθηνών «Πολυκλινική»

Αγαθοκλής Τσατσούλης, οµότιµος καθηγητής παθολογίας - ενδοκρινολογίας Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων Γεώργιος Χρούσος, καθηγητής παιδιατρικής, διευθυντής Α' παιδιατρικής κλινικής Πανεπιστηµίου Αθηνών Helen Vlassara, MD, the Mount Sinai Chair on Diabetes and Aging, professor of geriatrics, medicine and molecular medicine, director, Division of Experimental Diabetes and Aging, Brookdale Department of Geriatrics, Mt Sinai School of Medicine

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

3

περιεχοµενα

10

22

30 50

46 53 4

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

περιεχοµενα 6 ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΚΟΥΚΟΥΛΗΣ 40-41 42-45 ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΑ ΦΡΟΥΤΑ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ 8-9 Ο ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΛΟΔΙ 46-48 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΒΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ 10-21 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΕΒΙΟΤΙΚΩΝ EDITORIAL

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Διευθυντής σύνταξης περιοδικού ΕΛΟΔΙ

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ

ΜΗΝΥΜΑ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ Ι ΠΑΠΠΑ

ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ

ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ

22-25 ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΛΙΠΩΔΗΣ ΔΙΗΘΗΣΗ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ

26-29 ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ - ΜΙΑ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ

ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

30-33 ΑΝΤΛΙΕΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ

ΥΠΟΔΟΡΙΑΣ ΕΓΧΥΣΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

34-36 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΤΙΩΝ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ

ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ

37-38

ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΑ

ΔΙΑΙΤΕΣ 50-52 ΚΕΤΟΓΟΝΙΚΕΣ ΣΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ

53-55 ΑΝΤΛΙΑ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ

56-57

ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ

58-60 ΤΖΩΝ ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΣ ΤΙΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝ

61 62-63 ΟΔΗΓΟΣ

ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΧΡΗΣΤΙΚΑ

ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

64

ΜΑΣ ΡΩΤΑΤΕ - ΣΑΣ ΑΠΑΝΤΑΜΕ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

5

editorial Αγαπητοί αναγνώστες Ελπίζω η διάθεση σας να παρακολουθεί την αισιόδοξη νότα του καλοκαιριού. Μπορεί ο καιρός να είναι λίγο άστατος αλλά είµαι σίγουρος ότι οι µικρές παραξενιές του δεν µπορούν να κλονίσουν την στέρεα πεποίθηση µας για τον ερχοµό ευχάριστων θερινών διακοπών. Φεύγοντας για το τόπο των διακοπών είναι λογικό να επιθυµούµε να αφήσουµε πίσω τις καθηµερινές µας έγνοιες. Ωστόσο, από αυτή την ανάγκη πρέπει να εξαιρέσουµε ό,τι αφορά τη φροντίδα για το διαβήτη στις συνθήκες των διακοπών. Είµαι βέβαιος ότι ευχάριστη θερινή σχόλη µπορεί να συνυπάρχει µε ικανοποιητική ρύθµιση του σακχάρου. Το τεύχος του περιοδικού που έχετε στα χέρια σας θεωρώ ότι µπορεί να σας κρατήσει ευχάριστη συντροφιά κατά την θερινή περίοδο. Στις σελίδες του µπορείτε να βρείτε σηµαντικές πληροφορίες και συµβουλές για καθηµερινά προβλήµατα που ενδιαφέρουν τα άτοµα µε σακχαρώδη διαβήτη (διατροφή το καλοκαίρι, προστασία των µατιών) και πληροφορίες σχετικά µε την επιστηµονική πρόοδο στο πεδίο του διαβήτη. Σηµαντικά θεωρώ τα άρθρα που πραγµατεύονται το πρόβληµα της παχυσαρκίας και της διατροφικής προσπάθειας ελάττωσης του παραπάνω βάρους. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα θεωρώ την επιστολή του νέου προέδρου της ΕΛΟ∆Ι κ. Ν. Τεντολούρη στην οποία σκιαγραφούνται οι άµεσοι και απώτεροι στόχοι του ∆ιοικητικού Συµβουλίου. Στην υλοποίηση αυτών των στόχων οφείλουµε όλοι να συµβάλλουµε, ο καθένας από το δικό του µετερίζι. Στο παρόν τεύχος του περιοδικού θα βρείτε άρθρο που αναφέρεται στη µνήµη του πρόσφατα εκλιπόντος και ιδιαίτερα αγαπητού Τζών Αλεβιζάτου, πρωτοπόρου στην οργάνωση της φροντίδας ατόµων µε διαβήτη. Η παράληψη τµήµατος του άρθρου, λόγω του δαίµονος του τυπογραφείου, στο προηγούµενο τεύχος, επέβαλε την αναδηµοσίευση του. Με την προσδοκία ότι θα έχετε ένα όµορφο καλοκαίρι σας εύχοµαι ευχάριστες διακοπές Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ενδοκρινολογίας ∆ιευθυντής Σύνταξης

6

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

7

µήνυµα Ο χαιρετισµός του νέου προέδρου της ΕΛΟΔΙ

8

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι, Πρόσφατα ανέλαβα πρόεδρος του ∆ιοικητικού Συµβουλίου της Ελληνικής Οµοσπονδίας για το ∆ιαβήτη. Από τη θέση αυτή θέλω να ευχαριστήσω τους εκπροσώπους των 12 συλλόγων που συµµετέχουν στην ΕΛΟ∆Ι για την εµπιστοσύνη που µου έδειξαν. Η ΕΛΟ∆Ι είναι η πρώτη οµοσπονδία συλλόγων ατόµων µε σακχαρώδη διαβήτη. Ιδρύθηκε το 1997 αρχικά από την ΠΕ∆, την ΠΕΑΝ∆, το ΓΑΛΗΝΟ και την ΠΕΝ∆Ι. Σήµερα, στην ΕΛΟ∆Ι συµµετέχουν και άλλοι 8 σύλλογοι ατόµων µε διαβήτη από όλη την Ελλάδα. Είναι πλήρες µέλος του IDF, από το Νοέµβριο του 2000, και συµµετέχει στο ∆.Σ. του ΕΚΕ∆Ι, ενώ είναι µέλος της Εθνικής Γνωµοδοτικής Επιτροπής για το Σακχαρώδη ∆ιαβήτη. Ο διαβήτης αποτελεί τη συχνότερη µεταβολική νόσο σε παγκόσµια κλίµακα και η συχνότητά της έχει λάβει διαστάσεις επιδηµίας. Στην Ελλάδα, ένα ποσοστό της τάξης του 8% του ενήλικου πληθυσµού έχει σακχαρώδη διαβήτη, που είναι από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη. Ένας σηµαντικός αριθµός ατόµων, περίπου 16%, έχει προδιαβήτη που σε µεγάλο ποσοστό θα εξελιχθεί σε διαβήτη στα επόµενα 5 - 10 χρόνια. Γίνεται εποµένως κατανοητό ότι πρέπει να γίνει µεγάλη προσπάθεια για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και δεδοµένης της δυσµενούς οικονοµικής κατάστασης που όλοι - και περισσότερο τα άτοµα µε διαβήτη - βιώνουµε, το έργο της ΕΛΟ∆Ι καθίσταται αναγκαίο για τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία και είναι ιδιαίτερα έντονη η ανάγκη υποστήριξής του. Στο πλαίσιο αυτό γίνεται αντιληπτό ότι τα άτοµα που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις έχουν περισσότερη ανάγκη υποστήριξης και αρωγής, προκειµένου να ατενίσουν το µέλλον τους µε αισιοδοξία και ελπίδα. Η Ελληνική Οµοσπονδία για το ∆ιαβήτη, έχοντας πλήρη επίγνωση του ρόλου της και των αναγκών της ελληνικής κοινωνίας, στοχεύει µε υψηλό αίσθηµα ευθύνης να συνεχίσει το δύσκολο έργο της. Σκοποί της Οµοσπονδίας, έξω από πολιτικά κόµµατα και δόγµατα, είναι: • η διεξαγωγή αγώνα για την πρόληψη και την αντιµετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη, • η αλληλεγγύη και η ανάπτυξη των σχέσεων µεταξύ των µελών της Οµοσπονδίας, • ο συντονισµός των ενεργειών και της δράσης για την αποτελεσµατικότερη αντιµετώπιση των προβληµάτων

µήνυµα που απασχολούν τόσο τα άτοµα µε σακχαρώδη διαβήτη, όσο και τις οικογένειές τους, • η διατήρηση επαφής και ανάπτυξη συνεργασίας µε άλλους σχετικούς φορείς, σε Ελλάδα και εξωτερικό, µε σκοπό την βελτίωση της υγείας, της περίθαλψης και γενικά της καλύτερης διαβίωσης των ατόµων µε σακχαρώδη διαβήτη, • η συνεργασία και η από κοινού προώθηση µε κρατικούς φορείς ενεργειών για θέµατα πολιτικής των ασφαλιστικών φορέων, ιατροφαρµακευτικής περίθαλψης, παροχής τυχόν επιδοµάτων σε πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη, παιδείας, στράτευσης και εργασίας, µε τη θέσπιση ειδικών διατάξεων και ρυθµίσεων µε στόχο την όσο το δυνατόν πιο οµαλή ένταξη των ατόµων µε διαβήτη στο κοινωνικό σύνολο χωρίς προβλήµατα, • η παρέµβαση και η συµµετοχή των εκπροσώπων της Οµοσπονδίας στα κέντρα λήψης των αποφάσεων που έχουν σχέση µε τον σακχαρώδη διαβήτη, • η υποστήριξη, σε όλα τα επίπεδα, των µελών της Οµοσπονδίας, αλλά και των φυσικών προσώπων που είναι µέλη των σωµατείων αυτών, • η συµβολή στην πνευµατική, πολιτιστική, κοινωνική και επαγγελµατική ανάπτυξη και πρόοδο των φυσικών προσώπων που απαρτίζουν τις Ενώσεις – Συλλόγους, µέλη της Οµοσπονδίας, • η σωστή ενηµέρωση της ελληνικής και διεθνούς κοινής γνώµης για θέµατα που αφορούν τα άτοµα µε σακχαρώδη διαβήτη, • η οργάνωση διαφόρων εκδηλώσεων µε σκοπό την πρόληψη, διάγνωση, καταπολέµηση της ασθένειας και τη διαφώτιση νέων και εφήβων και των οικογενειών τους. Η ΕΛΟ∆Ι θα συνεχίσει το έργο της στους παραπάνω άξονες. Στον αγώνα αυτόν κανένας δεν περισσεύει εφόσον τα προβλήµατα των ατόµων µε διαβήτη είναι κοινά. Μια δυνατή οµοσπονδία µπορεί να πετύχει πολύ περισσότερα από τις µεµονωµένες προσπάθειες. Στο ανωτέρω πλαίσιο καλώ του συλλόγους µας να ενισχύσουν τη δράση της ΕΛΟ∆Ι, τα άτοµα µε διαβήτη να πλαισιώσουν τους συλλόγους µας και να ιδρύσουν νέους συλλόγους, ώστε να µην υπάρχει στη χώρα µας νοµός ή περιφέρεια χωρίς σύλλογο ατόµων µε διαβήτη. Νικόλαος Τεντολούρης Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

9

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

Συνέντευξη του Σταύρου Ι. Παππά π. Συντονιστής ∆ιευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής / ∆ιαβητολογικού Κέντρου Γενικού Νοσοκοµείου Νίκαιας, Πρόεδρος Ειδικής Γνωµοδοτικής Επιτροπής Σακχαρώδη ∆ιαβήτη

«Σήµερα οι συνάδελφοι, αντικαταστάτες µου στο διαβητολογικό κέντρο, αντιµετωπίζουν πολλαπλά προβλήµατα στην παρεχόµενη περίθαλψη των διαβητικών ασθενών, αν και ακόµη καταφέρνουν να διατηρήσουν ποσοτικά και ποιοτικά το έργο που τους άφησα, και για µένα αυτό αποτελεί ευχάριστη διαπίστωση» Κύριε Παππά, έχοντας µια πολυετή εµπειρία στο χώρο του διαβήτη, και δραστηριοποιούµενος σε ένα από τα σηµαντικότερα νοσοκοµεία της δυτικής Αττικής, αντιµετωπίζατε καθηµερινά περιστατικά κυρίως µε διαβητικά άτοµα τύπου 2, περιπτώσεις δηλαδή που αξιολογούνται ως ιδιαίτερα δύσκο-

10 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

λες. Πόσο ενηµερωµένος πιστεύετε ότι είναι ο διαβητικός τύπου 2 για τη διαχείριση του διαβήτη του; Κυρία Χατζηδάκη, αρχικά να σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία που µου δίνετε να επικοινωνήσω µέσω του περιοδικού σας µε τους διαβητικούς µας. Είµαι ένας από τους

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΧΑΤΖΗ∆ΑΚΗ

αναγνώστες σας και σας συγχαίρω για την άρτια, σωστή και σύγχρονη ενηµέρωση που παρέχετε στα άτοµα µε διαβήτη. Επιτρέψτε µου, παρότι δεν µου αρέσει να οµιλώ για τον εαυτόν µου, να αναφέρω σχετικά ολίγα για την πολυετή εµπειρία µου στο διαβήτη. Υπηρέτησα για 39 έτη το ιατρικό λειτούργηµα. Επί 37 έτη στο Γενικό Νοσοκοµείο Νίκαιας, τα τελευταία 28 ως Συντονιστής ∆ιευθυντής της Γ΄ Παθολογικής Κλινικής και του ∆ιαβητολογικού Κέντρου που ιδρύθηκαν µε την ανάληψη της ευθύνης διεύθυνσης της κλινικής. Η εµπλοκή µου µε τον χώρο του Σακχαρώδη ∆ιαβήτη (Σ∆) 10 χρόνια πριν µε ώθησε να ιδρύσω το ∆ιαβητολογικό Κέντρο (∆Κ). Τα επόµενα χρόνια µε τους συνεργάτες µου και την οµάδα Σ∆ - τους οποίους

θερµά ευχαριστώ - εργασθήκαµε µε ενθουσιασµό, σκληρά αλλά κατά γενική οµολογία παραγωγικά και δηµιουργικά, ώστε σήµερα να παρακολουθούνται στο κέντρο πάνω από δέκα χιλιάδες διαβητικοί ασθενείς, άνθρωποι συνήθως της «εργατιάς και της προσφυγιάς» που δεθήκαµε µαζί τους συναισθηµατικά και µας ανταπόδωσαν αγάπη και µεγάλη ηθική ικανοποίηση για την προσφορά µας σε αυτούς. Κυρία Χατζηδάκη, υπήρξα τυχερός αφού εκπαιδεύτηκα στο σακχαρώδη διαβήτη δίπλα σε δασκάλους, που οι περπατησιές τους άφησαν γερά σηµάδια στη εκπαίδευση πολλών ιατρών στο σακχαρώδη διαβήτη, αλλά και µε τεράστια προσφορά στη έρευνα, στη φροντίδα και περίθαλψη πολλών των διαβητικών ασθενών.

Το 1986 έλαβα τη ετήσια µετεκπαίδευσή µου δίπλα στον αείµνηστο δάσκαλο Βάσο Καραµάνο. Μαζί του απέκτησα γνώσεις, δεξιότητες, αρχές και στρατηγικές τακτικές στη διαχείριση των διαβητικών ασθενών, κυρίως όµως αγάπησα την εξειδίκευση του Σακχαρώδη διαβήτη και ιδιαίτερα το ζήτηµα της εκπαίδευσης. Ο αείµνηστος δάσκαλος ήταν µια µεγάλη προσωπικότητα της ιατρικής επιστήµης, ευγενικός και αγαπητός µε όλους µας, αλλά ιδιαίτερα απαιτητικός σε ζητήµατα εκπαίδευσης. Αξίζει εδώ να αναφέρω την οργάνωση των µετεκπαιδευτικών µαθηµάτων στον σακχαρώδη διαβήτη από τους Βάσο Καραµάνο και Πάρι Χριστακόπουλο, που για περισσότερο από 30 χρόνια ευαισθητοποίησαν χιλιάδες νέους ιατρούς παθολόγους και

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

11

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

γενικούς ιατρούς και άλλους στο σακχαρώδη διαβήτη. Ο δεύτερος δάσκαλος µου στο σακχαρώδη διαβήτη ήταν ο καθηγητής John Yudkin, στο Λονδίνο, µεγάλος ερευνητής σε θέµατα του σακχαρώδη διαβήτη και στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσηµάτων, µέγας ανθρωπιστής (µετά την συνταξιοδότηση του προσφέρει εθελοντικές υπηρεσίες στον Π.Ο.Υ. γύρω από τη βελτίωση των παρεχόµενων υπηρεσιών στο Σ∆ σε πτωχές περιοχές του πλανήτη). Κοντά του επί 1 έτος, πέραν των γνώσεων, συνειδητοποίησα ότι η οργάνωση, η πειθαρχία ο έλεγχος και αυτοέλεγχος και η εκπαίδευση αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά που οφείλει να έχει ο ιατρός για να παρέχει σωστή και αποτελεσµατική θεραπευτική αντιµετώπιση στους διαβητικούς ασθενείς. Με αυτά τα εφόδια και αρχές οργανώθηκαν η κλινική και το διαβητολογικό κέντρο µε λειτουργία καθηµερινή, αποκλειστική ενασχόληση 4 ειδικευµένων ιατρών στον Σ∆, ανεπτυγµένη την οµάδα µε ερευνητικό τµήµα και συµµετοχή σε µεγάλες πολυκεντρικές, προοπτικές µελέτες, που αφορούσαν το Σ∆, µε προφανή ωφελιµότητα επιστηµονική για τους ιατρούς αλλά και για τους ασθενείς. Αναγνωρίζεται σήµερα από όλους, ότι η εκπαίδευση των ασθενών αποτελεί βασικό πυλώνα της θεραπευτικής αντιµετώπισης. Ο καθηγητής θεραπευτικής εκπαίδευσης χρόνιων πασχόντων και των διαβητικών, J. Ph. Assal, από πολύ ενωρίς και στα πλαίσια του IDF, προσδιόρισε την εκπαίδευση ως σύνολο γνώσεων και ευαισθησίας, που επιτρέπει στην οµάδα εκπαίδευσης και στον ιατρό να καθοδηγούν σωστά τον ασθενή στη συµµόρφωση της συνταγογραφούµενης θεραπείας µέσα από µια διαδικασία

12 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

αυτοελέγχου. Προσωπικά πιστεύω ότι µέσω της εκπαίδευσης ο ιατρός αναγνωρίζει βασικό ρόλο στον ασθενή για τη σωστή αντιµετώπιση του Σ∆ και στον εαυτό του τον ρόλο του συµβούλου καθοδηγητή. Σήµερα, τα παραπάνω αποκτούν ιδιαίτερη κλινική σηµασία, αφού οι κατευθυντήριες οδηγίες ADA - EASD και Ε∆Ε συνιστούν την εξατοµικευµένη, ασθενοκεντρική και όχι ιατροκεντρική θεραπευτική αντιµετώπιση των διαβητικών. Το πλαίσιο αυτό της εκπαίδευσης έχει κάποια παρουσία στα διαβητολογικά ιατρεία και κυρίως στα διαβητολογικά κέντρα. Στα χρόνια όµως της οικονοµικής κρίσης, λόγω αποδυνάµωσης των δοµών αυτών (έλλειψη ιατρών και λοιπού προσωπικού), το θέµα της εκπαίδευσης υποεκτιµάται ανησυχητικά και η παρεχόµενη ενηµέρωση των διαβητικών είναι υποβαθµισµένη. Για την βελτίωση της εκπαίδευσης των διαβητικών ασθενών προτείνω, σε νοµαρχιακό επίπεδο, άµεση διασύνδεση των διαβητολογικών κέντρων µε τα Κέντρα Υγείας. Η εκπαίδευση των ασθενών και των γενικών ιατρών, αλλά και η παρακολούθηση των διαβητικών ατόµων, καθίσταται εφικτή χωρίς ιδιαίτερο κόστος. Αυτό γίνεται στην Αγγλία και το εφαρµόσαµε στο, Κέντρο Υγείας Σαλαµίνας όπου, λειτουργούµε από πολλά χρόνια διαβητολογικό Ιατρείο µία φορά την εβδοµάδα σε συνεργασία µε τους γενικούς ιατρούς οι οποίοι εκπαιδεύονται περιοδικά στο διαβητολογικό µας κέντρο, και γενικά η συνεργασία µαζί τους απέδωσε και ερευνητικά, µε παράδειγµα τις µεγάλες επιδηµιολογικές µελέτες Σαλαµίνας για τον επιπολασµό του Σ∆ και των παραγόντων κινδύνου (υπέρταση, δυσλιπιδαιµία, κάπνισµα, παχυσαρκία) που διενεργήσαµε.

Σύστημα MiniMed™ 640G

Έξυπνο Σύστημα για Καλύτερο Έλεγχο

Medtronic Hellas SA Αγ. Βαρβάρας 5, 152 31 - Χαλάνδρι Αττικής www.medtronic.gr • www.medtronic-diabetes.gr Τηλ.: +30 210 6779099 • Φαξ: +30 210 6779399

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

13

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

Πόσο εύκολα συµµορφώνεται από το γιατρό του ο διαβητικός τύπου 2. Πως χειριζόσασταν ανάλογα περιστατικά; Είναι γενικά παραδεκτό, ότι η συµµόρφωση των χρόνιων πασχόντων και εν προκειµένω των διαβητικών είναι κακή. Μελέτες δείχνουν ποσοστά 20% - 50%. Τα αίτια είναι πολλά. Η χρόνια, δια βίου, σύνθετη, πολυπαραγοντική αγωγή µε τις παρενέργειες (υπογλυκαιµία) µε τις απογοητεύσεις της αποτυχίας επίτευξης στόχων καλής γλυκαιµικής ρύθµισης (HbA1c<7%) σε συνδυασµό µε την πληµµελή εκπαίδευση (λίγοι διαβητικοί γνωρίζουν πως δρουν ή τι παρενέργειες κάνουν τα φάρµακα) αποτελούν βασικά αίτια µη συµµόρφωσης. Η έλλειψη εκπαίδευσης οδηγεί 1 στους 5 διαβητικούς σε κακή συµµόρφωση µε την συνταγογραφούµενη αγωγή. Στις ηµέρες της κρίσης (πτώχευση πληθυσµού, ανεργία, ανασφάλεια, µείωση δαπανών υγείας, δυσκολία πρόσβασης των διαβητικών στις ιατρικές υπηρεσίες και στα φάρµακα) το πρόβληµα επιτείνεται. Σηµαντικό αίτιο κακής συµµόρφωσης µε την θεραπευτική αγωγή (µείωση ή παράλειψη δόσης φαρµάκων και ινσουλίνης, µείωση αυτοελέγχου, µη τακτική παρακολούθηση), είναι η µεγάλη αύξηση του συµµετοχικού κόστους στα φάρµακα, από 10% σε >από 25%. Η κακή συµµόρφωση αυτονόητα οδηγεί σε κακή γλυκαιµική ρύθµιση (HbA1c>7%), µε συνεπακόλουθο την αύξηση επιπλοκών, νοσηλειών, θανάτων και κόστους υγείας. Η αντιµετώπιση αυτών των προβληµάτων απαιτεί την υποχρέωση του

γιατρού σε κάθε επίσκεψη να ελέγχει εάν η αγωγή εφαρµόζεται σωστά, να διερευνά τα αίτια µη συµµόρφωσης και να παρεµβαίνει µε συστάσεις και στις απαιτούµενες τροποποιήσεις της αγωγής. Είναι απαράδεκτο ο γιατρός να µη ελέγχει π.χ. τον αυτοέλεγχο σακχάρου του ασθενούς.

«Προσωπικά πιστεύω ότι µέσω της εκπαίδευσης ο ιατρός αναγνωρίζει βασικό ρόλο στον ασθενή για τη σωστή αντιµετώπιση του Σ∆ και στον εαυτό του τον ρόλο του συµβούλου καθοδηγητή» Ποια ήταν τα συνήθη προβλήµατα που αντιµετωπίζατε στην καθηµερινή σας πρακτική στο νοσοκοµείο. Εκτιµάτε ότι τα πράγµατα θα γίνουν δυσκολότερα για τους αντικαταστάτες σας στο νοσοκοµείο; Κυρία Χατζηδάκη, στην προ ΕΣΥ εποχή η κατάσταση στο χώρο της υγείας ήταν τραγική, σχεδόν τριτοκοσµική. Ανεπάρκειες δοµών, µέσων, ελλείψεις ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπι-

14 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

κού, πλήρης διοικητική ανεπάρκεια οργάνωσης υπηρεσιών του συστήµατος υγείας. Η ανάπτυξη του ΕΣΥ – µια µεγάλη καινοτοµία και µεταρρύθµιση διόρθωσε πολλά από τα παραπάνω, (οργάνωση νοσοκοµείων, κέντρα υγείας, κάλυψη αναγκών σε ιατρικό και λοιπό προσωπικό, εξασφάλιση µέσων, βελτίωση συνθηκών και αµοιβών). Αξίζει να τονισθεί ότι στα χρόνια αυτά, σχετικά µε τον Σ∆, αναπτύχθηκαν δοµές και ειδικές υπηρεσίες, που άλλαξαν κυριολεκτικά την αντιµετώπιση των διαβητικών ασθενών στην χώρα µας, [ειδική γνωµοδοτική επιτροπή του Σ∆ υπεύθυνη για την ίδρυση διαβητολογικών ιατρείων και κέντρων (ΕΚΕ∆Ι), ίδρυση διαβητολογικών ιατρείων και κέντρων σε Πανελλαδικό επίπεδο]. ∆υστυχώς, σύντοµα το ΕΣΥ µε την υποχρηµατοδότησή του υποβαθµίστηκε και η λειτουργία του κατέστη προβληµατική. Η οικονοµική κρίση στις µέρες µας δοκιµάζει τις αντοχές του και καθιστά δυσχερή την βιοσιµότητά του. Προσωπικά θεωρώ, ότι το µεγαλύτερο λάθος του ΕΣΥ, που ισχύει και σήµερα – µε επίπτωση στην περίθαλψη των χρόνιων πασχόντων και των διαβητικών – είναι η µη ολοκλήρωση της πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας (Π.Φ.Υ). Φοβούµαι την µη ορθολογική αντιµετώπιση των οικονοµικών προβληµάτων στο χώρο της υγείας (και εννοώ την διακοπή της κατάχρησης, αλλά όχι µέχρι του σηµείου αδυναµίας της χρήσης, π.χ. την µείωση της φαρµακευτικής δαπάνης των 5,5 δις ευρώ του 2009 στα 2 δις σήµερα). Συµπερασµατικά, σήµερα οι συνάδελφοι, αντικαταστάτες µου στο διαβητολογικό κέντρο, αντιµετωπίζουν πολλαπλά προβλήµατα στην

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

15

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

Εκτιµάτε ότι µπορούν στη δεδοµένη περίοδο τα εξωτερικά διαβητολογικά ιατρεία να καλύψουν τις ανάγκες των ατόµων µε διαβήτη;

προβληµάτων του συστήµατος, όπως αναφέρθηκαν, µειώνεται σηµαντικά ο αριθµός των προσερχοµένων για µετεκπαίδευση γιατρών στον Σ∆. Για όσα ανέφερα παραπάνω οι ανάγκες για παρακολούθηση των διαβητικών στα οργανωµένα ∆.Ι. και ∆.Κ. είναι ανεπαρκής. Η άµεση λειτουργική διασύνδεση των κέντρων υγείας µε τα ∆.Ι. και ∆.Κ. θα βελτιώσει το πρόβληµα χωρίς ιδιαίτερη οικονοµική επιβάρυνση.

