ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗΣ #47 - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ, ΜΑΡΤΙΟΣ 2017 by The Media Workshop

ISSN : 1791-4574

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛ.Ο.∆Ι.

www.elodi.org

Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2017 #47

◗ Συνέντευξη της ∆ρ. Χριστίνας Κανακά Gantenbein Καθηγήτριας Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας, Μονάδα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισµού και ∆ιαβήτη, Α΄ Παιδιατρική Κλινική, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Νοσοκοµείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»

◗ Νέα σκευάσµατα ινσουλίνης ◗ Η αξιοπιστία των µετρητών στο διαβήτη, νεότερα κριτήρια ISO ◗ H φρουκτοζαµίνη ως δείκτης παρακολούθησης του σακχάρου ◗ Εισπνεόµενα κορτιζονούχα φάρµακα στα παιδιά µε διαβήτη

ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

Τώρα μπορείτε να είστε πολύ σίγουροι για τις μετρήσεις του σακχάρου

Σύστηµα Μέτρησης Γλυκόζης Αίµατος

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

Σφάλµα Γλυκόζης

σας!

Πριν την διόρθωση Hct

Μετά την διόρθωση Hct Αιµατοκρίτης%

Αιµατοκρίτης% 0

Ο µετρητής σακχάρου αίµατος On Call Vivid προσφέρει: • 100% ακρίβεια µετρήσεων • Προειδοποίηση για εµφάνιση κετονών • Αυτόµατη διόρθωση του αιµατοκρίτη

H αυτόµατη διόρθωση αιµατοκρίτη ελαχιστοποιεί το σφάλµα της µέτρησης της γλυκόζης για βέλτιστη ακρίβεια

Σκαρφιστήρες και βελόνες ινσουλίνης τύπου πέννας υψηλής τεχνολογίας Ποιότητα από την Σκανδιναβία

Συµβατότητα µε τις περισσότερες συσκευές και τις πένες ινσουλίνης που κυκλοφορούν στην αγορά.

Σκαρφιστήρες VITREX. Οι σκαρφιστήρες Vitrex των 30G είναι στείρες βελόνες τρυπήµατος υψηλών προδιαγραφών. Βελόνες Ινσουλίνης EasyDrip. Οι βελόνες ινσουλίνης τεχνολογίας λεπτού τοιχώµατος Easydrip είναι για συσκευές τύπου πέννας και διατίθενται σε δύο µεγέθη: • 30G x 5/16” - 0,3 x 8mm, (8mm/30G) • 32G x 5/32” - 0,23 x 4mm, (4mm/32G) που είναι κατάλληλες για παιδιά.

Approved by

Πληρεί τις τελευταίες προδιαγραφές ISO15197:2013

Η αξιόπιστη λύση για την υγεία σας Οιδίποδος 1-3 & Παράδροµος Αττικής Οδού 33-35, 15238 Χαλάνδρι Τηλ.: 2107488821, Fax: 2107488827, www.winmedica.gr • info@winmedica.gr

*Roche Diabetes Care: O κορυφαίος παγκοσμίως πάροχος συστημάτων παρακολούθησης γλυκόζης αίματος σύμφωνα με τα στοιχεία για τον κύκλο εργασιών το 2016 που αναφέρθηκαν παγκοσμίως από τις κύριες ανταγωνιστικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη διεθνή αγορά του διαβήτη.

Accu-Chek Instant:

Πάντα στο πλευρό σας *

N° Νέος μετρητής με εφαρμογή από την N°1 εταιρεία παροχής συστημάτων παρακολούθησης της γλυκόζης

*Accu-Chek Instant Εσώκλειστο φύλλο οδηγιών

Οι έξυπνες ιδέες μπορεί να είναι πολύ απλές: 1 Μετρητής προηγμένης ακρίβειας* 1 Δείκτης επιθυμητού εύρους για άμεση σαφήνεια (πράσινο = εντός του εύρους, μπλε = πάνω από το εύρος, κόκκινο = κάτω από το εύρος) 1 Πλήκτρο για εύκολη πλοήγηση 1 Εφαρμογή για να έχετε μαζί σας τα δεδομένα, τέλος στην τήρηση χειρόγραφων ημερολογίων 1 Σύστημα με εύκολο συγχρονισμό: Μετρητής, εφαρμογή και διαδικτυακή πύλη για καλύτερη διαχείριση του διαβήτη. Μάθετε περισσότερα: www.accu-chek.gr Τα ACCU-CHEK και ACCU-CHEK INSTANT είναι εμπορικά σήματα της Roche. © 2016 Roche Diabetes Care.

Roche Diagnostics (Hellas) A.E. Τμήμα εξυπηρέτησης πελατών Accu-Chek: 210 2703700 Δωρεάν γραμμή υποστήριξης (από σταθερό): 800 11 71000

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

●

Ρίξτε φως στον διαβήτη σας

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Ρίξτε φως στον διαβήτη σας

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ταυτοτητα ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛ.Ο.ΔΙ. ΕΛ.Ο.∆Ι.

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ Ιδιοκτησία ΕΛΟ∆Ι, Φερών 8, 104 34 Αθήνα τηλ: 210 88 38 113, φαξ: 210 88 38 118 e-mails: info@elodi.org - elodi@elodi.org website: www.elodi.org

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ∆ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Γεώργιος Ν. Κουκούλης, αναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίας ΜΕΛΗ

Έκδοση The Media Workshop M.ΕΠΕ

Ανδριανή Βαζαίου, παιδίατρος, αναπλ. διευθύντρια Α' παιδιατρικής κλινικής, υπεύθυνη ∆ιαβητολογικού Κέντρου, Νοσοκοµείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»

Γενικός ∆ιευθυντής: Νικόλαος Παπαβασιλείου Λεωφόρος Κηφισίας 294 & Ναυαρίνου 27, 15232 Χαλάνδρι. Τηλ.: 216 100 5190, fax: 216 100 5127,

Ανδροµάχη Βρυωνίδου, ενδοκρινολόγος, συντονίστρια διευθύντρια τµήµατος, ενδοκρινολογίας και µεταβολισµού, υπεύθυνη διαβητολογικού κέντρου ΓΝΑ «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΕ Χριστίνα Κανακά, παιδίατρος - παιδοενδοκρινολόγος

- διαβητολόγος, καθηγήτρια παιδιατρικής ενδοκρινολογίας - νεανικού διαβήτη, Α' παιδιατρική κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Αθηνών Νικόλαος Κεφαλάς, παιδίατρος-ενδοκρινολόγος Χρήστος Μπαρτσόκας, οµότιµος καθηγητής παιδιατρικής, σύµβουλος Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών Νικόλαος Τεντολούρης, αναπληρωτής καθηγητής παθολογίας Πανεπιστηµίου Αθηνών, υπεύθυνος ∆ιαβητολογικού Κέντρου ΓΝΑ «Λαϊκό» Χαράλαµπος Τούντας, αναπληρωτής καθηγητής παθολογίας, Παναγιώτης Χαλβατζιώτης, επίκουρος καθηγητής παθολογίας Πανεπιστηµίου Αθηνών

∆ηµιουργικός Σχεδιασµός – Επιµέλεια Έκδοσης TheWorkshop - Custom Publishing Laboratory ∆ιεύθυντρια Έκδοσης: Ευαγγελία Ματθαίου Αρχισυνταξία & Συντονισµός ύλης: Μαρία Χατζηδάκη maria_hatzidaki@yahoo.gr Creative Art Director: Βασίλης Καδινόπουλος Εµπορική ∆ιεύθυνση: Ευαγγελία Ματθαίου Πρακτορεία: Shutterstock Εκτύπωση: Pressious-Arvanitidis ΑΒΕΕ

ΚΩ∆ΙΚΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ Γ.Γ.Ε. 018331 Η συντακτική επιτροπή, ο εκδότης και ο ιδιοκτήτης δεν φέρουν ευθύνη για οποιαδήποτε βλάβη ηθική ή σωµατική προκληθεί από τη χρήση µεθόδων, προϊόντων ή εφαρµογή ιδεών που περιέχονται στις δηµοσιεύσεις. Η έγκριση δηµοσίευσης οποιασδήποτε µελέτης ή διαφηµιστικού υλικού δεν σηµαίνει αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα ή τns εταιρείας που διαφηµίζει το προϊόν. Η ευθύνη αφορά τoυs συγγραφείς ή τιs διαφηµιζόµενες εταιρείεs. Για τα αποστελλόµενα κείµενα, έντυπα και φωτογραφίες λαµβάνεται αυτοµάτως το δικαίωµα δηµοσίευσης. Το υλικό που αποστέλλεται στο περιοδικό για δηµοσίευση δεν επιστρέφεται. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή ή η µετάδοση όλου ή µέρους του περιοδικού χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

ΕΙ∆ΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Θεόδωρος Αλεξανδρίδης, καθηγητής παθολογίας - ενδοκρινολογίας, διευθυντής ενδοκρινολογικού τµήµατος Πανεπιστηµίου Πατρών

Ηλίας Μυγδάλης, παθολόγος, διευθυντής Β' παθολογικής κλινικής και ∆ιαβητολογικού Κέντρου Νοσοκοµείο «ΝΙΜΤΣ»

Αικατερίνη ∆άκου-Βουτετάκη, οµότιµη καθηγήτρια παιδιατρικής - ενδοκρινολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών

Κωνσταντίνος Πολυχρονάκος, καθηγητής παιδιατρικής, διευθυντής του εργαστηρίου ενδοκρινολογικής γενετικής, Πανεπιστήµιο McGill, διευθυντής τµήµατος παιδιατρικής ενδοκρινολογίας, Νοσοκοµείο Παίδων Μόντρεαλ

Γεώργιος ∆ηµητριάδης, καθηγητής παθολογίας, Β' προπαιδευτική παθολογική κλινική & µονάδα έρευνας Πανεπιστηµίου Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν» Χρήστος Ζούπας, ειδικός παθολόγος - διαβητολόγος, διευθυντής διαβητολογικής κλινικής Νοσοκοµείο «Υγεία» Νικόλαος Λ. Κατσιλάµπρος, οµότιµος καθηγητής παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών Όλγα Κορδονούρη, καθηγήτρια παιδιατρικής, υπεύθυνη ∆ιαβητολογικού Κέντρου Νοσοκοµείο Παίδων, Ανόβερο, Γερµανία

Σωτήριος Ράπτης, οµότιµος καθηγητής παθολογίας, ενδοκρινολογίας µεταβολισµού και σακχαρώδη διαβήτη των Πανεπιστηµίων Αθηνών και Ουλµ Γερµανίας, πρόεδρος Εθνικού Κέντρου Έρευνας Πρόληψης και Θεραπείας του Σακχαρώδη ∆ιαβήτη και των Επιπλοκών του (ΕΚΕ∆Ι) Βασιλική Σπηλιώτη, καθηγήτρια Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Πατρών, υπεύθυνη Μονάδας Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας και ∆ιαβήτη

Χρήστος Μανές, ειδικός παθολόγος - διαβητολόγος, συντονιστής ∆ιευθυντής Γ' παθολογικής κλινικής, υπεύθυνος ∆ιαβητολογικού Κέντρου ΓΠΝΘ «Παπαγεωργίου»

Στέλιος Τίγκας, επίκουρος καθηγητής ενδοκρινολογίας, Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων

Ασηµίνα Μητράκου, αναπληρώτρια καθηγήτρια παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών

∆ηµήτριος Χιώτης, παιδίατρος - ενδοκρινολόγος

Ζαδάλλα Μούσλεχ, ενδοκρινολόγος, διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Αλεξάνδρα Μπαργιώτα, επίκουρη καθηγήτρια παθολογίας-ενδοκρινολογίας, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Μαριάννα Μπενρουµπή, παθολόγος, διευθύντρια ∆ιαβητολογικού Κέντρου ΓΝΝ Αθηνών «Πολυκλινική»

Αγαθοκλής Τσατσούλης, οµότιµος καθηγητής παθολογίας - ενδοκρινολογίας Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων Γεώργιος Χρούσος, καθηγητής παιδιατρικής, διευθυντής Α' παιδιατρικής κλινικής Πανεπιστηµίου Αθηνών Helen Vlassara, MD, the Mount Sinai Chair on Diabetes and Aging, professor of geriatrics, medicine and molecular medicine, director, Division of Experimental Diabetes and Aging, Brookdale Department of Geriatrics, Mt Sinai School of Medicine

περιεχοµενα

24 30 50

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

περιεχοµενα 10

50 - 56 ΕΙΣΠΝΕΟΜΕΝΑ

EDITORIAL

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ

ΚΟΡΤΙΖΟΝΟΥΧΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ

12 -16 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΔΡ. ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ

ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΚΑΝΑΚΑ - GANTENBEIN, ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑΣ

18 - 22 Η ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΩΝ

ΠΩΣ Ο ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΒΛΑΠΤΕΙ ΤΑ ΜΑΤΙΑ;

58 - 60 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ

ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ

ΜΕΤΡΗΤΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ, ΝΕΟΤΕΡΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ISO

ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΣ ΜΑΧΕΙΜΑΡΗ, ΑΤΟΜΟ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1

24 - 27 ΝΕΑ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

61 ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ

30 - 36

ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΑΝΙΚΟ ΔΙΑΒΗΤΗ (ΠΑ.ΣΥ.ΝΕ.Δ.)

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

38 - 41 ZΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΔΙΑΒΗΤΗ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ

ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΩ. Η ΕΝΕΣΙΜΗ ΑΓΩΓΗ

42 - 44

ΠΡΟΛΗΨΗ & ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

H ΦΡΟΥΚΤΟΖΑΜΙΝΗ ΩΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΟΥ

46 - 49 ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΤΑΞΙΔΙ,

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

ΜΕΡΟΣ Β’

ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ

ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ

64 - 65 ΟΔΗΓΟΣ ΧΡΗΣΤΙΚΑ

ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

ΜΑΣ ΡΩΤΑΤΕ ΣΑΣ ΑΠΑΝΤΑΜΕ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

editorial Αγαπητοί αναγνώστες Παρά την γνωστή δυσµενή οικονοµική συγκυρία, συνεχίζεται απρόσκοπτα η έκδοση του περιοδικού χάρη στην ανιδιοτελή προσφορά της επιτροπής έκδοσης και των συναδέλφων που αρθρογραφούν, τους οποίους δηµόσια ευχαριστώ. Εκτιµώ ότι η µεταφορά γνώσης για τον διαβήτη στα άτοµα που πάσχουν και στα µέλη των οικογενειών τους, µέσω του περιοδικού, συµβάλλει σηµαντικά στην αποτελεσµατική διαχείριση της υπεργλυκαιµίας και την πρόληψη των συνεπειών της στον οργανισµό. Έστω και αν ο Μάρτης, κλείνοντας µας πονηρά το µάτι, θέλησε να επιβεβαιώσει την γνωστή λαϊκή παροιµία «Μάρτης - γδάρτης …» η άνοιξη µύρισε. Η αναγέννηση της φύσης µας στέλνει το αισιόδοξο µήνυµα µιας νέας αρχής. Ενός νέου ξεκινήµατος που χρειαζόµαστε ως άτοµα και ως κοινωνικό σύνολο για µια πορεία εξόδου από την κοινωνική κρίση των τελευταίων ετών που µαστίζει την πατρίδα µας. ∆ράση που προϋποθέτει ενότητα και συστράτευση όλων ή τουλάχιστον των περισσοτέρων. Την ενότητα αυτή εξέφρασε η πρόσφατη συνάντηση των µελών της Ελληνικής Οµοσπονδίας για το ∆ιαβήτη στο πλαίσιο της απολογιστικής γενικής συνέλευσης. Εκεί, οι εκπρόσωποι των σωµατείων µελών ενηµερώθηκαν από το ∆ιοικητικό Συµβούλιο για το µέχρι τώρα έργο και τις σχεδιαζόµενες µελλοντικές δράσεις της Οµοσπονδίας. Στο τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας θα βρείτε αρκετά ενδιαφέροντα άρθρα που αφορούν το διαβήτη, αλλά και πληροφορίες σχετικά µε τις δραστηριότητες των διαφόρων συλλόγων µελών της ΕΛΟ∆Ι. Επίσης, από το παρόν τεύχος ξεκινάµε να παρουσιάζουµε του συλλόγους µέλη της ΕΛΟ∆Ι, µε πρώτο τον Παγκρήτιο Σύλλογο για τον Νεανικό ∆ιαβήτη. Στο πλαίσιο της ενηµέρωσης θα βρείτε τις ενδιαφέρουσες θέσεις της εξαίρετης συναδέλφου κυρίας Χριστίνας Κανακά σχετικά µε την αντιµετώπιση των παιδιών µε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, και πληροφορίες για διάφορα θέµατα όπως για τα νέα σκευάσµατα ινσουλίνης, για τις επιπτώσεις στο διαβήτη εισπνεόµενων κορτιζονούχων φαρµάκων, για την αξιοπιστία των µετρητών σακχάρου, για τις επιπτώσεις του διαβήτη στα µάτια, το δεύτερο µέρος των χρήσιµων οδηγιών για όσα άτοµα µε διαβήτη ταξιδεύουν κτλ. Με τη ελπίδα ότι η γνώση που προσφέρει το περιοδικό συµβάλλει στην προσπάθεια σας για την αποτελεσµατική αντιµετώπιση του διαβήτη, σας χαιρετώ ευχόµενος καλό Πάσχα. Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ενδοκρινολογίας ∆ιευθυντής Σύνταξης

10 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

Και οι δύο ξεκίνησαν θεραπεία πρόσφατα.

ΞΕΡΕΤΕ ΠΟΙΟΣ ΕΧΕΙ ΗΔΗ ΧΑΣΕΙ ΔΥΟ ΗΜΕΡΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ;*