Τα ∆ιαβητολογικά Ιατρεία & Κέντρα (∆.Ι. και τα ∆.Κ.) είναι κατάκτηση για τους διαβητικούς ασθενείς. ∆ιευκρίνιση: η διαφορά ∆.Ι. και ∆.Κ. έγκειται στην παροχή της ετήσιας µετεκπαίδευσης στο Σ∆ για παθολόγους και παιδιάτρους. Ο αριθµός των ∆.Ι. (60) και των ∆.Κ. (20) είναι ικανοποιητικός. Η υπάρχουσα δοµή καλύπτει περίπου το 1/3 των διαβητικών ασθενών. Μεγάλο πρόβληµα αφορά την γεωγραφική ανισοκατανοµή των λειτουργούντων κέντρων υγείας, αφού τα 15 εξ αυτών βρίσκονται σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη. Αυτό δυσχεραίνει την µετεκπαίδευση των γιατρών στον Σ∆ (από την Κρήτη ή την Πελοπόννησο για να µετεκπαιδευτεί παθολόγος ή παιδίατρος στον Σ∆ πρέπει να µετακινηθεί για ένα χρόνο στην Αθήνα). Σηµαντικό πρόβληµα αποτελεί σήµερα η αποδυνάµωση των ∆.Ι. και ∆.Κ. (έλλειψη ιατρών λόγω µη αντικατάστασης των συνταξιοδοτηθέντων). Τέλος, από την θέση µου ως προέδρου της Ειδικής Γνωµοδοτικής Επιτροπής Σ∆, διαπιστώνουµε ότι, λόγω των

Κύριε Παππά, λαµβάνοντας υπόψη τις ραγδαίες εξελίξεις που συντελούνται στο χώρο της υγείας, διαµορφώνεται ένα νέο τοπίο στο χώρο της υγείας. Πιστεύετε ότι η ρύθµιση των ατόµων µε διαβήτη τα τελευταία χρόνια είναι δυσκολότερη εξαιτίας των οικονοµικών προβληµάτων τους; Μέχρι το 2000 για την θεραπεία των διαβητικών τύπου 2 είχαµε στην διάθεσή µας µόνο δύο κατηγορίες φαρµάκων, εκτός από την ινσουλίνη. (Μετφορµίνη και Σουλφονυλουρίες). Οι εξελίξεις έκτοτε στην θεραπεία του Σ∆ όντως υπήρξαν ραγδαίες. Οι µελέτες DCCT (SDT1 )και UKPDS (SDT2) προσδιόρισαν τους θεραπευτικούς στόχους (HbA1c<7%) και τις νέες θεραπευτικές στρατηγικές τακτικές. Η ιλιγγιώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας και της βιοτεχνολογίας (νέες ινσουλίνες, αντλίες, µετρητές σακχάρου, συνεχής καταγραφή σακχάρου, τεχνητό-βιονικό πάγκρεας) έφεραν καλύτερα αποτελέσµατα στην ρύθµιση των διαβητικών τύπου 1 ασθενών. Για τον Σ∆ τύπου 2 έχουµε σήµερα στην

παρεχόµενη περίθαλψη των διαβητικών ασθενών, αν και ακόµη καταφέρνουν να διατηρήσουν ποσοτικά και ποιοτικά το έργο που τους άφησα, και για µένα αυτό αποτελεί ευχάριστη διαπίστωση.

16 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

θεραπευτική µας «φαρέτρα» νέα καινοτόµα αντιδιαβητικά φάρµακα (Πιογλιταζόνη, Α-DPP-4, GLP-1 agonist, αναστολείς SGLT2) ιδιαίτερα αποτελεσµατικά, ασφαλή, χωρίς υπογλυκαιµίες που έτυχαν ευρείας αποδοχής από τους ιατρούς και τους ασθενείς. Τα φάρµακα αυτά απέδειξαν καρδιαγγειακή ασφάλεια και κάποια από αυτά (εµπαγλιφλοζίνη, λιραγλουτίδη) µείωσαν τα καρδιαγγειακά συµβάντα (εµφράγµατα, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, θάνατοι). Όλα αυτά είναι συγκλονιστικά, αφού τα νέα φάρµακα δηµιουργούν για πρώτη φορά αυξηµένες προσδοκίες για µείωση των καρδιαγγειακών συµβάντων και θανάτων. Σε περίοδο οικονοµικής κρίσης βέβαια τα ακριβότερα καινοτόµα φάρµακα δηµιουργούν ανησυχίες για την απρόσκοπτη χορήγησή τους στους διαβητικούς. Οφείλουµε να διευκρινίσουµε ότι το αυξηµένο κόστος από τα νέα φάρµακα είναι βραχυπρόθεσµο, αφού οικονοµικοτεχνικές µελέτες απέδειξαν ότι σχετιζόµενα µε τα παλαιά είναι “cost / effective” λαµβάνοντας υπόψη ότι τα νέα φάρµακα είναι επιπλέον αποτελεσµατικά, χωρίς υπογλυκαιµία, ασφαλή και καρδιοπροστατευτικά µε µείωση των καρδιαγγειακών επιπλοκών. Θα πρέπει η πολιτεία να µην αγνοήσει τα µακροχρόνια οφέλη και να µην παρεµβάλλει δυσκολίες στην χορήγησή τους. Ποιες είναι οι επιπτώσεις και το κόστος για τον διαβητικό από την κακή ρύθµιση του σακχάρου του; Ο αρρύθµιστος Σ∆ (HbA1c<7%) επηρεάζει όλα τα όργανα του οργανι-

«Οφείλουµε να διευκρινίσουµε ότι το αυξηµένο κόστος από τα νέα φάρµακα είναι βραχυπρόθεσµο, αφού οικονοµικοτεχνικές µελέτες απέδειξαν ότι σχετιζόµενα µε τα παλαιά είναι “cost / effective” λαµβάνοντας υπόψη ότι τα νέα φάρµακα είναι επιπλέον αποτελεσµατικά, χωρίς υπογλυκαιµία, ασφαλή και καρδιοπροστατευτικά µε µείωση των καρδιαγγειακών επιπλοκών» σµού. Καρδιαγγειακά συµβάντα όπως εµφράγµατα µυοκαρδίου, αρρυθµίες, εγκεφαλικά επεισόδια, ακρωτηριασµός κάτω άκρων, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, τύφλωση, κακή ποιότητα ζωής, κατάθλιψη, κλπ είναι οι σοβαρές επιπτώσεις για τους διαβητικούς. Επιπλέον, σε µελέτες στο κέντρο µας, οι αρρύθµιστοι σε ποσοστό 32% είχαν έντονη κόπωση, ενώ το ποσοστό κατάθλιψης βρέθηκε 33,4% (Γυναίκες 48%, Ανδρες 12,7%). Οι επιπλοκές έχουν δυσµενείς κοινωνικοοικονοµικές επιπτώσεις. Το ετήσιο κόστος είναι

1.700 ευρώ, (τα φάρµακα απορροφούν το 30%) για τους ανεπίπλεκτους διαβητικούς, ενώ ο διαβητικός µε επιπλοκές στοιχίζει ετησίως 3.000 ευρώ (κόστος επιπλοκών 50% - 60%). Με άλλα λόγια, οι κακώς ρυθµισµένοι διαβητικοί στοιχίζουν 50% περισσότερο από τους ρυθµισµένους. Η λύση βρίσκεται στα χέρια των διαβητικών και των γιατρών τους. Κυρίαρχος στόχος από την πρωτοδιάγνωση του Σ∆ είναι η επίτευξη και η διατήρηση HbA1c <7%. Eπι αδυναµίας επίτευξης αυτού του στόχου, συνεχής προσπάθεια για κατά το δυνατόν µεγαλύτερη µείωση της HbA1c, γιατί τουλάχιστον, ανεξάρτητα των επιπλοκών, ο διαβητικός θα έχει καλή ποιότητα ζωής. Κύριε Παππά, ποιες είναι οι προκλήσεις που καλείται να αντιµετωπίσει η επιστηµονική κοινότητα στο άµεσο µέλλον, λαµβάνοντας υπόψη µας την αύξηση των διαβητικών τύπου 2 σε όλο τον κόσµο; Πράγµατι, ο Σ∆ σήµερα αποτελεί µείζον πρόβληµα δηµόσιας υγείας. Η διαχρονική αύξηση του επιπολασµού του έχει πάρει µορφή επιδηµίας. ∆υστυχώς, αυτό συµβαίνει και στην Ελλάδα. Σύµφωνα µε τις µελέτες ο επιπολασµός του Σ∆ πανελλαδικά το 1970 (Καραµάνος – Χριστακόπουλος – Τούντας) ήταν 2,8%. Το 1990 [Κατσιλάµπρος (Αιγάλεω)] ήταν 4%. Στην µελέτη ΑΤΤΙΚΗ (Πίτσαβος - Παναγιωτάκος) το 2002 ήταν 8% και το 2012 ήταν 11,2%. Το 2004 [Α. Μελιδώνης (Λυγουριό )]7,4%. Στην Κύπρο (∆. Λοϊζου) 10,5%. Στις δικές

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

17

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

µας µελέτες Σαλαµίνας (Γκίκας - Σωτηρόπουλος – Α. Κουτσοβασίλης - Σ. Παππάς) ο επιπολασµός το 2002 ήταν 8,7% το 2006 9,7% και το 2012, 11,2%. Τέλος, στην πανελλαδική µελέτη ΕΜΕΝΟ - Ε∆Ε ο επιπολασµός του Σ∆ 2 εκτιµήθηκε στο 10%. Απέναντι σε αυτά τα δεδοµένα όντως η πρόκληση αντιµετώπισης του προβλήµατος είναι για την επιστηµονική κοινότητα, αλλά κυρίως για την Πολιτεία, επιτακτική. Αίτια του προβλήµατος είναι περιβαλλοντικοί παράγοντες, που έχουν ως κατάληξη την παχυσαρκία, δηλαδή το διατροφικό µοντέλο µε βασικά χαρακτηριστικά “The fat, The Sult, The Sugar”, σε συνδυασµό µε την έλλειψη της σωµατικής δραστηριότητας. Οι παρεµβάσεις µας εστιάζονται στην αλλαγή αυτού του τρόπου ζωής µε ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά, αφού στην χώρα µας η παιδική παχυσαρκία έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις. Οι προκλήσεις αφορούν την επιστηµονική κοινότητα, την Πολιτεία, τους κοινωνικούς φορείς, βιοτεχνίες - βιοµηχανίες τροφίµων, τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, τους εκπαιδευτικούς, ώστε όλοι να στρατευτούν στην εφαρµογή ενός οργανωµένου εθνικού σχεδίου δράσης και πρόληψης του Σ∆ 2. Το σχέδιο δράσης συνίσταται: α) στην στοχευµένη προσέγγιση - αναγνώριση των ατόµων υψηλού κινδύνου (άτοµα µε µεταβολικό σύνδροµο, παχύσαρκοι, υπερτασικοί µε θετικό οικογενειακό ιστορικό Σ∆ 2 κλπ.) και την πληθυσµιακή προσέγγιση έλεγχο διάγνωσης προδιαβήτη σε άτοµα ηλικίας >40 ετών. β) η αναγνώριση των ατόµων που έχουν αυξηµένο κίνδυνο Σ∆ 2 γίνεται µε σάκχαρο νηστείας ή και OGGT.

18 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

γ) παρεµβάσεις αλλαγής τρόπου ζωής µε υγιεινοδιαιτητικές συστάσεις – αποφυγή του ανθυγιεινού διατροφικού µοντέλου – και αντικατάσταση µε την µεσογειακή διατροφή και άσκηση. Η ενεργοποίηση του εθνικού σχεδίου δράσης σε µακροπρόθεσµη εφαρµογή θα µειώσει την περαιτέρω αύξηση του Σ∆ 2 µε επιπρόσθετο κέρδος τον δραστικό περιορισµό του κόστους. Υπάρχουν ειδικά κέντρα που να µπορούν πλέον να παρέχουν σωστή εκπαίδευση στους νέους επιστήµονες που θα ασχοληθούν µε το διαβήτη. Θα αντιµετωπίσουµε πρόβληµα στο µέλλον από την εκροή των νέων επιστηµόνων µας στο εξωτερικό; Η µετεκπαίδευση στον Σ∆ για τους παθολόγους, γενικούς ιατρούς και παιδιάτρους, ως γνωστό, γίνεται στα διαβητολογικά κέντρα. Αναφέρθηκα εκτενώς στις εγγενείς αδυναµίες που υπάρχουν σήµερα σε αυτά, δηλαδή στην γεωγραφική κατανοµή, έλλειψη κέντρων σε µεγάλες περιοχές (πχ Κρήτη, Πελοπόννησος κλπ) και στην αποδυνάµωσή τους λόγω της κρίσης. Η φυγή των νέων επιστηµόνων στο εξωτερικό αφορά δυστυχώς και τους ιατρούς και ίσως δικαιολογεί και την µη προσέλευση των ιατρών για µετεκπαίδευση. Εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες έχουµε δώσει προτάσεις στους αρµοδίους για την λύση αυτού του προβλήµατος. Στο Υπουργείο Υγείας υπάρχει έτοιµο για υπογραφή σχέδιο που χωρίς οικονοµική επιβάρυνση δί-

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

19

- ΦΡΥΓΑΝΙΕΣ ΜΕ ΣΙΚΑΛΗ “ΧΩΡΙΣ” ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΑΛΑΤΙΟΥ & ΖΑΧΑΡΗΣ

ΠΟΛΥ∆ΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΜΠΙΣΚΟΤΑ ΠΡΩΙΝΟΥ ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ

ΦΡΥΓΑΝΙΕΣ ΣΤΑΡΕΝΙΕΣ “ΧΩΡΙΣ” ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΑΛΑΤΙΟΥ & ΖΑΧΑΡΗΣ DIGESTIVE ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ -

DIGESTIVE BARS ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΖΑΧΑΡΗΣ MINI DIGESTIVE ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ - CREAM CRACKERS ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ ΚRISPIES ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΖΑΧΑΡΗΣ -

ΠΟΛΥ∆ΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΜΠΙΣΚΟΤΑ ΠΡΩΙΝΟΥ ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ - ΦΡΥΓΑΝΙΕΣ ΜΕ ΣΙΚΑΛΗ “ΧΩΡΙΣ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΑΛΑΤΙΟΥ & ΖΑΧΑΡΗΣ

Όταν η γεύση "χτυπάει" πράσινο

Η εταιρία Παπαδοπούλου πιστή στην υπόσχεση της να παρέχει προϊόντα που καλύπτουν τις ολοένα αυξανόµενες διατροφικές ανάγκες των καταναλωτών της, διαθέτει µία ολοκληρωµένη σειρά προϊόντων Χωρίς Ζάχαρη, για όσους θέλουν να περιορίσουν την κατανάλωση ζάχαρης στην διατροφή τους. ∆οκιµάστε τα Cream Crackers, τα Πολυδηµητριακά Μπισκότα Πρωινού, τα Digestive & Mini Digestive Παπαδοπούλου Χωρίς Ζάχαρη, τις µπάρες Digestive Bars και τα παξιµαδάκια KRISPIES Xωρίς Προσθήκη Ζάχαρης, αλλά και τις φρυγανιές Χωρίς Προσθήκη Αλατιού και Ζάχαρης σε δύο τύπους: Σταρένιες και µε Σίκαλη. Βάλτε στη διατροφή σας την Πράσινη σειρά Παπαδοπούλου και κερδίστε όλη την απόλαυση χωρίς τη ζάχαρη!

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

νει ικανοποιητική λύση στα παραπάνω προβλήµατα, πρωτίστως στο θέµα της εξειδίκευσης στο Σ∆. Από την πολύχρονη εµπειρία που έχετε, θα θέλαµε να µας δώσετε µερικές προτάσεις και λύσεις στην αντιµετώπιση των σηµαντικότερων επιπλοκών του διαβήτη. Υπάρχουν πράγµατα που θα µπορούσαν να κάνουν τα διαβητικά άτοµα τύπου 2 για να βοηθηθούν, χωρίς όµως να απαιτούνται πολλά χρήµατα; Βασικός στόχος της θεραπευτικής αντιµετώπισης του Σ∆ 2 είναι η πρόληψη - αποφυγή των χρόνιων επιπλοκών [καρδιαγγειακά συµβάντα, εµφράγµατα, ΑΕΕ, διαβητικό πόδι (ακρωτηριασµοί), απώλεια όρασης, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια] και η εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωής. Αρχή των προσπαθειών ο αυτοέλεγχος του σακχάρου αίµατος, η καταγραφή, η αξιολόγηση και οι απαιτούµενες τροποποιήσεις της αγωγής από τον ασθενή και τον ιατρό του. Η αλλαγή τρόπου ζωής (υγιεινή διατροφή και αύξηση της σωµατικής δραστηριότητας) αποτελεί την κυρίαρχη θεραπευτική αρχή στον διαβήτη. Ο αείµνηστος δάσκαλος Βάσος Καραµάνος τόνιζε: «∆εν υπάρχει κανένα αντιδιαβητικό φάρµακο αποτελεσµατικότερο (µείωση HbA1C<2%), ασφαλέστερο (χωρίς παρενέργειες ) και οικονοµικότερο από την σωστή δίαιτα την άσκηση και την µείωση βάρους. Αντιληπτό ότι τα παραπάνω δεν επιβαρύνουν οικονοµικά τους διαβητικούς. Η εξατοµικευµένη – ασθενοκεντρική αγωγή (αντιδιαβητικά φάρµακα και ινσουλίνη) επιβάλλεται συµπληρωµατικά επί αποτυχίας επίτευξης και διατήρησης του στόχου

20 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

για HbA1C<7%. Απαραίτητος ο προληπτικός ετήσιος και, όταν χρειάζεται, περιοδικός έλεγχος των επιπλοκών (καρδιαγγειακός έλεγχος ΗΚΓ, test κοπώσεως, βυθοσκόπηση, νεφρικός έλεγχος, κλπ), διακοπή του καπνίσµατος. ∆υστυχώς, η συνήθεια και των διαβητικών ατόµων να καπνίζουν δεν συνιστά απλά σφάλµα αλλά κυριολεκτικά έγκληµα κατά του εαυτού των. Στην µελέτη Σαλαµίνας διαπιστώσαµε δυστυχώς ότι οι διαβητικοί µας κάπνιζαν σε ποσοστό 40%. Οι νέες τεχνολογίες και οι συνεχιζόµενες έρευνες των επιστηµόνων στο διαβήτη δίνουν ελπίδες ότι πολύ σύντοµα θα αλλάξουν το τοπίο στην αντιµετώπιση και θεραπεία του διαβήτη τύπου 2. Εκτιµάτε ότι βρισκόµαστε κοντά στο να θεραπεύσουµε το διαβήτη; Για τον Σ∆ 2 τα τελευταία χρόνια η ανάπτυξη της έρευνας µε τα καινοτόµα αντιδιαβητικά φάρµακα (Α-DPP-4, GLP-1- agonist, SGLT2) που είναι αποτελεσµατικότερα, πιο ασφαλή, χωρίς υπογλυκαιµίες, µε καρδιοαγγειακή ασφάλεια, µείωση καρδιαγγειακών συµβάντων και θνητότητας, (εµπαγλιφλοζινη, λιραγλουτίδη), όπως δείχθηκε στις πρόσφατες προοπτικές µελέτες, προσεγγίζουµε σηµαντικά τους θεραπευτικούς µας στόχους του Σ∆ 2, κυρίως ως προς την µείωση των καρδιαγγειακών επιπλοκών, που είναι και το µείζον ζητούµενο. Είµαστε όµως αρκετά ακόµη µακριά για την επίτευξη της ουσιαστικής θεραπείας, µε την έννοια της πλήρους ίασης. Οι ελπίδες και οι προσδοκίες στρέφονται προς την γονιδιακή θεραπεία. Η γενετική όµως ταυτότητα των γονιδιακών διαταραχών

µένει ακόµη να αναγνωρισθεί και να προσδιορισθεί η συσχέτισή τους µε τους περιβαλλοντικούς επιβαρυντικούς παράγοντες, ώστε να φθάσουµε πια στην εξατοµικευµένη οριστική θεραπεία του Σ∆ 2. Ενδεχοµένως αυτό να πραγµατοποιηθεί, αλλά όχι στο άµεσο µέλλον. Προς το παρόν ο διαβήτης δεν θεραπεύεται, αντιµετωπίζεται και προλαµβάνεται. Παρόλο που βγήκατε στη σύνταξη, παραµένετε «ενεργός» στο πεδίο του διαβήτη. Συµµετέχετε σε συνέδρια ως οµιλητής και παρακολουθείτε στενά τις εξελίξεις στο χώρο. Υπάρχει κάτι που θα σας έκανε να σταµατήσετε να ασχολείστε µε τον διαβήτη; Η άσκηση της ιατρικής µετά από 37 χρόνια στο Γενικό Νοσοκοµείο της Νίκαιας – στην Γ’ Παθολογική και το ∆ιαβητολογικό Κέντρο - ολοκληρώθηκε για µένα πια οριστικά αφού δεν κατάφερα να πείσω τον εαυτό µου να συνεχίσω στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Ο διαβήτης εξελίσσεται γοργά και όλα γύρο του τρέχουν πολύ. Τόσα χρόνια έµαθα αρκετά, αγνοώ ουκ ολίγα, αλλά έζησα πολλά. Η ιατρική δεν είναι µονοδιάστατη, δεν ολοκληρώ-

«Πέραν των γνώσεων, συνειδητοποίησα ότι η οργάνωση, η πειθαρχία ο έλεγχος και αυτοέλεγχος και η εκπαίδευση αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά που οφείλει να έχει ο ιατρός για να παρέχει σωστή και αποτελεσµατική θεραπευτική αντιµετώπιση στους διαβητικούς ασθενείς» νεται µόνο ως επιστήµη, µε την έννοια της διερεύνησης της αίτιο-παθοφυσιολογίας και θεραπεία της νόσου. Η ιατρική είναι και τέχνη µε την έννοια της σχέσης και επικοινωνίας που αναπτύσσεται µε τους ασθενείς, το περιβάλλον τους, το κοινό και ασφαλώς µε τους συναδέλφους και συνεργάτες µου. Μου λείπει πολύ οτιδήποτε προσδιορίζεται από τα παραπάνω και

είναι πολλά που κρατώ φυλαγµένα στην ψυχή µου. Σήµερα – όπως και πριν - συνδετικός κρίκος µε τον χώρο του σακχαρώδη διαβήτη, τους ιατρούς – κυρίως τους νέους - είναι η εκπαίδευση. Συνδέθηκα και πορεύτηκα µαζί µε τους µεγάλους δασκάλους στον Σ∆, (Βάσος Καραµάνος, Πάρις Χριστακόπουλος), µέσω της εκπαίδευσης ιατρών αλλά και διαβητικών. Σήµερα ζω, όπως και πριν, µε καθηµερινή µελέτη και ενηµέρωση για τα τρέχοντα στο Σ∆, παραµένοντας ενεργός σε αυτό τον χώρο. Τώρα βέβαια, πότε και αυτό το ταξίδι θα φθάσει στο τέρµα, δεν γνωρίζω. Θα σας δώσω ένα παράδειγµα. Υπό την επιστηµονική µου ευθύνη διοργανώνεται συνεχώς επί 17 έτη εβδοµαδιαίας διάρκειας «Πανελλήνια εκδήλωση πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας» όπου θεµατικά κυριαρχεί ο Σ∆ µε συµµετοχή πάνω από 2000 ιατρών, κατά βάση νέοι, παθολόγοι και γενικοί ιατροί, από όλη την χώρα. Πιστέψτε µε, η ικανοποίηση είναι ανείπωτη. Συνεχίζω λοιπόν ενεργός, µέχρι να έλθει το τέλος του ταξιδιού, αφού τότε θα αισθανθώ ό,τι και οι αθλητές, όταν αποφασίζουν και κρεµούν τα αθλητικά τους παπούτσια, βλέποντας πως Σ δεν χωρούν πια στα πόδια τους.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

21

ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΕΙ∆Η ΛΥΤΡΑ Ενδοκρινολόγος, Ph.D., Marie Curie International Outgoing Fellow Alumni

Μη αλκοολική λιπώδης διήθηση του ήπατος και διαταραχές του µεταβολισµού ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΛΙΠΩ∆ΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ (ΜΑΛΝΗ)? Ο όρος «µη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος» (ΜΑΛΝΗ) περιλαµβάνει ευρύ φάσµα ηπατικών παθήσεων, από την απλή λιπώδη διήθηση ως την µη αλκοολική κίρρωση. Η αρχική βλάβη, η απλή λιπώδης διήθηση του ήπατος, χαρακτηρίζεται από συσσώρευση λίπους στα ηπατικά κύτταρα (ονοµάζεται στεάτωση). Χωρίς την λήψη των κατάλληλων µέτρων η στεάτωση µπορεί να οδηγήσει σε µη αλκοολική στεατοηπατίτιδα η οποία είναι προστάδιο της µη αλκοολικής κίρρωσης ή της κακοήθειας. Η ΜΑΛΝΗ είναι πολύ συχνή διαταραχή. Εκτιµάται ότι περίπου 1 στους 4 ενήλικες έχουν κάποια µορφή της νόσου, ενώ η συχνότητα αυξάνεται στους παχύσαρκους (8 στους 10 ενήλικες µε δείκτη µάζας σώµατος (∆ΜΣ) >30).