*Ό,τι χρειάζεται να γνωρίζεισ

Το έτοιµο διάλυµα Saizen 6 mg µπορεί να βρίσκεται εκτόσχρειάζεται ψυγείου σε θερµοκρασία ίση ή µικρότερη των *Ό,τι να γνωρίζεισ 25°C µέχρι και 7 συνεχείσ ηµέρεσ. 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ: Saizen® 5,83 mg/ml, ενέσιμο διάλυμα 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ: Saizen® 5,83 mg/ml, ενέσιμο διάλυμα. Κάθε φυσίγγιο περιέχει 1,03 ml διαλύματος (6 mg σωματοτροπίνης*) *ανασυνδυασμένη ανθρώπινη αυξητική ορμόνη, που παράγεται με τεχνολογία ανασυνδυασμένου DNA σε κύτταρα θηλαστικών. 4.3 Αντενδείξεις: Υπερευαισθησία στη δραστική ουσία ή σε κάποιο από τα έκδοχα. Η σωματοτροπίνη δε θα πρέπει να χρησιμοποιείται για την ενίσχυση της ανάπτυξης σε παιδιά με κλειστές επιφύσεις. Η σωματοτροπίνη δεν πρέπει να χρησιμοποιείται όταν υπάρχει οποιαδήποτε ένδειξη δραστηριότητας όγκου. Οι ενδοκρανιακοί όγκοι πρέπει να είναι ανενεργοί και η αντινεοπλασματική θεραπεία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί πριν την έναρξη της θεραπείας με αυξητική ορμόνη. Η θεραπεία θα πρέπει να διακόπτεται αν υπάρχει ένδειξη αύξησης όγκου. Ασθενείς με οξέως κρίσιμη ασθένεια που έχουν υποστεί επιπλοκές μετά από επέμβαση ανοικτής καρδιάς, επέμβαση στην κοιλιακή χώρα, πολλαπλό τραύμα από ατύχημα, οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια ή παρόμοιες καταστάσεις δεν θα πρέπει να θεραπεύονται με σωματοτροπίνη. Σε παιδιά με χρόνια νεφρική νόσο, η θεραπεία με σωματοτροπίνη θα πρέπει να διακόπτεται κατά τη μεταμόσχευση νεφρού. 4.4 Ειδικές προειδοποιήσεις και προφυλάξεις κατά τη χρήση: Η θεραπεία θα πρέπει να διενεργείται υπό την τακτική καθοδήγηση ενός ιατρού που είναι έμπειρος στη διάγνωση και αντιμετώπιση των ασθενών με ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης. H μέγιστη συνιστώμενη ημερήσια δόση δε θα πρέπει να υπερβαίνεται. Οι ασθενείς με ενδο- ή εξωκρανιακή νεοπλασία σε ύφεση, οι οποίοι λαμβάνουν θεραπεία με αυξητική ορμόνη θα πρέπει να εξετάζονται προσεκτικά και σε τακτικά χρονικά διαστήματα από τον ιατρό. Οι ασθενείς που εμφανίζουν δευτερογενή ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης μετά από ενδοκρανιακό όγκο θα πρέπει να εξετάζονται συχνά για την πρόοδο ή την υποτροπή της υποκείμενης εξέλιξης της νόσου. Σε ασθενείς που επέζησαν από καρκίνο κατά την παιδική τους ηλικία και έπειτα από την αρχική τους νεοπλασία είχαν λάβει θεραπεία με σωματοτροπίνη, αναφέρθηκε αυξημένος κίνδυνος δευτερογενούς νεοπλασίας. Σε ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με ακτινοβολία στο κεφάλι για το αρχικό τους νεόπλασμα, οι ενδοκρανιακές νεοπλασίες και ειδικότερα το μηνιγγίωμα, ήταν το συνηθέστερο από τις δευτερογενείς νεοπλασίες. Η σωματοτροπίνη δεν ενδείκνυται για την μακροχρόνια θεραπεία των παιδιατρικών ασθενών με ανεπάρκεια ανάπτυξης οφειλόμενη σε γενετικά επιβεβαιωμένο σύνδρομο Prader-Willi, εκτός αν έχει επίσης διαγνωστεί να έχουν ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης. Υπήρξαν αναφορές άπνοιας ύπνου και αιφνίδιου θανάτου μετά την έναρξη της θεραπείας με αυξητική ορμόνη σε παιδιατρικούς ασθενείς με σύνδρομο Prader-Willi που είχαν έναν ή περισσότερους από του ακόλουθους παράγοντες κινδύνου: σοβαρή παχυσαρκία, ιστορικό απόφραξης των άνω αεραγωγών ή άπνοια ύπνου, ή άγνωστης αιτιολογίας αναπνευστική λοίμωξη. Έχει αναφερθεί λευχαιμία σε μικρό αριθμό ασθενών με ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, μερικοί των οποίων έχουν λάβει αγωγή με σωματοτροπίνη. Ωστόσο, δεν υπάρχει απόδειξη ότι η επίπτωση της λευχαιμίας είναι αυξημένη σε αποδέκτες αυξητικής ορμόνης χωρίς παράγοντες προδιάθεσης. Επειδή η σωματοτροπίνη μπορεί να μειώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, οι ασθενείς θα πρέπει να παρακολουθούνται για ενδείξεις δυσανεξίας στη γλυκόζη. Για τους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, μπορεί να απαιτηθεί ρύθμιση της δόσης της ινσουλίνης μετά την έναρξη θεραπείας με προϊόντα που περιέχουν σωματοτροπίνη. Οι ασθενείς με διαβήτη ή δυσανεξία στη γλυκόζη θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά κατά τη διάρκεια της θεραπείας με σωματοτροπίνη. Το ιστορικό σταθερής αμφιβληστροειδοπάθειας δεν πρέπει να συνεπάγεται διακοπή της θεραπείας υποκατάστασης με σωματοτροπίνη. Στις περιπτώσεις εμφάνισης και επί παρουσίας παραγωγικής αμφιβληστροειδοπάθειας, η θεραπεία υποκατάστασης με σωματοτροπίνη πρέπει να διακόπτεται. Η αυξητική ορμόνη αυξάνει την επιπλέον μετατροπή της T4 σε T3 και μπορεί, ως τέτοια, να αναδείξει αρχόμενο υποθυρεοειδισμό. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να διενεργείται έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας σε όλους τους ασθενείς. Σε ασθενείς με υποϋποφυσισμό θα πρέπει να παρακολουθείται στενά η συνήθης θεραπεία υποκατάστασης όταν χορηγείται η θεραπεία με σωματοτροπίνη. Σε περίπτωση σοβαρής ή υποτροπιάζουσας κεφαλαλγίας, οπτικών προβλημάτων, ναυτίας ή/και εμέτου, συνιστάται βυθοσκόπηση του οφθαλμού για το ενδεχόμενο οιδήματος οπτικής θηλής. Εάν επιβεβαιωθεί οίδημα οπτικής θηλής θα πρέπει να εξετασθεί το ενδεχόμενο καλοήθους ενδοκρανιακής υπέρτασης (ή ψευδονεόπλασμα του εγκεφάλου) και τότε, αν είναι απαραίτητο, θα πρέπει να διακοπεί η θεραπεία με Saizen®. Προς το παρόν δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις για να καθοδηγήσουν τη λήψη κλινικών αποφάσεων σε ασθενείς με ενδοκρανιακή υπέρταση που έχει αντιμετωπισθεί. Εάν η θεραπεία με αυξητική ορμόνη ξαναρχίσει, είναι απαραίτητη η προσεκτική παρακολούθηση για την εμφάνιση συμπτωμάτων ενδοκρανιακής υπέρτασης. Αν και σπάνια, η παγκρεατίτιδα θα πρέπει να ληφθεί υπόψη σε ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία με σωματοτροπίνη, ειδικότερα σε παιδιά που εμφανίζουν κοιλιακό άλγος. Όπως με όλα τα προϊόντα που περιέχουν σωματοτροπίνη, ένα μικρό ποσοστό ασθενών μπορεί να αναπτύξει αντισώματα στη σωματοτροπίνη. Η δεσμευτική ικανότητα αυτών των αντισωμάτων είναι μικρή και δεν επηρεάζει το ρυθμό της ανάπτυξης. Δοκιμασία αντισωμάτων στη σωματοτροπίνη θα πρέπει να διενεργείται σε κάθε ασθενή που δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία. Η επιφυσιολίσθηση κεφαλής μηριαίου οστού συχνά σχετίζεται με ενδοκρινικές διαταραχές όπως ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης και υποθυρεοειδισμό όπως επίσης με απότομες αυξήσεις στην ανάπτυξη. Η επιφυσιολίσθηση κεφαλής μηριαίου οστού σε παιδιά υπό θεραπεία με αυξητική ορμόνη μπορεί να οφείλεται σε υποκείμενες ενδοκρινικές διαταραχές ή στην αυξημένη ταχύτητα ανάπτυξης που οφείλεται στη θεραπεία. Οι απότομες αυξήσεις της ανάπτυξης μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο προβλημάτων των αρθρώσεων, ιδιαίτερα δε του ισχίου που βρίσκεται σε μεγάλη ένταση κατά την απότομη προεφηβική ανάπτυξη. Οι γιατροί και οι γονείς πρέπει να είναι σε εγρήγορση για κάθε εμφάνιση προβλήματος στο βάδισμα ή παράπονα για πόνο στο ισχίο ή το γόνατο σε παιδιά υπό θεραπεία Saizen®. Οι ασθενείς με ανεπάρκεια ανάπτυξης λόγω χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας θα πρέπει να εξετάζονται περιοδικά για στοιχεία προόδου νεφρικής οστεοδυστροφίας. Σε παιδιά με προχωρημένη νεφρική οστεοδυστροφία μπορεί να παρατηρηθεί επιφυσιολίσθηση ή ισχαιμική νέκρωση της κεφαλής του μηριαίου οστού και είναι αβέβαιο εάν αυτά τα προβλήματα επηρεάζονται από τη θεραπεία με αυξητική ορμόνη. Θα πρέπει να λαμβάνονται ακτινογραφίες του ισχίου πριν την έναρξη της θεραπείας. Σε παιδιά με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, η νεφρική λειτουργία θα πρέπει να έχει ελαττωθεί κάτω από 50 % του φυσιολογικού πριν χορηγηθεί η θεραπεία. Για να επιβεβαιωθεί η διαταραχή της σωματικής ανάπτυξης, η ανάπτυξη του σώματος θα πρέπει να έχει παρακολουθηθεί για έναν χρόνο πριν χορηγηθεί η θεραπεία. Η συντηρητική αγωγή για τη νεφρική ανεπάρκεια (που συμπεριλαμβάνει έλεγχο της οξέωσης, του υπερπαραθυρεοειδισμού και της διατροφικής κατάστασης για ένα χρόνο πριν την θεραπεία) πρέπει να έχει

καθορισθεί και διατηρηθεί κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Η θεραπεία θα πρέπει να διακόπτεται κατά την περίοδο της μεταμόσχευσης νεφρού. Σε παιδιά με κοντό ανάστημα γεννημένα SGA, άλλοι ιατρικοί λόγοι ή θεραπείες που θα μπορούσαν να εξηγήσουν την αναπτυξιακή διαταραχή θα πρέπει να αποκλείονται πριν την έναρξη της θεραπείας. Στους SGA ασθενείς προτείνεται να μετράται η ινσουλίνη σε περίοδο νηστείας και η γλυκόζη του αίματος πριν την έναρξη της θεραπείας και ακολούθως κάθε χρόνο. Σε ασθενείς με υψηλό κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη (π.χ. οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, παχυσαρκία, αυξημένος δείκτης μάζας σώματος, σοβαρή ανθεκτικότητα στην ινσουλίνη, μελανίζουσα ακάνθωση) πρέπει να διεξαχθεί δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη από στόματος (OGTT). Εάν παρατηρηθεί προφανής διαβήτης, η αυξητική ορμόνη δεν πρέπει να χορηγηθεί. Στους SGA ασθενείς προτείνεται να μετράται το επίπεδο IGF-I πριν την έναρξη της θεραπείας και ακολούθως δύο φορές το χρόνο. Αν με τις επαναλαμβανόμενες μετρήσεις τα επίπεδα των IGF-I υπερβαίνουν +2 SD σε σύγκριση με αναφορές για την ηλικία και το στάδιο εφηβείας, το ποσοστό IGF-I/IGFBP-3 μπορεί να ληφθεί υπόψη για τη ρύθμιση της δοσολογίας. Η εμπειρία στην εκκίνηση της θεραπείας στους SGA ασθενείς λίγο πριν την έναρξη της εφηβείας, είναι περιορισμένη. Για το λόγο αυτό, δε συνιστάται να γίνει έναρξη της θεραπείας λίγο πριν από την έναρξη της εφηβείας. Περιορισμένη είναι η εμπειρία με SGA ασθενείς που πάσχουν από το σύνδρομο Silver-Russel. Ποσοστό του ύψους που αποκτήθηκε κατά τη θεραπεία παιδιών με κοντό ανάστημα γεννημένα SGA, με τη σωματοτροπίνη, μπορεί να χαθεί αν η θεραπεία σταματήσει πριν επιτευχθεί το τελικό ύψος. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης σε ενήλικες, αναμένεται να εμφανιστεί κατακράτηση υγρών. Σε περίπτωση παρατεταμένου οιδήματος ή σοβαρής παραισθησίας η δοσολογία θα πρέπει να μειωθεί για την αποφυγή ανάπτυξης συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα. Το σημείο της ένεσης πρέπει να αλλάζει ώστε να αποφεύγεται η λιποατροφία. Η ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης στον ενήλικα είναι μία ισόβια κατάσταση και πρέπει να αντιμετωπίζεται ανάλογα, εντούτοις η εμπειρία στους ασθενείς άνω των 60 ετών καθώς και η εμπειρία σε παρατεταμένη χρήση είναι περιορισμένη. Σε όλους τους ασθενείς που αναπτύσσουν οξέως κρίσιμη νόσο θα πρέπει να αξιολογείται το όφελος της θεραπείας με σωματοτροπίνη σε σχέση με το δυνητικό κίνδυνο. 4.8 Ανεπιθύμητες ενέργειες: Μέχρι και 10 % των ασθενών μπορούν να εμφανίσουν ερυθρότητα και κνησμό στο σημείο της ένεσης, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιηθεί η υποδόρια οδός. Οι ενήλικες ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία υποκατάστασης της αυξητικής ορμόνης, αναμένεται να παρουσιάσουν κατακράτηση υγρών. Κλινικές εκδηλώσεις της κατακράτησης υγρών μπορεί να είναι το οίδημα, η διόγκωση των αρθρώσεων, οι αρθραλγίες οι μυαλγίες και οι παραισθήσεις. Εντούτοις, αυτά τα συμπτώματα / σημεία είναι συνήθως παροδικά και δοσοεξαρτώμενα. Οι ενήλικες ασθενείς με ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης, που είχαν διαγνωσθεί με ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης στην παιδική ηλικία, ανέφεραν ανεπιθύμητες ενέργειες λιγότερο συχνά από τους ασθενείς με έναρξη της ανεπάρκειας της αυξητικής ορμόνης στην ενηλικίωση. Μπορεί να εμφανισθούν αντισώματα στη σωματοτροπίνη σε μερικούς ασθενείς. Η κλινική σημασία αυτών των αντισωμάτων δεν είναι γνωστή, αν και μέχρι σήμερα τα αντισώματα αυτά έχουν αναφερθεί ως έχοντα μικρή δεσμευτική ικανότητα και δεν έχουν συσχετισθεί με μείωση της ανάπτυξης εκτός από τις περιπτώσεις ασθενών με ελλείψεις γονιδίων. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, όταν το μειωμένο ανάστημα οφείλεται στην έλλειψη του γονιδιακού συμπλόκου της αυξητικής ορμόνης, η θεραπεία με αυξητική ορμόνη μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση αντισωμάτων που μειώνουν την ανάπτυξη. Έχει αναφερθεί λευχαιμία σε έναν μικρό αριθμό ασθενών με έλλειψη αυξητικής ορμόνης, μερικοί από τους οποίους έλαβαν θεραπεία με σωματοτροπίνη. Ωστόσο, δεν υπάρχει απόδειξη ότι η επίπτωση της λευχαιμίας αυξάνεται σε αποδέκτες αυξητικές ορμόνης χωρίς παράγοντες προδιάθεσης. Έχει αναφερθεί παγκρεατίτιδα σε μετεγκριτικές μελέτες κατά τη διάρκεια θεραπείας με αυξητική ορμόνη. Εντός κάθε κατηγορίας συχνότητας εμφάνισης, οι ανεπιθύμητες ενέργειες παρατίθενται κατά φθίνουσα σειρά σοβαρότητας. Κατηγορία Οργάνου Συστήματος: Διαταραχές του νευρικού συστήματος: Συχνές (≥1/100, <1/10): Μεμονωμένη κεφαλαλγία, Όχι συχνές (≥1/1,000, <1/100): Ιδιοπαθής ενδοκρανιακή υπέρταση (καλοήθης ενδοκρανιακή υπέρταση), Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Διαταραχές του μυοσκελετικού συστήματος και του συνδετικού ιστού Πολύ σπάνιες (<1/10,000): Επιφυσιολίσθηση κεφαλής μηριαίου οστού (Επιφυσιόληση κεφαλής μηριαίου οστού), ή άσηπτη νέκρωση της κεφαλής του μηριαίου οστού. Διαταραχές του ενδοκρινικού συστήματος: Πολύ σπάνιες (<1/10,000): Υποθυρεοειδισμός. Διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος Μη γνωστή συχνότητα: Τοπικές και γενικευμένες αντιδράσεις υπερευαισθησίας Διαταραχές του μεταβολισμού και της θρέψης: Συχνές (≥1/100, <1/10): Στους ενηλίκους: Κατακράτηση υγρών: περιφερικό οίδημα, δυσκαμψία, αρθραλγία, μυαλγία, παραισθησία. Όχι συχνές (≥1/1,000, <1/100): Στα παιδιά: Κατακράτηση υγρών: περιφερικό οίδημα, δυσκαμψία, αρθραλγία, μυαλγία, παραισθησία. Μη γνωστή συχνότητα: Αντοχή στην ινσουλίνη, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε υπερινσουλιναιμία και σε σπάνιες περιπτώσεις σε υπεργλυκαιμία. Γενικές διαταραχές και καταστάσεις της οδού χορήγησης: Συχνές (≥1/100, <1/10): Αντιδράσεις στο σημείο της ένεσης: Τοπική λιποατροφία που μπορεί να αποφευχθεί με αλλαγές του σημείου της ένεσης. Αναφορά πιθανολογούμενων ανεπιθύμητων ενεργειών. Η αναφορά πιθανολογούμενων ανεπιθύμητων ενεργειών μετά από τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας του φαρμακευτικού προϊόντος είναι σημαντική. Επιτρέπει τη συνεχή παρακολούθηση της σχέσης οφέλους-κινδύνου του φαρμακευτικού προϊόντος. Ζητείται από τους επαγγελματίες υγείας να αναφέρουν οποιεσδήποτε πιθανολογούμενες ανεπιθύμητες ενέργειες μέσω του εθνικού συστήματος αναφοράς: Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων, Mεσογείων 284, Χολαργός 155 62 Τηλέφωνο: 213 2040 000 Φαξ: +30 210 6549585, Ιστότοπος: www.eof.gr 7. ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: ΜΕRCK Α.Ε., Λ. Κηφισίας 41-45, Κτίριο Β΄, 151 23, Μαρούσι, Αθήνα, Τηλ. 210-6165 100, Fax. 210-6101 373 8. ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: 55786/29-07-2011 10. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Αύγουστος 2016 ΛΤ: 139,26 ευρώ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

Merck A.E. Λεωφ. Κηφισίασ 41-45, (Κτήριο Β), 151 23 Μαρούσι, Αθήνα, Τ: 210 6165100 www.merck.gr

ELCY/SAI/1016/0002

Χωρίσ Ανασύσταση Tο έτοιµο διάλυµα Saizen 6 mg, επιτρέπει την εύκολη χορήγηση τησ θεραπείασ, παραλείποντασ τα βήµατα τησ ανασύστασησ.

noveltista

Σχεδιασµένο µε βάση τη συµµόρφωση στη θεραπεία το Saizen® easypod™ είναι η µοναδική συσκευή αυτοχορήγησησ αυξητικήσ ορµόνησ σχεδιασµένη να καταγράφει ηλεκτρονικά την απλή, καθηµερινή έγχυσή τησ.

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

ΜΑΡΙΑ ΧΑΤΖΗ∆ΑΚΗ

Συνέντευξη της ∆ρ. Χριστίνας Κανακά Gantenbein Καθηγήτριας Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας, Μονάδα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισµού και ∆ιαβήτη, Α΄ Παιδιατρική Κλινική, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Νοσοκοµείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»

«Πιστεύω ακράδαντα ότι οι ψυχικές εφεδρείες είναι αυτές που µας δίνουν δύναµη να συνεχίζουµε. Είναι όµορφο να µπορείς να δίνεις πρότυπο και στόχους στους νέους, οι οποίοι είναι και το µέλλον κάθε χώρας, και δεν ξεχωρίζω ανάµεσα στους νέους, αν πρόκειται για παιδιά µε ∆ιαβήτη ή νέους γιατρούς που πρέπει να εµπνευστούν και να συνεχίσουν να υπηρετούν τον όρκο του Ιπποκράτη µε καρδιά και συναίσθηµα. Αντλώ δύναµη από το χαµόγελο των παιδιών, από τον ήλιο της χώρας µας, από τις ανθρωπιστικές αξίες, στις οποίες πιστεύω.»

12 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

Κυρία Κανακά, εδώ και πολλά χρόνια εργάζεστε ως Επιστηµονική Υπεύθυνη του ∆ιαβητολογικού Κέντρου στη Μονάδα Ενδοκρινολογίας Μεταβολισµού και ∆ιαβήτη στο Νοσοκοµείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» µε ∆ιευθυντή τον καθηγητή κύριο. Γεώργιο Χρούσο. Κύριο µέληµα σας είναι η φροντίδα των παιδιών µε διαβήτη τύπου 1. Πόσο εύκολη είναι η αντιµετώπιση ενός διαβητικού παιδιού σε µια τόσο ευαίσθητη ηλικία; Είναι γεγονός ότι πρέπει να υπάρχει κάθε φορά ένα διακριτικό µήνυµα αισιοδοξίας για το µέλλον του παιδιού και ψυχολογικής στήριξης όλης της οικογένειας. Στη φάση αυτή που η οικογένεια βιώνει « την κεραµίδα» της διάγνωσης του ∆ιαβήτη και θέλει να πιαστεί από κάποιον που θα τους πει ότι είναι απλά ένα άσχηµο όνειρο, έχει σηµασία µε ενσυναίσθηση να σταθεί κανείς κοντά τους, να νοιώσει την αγωνία και τη θλίψη τους, αλλά ταυτόχρονα να µην αφήσει να ζουν µε ψεύτικες ελπίδες ότι « µπόρα είναι, θα περάσει». Η επιτυχία στη σωστή διαχείριση του παιδιού µε ∆ιαβήτη είναι πρώτα απ’ όλα να φθάσει η οικογένεια στην αποδοχή της νέας πραγµατικότητας, µίας πραγµατικότητας όµως που δεν θα σταθεί εµπόδιο στη ζωή του παιδιού. ∆εν αλλάζουµε τη ζωή του παιδιού γιατί ήλθε ο ∆ιαβήτης, ενσωµατώνουµε την αντιµετώπιση του ∆ιαβήτη στην καθηµερινότητα του παιδιού. Η οικογένεια πρέπει σιγά - σιγά να αντιληφθεί ότι θα συνεχίσει το παιδί κανονικά τις αθλητικές και κοινωνικές δραστηριότητές του και απλά θα ελέγχει το σάκχαρο για να δώσει την απαραίτητη ινσουλίνη. ∆εν αρχίζουν τα «όχι» και «µη» για το φαγητό, απλά το φαγητό πρέπει να είναι ισορροπηµένο και το σωστό για την αρµονική ανάπτυξη του παιδιού. Η κλασσική ερώτηση των γονέων είναι το «γιατί». Γιατί ήλθε ο ∆ιαβήτης, αν φταίει το φαγητό που του έδιναν, αν φταίει ότι µάλωναν το παιδί όταν δεν διάβαζε. Σηµασία έχει να αποµακρύνουµε γρήγορα κάθε αίσθηµα ενοχής, δεν φταίει κανένας που ήλθε ο ∆ιαβήτης, είναι αυτοάνοση πάθηση και κάποια στιγµή ξεκινάει.