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟ∆ΙΑΘΕΤΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΜΑΛΝΗ Η ΜΑΛΝΗ αναπτύσσεται στο πλαίσιο µεγαλύτερης ή µικρότερης γενετικής προδιάθεσης, όταν ο οργανισµός εκτίθεται στις επιβαρυντικές συνθήκες που συνδέονται µε τον σύγχρονο τρόπο ζωής (καθιστική εργασία, λανθασµένες διατροφικές επιλογές, έλλειψη άσκησης, διαταραχές ύπνου, άγχος) οι οποίες µπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση του σωµατικού βάρους και δυσλειτουργία (κακή λειτουργία) του µεταβολισµού. Ένας συνηθισµένος συνδυασµός µεταβολικών διαταραχών συνθέτουν το «µεταβολικό σύνδροµο»1 το οποίο περιλαµβάνει την παρουσία κεντρικής παχυσαρκίας (χαρακτηρίζεται από αυξηµένη περιφέρεια µέσης), αντίστασης στην ινσουλίνη (ανάγκη για αυξηµένα επίπεδα ινσουλίνης για την διατήρηση

22 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

φυσιολογικών επιπέδων σακχάρου αίµατος λόγω µειωµένης ευαισθησίας του οργανισµού στη δράση της), ή διαταραχής του µεταβολισµού των υδατανθράκων (διαταραχή γλυκόζης νηστείας, διαταραχή ανοχής στην γλυκόζη ή σακχαρώδης διαβήτης (Σ∆ τύπου 2), υπέρταση και δυσλιπιδαιµία (ιδιαίτερα µε αυξηµένα τριγλυκερίδια και χαµηλά επίπεδα της HDL «καλής» χοληστερόλης. Στις γυναίκες το µεταβολικό σύνδροµο συνδέεται και µε το σύνδροµο των πολυκυστικών ωοθηκών. Οι διαταραχές που συνδέονται µε το µεταβολικό σύνδροµο και ιδιαίτερα µε την αντίσταση στην ινσουλίνη αποτελούν και τους σηµαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη και εξέλιξη της ΜΑΛΝΗ. Η αντίσταση στην ινσουλίνη προκαλεί αυξηµένα επίπεδα λιπαρών οξέων και προοδευτική λιπώδη διήθηση του ήπατος.

Η µεγάλη συσσώρευση λιπών µπορεί να προάγει την καταστροφή των ηπατικών κυττάρων οδηγώντας το 3% - 5% των ασθενών µε ΜΑΛΝΗ στην µη αλκοολική στεατοηπατίτιδα η οποία χαρακτηρίζεται από ηπατοκυτταρική νέκρωση και φλεγµονή (η οποία αποτελεί αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήµατος στην νέκρωση). Η εξέλιξη αυτή είναι πιθανότερη όσο αυξάνεται το βάρος, η ηλικία και η αντίσταση στην ινσουλίνη. Η κίρρωση αναπτύσσεται στο 15% των ασθενών µε µη αλκοολική στεατοηπατίτιδα και χαρακτηρίζεται από εκτεταµένη ηπατική βλάβη, αποτέλεσµα της χρόνιας φλεγµονώδους διεργασίας (και της πιθανής δράσης επιπρόσθετων άγνωστων παραγόντων) και της εκτεταµέ-

νης αντικατάστασης κατεστραµµένων ηπατικών κυττάρων από ινώδη ιστό. Πως εκδηλώνεται η ΜΑΛΝΗ: Παρουσιάζεται µε συµπτώµατα (εκδηλώσεις της νόσου που αισθάνεται ή αντιλαµβάνεται ο ασθενής), σηµεία (εκδηλώσεις της νόσου που διαπιστώνει ο ιατρός) και εργαστηριακά ευρήµατα (αποτελέσµατα ειδικών εξετάσεων) που συνοδεύουν την ΜΑΛΝΗ και την εξέλιξη της. Σε αρχικά στάδια, παρατηρούνται συνήθως µόνο αυξήσεις ηπατικών ενζύµων και ειδικότερα των τρανσαµινασών (SGPT ή ALT και SGOT ή AST) οι οποίες ήταν παλαιότερα γνωστές και ως «ηπατικές δοκιµασίες». Μπορεί να συνυπάρχουν ευρήµατα στο υπερηχογράφηµα άνω

κοιλίας τα οποία αναφέρονται από τον ακτινολόγο ως ενδεικτικά «λιπώδους διήθησης ήπατος». Εφόσον δεν υπάρχουν άλλες ηπατικές παθήσεις, η ΜΑΛΝΗ αποτελεί την συνηθέστερη αιτία επίµονης και συνήθως µέτριας αύξησης της SGPT (τιµή ως 4 φορές υψηλότερη από την µέγιστη φυσιολογική) η οποία δεν συσχετίζεται µε τον βαθµό της ηπατικής βλάβης (στεάτωσης ή ίνωσης). Μπορεί να συνυπάρχουν αυξηµένες τιµές γλυκόζης (σακχάρου) και λιπιδίων νηστείας, ανάλογα µε την συνύπαρξη και την βαρύτητα των διαταραχών που συνδέονται µε το µεταβολικό σύνδροµο. Κατά την κλινική αξιολόγηση (ιατρικό ιστορικό, συµπτώµατα, εξέταση των σηµείων της νόσου) συνήθως δεν

1 Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες από το National Heart, Lung, and Blood Institute (NHLBI) και το American Heart Association (ΑΗΑ), το μεταβολικό σύνδρομο διαγιγνώσκεται όταν ο ασθενής παρουσιάζει 3 από τις ακόλουθες 5 συνθήκες: Περίμετρο μέσης ≥102 cm (άνδρες) ή ≥88 cm (γυναίκες), Γλυκόζη νηστείας ≥100 mg / dL, Αρτηριακή πίεση ≥130/85 mm Hg, Τριγλυκερίδια νηστείας ≥150 mg /dL, HDL <40 mg/dL (άνδρες) ή <50 mg/dL (γυναίκες). Η λήψη φαρμακευτικής αγωγής για υπεργλυκαιμία, υπέρταση, υπερτριγλυκεριδαιμία ή χαμηλή HDL ισοδυναμεί με την παρουσία της αντίστοιχης διαταραχής.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

23

ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ

αναφέρονται ιδιαίτερα ενοχλήµατα. Σε ορισµένες περιπτώσεις αναφέρονται µη ειδικά συµπτώµατα όπως κακουχία, ήπιο ακαθόριστο άλγος δεξιού υποχονδρίου ή επιγαστραλγία. Κατά την κλινική εξέταση, συχνά διαπιστώνεται κεντρική παχυσαρκία (αυξηµένη περίµετρος µέσης σε περίπου 50% των ενηλίκων και >90% των παιδιών), ηπατοµεγαλία (αύξηση του µεγέθους του ήπατος, σε ποσοστό 50% των ενηλίκων), µελανίζουσα ακάνθωση (ενδεικτική αντίστασης στην ινσουλίνη) και υπέρταση. ΠΩΣ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΑΛΝΗ Στόχος των παρεµβάσεων τρόπου ζωής και των ιατρικών παρεµβάσεων

(φαρµακευτικών και µη) είναι η πρόληψη νόσων για τις οποίες ήδη υπάρχει προδιάθεση και η αποφυγή εγκατάστασης προδιάθεσης για επιπλέον νόσους. Καθώς εξελίσσεται η ΜΑΛΝΗ συσχετίζεται µε αύξηση των καρδιαγγειακών παθήσεων στο πλαίσιο του µεταβολικού συνδρόµου αλλά και µε συνολικά αυξηµένη νοσηρότητα και θνησιµότητα. Καθώς η αρχική γενετική προδιάθεση και το ατοµικό ιστορικό του κάθε ασθενή έχουν οδηγήσει συνδυαστικά στην παρουσία ή µη της νόσου, οι θεραπευτικοί στόχοι περιλαµβάνουν την πρόληψη της ΜΑΛΝΗ ή την αναστροφή των ηπατικών βλαβών που έχουν εγκατασταθεί και την αποτροπή της εξέλιξης της σε µη αλκοολική στεατοηπατίτιδα και µη αλκοολική κίρρωση:

24 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

(α) Παρεµβάσεις τρόπου ζωής (∆ιατροφή, άσκηση, σταθερό ωράριο ύπνου και διαχείριση άγχους): Η διαχείριση της ΜΑΛΝΗ εστιάζεται κυρίως σε αλλαγή του τρόπου ζωής. Για την συντριπτική πλειοψηφία των πασχόντων από ΜΑΛΝΗ, η θεραπευτική αντιµετώπιση είναι ταυτόσηµη µε την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών και κυρίως ισορροπηµένης διατροφής (έλεγχος πρόσληψης θερµίδων, σταθερές ώρες γευµάτων), επαρκούς ύπνου µε σταθερό ωράριο και συστηµατικής άσκησης µε στόχο την βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και την προοδευτική µείωση του σωµατικού βάρους. Αυτές οι αλλαγές, οι οποίες είναι η βάση για την πρόληψη µεταβολικών επιπλοκών για τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτοµα, διαµορ-

ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ

φώνουν παράλληλα και µια συνολικά «καλή ποιότητα ζωής». Ως προς την ποιότητα της διατροφής, δίαιτα χαµηλή σε κορεσµένα λιπαρά, υψηλή σε φυτικές ίνες (επαρκής σε φρούτα, όσπρια, λαχανικά και δηµητριακά ολικής αλέσεως) και αποφυγή υπερκατανάλωσης υδατανθράκων µπορεί να βελτιώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και την δυσλιπιδαιµία. Σε περίπτωση που ο ασθενής δεν συµµετέχει ήδη σε πρόγραµµα άσκησης θα πρέπει να προηγηθεί εκτίµηση της καρδιο-αναπνευστικής υγείας και ικανότητας και να αυξηθεί προοδευτικά η διάρκεια και η ένταση της άσκησης. Ο στόχος κατά την σταθερή φάση είναι τουλάχιστον 30 λεπτά µέτριας βαρύτητας αεροβική άσκηση πέντε (5) φορές την εβδοµάδα και δύο (2) συνεδρίες µε ασκήσεις αντίστασης / ενδυνάµωσης την εβδοµάδα. Για το σωµατικό βάρος ο αρχικός στόχος είναι η σταδιακή µείωση κατά 5% - 10% η οποία µπορεί να επιτευχθεί ευκολότερα µε αύξηση του χρόνου άσκησης. Πολύ σηµαντική είναι και η διαχείριση του άγχους, είτε µε την άσκηση (το ισχυρότερο φυσικό αντικαταθλιπτικό), είτε µε απλές µεθόδους «χαλάρωσης», ή ακόµη µέσω έκθεσης σε µορφές τέχνης που προάγουν την ψυχοσυναισθηµατική ευεξία. (β) Φαρµακευτικές παρεµβάσεις: Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής βελτιώνουν σαφώς και τον µεταβολικό έλεγχο ασθενών µε γνωστό Σ∆ στους οποίους, για την αποτελεσµατικότερη πρόληψη ή αντιµετώπιση της ΜΑΛΝΗ, τα επίπεδα της αιµοσφαιρίνης A1C θα πρέπει να διατηρούνται κάτω από 7%. ∆ύο κατηγορίες αντιδιαβητικών δισκί-

ων, διγουανίδια και θειαζολιδινοδιόνες, βελτιώνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη, ενώ οι φιβράτες, οι στατίνες και τα ω-λιπαρά οξέα µπορούν βελτιώσουν το λιπιδαιµικό προφίλ (ιδιαίτερα τις τιµές των τριγλυκεριδίων τα οποία είναι αυξηµένα στο µεταβολικό σύνδροµο και τον Σ∆). Η χρήση τους µπορεί να συστηθεί από τον θεράποντα ιατρό ανάλογα µε το προφίλ του ασθενή. Παράγοντες όπως η βεταϊνη (betaine), βιταµίνη Ε, και το ουρσοδεοξυχολικό οξύ διερευνώνται χωρίς ακόµη να υπάρχει πλήρως τεκµηριωµένη αποτελεσµατικότητα. Παράλληλα, ουσίες µε δυνητική ηπατοτοξική δράση (αλκοόλ, παρακεταµόλη) θα πρέπει να περιορίζονται. Σηµειώνεται ότι οι περισσότεροι ασθενείς µε ΜΑΛΝΗ έχουν πολύ καλή πρόγνωση εφόσον ακολουθήσουν έγκαιρα τα ενδεδειγµένα µέτρα. Για την πρόληψη της ΜΑΛΝΗ και την αποτροπή της εξέλιξης της, η συµµόρφωση των ασθενών µε τα παραπάνω πρέπει να µεγιστοποιείται µέσω επαρκούς εκπαίδευσης η οποία θα πρέπει να επικεντρώνεται στην θεωρητική αλλά και τις πρακτικές διαστάσεις (ειδικές συνθήκες, δηµόσιες ή ιδιωτικές δοµές και συµβουλευτικοί φορείς) της διαδικασίας διαµόρφωσης υγιεινών συνθηκών ζωής. Επίσης, λόγω της αύξησης της επίπτωσής της στα παιδιά, η ΜΑΛΝΗ θα πρέπει να αντιµετωπίζεται ως οικογενειακή ασθένεια και ιδανικά όλα τα µέλη της οικογένειας θα πρέπει να συµµετέχουν σε συνεδρίες εκπαίδευσης. Αυτό ενισχύει την οικογενειακή υποστήριξη για τον ασθενή και την πιθανότητα πρόληψης της νόσου στα υπόλοιπα µέλη της οικογένειας. Σ

βιβλιογραφία 1. Mayo Clinic Staff. Nonalcoholic fatty liver disease (Updated April 10, 2014): http://www. mayoclinic.org/diseasesconditions/nonalcoholic-fattyliver-disease/basics/definition/ con-20027761.

2. Croke B, Sampson D. Nonalcoholic Fatty Liver Disease: Implications for Clinical Practice and Health Promotion. Journal for Nurse Practitioners (2012) 8:4550: http://www.medscape.com/ viewarticle/757336_1 3. Wang SS, Ali YS. Metabolic Syndrome (Updated: December 27, 2015) http://emedicine. medscape.com/article/165124overview 4. Alberti KG et al Harmonizing the metabolic syndrome: a joint interim statement of the International Diabetes Federation Task Force on Epidemiology and Prevention; National Heart, Lung, and Blood Institute; American Heart Association; World Heart Federation; International Atherosclerosis Society; and International Association for the Study of Obesity.

Circulation (2009) 120:16405. http://circ.ahajournals.org/ content/120/16/1640.full. pdf+html 5. Lam DW, LeRoith D. Metabolic Syndrome (Endotext [Internet]/ www.endotext.org. De Groot LJ, Beck-Peccoz P, Chrousos G, et al., editors. South Dartmouth (MA): MDText.com, Inc.; 2000(Updated: May 19, 2015): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ books/NBK278936/

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

25

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ

ΤΟΥ ΚΩΣΤΗ ΜΙΧΑΛΑΚΗ MD, PhD, Ενδοκρινολόγος - ∆ιαβητολόγος, Εξειδικευµένος στην Παχυσαρκία, (SCOPE National Teaching Fellow in Obesity)

Παχυσαρκία - µια πολυπαραγοντική νόσος Η παχυσαρκία αποτελεί µία πολυπαραγοντική νόσο, δηλαδή είναι αποτέλεσµα περιβαλλοντικών, συµπεριφορικών, ορµονικών και γενετικών παραγόντων ή συνδυασµού αυτών. Κύριο γενεσιουργό αίτιο πρόκλησης της παχυσαρκίας είναι η αύξηση της ενεργειακής πρόσληψης σε σχέση µε την ενεργειακή κατανάλωση.

H

εξίσωση είναι σχετικά απλή και συνοψίζεται στο ότι όταν υπάρχει θετικό ενεργειακό ισοζύγιο, δηλαδή η ενεργειακή πρόσληψη είναι µεγαλύτερη από την ενεργειακή κατανάλωση, ο οργανισµός αποθηκεύει την περίσσεια ενέργειας ως λίπος. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ Ο αγχώδης και ενίοτε ασταθής σύγχρονος τρόπος ζωής, αναγκάζει ένα δραστήριο επαγγελµατικά άτοµο να εγκαθιστά ένα ασταθές ωράριο διατροφής, µακριά από το τραπέζι και το σωστά µαγειρεµένο φαγητό, στη θέση του οποίου υιοθετεί επιλογές από γρήγορο και λιπαρό φαγητό, το οποίο θα του καλύψει βραχυπρόθεσµα το αίσθηµα της πείνας, χωρίς όµως να του προσφέρει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Στο ίδιο πρίσµα, η αθρόα διαθεσιµότητα ανθυγιεινών τροφών (γαριδάκια, σοκολάτες µπισκότα, γλυκά, κρουασάν, φαστ - φουντ και αναψυκτικά) είναι αυτή που πρακτικά ωθεί και στην κατανάλωσή τους. Είναι χαρακτηριστικό οτι ο άνθρωπος έχει µία τάση να καταναλώνει προιόντα που του προσφέρονται άµεσα διαθέσιµα, κατά συνέπεια η διαθεσιµότητα σε τροφές µη υγιεινές είναι πολύ πιο σηµαντική παράµετρος από την κατανάλωσή τους. Παράλληλα, η µείωση της φυσικής δραστηριότητας, είναι

26 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

θεµελιώδης παράγοντας εξάπλωσης της παχυσαρκίας. Τα σύγχρονα µέσα µετακίνησης, και η επιµήκυνση των αποστάσεων στις µεγάλες πόλεις, αναγκάζουν τον σύγχρονο άνθρωπο να έχει τελείως παραγκωνίσει την καθηµερινή άσκηση που του παρείχε παλαιότερα το περπάτηµα και ενδεχοµένως ακόµη και η χειρωνακτική εργασία. Σχεδόν τα µισά παιδιά στην Ελλάδα ασκούνται λιγότερο από 1 ώρα την ηµέρα, ενώ πλέον αποφεύγουν τα παιχνίδια στις αλάνες , περπατούν λιγότερο και µένουν κυριολεκτικά καθηλωµένα στην τηλεόραση και στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Επίσης, το χαµηλό κοινωνικο οικονοµικό επίπεδο που επιτείνεται στις µέρες µας συµβάλει στην διαιώνιση της παχυσαρκίας καθότι, αποτρέπει την υιοθέτηση σωστής και ισορροπηµένης διατροφής (που ενδέχεται να κοστίζει περισσότερο) και ωθεί τα άτοµα σε διαιτητικές επιλογές χαµηλού κόστους ή ακόµα και σε ανεπαρκή πρόσληψη θρεπτικών ουσιών, λόγω υποσιτισµού. Ακόµη, άτοµα χαµηλού µορφωτικού επιπέδου δεν έχουν την απαιτούµενη διατροφική παιδεία να κατανοήσουν τους λόγους για τους οποίους πρέπει να ακολουθήσουν ένα πρόγραµµα σωστής διατροφής, πράγµα που αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους της παγκόσµιας καµπάνιας για την διατροφή.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

27

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΑΙΤΙΑ Σηµαντική παράµετρος που πρέπει να συνυπολογίζεται είναι η καταφυγή στο φαγητό ατόµων µε συναισθηµατικές διαταραχές όπως άγχος, επαγγελµατική ή συναισθηµατική απογοήτευση, µε αποτέλεσµα έναν φαύλο κύκλο αφού το άτοµο µαθαίνει να καταφεύγει στον παρηγορητικό ρόλο του φαγητού και να επιτείνει έτσι την συναισθηµατική διαταραχή, όταν το αποτέλεσµα είναι µία κακή σωµατική εµφάνιση.

» το σύνδροµο των πολυκυστικών ωοθηκών συνδυάζεται µε παχυσαρκία και διαταραχές του κύκλου στις γυναίκες, αλλά δεν ευθύνεται αυτό καθ’ αυτό για την παχυσαρκία. » η εµµηνόπαυση στις γυναίκες σηµατοδοτεί µια περίοδο αυξηµένου κινδύνου για την εµφάνιση παχυσαρκίας και µεταβολικών διαταραχών λόγω της σηµαντικής µείωσης των επιπέδων των οιστρογόνων.

ΟΡΜΟΝΙΚΑ ΑΙΤΙΑ Τα συνήθη ενδοκρινικά αίτια που ευθύνονται για παχυσαρκία είναι: » οι διαταραχές της λειτουργίας του θυρεοειδή αδένα, και ειδικότερα στον υποθυρεοειδισµό, όπου ο αδένας παράγει λιγότερη θυροξίνη, ορµόνη που κανονικά αυξάνει τον µεταβολισµό και κινητοποιεί καλύτερα το σώµα στην πρόσληψη

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Παγκοσµίως αυτήν την στιγµή υπάρχουν 1 δισεκατοµµύριο υπέρβαροι ενήλικες και 300 εκατοµµύρια παχύσαρκοι. Η µέση αναλογία στις µελέτες είναι οτι 1 στους 3 είναι παχύσαρκος και 1 στους 2 υπέρβαρος. Στις ΗΠΑ, από το 1980, ο αριθµός των υπέρβαρων παιδιών έχει διπλασιαστεί και ο αριθµός των παχύσαρκων εφήβων έχει τριπλασιαστεί. Είναι αφελές να θεωρήσει κανείς ότι σε τόσα λίγα χρόνια

τροφής. Σηµειώνεται όµως ότι σπανιότατα και σε βαρειές, µη θεραπευµένες, περιπτώσεις καταλήγει κάποιος να πάσχει από παχυσαρκία οφειλόµενη σε υποθυρεοειδισµό. Οι µύθοι «φταίει ο θυρεοειδής µου» ή «έχω τον θυρεοειδή που παχαίνει» δεν ισχύουν, αφού στις συνήθεις περιπτώσεις ο υποθυρεοειδισµός απλά προκαλεί ένα ήπιο οίδηµα και µία δυσκολία στην απώλεια βάρους µε γρήγορους ρυθµούς. » οι διαταραχές των επινεφριδίων, µε µία κατάσταση που λέγεται υπερκορτιζολισµός και προκαλεί µία µορφή αυξηµένης συγκέντρωσης λίπους στον κορµό, σε συνδυασµό µε λεπτά άκρα, ενίοτε δασυτριχισµό και λιπαρό δέρµα. Εδώ όντως η παχυσαρκία µπορεί να είναι αποτέλεσµα αυτής της κατάστασης, η οποία θεραπεύεται φαρµακευτικά ή χειρουργικά.

(µπροστά στις χιλιάδες ετών ύπαρξης του ανθρώπινου είδους) συντελέστηκαν βασικές γενετικές αλλαγές που δηµιούργησαν το πρόβληµα, αφού κάτι τέτοιο για να γίνει και να κληρονοµηθεί, θα ήθελε πολλές γενιές «γενετικής κληρονοµιάς». Ωστόσο όµως, σηµαντικό ρόλο στη εµφάνιση της παχυσαρκίας παίζει το οικογενειακό ιστορικό, τόσο σε επίπεδο σωµατότυπου, όσο και σε επίπεδο διατροφικών συµπεριφορών που έχουν θεσπιστεί σε ένα νοικοκυριό. Εάν ένας γονέας είναι παχύσαρκος τότε το παιδί έχει 50% πιθανότητες να γίνει παχύσαρκο, ενώ εάν και οι 2 γονείς είναι παχύσαρκοι οι πιθανότητες φτάνουν το 80%. Τάση για παχυσαρκία (µε ευκολότερους ρυθµούς και µε βάση έναν µειωµένο µεταβολισµό) σαφώς υπάρχει, αλλά δεν µπορεί να εκδηλωθεί, παρά µόνο µε τις κατάλληλες κακές διατροφικές συνήθειες. Σ

28 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

29

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

ΤΗΣ ΑΣΗΜΙΝΑΣ ΓΑΛΛΗ-ΤΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδιατρικής - Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας, Α.Π.Θ., ∆΄ Παιδιατρική Κλινική, Νοσοκοµείο «Παπαγεωργίου» Θεσσαλονίκης

Αντλίες συνεχούς υποδόριας έγχυσης ινσουλίνης στην παιδική και εφηβική ηλικία «INSULIN PUMPS HAVE COME OF AGE» συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης αποτελεί πλέον µια «φυσιολογική» µορφή ινσουλινοθεραπείας. Η χρήση αντλίας ινσουλίνης τα τελευταία χρόνια αυξάνεται στον παιδικό-εφηβικό πληθυσµό και ιδιαίτερα σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, καθώς οι κλινικοί γιατροί γίνονται πιο εξοικειωµένοι µε αυτή τη µορφή θεραπείας. Σε µεγάλα παιδοδιαβητολογικά κέντρα της Ευρώπης η χρήση αντλίας ινσουλίνης ξεκινά µε την εκδήλωση του διαβήτη. Έχουν υπάρξει έµµεσες αποδείξεις ότι αυτό συνδέεται µε πιο γρήγορη ανάρρωση των µητέρων από συµπτώµατα κατάθλιψης που σχετίζονται µε τη διάγνωση µιας χρόνιας νόσου στο παιδί τους. Η νεότερη γενεά των «έξυπνων» αντλιών που υπολογίζει αυτόµατα γευµατική ή διορθωτική ινσουλίνη, παρουσιάζει µειωµένες διακυµάνσεις γλυκόζης και υψηλότερο ποσοστό των τιµών της γλυκόζης εντός των στόχων.

Η

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΤΛΙΑ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ Η αντλία είναι µία µικρή ηλεκτροµηχανική εξωτερική συσκευή, η οποία µπορεί να παρέχει στον οργανισµό υποδόρια ινσουλίνη, διά µέσου ενός λεπτού καθετήρα και έχει 3 τρόπους δράσεις: 1 Καλύπτει τις ανάγκες του ατόµου σε ινσουλίνη σε βασικές συνθήκες, ανεξάρτητα από τη λήψη γευµάτων, κατά τη διάρκεια του 24ωρου ( βασικός ρυθµός). Η χορήγηση βασικού ρυθµού µπορεί να ανασταλεί, να αυξηθεί ή να

30 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

µειωθεί για µια συγκεκριµένη χρονική περίοδο, κάτι που δεν είναι εφικτό µε τη βασική ινσουλίνη βραδείας δράσης. Ο βασικός ρυθµός κυµαίνεται στο 30% - 50 % της συνολικής ηµερήσιας δόσης. Η µορφή του βασικού ρυθµού σχετίζεται µε την ηλικία. Στα νήπια ο βασικός ρυθµός είναι 0,2 – 0,4 µονάδες / ώρα, στα προεφηβικά παιδιά 0,4 – 0,6 µονάδες / ώρα και στους έφηβους 0,8 – 1,2 µονάδες / ώρα.