Υπάρχουν προβλήµατα στην επικοινωνία σας µε τους γονείς των παιδιών µε διαβήτη. Ποια είναι τα συχνότερα λάθη που κάνουν οι γονείς των παιδιών αυτών; Πολλές φορές υπάρχουν προβλήµατα στην επικοινωνία µε τους γονείς και αυτά πηγάζουν από τη λαχτάρα τους να διαψεύσουν το γιατρό που είναι αγγελιαφόρος κακών ειδήσεων. Προτιµούν να τον αµφισβητήσουν, να γυρίσουν από γιατρό σε γιατρό µε την ελπίδα να βρουν κάποιον που θα τους πει ότι η διάγνωση ήταν λάθος, ότι ο ∆ιαβήτης θα περάσει. Θυµάµαι χαρακτηριστικά µαµάδες που καταργούν τη χορήγηση υδατανθράκων στη διατροφή του παιδιού για να αποφύγουν τις ενέσεις ινσουλίνης, µε αποτέλεσµα προοδευτικά να χάνει το παιδί βάρος και στη συνέχεια να αναστέλλεται και η ανάπτυξή του. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να δοθεί ψυχολογική στήριξη στους γονείς να αποδεχθούν τη διάγνωση, που άλλωστε δεν είναι εµπόδιο στη ζωή του παιδιού, και να ενισχυθεί το παιδί, αν η ηλικία του το επιτρέπει, να αναλάβει µε αισιοδοξία µέρος της διαχείρισης του ∆ιαβήτη. ∆εν είναι λίγα τα περιστατικά που το παιδί τελικά στηρίζει ψυχικά τους γονείς του και τους αποδεικνύει ότι συνεχίζει τη ζωή του µε αισιοδοξία. Σας έχω ακούσει πολλές φορές να µιλάτε µε πολύ άγχος για την υποχρέωση που νιώθετε να έχετε το τηλέφωνο σας ανοιχτό 24 ώρες το 24ωρο, προκειµένου να παρέχετε παιδιατρικές συµβουλές σε όποιον γονέα σας καλέσει. Πόσο «υπεύθυνη» αισθάνεστε για αυτά τα παιδιά. Τι σας παρακινεί να παραµένετε σταθερή και ακούραστη στο έργο σας; Είναι γεγονός ότι δεν κλείνω το κινητό µου ποτέ, γιατί θέλω να µπορώ να παρέχω βοήθεια κάθε στιγµή, σε κάθε οικογένεια που θα την χρειαστεί, όπως π.χ. αν προκύψει µια βαριά υπογλυκαιµία

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

µέσα στη νύκτα. Νοιώθω ότι είµαι, µαζί µε τους φυσικούς τους γονείς, κι εγώ µια «µαµά» για τα παιδιά αυτά, και ποτέ η µαµά δεν αφήνει τα παιδιά της χωρίς στήριξη. Αισθάνοµαι ότι είναι κοινή η προσπάθειά µας, και δεν υπάρχει µεγαλύτερη χαρά από το να βλέπω τα παιδιά να αναλαµβάνουν τη ρύθµισή τους και ταυτόχρονα να ανοίγουν τα φτερά τους µε αισιοδοξία να κατακτήσουν τα όνειρά τους. Η εξαιρετική επαγγελµατική πορεία που έχετε διαγράψει στο χώρο σας έχει δώσει τη δυνατότητα να βιώσετε ακραίες καταστάσεις, έντονες συγκινήσεις, άγχος και εντάσεις. Τι σας κουράζει στην καθηµερινή πρακτική σας και τι σας ενεργοποιεί και πάλι; Πιστεύω ακράδαντα ότι οι ψυχικές εφεδρείες είναι αυτές που µας δίνουν δύναµη να συνεχίζουµε. Είναι όµορ-

φο να µπορείς να δίνεις πρότυπο και στόχους στους νέους, οι οποίοι είναι και το µέλλον κάθε χώρας, και δεν ξεχωρίζω ανάµεσα στους νέους, αν πρόκειται για παιδιά µε ∆ιαβήτη ή νέους γιατρούς που πρέπει να εµπνευστούν και να συνεχίσουν να υπηρετούν τον όρκο του Ιπποκράτη µε καρδιά και συναίσθηµα. Αντλώ δύναµη από το χαµόγελο των παιδιών, από τον ήλιο της χώρας µας, από τις ανθρωπιστικές αξίες, στις οποίες πιστεύω. Μιλάτε µε περιστατικά από τη µια άκρη της Ελλάδας στην άλλη, σε αποµακρυσµένα µέρη και νησιά, προσπαθώντας να παρέχετε τις καλύτερες δυνατές υπηρεσίες. Πόσο εύκολο είναι να κάνετε τη δουλειά σας µε αυτό τον τρόπο. Πιστεύετε ότι υπάρχουν σηµαντικά κενά στη φροντίδα των κατοίκων στις αποµακρυσµένες περιοχές;

14 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

Είναι γεγονός ότι υπάρχουν µέρες που νοιώθω ότι φτάνω στα άκρα των δυνατοτήτων µου, δίνοντας ταυτόχρονα οδηγίες σε ένα αποµακρυσµένο περιφερειακό νοσοκοµείο, ή σε µία οικογένεια µε ∆ιαβήτη που ζει σε ένα µακρινό µας νησί, ενώ ταυτόχρονα δίνω οδηγίες στο νέο ειδικευόµενο της Κλινικής µας που θέλει συµβουλή, έχοντας µπροστά µου την κάθε οικογένεια που απαιτεί την αφοσίωσή µου για να πάρει οδηγίες να προσαρµόσει τη θεραπεία του παιδιού της µέχρι την επόµενή µας συνάντηση. ∆εν είναι εύκολο, και πολλές φορές κι εγώ αναρωτιέµαι πώς είναι δυνατό να καλυφθεί όλη η επικράτεια µε ορθότερη ιατρική φροντίδα. Είναι ωραίες οι θεωρητικές ανησυχίες για τη βελτίωση παροχής υγείας αλλά «ανασκουµπώνοµαι» κάθε φορά και προσπαθώ να δώσω τον καλύτερο µου εαυτό στις πραγµατικές συνθήκες αυτής της χώρας. Ίσως αν υπάρξει µια κριτική µάζα

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

ανθρώπων µε την αντίστοιχη στάση ζωής να πάµε µπροστά. Έχετε δηλώσει ότι το µέλλον αυτής της χώρας εξαρτάται από τη νέα γενιά των επιστηµόνων, γι’ αυτό και είστε πάντα πρόθυµη να διδάξετε και να µεταλαµπαδεύσετε κάθε εµπειρία και κάθε γνώση στους νέους γιατρούς. Συνεχίζετε να πιστεύετε στην αρχή σας αυτή; Και αυτή η ερώτηση εµπεριέχεται στη στάση ζωής που ανέλυσα και πιο πάνω. Θεωρώ ότι δεν στερούµαστε ευφυΐας, αντίθετα έχουµε αποδείξει σαν λαός στο εξωτερικό ότι η δουλειά δεν µας φοβίζει, και οι γιατροί µας δεν υστερούν σε γνώσεις, αν θέλουν πραγµατικά να τις αποκτήσουν. Μ’ αρέσει να µοιράζοµαι τη γνώση µε τη νεότερη γενιά, στεναχωριέµαι συχνά όταν βλέπω νέους να έχουν τη στάση «τι έχω να κερδίσω από αυτόν για να ανέβω επαγγελµατικά», να βλέπουν µόνο το προσωπικό συµφέρον, πάλι όµως αξίζει να προσπαθεί κανείς να δώσει πρότυπα ήθους για να πιαστούν έστω οι λιγότεροι που θέλουν να χαράξουν αντίστοιχη πορεία. Πανεπιστηµιακός δάσκαλος δεν σηµαίνει µόνο µεταλαµπάδευση γνώσης, αλλά και ηθικής. Γνωρίζοντας τα νεότερα επιστηµονικά δεδοµένα, πως εκτιµάτε ότι διαγράφεται το µέλλον για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 1; Είµαι πάνω από 20 χρόνια στο χώρο του ∆ιαβήτη, και έζησα αρκετές στιγµές ακράτητης αισιοδοξίας που στη συνέχεια αποδείχτηκαν µη ρεαλιστι-

κές, για παράδειγµα η αισιοδοξία για την εισπνεόµενη ινσουλίνη, που στη συνέχεια µετριάστηκε, η αισιοδοξία για την οριστική λύση µε τη µεταµόσχευση νησιδίων του παγκρέατος, που κι αυτή µε τη σειρά της µετριάστηκε. Πάντως, βλέποντας πίσω, συνειδητοποιώ ότι έχουν γίνει άλµατα στην εξέλιξη, δεν είµαστε πια στα «µπουκαλάκια» ινσουλίνης που αναµιγνύουµε σε µία σύριγγα, δεν είµαστε στα αυστηρά διαιτολόγια, έχει απλοποιηθεί

η παρακολούθηση του σακχάρου, και έχουν γίνει τόσα άλλα επιτεύγµατα. Είµαι λοιπόν αισιόδοξη ότι θα βρεθεί µια ουσιαστική λύση. Ως µέλος της επιστηµονικής επιτροπής του περιοδικού της ΕΛΟ∆Ι έχετε συµµετάσχει σε πολλές και ποικίλες δραστηριότητες της ένωσης, που σκοπό είχαν να ενηµερώσουν και να εκπαιδεύσουν τα διαβητικά άτοµα. Ταυτόχρονα έχετε δουλέψει σκληρά, προκειµένου να φέρε-

16 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

τε κοντά την επιστηµονική κοινότητα και τα διαβητικά άτοµα. Θεωρείτε ότι υπάρχουν περιθώρια για περισσότερες δράσεις και περισσότερες ενέργειες οι οποίες θα συµβάλλουν στην ενηµέρωση των ατόµων αυτών; Ναι, πιστεύω ότι υπάρχουν ακόµη πολλά περιθώρια για περισσότερες δράσεις, κυρίως όσον αφορά τη καθηµερινότητα του παιδιού µε διαβήτη στον παιδικό σταθµό, στο κολυµβητήριο, ή τις άλλες αθλητικές δραστηριότητες, στο σχολείο, στις εκδροµές και τόσα άλλα. Και η δυσπιστία που αντιµετωπίζουν οι γονείς από τους γυµναστές ή τους δασκάλους συνηθέστερα πηγάζει από το φόβο του άγνωστου. Αν ο διαβήτης τους γίνει πιο γνωστός, πιο οικείος, δεν θα υπάρχουν τέτοια εµπόδια αντιµετώπισης και πλήρους ένταξης των παιδιών στις δραστηριότητες κάθε µορφής. Κυρία Κανακά, δηλώνετε «ταγµένη» στην επιστήµη σας και αφοσιωµένη στο έργο σας, παρ’ όλα αυτά είστε σύζυγος και µητέρα. Πόσο εύκολο είναι να συνδυάσετε αρµονικά τόσες πολλές ιδιότητες; Όπως περιέγραψα και πιο πάνω είµαι ταγµένη στην προσφορά σε κάθε παιδί και νέο, σαν να είµαι η δικιά τους µαµά. ∆εν θα µπορούσα να έχω αυτή τη στάση ζωής αν δεν είχα την αγάπη για τα παιδιά και τον άνθρωπο γενικότερα. Να µοιράζεις αγάπη και να παίρνεις αγάπη από τις αληθινές ανθρώπινες σχέσεις είναι αυτό που σου δίνει τη δύναµη να συνεχίσεις να προσφέρεις.

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ∆ΩΡΕΑΝ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ

Yπό την αιγίδα

Με την ευγενική χορηγία

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ

18 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΤΕΝΤΟΛΟΥΡΗΣ, ΙΩΑΝΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ∆ΟΥ Α' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική και Ειδική Νοσολογία, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών, Γ. Ν. Αθηνών «Λαϊκό»

Η αξιοπιστία των µετρητών στο διαβήτη, νεότερα κριτήρια ISO O σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί µεταβολική διαταραχή των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών µε κοινό χαρακτηριστικό την υπεργλυκαιµία. Οι δύο κύριες κατηγορίες διαβήτη είναι ο διαβήτης τύπου 1 (Σ∆ τ1), που οφείλεται σε αυτοάνοση καταστροφή των β κυττάρων του παγκρέατος και συνοδεύεται από απόλυτη έλλειψη ινσουλίνης, και ο τύπου 2 (Σ∆ τ2), που αποτελεί την πλειονότητα των περιπτώσεων και οφείλεται στο συνδυασµό της µειωµένης έκκρισης ινσουλίνης και της αντίστασης των ιστών στην ινσουλίνη. Στις µέρες µας ο διαβήτης έχει λάβει διαστάσεις επιδηµίας, καθώς 8% του πληθυσµού φαίνεται να νοσεί, φαινόµενο που αποδίδεται κατά βάση στη ραγδαία αύξηση της παχυσαρκίας. Στο µέλλον αναµένεται να αυξηθεί ακόµα περισσότερο η συχνότητά του.

βασικός στόχος των ατόµων µε διαβήτη είναι η επίτευξη της ευγλυκαιµίας. Για το σκοπό αυτό υπάρχουν στη φαρέτρα των ιατρών πολλές κατηγορίες αντιδιαβητικών φαρµάκων, οι οποίες συνεχώς αυξάνονται. Με την καλή γλυκαιµική ρύθµιση τα άτοµα µε διαβήτη αποφεύγουν τις µικροαγγειοπαθητικές επιπλοκές (διαβητική νεφροπάθεια, αµφιβληστροειδοπάθεια, νευροπάθεια) και τις µακροαγγειοπαθητικές επιπλοκές (έµφραγµα του µυοκαρδί-

ου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, ισχαιµία κάτω άκρων). Ο έλεγχος της γλυκαιµίας στα άτοµα µε διαβήτη γίνεται µε δύο τρόπους: µέτρηση της γλυκοζυλιωµένης αιµοσφαιρίνης (ΗbA1c) και µέτρηση των τιµών σακχάρου από το ίδιο το άτοµο. Ο προσδιορισµός της HbA1c απαιτεί λήψη αίµατος και µικροβιολογικό εργαστήριο. Αντίθετα, µε τους µετρητές σακχάρου το άτοµο µπορεί να γνωρίζει ανά πάσα στιγµή την τιµή της γλυκόζης στο αίµα του και

γνωρίζοντας τις τιµές στόχους µπορεί να ρυθµίζεται σωστά. Μάλιστα, υπάρχουν ορισµένοι ασθενείς στους οποίους η αυτοµέτρηση του σακχάρου είναι ο µόνος τρόπος ελέγχου της θεραπείας, όπως για παράδειγµα σε ασθενείς µε διαταραχές της αιµοσφαιρίνης, όπου η HbA1c µπορεί να υπερεκτιµάται ή να υποεκτιµάται. Ο αριθµός των µετρήσεων που χρειάζεται κάθε άτοµο ποικίλει. Για παράδειγµα, για ένα άτοµο µε Σ∆τ2 που είναι καλά ρυθµισµένο και λαµβάνει µόνο

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ

αντιδιαβητικά δισκία αρκούν 3-4 µετρήσεις την εβδοµάδα. Από την άλλη πλευρά, σε ένα άτοµο µε Σ∆τ1 µπορεί να χρειασθούν έως και 10 µετρήσεις την ηµέρα, ώστε να υπολογίζονται οι απαραίτητες µονάδες ινσουλίνης πριν από κάθε γεύµα. Είναι συνεπώς αδήριτη ανάγκη οι µετρητές σακχάρου που κυκλοφορούν στην αγορά να είναι ασφαλείς για τους ασθενείς. Για να πραγµατοποιηθεί η αυτοµέτρηση σακχάρου χρειαζόµαστε έναν µετρητή, ταινίες µέτρησης και µία συσκευή τρυπήµατος ή ένα σκαρφιστήρα. Τα χέρια πρέπει να είναι καθαρά (πλύσιµο µε νερό και στέγνωµα). Αρχικά, ο χρήστης αφαιρεί µια ταινία µέτρησης από το προστατευτικό περιτύλιγµα ή το φιαλίδιο που περιέχει τις ταινίες και την εισάγει µέσα στο µετρητή. Με την εισαγωγή της ταινίας ο µετρητής ενεργοποιείται. Όταν ο µετρητής είναι έτοιµος για χρήση εµφανίζεται µήνυµα στην οθόνη που σηµατοδοτεί ότι είναι έτοιµος για την τοποθέτηση της σταγόνας αίµατος στην ταινία. Ο χρήστης µπορεί να χρησιµοποιήσει είτε έναν απλό σκαρφιστήρα για να τρυπήσει το δέρµα στο δάκτυλό του

είτε µία συσκευή τρυπήµατος. Μετά το τρύπηµα µια µικρή σταγόνα αίµατος εµφανίζεται στην περιοχή. Εάν είναι επαρκής σε ποσότητα, ο χρήστης τοποθετεί το δείγµα σε µια δοκιµαστική ταινία σύµφωνα µε τις οδηγίες του κατασκευαστή. Ο µετρητής µετρά τη συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίµα και το άτοµο πιέζει την πληγή µε λίγο καθαρό βαµβάκι για 10 δευτερόλεπτα, έτσι ώστε να σταµατήσει η

Εικόνα 1. Μετρητές γλυκόζης που χρησιµοποιούνταν µέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970.

20 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

µικρή αιµορραγία. Στο παρελθόν οι µετρητές σακχάρου δεν ήταν καθηµερινές συσκευές στις οποίες µπορούσε να έχει πρόσβαση ο καθένας (εικόνα 1). Η ιστορία των µετρητών ξεκινάει τη δεκαετία του 1920, όπου αναπτύσσονται οι πρώτοι µετρητές, οι οποίοι επιτρέπουν τη µέτρηση του σακχάρου στα ούρα των ασθενών. Η διαδικασία ήταν η εξής: οκτώ σταγόνες ούρων αναµιγνύονταν σε ένα δοκιµαστικό σωλήνα µε 6 ml ενός διαλύµατος που παρέχονταν από το γιατρό. Ο σωλήνας τοποθετούνταν σε βραστό νερό για πέντε λεπτά. Το χρώµα του υγρού υποδείκνυε την παρουσία ζάχαρης: πρασινωπό λίγη ποσότητα σακχάρου, κίτρινο µέτρια ποσότητα, ενώ κόκκινο ή πορτοκαλί σήµαινε µεγάλη ποσότητα σακχάρου. Όπως είναι λογικό, οι δοκιµασίες αυτές ήταν χρονοβόρες και το άτοµο έπρεπε να επισκέπτεται το γιατρό ή τα νοσοκοµεία της εποχής για να πραγµατοποιήσει µία µόνο µέτρηση σακχάρου στο αίµα. Τη δεκαετία του 1940, η Helen Free και ο σύζυγος της Αlfred Free παρασκευάζουν το Clinitest, το οποίο ανιχνεύει τη γλυκόζη στα ούρα των ασθενών. Η

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ

Εικόνα 2.

λειτουργία του βασιζόταν στην αρχή ότι τα σάκχαρα που υπάρχουν στα ούρα θα µπορούσαν να ανιχνευθούν σε µία λωρίδα χαρτιού που περιέχει αντιδραστήρια τα οποία όταν αντιδρούν µε σάκχαρα (όχι µόνο γλυκόζη) αλλάζουν χρώµα. Με συνεχείς αλλαγές κατέληξαν στο περίφηµο Clinistix το 1956 το οποίο περιείχε τα ένζυµα: οξειδάση της γλυκόζης και υπεροξειδάση. Η λειτουργία των σύγχρονων µετρητών σακχάρου βασίζεται στο ηλεκτρικό ρεύµα που παράγεται κατά την διαδικασία µίας χηµικής αντίδρασης. Η ιστορία τους ξεκινάει το 1956, όταν ο Leland C. Clark jr., παρουσίασε σε µία συνάντηση της Αµερικανικής Κοινωνίας Τεχνητών Οργάνων την πρώτη του εργασία µε θέµα την ανεύρεση ενός ηλεκτροδίου που µετράει οξυγόνο. Έξι χρόνια αργότερα οι Clark και Ann Lyons από το Παιδιατρικό Νοσοκοµείο του Cincinnati ανέπτυξαν το πρώτο ηλεκτρόδιο για τη µέτρηση της γλυκόζης. Επρόκειτο για έναν βιοαισθητήρα που αποτελείτο από ένα λεπτό στρώµα ενός ενζύµου, της οξειδάσης της γλυκόζης, το οποίο βρίσκεται πάνω σε ένα ηλεκτρόδιο. Έτσι, η τιµή του σακχάρου προέκυπτε από την ποσότητα του οξυγόνου που καταναλώνεται κατά την διάρκεια της ενζυµικής αντίδρασης της οξειδάσης της γλυκόζης µε τη γλυκόζη. Λόγω

του έργου του ο Leland C. Clark jr. θεωρείται ο «πατέρας των βιοαισθητήρων» που χρησιµοποιούνται από τα άτοµα µε διαβήτη. Ακόµη και σήµερα οι µετρητές σακχάρου χρησιµοποιούν δοκιµαστικές ταινίες που περιέχουν το ένζυµο οξειδάση της γλυκόζης, το οποίο αντιδρά µε τη γλυκόζη του αίµατος, µε αποτέλεσµα την παραγωγή γλυκονικού οξέος και ηλεκτρονίων, όπως φαίνεται στην εικόνα 2. Ο µετρητής έχει βαθµονοµηθεί έτσι ώστε ο αριθµός που εµφανίζεται στην οθόνη να αντιστοιχεί στην ένταση του ηλεκτρικού ρεύµατος που παράγεται

Είναι αδήριτη ανάγκη οι µετρητές σακχάρου που κυκλοφορούν στην αγορά να είναι ασφαλείς για τους ασθενείς κατά την ανωτέρω αντίδραση. Όσο περισσότερη γλυκόζη περιέχεται στο δείγµα, τόσο µεγαλύτερος είναι ο αριθµός και η τιµή του σακχάρου στο αίµα. Οι µετρητές σακχάρου βρίσκονται στην αγορά για περισσότερο από πενήντα χρόνια. Ωστόσο, καθώς εξελίσσεται η τεχνολογία πρέπει συνεχώς να βελτιώνονται, έτσι ώστε τα αποτελέσµατά τους να είναι αξιόπιστα και ασφαλή. Το 2003 θεσπίστηκαν ορισµένες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι µετρητές ώστε να εξασφαλίσουν άδεια κυκλοφορίας. Τα κριτήρια αυτά ήταν τα ISO 15197:2003, και σύµφωνα µε αυτά τα αποτελέ-

σµατα των µετρητών σακχάρων για τα επίπεδα γλυκόζης στο αίµα επιτρέπεται να αποκλίνουν έως 20% από τις τιµές του εργαστηρίου, όταν η ποσότητα γλυκόζης είναι υψηλότερη από 75 mg/dL, και ± 15 mg/dL όταν η ποσότητα γλυκόζης είναι χαµηλότερη από 75 mg/dL. Το 2013 τα κριτήρια αναθεωρήθηκαν και έγιναν πιο αυστηρά. Τα αποτελέσµατα των µετρητών σακχάρων για τα επίπεδα γλυκόζης στο αίµα επιτρέπεται να αποκλίνουν έως 15% από τις τιµές του εργαστηρίου, όταν η ποσότητα γλυκόζης είναι υψηλότερη από 100 mg/ dL, και ± 15 mg/dL όταν η ποσότητα γλυκόζης είναι χαµηλότερη από 100 mg/dL. Η αυτοµέτρηση µπορεί να δώσει λαθεµένα αποτελέσµατα όταν: » η ποιότητα των ταινιών είναι κακή, » δεν έχει προηγηθεί καθαρισµός των χεριών ή όταν χρησιµοποιείται οινόπνευµα για τον καθαρισµό του δέρµατος, » υπάρχει αναιµία, » λαµβάνονται φάρµακα ή άλλα σκευάσµατα (παρακεταµόλη, βιταµίνη C), » η ποσότητα του αίµατος είναι λίγη, » το άτοµο βρίσκεται σε µεγάλο υψόµετρο ή σε περιβάλλον µε αυξηµένη υγρασία, » δεν έχει γίνει σωστή βαθµονόµηση (σε ορισµένους παλιότερης τεχνολογίας µετρητές. Σήµερα οι µετρητές σακχάρου αποτελούν ένα πολύ χρήσιµο και απαραίτητο εργαλείο στα χέρια των ατόµων µε σακχαρώδη διαβήτη. Για αυτό το λόγο πρέπει να πληρούν τα ανωτέρω κριτήρια ακρίβειας και αξιοπιστίας ώστε να µπορούν να χρησιµοποιούνται µε ασφάλεια για την καθοδήγηση των ατόµων µε διαβήτη.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

22 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

∆ΗΜΗΤΡΗΣ ∆ΕΛΗΣ, ∆ιευθυντής ΕΣΥ Α' Παιδιατρικής Κλινικής, ∆ιαβητολογικό Κέντρο, Νοσοκοµείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»

Νέα σκευάσµατα ινσουλίνης Λίγο πριν συµπληρωθεί ένας αιώνας από την ανακάλυψη της ινσουλίνης εξακολουθούν να παράγονται καινούργια σκευάσµατα ινσουλίνης, τα οποία στοχεύουν στην καλύτερη θεραπευτική αντιµετώπιση του διαβήτη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η εξωγενής ινσουλίνη, που χορηγείται µε υποδόριες ενέσεις, δε µπορεί να υποκαταστήσει µε ακρίβεια τις ανάγκες του οργανισµού.

24 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

τα άτοµα που δεν έχουν διαβήτη τα β κύτταρα του παγκρέατος εκκρίνουν ινσουλίνη µε δυο τρόπους. Σε περιόδους νηστείας και µεταξύ των γευµάτων εκκρίνεται συνεχώς µια µικρή και σχετικά σταθερή ποσότητα, η λεγόµενη βασική έκκριση ινσουλίνης, που στοχεύει στη µεταβολική ισορροπία του οργανισµού. Κατά τα γεύµατα, αντίθετα, εκκρίνεται άµεσα και µε ακρίβεια µεγαλύτερη ποσότητα ινσουλίνης η οποία αποτρέπει την πρόκληση µεταγευµατικής υπεργλυκαιµίας. Τα σύγχρονα θεραπευτικά σχήµατα εντατικοποιηµένης ινσουλινοθεραπείας στοχεύουν στη µίµηση του φυσιολογικού αυτού µοντέλου έκκρισης της ινσουλίνης. Υπάρχουν όµως διαφορές µεταξύ της ενδογενούς ινσουλίνης που εκκρίνεται απο το πάγκρεας και της εξωγενούς ινσουλίνης που χορηγείται υποδορίως. H εξωγενής ινσουλίνη δεν απορροφάται µε σταθερό ρυθµό από τον υποδόριο χώρο στη συστηµατική κυκλοφορία του αίµατος, ενώ η ενδογενής ινσουλίνη εγχύεται απευθείας στην πυλαία κυκλοφορία και µεταφέρεται ταχύτατα στη συστηµατική κυκλοφορία. Λόγω της διαφορετικής κινητικής της εξωγενούς ινσουλίνης η ιδανική υποκατάσταση της ελλείπουσας ινσουλίνης στα άτοµα µε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 (Σ∆Τ1) παρουσιάζει δυσκολίες. Μεταξύ των γευµάτων και στη νηστεία είναι υπαρκτός ο κίνδυνος υπογλυκαιµιών, ενώ δεν είναι σπάνια η πρόκληση υπεργλυκαιµιών µετά τα γεύµατα. H ανάπτυξη την τελευταία 20ετία των αναλόγων ινσουλίνης προσέφερε νέες δυνατότητες στη θεραπευτική αντιµετώπιση του διαβήτη. Τα ανάλογα ινσουλίνης είναι σκευάσµατα που παράγονται µε µοριακές µεθόδους και στα οποία µικρές αλλαγές στο µόριο της τροποποιούν τη φαρµακοκινητική, την απορρόφηση ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

και τη δράση της χορηγούµενης ινσουλίνης. Τα ανάλογα ινσουλίνης 1ης γενιάς χρησιµοποιούνται σήµερα ευρέως και έχουν αντικαταστήσει σε µεγάλο βαθµό τις παλαιότερες ανθρώπινες ινσουλίνες. ∆ιακρίνονται στα ανάλογα ταχείας δράσεως και στα ανάλογα µακράς δράσεως. Το πρώτο ανάλογο ταχείας δράσεως η ινσουλίνη Lispro (Humalog) κυκλοφόρησε το 1996 και ακολούθησαν το 2000 η ινσουλίνη Aspart (Novorapid) και το 2008 η ινσουλίνη Glulisine (Apidra). Τα ανάλογα αυτά έχουν παρόµοια χαρακτηριστικά µε έναρξη της υπογλυκαιµικής τους δράσης µετά 5-15 λεπτά, µέγιστη δράση µετά 30-90 λεπτά και διάρκεια δράσης 4-5 ώρες. Τα ανάλογα µακράς δράσεως έχουν αντικαταστήσει από τη 10ετία του 2000 τις παλαιότερες ινσουλίνες ηµιβραδείας δράσεως τύπου NPH. H ινσουλίνη Glargine (Lantus) εγκρίθηκε το 2000 και ακολούθησε το 2004 η ινσουλίνη Detemir (Levemir). Tα δύο αυτά ανάλογα µακράς δράσεως καλύπτουν καλύτερα από τις παλαιότερες ινσουλίνες τις ανάγκες του οργανισµού σε βασική ινσουλίνη, µε κάποιες διαφορές στη φαρµακολογική τους δράση. Ως σηµαντικότερα πλεονεκτήµατα τους θεωρούνται η απουσία αιχµής στη δράση τους, η µεγάλη διάρκεια δράσης που προσεγγίζει τις 24 ώρες και η χορήγηση τους 1 φορά την ηµέρα. Παρά τα σαφή πλεονεκτήµατα των αναλόγων ινσουλίνης, η κλινική εµπειρία έδειξε ότι παρουσιάζουν µειονεκτήµατα στην ιδανική υποκατάσταση των αναγκών σε ινσουλίνη. Τα ανάλογα µακράς δράσης δεν καλύπτουν πλήρως και οµοιόµορφα το 24ωρο και παρουσιάζουν κάποια µικρή αιχµή στη δράση τους. Τα ανάλογα ταχείας δράσεως δεν είναι τόσο γρήγορα όσο χρειάζεται για να αποφεύγεται η πρώιµη µεταγευµατική υπεργλυκαιµία. Για τους λόγους αυτούς η βελτίωση των φαρµακολογικών χαρακτηριστικών των σκευασµάτων ινσουλίνης εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για την φαρµακοβιοµηχανία. Τα τελευταία 2 χρόνια έχουµε στη διάθεση µας καινούργια σκευάσµατα ινσουλίνης µε καινοτόµα χαρακτηριστικά, ενώ αναµένεται η κυκλοφορία και άλλων προσεχώς. Τα βασικά χαρακτηριστικά των νέων ινσουλινών παρουσιάζονται στη συνέχεια. ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ DEGLUDEC (TRESIBA) Tο νέο ανάλογο µακράς δράσης Degludec έλαβε έγκριση στην Ευρώπη το 2013 για τους ενήλικες και το 2015 για παιδιά άνω του έτους, ενώ στις ΗΠΑ εγκρίθηκε το 2015 για

26 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ενήλικες. Ο χρόνος ηµίσειας ζωής του φαρµάκου υπερβαίνει τις 25 ώρες και είναι διπλάσιος της ινσουλίνης Glargine, ενώ η διάρκεια δράσης υπερβαίνει τις 42 ώρες σε άτοµα µε Σ∆Τ1. Η συγκέντρωση της ινσουλίνης Degludec στο αίµα και η υπογλυκαιµική της δράση παρουσιάζουν σταθερότητα και οµοιοµορφία στη διάρκεια 24 ωρών µετά τη χορήγηση. Ενδιαφέρον είναι ότι η ινσουλίνη Degludec έχει 4 φορές µικρότερη µεταβλητότητα από µέρα σε µέρα στο ίδιο άτοµο, σε σύγκριση µε την ινσουλίνη Glargine. Τα φαρµακολογικά αυτά χαρακτηριστικά επιτρέπουν µεγάλη ευελιξία στην ώρα χορήγησης. Κλινικές µελέτες έδειξαν µικρότερη συχνότητα των επιβεβαιωµένων νυχτερινών υπογλυκαιµιών σε άτοµα µε Σ∆Τ1 και Σ∆Τ2, αλλά η συχνότητα των επιβεβαιωµένων συνολικών υπογλυκαιµιών ποικίλλει και η όποια µείωση παρατηρήθηκε κυρίως σε άτοµα µε Σ∆Τ2. Τα φαρµακολογικά χαρακτηριστικά της ινσουλίνης Degludec δε διαφέρουν µεταξύ ενηλίκων, παιδιών και εφήβων. Σε σύγκριση µε την ινσουλίνη Detemir η ινσουλίνη Degludec διαπιστώθηκε ότι στον παιδικό πληθυσµό επιτυγχάνει παρόµοια γλυκαιµική ρύθµιση, σηµαντική µείωση της γλυκόζης νηστείας και της συχνότητας των υπεργλυκαιµιών που συνοδεύονται από κέτωση, 30 % µικρότερες ηµερήσιες ανάγκες, αλλά µη σηµαντική διαφορά στη συχνότητα των υπογλυκαιµιών. Η ασφάλεια της νέας ινσουλίνης (ανεπιθύµητες ενέργειες, επιπλοκές) έχει τεκµηριωθεί σε σχετικές κλινικές µελέτες. ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ GLARGINE 300 U/ML (TUJEO) Η νέα αυτή ινσουλίνη είναι συµπυκνωµένο σκεύασµα της ινσουλίνης Glargine (300 U/ml αντί 100 U/ml) και εγκρίθηκε το 2015 στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ για άτοµα άνω των 18 ετών. Η συµπύκνωση του διαλύµατος της ινσουλίνης έχει ως αποτέλεσµα την τροποποίηση των φαρµακολογικών χαρακτηριστικών της ινσουλίνης Glargine και την πιο σταδιακή και παρατεταµένη απορρόφησή της. Σε σύγκριση µε την πρωτότυπη ινσουλίνη έχει µεγαλύτερη διάρκεια δράσης, που υπερβαίνει τις 24 ώρες, και πιό οµαλή και οµοιόµορφη υπογλυκαιµική δράση για 24 ώρες µετά τη χορήγηση της. Σε κλινικές µελέτες, στις οποίες συγκρίθηκε η κλινική αποτελεσµατικότητα της ινσουλίνης Glargine 300 µε την πρωτότυπη ινσουλίνη Glargine σε άτοµα µε Σ∆Τ2, διαπιστώθηκε παρόµοια βελτίωση της γλυκοζυλιωµένης αιµοσφαιρίνης, αλλά η ινσουλίνη Glargine 300 είχε µι-

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ δεν διαπιστώθηκαν διαφορές στην αποτελεσµατικότητα (HbA1c, υπογλυκαιµίες) και στην ασφάλεια σε 52 και 24 εβδοµάδες παρακολούθησης αντίστοιχα.

κρότερο κίνδυνο υπογλυκαιµιών ειδικά κατά τη νύχτα και σηµαντικά µικρότερη συχνότητα επιβεβαιωµένων ή σοβαρών υπογλυκαιµιών, οποιαδήποτε ώρα του 24ώρου. Κλινικές µελέτες σε ενήλικες µε Σ∆Τ1 έδειξαν συγκρίσιµη γλυκαιµική ρύθµιση µετά 6 µήνες, αλλά όσον αφορά τις υπογλυκαιµίες η χορήγηση της ινσουλίνης Glargine 300 συνοδεύτηκε από µικρότερη συχνότητα νυχτερινών επιβεβαιωµένων υπογλυκαιµιών ή σοβαρών υπογλυκαιµιών µόνο τους πρώτους 6 µήνες. Τα σκευάσµατα Glargine 300 και Glargine 100 δε διαπιστώθηκε να διαφέρουν σε θέµατα ασφαλείας, αλλά η νέα ινσουλίνη φαίνεται να έχει µικρότερη επίδραση στην πρόσληψη βάρους.

ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ASPART ΤΑΧΥΤΕΡΗΣ ∆ΡΑΣΗΣ (FIASP) H υπερταχείας δράσεως ινσουλίνη FIASP είναι σκεύασµα της ινσουλίνης Aspart το οποίο περιέχει νικοτιναµίδη και αργινίνη. Η προσθήκη των ουσιών αυτών, οι οποίες περιλαµβάνονται στον κατάλογο των εγκεκριµένων αδρανών συστατικών για την παραγωγή ενέσιµων φαρµάκων, προκαλεί ταχύτερη αρχική απορρόφηση της ινσουλίνης µετά από την υποδόρια ένεση. Η νέα αυτή ινσουλίνη έλαβε πρόσφατα έγκριση κυ-

ΒΙΟ-ΟΜΟΕΙ∆ΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ GLARGINE (ABASAGLAR) Είναι η πρώτη βιοοµοειδής ινσουλίνη που κυκλοφόρησε και εγκρίθηκε στην Ευρώπη (2014) και στις ΗΠΑ (2015) για άτοµα µεγαλύτερα των 2 ετών. Έχει ίδια δοµή µε την πρωτότυπη ινσουλίνη Glargine αλλά δε θεωρείται ίδια λόγω διαφορετικής διαδικασίας παραγωγής. Η παραγωγή της γίνεται σύµφωνα µε τις κατευθυντήριες οδηγίες των Αµερικανικών και Ευρωπαικών Οργανισµών Φαρµάκων που αφορούν την παραγωγή βιοοµοειδών φαρµακευτικών ουσιών. Η βιοοµοειδής και η πρωτότυπη ινσουλίνη Glargine έχουν ίδια φαρµακοκινητική και φαρµακοδυναµική εικόνα σε υγιή άτοµα, ενώ σε ενήλικες µε Σ∆Τ1 παρουσιάζουν την ίδια διάρκεια δράσης και συγκρίσιµες φαρµακοδυναµικές παραµέτρους. Σε ενήλικες µε Σ∆Τ1 και Σ∆Τ2

κλοφορίας στην Ευρώπη και τον Καναδά για ενήλικες µε Σ∆Τ1 και Σ∆Τ2 και αναµένεται η κυκλοφορία της εντός του τρέχοντος έτους. Στις πρώτες κλινικές µελέτες σε άτοµα µε Σ∆Τ1 διαπιστώθηκε σηµαντικά ταχύτερη έναρξη και µεγαλύτερη πρώιµη (0-90 λεπτά) υπογλυκαιµική δράση της FIASP σε σύγκριση µε την Aspart. Σε χρήστες αντλίας ινσουλίνης διαπιστώθηκε επίσης 2 φορές µεγαλύτερη πρώιµη υπογλυκαιµική δράση καθώς και γρηγορότερη έναρξη της δράσης. Τα φαρµακολογικά χαρακτηριστικά της FIASP προσοµοιάζουν µε αυτά της ενδογενούς ινσουλίνης και θεωρητικά µπορεί να οδηγήσουν σε βελτίωση της µεταγευµατικής γλυκαιµίας και σε µεγαλύτερη ευελιξία στη δόση της γευµατικής ινσουλίνης, ιδιαίτερα στους χρήστες αντλίας ινσουλίνης. Οπωσδήποτε όµως, η κλινική αποτελεσµατικότητα και η ασφάλεια της FIASP απαιτείται να µελετηθεί ευρύτερα σε µεγάλες κλινικές µελέτες.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΜΑΡΙΑ ΧΑΤΖΗ∆ΑΚΗ

Εταιρία µελέτης παθήσεων διαβητικου ποδιου (ΕΜΕ∆ΙΠ)

ε µείζονα «απειλή» για τη σωµατική ακεραιότητα, αλλά και τη γενική υγεία του σύγχρονου ανθρώπου, αναδεικνύεται στις µέρες µας µια από τις συχνότερες και σοβαρότερες επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη: το διαβητικό πόδι. Οι αριθµοί είναι αµείλικτοι: σήµερα πραγµατοποιείται σε παγκόσµιο επίπεδο ένας ακρωτηριασµός κάτω άκρου κάθε 20 δευτερόλεπτα. Την ίδια στιγµή, όπως προκύπτει από τα διαθέσιµα επιστηµονικά δεδοµένα των Η.Π.Α., η συνολική θνησιµότητα από τις παθήσεις του διαβητικού ποδιού µπορεί να ανέλθει σε πολύ υψηλά επίπεδα, φτάνοντας ακόµα και το 45% µέσα στην πενταετία. Το ποσοστό αυτό είναι µεγαλύτερο από εκείνο του καρκίνου του προστάτη, του µαστού και του λεµφώµατος Non Hodgkin, καθώς και παρόµοιο µε εκείνο του καρκίνου του παχέος εντέρου. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της ∆ιεθνούς Οµοσπονδίας ∆ιαβήτη (International Diabetes Federation – I.D.F.), το 70% των ακρωτηριασµών που διενεργούνται σε όλο τον κόσµο αφορά διαβητικούς ασθενείς, οι οποίοι διατρέχουν 23 - 25 φορές µεγαλύτερο κίνδυνο να χάσουν το ένα ή και τα δύο πόδια τους σε σύγκριση µε τους άλλους. Επιπλέον, περισσότερα από 1.000.000 άτοµα µε σακχαρώδη διαβήτη αναγκάζονται να υποβληθούν σε ακρωτηριασµό ενός άκρου τους σε ετήσια βάση. Οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον ακρω-

28 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

τηριασµό είναι τα έλκη των κάτω άκρων. Τόσο τα έλκη, όσο και οι ακρωτηριασµοί έχουν τεράστιο αντίκτυπο στη ζωή των πασχόντων, οδηγώντας τους συχνά σε περιορισµένη αυτονοµία κινήσεων, κοινωνική αποµόνωση και ψυχολογικό στρες. Υπολογίζεται ότι το 25% των ατόµων µε διαβήτη θα εµφανίσει έλκος στα κάτω άκρα έστω και µία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Σε ό,τι αφορά τη χώρα µας, το 4% 5% των διαβητικών ασθενών εµφανίζουν έλκη στα πόδια, γεγονός που σηµαίνει ότι 40.000 - 50.000 άτοµα µε διαβήτη διατρέχουν αυξηµένο κίνδυνο ακρωτηριασµού. Στην Ελλάδα πραγµατοποιούνται περίπου 2.000 - 3.000 ακρωτηριασµοί κάτω άκρων σε ετήσια βάση. Ωστόσο, µε τη συνεχή παρακολούθηση και την ειδική εκπαίδευση των πασχόντων µπορεί να αποφευχθεί έως και το 85% των ακρωτηριασµών. Αυτά τονίστηκαν κατά τη διεξαγωγή του 4ου πανελληνίου συµποσίου µε διεθνή συµµετοχή της Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων ∆ιαβητικού Ποδιού (Ε.ΜΕ.∆Ι.Π.), που πραγµατοποιήθηκε στις 2 – 5 Φεβρουαρίου 2017 στη Θεσσαλονίκη. Ο Πρόεδρος ∆.Σ. της Ε.ΜΕ.∆Ι.Π., εκπρόσωπος της Ελλάδας στην Παγκόσµια Οµάδα Εργασίας για το ∆ιαβητικό Πόδι, Παθολόγος µε εξειδίκευση στο Σακχαρώδη ∆ιαβήτη κ. Χρήστος Μανές, ο Γενικός Γραµµατέας ∆.Σ. της Ε.ΜΕ.∆Ι.Π., Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Α’