2 Καλύπτει τα γεύµατα (γευµατικό bolus ή γευµατική έφοδος) χρησιµοποιώντας την αναλογία ινσουλίνης προς υδατάνθρακες, που προκύπτει από τον κανόνα των 500 (δηλαδή διαιρούµε το 500 µε τις συνολικές ηµερήσιες µονάδες ινσουλίνης και ο αριθµός που προκύπτει δείχνει τα γραµµάρια υδατανθράκων που καίγονται από µία µονάδα ινσουλίνης). Η αντλία ινσουλίνης διαθέτει 3 διαφορετικούς τρόπους χορήγησης της γευµατικής ινσουλίνης στις δόσεις εφόδου (εφάπαξ δόση, παρατεταµένη δόση, µικτή δόση ).Η επιλογή της δόσης εφόδου εξαρτάται από την ποιοτική σύσταση του γεύµατος (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη).

3 Επαναφέρει µια τυχαία αυξηµένη τιµή σακχάρου σε φυσιολογικά επίπεδα (διορθωτικό bolus ή διορθωτική έφοδος) που προκύπτει από τον κανόνα των 1800 (δηλαδή διαιρούµε το 1800 µε τις συνολικές ηµερήσιες µονάδες ινσουλίνης και ο αριθµός που προκύπτει δείχνει την ποσότητα σακχάρου εκφρασµένη σε mg/dl που καίγεται από µία µονάδα ινσουλίνης). Ο βασικός ρυθµός, η αναλογία ινσουλίνης – υδατανθράκων

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

31

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

και η ευαισθησία στην ινσουλίνη καθορίζονται από τον παιδίατρο και την οµάδα του και είναι αυστηρά εξατοµικευµένα. ΕΝΑΡΞΗ ΧΡΗΣΗΣ ΑΝΤΛΙΑΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ Η απόφαση της έναρξης χρήσης αντλίας πρέπει να λαµβάνεται από το παιδί, τους γονείς - κηδεµόνες και από την ιατρική οµάδα του διαβήτη. Όλοι οι παιδιατρικοί ασθενείς µε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 είναι υποψήφιοι για τη χρήση της αντλίας, ανεξάρτητα από τη διάρκειά του και δεν υπάρχουν όρια ηλικίας. Ιδιαίτερα όµως συνιστάται η χρήση της όταν συντρέχουν οι παρακάτω λόγοι: » Μη καλή ρύθµιση διαβήτη - αυξηµένες τιµές γλυκοζυλιωµένης αιµοσφαιρίνης (HbA1c) » Επαναλαµβανόµενες σοβαρές υπογλυκαιµίες » Ευρείες διακυµάνσεις των τιµών της γλυκόζης του αίµατος ανεξάρτητα από τις τιµές της HbA1c » Παρουσία στοιχείων µικροαγγειοπάθειας ή / και παραγόντων κινδύνου για µακροαγγειοπάθεια » Βελτίωση της ποιότητας ζωής του παιδιού και της οικογένειάς του

32 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

Σε µια ανασκόπηση πέντε µελετών, όπου συγκρίθηκε η ινσουλινοθεραπεία µε τη χρήση της αντλίας ινσουλίνης και το εντατικοποιηµένο σχήµα των πολλαπλών ενέσεων, η πλειοψηφία των ασθενών και των οικογενειών τους, επέλεξε να συνεχίσει µε αντλία µετά την ολοκλήρωση των µελετών, ακόµη και σε µελέτες όπου οι αντλίες ινσουλίνης δεν έδειξαν κανένα αντικειµενικό όφελος. ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΑΝΤΛΙΑΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη µίας έµπειρης οµάδας για το διαβήτη, η οποία θα έχει την ίδια «φιλοσοφία» και θα «µιλά την ίδια γλώσσα». Η συχνή επαφή ανάµεσα στο παιδί / οικογένεια µε την οµάδα του διαβήτη και η δυνατότητα επικοινωνίας όλο το 24ωρο κρίνονται απαραίτητα. Απαιτείται άριστη διατροφική εκπαίδευση και τουλάχιστον 4 - 6 µετρήσεις / ηµέρα. Η καλή κατάρτιση, γνώση και κατανόηση αναφορικά µε τη λειτουργία και χρήση της αντλίας (κινητική ινσουλίνης, αναγνώριση βλάβης αντλίας), είναι ιδιαίτερα σηµαντική. Η αναγνώριση και αντιµετώπιση - διαχείριση των

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ υπογλυκαιµιών και υπεργλυκαιµιών, η κατανόηση της επίδρασης της άσκησης και της φυσικής δραστηριότητας στις τιµές του σακχάρου καθώς και η διαχείριση του σακχάρου στις ηµέρες ασθένειας, είναι απαραίτητα σηµεία της συνολικής εκπαίδευσης που πρέπει να λάβει το παιδί / έφηβος. ΠΟΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΝΤΛΙΑΣ Πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να δίνει πολύ µικρό βασικό ρυθµό ιδιαίτερα για βρέφη και νήπια. Μερικές αντλίες δίνουν 0,025 ή 0,05 µονάδες / ώρα, γεγονός που βοηθάει πολύ όταν

οι ηµερήσιες ανάγκες ινσουλίνης στα παιδιά αυτά είναι πολύ µικρές. Είναι χρήσιµο ένα µεγάλο / επαρκές ρεζερβουάρ ινσουλίνης, ειδικά για τους έφηβους µέχρι 20 χρονών που έχουν τις µεγαλύτερες ηµερήσιες ανάγκες σε ινσουλίνη. Η επιλογή του καθετήρα και όλων των εξαρτηµάτων πρέπει να είναι προσαρµοσµένα στα παιδιά και εφήβους µε δεδοµένο τη διαφορετική σύσταση και κατασκευή του σώµατος και την αυξηµένη σωµατική δραστηριότητα. ΠΟΤΕ ΕΝΑ ΠΑΙ∆Ι ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ∆ΙΑΚΟΨΕΙ ΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΤΛΙΑ » Εάν το παιδί επιθυµεί να ξαναγυρίσει στο προηγούµενο σχήµα µε τις ενέσεις. » Σε καταστάσεις που εκθέτουν το παιδί σε κίνδυνο πχ. επαναλαµβανόµενη διαβητική κετοξέωση από κακή χρήση της αντλίας. » Μη αποτελεσµατική χρήση αντλίας (παράλειψη bolus, µη αλλαγή καθετήρα, ανεπαρκείς µετρήσεις σακχάρου, κλπ). » Επαναλαµβανόµενες λοιµώξεις στο σηµείο του καθετήρα.

H αντλία ινσουλίνης µπορεί να αποβεί επικίνδυνη όταν η εκπαίδευση είναι ανεπαρκής. Η σύντοµη διακοπή χορήγησης ινσουλίνης κατά την αλλαγή του σετ έγχυσης δεν επηρεάζει βραχυπρόθεσµα τη ρύθµιση της γλυκόζης. Μια 30λεπτη διακοπή της έγχυσης ινσουλίνης οδήγησε σε σηµαντική αύξηση της γλυκόζης περίπου 1mg / dL για κάθε λεπτό. Ασθενείς, και ιδιαίτερα τα νέα παιδιά, που χρησιµοποιούν αντλίες ινσουλίνης, θα επωφεληθούν από τη δυνατότητα για τη µέτρηση κετονών. Είναι απαραίτητη η καθοδήγηση για αντιµετώπιση της υπεργλυκαιµίας, χορηγώντας την ινσουλίνη εξωτερικά. Πρόσφατα δεδοµένα

αναφέρουν ότι τα επίπεδα της HbA1c και η ετήσια συχνότητα εµφάνισης της διαβητικής κετοξέωσης είναι χαµηλότερα σε παιδιατρικούς ασθενείς που είναι σε αντλία ινσουλίνης παρά σε αυτούς στο σχήµα των πολλαπλών ενέσεων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Μπορούµε να πούµε ότι η συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης στα παιδιά είναι ασφαλής, δεν υπάρχει όριο ηλικίας χρήσης, ελαττώνει τα υπογλυκαιµικά επεισόδια, βελτιώνει το γλυκαιµικό προφίλ και την HbA1c και κατά συνέπεια ελαττώνει µακροχρόνια τον κίνδυνο για επιπλοκές. Απαιτεί όµως καλή γνώση της τεχνικής και της λειτουργίας της αντλίας καθώς και τη σωστή χρήση της. Απαιτεί καλή γνώση των ποσοτήτων υδατανθράκων, της χρήσης του βασικού ρυθµού και των bolus της ινσουλίνης, της διόρθωσης των τιµών και τις αυξοµειώσεις στην άσκηση και στις ηµέρες αδιαθεσίας ή ασθένειας, τη µέτρηση κετονών και την ετοιµότητα για υποδόρια ένεση ινσουλίνης σε παΣ ρατεταµένες υπεργλυκαιµίες.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

33

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ

ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑΣ Κ. ΑΙΣΩΠΟΥ, Υποψήφια ∆ιδάκτωρ, Ειδικευόµενη Οφθαλµολογίας Γ.Ν.Α «Λαϊκό»

Προστασία των µατιών το καλοκαίρι σε άτοµα µε σακχαρώδη διαβήτη

T

α µάτια εκτίθενται καθηµερινά σε πολλαπλούς περιβαλλοντικούς παράγοντες, µε κυριότερους την ηλιακή ακτινοβολία και την ατµοσφαιρική ρύπανση, που επηρεάζουν βραχυπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα την υγεία των οφθαλµών. Η ηλιακή ακτινοβολία έχει ενοχοποιηθεί για αρκετές οφθαλµολογικές παθήσεις, ειδικά στους κατοίκους της χώρας µας που ξοδεύουν αρκετό χρόνο σε εξωτερικές δραστηριότητες σε ένα περιβάλλον έντονης ηλιοφάνειας. Το καλοκαίρι, όπου η περιβαλλοντική θερµοκρασία αυξάνεται µε περιόδους υψηλής υγρασίας, η προστασία των µατιών αποτελεί επιτακτική ανάγκη και

34 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

ιδιαίτερα για άτοµα µε σακχαρώδη διαβήτη. Ο διαβήτης επηρεάζει όλα σχεδόν τα µέρη του οφθαλµού. Τα άτοµα µε διαβήτη, και ιδιαίτερα όσοι έχουν διαβητική αµφιβληστροειοδοπάθεια, έχουν µειωµένη ευαισθησία στον κερατοειδή (σε βαθµό ανάλογο µε τη σοβαρότητα της νόσου) µε αποτέλεσµα συχνότερες αποπτώσεις του επιθηλίου του κερατοειδούς. Το καλοκαίρι, µια περίοδος όπου λόγω των διακοπών αυξάνονται οι εξωτερικές δραστηριότητες και οι ενασχολήσεις µε αθλήµατα, τα άτοµα µε σακχαρώδη διαβήτη καλό θα ήταν να φορούν προστατευτικά γυαλιά για να προφυλάσσονται από πιθανούς τραυµατι-

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

35

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ

σµούς. Το φάσµα της ηλιακής ακτινοβολίας περιλαµβάνει τρία τµήµατα: το υπέρυθρο, το υπεριώδες και τις ακτίνες υψηλής ενέργειας. Από τα τρία αυτά µέρη η υπεριώδης ακτινοβολία (190-400nm) και οι ακτίνες υψηλής ενέργειας (400-700nm) είναι οι πιο βλαβερές για τα µάτια. Το ποσοστό της υπεριώδους ακτινοβολίας (που ανάλογα µε το µήκος κύµατος χωρίζεται στην UVA και UVB) που φτάνει στην επιφάνεια της γης εξαρτάται από το όζον της ατµόσφαιρας. Η προοδευτική αύξηση της τρύπας του όζοντος επιδεινώνει το πρόβληµα. Το ηλιακό φως περιέχει πολύ περισσότερη UVA και λιγότερη UVB ακτινοβολία. Η UVA έχει χαµηλότερη ενέργεια αλλά µπορεί να εισχωρήσει βαθύτερα στο µάτι µε αποτέλεσµα να απορροφάται κυρίως από τον αµ-

φιβληστροειδή χιτώνα. Η UVB, αντίθετα, έχει µεγαλύτερη ενέργεια και εποµένως είναι πιο βλαβερή για το µάτι και το µεγαλύτερο µέρος της απορροφάται από τον κερατοειδή χιτώνα και το κρυσταλλοειδή φακό. Οι ακτίνες υψηλής ενέργειας του ορατού φάσµατος είναι υπεύθυνες για παθήσεις του αµφιβληστροειδούς και προκαλούν µη αναστρέψιµες βλάβες. Στους ασθενείς που πάσχουν από διαβήτη η θόλωση του φακού (καταρράκτης), που φυσιολογικά στον υπόλοιπο πληθυσµό εµφανίζεται µετά την ηλικία των 65 - 70 ετών, συµβαίνει νωρίτερα και έχει ταχύτερη εξέλιξη. Καθώς προαναφέρθηκε η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία επιβαρύνει τη θόλωση του φακού, οπότε τα άτοµα µε διαβήτη έχουν ακόµη περισσότερους λόγους να φορούν γυαλιά ηλίου και καπέλο ώστε να προστατεύονται, αποφεύγοντας τη κυκλοφορία σε εξωτερικούς χώρους τις ώρες αυξηµένης θερµοκρασίας κατά τους καλοκαιρινούς µήνες.

36 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

Η ζέστη επηρεάζει τα φάρµακα, τις ταινίες και τους µετρητές σακχάρου, καθώς και τις αντλίες ινσουλίνης οδηγώντας σε µείωση της αποτελεσµατικότητας των φαρµάκων και λανθασµένες µετρήσεις. Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσµα την απορρύθµιση του σακχάρου µε αποτέλεσµα τα άτοµα µε διαβητική αµφιβληστροειοδοπάθεια να κινδυνεύουν περισσότερο, λόγω επιδείνωσης των αλλοιώσεων που προκαλούνται τόσο στον αµφιβληστροειδή όσο και στην οπτική οξύτητα. Η παρατεταµένη περίοδος αυξηµένης ηλιοφάνειας στη χώρα µας, λόγω των κλιµατολογικών αλλαγών που συµβαίνουν παγκοσµίως, δρα επιβαρυντικά, καθώς η επιδείνωση των αλλοιώσεων διαβητικής αµφιβληστροειδοπάθειας προϋποθέτει αυξηµένο χρονικό διάστηµα µη σωστής ρύθµισης του διαβήτη. Εποµένως, τα άτοµα µε διαβήτη, και κυρίως αυτά που έχουν ήδη αλλοιώσεις διαβητικής αµφιβληστροειδοπάθειας, θα πρέπει να βρίσκονται σε πιο στενή παρακολούθηση τη καλοκαιρινή περίοδο, ελέγχοντας τη γλυκοζυλιωµένη αιµοσφαιρίνη και λαµβάνοντας τις κατάλληλες οδηγίες από το θεράποντα γιατρό σχετικά µε την ενυδάτωσή τους και τη σωστή συντήρηση των φαρµάκων, των αναλώσιµων και του συνοδού εξοπλισµού (αντλίες, µετρητές). Οι ακτίνες υψηλής ενέργειας του ορατού φάσµατος αποτελούν έναν από τους βασικούς παράγοντες κινδύνου για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας η οποία είναι η κύρια αιτία τύφλωσης στο σύγχρονο κόσµο και της οποίας τα αίτια δεν είναι απολύτως εξακριβωµένα. Στο φάσµα των αλλοιώσεων της διαβητικής αµφιβληστροειδοπάθειας περιλαµβάνεται και το διαβητικό οίδηµα της ωχράς κηλίδας. Αν και δεν έχει βρεθεί σαφής αιτιολογική συσχέτιση, εφόσον η ηλιακή ακτινοβολία επηρεάζει δυσµενώς την ωχρά κηλίδα, είναι σκόπιµο τα άτοµα µε διαβητικό οίδηµα στην περιοχή αυτή, που βρίσκονται σε θεραπεία µε αντιαγγειογενετικούς παράγοντες ή και συµπληρωµατική laser φωτοπηξία, να φορούν γυαλιά ηλίου. Συνοψίζοντας, τα άτοµα µε σακχαρώδη διαβήτη έχουν επιπλέον λόγους να φορούν, ιδιαιτέρως τους καλοκαιρινούς µήνες, γυαλιά ηλίου µε ευρεία κάλυψη (και από το πλάι) από οπτικά καταστήµατα που να πιστοποιούν την απορρόφηση της UVA και UVB. Να φορούν καπέλο µε γείσο, να αποφεύγουν την έκθεση στον ήλιο µεταξύ 11πµ και 3µµ και να συµβουλεύονται το θεράποντα ιατρό τους πιο συχνά. Σ

ειδησεογραφια Η ΕΝ∆ΟΡΡΙΝΙΚΗ ΓΛΥΚΑΓΟΝΗ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΑ ΤΗΝ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΣΤΟ ∆ΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1 Σύµφωνα µε νέα µελέτη, που πραγµατοποιήθηκε σε άτοµα µε διαβήτη τύπου 1, φαίνεται ότι η ενδορρινική γλυκαγόνη µπορεί να αντιµετωπίσει εξίσου αποτελεσµατικά µε τις ενδοµυϊκές ενέσεις τις υπογλυκαιµίες. Η ενδορρινική γλυκαγόνη απορροφάται παθητικά µέσω του ρινικού βλεννογόνου µε την εισπνοή του ατόµου και προσφέρει τα ίδια αποτελέσµατα µε την ενέσιµη. Οι ειδικοί επιστήµονες υποστηρίζουν ότι, εάν το προϊόν εγκριθεί από τις ρυθµιστικές αρχές, θα µπορούσε να αντικαταστήσει την ενδοµυϊκή γλυκαγόνη. Στη µελέτη, συµµετείχαν 75 ενήλικες µε διαβήτη τύπου 1 στους οποίους εγχύθηκε ινσουλίνη για να προκληθεί υπογλυκαιµία και έπειτα τους χορηγήθηκε ενδορρινικά ή ενδοµυϊκά γλυκαγόνη. Ο χρόνος δράσης του ενδορρινικού σκευάσµατος, ήταν κατά 5 λεπτά µακρύτερος σε σχέση µε την ένεση. Τα ευρήµατα της µελέτης δηµοσιεύθηκαν στο περιοδικό Diabetes Care.

ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΟΙ ΕΠΟΧΕΣ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ∆ΙΑΒΗΤΗ ΚΥΗΣΗΣ;

ΤΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΖΑΧΑΡΗΣ ∆ΕΝ ΩΦΕΛΟΥΝ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες βοηθούν τα παχύσαρκα άτοµα να µειώσουν τις θερµίδες και να χάσουν βάρος, αλλά µπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, σύµφωνα µε τους ερευνητές στο Τµήµα Υγείας του Πανεπιστηµίου της Υόρκης. Η µελέτη έδειξε ότι τα άτοµα µε παχυσαρκία που καταναλώνουν συνθετικές γλυκαντικές ουσίες, ιδιαίτερα ασπαρτάµη, µπορεί να έχουν χειρότερη διαχείριση της γλυκόζης στο αίµα τους, σε σχέση µε όσους δεν λαµβάνουν υποκατάστατα ζάχαρης. Η απώλεια βάρους σχετίζεται µε αρκετές βελτιώσεις στην υγεία των ατόµων αλλά Πρόσφατη µελέτη έδειξε ότι τα βακτήρια στο έντερο µπορεί να είναι σε θέση να διασπάσουν τις γλυκαντικές ουσίες, µε αποτέλεσµα αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Η µελέτη δεν έδειξε τα ίδια αποτελέσµατα στην ζαχαρίνη ή τα φυσικά σάκχαρα.

Εποχιακό φαίνεται πως είναι το φαινόµενο εµφάνισης του διαβήτη κύησης στις έγκυες γυναίκες. Μια νέα µελέτη απέδειξε ότι υπάρχει αύξηση του διαβήτη κύησης τους καλοκαιρινούς µήνες σε σύγκριση µε τους χειµερινούς. Οι ερευνητές προσπάθησαν να εξετάσουν την επίδραση των διαφορετικών εποχών για τον επιπολασµό της εµφάνισης του διαβήτη κύησης στις γυναίκες µέσω της έρευνας τους που διήρκησε 3 χρόνια. Τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι το ποσοστό εµφάνισης του διαβήτη κύησης στις γυναίκες ήταν 28% υψηλότερο το καλοκαίρι και 27% χαµηλότερο το χειµώνα. Ωστόσο, χρειάζεται πρόσθετη έρευνα για να εντοπισθούν οι λόγοι αυτής της παρατήρησης. Τα αποτελέσµατα δηµοσιεύθηκαν στο περιοδικό Diabetes Care.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

37

ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΟ «ΠΡΟΧΕΙΡΟ» ΦΑΓΗΤΟ ΑΝΕΒΑΖΕΙ ΤΟ ΣΑΚΧΑΡΟ ΣΤΟ ΑΙΜΑ, ΟΠΩΣ Ο ∆ΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 2

ΟΙ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΓΑΣΤΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗΣ, ΕΛΠΙ∆Α ΓΙΑ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ∆ΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ Η χειρουργική επέµβαση γαστρικής παράκαµψης µπορεί να αποτελέσει πρότυπο θεραπευτικής επιλογής για τα άτοµα µε διαβήτη, και θα µπορούσε να τους βοηθήσει να ελέγχουν την κατάστασή τους για χρόνια χωρίς φαρµακευτική αγωγή, ανακοίνωσε παγκόσµια οµάδα ειδικών που ασχολούνται µε το ∆ιαβήτη. Η χειρουργική επέµβαση µπορεί να οδηγήσει σε µείωση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίµα κάτω από το όριο διάγνωσης του διαβήτη τύπου 2, ή να οδηγήσει σε σηµαντική βελτίωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίµα. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι η θεραπεία αυτή θα πρέπει να συνιστάται σε άτοµα µε διαβήτη που έχουν νοσογόνο παχυσαρκία (δείκτη µάζας σώµατος (BMI) 40 και άνω), ανεξάρτητα από τον έλεγχο της γλυκόζη τους στο αίµα, καθώς επίσης και σε άτοµα µε (ΒΜΙ) 30 και άνω των οποίων τα επίπεδα σακχάρου στο αίµα δεν ελέγχονται από αλλαγές στον τρόπο ζωής ή από φάρµακα. Η θέση αυτή υποστηρίχτηκε απο 45 διεθνείς οργανισµούς και δηµοσιεύθηκε στο περιοδικό Diabetes Care.

Το «πρόχειρο» φαγητό µπορεί να προκαλέσει τόσο µεγάλη ζηµιά στα νεφρά όπως και ο διαβήτης, διαπιστώνουν ερευνητές σύµφωνα µε µια νέα µελέτη που δηµοσιεύθηκε στο περιοδικό Πειραµατικής Φυσιολογίας. Ο διαβήτης τύπου 2 συνδέεται µε την παχυσαρκία και ο αριθµός των περιπτώσεων αυξάνεται σε όλο τον κόσµο µε ανησυχητικό ρυθµό. Στη µελέτη τους οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισµό από την διατροφή µε πολλά λιπαρά έχουν τα ίδια αποτελέσµατα στους νεφρούς όπως όταν ένας άνθρωπος έχει διαβήτη τύπου 2. Μια νέα θεραπεία για ασθενείς µε σακχαρώδη διαβήτη στηρίζεται στην παρεµπόδιση συνιστά η παρεµπόδιση επαναφοράς γλυκόζης από στους νεφρούς στην κυκλοφορία. Η κατανόηση του πώς η διατροφή µπορεί να επηρεάσει το χειρισµό της γλυκόζης στους νεφρούς και το κατά πόσον οι αναστολείς µπορούν να αντιστρέψουν αυτές τις αλλαγές µπορεί να συµβάλει στην προστασία των νεφρών από περαιτέρω βλάβες.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

«ΕΝΟΧΟ» ΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ∆ΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΑΥΞΗΜΕΝΗΣ ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗΣ ΣΤΑ ΠΑΙ∆ΙΑ Νέα µελέτη, που δηµοσιεύεται στο Diabeto logia, έδειξε ότι τα παιδιά µε οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, και ή διαβήτη τύπου 2, βρέθηκαν να έχουν σηµαντικά υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης από ό, τι τα παιδιά χωρίς οικογενειακό ιστορικό. Η µελέτη αυτή εξέτασε τους κοινούς παράγοντες κινδύνου, όπως είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση, η ανθυγιεινή διατροφή, η έλλειψη σωµατικής δραστηριότητας των υπέρβαρων ή παχύσαρκων ατόµων που οδηγεί σε έµφραγµα ή διαβήτη τύπου 2. Τα παιδιά µε αυξηµένα επίπεδα σε αυτούς τους οικογενειακούς δείκτες µπορεί να έχουν υψηλότερο κίνδυνο εµφάνισης καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών επεισοδίων και διαβήτη τύπου 2 στην ενήλικη ζωή τους.