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ Προπαιδευτική Κλινική & ∆ιαβητολογικό Κέντρο Γενικού Νοσοκοµείου Αθηνών «Λαϊκό» κ. Νικόλαος Τεντολούρης και το µέλος ∆.Σ. της Ε.ΜΕ.∆Ι.Π., Αγγειοχειρουργός, Θεραπευτήριο «Υγεία» κ. Κυριακή Καλλιγιάννη, παρουσίασαν το σηµαντικό αυτό επιστηµονικό γεγονός, στο οποίο συµµετείχαν έγκριτοι ειδικοί στη θεραπευτική αντιµετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη και του διαβητικού ποδιού, τόσο στη χώρα µας, όσο και διεθνώς. Εκτός από τις αιτίες που οδηγούν στον ακρωτηριασµό του ποδιού, ενός διαβητικού ατόµου, οι ειδικοί παρουσίασαν στοιχεία που αφορούν την αντιµετώπιση και την πρόληψη. Οι καταλληλότεροι τρόποι πρόληψης περιλαµβάνουν: 1) Αναγνώριση των ατόµων που είναι σε κίνδυνο να εµφανίσουν έλκος, δηλαδή που εµφανίζουν νευροπάθεια. Πρέπει να γνωρίζουµε ότι «πόδι που δεν πονά» δεν είναι απαραίτητα υγιές. 2) Καθηµερινό έλεγχο των ποδιών από τα διαβητικά άτοµα (τους ίδιους) για να δουν αν υπάρχει παραµικρή βλάβη (αλλοίωση χρώµατος ή πληγή) – αναφορά στο γιατρό. 3) Άµεση διακοπή του καπνίσµατος. 4) Έλεγχο της κατάστασης των ποδιών µε ειδικό επίθεµα που δίνει χρωµατικά την εικόνα του πάσχοντος ποδιού, δηλαδή του ποδιού µε νευροπάθεια. Γίνεται και από τους ίδιους τους ασθενείς. 5) Αποφυγή βαδίσµατος (οπουδήποτε) χωρίς υποδήµατα (π.χ. παντόφλες ή σαγιονάρες). Ακόµη και στη θάλασσα δεν επιτρέπεται η βάδιση χωρίς ειδικά υποδήµατα. 6) Αποφυγή θέρµανσης των ποδιών µε θερµοφόρες ή µε οποιαδήποτε θερµαντικά σώµατα όταν κρυώνουν. ∆εν είναι δυνατή, πολλές φορές, η αντίληψη του θερµού και το πόδι µπορεί να πάθει έγκαυµα χωρίς να το καταλάβει. 7) Εµφάνιση πόνου στο βάδισµα ή αισθήµατος ότι «κάτι µας σφίγγει» στην κνήµη επιβάλλει άµεση αναφορά στο γιατρό (πιθανή βλάβη αγγείων), ιδίως στην περίπτωση που µας αναγκάζει αυτό το δυσάρεστο αίσθηµα να σταµατήσουµε τη βάδιση. 8) Αποφυγή µικροτραυµατισµών από τα παπούτσια (όχι στενά, όχι σκληρά υποδήµατα). 9) ∆εν πρέπει να αφαιρούνται οι «κάλοι» από άτοµα που δεν έχουν ειδική εκπαίδευση. Πολύ περισσότερο δεν αφαιρούνται οι «κάλοι» από τους ίδιους τους ασθενείς

χρησιµοποιώντας αιχµηρά αντικείµενα, π.χ. ξυραφάκια. Αποφεύγονται τα «ειδικά αυτοκόλλητα» που «τραβούν «τον κάλο» προς τα έξω, γιατί υπάρχει πάντα ο κίνδυνος τραυµατισµού και δηµιουργίας ελκών στα πόδια των διαβητικών ασθενών. 10) Αντιµετώπιση της ξηρότητας του δέρµατος των ποδιών, που οδηγεί σε σχισίµατα, µε ειδικούς αφρούς ή κρέµες ενυδάτωσης. Σε ό,τι αφορά την αντιµετώπιση των προβληµάτων στα πόδια των ασθενών µε διαβήτη, είναι απαραίτητη η θεσµοθέτηση, σύσταση και λειτουργία ιατρείων διαβητικού ποδιού. Τα ιατρεία αυτά είναι απαραίτητα κατ’ αρχήν σε όλα τα µεγάλα περιφερικά και νοµαρχιακά νοσοκοµεία, ενώ η ίδρυση και λειτουργία τους σε µονάδες πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας θα µπορούσε να αποτελέσει έναν δεύτερο στόχο για τη χώρα

µας. Στα ιατρεία αυτά πρέπει να απευθύνονται τα άτοµα µε διαβήτη µε σκοπό: 1. Την πρόληψη προβληµάτων των κάτω άκρων. 2. Την εκπαίδευση των ατόµων µε διαβήτη στη φροντίδα των ποδιών τους. 3. Την εξειδικευµένη αντιµετώπιση, αν αυτό χρειαστεί. Στην Ελλάδα, σήµερα, υπάρχουν σε λειτουργία ιατρεία διαβητικού ποδιού στα εξής δηµόσια νοσοκοµεία: Γ.Ν.Α. Λαϊκό, Γ.Ν.Α. Ευαγγελισµός, Νοσοκοµείο Α. Φλέµιγκ, Γ.Ν.Π. Τζάνειο, Νοσοκοµείο Α. Συγγρός, Π.Γ.Ν. Αττικόν, Π.Γ.Ν. Λάρισας, Γ.Ν. Καβάλας, Νοσοκοµείο ΝΙΜΤΣ Αθηνών, Γ.Ν. Θήβας, Γ.Ν. Χαλκίδας, Γ.Ν. Ηρακλείου Βενιζέλειο, Γ.Ν. Θεσσαλονίκης Παπαγεωργίου, Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο Αλεξανδρούπολης.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

ΕΛΟ∆Ι: ετήσια τακτική γενική συνέλευση και κοπή πίτας

τις 12 Φεβρουαρίου 2017, πραγµατοποιήθηκε, στα γραφεία της ΕΛΟ∆Ι, η Ετήσια Γενική Συνέλευση µε θέµατα: τον Οικονοµικό και ∆ιοικητικό απολογισµό για το έτος 2016, και τον Προϋπολογισµό του 2017. Στα µέλη των συλλόγων της Οµοσπονδίας που παρευρέθηκαν παρουσιάστηκαν οι ενέργειες της ΕΛΟ∆Ι προς τους θεσµικούς παράγοντες όπως: η αποστολή επιστολής προς το Υπουργείο Παιδείας, όπου ζητήθηκε να γίνει ειδική εκπαίδευση νοσηλευτών για τα σχολεία, καθώς επίσης και έγγραφο στο οποίο ζητάει την νοµοθετική ρύθµιση για τις αποσπάσεις και µεταθέσεις εκπαιδευτικών που έχουν διαβήτη. Επίσης, ζητήθηκε µε επιστολή από το Υπουργείο Υγείας να γίνει η επάνδρωση των ∆ιαβητολογικών Ιατρείων µε πιστοποιηµένο προσωπικό, και να καλυφθούν από τα ταµεία για τα διαβητικά άτοµα τύπου 1 τα συστήµατα συνεχούς καταγραφής γλυκόζης. Η ΕΛΟ∆Ι µε παρέµβαση της στο Υπουργείο Υγείας ζήτησε να γίνεται συνταγογράφηση των ταινιών των ανασφάλιστων διαβητικών ατόµων απευθείας από τα ταµεία. Επιπλέον, η Οµοσπονδία παρουσίασε τη συµµετοχή της

30 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

για το 2016 σε διάφορες δραστηριότητες όπως: οι δύο εκδηλώσεις της IDF στη Λισαβόνα και την Ατλάντα. Η επιτυχής εκδήλωση στα Ιωάννινα, η συµµετοχή της στην εκδήλωση για την Παγκόσµια Ηµέρα ∆ιαβήτη στις 14 Νοεµβρίου, στο Ζάππειο, και η συµµετοχή της στην εκδήλωση του Μεγάρου Μουσικής, που πραγµατοποιήθηκε σε συνεργασία µε την ∆ιαβητολογική Εταιρεία. Επίσης, συζητήθηκε η σπουδαία ανταπόκριση που είχε στον κόσµο η καµπάνια του διαφηµιστικού τηλεοπτικού σποτ για τα παιδιά µε διαβήτη στο σχολείο και τις ιδιαιτερότητές τους, ενώ παράλληλα αποφασίστηκε να ζητηθεί από το Υπουργείο Παιδείας το συγκεκριµένο σποτ να προβληθεί τον επόµενο Σεπτέµβριο πανελλαδικά στις αίθουσες των σχολείων. Τέλος, ανακοινώθηκε και το 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο της ΕΛΟ∆Ι, το οποίο θα πραγµατοποιηθεί στις 21 & 22 Οκτωβρίου 2017, στο Ξενοδοχείο Mare Nostrum στη Βραυρώνα Αττικής, µε τίτλο «ΣΑΚΧΑΡΩ∆ΗΣ ∆ΙΑΒΗΤΗΣ: Η σύγχρονη επιδηµία του αιώνα - Η γνώση είναι δύναµη». Περισσότερες πληροφορίες θα µπορέσετε να δείτε στο site της ΕΛΟ∆Ι, www.elodi.org.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

ε τεράστια επιτυχία και ανταπόκριση από τον κόσµο ολοκληρώθηκε η εκδήλωση ενηµέρωσης που πραγµατοποίησε η ΕΛΟ∆Ι σε συνεργασία µε την Πανηπειρωτική Ένωση για τον Νεανικό ∆ιαβήτη στις 22 - 23 Οκτωβρίου 2016 στο ξενοδοχείο Du Lac Ιωαννίνων και τελέστηκε υπό την αιγίδα του ΕΚΕ∆Ι και συναφών επιστηµονικών εταιρειών. Η εκδήλωση που είχε ως θέµα «Σακχαρώδης ∆ιαβήτης, προκλήσεις για την καλύτερη αντιµετώπιση» πλαισιώθηκε από διακεκριµένους και έγκριτους επιστήµονες οι οποίοι ανέπτυξαν εµπεριστατωµένα το θέµα τους και δηµιούργησαν το κατάλληλο κλίµα για συζήτηση και προβληµατισµό επάνω στα σοβαρά θέµατα του διαβήτη. Ο πρόεδρος της ΕΛΟ∆Ι και Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών, κ. Νικόλαος Τεντολούρης, στην οµιλία τους ανέφερε ότι: «ο διαβήτης αποτελεί τη συχνότερη µεταβολική νόσο σε παγκόσµια κλίµακα και η συχνότητά της έχει λάβει διαστάσεις επιδηµίας. Στην Ελλάδα, ένα ποσοστό της τάξης του 8% του ενήλικου πληθυσµού έχει σακχαρώδη διαβήτη, που είναι από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη. Γίνεται εποµένως κατανοητό ότι πρέπει να γίνει µεγάλη προσπάθεια για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, και δεδοµένης της δυσµενούς οικονοµικής κατάστασης που όλοι - και περισσότερο τα άτοµα µε διαβήτη - βιώνουµε, το έργο της ΕΛΟ∆Ι καθίσταται αναγκαίο για τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία και είναι ιδιαίτερα έντονη η ανάγκη υποστήριξής του. Εποµένως, γίνεται αντιληπτό ότι τα άτοµα που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις έχουν περισσότερη ανάγκη υποστήριξης και αρωγής προκειµένου να ατενίσουν το µέλλον τους µε αισιοδοξία και ελπίδα. Η Ελληνική Οµοσπονδία για το ∆ιαβήτη έχοντας πλήρη επίγνωση του ρόλου της και των αναγκών της ελληνικής κοινωνίας στοχεύει µε υψηλό αίσθηµα ευθύνης να συνεχίσει το δύσκολο έργο της.»

Ενηµερωτική εκδήλωση της ΕΛΟ∆Ι στα Ιωάννινα

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

International diabetes federetation europe

ια ακόµη µια χρονιά, το τριήµερο 25 - 27 Νοεµβρίου 2016, διεξήχθη η συνάντηση του ευρωπαϊκού συµβουλίου της Παγκόσµιας Οµοσπονδίας ∆ιαβήτη (International Diabetes Federetion Europe), στην Λισαβόνα της Πορτογαλίας. Η εκδήλωση είχε ως θέµα την έγκριση του οικονοµικού απολογισµού για το 2016, της ετήσιας δραστηριότητας της Παγκόσµιας Οµοσπονδίας για το έτος 2017, καθώς και την ψήφιση του επερχόµενου προύπολογισµού για το νέο έτος. ∆ικαίωµα ψήφου είχαν αντιπρόσωποι των συλλόγων - µελών της IDF Europe. Η Ελλάδα έδωσε το παρόν, στέλνοντας εκπροσώπους της Ελληνικής Οµοσπονδίας για το ∆ιαβήτη (ΕΛ.Ο.∆Ι), µέλη του συλλόγου ∆ιαβητικών νοµού Κοζάνης. Αντικείµενο του συµβουλίου δεν αποτέλεσαν µόνο τα οικονοµικά ζητήµατα και η ψηφοφορία, καθώς δόθηκε η ευκαιρία στους

συµµετέχοντες να αναφέρουν τα τρέχοντα προβλήµατα ή την πρόοδο στον τοµέα του διαβήτη στη χώρα τους, να αναδείξουν την κοινωνική δράση τους και να ανταλλάξουν απόψεις και ιδέες. Συγκεκριµένα, αναφέρθηκαν ζητήµατα όπως η υποστήριξη από τους κρατικούς φορείς, η συνεργασία σε διακρατικό επίπεδο, οι νέες τεχνολογίες σχετικά µε την ιατροφαρµακευτική περίθαλψη, η αύξηση ή η µείωση των κρουσµάτων σε κάθε χώρα, η κατάσταση σχετικά µε την πρόσβαση ή µη σε δηµόσιους φορείς της υγείας,

και ασφαλώς ποικίλες κοινωνικές εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της χρονιάς για την ευαισθητοποίηση σχετικά µε το διαβήτη. Ιδιαίτερη έµφαση δόθηκε στη συµµετοχή της νεολαίας στην όλη προσπάθεια, καθώς συµφωνήθηκε οµόφωνα ότι ήταν ο σηµαντικότερος παράγοντας για την συνέχιση του έργου της Παγκόσµιας Οµοσπονδίας. Επιπλέον, δόθηκαν βραβεία για το έτος 2016 σε άτοµα που συνέβαλλαν αποτελεσµατικά µε το έργο τους και την έρευνα στον διαβήτη. Τέλος, κύριο µέληµα της τριήµερης συνεδρίασης ήταν να προάγει την πρωταρχική αξία ίδρυσης της IDF, δηλαδή την ενότητα και τη συνεργασία µεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών στην προσπάθεια τους να κάνουν τη ζωή των ανθρώπων µε διαβήτη όσο το δυνατόν πιο εύκολη. Το σύνθηµα τους ήταν «Τogether everyone achieves more».

Κοπή πίτας του Παγκρήτιου Συλλόγου για το Νεανικό ∆ιαβήτη

ε αποκριάτικους ρυθµούς έκοψε φέτος την πίτα του ο Παγκρήτιος Σύλλογος για το Νεανικό ∆ιαβήτη. Τα γλυκά µας παιδιά έπαιξαν και γνωρίστηκαν µεταξύ τους, αλλά και µε τα παιδιά των γλυκών µας γονιών. Στην οµιλία της η πρόεδρος του συλλόγου κα. Βασιλική Λούβαρη δήλωσε τα εξής: "Θα ήθελα από καρδιάς να ευχαριστήσω όλους όσους µας τίµησαν µε την παρουσία τους, αλλά και µε τα όµορφα σχόλιά τους στο facebook. Ο σύλλογος µας δίνει µεγάλη έµφαση σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις, καθώς σ’ αυτές τα µέλη µας έρχονται σε επαφή και οι πιο νέοι παίρνουν δύναµη από τους πιο παλιούς. Ως πρόεδρος του συλλόγου έχω ένα στόχο: Να δείξω σε όλους ότι ο διαβήτης είναι τρόπος ζωής. Είναι µια ρουτίνα. ∆ύσκολη µεν, αλλά ρουτίνα. Ξενύχτησα, γλέντησα,

32 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ταξίδεψα και έκανα 2 παιδιά µε σύντροφό µου το διαβήτη. Οφείλω να πω ότι καµιά φορά µου έσπαγε τα νεύρα γιατί δεν µε ακολουθούσε, αλλά είµαι αρκετά εγωίστρια ώστε να αφήσω τον εαυτό µου πίσω εξαιτίας του. Να είστε τυπικοί και µη φοβάστε τίποτα! Και του χρόνου µε υγεία."

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Το «Μαζί για το Παιδί» βραβεύτηκε από την Ακαδηµία Αθηνών για το έργο του

ένωση «Μαζί για το Παιδί» βραβεύτηκε για έργο της στην Πανηγυρική Συνεδρία της Ακαδηµίας Αθηνών, που πραγµατοποιήθηκε την Πέµπτη, 22 ∆εκεµβρίου 2016, στο Μέγαρό της. Συγκεκριµένα, το «Μαζί για το Παιδί», βραβεύτηκε από τον πρόεδρο της Ακαδηµίας Αθηνών, κ. Θανάση Βαλτινό µε Αργυρό Μετάλλιο για τις εξειδικευµένες υπηρεσίες ανά σωµατείο, καθώς και για τις συντονισµένες υπηρεσίες του ως ένωση, που εξασφαλίζουν ένα καλύτερο παρόν και µέλλον στα παιδιά µε ειδικές ανάγκες, στα παιδιά που πάσχουν από σοβαρές ασθένειες και στα άπορα παιδιά και οικογένειες που χρειάζονται ψυχολογική, οικονοµική και ηθική υποστήριξη. Ο Πρόεδρος της ένωσης «Μαζί για το Παιδί», κ. Χρήστος Μπαρτσόκας, Οµότιµος Καθηγητής Παιδιατρικής, δήλωσε: «Θεωρούµε ιδιαίτερα µεγάλη τιµή τη βράβευσή µας από την Ακαδηµία Αθηνών. Το βραβείο αυτό, αποτελεί ύψιστη τιµή και έρχεται ως επιστέγασµα του έργου που προσφέρει µε σεµνότητα και σεβασµό τα τελευταία 20 χρόνια η ένωση «Μαζί για το

Παιδί». Από το 1996 έως σήµερα, πιστοί στη φιλοσοφία µας η οποία συνοψίζεται στη φράση «η ισχύς εν τη ενώσει», έχουµε φτάσει να βοηθάµε περισσότερα από 30.000 παιδιά ετησίως, εκ των οποίων τα 10.000 σε συστηµατική βάση αλλά και να συνεργαζόµαστε µε περισσότερους από 200 φορείς πανελλαδικά. Αναλογιζόµενοι την τιµή που µας γίνεται σήµερα, δεσµευόµαστε να συνεχίσουµε να προσφέρουµε ακούραστα τις υπηρεσίες µας, στα παιδιά και τους νέους που δοκιµάζονται και σας ευχαριστούµε από καρδιάς». Λίγα λόγια για το «Μαζί για το Παιδί»: Το «Μαζί για το Παιδί» ξεκίνησε να λειτουργεί στην Ελλάδα το 1996. Πρόκειται για µια ένωση µη κερδοσκοπικών σωµατείων και ιδρυµάτων, που εργάζονται για την ευηµερία περισσότερων από 30.000 παιδιών κάθε χρόνο εκ των οποίων τα 10.000 σε συστηµατική βάση. Κύριος στόχος της ένωσης είναι να προσφέρει βοήθεια σε παιδιά και νέους που αντιµετωπίζουν τον κοινωνικό αποκλεισµό, την ενδο-οικογενειακή βία, χρόνιες ασθένειες, διανοητικές ή σωµατικές αναπηρίες και την ασθένεια ή το θάνατο κάποιου µέλους της οικογενείας τους, παρέχοντας ψυχολογική, ηθική και οικονοµική υποστήριξη.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Επιστολή ΕΛΟ∆Ι προς το Υπουργείο Υγείας για τα συνεχώς διογκούµενα προβλήµατα των ατόµων µε διαβήτη

α τεράστια προβλήµατα και τις σοβαρές ελλείψεις που αντιµετωπίζουν τα άτοµα µε διαβήτη µετέφερε µέσω επιστολών του ο πρόεδρος της Ελληνικής Οµοσπονδίας για το ∆ιαβήτη (ΕΛΟ∆Ι), κ. Νικόλαος Τεντολούρης, στον Υπουργό Υγείας κ. Ξανθό. Συγκεκριµένα, ο κ. Τεντολούρης, ανέφερε τα εξής: • Έκλεισαν αρκετά Περιφερειακά Διαβητολογικά Ιατρεία των νοσοκοµείων λόγω έλλειψης ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Συνεχώς κλείνουν κι άλλα. Οι ασθενείς της περιφέρειας είναι αναγκασµένοι να προσφεύγουν στα µεγάλα αστικά κέντρα, µε την όποια ταλαιπωρία και οικονοµική επιβάρυνση αυτό συνεπάγεται. • Τα φαρµακεία των περισσότερων νοσοκοµείων πανελλαδικά (όπως ΑΧΕΠΑ, Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης, Μαµάτσειο, Μποδοσάκειο νοµού Κοζάνης κλπ) δεν έχουν αναλώσιµα για να καλύψουν τους ανασφάλιστους διαβητικούς. Έχουµε αναφορές από άτοµα µε διαβήτη ότι κάποιοι διοικητές νοσοκοµείων δεν υπογράφουν τη δαπάνη αγοράς των αναλωσίµων που χρειάζεται ο κάθε διαβητικός, µε αποτέλεσµα οι ανασφάλιστοι να στερούνται της δυνατότητας να ελέγξουν και να ρυθµίσουν το σάκχαρό τους. • Οι νοσηλευτές που τοποθετούνται στα σχολεία πρέπει να γνωρίζουν καλά τον σακχαρώδη διαβήτη, για να µπορούν να αντιµετωπίσουν οποιοδήποτε περιστατικό (πχ την

υπογλυκαιµία). Η εκπαίδευση είναι απαραίτητη, καθώς µε ελλιπή κατάρτιση η βοήθειά τους είναι µάταιη. • Ενηµερωθήκαµε για τη χρήση κλειστών προϋπολογισµών σε δαπάνες θεραπευτικών κατηγοριών, µεταξύ των οποίων και των διαβητικών ατόµων, µε στόχο τον έλεγχο των ιατροφαρµακευτικών δαπανών στα ταµεία ασφάλισης. Κατανοούµε την ανάγκη εξάλειψης της σπατάλης, πιστεύουµε, όµως, ότι επειδή οι δαπάνες αυτές καλύπτουν ανελαστικές ανάγκες, θα πρέπει να εξασφαλιστεί πρωτίστως η κάλυψη των βασικών αναγκών των διαβητικών. Σε αυτή την κατεύθυνση προτείνουµε τη δηµιουργία µητρώου ασθενών, η οποία αφενός θα επιτρέψει τον σωστό προσδιορισµό του ύψους της δαπάνης, και την οποία αφετέρου θεωρούµε ως το µόνο αξιόπιστο εργαλείο. • Ενηµερώσαµε γραπτώς τον ΕΟΠΥΥ για την ανάγκη κάλυψης των ατόµων µε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 µε τα συστήµατα συνεχούς καταγραφής της γλυκόζης. Η συνεχής καταγραφή της γλυκόζης είναι µια εξέλιξη που θα απαλλάξει πολλούς ασθενείς από την επώδυνη µέτρηση του σακχάρου στο δάκτυλο 4 - 6 φορές την ηµέρα, χωρίς να υπάρξει οικονοµική επιβάρυνση στον ΕΟΠΥΥ. Παράλληλα, τα δεδοµένα που συλλέγονται από τη χρήση της συνεχούς καταγραφής βοηθούν στην καλύτερη ρύθµιση του διαβήτη, στην πρόληψη των υπογλυκαιµικών επεισοδίων και στην αποφυγή νοσηλειών.