38 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

39

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΒΕΡΙΓΟΥ Μέλος ∆Σ ΕΛΟ∆Ι

Άρχισε ο διάλογος για τη µεταρρύθµιση της πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας

Ξ

εκίνησε ο διάλογος για τη µεταρρύθµιση της πρωτοβάθµιας φροντίδας για την υγεία, που διοργανώθηκε από το Υπουργείο Υγείας, µε τη συµµετοχή του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας, στις 9 και 10 Μαΐου 2016. Στην διηµερίδα συµµετείχαν αρκετές οµοσπονδίες ασθενών, επαγγελµατιών υγείας, εκπρόσωποι περιφερειακών διοικήσεων υγείας κ.α. Σκοπός της διηµερίδας ήταν να συζητηθεί το περιεχόµενο της νέας µεταρρύθµισης για την υγεία που ετοιµάζει το Υπουργείο Υγείας, οι γενικές κατευθύνσεις, το πλάνο υλοποίησής της µε δεδοµένη την ευρωπαϊκή εµπειρία καθώς και οι προτάσεις για την αντιµετώπιση των βασικών προκλήσεων στη µεταρρύθµιση της πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας στη χώρα µας. Κηρύττοντας την έναρξη των εργασιών, ο υπουργός υγείας Ανδρέας Ξανθός, αφού τόνισε τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει το ΕΣΥ, δεσµεύτηκε για την αναµόρφωση του, ώστε να εξασφαλιστεί η βιωσιµότητά καθώς και η αποτελεσµατικότητα του. Στο πλαίσιο των αλλαγών ετοιµάζεται 24ωρη λειτουργία του ΠΕ∆Υ ώστε να αποσυµφορηθούν τα δηµόσια νοσοκοµεία, όπως προανήγγειλε ο υπουργός υγείας, µε µεταφορά υπηρεσιών από το νοσοκοµείο, στο ιατρείο της γειτονίας. Στην οµιλίας της η Dr Zsuzsanna Jakab (Περιφερειακή ∆ιευθύντρια του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας) τόνισε τα θετικά αποτελέσµατα του νέου µοντέλου ΠΦΥ που λειτουργεί σε άλλες χώρες και ανήγγειλε την πλήρη στήριξη του Οργανισµού στην χώρα µας. Το νέο ΠΦΥ που οραµατίζεται το Υπουργείο Υγείας αναπτύχθηκε από τον Γενικό Γραµµατέα ∆ηµόσιας Υγείας, Γιάννη Μπασκόζο, τον αναπληρωτή Γε-

40 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

νικό Γραµµατέα Υπουργείου Υγείας, Σταµάτη Βαρδαρό, τον Αλέξη Μπένο, Καθηγητή Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας. Η Οµοσπονδία µας (ΕΛΟ∆Ι) συµµετείχε µε το µέλος του ∆Σ, κ. Νίκο Βερίγο, που συµµετείχε ενεργά στην οµάδα για την «Ενίσχυση των υπαρχόντων υπηρεσιών πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας στην κατεύθυνση της µεταρρύθµισης» και εξέφρασε τις προτάσεις της ΕΛΟ∆Ι ως προς την διατήρηση και ενίσχυση των υπαρχόντων ιατρείων διαβήτη, την ύπαρξή ιατρείων διαβήτη κατ' ελάχιστον σε επίπεδο νοµού, στελεχωµένα µε διατροφολόγο, παιδοψυχολόγο, εξειδικευµένες νοσηλεύτριες κλπ. Στα πλαίσια της διοργάνωσης, έγιναν επαφές για λογαριασµό της ΕΛΟ∆Ι µε τον Υπουργό Υγείας κ. Ξανθός, που άκουσε προσεκτικά τα αιτήµατα µας και εξέφρασε την πεποίθηση για βελτίωση της αντιµετώπισης του διαβήτη στην χώρα µας στο νέο σύστηµα ΠΦΥ, µε τον οποίο συµφωνήσαµε να αποστείλουµε µια επιστολή µε τις προτάσεις της Οµοσπονδίας σε θέµατα αντιµετώπισης διαβήτη, τον Dr Hans Kluge (Director, Division of Health Systems and Public Health, WHO Regional Office for Europe), που συµφωνήσαµε την ενδυνάµωση της συνεργασίας µας και µε την συνεργασία του IDF Europe στην βελτιστοποίηση του νέου ΠΦΥ που έρχεται στην χώρα µας. Σίγουρα ήταν µια εποικοδοµητική διηµερίδα για όλους τους συµµετέχοντες, και εύχοµαι να υλοποιηθούν τα συµπεράσµατα των επιτροπών από το Υπουργείο Υγείας, έστω και στα πλαίσια του εφικτού, δεδοµένης της οικονοµικής κατάστασης στην χώρα µας.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Η ζωή µε τον σακχαρώδη διαβήτη Επιστηµονική εκδήλωση του Ε.ΚΕ.∆Ι. «Η ζωή µε τον σακχαρώδη διαβήτη», ήταν ο τίτλος της επιστηµονικής εκδήλωσης που διοργανώθηκε από το Ε.ΚΕ.∆Ι., στις 9 - 10 Απριλίου σε συνεργασία µε διάφορους φορείς, µεταξύ άλλων και την Ελληνικής Οµοσπονδίας για τον ∆ιαβήτη. Σκοπός της εκδήλωσης ήταν να ενηµερώσει τους επιστήµονες ιατρούς και τους επαγγελµατίες υγείας σχετικά µε θέµατα που αφορούν το διαβήτη. Μεταξύ άλλων στο πρόγραµµα της διηµερίδας παρουσιάστηκαν από λαµπρούς επιστήµονες πολλά και ενδιαφέ-

ροντα ζητήµατα για την πρόληψη και την αντιµετώπιση των επιπλοκών από το διαβήτη. Για τη διαβητική νευροπάθεια και τις σοβαρές επιπλοκές της στα άτοµα µε διαβήτη αναφέρθηκε αναλυτικά στην οµιλία του ο κ. Νικόλαος Τεντολούρης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών, Α΄ Προπαιδευτική, Παθολογική Κλινική και Ειδική Νοσολογία & ∆ιαβητολογικό Κέντρο, Γ.Ν.Α. Λαϊκό.και πρόεδρος της Ελληνικής Οµοσπονδίας για το ∆ιαβήτη.

Ενηµερωτική οµιλία στους δηµότες της Τρίπολης και δωρεάν εξετάσεις για το σακχαρώδη διαβήτη

Μ

εγάλη ήταν η ανταπόκριση των δηµοτών της Τρίπολης στην ενηµερωτική ηµερίδα για το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, που διοργάνωσαν ο ∆ήµος Τρίπολης και το Ελληνικό ∆ιαδηµοτικό ∆ίκτυο Υγιών Πόλεων, την Τετάρτη 1 Ιουνίου 2016, στο ΚΑΠΗ του ∆ήµου Τρίπολης. Η εκδήλωση τέθηκε υπό την αιγίδα της Ελληνικής Οµοσπονδίας ∆ιαβήτη (ΕΛΟ∆Ι) και της Πανελλήνιας Οµοσπονδίας Σωµατείων – Συλλόγων Ατόµων µε Σακχαρώδη ∆ιαβήτη (ΠΟΣΣΑΣ∆ΙΑ). Η ενηµέρωση ξεκίνησε µε την ιατρό κ. Μαρία Χωριανοπούλου, ειδικό Παθολόγο – ∆ιαβητολόγο, διδάκτορα ιατρό κ. Μαρία. Η κ. Χωριανοπούλου αναφέρθηκε αναλυτικά στην περιγραφή, τα συµπτώµατα και τους τρόπους διάγνωσης της νόσου του Σακχαρώδη ∆ιαβήτη τύπου 2, καθώς και στους

παράγοντες κινδύνου που την προκαλούν. Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο κ. Νίκος Τεντολούρης, πρόεδρος της Ελληνικής Οµοσπονδίας για το ∆ιαβήτη, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών, Α΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική και Ειδική Νοσολογία & ∆ιαβητολογικό Κέντρο, Γ.Ν.Α. Λαϊκό. Ο κ. Τεντολούρης κατά την οµιλία του παρουσίασε τις δράσεις της Ελληνικής Οµοσπονδίας για το ∆ιαβήτη (ΕΛΟ∆Ι), η οποία µέσα από τις ενέργειές της και τις συνεργασίες που αναπτύσσει, στοχεύει στη βελτίωση της υγείας και της περίθαλψης των ατόµων µε διαβήτη. Στη συνέχεια ο κ. Τεντολούρης, παρουσίασε ενδιαφέροντα επιδηµιολογικά και άλλα στοιχεία για τη νόσο του σακχαρώδη διαβήτη καθώς και τους τρόπους πρόληψης αλλά και αντιµετώπισής της. Επισήµανε µεταξύ άλλων τους καρδιαγγειακούς κινδύνους που εγκυµονεί ο σακχαρώδης διαβήτης, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι το 50% των νεοδιαγνωσµένων διαβητικών τύπου 2 έχει ήδη καρδιαγγειακή νόσο. Επίσης, έδωσε πολύτιµες συµβουλές καθηµερινής πρακτικής για την προστασία των διαβητικών από σοβαρές βλάβες, όπως π.χ. το διαβητικό πόδι. Ακολούθησε ενδιαφέρουσα συζήτηση όπου το κοινό είχε την ευκαιρία να θέσει τα ερωτήµατά του στους οµιλητές, ενώ στο πλαίσιο της εκδήλωσης πραγµατοποιήθηκαν δωρεάν εξετάσεις για σακχαρώδη διαβήτη (µετρήσεις γλυκοζυλιωµένης αιµοσφαιρίνης) για όσους παραβρέθηκαν.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

41

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ

42 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

ΤΗΣ ΦΑΙΗΣ ΚΑΛΟΝΑΡΧΗ, MSc, Νοσοκοµειακός ∆ιαιτολόγος ΓΝΑ «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΣ

Καλοκαιρινά φρούτα και σακχαρώδης διαβήτης

Τ

Βερίκοκα

3 µεγάλα (~ 200 γρ.)

Καρπούζι

1 και 1/4 φλ. (~ 380 γρ.)

Κεράσια

12 µεγάλα (~ 85 γρ.)

Νεκταρίνι

1 µέτριο (~ 140 γρ.)

Πεπόνι

1 φλ. (~ 280 γρ)

Ροδάκινο

1 µέτριο (~ 110 γρ.)

Σταφύλια

15 µικρά (~85 γρ.)

Σύκα

2 µεγάλα

Φράουλες

1 και 1/4 φλ.

Τα γραµµάρια που αναφέρονται περιλαµβάνουν την φλούδα και τα κουκούτσια.

ο καλοκαίρι χαρακτηρίζεται από ποικιλία ιδιαίτερα γευστικών φρούτων και δεν είναι τυχαία η αυξηµένη κατανάλωσή τους κατά τους θερινούς µήνες. Τα καλοκαιρινά φρούτα αποτελούν πολύ καλές πηγές υδατανθράκων, διαιτητικών ινών, φυτοχηµικών ουσιών, βιταµινών και ανόργανων στοιχείων, ενώ η υψηλή περιεκτικότητά τους σε νερό συµβάλλει στην κάλυψη των αυξηµένων αναγκών του οργανισµού σε υγρά που παρατηρούνται το καλοκαίρι λόγω των υψηλών θερµοκρασιών. Οι διαβητικοί ασθενείς, όπως και ο γενικός πληθυσµός, συνιστάται να καταναλώνουν µία ποικιλία από φρούτα σε καθηµερινή βάση (περίπου 3 µερίδες). Τα φρούτα αποτελούν πολύ καλές πηγές διαιτητικών ινών οι οποίες καθυστερούν την αύξηση της γλυκόζης στο αίµα συµβάλλοντας στην καλύτερη γλυκαιµική ρύθµιση. Παράλληλα όµως αποτελούν και πολύ καλές πηγές υδατανθράκων, µε συνέπεια οι ασθενείς µε σακχαρώδη διαβήτη, ανάλογα µε το θεραπευτικό σχήµα που ακολουθούν, θα πρέπει να υπολογίζουν την ποσότητα των υδατανθράκων που λαµβάνουν από τα φρούτα και να την κατανέµουν σωστά κατά την διάρκεια της ηµέρας. Συγκεκριµένα, όταν λέµε ένα φρούτο εννοούµε ένα ισοδύναµο φρούτων το οποίο περιέχει 15 γραµµάρια υδατανθράκων, αποδίδει 60 θερµίδες και αντιστοιχεί στις ποσότητες του διπλανού πίνακα. Επιπρόσθετα, τα καλοκαιρινά φρούτα δεν περιέχουν απλώς υδατάνθρακες και νερό, αλλά αποτελούν τροφές µε µεγάλη διατροφική αξία όπως ενδεικτικά φαίνεται παρακάτω. ΒΕΡΙΚΟΚΑ Τα 100 γρ. περιέχουν 11 γρ. υδατάνθρακες, 87 γρ. νερό, 2 γρ. φυτικές ίνες και αποδίδουν 48 kcal. Είναι καλή πηγή βιταµίνης Α και C και καλίου.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

43

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ

ΚΑΡΠΟΥΖΙ Τα 100 γρ. περιέχουν 7,5 γρ. υδατάνθρακες, 92 γρ. νερό, 0,4 γρ. φυτικές ίνες και αποδίδουν 30 kcal. Είναι καλή πηγή βιταµίνης Α,C και Β6, καλίου και λυκοπένιου. Το λυκοπένιο είναι ένα αντιοξειδωτικό στο οποίο οφείλει το καρπούζι το κόκκινο χρώµα του. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του λυκοπένιου που περιέχεται στο καρπούζι είναι πως είναι άµεσα βιοδιαθέσιµο. ΚΕΡΑΣΙΑ Τα 100 γρ. περιέχουν 16 γρ. υδατάνθρακες, 82 γρ. νερό, 2,1 γρ. φυτικές ίνες και αποδίδουν 63 kcal. Είναι πλούσια σε βιταµίνη Α και C, φυλλικό οξύ και σίδηρο. Παράλληλα αποτελούν µία πολύ καλή πηγή φυτικών ινών. ΝΕΚΤΑΡΙΝΙ Τα 100 γρ. περιέχουν 10,5 γρ. υδατάνθρακες, 87 γρ. νερό, 1,7 γρ. φυτικές ίνες και αποδίδουν 44 kcal. Είναι καλή πηγή βιταµίνης A και C. ΠΕΠΟΝΙ Τα 100 γρ. περιέχουν 8 γρ. υδατάνθρακες, 90 γρ. νερό, 0,9 γρ. φυτικές ίνες και αποδίδουν 34 kcal. Είναι πλούσιο σε βιταµίνες A και C και κάλιο. ΡΟ∆ΑΚΙΝΟ Τα 100 γρ. περιέχουν 9,5 γρ. υδατάνθρακες, 88 γρ. νερό, 1,5 γρ. φυτικές ίνες και αποδίδουν 39 kcal. Είναι καλή πηγή βιταµινών Α και C, ενώ περιέχουν και ασβέστιο.

44 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

ΣΤΑΦΥΛΙΑ Τα 100 γρ. περιέχουν 18 γρ. υδατάνθρακες, 80 γρ. νερό, 1,5 γρ. φυτικές ίνες και αποδίδουν 69 kcal. Τα σταφύλια περιέχουν µικρές ποσότητες καλίου και βιταµίνης C. Εντούτοις περιέχουν ένα φυτοχηµικό, την ρεσβερατρόλη, η οποία βρίσκεται στην φλούδα των σταφυλιών όλων των χρωµάτων, και που είναι γνωστή για την αντιοξειδωτική και την αντιφλεγµονώδη δράση της. ΣΥΚΑ Τα 100 γρ. περιέχουν 19 γρ. υδατάνθρακες, 79 γρ. νερό, 2,9 γρ. φυτικές ίνες και αποδίδουν 74 kcal. Αποτελούν εξαιρετική πηγή φυτικών ινών και πολύ καλή φυτική πηγή ασβεστίου.

Γλυκαιµικός δείκτης

Γλυκαιµικό φορτίο (120 γρ.)

Βερίκοκα

57

5

Καρπούζι

72

4

Κεράσια

63

9

Νεκταρίνι

43

4

Πεπόνι

65

8

Ροδάκινο

56

5

Σταφύλια

59

11

Σύκα (ξηρά)

61

26

Φράουλες

40

1

ΦΡΑΟΥΛΕΣ Τα 100 γρ. περιέχουν 7,6 γρ. υδατάνθρακες, 90 γρ. νερό, 2 γρ. φυτικές ίνες και αποδίδουν 32 kcal. Εξαιρετική πηγή βιταµίνης C. Το 1 φλιτζάνι παρέχει ποσότητα βιταµίνης C πάνω από την συνιστώµενη ηµερήσια πρόσληψη. ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΟΣ ∆ΕΙΚΤΗΣ Προκειµένου τα άτοµα µε διαβήτη να επιτύχουν βέλτιστη ρύθµιση της γλυκόζης του αίµατος δηµιουργήθηκε ο γλυκαιµικός δείκτης και το γλυκαιµικό φορτίο. Ο γλυκαιµικός δείκτης είναι ένας αριθµός (0 - 100) που δείχνει πόσο αυξάνονται τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίµα 2 - 3 ώρες µετά την κατανάλωση ενός τροφίµου σε σύγκριση µε ένα τρόφιµο αναφοράς (λευκό ψωµί ή γλυκόζη). Στον παραπάνω πίνακα παρατηρούµε πως τα καλοκαιρινά φρούτα έχουν µέτριο ή υψηλό γλυκαιµικό δείκτη. Ο γλυκαιµικός δείκτης σχετίζεται µε το είδος των υδατανθράκων και όχι µε την ποσότητά τους, οπότε είτε καταναλωθεί µικρή είτε µεγάλη ποσότητα ενός φρούτου αυτός ο δείκτης δεν αλλάζει. Για το λόγο αυτό προτάθηκε η έννοια του γλυκαιµικού φορτίου που σχετίζεται και µε την ποσότητα των υδατανθράκων. Παρατηρούµε λοιπόν πως στα καλοκαιρινά φρούτα, παρόλο που έχουν µέτριο ή υψηλό γλυκαιµικό δείκτη, οι τιµές του γλυκαιµικού φορτίου έχουν µεγάλη διακύµανση. Συµπεραίνουµε λοιπόν πως ένα άτοµο µε διαβήτη προκειµένου να µην προκαλέσει µεγάλη αύξηση της γλυκόζης του αίµατος µετά την κατανάλωση ενός καλοκαιρινού φρούτου µε υψηλό γλυκαιµικό δείκτη (π.χ. καρπούζι, πεπόνι, σταφύλι, σύκο), πρέπει να το καταναλώσει σε µικρότερες ποσότητες. Προσοχή χρειάζεται επίσης και στην περίπτωση που θα επιλέξει να καταναλώσει ένα φρούτο µε χαµηλότερο γλυκαιµικό δείκτη, διότι αν καταναλώσει µεγάλη ποσότητα, τότε

αυξάνεται πάλι το γλυκαιµικό φορτίο και κατά επέκταση προκαλείται µεγαλύτερη γλυκαιµία. Εκτός από τα παραπάνω, ένα άτοµο µε σακχαρώδη διαβήτη θα πρέπει να λάβει υπόψιν του το επίπεδο ωρίµανσης του φρούτου και να προτιµάει να το καταναλώνει ολόκληρο αντί µε την µορφή χυµού. Η ωρίµανση των φρούτων συµβάλλει στην αύξηση του γλυκαιµικού τους δείκτη µε συνέπεια όσο πιο ώριµο είναι ένα φρούτο τόσο πιο πολύ να αυξάνει την γλυκόζη του αίµατος. Για παράδειγµα µία άγουρη µπανάνα έχει γλυκαιµικό δείκτη 30, ενώ µία γινωµένη 51. Τα φρούτα αποτελούν, επίσης, µία πολύ καλή πηγή φυτικών ινών και συνιστάται να καταναλώνονται ολόκληρα και όχι µε την µορφή χυµού, διότι κατά την παρασκευή του χυµού χάνεται ένα µέρος των φυτικών ινών µε συνέπεια οι χυµοί να έχουν υψηλότερο γλυκαιµικό δείκτη από τα αντίστοιχα φρούτα. Επίσης, για την παρασκευή ενός ποτηριού χυµού χρειάζονται περισσότερα από ένα φρούτο, γεγονός που οδηγεί τα άτοµα µε διαβήτη σε µεγαλύτερη κατανάλωση υδατανθράκων και κατά επέκταση θερµίδων. Τα καλοκαιρινά φρούτα είναι τρόφιµα υψηλής διατροφικής αξίας µε ευεργετικές επιδράσεις για την υγεία. Οι πάσχοντες από διαβήτη, έχοντας ως γνώµονα το µέτρο στην κατανάλωσή τους, µπορούν να εντάξουν άφοβα στην καθηµερινή τους διατροφή αυτούς τους γευστικούς και δροσιστικούς πειρασµούς τους ζεστούς καλοκαιρινούς µήνες. Σ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

45

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ

Ο ρόλος των προβιοτικών και πρεβιοτικών στο σακχαρώδη διαβήτη ΤΟΥ ΧΑΡΗ ∆ΗΜΟΣΘΕΝΟΠΟΥΛΟΥ, MMedSci.,PhDc.

46 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ

Τ

α προβιοτικά και τα πρεβιοτικά είναι σηµαντικά συστατικά της διατροφής µας τα οποία, όπως φαίνεται µέσα από πρόσφατες µελέτες, παίζουν ένα σηµαντικό ρόλο στη διαχείριση πολλών ασθενειών, ανάµεσα στις οποίες και ο διαβήτης. Τα πρεβιοτικά είναι κυρίως µορφές φυτικών ινών ενώ τα προβιοτικά είναι ζωντανά βακτήρια που έχουν ως στόχο να βοηθήσουν να κρατήσουµε σταθερούς τους πληθυσµούς της χλωρίδας του εντέρου. Τι είναι τα προβιοτικά και τα πρεβιοτικά; Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί µικροοργανισµοί οι οποίοι παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και στην αντιµετώπιση ασθενειών µέσα από τη βελτίωση του πεπτικού συστήµατος και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήµατος. Πρόκειται για µη παθογόνους µικροοργανισµούς (βακτήρια) τα οποία παίρνουµε από τρόφιµα, ροφήµατα και συµπληρώµατα διατροφής. Τα βακτήρια αυτά µπορούν και επιβιώνουν κατά το πέρασµα τους από την γαστρεντερική οδό και βοηθούν στη διάσπαση των πρωτεϊνών και των λιπών στο πεπτικό σύστηµα. Με αυτό τον τρόπο παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πέψη και απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών. ∆ύο είναι οι βασικές κατηγορίες προβιοτικών µικροοργανισµών: η µία ανήκει στο γένος Bifidobacterium και η άλλη στο γένος Lactobacillus, και τα προσλαµβάνουµε κυρίως από τρόφιµα που έχουν υποστεί ζύµωση, όπως το γιαούρτι, το κεφίρ και το ξινόγαλα. Τα προβιοτικά προστατεύουν το πεπτικό µας σύστηµα από τις αρνητικές επιπτώσεις της κακής διατροφής, το στρες, την έλλειψη ύπνου, την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών και φαρµάκων. Παράλληλα, τα προβιοτικά δυναµώνουν το ανοσοποιητικό σύστηµα έναντι της δράσης παθογόνων µικροβίων. Τα πρεβιοτικά, από την άλλη, είναι µη αµυλούχοι πολυσακχαρίτες ή άλλες συµπληρωµατικές ουσίες που πέπτονται περιορισµένα ή καθόλου από τα ένζυµα του εντέρου και παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη και τη δραστηριότητα των ωφέλιµων µικροοργανισµών που βρίσκονται ήδη στο παχύ έντερο των ανθρώπων. Επίσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπάρχει στη σχέση ανάµεσα στην εντερική µικροχλωρίδα και τα µεταβολικά νοσήµατα, όπως η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, καθώς και τα καρδιαγγειακά νοσήµατα. Η δράση των πρεβιοτικών συνδέεται µε τη φλεγµονή και το ρόλο που αυτή παίζει στην παθογένεση του διαβήτη τύπου 2. Κυριότερα πρεβιοτικά είναι η ινουλίνη, οι γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες, (G.Ο.S.) και οι φρουκτο-ο-

λιγοσακχαρίτες (F.O.S.). Τα πρεβιοτικά τα προσλαµβάνουµε από τρόφιµα όπως είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, το µητρικό γάλα, τα γαλακτοκοµικά προϊόντα, τα προϊόντα από κριθάρι, ο λιναρόσπορος, τα φρέσκα ζυµαρικά αλλά και ειδικά συµπληρώµατα διατροφής. Τα πρεβιοτικά, σύµφωνα µε πολλές µελέτες, συµβάλλουν στην αύξηση του κορεσµού, στη µείωση του σωµατικού βάρους και του σωµατικού λίπους, στη µείωση των επιπέδων φλεγµονής και των µεταγευµατικών επιπέδων γλυκόζης και ινσουλίνης, ενώ δε φαίνεται να σχετίζονται µε τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης νηστείας ή τα επίπεδα της γλυκοζυλιωµένης αιµοσφαιρίνης HbA1c. Τα προβιοτικά και τα πρεβιοτικά δεν είναι απαραίτητα, όπως καταλαβαίνουµε πλέον, µόνο για την καλύτερη εντερική λειτουργία, αλλά και για την καλύτερη ρύθµιση του βάρους και των επιπέδων γλυκόζης. Σύµφωνα µε πρόσφατα δηµοσιευµένες µελέτες υπάρχει µία θετική επίδραση των προβιοτικών στην υπεργλυκαιµία, την υπερινσουλιναιµία και µία αντιδιαβητική δράση τους στη ρύθµιση προ-φλεγµονωδών και αντιοξειδωτικών παραγόντων.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

47

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ

Συγκεκριµένα, στελέχη της κατηγορίας των Lactobacillus, µεταξύ άλλων, χρησιµοποιούνται σε µελέτες µε ευεργετικά αποτελέσµατα όσον αφορά τον γλυκαιµικό έλεγχο, τα επίπεδα της γλυκόζης πλάσµατος νηστείας, τη µεταγευµατική γλυκόζη του αίµατος, τη γλυκοζυλιωµένη αιµοσφαιρίνη, την ινσουλίνη, την αντίσταση στην ινσουλίνη και την έναρξη του διαβήτη. Την ίδια στιγµή, πολλές είναι οι πρόσφατες µελέτες που αποδεικνύουν τον προστατευτικό ρόλο που µπορεί να παίξει η πρόσληψη προβιοτικών στην πρόληψη του διαβήτη κύησης. Επίσης, τα προβιοτικά και τα πρεβιοτικά µπορούν ταυτόχρονα να παίξουν και έµµεσο προστατευτικό ρόλο

στα άτοµα µε διαβήτη, αφού σήµερα γνωρίζουµε ότι η µικροχλωρίδα του εντέρου µας επηρεάζει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Η πρόσληψη προβιοτικών στελεχών µπορεί να µειώσει τη χοληστερόλη του αίµατος που αποτελεί, όπως γνωρίζουµε, ένα σηµαντικό παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Συγκεκριµένα, αρκετά προβιοτικά στελέχη έχουν την ικανότητα να µειώνουν την κακή (LDL) και την ολική χοληστερόλη καθώς και άλλους παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου. Ταυτόχρονα έχουν ευεργετική δράση µέσα από τη βελτίωση δεικτών φλεγµονής, τη ρύθµιση του σωµατικού βάρους και την καΣ λύτερη ρύθµιση των επιπέδων ινσουλίνης.

βιβλιογραφία 1. DiRienzo DB. Effect of probiotics on biomarkers of cardiovascular disease: implications for heart-healthy diets.

Br J Nutr. 2010 Jun; 103(12):1778-83.

2. Donath MY. Targeting inflammation in the treatment of type 2 diabetes: time to start. Nat Rev Drug Discov. 2014 Jun;13(6):465-76.

3. Ejtahed HS, Mohtadi-Nia J, HomayouniRad A, et al. Effect of probiotic yogurt containing Lactobacillus acidophilus andBifidobacterium lactis on lipid profile in individuals with type 2 diabetes

mellitus. J Dairy Sci. 2011;94:3288-3294.

4. Isolauri E, Rautava S, Collado MC, Salminen S.Role of probiotics in reducing the risk of gestationaldiabetes. Diabetes Obes Metab. 2015 Aug; 17(8):713-9.

5. Razmpoosh E, Javadi M, Ejtahed HS, Mirmiran P Probiotics as beneficial agents in the management ofdiabetes mellitus: a systematic review.Diabetes Metab Res Rev. 2016 Feb; 32(2):143-68.

6. Sadrzadeh-Yeganeh H, Elmadfa I, Djazayery A, Jalali M,Heshmat R, Chamary M. The effects of probiotic

48 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

and conventional yoghurt on lipid profile in women. Nutr Rev. 2014 Jan; 72(1):18-29.

7. Tuohy KM, Fava F, Viola R. ‘The way to a man’s heart is through his gut microbiota’ dietary pro- and prebiotics for the management of cardiovascular risk. Proc Nutr Soc. 2014 May;73(2):172-85.

8. Wallace TC, Guarner F, Madsen K, et al. Human gut microbiota and its relationship to health and disease.

Nutr Rev.2011;69:392-403.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

49

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ

∆ΙΟΝΥΣΗΣ ΒΛΑΧΟΣ, Γενικός Ιατρός, Medical Director Eurodiet Med

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΕΝΤΟΛΟΥΡΗΣ, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών

ΝΙΚΟΛΑΟΣ Λ. ΚΑΤΣΙΛΑΜΠΡΟΣ, Οµότιµος Καθηγητής Παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών

50 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

Κετογονικές δίαιτες σε ειδικές περιπτώσεις

Η

πολύ χαµηλών θερµίδων κετογονική δίαιτα (VLCKD) είναι ένα διαιτητικό σχήµα που σχεδιάστηκε στα τέλη του 1970 για να χρησιµοποιηθεί σε άτοµα µε νοσογόνο παχυσαρκία1,2 και αργότερα εγκρίθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ3 και διάφορες ακαδηµαϊκές µονάδες. Χαρακτηρίζεται από σηµαντική µείωση των ηµερήσιων θερµίδων και υδατανθράκων και επαρκή πρόσληψη πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας. Η θερµιδική πρόσληψη περιορίζεται σε λιγότερο από 800 θερµίδες ηµερησίως οι οποίες προσλαµβάνονται µέσω τροφίµων που είναι σχεδιασµένα ώστε να είναι χαµηλά σε θερµίδες και σάκχαρα, υψηλά σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας και φυτικές ίνες και

εµπλουτισµένα µε βιταµίνες, µέταλλα και ιχνοστοιχεία. Η δίαιτα VLCKD έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσµατική στην καταπολέµηση της παχυσαρκίας. Σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίµων είναι πλήρως τεκµηριωµένο ότι η δίαιτα VLCKD στα παχύσαρκα άτοµα οδηγεί σε µεγαλύτερη απώλεια βάρους σε σχέση µε άλλες δίαιτες5. Υπάρχουν ισχυρές επιστηµονικές ενδείξεις ότι η απώλεια βάρους προέρχεται ως επί το πλείστον από τη λιπώδη µάζα µε προστασία του µυϊκού ιστού λόγω της επαρκούς πρόσληψης πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας5. Τα κετονικά σώµατα, ενώσεις που παράγονται λόγω της χαµηλής πρόσληψης υδατανθράκων, διεγείρουν τα κέντρα κορεσµού στον υποθάλαµο και ρυθµίζουν τις ορµόνες που σχετίζονται µε την πείνα όπως η γκρελίνη και η χολοκυστοκινίνη, αυξάνοντας έτσι την αποτελεσµατικότητα της δίαιτας 6,7. Η δίαιτα VLCKD περιλαµβάνεται στις οδηγίες της Αµερικανικής ∆ιαβητολογικής Ένωσης από το 2008 και θεωρείται ως

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

51

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ

Πηγές

το διαιτητικό σχήµα που οδηγεί σε σηµαντική απώλεια βάρους και γρήγορη βελτίωση των επιπέδων σακχάρου δείκτης 8. Πολυάριθµες σχετικές κλινικές µελέτες έχουν δείξει ότι η απώλεια βάρους αποτελεί πρωτεύοντα θεραπευτικό στόχο για την πλειοψηφία των ασθενών µε παχυσαρκία και διαβήτη τύπου δείκτης 29. Η αρχική γρήγορη απώλεια βάρους προσφέρει µεγάλο κλινικό όφελος καθώς βελτιώνει σηµαντικά τις µεταβολικές διαταραχές που συνδέονται συχνά µε την παχυσαρκία, όπως το µεταβολικό σύνδροµο10, η δυσλιπιδαιµία 11, η αγγειακή φλεγµονή12 και τα καρδιαγγειακά νοσήµατα13. Έρευνες που έχουν συγκρίνει τις χαµηλών µε τις υψηλών υδατανθράκων δίαιτες έχουν δείξει ότι οι χαµηλών υδατανθράκων είναι περισσότερο αποτελεσµατικές στη βελτίωση του λιπιδαιµικού προφίλ, των επιπέδων γλυκόζης και στη µείωση των αντιδιαβητικών φαρµάκων14,15. Η δίαιτα VLCKD µπορεί να οδηγήσει σε µείωση µεγαλύτερη από 50% των επιπέδων σακχάρου νηστείας µέσα σε 2 µόλις εβδοµάδες σε παχύσαρκους διαβητικούς τύπου 216. Επίσης είναι το ίδιο αποτελεσµατική στην βελτίωση

της ευαισθησίας της ινσουλίνης και της λειτουργίας των β-κυττάρων σε σχέση µε την βαριατρική επέµβαση της γαστρικής παράκαµψης σε ασθενείς µε διαβήτη τύπου 217. Ιδιαίτερα σηµαντικό γεγονός είναι ότι η δίαιτα αυτή συνοδεύεται από µεγάλη µείωση ή και εξάλειψη του αισθήµατος πείνας. Έτσι εξασφαλίζεται ότι οι πάσχοντες δεν θα εγκαταλείψουν πολύ πρώιµα την δίαιτα πέραν του γεγονότος ότι η ταλαιπωρία των πασχόντων είναι µικρότερη σε σχέση µε τις κλασσικές δίαιτες. Εννοείται ότι µετά την αρχική εφαρµογή επί 1 έως 3 µήνες ακολουθεί προοδευτική αύξηση της πρόσληψης θερµίδων. Συµπερασµατικά, η δίαιτα VLCKD έχει αποδειχθεί ως ένα πολύτιµο εργαλείο στην διαχείριση της παχυσαρκίας και του διαβήτη τύπου 2, στα πλαίσια ενός δοµηµένου προγράµµατος που γίνεται µε ιατρική παρακολούθηση. Προσφέρει σηµαντικό κλινικό όφελος οδηγώντας σε δυναµική απώλεια βάρους χωρίς αίσθηµα πείνας και µε προστασία του µυϊκού ιστού ενώ βελτιώνει σηµαντικά τους µεταβολικούς δείκτες που σχετίζονται την Σ παχυσαρκία.

52 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

1. Bistrian BR, et al. Diabetes 25 (6): 494�504, 1976.

2. Jump up^Bistrian BR & Sherman M.Int J Obes2: 143�8, 1978.

3. Lidner PG &Blackburn GL, Obesity/Bariatric Med. Vol.5, No. 6, 1976.

4. Bray GA et al, 2004, Handbook of Obesity; 878-881. Marcel Dekker, New York. 2nd ed.

5. Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to very low calorie diets (VLCDs) and reduction in body weight (ID 1410), reduction in the sense of hunger (ID 1411), reduction in body fat mass while maintaining lean body mass (ID 1412), reduction of post-prandial glycaemic responses (ID 1414), and maintenance of normal blood lipid profile (1421) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006 EFSA Journal 2011;9(6):2271 6. McClernonFJ et al. Obesity, 15:182-7, 2007.

7. Gibson AA et al, Obesity reviews 16, 64�76, 2015.

8. Bantle JP et al. Diabetes Care; 31(Suppl.

1):S61� S78, 2008.

9. Anderson JW et al. Journal of the American College of Nutrition, 22: 331�339, 2003.

10. Evert et al. Diabetes Care, Volume 36, 2013.

11. Ayyad C & Andersen T. Obes Rev, 1: 113-119, 2000.

12. Sharman MJ & Volek JS. Clin Sci. 107:3659, 2004.

13. Hammer S et al. J Am Coll Cardiol 52:100612, 2008.

14. Dashti HM et al. Mol Cell Biochem. 2007 15. Tay J. et al American Journal of Clinical Nutrition 102(4):780-90, 2015.

16. Boden G et al. Ann Intern Med. 142:403-1, 2005.

17. Jackness et al Diabetes,Vol.62(2013).

ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΧΑΛΒΑΤΣΙΩΤΗ Επίκουρος Καθηγητής Β΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών Πανεπιστηµιακό Γενικό Νοσοκοµείο «Αττικόν»

Αντλία συνεχούς χορήγησης ινσουλίνης και άσκηση

H

αντλία ινσουλίνης αποτελεί πλέον ένα θεραπευτικό εργαλείο ευρέως διαδεδοµένο για την εφαρµογή του εντατικοποιηµένου σχήµατος ινσουλινοθεραπείας. Το σκεύασµα ινσουλίνης που χορηγείται από την αντλία είναι το ταχείας δράσεως ινσουλινικό ανάλογο. Όταν εκτελείται πρόγραµµα άσκησης µεταγευµατικά και σε χρόνο που αναµένεται η µέγιστη δραστικότητα της προγευµατικής δόσης ινσουλίνης (δηλαδή 1 - 3 ώρες) τότε θα πρέπει να µειωθεί κατά 50% περίπου η χορηγούµενη δόση. Παράλληλα θεωρείται σηµαντικό ο διαβητικός να προσαρµόζει το

δοσολογικό του σχήµα ανάλογα µε την διάρκεια, την ένταση και το είδος της άσκησης. Η τροποποίηση του βασικού ρυθµού χορήγησης δεν είναι δύσκολη όταν ο διαβητικός θα συµµετέχει σε πρόγραµµα άσκησης πριν το πρωινό ή 4 - 6 ώρες µεταγευµατικά. Η συχνή σύσταση αφορά µείωση του βασικού ρυθµού έγχυσης στο µισό της συνήθους δόσης. Με την ολοκλήρωση του προγράµµατος η συσκευή θα πρέπει να επαναρυθµιστεί για χορήγηση στον συνήθη ρυθµό. Εντούτοις, οι προγευµατικές δόσεις στα γεύµατα που ακολουθούν θα πρέπει να µειωθούν επειδή η άσκηση αύξησε

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

53

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

τον βαθµό ινσουλινοευαισθησίας των ιστών. Μερικές φορές που απαιτείται η πλήρης διακοπή της βασικής έγχυσης ινσουλίνης µε την επανέναρξη θα πρέπει να ελέγχεται ο καθετήρας της ινσουλίνης για την πιθανή ανάπτυξη θρόµβου λόγω της διακοπής της ροής. Η συµµετοχή σε ορισµένες αθλητικές δραστηριότητες, λόγω της έντονης κίνησης, σε οµαδικά αθλήµατα και σε περιπτώσεις αναµενόµενης υπεριδρωσίας, µπορεί να απαιτήσει την αποσύνδεση της αντλίας από το σώµα. Εάν η αφαίρεση της αντλίας διαρκεί λιγότερο από 1 ώρα δεν απαιτείται ουδεµία αναπλήρωση δόσης. Η αποσύνδεση για µακρότερο διάστηµα θα απαιτήσει µια εφάπαξ δόση πριν την διακοπή της έγχυσης ινσουλίνης σε ποσότητα περίπου αντίστοιχη µε το 50% της ποσότητας ινσουλίνης που θα λάµβανε ο διαβητικός κατά την διάρκεια

φέροντα καλυπτόµενη από τον πλήρη ιµατισµό του.

της αποσύνδεσης. Επίσης, η εξάντληση των αποθεµάτων γλυκογόνου λόγω της κατανάλωσής τους στην άσκηση µπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εµφάνισης υπογλυκαιµίας. Εάν η αντλία δεν χαρακτηρίζεται αδιάβροχη από τον κατασκευαστή της, ή δεν προστατεύεται σε αδιάβροχη θήκη, τότε πριν την συµµετοχή σε θαλάσσιες αθλητικές δραστηριότητες (surfing, diving, water polo) η αντλία θα πρέπει να αφαιρείται. Σε επίπονα οµαδικά αθλήµατα (ποδόσφαιρο, basketball) η αντλία εάν δεν αφαιρείται θα πρέπει να προστατεύεται σε ειδική θήκη και να τοποθετείται σε θέση του σώµατος που θα παρουσιάζει χαµηλή πιθανότητα έκθεσης σε κίνδυνο. Σε περιβάλλον µε χαµηλή θερµοκρασία µπορεί το ψύχος να επηρεάσει την λειτουργία της αντλίας, ή να παγώσει το διάλυµα ινσουλίνης που εµπεριέχει. Σε αυτές τις συνθήκες θα πρέπει η αντλία να βρίσκεται σε επαφή µε το σώµα του

2. Μέτρηση των επιπέδων γλυκόζης πριν, αλλά και µετά, το πέρας του προγράµµατος άσκησης » Εάν είναι αναγκαίο θα πρέπει να τροποποιηθεί το θεραπευτικό σχήµα αναφορικά µε τη ποσότητα των µονάδων και µε τον χρόνο χορήγησης της ινσουλίνης » Εάν είναι αναγκαίο θα πρέπει επίσης να τροποποιηθεί το διαιτολογικό σχήµα, είτε χρονικά, ή µε την αύξηση των προσλαµβανόµενων θερµίδων » Θα πρέπει να καταγράφεται ξεχωριστά η επίδραση του κάθε διαφορετικού προγράµµατος άσκησης στα επίπεδα γλυκαιµίας 3. Γεύµατα » Για την πρόληψη της υπογλυκαιµίας θα πρέπει, όταν κρίνεται σκόπιµο, να προστίθεται επιπλέον υδατανθρακούχο γεύµα στο καθηµερινό διαιτολόγιο

54 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

ΓΕΝΙΚΕΣ Ο∆ΗΓΙΕΣ Γενικές οδηγίες, που µπορεί να αποδειχθούν χρήσιµες για την διασφάλιση του καλού µεταβολικού ελέγχου κατά την άσκηση, είναι οι ακόλουθες: 1. Πριν την έναρξη της άσκησης » Η άσκηση πρέπει να αναβάλλεται εάν τα επίπεδα σακχάρου αίµατος είναι υψηλότερα του >250 mg/dl µε παράλληλη παρουσία κετονών στα ούρα ή είναι υψηλότερα του >300 mg/dl ακόµα και µε απουσία κέτωσης » Συνιστάται η πρόσληψη ελαφρού υδατανθρακούχου γεύµατος εάν τα επίπεδα σακχάρου είναι χαµηλότερα του <100 mg/dl

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ » Πλούσιο σε υδατάνθρακες γεύµα θα πρέπει να είναι άµεσα διαθέσιµο κατά την διάρκεια, αλλά και µετά το τέλος, της άσκησης 4. Ειδικές οδηγίες για παιδιά και εφήβους » Ελάχιστη συµµετοχή σε προγράµµατα άσκησης µετρίου βαθµού έντασης και διάρκειας 30 - 60 λεπτών ηµερησίως » Μέτρηση επιπέδων γλυκόζης αίµατος πριν την άσκηση και λήψη 15 γραµµαρίων υδατανθράκων (ή λιγότερο σε µικρής ηλικίας παιδιά). Εάν η ένταση της άσκησης είναι σηµαντική και µεγαλύτερης διάρκειας του συνηθισµένου προτείνεται η λήψη επιπλέον 15 γραµµαρίων υδατανθράκων. » Σε µακράς διάρκειας άσκηση είναι απαραίτητη η µέτρηση των επιπέδων γλυκόζης αίµατος ανά ώρα καθώς και µετά το τέλος της άσκησης » Στην έναρξη ενός εποχικού αθλήµατος η συχνή µέτρηση των επιπέδων γλυκόζης αίµατος έως και 12 ώρες µετά το πέρας της αθλητικής δραστηριότητας κρίνεται απαραίτητη για τις τυχόν τροποποιήσεις του δοσολογικού σχήµατος ινσουλινοθεραπείας που µπορεί να απαιτηθούν ΜΕΓΙΣΤΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ Ο2 (VO2MAX) Η µέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO2max) αποτελεί το βασικό κριτήριο αξιολόγησης της καρδιοαναπνευστικής φυσικής κατάστασης (αντοχής) ενός ατόµου. Συνιστά την µέγιστη ποσότητα καταναλισκόµενου οξυγόνου από τους ασκούµενους µύες σε συνθήκες µέγιστου έργου και ορίζεται ως το γινόµενο της καρδιακής παροχής αίµατος (L αίµατος / λεπτό) και της αρτηριοφλεβικής διαφοράς οξυγόνου (mL O2 / - L αίµατος). Οι σηµαντικές διαφορές που παρατηρούνται στην VO2max (L / min) και στα επίπεδα φυσικής κατάστασης σε διαφορετικές οµάδες του πληθυσµού είναι αποτέλεσµα κυρίως των διαφορών που παρουσιάζονται στη µέγιστη καρδιακή παροχή αίµατος. Εποµένως, η VO2max σχετίζεται στενά µε τη λειτουργική ικανότητα της καρδιάς. Για τον προσδιορισµό της VO2max χρησιµοποιείται συνήθως η εργοσπειροµέτρηση ανοικτού κυκλώµατος, κατά τη διάρκεια της οποίας ο δοκιµαζόµενος αναπνέει µέσα από µια βαλβίδα χαµηλής αντίστασης (µε τη µύτη κλειστή) ενώ ταυτόχρονα µετρώνται τα εκπνεόµενα κλάσµατα O2 και CO2 και ο πνευµο-

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Ένταση άσκησης

Vo2max

Αύξηση σφύξεων (%)

ΕΛΑΧΙΣΤΗ

<20

<35

ΕΛΑΦΡΑ

20-39

35-54

ΜΕΤΡΙΑ

40-59

55-69

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ

60-84

70-89

ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ

>85

>90

ΜΕΓΙΣΤΗ

100

100

Τροποποιηµένο από Haskell and Pollock, Physical Activity and Health: A Report of the Surgeon General 5

νικός αερισµός του. Μεγάλη σηµασία πρέπει να δίδεται στη σωστή βαθµονόµηση του αναλυτή αερίων για την εξασφάλιση αξιόπιστων αποτελεσµάτων. Η µέθοδος χρησιµοποιείται µόνο σε περιβάλλον εργαστηρίου µε ειδικά εξοπλισµένο κλινικό χώρο, εξαιτίας του υψηλού κόστους του εξοπλισµού, τις ιδιαιτερότητες του χώρου µέτρησης και το εξειδικευµένο προσωπικό που απαιτείται (εκπαιδευµένος εργοφυσιολόγος). Όταν η ανωτέρω άµεση µέθοδος προσδιορισµού της VO2max δεν είναι εφικτή, ή επιθυµητή (διότι απαιτεί την επίτευξη εξάντλησης από τον δοκιµαζόµενο), χρησιµοποιούνται διάφορα πρωτόκολλα δοκιµασιών άσκησης, µέγιστης ή υποµέγιστης έντασης, µετρώντας κυρίως την καρδιακή συχνότητα σε συγκεκριµένη ένταση άσκησης. Στη συνέχεια, χρησιµοποιούµε τις λεγόµενες µεταβολικές εξισώσεις έµµεσου υπολογισµού της VO2max (λαµβάνοντας υπ’ όψη την οµάδα πληθυσµού στην οποία ανήκει ο δοκιµαζόµενος και το τυπικό σφάλµα της κάθε εξίσωσης). Οι δοκιµασίες µέγιστης έντασης απαιτούν την επίτευξη εκούσιας εξάντλησης από τον δοκιµαζόµενο και άρα την ιατρική επίβλεψη της δοκιµασίας και τη χρήση εξειδικευµένου εξοπλισµού εκτάκτου ανάγκης. Ωστόσο, οι δοκιµασίες µέγιστης έντασης προσφέρουν καλύτερη διάγνωση σε περιπτώσεις καρδιαγγειακών νοσηµάτων σε ασυµπτωµατικά άτοµα και καλύτερο υπολογισµό της VO2max. Τα πιο δηµοφιλή πρωτόκολλα µέτρησης της VO2max περιλαµβάνουν δοκιµασίες πεδίου, δοκιµασίες σε δαπεδοεργόµετρο και κυκλοεγόµετρο και δοκιµασίες αναρρίχησης (step tests). Η ανάγκη ιατρικής επίβλεψης κατά τη διάρκεια αυτών των δοκιµασιών εξαρτάται από τον κίνδυνο Σ που συνοδεύει τον δοκιµαζόµενο.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

55

δελτια τυπου Παγωτά Stevie: Γλυκιά απόλαυση, χωρίς ζάχαρη Σειρά Παγωτών από την ΕΒΓΑ, µε γλυκαντικό από το φυτό στέβια Η σειρά παγωτών Stevieτης ΕΒΓΑ, µε γλυκαντικό από φυτό στέβιακαι άλλα γλυκαντικά,είναι ιδανική πρόταση για όσους προσέχουν τη διατροφή τους αλλά δεν θέλουν να στερούνται την απόλαυση ενός γευστικού παγωτού. Χωρίς πρόσθετη ζάχαρη, ταStevieυπογράφουν µια πλούσια γκάµα παγωτών, που συνδυάζουν την γλυκιά και δροσιστική εµπειρία µε την ισορροπηµένη σύνθεση: Συγκεκριµέναέχουν από 50% µέχρι και 80% λιγότερα σάκχαρα από αντίστοιχα παγωτά µε ζάχαρη. Επιπλέον, περιέχουν κατά µέσο όρο 35% λιγότερα λιπαρά και έχουν περίπου 25% λιγότερες θερµίδες από τα αντίστοιχα παγωτά της αγοράς. ∆οκιµάστε το νέο ξυλάκιStevie, µε πλούσια γεύση βανίλιας και επικάλυψη από πουρέ φράουλας! Γευτείτε την αγαπηµένη γεύση βανίλιας - σοκολάτας, που σε κάθε κουταλιά ενώνονται γλυκά µε κοµµάτια σοκολάτας και σιρόπι, σε ατοµικό και οικογενειακό κύπελλο. Και απολαύστε µε τους φίλους σας την πολυσυσκευασία µε ξυλάκια φράουλα και σοκολάτα Stevie. Θα τα βρείτε σε όλα τα ψυγεία ΕΒΓΑ!

FreeStyle Libre Το FreeStyle Libre, το επαναστατικό σύστηµα παρακολούθησης γλυκόζης µε τεχνολογία Flash είναι διαθέσιµο στην Ελλάδα από τις αρχές Ιουνίου, για να αναβαθµίσει θεαµατικά την ποιότητα ζωής των ανθρώπων που παρακολουθούν σε τακτική βάση το σάκχαρό τους. Το σύστηµα FreeStyle Libre απαλλάσσει από την ταλαιπωρία του τρυπήµατος στα δάκτυλα! Το άτοµο µε διαβήτη εφαρµόζει έναν αισθητήρα, που καταγράφει αυτόµατα τη γλυκόζη µέρα-νύχτα, στο πίσω µέρος του άνω βραχίονά του και τον σαρώνει µε µια µικρή συσκευή ανάγνωσης, αναίµακτα και ανώδυνα. Η σάρωση, που διαρκεί 1 δευτερόλεπτο, µπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγµή της ηµέρας και εµφανίζει µια ακριβή µέτρηση της τρέχουσας ένδειξης γλυκόζης, ένα γράφηµα γλυκόζης των τελευταίων 8 ωρών, αλλά και την κατεύθυνση και τον ρυθµό µεταβολή της γλυκόζης τα τελευταία 15 λεπτά. Για τη χρήση του προϊόντος δεν απαιτείται βαθµονόµηση µε τρύπηµα στα δάκτυλα. Για περισσότερες πληροφορίες: στο site FreeStyleLibre.gr, τηλέφωνα 800-11-222-688 & 210-9985220.

ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ – ΛΙΛΛΥ & Artsana

Στρατηγική Συµµαχία στο ∆ιαβήτη για τη σειρά προϊόντων PiC Diabetes care Αθήνα, Μάιος 2016_Ο Όµιλος ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ, µε την πολυετή ειδίκευση και ηγετική θέση στο χώρο του διαβήτη, σε συνεργασία µε τον παγκοσµίου φήµης Ιταλικό Όµιλο Artsana διαθέτει στην Ελληνική αγορά τη σειρά προϊόντων PiC Diabetes Care. Πρόκειται για σειρά εργονοµικών και καινοτόµων προϊόντων, σχεδιασµένων έτσι ώστε να βοηθούν στην καλύτερη διαχείριση του διαβήτη. Οι βελόνες PiC Insupen για πένα ινσουλίνης συνδυάζουν τη µικρότερη δυνατή διάµετρο σε µια µεγάλη γκάµα από µήκη. Οι βελόνες PiC Insupen είναι το αποτέλεσµα µακροχρόνιας

56 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

έρευνας, τεχνογνωσίας και ποιότητας κατασκευής µε στόχο την αποτελεσµατική και λιγότερο επώδυνη χορήγηση της ινσουλίνης. Οι βελόνες PiC Insupen αποτελούν την πλέον προηγµένη λύση της PiC για εκείνους που επιθυµούν να επιλέξουν βελόνα µε πολύ µικρή διάµετρο χωρίς να αλλάξουν τη συνήθη τεχνική της ένεσής τους. ∆ιατίθενται σε τρία διαφορετικά µήκη (4, 6 και 8 mm). Όλη η σειρά βελονών PiC Insupen είναι σχεδιασµένη και κατασκευασµένη στο Κόµο της Ιταλίας µε όλες τις διεθνείς και ευρωπαϊκές τεχνικές και ποιοτικές πιστοποιήσεις και ελέγχους.