Επιστολή της ΕΛΟ∆Ι προς το Υπουργείο Παιδείας για τις µεταθέσεις εκπαιδευτικών πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης

ην τροποποίηση της διατάξεων του άρ.13 του Π∆.50/1996 «Μεταθέσεις και τοποθετήσεις εκπαιδευτικών πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης» (ΦΕΚ. 45/τ.Α’/8-3-1996) ζήτησε µε επιστολή του προς το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευµάτων ο πρόεδρος της ΕΛΟ∆Ι κ. Νικόλαος Τεντολούρης. Ο κ. Τεντολούρης σηµείωσε ότι το ΚΕ.Σ.Υ., µε την υπ’ αριθµ. 4/256ης Ολοµ./24-6-2016 απόφασή του, εισηγήθηκε την ένταξη στις διατάξεις του άρ.13/§1/εδ.γ (αναφορικά µε τις τοποθετήσεις/µεταθέσεις εκπαιδευτικών και των συζύγων αυτών

34 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

– ειδικές κατηγορίες), µεταξύ των άλλων, και των παρακάτω ασθενειών: - Ινσουλινοεξαρτώµενο νεανικό διαβήτη τύπου 1 - Ινσουλινοθεραπευόµενο διαβήτη µε σοβαρές επιπλοκές ενηλίκων. Η ως άνω απόφαση του ΚΕ.Σ.Υ. είναι γνωµοδοτική και χρειάζεται να γίνει η απαιτούµενη νοµοθετική ρύθµιση. Επειδή το θέµα είναι ιδιαίτερα σοβαρό και σχετίζεται µε την υγεία και την ποιότητα ζωής των πασχόντων από τις παραπάνω ασθένειες, παρακαλούµε να γίνουν από πλευράς υπουργείου όλες οι απαραίτητες ενέργειες το συντοµότερο δυνατόν.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

9ο Παγκόσµιο συνέδριο πρόληψης διαβήτη στην Ατλάντα των ΗΠΑ

ια 9η χρονιά διεξήχθη το παγκόσµιο συνέδριο Πρόληψης ∆ιαβήτη και των Επιπλοκών στο Παγκόσµιο Συνεδριακό Κέντρο της Ατλάντα των ΗΠΑ, στις 2 - 4 ∆εκεµβρίου 2016. Η Ελληνική Οµοσπονδία ∆ιαβήτη (ΕΛ.Ο.∆Ι) συµµετείχε στην διοργάνωση, µέσω του εκπροσώπου της και µέλους του ∆.Σ του Παγκρήτιου Συλλόγου Νεανικού ∆ιαβήτη, κ. Νικόλαου Βερίγου. Ο κ. Βερίγος µετέφερε την εµπειρία του από την διοργάνωση αναφέροντας ότι παρουσιάστηκαν οι τελευταίες εξελίξεις στον χώρο της αντιµετώπισης του ∆ιαβήτη. Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν 97 οµιλίες, από διακεκριµένους γιατρούς, ερευνητές και εκπροσώπους οργανώσεων αντιµετώπισης του διαβήτη, οι οποίοι κάλυψαν όλο το φάσµα της ενηµέρωσης, πρόληψης και αντιµετώπισης του διαβήτη τύπου 2 και τύπου 1. Επίσης, παρουσιάστηκαν ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία για το διαβήτη σε παγκόσµιο επίπεδο, και πραγµατοποιήθηκαν πολύ εποικοδοµητικές συζητήσεις µε ανταλλαγή απόψεων µεταξύ των συµµετεχόντων για τα συστήµατα υγείας σε όλο τον κόσµο. Το συνέδριο πραγµατοποιήθηκε υπό την αιγίδα της ADA (American Diabetes Association), του AADE (American Association of Clinical Endocrinologists), της AADP (American Association of Diabetes Prevention) καθώς και µε την συµµετοχή των πανεπιστηµίων: American Medicine, Academy of Nutrition and Dietetics, College of Preventive Medicine, American College of Lifestyle. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για το συνέδριο στο: wcpd9.com και στο Facebook : www.facebook.com/wcpd9/

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

∆ιαδραστικό σεµινάριο για την ενηµέρωση του κόσµου από το Σύλλογο Νέων Ελλήνων ∆ιαβητικών

ε εξαιρετική επιτυχία ολοκληρώθηκε το διαδραστικό σεµινάριο για το Σακχαρώδη ∆ιαβήτη Τύπου 1, µε ελεύθερη είσοδο για το κοινό, το απόγευµα του Σαββάτου, 4 Φεβρουαρίου. Η δεύτερη συνέχεια της σειράς των διαδραστικών διαβητολογικών σεµιναρίων προσέλκυσε κόσµο όλων των ηλικιών που επιβεβαίωσε µε τον πιο εύγλωττο τρόπο ότι ο Παιδικός - Νεανικός Σακχαρώδης ∆ιαβήτης αφορά όλους µας. Όσοι παρευρέθησαν στην εκδήλωση στην Μεγάλη Αίθουσα Τελετών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών είχαν την ευκαιρία να ακούσουν από τα πλέον έγκυρα χείλη όλες τις χρήσιµες πληροφορίες για τον Παιδικό - Νεανικό Σακχαρώδη ∆ιαβήτη Τύπου 1: Ο ειδικός Παθολόγος - ∆ιαβητολόγος και εµπνευστής της εκδήλωσης Χρήστος Σπ. Ζούπας µας εισήγαγε στον κόσµο των νεαρών ατόµων µε Σακχαρώδη ∆ιαβήτη, δίνοντας γενικές πληροφορίες για αυτόν, ενώ η Καθηγήτρια Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας Χριστίνα Κανακά - Gantenbein µίλησε

36 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

για τα πρώτα συµπτώµατά του, πως διαγιγνώσκεται και πως αντιµετωπίζεται. Επίσης, η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ασηµίνα Μητράκου αναφέρθηκε στις τελευταίες εξελίξεις της ινσουλινοθεραπείας, καθώς επίσης και στην σύγχρονη τεχνολογία και τον δρόµο προς το τεχνητό πάγκρεας, ενώ πληροφορηθήκαµε από τον Παθολόγο - ∆ιαβητολόγο Πέτρο Θωµάκο το σηµαντικότατο ρόλο που διαδραµατίζει η διατροφή και η άσκηση στην αντιµετώπισή του. Τέλος, ακούστηκαν οι µαρτυρίες δύο ατόµων, της κόρης µιας «γλυκιάς» µητέρας και ενός «γλυκού» ποδηλάτη, για το πως είναι να ζεις στην καθηµερινότητά σου µε τον Σακχαρώδη ∆ιαβήτη Τύπου 1. Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Σύλλογο Νέων Ελλήνων ∆ιαβητικών (ΣΥΝΕ∆). Τις αιγίδες τους έδωσαν, η Πανελλήνια Οµοσπονδία Σωµατείων Συλλόγων Ατόµων µε Σακχαρώδη ∆ιαβήτη (ΠΟΣΣΑΣ∆ΙΑ), η Ελληνική Οµοσπονδία για το ∆ιαβήτη (ΕΛΟ∆Ι) και η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Παχυσαρκίας, του Μεταβολισµού και των ∆ιαταραχών ∆ιατροφής (ΕΠΑΜΕ∆Ι).

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ

38 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

Zώντας µε τον διαβήτη: Μπορώ να τα καταφέρω. Η ενέσιµη αγωγή

Το κείµενο που ακολουθεί είναι µέρος των εκπαιδευτικών οδηγιών που εκπονήθηκαν στο πλαίσιο του Προγράµµατος για την Υγεία «Manage Care» από την IDF Ευρώπης. Σε κάθε τεύχος θα αναδηµοσιεύεται µέρος της θεµατολογίας του οδηγού, που αφορά τα άτοµα µε διαβήτη. Στην οµάδα µελέτης του «Manage Care» συµµετείχαν οι: Κ. Μακρυλάκης, Σ. Λιάτης, Γ. ∆αφούλας, Μ. Μπενρουµπή, Ε. Αθανασοπούλου εκ µέρους του Manage Care Study Group.

κολουθεί ένα ερωτηµατολόγιο, που θα σας βοηθήσει να ελέγξετε τις γνώσεις σας για την αντιδιαβητική αγωγή και την ινσουλίνη. Σας συµβουλεύουµε να απαντήσετε τις ερωτήσεις, σηµειώνοντας τη σωστή απάντηση, πριν και αφού διαβάσετε το εγχειρίδιο. Ωστόσο, µπορείτε να βρείτε τη σωστή απάντηση µέσα στο κείµενο. 1. Η εισαγωγή ενέσιµης αγωγής για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2: α. Σχετίζεται µε τη φυσική πορεία του διαβήτη β. Εξαρτάται από τις προτιµήσεις του γιατρού µου γ. Μπορεί εύκολα να υποκατασταθεί από αγωγή από του στόµατος 2. Μετά την έναρξη της ινσουλίνης χάνω την ανεξαρτησία µου να διαχειριστώ την κατάστασή µου. α. Σωστό β. Λάθος

3. Η ινσουλίνη µπορεί να χορηγηθεί: α. Ως χάπι β. Με σύριγγα ή πένα γ. Πόσιµη 4. Η ινσουλίνη µπορεί να µεταφερθεί και να φυλαχθεί σε οποιαδήποτε θερµοκρασία. α. Σωστό β. Λάθος 5. Όταν εµφανίζονται σκληρά «µαξιλαράκια» (λιποϋπερτροφία) κάτω από το δέρµα µου: α. Είναι αναπόφευκτο, δεν µπορώ να κάνω τίποτα γι’ αυτό β. Είναι σηµάδι ότι πρέπει να αλλάζω το σηµείο της ένεσης συχνότερα γ. Είναι σηµάδι ότι ο γιατρός πρέπει να µου συνταγογραφήσει άλλη ινσουλίνη

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ

6. Η επίδραση της ινσουλίνης µπορεί να εξαρτάται από τον τρόπο και την ώρα της ένεσης. α. Σωστό β. Λάθος 7. Η θεραπεία µε ινσουλίνη µου δίνει τη δυνατότητα να τρώω οτιδήποτε θέλω, χωρίς περαιτέρω ανησυχίες. α. Σωστό β. Λάθος Η ινσουλίνη είναι ένα ακόµη εργαλείο για να επιτύχετε τον στόχο σας Κατά την εξέλιξη του διαβήτη το πάγκρεας σταµατά σταδιακά να παράγει την ποσότητα ινσουλίνης που χρειάζεται, ώστε να διατηρήσει επαρκώς τα επίπεδα του σακχάρου εντός των φυσιολογικών ορίων. Η από του στόµατος αγωγή µπορεί να υποβοηθήσει την παραγωγή ινσουλίνης, ή να κάνει την ινσουλίνη που παράγεται να δρα πιο αποτελεσµατικά. Όµως, µερικές φορές τα χάπια από µόνα τους δεν επαρκούν ώστε να διατηρήσουν καλό έλεγχο του σακχάρου. Σε µερικές περιπτώσεις η χορήγηση ινσουλίνης είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγετε τις µακροχρόνιες επιπλοκές του διαβήτη και να διατηρήσετε την ποιότητα της ζωής σας [ερώτηση 1]. Η οµάδα που σας παρακολουθεί θα συνεργαστεί µαζί σας, ώστε να προσδιοριστεί αν η ινσουλίνη αποτελεί αναπόσπαστο κοµµάτι της θεραπείας σας. Επίσης, θα σας κάνει γνωστό πότε είναι ώρα να ξεκινήσετε ινσουλίνη για να επιτύχετε καλό έλεγχο του σακχάρου σας και να αποφύγετε τις επιπλοκές.

Το να ξεκινήσετε την ινσουλίνη, δεν σηµαίνει ότι χάνετε την ανεξαρτησία σας να διαχειριστείτε την κατάστασή σας [ερώτηση 2]. Πώς θα έπρεπε να χρησιµοποιήσω την ινσουλίνη; Αν και αναπτύσσονται εναλλακτικοί τρόποι χορήγησης ινσουλίνης, επί του παρόντος η ινσουλίνη χορηγείται µόνο ως ενέσιµη [ερώτηση 3]. Οι πένες και οι σύριγγες έχουν πολύ µικρή και λεπτή βελόνα. Οι πένες σας δίνουν τη

40 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

δυνατότητα να κάνετε τη δόση µε περισσότερη ακρίβεια, ενώ είναι αρκετά διακριτικές, ώστε να τις χρησιµοποιείτε δηµόσια.

Οι περισσότεροι ισχυρίζονται ότι η ένεση ινσουλίνης πονάει λιγότερο από το τρύπηµα της µέτρησης του σακχάρου. Ρωτήστε τον γιατρό σας και για τα δύο θέµατα. Υπάρχουν διαφορετικά είδη ινσουλίνης και δυνατότητες για προγράµµατα χορήγησης ινσουλίνης, που κάνουν πιο εύκολη την προσαρµογή της θεραπείας στην καθηµερινότητα και τις ανάγκες σας, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο της υπογλυκαιµίας. Μετά την πρώτη χρήση το φιαλίδιο ή η πένα της ινσουλίνης µπορούν να χρησιµοποιηθούν για ένα µήνα. Η ινσουλίνη δεν θα πρέπει να εκτίθεται στον ήλιο, δεν θα πρέπει να φυλάσσεται σε θερµοκρασία µεγαλύτερη από 28οC, ή στην κατάψυξη [ερώτηση 4]. Η εναλλαγή των σηµείων της ένεσης επιτρέπει στα επιµέρους σηµεία να επανέρχονται µεταξύ των ενέσεων και έτσι να αποφεύγεται ο σχηµατισµός «µαξιλαριών» κάτω από το δέρµα [ερώτηση 5]. Για να διευκολυνθείτε ώστε να παρακολουθείτε τα σηµεία της ένεσης, προσπαθήστε να χρησιµοποιείτε την ίδια ευρύτερη περιοχή, την ίδια ώρα της ηµέρας, κάθε µέρα.

Η ινσουλίνη µπορεί να χορηγηθεί στην κοιλιά, στους µηρούς, στα µπράτσα και στους γλουτούς. Η ινσουλινοθεραπεία µπορεί να οδηγήσει σε πρόσληψη βάρους, γεγονός το οποίο µπορεί να αποφευχθεί µε σωστό προγραµµατισµό γευµάτων και µε την υιοθέτηση ενός τακτικού προγράµµατος σωµατικής δραστηριότητας. Μάθετε πώς αντιδρά ο οργανισµός σας στην ινσουλίνη, ειδικά κατά τα γεύµατα και κατά την άσκηση και πώς να προσαρµόζετε την ώρα της ένεσης για µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα και για να αποφύγετε την υπογλυκαιµία [ερώτηση 6].

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ

Η θεραπεία µε ινσουλίνη µπορεί να προσαρµοστεί στον τρόπο ζωής µου Η προσαρµογή της δόσης της ινσουλίνης είναι µια εκπαιδευτική διαδικασία. Κάθε άτοµο µαθαίνει πώς αντιδρά το σώµα του. Μια αύξηση των υδατανθράκων στα γεύµατα µπορεί να απαιτήσει τη χορήγηση ινσουλίνης ταχείας δράσης [ερώτηση 7]. Σε κάποιες πιο έντονες δραστηριότητες η δόση της ινσουλίνης µπορεί να χρειαστεί µείωση. Μπορείτε να συζητήσετε για τον τρόπο ζωής σας µε τον γιατρό σας, ώστε να προσαρµοστεί το πρόγραµµα χορήγησης ινσουλίνης στις προσωπικές σας ανάγκες. Οι ινκρετίνες είναι µια ακόµα κατηγορία ενέσιµων φαρµάκων που τελικά βοηθούν στην απώλεια βάρους Οι ινκρετίνες είναι ορµόνες, οι οποίες µπορούν να διεγείρουν τον οργανισµό σας να παράγει περισσότερη ινσουλίνη γενικά χωρίς τον κίνδυνο υπογλυκαιµίας. Μπορούν να συνταγογραφηθούν ως προσθήκη στη θεραπεία, όταν

η αρχική από του στόµατος θεραπεία δεν αποδίδει το επιθυµητό αποτέλεσµα. Ένα πιθανό πλεονέκτηµα των ινκρετινών είναι ότι βοηθούν τα παχύσαρκα άτοµα µε διαβήτη τύπου 2 να χάσουν βάρος.

Οι ινκρετίνες χορηγούνται µε πένες, παρόµοιες µε της ινσουλίνης. Συζήτηση των ανησυχιών µου σχετικά µε την αγωγή µε ινσουλίνη Σηµειώστε και συζητήστε µε την ιατρική σας οµάδα οποιαδήποτε άλλη ερώτηση αφορά την ενέσιµη θεραπεία, στην επόµενη επίσκεψη. » Νιώθω άνετα µε τις ενέσεις ινσουλίνης; » Είµαι ικανός να προσαρµόζω τις δόσεις της ινσουλίνης σύµφωνα µε τον τρόπο ζωής µου; » Ο έλεγχος των τιµών του σακχάρου µου προλαµβάνει τις επιπλοκές;

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΚΟΥΚΟΥΛΗΣ, ∆ιευθυντής Τµήµατος Ενδοκρινολογίας και Κέντρου Μεταβολισµού και ∆ιαβήτη, ΕΡΡΙΚΟΣ ΝΤΥΝΑΝ Hospital Center

H φρουκτοζαµίνη ως δείκτης παρακολούθησης του σακχάρου

σακχαρώδης διαβήτης (Σ∆) αναγνωρίζεται παγκοσµίως ως µία σοβαρή πάθηση µε αυξανόµενη συχνότητα εµφάνισης.Το 2025 ο αριθµός των ενηλίκων ατόµων µε διαβήτη παγκοσµίως θα έχει φθάσει τα 380 εκατοµµύρια, µε διαγνωσµένο Σ∆2 σε νεαρότερη ηλικία απ' ότι σήµερα. Στην Ελλάδα το 2030 ο αριθµός των ατόµων µε διαβήτη θα είναι περίπου 1.077.000. Η συχνή µέτρηση της γλυκόζης στο τριχοειδικό αίµα αποτελεί βασικό στοιχείο στην προσπάθεια ρύθµισης του σακχαρώδη διαβήτη. ∆εν παύει όµως να έχει το µειονέκτηµα της στιγµιαίας εκτίµησης γιατί, όπως είναι γνωστό, τα επίπεδα του σακχάρου κυµαίνονται ευρέως στη διάρκεια του 24ώρου. Το πρόβληµα αυτό ήλθε να καλύψει η διαπίστωση ότι η γλυκόζη αίµατος συνδέεται µε διάφορες πρωτεΐνες ανάλογα µε τα επίπεδα της. Το χηµικό αυτό φαινόµενο το ονοµάζουµε γλυκοζυλίωση. Η αιµοσφαιρίνη είναι µια από τις πρωτεΐνες του αίµατος που συνδέεται µε τη γλυκόζη και επειδή το µόριο της παραµένει στην κυκλοφορία σχεδόν 3 µήνες, χρησιµοποιείται σήµερα για την εκτίµηση της ρύθµισης του σακχάρου το τρίµηνο που προηγείται της µέτρησης. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο προσδιορισµός της γλυκοζυλιωµένης αιµοσφαιρίνης δεν εκφράζει αξιόπιστα τις 24ωρες διακυµάνσεις της γλυκόζης, για αυτό αναζητήθηκαν άλλοι δείκτες µεταξύ των οποίων είναι η φρουκτοζαµίνη.