δελτια τυπου La Mia Stevia… η Ελληνική! Η La Mia Stevia, είναι το πρώτο προϊόν από 100% Ελληνικά φύλλα στέβιας! Καλλιεργείται στην Κεντρική Ελλάδα, στην εύφορη κοιλάδα του Σπερχειού, από αγρότες του Συνεταιρισµού Στέβια Ελλάς που ακολουθούν τις πιο σύγχρονες γεωργικές πρακτικές! Η La Mia Stevia, είναι η µοναδική που καλλιεργείται και συσκευάζεται στην Ελλάδα, έχοντας ήδη κατακτήσει τους καταναλωτές µε την εξαιρετική της ποιότητα και γεύση! Το καινοτόµο αυτό προϊόν, είναι κατάλληλο για διαβητικούς, αλλά και ιδανικό για όσους ακολουθούν διαιτολόγιο χωρίς ζάχαρη! ∆ιατίθεται σε κρυσταλλική µορφή, ενώ η γλυκαντική της δύναµη είναι 3 φορές πιο ισχυρή από της ζάχαρης! Απολαύστε τη La Mia Stevia, σαν ένα επιτραπέζιο γλυκαντικό! Για περισσότερες πληροφορίες, στο site www.lamiastevia.gr www.facebook.com/lamiastevia Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 2231054040

Η MENARINI DIAGNOSTICS, µε αίσθηµα ευθύνης. Πλήρης συµµόρφωση κατά ISO 15197:2013. Η MENARINI DIAGNOSTICS, µε αίσθηµα ευθύνης, σας ενηµερώνει ότι όλα τα συστήµατα µέτρησης σακχάρου GlucoMen είναι τα πρώτα που διατίθενται µε βεβαίωση πλήρους συµµόρφωσης στα νέα ποιοτικά πρότυπα ISO 15197:2013 µε την υπογραφή ΤUV Γερµανίας, του µεγαλύτερου στον κόσµο οργανισµού πιστοποίησης ποιότητας. Με την επίσηµη πλέον διαβεβαίωση της TUV, τα συστήµατα µέτρησης σακχάρου GlucoMen σας παρέχουν όλα τα πλεονεκτήµατα και την ασφάλεια της πλήρους συµµόρφωσης στις απαιτήσεις του ISO 15197:2013. • Αξιοπιστία • Ακρίβεια • Επαναληψιµότητα Τα συστήµατα µέτρησης σακχάρου GlucoMen αποτελούν το πλέον αξιόπιστο εργαλείο, στη διάθεση των ατόµων µε διαβήτη καθώς και των επιστηµόνων υγείας, στην καθηµερινή διαχείριση του διαβήτη. 0% συµµετοχή ασθενούς, 100% αποζηµίωση από τα ασφαλιστικά ταµεία

Νέες Φρυγανιές «µε» B-Γλυκάνη από την Ε.Ι ΠΑΠΑ∆ΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε.

Η Ε.Ι ΠΑΠΑ∆ΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε., συνεπής στην υπόσχεσή της να προσφέρει προϊόντα υψηλής ποιότητας και διατροφικής αξίας, δηµιούργησε ένα νέο, λειτουργικό προϊόν, τις Φρυγανιές «µε» Β-Γλυκάνη. Οι Φρυγανιές «µε» Β-Γλυκάνη, κριθάρι και βρώµη είναι ξεχωριστές καθώς περιέχουν Β-Γλυκάνη που µειώνει τη χοληστερόλη µε φυσικό τρόπο. Επιπλέον, το κριθάρι και η βρώµη προσδίδουν µια ιδιαίτερη γεύση στο προϊόν Η Β-Γλυκάνη είναι µια διαλυτή φυτική ίνα που προέρχεται από την βρώµη και το κριθάρι και όπως επιστηµονικά έχει αποδειχθεί, µειώνει τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίµα. Επίσης, η κατανάλωση της συµβάλει στη διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων χοληστερόλης. Κάθε µερίδα έξι φρυγανιών µε κριθάρι, βρώµη και β-γλυκάνη, παρέχει 1g β-γλυκάνης. Τα ευεργετικά αποτελέσµατα εξασφαλίζονται µε την ηµερήσια πρόσληψη 3g β-γλυκάνης από βρώµη, πίτυρα βρώµης, κριθάρι, πίτυρα κριθαριού ή από µείγµατα των εν λόγω β-γλυκανών σε συνδυασµό µε ισορροπηµένη διατροφή και έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Απολαύστε τις νέες Φρυγανιές ΠΑΠΑ∆ΟΠΟΥΛΟΥ «µε» Β-Γλυκάνη, στο πρωινό σας, καθώς και όλη την ηµέρα µε γλυκούς και αλµυρούς συνδυασµούς.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

57

ΤΙΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝ

∆Ρ ΕΛΛΗ ΛΑΚΚΑ – ΠΑΠΑ∆Ο∆ΗΜΑ, ∆ιευθύντρια Κέντρου Ένδοκρινολογίας ∆ιαβήτη – Μεταβολισµού Έυρωκλινικής Αθηνών

Τζων Αλιβιζάτος «Ο ∆άσκαλος» Στις 16 του Γενάρη αυτού του χρόνου (2016) έφυγε ο ΤΖΩΝ. Ο Τζων Αλιβιζάτος, ο ∆άσκαλος. Ένας σπάνιος, υπέροχος, εκλεκτός άνθρωπος, «ένας σοφός» όπως τον χαρακτήρισε ο Νίκος ∆ήµου. Μια µοναδική προσωπικότητα µε όλα τα κεφαλλονίτικα χαρίσµατα.

Π

αρά την απίστευτη ωριµότητα στην σκέψη, παράλληλα είχε µια αθωότητα µικρού παιδιού µε ασίγαστο πάθος για µάθηση και ενηµέρωση. Αφιέρωσε την ζωή του στον διαβήτη και την εκπαίδευση, έτσι ώστε διεθνώς να θεωρείται «Ο ∆άσκαλος». Ήταν ένας από τους εµπνευστές της ίδρυσης της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας (ΕΕΕ), καθώς και της Ελληνικής ∆ιαβητολογικής Εταιρείας (Ε∆Ε). Ήταν ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της ιατρικής της χώρας µας. Για όσα έκανε για τον διαβήτη δεν είναι υπερβολή να πω ότι πολλά του οφείλουν οι διαβητικοί της χώρας µας και όχι µόνο, και πολύ περισσότερα οι γιατροί της χώρας µας. Για την Ενδοκρινολογία επίσης η προσφορά του είναι ανεκτίµητη. Το Γυροσκόπιο, σήµα της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας, δική του

έµπνευση, συµβολίζει την απόλυτη ισορροπία, ακρίβεια και ευστάθεια, χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του. Ο Φώτης Παυλάτος στον λόγο του αποχαιρετισµού του παρουσίασε µε εξαιρετικό τρόπο την διακεκριµένη προσωπικότητα του ΤΖΩΝ. Αξίζει, όποιος ενδιαφέρεται να διαβάσει αυτό τον λόγο. Λίκνο της Ενδοκρινολογίας της χώρας µας, χαρακτηρίζει την Πολυκλινική ο Φώτης Παυλάτος. Σ’ αυτό το λίκνο είχα την τύχη να βρεθώ και να δουλέψω µαζί µε τον ΤΖΩΝ. Η εµπειρία µου από αυτή τη συνεργασία είναι ανεκτίµητη. Τούτη την στιγµή αυτό που έχω να προσθέσω σε όσα τόσο γλαφυρά αναφέρει ο Παυλάτος είναι κάποιες µικρολεπτοµέρειες από την καθηµερινότητα, απλά πράγµατα, που επιβεβαιώνουν την ποιότητα του Ανθρώπου που έφυγε. Πραγµατικά, επειδή και η δική µου

58 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

πορεία ήταν παράλληλη µε την εξέλιξη της ΕΕΕ και της Ε∆Ε, αισθάνοµαι σαν τις µανιάτισσες µοιρολογίστρες και θα ήθελα παραφράζοντας τον στίχο του ποιητή µας Γιάννη Ρίτσου «Πιο πολλά… πιο πολλά µουσκεµένα χιλιόµετρα µαζεύονται γύρω µου…» κάπως έτσι να αρχίσω να εξιστορώ και να εκφράζω την θλίψη µου, την θάλασσα των δακρύων που µε πνίγει καθώς συνειδητοποιώ πως ένας-ένας από αυτούς που θαυµάσαµε, που µας ενέπνευσαν, που µας δίδαξαν άρχισαν να φεύγουν. Έφυγε ο ∆ιονύσης Ίκκος, η Ελένη Θωµοπούλου, ο ∆ηµήτρης Κούτρας και τώρα ο Τζων Αλιβιζάτος. Είχα πει σε µια οµιλία µου το 1999 γι αυτούς οτι «είναι οι πρωτοπόροι που βρέθηκαν στα πέρατα της οικουµένης, σε κάθε γωνιά της γης, σε δύσκολους καιρούς και εκεί µε την εργατικότητα, την αφοσίωση στην επιστήµη, το

ύφος, το ήθος, την ευρύτητα του πνεύµατος διέπρεψαν, κατέκτησαν ξεχωριστές θέσεις και δηµιούργησαν καριέρα. Η αγάπη όµως για την χώρα µας, τους έφερε πίσω και εδώ αφιέρωσαν την ζωή τους στην ανάπτυξη της ιατρικής επιστήµης. Έτσι έθεσαν τα θεµέλια γι’ αυτό που µπορούµε να πούµε σωστή άσκηση της ιατρικής και σωστή έρευνα στην χώρα µας. Συνέβαλαν στην δηµιουργία και την προβολή της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας στον ελληνικό και διεθνή χώρο και βέβαια στην ανάπτυξη και την εξέλιξη της ειδικότητας της Ενδοκρινολογίας. Πρόκειται για φυσιογνωµίες µε σπάνια χαρίσµατα, µε ακτινοβολία που ξεπερνάει τα στενά όρια της ιατρικής και αντανακλά σε όλο τον πνευµατικό κόσµο». Είχα την τύχη να συνεργαστώ στενά µε όλους αυτούς, να δουλέψω µαζί τους και να αποκτήσω την πείρα που δυστυχώς δεν µου επέτρεψαν οι τότε συνθήκες να αποκτήσω στο εξωτερικό. Θυµάµαι όταν διωγµένη από τον Ευαγγελισµό από την χούντα ως «µη νοµιµόφρων» κατέφυγα και εγώ όπως και πολλοί άλλοι σπουδαίοι γιατροί, διωγµένοι και αυτοί, στο λιµάνι της Πολυκλινικής Αθηνών. (Λεβέντης, Κωνσταντινίδης, Μυλωνάκης, Παπούλιας, Κοντόπουλος, Μπαλάφας κ.α.) Αυτή η συγκέντρωση τέτοιου ανθρώπινου και επιστηµονικού δυναµικού σε συνδυασµό µε το ηθικό και επιστηµονικό κύρος, το δηµοκρατικό φρόνηµα των τότε ιθυνόντων της Πολυκλινικής (Κώστας Αλιβιζάτος, Τζων Αλιβιζάτος, ∆ώρος Οικονόµου, Νίκος Οικονόµου) είχε σαν αποτέλεσµα µια πραγµατική έξαρση όλων των δραστηριοτήτων του Νοσοκοµείου σε πολλά επίπεδα. Μέσα σ΄ αυτό το κλίµα έφυγα τότε από το ιερό τέρας ∆ιονύσιος Ίκκος και συνάντησα ένα άλλο ιερό τέρας τον Τζων Αλιβιζάτο µε τον οποίο έµελε να συνεργαστώ για 25 ολόκληρα χρόνια. Ο Τζων µε το ευαίσθητο και το

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

59

ΤΙΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝ

ευέξαπτο κεφαλλονίτικο ταµπεραµέντο του διέθετε ένα ιδιαίτερο ταλέντο, έβλεπε µακριά, είχε όραµα και άκουγε και παραδεχόταν όποια διαφορετική σωστή άποψη. Αν τον έπειθες πως κάτι είναι σωστό, προοδευτικό το εφάρµοζε αµέσως. Έτσι έκανε την «Μικρή Πολυκλινική» ένα σύγχρονο νοσοκοµείο και κέντρο έρευνας. Με τον Τζων λοιπόν, κι όλο το υπόλοιπο ανθρώπινο δυναµικό, δηµιουργήσαµε στην Πολυκλινική Αθηνών µία από τις µεγαλύτερες ενδοκρινολογικές µονάδες της χώρας. Την κλινική ενδοκρινολογίας ,διαβήτη, µεταβολισµού και ραδιοϊσοτόπων, στην οποία πέρασα το µεγαλύτερο και σηµαντικότερο µέρος της επιστηµονικής και επαγγελµατικής µου ζωής. Ήταν πρωτοβουλία και απόφαση του Τζων να χωρίσει την παθολογική κλινική, της οποίας ήταν διευθυντής, σε παθολογική και ενδοκρινολογική κλινική, όπως επίσης να δηµιουργήσει ξεχωριστό διαβητολογικό κέντρο, καθώς και ξεχωριστό ορµονολογικό εργαστήριο. Ανέθεσε την διεύθυνση σ’ όλες αυτές τις µονάδες στους στενούς του συνεργάτες, προσφέροντας τους έτσι την δυνατότητα να δείξουν το δικό τους ταλέντο, να αναπτύξουν τις ικανότητες τους και να εξελιχθούν. Πίστευε µε πάθος στο βιο-ψυχο-κοινωνικό πρότυπο για την αρρώστια και την υγεία, θεωρούσε αναγκαία την ψυχοσωµατική προσέγγιση του αρρώστου, έπρεπε να µπορείς, όπως έλεγε, «να µπαίνεις στα παπούτσια του αρρώστου», µόνο έτσι θα τον βοηθούσες. Γι΄ αυτό είχε οργανώσει σεµινάρια - µαθήµατα για την εκπαίδευση των γιατρών της Πολυκλινικής στην ψυχοσωµατική προσέγγιση των ασθενών.

Το πάθος του βέβαια για ότι καινούργιο στην επιστήµη και την τεχνολογία ήταν αστείρευτο. Τον µαγνήτιζε, τον ενθουσίαζε κάθε καινούργια ανακάλυψη, λαχταρούσε να βρει τρόπο να την εφαρµόσει.

Αξίζει να αναφέρω ακόµη κάποιες πρωτοβουλίες και αποφάσεις του, όπως ήταν η καθιέρωση της πενθήµερης εργασίας στην Πολυκλινική πολύ πριν εφαρµοστεί το πενθήµερο γενικά. Ένα άλλο πρωτοποριακό βήµα ήταν η κατάργηση του εισιτηρίου για την επίσκεψη στα εξωτερικά ιατρεία,όπου εφάρµοσε την δωρεάν εξέταση. Με το δωρεάν εισιτήριο µπορούσε κανείς να επισκεφτεί γιατρούς διαφορετικής ειδικότητας αν χρειαζόταν. Όλα αυτά όταν το νοσοκοµείο ήταν ιδιωτικού δικαίου. Αξίζει ακόµη να τονίσω την ανάγκη του για σεβασµό του διπλανού του. Αυτό τον ανάγκασε να σταµατήσει αµέσως το κάπνισµα, µόλις συνειδητοποίησε,

60 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

ότι αυτό το κάνει γιατί µε αυτόν τον τρόπο σέβεται και προστατεύει τους διπλανούς του και όχι τον εαυτό του. Του άρεσε να έχει γύρω του ωραίες κοπέλες, χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι µειώνει την θέση της αγαπηµένης του συντρόφου, της Φανής, την οποία αγαπούσε και σεβόταν υπερβολικά και της οποίας η γνώµη ήταν καθοριστική για την ζωή του. Ήταν η σύµβουλος του. Ήταν εκλεκτικός συλλέκτης. Μια από τις µεγάλες του αδυναµίες ήταν οι τσάντες, τα τσαντάκια και τα πορτοφολάκια, από τα οποία διέθετε ολόκληρη συλλογή. Το πάθος του βέβαια για ότι καινούργιο στην επιστήµη και την τεχνολογία ήταν αστείρευτο. Τον µαγνήτιζε, τον ενθουσίαζε κάθε καινούργια ανακάλυψη, λαχταρούσε να βρει τρόπο να την εφαρµόσει. Αυτό το πάθος τον είχε ωθήσει να κουβαλήσει στις αποσκευές του την κεφαλή του µηχανήµατος ραδιοϊσοτόπων από τον Καναδά, τότε που ήρθε στην Ελλάδα, και να δηµιουργήσει στην Πολυκλινική, το 1956, το πρώτο τµήµα Ραδιοϊσοτόπων στην χώρα µας. Αλλά το µεγάλο του χόµπι ήταν η φωτογραφία, φωτογράφιζε πρόσωπα – πορτρέτα, φωτογράφιζε την ψυχή τους και την αντανάκλαση της δικής του ψυχής. Του άρεσαν τα ταξίδια, ταξίδευε συχνά, γύρισε όλο τον κόσµο και όπου πήγαινε πάντα έβρισκε κάτι «σπάνιο, µοναδικό». Τον τελευταίο καιρό περιορίστηκε και ονειρευόταν το τελευταίο του µεγάλο ταξίδι στο Σύµπαν, εκεί όπου ίσως έχει ήδη συναντηθεί µε τη Φανή του και τους αγαπηµένους του φίλους και θα έχει ενηµερωθεί από πρώτο χέρι για τα Σ βαρυτικά κύµατα. Καλό του ταξίδι.

σηµεια διανοµης ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩ∆ΗΣ ∆ΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙ∆Α ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ∆ΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΦΙΛΩΝ Ν. ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ ΚΑΙ ΙΘΑΚΗΣ «ΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΗ ΖΩΗΣ» Σουηδίας 68, Αργοστόλι Κεφαλονιάς T. 6937 416600 / ionianseven@yahoo.gr ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΑΓΩΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΑΝΙΚΟΥ ∆ΙΑΒΗΤΗ ΠΕΑΝ∆ Μακρυνίτσας 12-14 , Αθήνα / T. 210 77 96 660, F. 210 77 96 461 / www.peand.gr / info@peand.gr

ΕΝΩΣΗ ΓΟΝΕΩΝ ΠΑΙ∆ΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΜΕ ∆ΙΑΒΗΤΗ Λεωφ. Νίκης 3, Θεσσαλονίκη / T. 2310 223518, F. 2310 223 595 / www.diabetic.gr / info@diabetic.gr

ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΑΝΙΚΟ ∆ΙΑΒΗΤΗ ΠΑΣΥΝΕ∆ ΠΑΓΝΗ Βούτες Ηρακλείου Κρήτης / T. 6973 500 783, 2810 31 2501 / pasined.gr / ipatsakis@gmail.com

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ∆ΙΑΒΗΤΙΚΩΝ Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ ∆ΙΑΒΗΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ Εθν. Αντιστάσεως 11, 50 200, Πτολεµαϊδα T. 24630 28 188 / info@diabitiki-poria.gr www.diabitiki-poria.gr

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΑΛΗΝΟΣ Θεοφιλοπούλου 16, 117 43, Αθήνα T. 210 92 26 798, / www.galinos.org.gr info@galinos.org.gr

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ∆ΙΑΒΗΤΙΚΩΝ Ν. ΗΜΑΘΙΑΣ «ΓΛΥΚΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ» Σοφρωνίου 25 (ΚΑΠΗ Νάουσας) Νάουσα, 59 200 Τ. 2332024947

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ∆ΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ Ορφέως 14 (Παλαιό Νοσοκοµείο), Σέρρες T/F. 23210 58 791 / diabitikoi_serron@gmail.com

ΠΑΝΘΕΣΣΑΛΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ∆ΙΑΒΗΤΗ Σκουφά 29, 41 222, Λάρισα / T. 2410 25 24 31

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ∆ΙΑΒΗΤΙΚΩΝ Φερών 8, 104 34 Αθήνα / T. 210 88 38 118

ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΑΝΙΚΟ ∆ΙΑΒΗΤΗ ΠΕΝ∆Ι Μπουµπουλίνας 4, 454 45, Ιωάννινα, T/F. 26510 73 634 / enosidiaviti@gmail.com

ΠΑΝΘΕΣΣΑΛΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ∆ΙΑΒΗΤΗ Σκουφά 29, 41222 , Λάρισα, Τ: 2410 2524 31 register@pasydi.gr

2

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ∆ΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΜΑΘΙΑΣ Σωφρονίου 25, 59 200, ΚΑΠΗ Νάουσας, Νάουσα T. 23320 24 947

Σε όλα τα διαβητολογικά κέντρα πανελλαδικά (βλ. σελίδες 62-63)

Αν δεν βρίσκετε το περιοδικό µας σε ένα από τα παραπάνω σηµεία διανοµής,

3 4 5

επικοινωνήστε µε τα γραφεία της ΕΛΟ∆Ι (Οδός Φερών 8, 104 34, Αθήνα) ενηµερωθείτε στο www.elodi.org

ή αποστείλατε την παρακάτω αίτηση συνδροµής

Γίνετε ∆ΩΡΕΑΝ συνδροµητές στο περιοδικό Σακχαρώδης ∆ιαβήτης - Φροντίδα για όλους

15197:2013

Ι

Α

Ο

Ο

Λ

Υ

Σ

ία Μεταβολική μνήμη: Η σημασ περιβάλλοντος

Οκτώβριος - Νοέμβριος

ν GLP-1 Αγωνιστές των υποδοχέω και παχυσαρκία

- Δεκέμβριο

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ

ός, Διαβήτης και πρωταθλητισμ τι πρέπει να προσέχουμε

Όλοι οι µετρητές επόµενης γενιάς C ONTOURΤΜ NEXT υπερκαλύπτουν τις αυστηρότερες απαιτήσεις ακρίβειας του ISO 15197:2013† προσφέροντας τεκµηριωµένη ακρίβεια και αξιοπιστία ακόµη και σε στενότερα όρια απόκλισης ±10% σε σχέση µε το εργαστήριο.1

σήµερα στο

www.di abetes.b ayer.gr

ΣΕ ΣYΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ

FlexAdv21x28.indd 1

σε ηλεκτρονική µορφή

DIAV_NEW.indd 1

Ο Υ

Σ

- Μάρτιος 2014

ΦΡ ΟΝΤΙΔ Α Γ ΙΑ ΟΛ ΟΥ Σ

20 ΙΟΥΛΙΟΣ 15 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ

ΕΛ.Ο.ΔΙ.

# 41

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΡΑΜΑΝΟΣ

Αφιέρωμα στο σπουδαίο επιστημονικ ό έργο του, την ανθρωπιά και την αγάπη του για το άτομο με διαβήτη

Καρδιαγγειακή ασφάλεια, από τη χρήση των βασισμένων στην ινκρετίνη θεραπειών

Η αντιμετώπιση του παιδιού με σακχαρώδη διαβήτη Τ1 στο

41 ΣΕ ΣYΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ

Το εμβόλιο HPV στην προεφηβεία με νέο πρόσωπο κετοξέωση, μια επιπλοκή Ευγλυκαιμική διαβητική νων περίοδο των Χριστουγέν Διατροφή και διαβήτης την

Συναινώ στην αποθήκευση και διατήρηση των ως άνω στοιχείων µου από την ΕΛΟ∆Ι, 11/26/15 6:39 PM

21X28_KTX_XARAZO_SAKX

Ο Λ

ΔΙΑ ΒΗ ΤΗ Σ ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ

τεύχος

Κλινικής & Διαβητολογικού διευ/ντής Α’ Παθολογικής δυσκολίες για την Ανδρέας Μελιδώνης, συν. λόγω της κρίσης, αρκετές Κέντρου, ΓΝΠ «Τζάνειο»: «Υπάρχουν, ης των διαβητικών στην προτεινόμενη αγωγή» επίτευξη ικανοποιητικής συμμόρφωσ

Επιθυµώ να λαµβάνω το περιοδικό: σε έντυπη µορφή

Α

www.elodi.org

ΣΕ ΣYΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ

42

Ι

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ

Προδιαβήτης: μια ύπουλη απειλή που μπορεί να αντιμετωπισθεί

40

για αίµατος <100 mg/dL και εντός του ±15% των τιµών αναφοράς στο εργαστήριο συχέρια των χρηστών για συγκεντρώσεις και στα γλυκόζης αίµατος ≥100 mg/dL, ΚΑΙ το 99% των ατοµικά µετρούµενων τιµών γλυκόζης θα πρέπει να εµπίπτουν εντός των Ζωνών Α και Β του Parkes-Consensus Error Grid.

1. Bernstein R. et al., J Diab Sci Tech 5/25/15 2:11 PM 2013; 7(5):1386-1399.

Υπογραφή:

Γ

Η τεχνολογία θα ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ δώσει τη λύση στην θεραπεία του σακχαρώ δη διαβήτη τύπου Πρέπει να θηλάζου 1 ν οι μητέρες με σακχαρώδη διαβήτη ; Αντιαιμοπεταλιακή αγωγή Ευγηρία, υγιής και ενεργός γήρανση στο σακχαρώδη διαβήτη Νηστεία, ένα «διαμάν 39 τι» για την υγεία μας ς & απόδοση

Συμπληρώματα διατροφή ριο αθλουμένων στο γυμναστή

1

ων και των αποτελεσμάτων σακχάρου, συμπεριλαμβανομέν που μπορεί να όλων των μετρήσεων δραστηριότητα εφαρμόζονται στα αποτελέσματα ή από οποιαδήποτε άλλη για αυτούς. όρια τιμών που θέτετε, που είναι κατάλληλα φαρμακευτικής αγωγής * Τα χαμηλά και υψηλά χαμηλά και υψηλά όρια, γεύματα, από τη λήψη έγιναν πριν ή μετά από σας για τα ενδεδειγμένα από τις μετρήσεις που † Το πρότυπο ISO 15197:2013 του Ενημερώστε τους ασθενείς σακχάρου στο αίμα. ∆ιεθνούς Οργανισµού Τυποποίησης επηρεάσει τα επίπεδα απαιτεί το 95% των αποτελεσµάτων να εµπίπτουν εντός των ±15 mg/dL AW 2015 CO/VFX/1114/0111 των τιµών αναφοράς στο εργαστήριο Johnson Ελλάς ΑΕΒΕ και στα χέρια των χρηστών γκεντρώσεις γλυκόζης © Lifescan Johnson &

www.elodi.org

ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙ ΔΑ ΓΙΑ ΟΛ ΟΥΣ

Γ

Με 100% ακρίβεια και µοναδικά προνόµια.

ρασκευή 09:00-17:00 Ώρες λειτουργίας Δευτέρα-Πα Μπείτε

e-mail:

ΣΑΚΧΑΡΩ ΔΗΣ

ISSN : 1791-4574

Α

Πρόγραµµα Επιβράβευσης

Ανακαλύψτε το Νέο Πρόγραµµα Επιβράβευσης ΤΜ NEXT Win της Bayer. Βρείτε τους µοναδικούς CONTOUR κωδικούς σε κάθε συσκευασία ταινιών µέτρησης CONTOURΤΜ NEXT που χρησιµοποιείτε. Εισάγετε τους κωδικούς αυτούς χρέωση 8001178888 χωρίςηλεκτρονικά και συλλέξτε πόντους. Εξαργυρώστε Εξυπηρέτηση Πελατών τους πόντους σας και επωφεληθείτε από τηλέφωνο µοναδικά προνόµια 210 6875770 από κινητό σχετικά µε τον διαβήτη σας. Απλά και σίγουρα!

Τηλέφωνο:

Δ

L.GR.DC.04.2015.0046

ΤΚ:

με USB

Α

τεύχος

www.elodi.org

ΥΣ ΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡ

– Δυνατότητα σύνδεσης

Περιοχή:

# 40

της επίδρ . Δ Ι . ασης του Ρ Ω Σ Η Τ Η Σ Ε Λ . Ο ΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕ ΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡ ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟ ς 2015 # 42

ς – Απλός, ακριβής και γρήγορο και – Μικρός, λεπτός, με μεγάλη ευανάγνωστη οθόνη

ISO

Ι

Δ

ΟΛΟΥ Σ ΦΡ ΟΝΤΙΔ Α Γ ΙΑ ΤΗΣ ΕΛ.Ο.ΔΙ.