42 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

ΦΡΟΥΚΤΟΖΑΜΙΝΗ Η φρουκτοζαµίνη στον ορό αίµατος σχηµατίζεται από την γλυκοζυλίωση των πρωτεϊνών σε αυτό. Ο βαθµός σύνδεσης ή γλυκοζυλίωσης είναι ανάλογος µε τα επίπεδα του σακχάρου (γλυκόζης) στο αίµα κατά τη διάρκεια της παραµονής των µορίων των πρωτεϊνών στην κυκλοφορία. Η λευκωµατίνη, ή αλβουµίνη, είναι η αφθονότερη πρωτεΐνη στην κυκλοφορία και τυπικά ευθύνεται για το 80% της ποσότητας της φρουκτοζαµίνης. Επειδή η διάρκεια παραµονής στην κυκλοφορία ενός νέου µορίου λευκωµατίνης είναι 14 - 21 ηµέρες, η τιµή της φρουκτοζαµίνης στο αίµα αντανακλά την µέση τιµή των µεταβολών του σακχάρου τις 2 - 3 προηγούµενες εβδοµάδες. Οι τιµές της φρουκτοζαµίνης επηρεάζονται από τα επίπεδα της λευκωµατίνης στην κυκλοφορία. Οι φυσιολογικές τιµές κυµαίνονται µεταξύ 200 και 285 µmol/L όταν οι τιµές της λευκωµατίνης στο αίµα είναι 5 γρ/100 κ. εκ. Η ελάττωση των επιπέδων της λευκωµατίνης συνοδεύεται από ελάττωση των επιπέδων της φρουκτοζαµίνης. ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΦΡΟΥΚΤΟΖΑΜΙΝΗΣ Η φρουκτοζαµίνη προσδιορίζεται στον ορό αίµατος αλλά µπορεί να µετρηθεί και σε πλάσµα µε χρήση των αντιπηκτικών Κ2-EDTA ή ηπαρίνης. Η παρουσία αιµόλυσης επηρεάζει τη µέτρηση δίνοντας ψευδώς υψηλότερες τιµές, για αυτό και

δεν πρέπει να χρησιµοποιούνται τέτοια δείγµατα. Η φρουκτοζαµίνη είναι σταθερή στον ορό ή το πλάσµα 7 ηµέρες σε συνηθισµένη θερµοκρασία, 2 εβδοµάδες στους 4 βαθµούς και 30 ηµέρες στην κατάψυξη. ΣΧΕΣΗ ΦΡΟΥΚΤΟΖΑΜΙΝΗΣ ΚΑΙ ΓΛΥΚΟΖΥΛΙΩΜΕΝΗΣ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗΣ Μεταξύ της φρουκτοζαµίνης και της γλυκοζυλιωµένης αιµοσφαιρίνης υπάρχει ισχυρή συσχέτιση. Ο ακόλουθος µαθηµατικός τύπος δείχνει αυτή τη σχέση. » HbA1c = 0,017 X φρουκτοζαµίνη (µmol/L) + 1,61 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΕ∆ΩΝ ΤΗΣ ΦΡΟΥΚΤΟΖΑΜΙΝΗΣ Τα επίπεδα της φρουκτοζαµίνης στο αίµα χρησιµεύουν όπως και η γλυκοζυλιωµένη αιµοσφαιρίνη για την παρακολούθηση της ρύθµισης του σακχάρου σε άτοµα µε σακχαρώδη διαβήτη. Τα επίπεδα της φρουκτοζαµίνης δείχνουν τα µέσα επίπεδα των διακυµάνσεων της γλυκόζης αίµατος της τελευταίες δύο έως τρείς εβδοµάδες. Όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδα της φρουκτοζαµίνης τόσο µη ικανοποιητική είναι η ρύθµιση του σακχάρου. Αντίστοιχα, η ελάττωση της φρουκτοζαµίνης σε σχέση µε προηγούµενη τιµή υποδηλώνει βελτίωση της υπεργλυκαιµίας. Επειδή τα επίπεδα της φρουκτοζαµίνης σε άτοµα µε καλά ρυθµισµένο σακχαρώδη διαβήτη µπορεί να µην διαφέρουν από τα επίπεδα της φρουκτοζαµίνης σε φυσιολογικά άτοµα, η µέτρηση της δεν πρέπει να χρησιµοποιείται για τη διάγνωση του διαβήτη. Όλες οι περιπτώσεις που συνοδεύονται από αλλαγές στην παραγωγή και τη συγκέντρωση της λευκωµατίνης στο αίµα µπορούν να επηρεάσουν την αξιοπιστία της µέτρησης της φρουκτοζαµίνης. Τέτοιες καταστάσεις είναι : » Νοσήµατα του ήπατος (π.χ. κίρρωση) » Νεφρωσικό σύνδροµο (απώλεια πρωτεϊνών από τους νεφρούς στα ούρα) » Νοσήµατα του θυρεοειδούς » Παθολογικές καταστάσεις που συνοδεύονται από αύξηση των σφαιρινών (παραπρωτεϊναιµία) Τα αυξηµένα επίπεδα του ασκορβικού οξέος (βιταµίνη C) στο αίµα επηρεάζουν τη µέτρηση της φρουκτοζαµίνης. Οι εξεταζόµενοι πρέπει να σταµατήσουν τη λήψη ασκορβικού οξέος τουλάχιστον 48 ώρες πριν την αιµοληψία.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

ΕΝ∆ΕΙΞΕΙΣ / ΕΦΑΡΜΟΓΗ Στην πράξη, ο προσδιορισµός της φρουκτοζαµίνης χρησιµοποιείται σπάνια για την εκτίµηση της ρύθµισης της γλυκόζης γιατί προτιµάται ο προσδιορισµός του σακχάρου και της γλυκοζυλιωµένης αιµοσφαιρίνης. Η διάρκεια παραµονής στην κυκλοφορία των ερυθρών αιµοσφαιρίων, και συνεπώς της αιµοσφαιρίνης, είναι σαφώς µεγαλύτερη από εκείνη της λευκωµατίνης (περίπου 120 ηµέρες), και συνεπώς η γλυκοζυλιωµένη αιµοσφαιρίνη εκφράζει το µέσο επίπεδο της γλυκόζης για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα. Ωστόσο, σε ορισµένες περιπτώσεις ενδείκνυται ο προσδιορισµός της φρουκτοζαµίνης. Το κύριο πλεονέκτηµα του προσδιορισµού της είναι ότι µπορεί να ανιχνεύσει µεταβολές της υπεργλυκαιµίας σε µικρότερα χρονικά διαστήµατα (εντός ολίγων εβδοµάδων). Επίσης, η φρουκτοζαµίνη µπορεί να χρησιµοποιηθεί στις περιπτώσεις

κατά τις οποίες η µέτρηση της γλυκοζυλιωµένης αιµοσφαιρίνης είναι αναξιόπιστη. Ο προσδιορισµός της φρουκτοζαµίνης ενδείκνυται για τον έλεγχο της ρύθµισης της γλυκόζης στις παρακάτω καταστάσεις. » Όταν σκοπός είναι να εκτιµηθούν µεταβολές της ρύθµισης της γλυκόζης µετά από εφαρµογή δίαιτας, άσκησης ή φαρµακευτικής αγωγής για διάστηµα µικρότερο των 6 εβδοµάδων » Όταν σκοπός είναι να εκτιµηθεί η ρύθµιση της γλυκόζης σε συγκεκριµένο βραχύ χρονικό διάστηµα, όπως π.χ. σε µια γυναίκα µε σακχαρώδη διαβήτη κατά τον χρόνο σύλληψης. » Όταν η µέτρηση της γλυκοζυλιωµένης αιµοσφαιρίνης είναι αναξιόπιστη, όπως στις περιπτώσεις αιµοσφαιρινοπαθειών, αιµολυτικής αναιµίας, ή πρόσφατης απώλειας αίµατος.

βιβλιογραφία 1. Burris CA, Ashwood ER, Burns DE. Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. 4th ed. St. Louis: ElsevierSaunders; 2006. 2. McPherson RA, Pincus MR. Henry's Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 22nd ed. Philadelphia: ElsevierSaunders; 2011. 3. Wallach J. Interpretation of Diagnostic Tests. 6th ed. New York: Little, Brown; 1996. 4. Gardner DG, Shoback D. Pancreatic Hormones and Diaetes Mellitus. Greenspan's Basic and Clinical Endocrinology. 9th ed. New York, NY: McGraw Hill Medical; 2011. 605.

44 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΑΠΟΓΑΣ, Παθολόγος µε εξειδίκευση στον Σακχαρώδη ∆ιαβήτη, Κέντρο Μεταβολισµού και ∆ιαβήτη, Αναπληρωτής ∆ιευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής, ΕΡΡΙΚΟΣ ΝΤΥΝΑΝ Hospital Center

∆ιαβήτης και Ταξίδι Μέρος 2

Ο σακχαρώδης διαβήτης δεν αποτελεί εµπόδιο στην ανάγκη ή επιθυµία για ταξίδια. Φυσικά, η φύση της διαταραχής και ο τρόπος θεραπείας του διαβήτη επιβάλλουν κάποιες προληπτικές ενέργειες οι οποίες παρατίθενται στο άρθρο που ακολουθεί. Το άρθρο, λόγω του µεγέθους του, δηµοσιεύθηκε σε δύο µέρη. Στο ανά χείρας τεύχος παρατίθεται το δεύτερο µέρος. Το πρώτο µέρος µπορείτε να το αναζητήσετε στο προηγούµενο τεύχος του περιοδικού. Από τη σύνταξη

ολλοί ταξιδεύουν στις διακοπές είτε τις ηµέρες των εορτών, είτε το καλοκαίρι. Ταξιδεύουν είτε µε δικό τους µέσον (αυτοκίνητο ή µοτοσυκλέτα), είτε µε λεωφορείο, τρένο, πλοίο ή αεροπλάνο. Άλλοι επισκέπτονται µακρινά και εξωτικά µέρη, άλλοι απλά τους γονείς τους ή συγγενείς που µένουν σε κάποιο χωριό. Το άτοµο που έχει διαβήτη µπορεί να βρει δυσκολίες στην καθηµερινή ρύθµιση του σακχάρου στα ταξίδια και τις διακοπές. Στην πραγµατικότητα δεν χρειάζεται να θυσιάσει ούτε την εκδροµή και τη χαρά ούτε τη ρύθµιση του σακχάρου του. Αρκεί να προβλέψει από πριν τις ανάγκες του και να αποκτήσει γνώσεις που θα του χρησιµεύσουν στο ταξίδι. Οι συµβουλές που ακολουθούν είναι χρήσιµες, τόσο για άτοµα µε διαβήτη τύπου 1 όσο και άτοµα µε διαβήτη τύπου 2, µε την αναγκαία προσαρµογή ανάλογα µε τον τύπο και τη θεραπεία του διαβήτη τους. Πριν το ταξίδι καλό είναι το άτοµο µε διαβήτη να συµβουλευθεί το γιατρό του και µάλιστα αρ-

46 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

κετά νωρίς, ίσως και ένα µήνα πριν από την αναχώρησή του, για την αντιµετώπιση τυχόν προβληµάτων στο ταξίδι του. ΕΝΗΜΕΡΩΣΕ ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΑΞΙ∆ΙΩΤΕΣ ΣΟΥ ΟΤΙ ΕΧΕΙΣ ∆ΙΑΒΗΤΗ Μπορεί να µην έχεις µεγάλη άνεση µε τους συνταξιδιώτες σου, όµως είναι πολύ σηµαντικό να ξέρουν ότι έχεις διαβήτη. Ενηµέρωσέ τους, αν δεν ξέρουν ήδη, τί να κάνουν σε περίπτωση ανάγκης – κυρίως σε περίπτωση υπογλυκαιµίας και τι να περιµένουν από σένα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Γενικά συνιστάται να φοράς (και) στο ταξίδι ένα βραχιόλι που να γράφει ότι έχεις διαβήτη, αν παίρνεις ινσουλίνη, και έναν αριθµό τηλεφώνου για επικοινωνία µε το γιατρό σου ή µε ένα κοντινό σου πρόσωπο. Στον κατάλογο των επαφών σου στο κινητό σου τηλέφωνο σηµείωσε έναν αριθµό µε την ένδειξη «τηλέφωνο ανάγκης», ιδίως αν ταξιδεύεις µόνος σου. Πολλοί διασώστες έχουν εκπαιδευτεί να ελέγχουν τις επα-

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

φές στο κινητό τηλέφωνο ατόµων που βρίσκονται σε κώµα και να καλούν. ΦΡΟΝΤΙΣΕ ΠΟΥ ΘΑ ΕΧΕΙΣ ΤΑ ΣΥΝΕΡΓΑ ΤΟΥ ∆ΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΣΤΟ ΤΑΞΙ∆Ι ΣΟΥ Πρέπει τα σύνεργα του διαβήτη και την ινσουλίνη να τα έχεις µαζί σου και πάντοτε πρόχειρα. Αν ταξιδεύεις µε αεροπλάνο, µε τρένο ή µε λεωφορείο µην ξεχνάς να έχεις τα σύνεργα και τα φάρµακα για το διαβήτη σε µια τσάντα µαζί σου και όχι στις αποσκευές που έχεις παραδώσει. Με όποιο µέσον και αν ταξιδεύεις, να είσαι σίγουρος ότι έχεις εύκολη πρόσβαση σε ό,τι χρησιµοποιείς για το διαβήτη σου. ∆εν µπορείς να είσαι σίγουρος ότι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού δεν θα χρειαστείς κάτι. Καλύτερα να είσαι σίγουρος ότι τα απαραίτητα αντικείµενα για την υγεία σου είναι συνεχώς µαζί σου, παρά σε αποσκευές που µπορεί να καθυστερήσουν να σου παραδοθούν ή και να χαθούν.

Τα σύνεργα και τα φάρµακα για το διαβήτη πρέπει να φυλάσσονται σε ξεχωριστή πλαστική θήκη από τα υπόλοιπα υγρά που ενδεχοµένως έχεις µαζί σου στο αεροπλάνο. Έτσι µπορούν οι ελεγκτές να διακρίνουν ποια είναι τα υλικά για το διαβήτη από τα υπόλοιπα. Ίσως µάλιστα να χρειάζεται να έχεις µαζί σου και τα κουτιά από τις συσκευασίες για να αποδείξεις ότι τα υλικά αυτά είναι σύµφωνα µε το σηµείωµα του γιατρού σου ή τις συνταγές που έχεις µαζί σου. ΝΟΙΑΣΟΥ ΠΩΣ ΘΑ ΜΕΤΑΦΕΡΕΙΣ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΤΡΗΤΗ ΣΟΥ ΣΤΟ ΤΑΞΙ∆Ι Η ινσουλίνη που µπορεί να χρειαστείς κατά τη διαδροµή σου ή την πτήση σου, αλλά και η επί πλέον ινσουλίνη, που δεν θα χρησιµοποιήσεις κατά το ταξίδι σου, αλλά αργότερα, πρέπει να είναι µαζί σου. Στο χώρο αποσκευών επικρατούν υπερβολικές θερµοκρασίες (είτε πολλή ζέστη, όπως σε ένα λεωφορείο, είτε πολύ κρύο, όπως στο αεροπλάνο) και η ιν-

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

σουλίνη µπορεί να αλλοιωθεί, όπως και οι ταινίες. Αν χρησιµοποιείς κάποιο µικρό ψυγείο ή παγοκύστες για τη συντήρηση της ινσουλίνης κατά τη µεταφορά της, η ινσουλίνη θα πρέπει να παραµένει σε συνθήκες ψύξης και όχι σε συνθήκες κατάψυξης. Η κατάψυξη καταστρέφει την ινσουλίνη. Προσοχή στην υπερβολική ζέστη και στην έκθεση στον ήλιο το καλοκαίρι. Τα φάρµακα, η ινσουλίνη (και η αντλία ινσουλίνης) µπορεί να αλλοιωθούν. Σκέψου, αν σκοπεύεις να κάνεις ηλιοθεραπεία για πολλές ώρες (την οποία δεν συνιστούµε), µήπως χρειάζεται για εκείνες τις µέρες να χρησιµοποιείς ινσουλίνη σε πένες. Οδηγίες για τη χρήση της αντλίας στο κολύµπι έχουν δοθεί σε κάθε χρήστη αντλίας ινσουλίνης. ΜΑΘΕ ΑΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΙ∆ΙΚΟΤΕΡΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΛΙΑ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ ΣΤΟ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ Υπάρχουν συστάσεις για αποσύνδεση από την αντλία ινσουλίνης κατά την απογείωση και την προσγείωση, καθώς ορισµένες µελέτες βρήκαν ότι οι µεταβολές πίεσης µπορεί να κάνουν την αντλία να χορηγεί περισσότερη ινσουλίνη από το αναµενόµενο. Είναι ασφαλές να επανασυνδεθείς όταν το αεροπλάνο βρίσκεται και πάλι στο µεγάλο υψόµετρο και κατά τη διάρκεια της πτήσης. Είναι σωστό πριν συνδεθείς και πάλι να ελέγξεις αν υπάρχουν φυσαλίδες αέρα στους καθετήρες, γιατί τότε µπορεί η αντλία να χορηγεί λιγότερες µονάδες ινσουλίνης.

48 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΦΡΟΝΤΙΣΕ ΝΑ ΕΧΕΙΣ ΜΑΖΙ ΣΟΥ ΕΓΡΑΦΑ ΚΑΙ ΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ Ένα σηµείωµα από το γιατρό σου στα Ελληνικά και στα Αγγλικά (αν ταξιδεύεις στο εξωτερικό), µε το οποίο να πιστοποιείται ότι έχεις διαβήτη και ότι πρέπει να έχεις µαζί σου πάντοτε φάρµακα ή ινσουλίνη, µετρητές και αναλώσιµα και κάποια τρόφιµα, µπορεί να είναι πολύ χρήσιµο σε ορισµένες περιπτώσεις. Περίεργοι ελεγκτές και εργαζόµενοι στην ασφάλεια των αεροδροµίων είναι σίγουρο ότι θα το ζητήσουν. Σε περιπτώσεις σοβαρής υπογλυκαιµίας ένα τέτοιο σηµείωµα µπορεί να είναι σωτήριο. Συνιστάται επίσης να έχεις αντίγραφα αυτού του σηµειώµατος και να έχουν αντίγραφο εκείνοι που ταξιδεύουν µαζί σου. Η αντλία ινσουλίνης µπορεί να προβληµατίσει την ασφάλεια του αεροδροµίου, γι’ αυτό καλό είναι να αναφέρεται ρητά ότι πρέπει να τη φοράς συνδεδεµένη στο σώµα σου, ακόµα και όταν περνάς από ελέγχους. Μάθε και γράψε τα ονόµατα των φαρµάκων που παίρνεις, όπως κυκλοφορούν σε άλλες χώρες. Μπορεί να σου χρειαστούν αν χάσεις αυτά που έχεις. Εντόπισε τα τοπικά νοσοκοµεία και φαρµακεία εκεί που θα πας. Μπορεί να τα χρειαστείς. Μάθε που είναι οι πρεσβείες και τα προξενεία της χώρας µας και τα τηλέφωνά τους. Μάθε πως λένε «έχω διαβήτη» ή «παίρνω ινσουλίνη» ή «έχω υπογλυκαιµία» στη γλώσσα της χώρας που θα πας. Σκέψου να κάνεις µια ασφάλεια υγείας για όσο διαρκεί το ταξίδι σου, αν ταξιδεύεις στο εξωτερικό, ή

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

να βγάλεις την ευρωπαϊκή κάρτα ασφάλισης. Σε περίπτωση που χρειαστείς νοσηλεία θα σε γλυτώσει από πολλά έξοδα και ταλαιπωρίες. Μάθε και αποφάσισε σχετικά µε τα έξοδα επαναπατρισµού και πως µπορεί να καλυφθούν στην (σπάνια) περίπτωση που σου χρειαστεί. ΕΝΗΜΕΡΩΣΕ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΑΕΡΟ∆ΡΟΜΙΩΝ Ρώτησε τι δυνατότητες υπάρχουν αν κάποιος πάθει βαριά υπογλυκαιµία ή διαβητική κετοξέωση σε µια κρουαζιέρα. Υπάρχει φροντίδα για αντιµετώπιση αυτών των καταστάσεων; Υπάρχει γιατρός; Υπάρχει ασφαλιστική κάλυψη; Μάθε όσο περισσότερες πληροφορίες µπορείς για τις δυνατότητες που σου προσφέρει το µέσον που χρησιµοποιείς. Και καλό ταξίδι. Ενδιαφέρουσες σελίδες στα Ελληνικά για όσους έχουν διαβήτη και ταξιδεύουν www.medtronic-diabetes.gr/ www.ioanninamed.gr/updating/first-aid/121-survival-guide/724traveling-with-diabetes /www.pasydi.gr/?p=255 www.medlook.net/ www.peand.gr/page.asp?pid=193&lng=1 www.healthview.gr/ www.eumedline.eu/post/SAKXARWDHS-DIAVHTHS-KAIDIAKOPES yourdoc.gr/diavitis-proetoimasies-taksidi/

www.thai.gr/forum/index.php?topic=1973.0 www.lifescan.gr/parentskids/article/helpfultools/travelchecklist και στα Αγγλικά www.diabetestravel.org /wwwnc.cdc.gov/travel www.worldclinic.com