20 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ 15 ΙΟΥΝΙΟΣ

ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤ ΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ

Τ

Ι

ΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ

ISSN : 1791-4574

Χρωμάτων που Δείκτης Κλίμακας Τριών με διαβήτη αν δείχνει άμεσα στα άτομα υ στο αίμα είναι η μέτρηση του σακχάρο Ο Ν Φ Ρ *, έτσι ή “υψηλή” “χαμηλή”, “φυσιολογική” τη ζωή τους. κανονικά υν ώστε να συνεχίσο

∆ιεύθυνση:

ΥΣ ΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡ

Όνοµα - Επώνυµο:

Τ

ΔΙ ΑΒΗΤ ΗΣ

Κάθε ταινί α ΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΧΑΡάε ΣΑΚτρ µε ι…

Γνωρίζοντας το ΝΕΟ™ OneTouch Verio Flex

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ

ο! Νέ

Ο Ν

& ΑΠΟΚΛΕ ΙΣΤΙΚΗ Π ΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩ ΣΗ ΤΗΣ Ε Λ.Ο.ΔΙ. Ιανουά

ριος - Φεβρουάριος

ΣΑΚΧ ΑΡΩΔΗΣ

τεύχος

Στοιχεία συνδροµητή

Φ Ρ

ΕΠΙΣΗΜΗ

www.elodi.org

ISSN : 1791-4574

. Μπλέ, πράσινο, κόκκινο Τόσο εύκολο!

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒ ΗΤΗΣ

ISSN : 1791-4574

Aποστείλατε τα στοιχεία σας στο fax: 210 88 38 118, ή µπορείτε να αποστείλετε την αίτηση στα γραφεία της ΕΛΟ∆Ι, Φερών 8, 104 34, Αθήνα ή ηλεκτρονικά στο www.elodi.org. Για περισσότερες πληροφορίες καλέστε στο 210 88 38 113 (09:00 - 13:00).

τεύχος

1

Σύλλογοι ατόµων µε σακχαρώδη διαβήτη

αποκλειστικά για την αποστολή του περιοδικού και σύµφωνα µε το καταστατικό της

σχολείο

ΣΕ ΣYΝΕΡΓΑΣΙΑ

ΜΕ ΤΟ

# 39

χρηστικα ΑΘΗΝΑ » Πανεπιστηµιακό Γενικό Νοσοκοµείο Αθηνών «Αττικόν», Β' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών, Ρίµινι 1,ΤΚ 12462, Χαϊδάρι, Τ: 210 5831000, 2105832013 (εξωτ. ιατρείο) fax: 210 5326454 » Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Αγία Σοφία», Α' Παιδιατρική Κλινική Παν. Αθηνών, Μ. Ασίας & Θηβών, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 213 2013451, 210 7496312 (εξωτ. ιατρείο) fax: 210 7795538 » Γ.Ν. Αθηνών «Αλεξάνδρα», Β. Σοφίαs 80, ΤΚ 11528, Αθήνα, Τ: 210 7770501-4, (εξωτ. ιατρείο), Τ: 210 3381392, fax: 210 7770473 » Γ.Ν. Αθηνών «Γ. Γεννηµατάς», Λ. Μεσογείων 154, ΤΚ 15669, Παπάγου, Τ: 210 7768000, 210 7768283 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7705980 » Γ.Ν. Αθηνών «Ιπποκράτειο», Β' Παθολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών, Β. Σοφίας 114, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7769000, 213 2088333 (εξωτ. ιατρείο) fax: 213 2088646 » Περιφερειακό Γ.Ν. Αθηνών «ΚοργιαλένειοΜπενάκειο Ε.Ε.Σ.», Ερυθρού Σταυρού 1, Αµπελόκηποι, ΤΚ 11526, Αθήνα, Τ: 210 6414000, 210 6414737 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6414800 » Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Π.& Α. Κυριακού», Λεωφ. Μεσογείων 24, ΤΚ 10024, Αθήνα, Τ: 213 2009800, 210 7726856 (εξωτ. ιατρείο), 213 2009856 » Γ.Ν. Αθηνών «Λαϊκό», Α' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών, Αγ. Θωµά 17, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7456000, Τ: 210 7456874 (εξωτ. ιατρείο), 210 7456294 Τετ., 210 7456308 Πέµ., fax: 210 7791839 » Ν.Γ.Ν. «Ο Ευαγγελισµός», Ενδοκρινολογικό Τµήµα, Υψηλάντου 45, ΤΚ 10676, Αθήνα, Τ: 210 7201000, 210 7201258 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7291808

Τ: 2313303316 (ραντεβού), 2310 9933369 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 994608 » Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Β' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως 49, ΤΚ 54642, Θεσσαλονίκη, Τ: 2310 89200, 2310 892101, 2310 892616, (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 856075 » Γ.Π.Ν. Θεσσαλονίκη «Παπαγεωργίου», Γ' Παθολογική Κλινική, Περιφ. Οδόs Θεσσαλονίκης, Ν. Ευκαρπία, ΤΚ 56403, Ν. Ευκαρπία Θεσσαλονίκης, Τ: 2313 323000 (εξωτ. ιατρείο) (εσωτ. 4226 ή 4248), fax: 2310321862 ΙΩΑΝΝΙΝΑ » Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο Ιωαννίνων, Λεωφ. Σταύρου Νιάρχου, ΤΚ 45500, Ιωάννινα, Τ: 26510 99111, 26510 99227 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2651046617 ΠΑΤΡΑ » Πανεπιστηµιακό Γ.Ν. Πατρών, ΤΚ 26110, Πάτρα, Τ: 2610 999111, 2610 969149 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2610 969168

ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ∆ΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΑ ΙΑΤΡΕΙΑ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑ∆Α / ΑΤΤΙΚΗ & ΠΕΙΡΑΙΑΣ » Μαιευτικό Γυναικολογικό κέντρο Αθηνών «Έλενα Ε. Βενιζέλου», Πλ. Ε. Βενιζέλου, ΤΚ 11521, Αθήνα, Τ: 210 6402000, 210 6402261 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6411156 » Π.Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Π.&Α. Κυριακού», Θηβών & Λεβαδείας 3, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 213 2009000, 213 2009310 (εξωτ. ιατρείο), fax: 213 2009429 » Ν.Γ.Ν.Α. «Σπηλιοπούλειο», ∆. Σούτσου 21, ΤΚ 10671, Αθήνα, Τ: 210 6410445, 213 2023418 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6446951

» Ν.Γ.Ν. Αθηνών ΝΙΜΤΣ, Movήs Πετράκη 12, ΤΚ 11521, Αθήνα, Τ: 210 7288001, 210 7288111 (εξωτ. ιατρείο) fax: 210 7297958

» Γ.Ν.Μ. 1ο Νοσοκοµείο ΙΚΑ (Μελισσιών), Τέρµα Ζαΐµη, ΤΚ 15127, Μελίσσια, Τ: 210 8106200, 210 8106262 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 8041837

» Γ.Ν. Αθηνών «Πολυκλινική», Πειραιώς 3, ΤΚ 10552, Αθήνα, Τ: 210 5276000, 210 5276222 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 5202944

» 251 Γενικό Νοσοκοµείο Αεροπορίας, Π. Κανελλοπούλου 3, ΤΚ 15500, Χολαργός, Τ: 210 7463399, 210 7464093 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7715690

ΠΕΙΡΑΙΑΣ » Γ.Ν.Π. «Άγιos Παντελεήµων», ∆ηµ. Μαντούβαλου 3, ΤΚ 18484, Νίκαια, Τ: 213 2077000, 213 2077660 (εξωτ. ιατρείο), fax: 213 2076426 » Γ.Ν. Πειραιά «Τζάννειο», Αφεντούλη & Ζαννή 1, ΤΚ 18536, Πειραιάς, Τ: 210 4592000, 210 4592174 & 583, (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 4511709

» Γ.Ν.Ν.Θ. Αθηνών «Σωτηρία», Μεσογείων 152, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7778611-19, 210 7763194 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7778838 » Γ.Ν. Αθηνών «Σισµανόγλειο», Σισµανογλείου 1, Μαρούσι, ΤΚ 15126, Αθήνα, Τ: 210 8039001-60, 210 8039789 (εξωτ. ιατρείο), fax 210 8042700

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

» Γ.Ν.Ν. Αθηνών «Ελπίς», ∆ηµητσάνης 7, ΤΚ 11522, Αθήνα, Τ: 210 6434001, 210 6494270 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6445602

» Π.Γ.Ν.θ. «ΑΧΕΠΑ», Α' Παθολογική Κλινική Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, Στ. Κυριακίδη 1, ΤΚ 54636, Θεσσαλονίκη,

» Γ.Ν. Βούλας «Ασκληπιείο», Βασ. Παύλου 1, ΤΚ 16673, Βούλα, Τ: 213 2163000, 2132163142 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 8923326

62 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

» Γ.Ν. Πειραιά «Aγιos Παντελεήµων», Ενδοκρινολογικό Τµήµα, ∆. Μαντούβαλου 3, Νίκαια, ΤΚ 18484, Νίκαια, Τ: 213 2077000, 213 2077448 (εξωτ. ιατρείο), fax.: 213 2076709 » Γ. Αντικαρκινικό Ν. Πειραιά «Μεταξά», Μπόταση 51, ΤΚ 18537, Πειραιάς, Τ: 213 2079670 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 4599774 » Γ.Ν.Α. «Γεώργιος Γεννηµατάς», Λεωφ. Μεσογείων 154, ΤΚ 15669, Αθήνα, Τ: 213 2032000, 213 2032283-4, fax: 210 7705980 » Γ.Ν.Α. «Αγία Όλγα», Αγίας 'Ολγας 3-5, ΤΚ 14231, Ν. Ιωνία, Τ: 213 2057000, 213 2057222 (εξωτ. ιατρείο) » ΕΝ.Ε. «Θριάσιο», Λεωφόρος Γ. Γεννηµατά, ΤΚ 19018, Μαγούλα, Τ: 213 2028000, 213 2028774 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 5551243 » Γ.Ν.Α. «Η Παµµακάριστος», Ιακωβάτων 43, ΤΚ 11144, Αθήνα, Τ: 210 2284851, 210 2001100, 210 2001344 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 2020002 » Ν.Γ.Ν.Α. «Αµαλία Φλέµινγκ», 25ns Μαρτίου 14, ΤΚ 15126, Μελίσσια, Τ: 210 8030303, 210 8038371 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 8038399 » Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Αγία Σοφία», Μ. Ασίας & Θηβών, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7467000, 210 7467002 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7797649 Ν. ΒΟΙΩΤΙΑΣ » Ν.Γ.Ν. Θηβών, Τσεβά 2, ΤΚ 32200, Θήβα, Τ: 22620 24444, 26623 50133 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22620 25406 Ν. ΕΥΒΟΙΑΣ » Ν.Γ.Ν. Χαλκίδας, Γαζέπη 48, Χαλκίδα, ΤΚ 34100, Τ: 22210 21901-10, 22210 35259 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22210 85131 » Κ.Υ. Καρύστου, Πολ. Κάτσικα 56, ΤΚ 34001, Κάρυστος, Ν. Ευβοίας, Τ: 22243 50100, 22243 50104 (εξωτ. ιατρείο) Ν. ΦΘΙΩΤΙ∆ΑΣ Ν.Γ.Ν. Λαµίας, Παπασιοπούλου Τέρµα, ΤΚ 35100, Λαµία, Τ: 22310 63000, 22310 63087 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22310 63324 Ν. ΦΩΚΙ∆ΟΣ » Ν.Γ.Ν. Άµφισσας, Οικισµός ∆ροσοχωρίου, ΤΚ 33100, Άµφισσα, Τ: 22650 28460, (εσωτ: 171), fax: 2265022086 ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ / Ν. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ » Ν.Γ.Ν.Θ. «Άγιos ∆ηµήτριος», Ελένης Ζωγράφου 2, ΤΚ 54634, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 322100, 2313 322427 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2313 322205 » Ν.Α.Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Άγιos Παύλος», Εθνικής Αντίστασης 161, Φοίνικας, TK 54625, Θεσσαλονίκη, Τ. 2310 493400 (τηλ. κέντρο), 2310 49353 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 451727

οδηγος διαβητολογικων κεντρων Ο οδηγός διαβητολογικών κέντρων είναι σύµφωνος µε τα επίσηµα στοιχεία του ΕΚΕ∆Ι, όπως δηµοσιεύτηκαν στις επίσηµες λίστες του ΕΚΕ∆Ι στις 7/7/2011.

» Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «ΑΧΕΠΑ», Β' Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, Στ. Κυριακίδη 1,ΤΚ 54636, Θεσ/νίκη, 7/23/0 993111, 2310 993375-6 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 994803 » Ν.Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Γ. Γεννηµατάς» (κεντρικό), Εθνικής Αµύνης 41, ΤΚ 54635, Θεσσαλονίκη, Τ: 2310 211221, fax: 2310 210401 » Β' Γενικό Νοσοκοµείο ΙΚΑ Θεσσαλονίκης, (Παναγία), Ν. Πλαστήρα 22, ΤΚ 55132, Κρήνη Θεσσαλονίκης, Τ: 2310 476936, fax: 2310 438322 » Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Α' Παιδιατρική Κλινική Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως 49, ΤΚ 54642, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 312000, 2310 892462 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 992784 » Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Α' Παθολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως 49, ΤΚ 54642, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 312000, 2310 892394 & 96 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310819758 » Γ.Π.Ν. Θεσσαλονίκης «Παπαγεωργίου», Α' Παθολογική Κλινική, Περιφ. Οδόs Θεσσαλονίκης, Ν. Ευκαρπία, ΤΚ 56403, Ν. Ευκαρπία Θεσσαλονίκης, Γ23/3 323000, 2310693251-2, (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 321862 » Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Γ. Παπανικολάου», ΤΚ 57010, Εξοχή, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 307000, 2313 307528 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 357603 » Θεαγένειο Αντικαρκινικό Νοσοκοµείο Θεσσαλονίκης, Αλεξ. Συµεωνίδη 2, ΤΚ 54351, Θεσσαλονίκη, Τ. 2310 898170 Ν. ΚΙΛΚΙΣ » Νοσοκοµείο Γουµένισσας, Μαυροπούλου 9, ΤΚ 61300, Γουµένισσα, Ν. Κιλκίς, 7/234304/4//, 23433 50321 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23430 428431 » Ν.Γ.Ν. Κιλκίς, Νοσοκοµείου 1, ΤΚ 61100, Κιλκίς, Τ: 23413 51400,23413 51671 / 51498 (εξωτ. Ιατρείο), fax: 23413 51630 Ν. ΠΙΕΡΙΑΣ » Ν.Γ.Ν. Κατερίνns, 7ns Μεραρχίας 26, ΤΚ 60100, Κατερίνη, Τ: 23513 50200, 23513 50251 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23513 50115 Ν. ΧΑΛΚΙ∆ΙΚΗΣ » Ν.Γ.Ν. Χαλκιδικής, ΤΚ 63100, Πολύγυρος, Τ: 23710 20101, 2371020248 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23710 23781 Ν. ∆ΡΑΜΑΣ » Γ.Ν.Ν. ∆ράµας, Τέρµα Ιπποκράτους, TK 66100, ∆ράµα, Τ: 25210 23351-55, 25210 61458, 61433, (εξωτ. ιατρείο), fax: 25210 21883 Ν. Καβάλας » Ν.Γ.Ν. Καβάλας, Ύψωµα Βασιλάκη, ΤΚ 65500, Περιοχή Αγ. Σύλλα, Καβάλα, Τ: 2513 501100, 2513 501231-2 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2513 501548

Ν. ΣΕΡΡΩΝ

Ν. ΚΑΡ∆ΙΤΣΑΣ

» Ν.Γ.Ν. Σερρών, 3ο χλµ Σερρών-∆ράµας, ΤΚ 62100, Σέρρες, Τ 23210 94500, 23210 94567 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23210 94713

» Ν.Γ.Ν. Καρδίτσας, Τέρµα Ταυρωπού, ΤΚ 43100 Καρδίτσα, Τ: 24410 65555, 24413 51222 (εξωτ. ιατρείο) fax.: 24410 26313

Ν. ΗΜΑΘΙΑΣ

ΘΡΑΚΗ /Ν. ΕΒΡΟΥ

» Γ.Ν.Ν. Βέροια, Ασωµάιων Βεροίας 5, ΤΚ 59100, Βέροια, Τ: 23310 59100, 23313 51141 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23310 29920

» Π.Γ.Ν. Αλεξανδρούπολης, ∆ραγάνα, ΤΚ 68100, Αλεξανδρούπολη, Τ: 25510 74000, 25510 75520 (εξωτ. ιατρείο), fax: 25510 76420

» Ν.Γ.Ν. Νάουσας, Νοσοκοµείου 3, ΤΚ 59200, Νάουσα, Τ: 23320 22200, 23320 59241 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23320 23422 Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ » Ν.Γ.Ν. Κοζάνης «Μαµάτσειο», Μαµαισείου 1, ΤΚ 50100, Κοζάνη, Τ: 24610 67600, 24613 52647 (εξωτ. ιατρείο), fax: 24613 52630 Ν.ΠΕΛΛΗΣ » Ν.Γ.Ν. Γιαννιτσών, Τέρµα Λάµπρου Καισώνη, ΤΚ 58100, Γιαννιτσά, Τ: 23820 56200, 23820 56536 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23820 26553 ΝΗΣΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ / Ν. ΛΕΣΒΟΥ » Ν.Γ.Ν. Μυτιλήνης «Βοστάνειο», Ε. Βοσιάνη 48, ΤΚ 81100, Μυτιλήνη, Τ: 22510 57700, 22513 51540 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22510 40366 Ν. ΣΑΜΟΥ » Ν.Γ.Ν. Σάµου «Άγιος Παντελεήµων», Κεφαλοπούλου 17, ΤΚ 83100, Σάµος, Τ: 22730 83100 (τηλ. κέντρο), 22730 83499 - 83136 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22730 28968 / Κέντρο Υγείας Καρλοβασίου Τ: 22730 32222 ΗΠΕΙΡΟΣ / Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ » Γ.Ν. Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα», Λεωφόρος Μακρυγιάννη, ΤΚ 45001, Ιωάννινα, Τ: 26510 80111, 26510 80444 - 80475 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2651031414 ΘΕΣΣΑΛΙΑ / Ν. ΛΑΡΙΣΑΣ » Πανεπιστηµιακό Γ. Ν. Λάρισας, Μεζούρλο, ΤΚ 41110, Λάρισα, Τ: 2413 501000, 2413 5024308, 2431 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2410 611097

Ν. ΞΑΝΘΗΣ » Ν.Γ.Ν. Ξάνθης, Νεάπολη Ξάνθης, TK 67100, Ξάνθη, Τ: 25410 47100, 25410 47261-262 (εξωτ. ιατρείο), fax: 25410 72139 Ν. ΡΟ∆ΟΠΗΣ » Ν.Γ.Ν. Κοµοτηνήs, Σισµανόγλου 45, ΤΚ 69100, Κοµοτηνή, Τ: 25313 51100, 25313 51465 (εξωτ. ιατρείο), fax: 25313 51527 ΝΗΣΙΑ ΙΟΝΙΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ / Ν. ΖΑΚΥΝΘΟΥ » Ν.Γ.Ν. Ζακύνθου, ΤΚ 59200, Ζάκυνθος, Τ: 26950 59100, 26950 59221 (εξωτ. ιατρείο), fax: 26950 42520 Ν. ΛΕΥΚΑ∆ΑΣ » Ν.Γ.Ν. Λευκάδας, Βαλαωρίτου 24, ΤΚ 31100, Λευκάδα, Τ: 26450 38200, 26450 38284 (εξωτ. ιατρείο), fax: 26450 25377 ΚΡΗΤΗ / Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ » Γ.Ν. Ηρακλείου «Βενιζέλειο», Λ. Κνωσσού 363, ΤΚ 71409, Ηράκλειο Κρήτης, Τ: 2810 368000, 2810 368174 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2810 368684 » Πε..Πα.Γ.Ν. Ηρακλείου, ∆ιασταύρωση Βουτών- Σταυρακίου, ΤΚ 71110, Βούτες Ηρακλείου, Τ: 2810 392111, 2810 392269 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2810542064 Ν. ΧΑΝΙΩΝ » Ν.Γ.Ν. Χανίων «Άγιος Γεώργιος», ∆ηµοκρατίας 81, ΤΚ 73134, Χανιά, Τ: 28210 22000, 28210 22594 (εξωτ. ιατρείο), fax: 28210 71112, 28210 22394 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ / Ν. ΑΡΓΟΛΙ∆ΟΣ

» Γ. Ν. Λάρισας, Τσακάλωφ 1, ΤΚ 41221, Λάρισα, Τ: 2410 230031, 2410 560384 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2410 535150

» Ν.Γ.Ν. Άργους, Κορίνθου 191, ΤΚ 21200, Άργος, Τ: 27513 60290, 27510 24455, 27510 64128 (εξωτ. ιατρείο), fax: 27510 24644

Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ

Ν. ΑΡΚΑ∆ΙΑΣ

» Ν.Γ.Ν. Βόλου «Αχιλλοπούλειο», Πολυµερή 134, ΤΚ 38222, Βόλος, Τ: 24210 94200, 24213 51115 (εξωτ. ιατρείο), fax: 24210 36870

» Ν.Γ.Ν. Τρίπολης «Ευαγγελίστρια», Ερ. Σταυρού (Τέρµα), ΤΚ 22100, Τρίπολη, Τ: 2710 371700, 2710 371809 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2710 338175

Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ

Ν. ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

» Ν.Γ.Ν. Τρικάλων, Καρδίτσης 56, ΤΚ 42100, Τρίκαλα, Τ: 24313 50100, 24313 50721 (εξωτ. ιατρείο), fax.: 24310 37392

» Ν.Γ.Ν. Κορίνθου, Λ. Αθηνών 53, ΤΚ 20100, Κόρινθος, Τ: 27413 61400, 27413 61549 (εξωτ. ιατρείο), fax: 27410 20529, 27413 61300

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

63

ς τις τε µα λ ί ε τ Σ ς στο ς σα ι ε σ g τή di.or ερω @elo o f n i

ΕΣΥ, ντρια ύ θ υ ∆ιε ώην ος, πρ ΕΚΠΑ ρ τ ία γήτρια Ψυχ η – θ ς α ο Κ ρ ουρη υχίατ ν Επίκ αιδοψ η Π ώ , ρ υ », π λο πού οφία γία Σ ιακο Α Λ Η α « δ ων Μάγ Παίδ οµείο κ ο σ Νο

Μας ρωτάτε - σας απαντάµε 2 Ποιά στάση πρέπει να κρατήσω τώρα, που το παιδί µου είναι στην εφηβεία, για να το βοηθήσω µε την ρύθµιση του διαβήτη;

1 Η οικογενειακή ατµόσφαιρα επηρεάζει την ρύθµιση του σακχαρώδη διαβήτη (Σ∆) στην παιδική και εφηβική ηλικία; Η ποιότητα των οικογενειακών σχέσεων επηρεάζει την ρύθµιση του Σ∆. Αυτό αποδεικνύεται από την κλινική µας εµπειρία και από µελέτες. Στην οικογένεια πρέπει να ενθαρρύνεται η καλή επικοινωνία, δηλαδή η έκφραση σκέψεων και συναισθηµάτων, καθώς και η αποφυγή έντονων και συχνών συγκρούσεων. Η ρύθµιση του Σ∆ µερικές φορές γίνεται δύσκολη στις οικογένειες µε ένα γονιό, ή σε οικογένειες µε παιδιά από πρώτο και δεύτερο γάµο. Οι γονείς όµως µπορούν να ξεπεράσουν τα προβλήµατα µε επιµονή και αναζήτηση συµβουλών. Σε όλες τις οικογένειες η ποιότητα των σχέσεων βελτιώνεται όταν υπάρχει καλή πληροφόρηση για την ασθένεια, µια ρεαλιστική εικόνα γι’ αυτή, και η ύπαρξη συµβουλών για τα καθηµερινά προβλήµατα. ∆εν βοηθάει η άνιση κατανοµή υπευθυνοτήτων µεταξύ των γονιών και η παντελής έλλειψη χρόνου για ανάπαυση και ψυχαγωγία.

Η καθοδήγηση και η επίβλεψη του εφήβου χρειάζεται, αλλά όχι η ενοχλητική παρέµβαση και η υπερβολική συναισθηµατική απασχόληση µαζί του. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται από τους γονείς, αλλά να συνοδεύεται συγχρόνως από κατανόηση και υποστηρικτική διάθεση. Μελέτη µας έδειξε ότι η υπερεµπλοκή των µητέρων, δηλαδή το υπερβολικό ενδιαφέρον που οδηγούσε σε ενοχλητικές παρεµβάσεις τους, συσχετιζόταν µε κακή ρύθµιση του διαβήτη.

3

Λένε ότι µερικά παιδιά µε διαβήτη στην εφηβεία έχουν καταθλιπτικές αντιδράσεις. Πού οφείλονται και πώς εκδηλώνονται;

Υπάρχουν διάφορες αιτίες. Μια κεντρικής σηµασίας αιτία είναι ότι ο / η έφηβος / η συνειδητοποιεί ότι ο διαβήτης είναι µια χρόνια διαταραχή της υγείας. Ο έφηβος θέλει να είναι τέλειος για να νοιώθει σιγουριά. Η έλλειψη τέλειας υγείας είναι ένα πλήγµα για τον εγωισµό που δηµιουργεί ντροπή και έλλειψη σεβασµού για τον εαυτό του, δηλαδή µειωµένη αυτοεκτίµηση. Η µειωµένη αυτοεκτίµηση δηµιουργεί καταθλιπτικές αντιδράσεις που εκφράζονται µέσα από τις σκέψεις, το συναίσθηµα και τη συµπεριφορά. Εµφανίζονται σκέψεις του τύπου ότι, ο έφηβος δεν αξίζει, δεν θα γίνει αποδεκτός, θα τον απορρίψουν, καθώς και συναισθήµατα θλίψης, ευερεθιστότητας ή θυµού και συµπεριφορές έλλειψης ή αποφυγής συνεργασίας στη ρύθµιση του διαβήτη. Είναι δύσκολο, αλλά πολύ σηµαντικό, να αποδεχθεί ο έφηβος αυτή τη βιοχηµική διαφορετικότητα που είναι ο διαβήτης, αλλά επίσης ότι οι δυσκολίες και οι χαρές της ανθρώπινης ύπαρξης τον ενώνουν µε τους άλλους. Η αισιοδοξία για µελλοντικές κατακτήσεις της επιστήµης επίσης βοηθάει, όπως και η κουβέντα µε έναν ειδικό.

64 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016