Κανόνες που πρέπει να θυµάσαι πριν κάθε σου ταξίδι » Μη ξεχάσεις τα σύνεργα του διαβήτη » Να µετράς το σάκχαρό σου » Να υπολογίζεις τι τρως (και τι πίνεις) » Προσπάθησε να τηρείς το καθηµερινό σου πρόγραµµα » Να είσαι πάντοτε έτοιµος να αντιµετωπίσεις µια υπογλυκαιµία » Ενηµέρωσε τους συνταξιδιώτες σου ότι έχεις διαβήτη » Φρόντισε που θα έχεις τα σύνεργα του διαβήτη και την ινσουλίνη στο ταξίδι σου » Νοιάσου πως θα µεταφέρεις µε ασφάλεια την ινσουλίνη και το µετρητή σου στο ταξίδι » Μάθε αν υπάρχουν ειδικότερες οδηγίες για την αντλία ινσουλίνης στο αεροπλάνο » Φρόντισε να έχεις µαζί σου έγραφα και βεβαιώσεις » Ενηµέρωσε την ασφάλεια των αεροδροµίων και των πλοίων

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ

50 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΑΝΑΚΑ-GANTENBEIN, Μονάδα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισµού και ∆ιαβήτη, Α΄ Παιδιατρική Κλινική Ιατρικής Σχολής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών, Νοσοκοµείο Παίδων «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ»

Εισπνεόµενα κορτιζονούχα φάρµακα στα παιδιά µε διαβήτη

ο άσθµα είναι το πιο συχνό χρόνιο νόσηµα της παιδικής ηλικίας. Η αντιµετώπισή του, καθώς και άλλων αναπνευστικών προβληµάτων της παιδικής ηλικίας, στηρίζεται τα τελευταία χρόνια στη χορήγηση εισπνεοµένων κορτικοστεροειδών. Τα εισπνεόµενα κορτικοστεροειδή που χρησιµοποιούνται συνήθως είναι η προπιονική φλουτικαζόνη ή η βουδεσονίδη, και δίνονται στην αντιµετώπιση χρόνιων αναπνευστικών νοσηµάτων όπως το άσθµα, η κυστική ίνωση, η αλλεργική ρινίτιδα, αλλά και στον επεισοδιακό ιογενή συριγµό σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Είναι αξιοσηµείωτο ότι το δεύτερο σε συχνότητα χρόνιο νόσηµα της παιδικής ηλικίας είναι ο νεανικός διαβήτης, δηλαδή ο Σακχαρώδης ∆ιαβήτης τύπου 1. Είναι λοιπόν πιθανό ένα παιδί µε διαβήτη να παρουσιάσει επίσης αναπνευστικό πρόβληµα και να χρειαστεί χρήση εισπνεοµένων κορτικοστεροειδών. Ένα επιπλέον ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι τα παιδιά µε διαβήτη εµφανίζουν, µε µειωµένη συχνότητα σε σχέση µε το γενικό πληθυσµό, ατοπικά νοσήµατα όπως άσθµα και αλλεργική ρινίτιδα. Παρόλα αυτά, ένας µεγάλος αριθµός από αυτά λαµβάνει εισπνεόµενα κορτικοστεροειδή για την αντιµετώπιση των ως άνω νοσηµάτων. Παρακάτω θα αναφερθούµε στο κατά πόσο η αγωγή αυτή επηρεάζει τη ρύθµιση του διαβήτη και στον τρόπο που θα πρέπει αυτό να αντιµετωπίζεται από τον ασθενή και την οικογένειά του σε συνεργασία µε το θεράποντα παιδο-διαβητολόγο του, σύµφωνα µε την τελευταία ανασκόπηση της Επιτροπής Φαρµάκων και Θεραπευτικής της Αµερικανικής Παιδοενδοκρινολογικής Εταιρείας, που δηµοσιεύθηκε στο περιοδικό JAMA Pediatrics το ∆εκέµβριο του 20151. Τα γλυκοκορτικοειδή, όπως ονοµάζεται η συγκεκριµένη οµάδα φαρµάκων, έχουν ευεργετικές δράσεις, όταν χορηγούνται βάσει ενδείξεων και στη σωστή δοσολογία, παρουσιάζοντας αντιφλεγ-

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ

µονώδη και ανοσοκατασταλτική δράση. Σε συνδυασµό µε άλλες ουσίες όπως τα βρογχοδιασταλτικά και η µοντελουκάστη βοηθούν στον έλεγχο νόσων όπως το άσθµα, ως χρόνια αλλά και κατ’ επίκληση αγωγή. Τα εισπνεόµενα γλυκοκορτικοειδή κυκλοφορούν σε διάφορες µορφές χορήγησης (π.χ. εισπνεόµενη σκόνη ή αερόλυµα για εισπνοή σταθερών δόσεων) και έχουν ευνοïκότερο προφίλ ασφάλειας από τα από του στόµατος χορηγούµενα γλυκοκορτικοειδή. Όµως έχουν και αυτά ανεπιθύµητες ενέργειες, που σχετίζονται µε τη δράση τους µέσω της απορρόφησής τους από το αναπνευστικό επιθήλιο και σε άλλα όργανα του σώµατος, και όχι µόνο στους πνεύµονες, ενώ τόσο η δράση όσο και οι ανεπιθύµητες ενέργειές τους εξαρτώνται αφενός από τη δόση, στην οποία χορηγούνται, και αφετέρου από τη χρονική διάρκεια της αγωγής. Υπάρχουν όλο και πιο ισχυρές ενδείξεις αλλά και αποδείξεις ότι οι ενδοκρινολογικές ανεπιθύµητες ενέργειες των εισπνεόµενων κορτικοειδών σε υψηλές δόσεις και µακροχρόνια χορήγηση προκαλούν µεταξύ άλλων µείωση της οστικής πυκνότητας, υψηλά επίπεδα κορτιζόλης στο αίµα, παχυσαρκία, καταστολή του ορµονικού άξονα υποθαλάµου – υπόφυσης - επινεφριδίων, καθώς επίσης και µικρή επιβράδυνση του ρυθµού αύξησης των παιδιών. Φυσικά όλες αυτές αφορούν και τα παιδιά µε διαβήτη που λαµβάνουν µια τέ-

52 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

τοια αγωγή και που µπορεί σε υψηλές δόσεις να έχουν και υπεργλυκαιµική δράση, δηλαδή να ανεβάσουν το σάκχαρο αίµατος. Οι κατευθυντήριες οδηγίες για τη χορήγηση των ουσιών αυτών είναι να χορηγούνται στην κατά το δυνατόν µικρότερη, αποτελεσµατική για τον έλεγχο της νόσου, δόση2. Πολλές φορές, και µάλιστα στα παιδιά κάτω των 5 ετών που πάσχουν από επεισοδιακό συριγµό στα πλαίσια ιογενούς λοίµωξης αναπνευστικού, είτε στα πλαίσια ασθµατικού παροξυσµού, πρέπει να χορηγηθούν αρκετά αυξηµένες δόσεις εισπνεόµενων, µεταξύ άλλων και για να αποφευχθεί η από του στόµατος χορήγηση κορτικοειδών2,3. Κι εδώ είναι που ξεκινά το πρό-

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ βληµα στα παιδιά µε σακχαρώδη διαβήτη, κυρίως τύπου 1. Τα δεδοµένα δεν είναι µεν αρκετά και οι µελέτες που έως τώρα έχουν γίνει στο θέµα δεν είναι τέτοιες που να δικαιολογούν την καθιέρωση κατευθυντήριων γραµµών, αλλά σύµφωνα µε τους συγγραφείς τα εισπνεόµενα κορτικοειδή θεωρείται πλέον ότι επηρεάζουν το µεταβολισµό της γλυκόζης και άρα αυξάνουν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίµα, ανάλογα µε τη δόση στην οποία χορηγούνται, ενώ κορυφώνεται σε δόσεις µεγαλύτερες των 1000 µικρό γραµµάτεια π.χ. φλουτικαζόνης, ηµερησίως, µίας µορφής αρκετά λιποφιλικής που παραµένει για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα στον οργανισµό του µικρού ασθενούς. Αυτό µάλιστα έχει επιβεβαιωθεί στους ενήλικες. Ο µηχανισµός µε τον οποίο προκαλείται υπεργλυκαιµία είναι µέσω ινσουλινοαντίστασης των περιφερικών ιστών, αλλά και αυξηµένης παραγωγής γλυκόζης από το ήπαρ, διαδικασία γνωστή και ως γλυκονεογένεση. Σε συνδυασµό µάλιστα µε το στρες του παιδικού οργανισµού σε οξεία νόσο, µπορεί να επιδεινώσει το πρόβληµα της υπεργλυκαιµίας. Έτσι, σε συνεργασία µε τον παιδο-διαβητολόγο του παιδιού, προτείνεται να γίνονται οι αναγκαίες προσαρµογές της δοσολογίας της ινσουλίνης κάθε φορά που ξεκινούν µια τέτοια αγωγή ή όταν αυξάνεται η δόση της ήδη χορηγούµενης χρόνιας αγωγής µε εισπνεόµενα κορτικοστεροειδή. Αυτό σηµαίνει ότι θα πρέπει να εντείνεται ο αυτοέλεγχος µε πιο τακτικές µετρήσεις σακχάρου αίµατος και να αυξάνεται κατά περίπτωση η βασική ινσουλίνη καθώς επίσης και οι γευµατικές αναλογίες ινσουλίνης / υδατανθράκων και ίσως να µειώνεται ο συντελεστής ευαισθησίας στην ινσουλίνη όσον αφορά το διορθωτικό bolus. Σε παιδιά που θεραπεύονται µε αντλία ινσουλίνης θα πρέπει να γίνουν οι ανάλογες αλλαγές στα γευµατικά και διορθωτικά bolus καθώς επίσης και να αυξάνεται ο βασικός ρυθµός της χορηγούµενης ινσουλίνης, όσο χρονικό διάστηµα είναι απαραίτητη η συγχορήγηση εισπνεοµένων κορτικοειδών.

Συµπερασµατικά, τα εισπνεόµενα κορτικοειδή χρησιµοποιούνται συχνά, είναι ασφαλή και έχουν µεγάλη αποτελεσµατικότητα όταν χορηγούνται βάσει ενδείξεων από τους ειδικούς, ακόµη και σε νήπια. Όπως όλα όµως τα φάρµακα έχουν και ανεπιθύµητες δράσεις που εξαρτώνται από τη δόση στην οποία χορηγούνται. Σε παιδιά µε σακχαρώδη διαβήτη που λαµβάνουν τέτοια αγωγή, θα πρέπει για το διάστηµα αυτό να εντείνεται ο αυτοέλεγχος µε πιο τακτικές µετρήσεις σακχάρου αίµατος και σε συνεννόηση µε τον παιδο-διαβητολόγο να γίνονται έγκαιρα οι αναγκαίες προσαρµογές στην ινσουλινοθεραπεία, ώστε να αποφεύγεται η απορρύθµιση του διαβήτη, που µπορεί να είναι άλλοτε άλλης βαρύτητας. Ιδιαίτερα για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας µε διαβήτη, που η ρύθµισή τους είναι ούτως ή άλλως µια πρόκληση, γίνεται αντιληπτή η χρησιµότητα των ανωτέρω συστάσεων για όσους εµπλέκονται στη φροντίδα τους.

βιβλιογραφία 1. Kapadia C et al, ”Endocrine Effects of Inhaled Corticosteroids in Children”, JAMA Pediatr. doi:10.1001/ jamapediatrics.2015.3526 Published online December 21, 2015. 2. Global Initiative for Asthma. Global Strategy for Asthma Management and Prevention, 2016.

3. Ελληνικές ομοφωνίες για τη διάγνωση και αντιμετώπιση του ασθματικού παροξυσμού, οξείας βρογχιολίτιδας, οξείας λαρυγγοτραχειοβρογχίτιδας και τη χρήση συσκευών χορήγησης εισπνεόμενων φαρμάκων, Ελληνική Παιδοπνευμονολογική Εταιρεία, 2011

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 4-6/2016

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ

ΕΥ∆ΟΚΙΑ ΣΦΗΝΙΑ∆ΑΚΗ & ΙΩΑΝΝΑ ΤΣΙΑΡΑ1, & ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΛΒΑΤΣΙΩΤΗΣ2, (1) φοιτήτριες Ιατρικής, (2) Επίκουρο Καθηγητή Παθολογίας, Πανεπιστηµιακό Γενικό Νοσοκοµείο «Αττικόν»

Πώς ο σακχαρώδης διαβήτης βλάπτει τα µάτια; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΑΚΧΑΡΩ∆ΗΣ ∆ΙΑΒΗΤΗΣ Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι µια µεταβολική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αυξηµένα επίπεδα γλυκόζης στο αίµα που στο µάκρος του χρόνου οδηγούν στην ανάπτυξη προβληµάτων που σχετίζονται µε το αγγειακό µας σύστηµα. ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΙΟ ΣΥΧΝΟΙ ΤΥΠΟΙ ∆ΙΑΒΗΤΗ ∆ιακρίνονται τρεις κύριοι τύποι διαβήτη: • Ο διαβήτης τύπου 1, παλαιότερα γνωστός ως ινσουλινο-εξαρτώµενος, ή νεανικός, που αποτελεί το 5% - 10% των διαγνωσµένων περιπτώσεων. Εµφανίζεται κατά κανόνα στην παιδική ηλικία, ενώ µπορεί να προσβάλει και τους ενήλικες. Χαρακτηρίζεται από παντελή έλλειψη πα-

54 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ραγωγής ινσουλίνης. • Ο διαβήτης τύπου 2, παλαιότερα γνωστός ως µη ινσουλινο-εξαρτώµενος, ή των ενηλίκων, που αποτελεί το 90% - 95% των περιπτώσεων διαβήτη. Ο συγκεκριµένος τύπος διαβήτη παρουσιάζει µεγαλύτερο βαθµό κληρονοµικότητας σε σχέση µε τον τύπου 1. Οφείλεται σε µειωµένη έκκριση ινσουλίνης και σε µειωµένη ευαισθησία στην ινσουλίνη. • Τέλος, ο διαβήτης της κύησης εκδηλώνεται στη διάρκεια του δεύτερου τριµήνου της κύησης σε 2% - 10% των εγκύων. Συνήθως εξαφανίζεται µε το τέλος της κύησης, ενώ σε άλλες περιπτώσεις, ιδιαίτερα όταν η µητέρα αυξήσει σηµαντικά το σωµατικό της βάρος κατά την κύηση, παραµένει, και τότε αναφέρεται ως τύπου 2 διαβήτης.

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ

Ο ∆ΙΑΒΗΤΗΣ ΜΕ ΝΟΥΜΕΡΑ Ο διαβήτης, µέσω των επιπλοκών του, αποτελεί την έβδοµη αιτία θανάτου παγκοσµίως. Ένας στους 11 ενήλικες είναι διαβητικός και µία στις 7 γεννήσεις επηρεάζεται από το διαβήτη της κύησης. Στην Ευρώπη παρουσιάζεται το µεγαλύτερο ποσοστό παιδιών µε διαβήτη τύπου 1. Έκπληξη προκαλεί το γεγονός πως, αν και βρισκόµαστε στο 2016, οι µισές περιπτώσεις ατόµων που πάσχουν από διαβήτη παραµένουν αδιάγνωστες. Εικόνα 1

ΠΩΣ ΤΑ ΥΨΗΛΑ ΕΠΙΠΕ∆Α ΣΑΚΧΑΡΟΥ ΒΛΑΠΤΟΥΝ ΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΕΙ∆ΙΚΟΤΕΡΑ ΤΑ ΜΑΤΙΑ Ο σακχαρώδης διαβήτης µπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές εκδηλώσεις από όλα τα συστήµατα του οργανισµού (εικόνα 1). Αυτές οι εκδηλώσεις οφείλονται στις χρόνιες επιπλοκές που µπορεί να έχει ο διαβήτης, λόγω µη καλής ρύθµισής του, οι οποίες διακρίνονται σε 2 κατηγορίες: τη διαβητική µικροαγγειοπάθεια, όπου προσβάλλονται τα µικρής διαµέτρου αγγεία, και τη διαβητική µακροαγγειοπάθεια όταν πάσχουν εκείνα µε µεγαλύτερη διατοµή. Στη διαβητική µικροαγγειοπάθεια που παρουσιάζονται βλάβες στα µικρά αγγεία περιλαµβάνονται η εµφάνιση προβληµάτων στα µάτια, στους νεφρούς και στον περιφερικό νευρικό ιστό. Αντίθετα, στη διαβητική µακροαγγειοπάθεια που προσβάλλονται τα µεγάλα αγγεία, έχουµε πρώιµη εµφάνιση αθηροσκλήρυνσης, βαρύτερης µορφής από εκείνη των µη διαβητικών ατόµων, και που συνήθως οδηγεί σε οξύ έµφραγµα του µυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, ή περιφερική αποφρακτική αρτηριακή νόσο. Ιδιαίτερα όσον αφορά τους οφθαλµούς, η διαβητική αµφιβληστροειδοπάθεια αποτελεί µια απώτερη επιπλοκή του σακχαρώδους διαβήτη, στα πλαίσια της µικροαγγειοπάθειας, που οδηγεί πολύ συχνά σε τύφλωση των ατόµων µε διαβήτη. Άλλωστε, αποτελεί µία από τις κυριότερες αιτίες τύφλωσης στον ανεπτυγµένο κόσµο σε ηλικίες 30-60 ετών. Η συγκεκριµένη οφθαλµική νόσος οφείλεται στην ρήξη των τριχοειδών αγγείων του αµφιβληστροειδούς µε την εµφάνιση µικροαιµορραγιών στο βυθό και σε άκρατη ανάπτυξη, χωρίς την φυσιολογική αρχιτεκτονική, νέων πιο εύθραυστων µικρών αγγείων. Για την ανάπτυξη και εξέλιξή της έχει

ενοχοποιηθεί ο τύπος του διαβήτη (στον τύπο 1 υπάρχει µεγαλύτερη πιθανότητα εµφάνισης αµφιβληστροειδοπάθειας) η διάρκεια του διαβήτη, ο βαθµός του γλυκαιµικού ελέγχου, η πιθανή συνύπαρξη αρτηριακής υπέρτασης, ενώ διερευνάται η συµµετοχή της δυσλιπιδαιµίας, της παχυσαρκίας και του καπνίσµατος. Ο σακχαρώδης διαβήτης µπορεί να προσβάλλει και τα υπόλοιπα µέρη του οφθαλµού. Μπορεί να προκαλέσει αλλοιώσεις στο φακό, οδηγώντας σε καταρράκτη, δηλαδή θόλωση του φακού, κυρίως στη νεανική ηλικία. Στην ίριδα προκαλεί δηµιουργία νέων αγγείων και δύσκολα θεραπεύσιµο γλαύκωµα (αύξηση της πίεσης στο εσωτερικό του µατιού που βλάπτει τη λειτουργία του οπτικού νεύρου). Τέλος, ο διαβήτης βλάπτει τον κερατοειδή µειώνοντας την ευαισθησία του και αυξάνοντας τη συχνότητα εµφάνισης στικτής κερατίτιδας, ή επιθηλιακών ελκών. ΠΩΣ ΘΑ ΚΑΤΑΛΑΒΟΥΜΕ ΟΤΙ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΑΣ ΕΧΟΥΝ ΑΡΧΙΣΕΙ ΝΑ ΕΠΗΡΕΑΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ∆ΙΑΒΗΤΗ Όσον αφορά το γλαύκωµα, επειδή το γλαύκωµα ανοιχτής γωνίας δεν προκαλεί εµφανή συµπτώµατα, όπως πόνο, ερυθρότητα ή αίσθηµα βάρους, οι διαβητικοί πρέπει να ελέγχουν την πίεση των µατιών και την κατάσταση των οπτικών τους νεύρων συχνότερα από τα υπόλοιπα άτοµα. Στο σπάνιο και σοβαρό νεοαγγειακό γλαύκωµα, η απότοµη και µεγάλη αύξηση της ενδοφθάλµιας πίεσης προκαλεί αφόρητο πόνο, φωτοφοβία και τάση για εµετό. Στους ασθενείς µε καταρράκτη που έχουν διαβήτη θα γίνει αντιληπτή µια δυσχέρεια στην καθαρή όραση µε θόλωση

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ

γαλύτερες αιµορραγίες µπορεί να οδηγήσουν σε σκοτώµατα (σκοτεινές περιοχές στο οπτικό µας πεδίο), αλλά και σε πλήρη απώλεια της όρασης. Σε καµία από αυτές τις περιπτώσεις ο ασθενής δεν εµφανίζει οφθαλµικό ή άλλο πόνο.

Εικόνα 2

των φακών που εντοπίζεται στο πίσω µέρος τους (οπίσθιος υποκαψικός καταρράκτης). Η διαβητική αµφιβληστροειδοπάθεια στα αρχικά της στάδια είναι συνήθως ασυµπτωµατική. Η διαρροή υγρού από τα διατεταµένα τριχοειδή αγγεία µπορεί να προκαλέσει οίδηµα στον αµφιβληστροειδή, µε αποτέλεσµα τη θόλωση της όρασης. Το οίδηµα στην περιοχή της ωχράς είναι η συνηθέστερη αιτία απώλειας της ευκρινούς όρασης στους διαβητικούς. Σηµαντικό είναι και πως, ανάλογα µε τη διακύµανση των επιπέδων σακχάρου στο αίµα, η ποιότητα της όρασης µπορεί να εµφανίσει διακυµάνσεις, µικρές διαρροές αίµατος από τα νεοαγγεία µπορεί να γίνουν αντιληπτές σαν κινούµενα µαύρα στίγµατα, ή κουβάρια από κλωστές, ή ιστούς αράχνης, που διακρίνονται καλύτερα µπροστά σε κάτι φωτεινό (εικόνα 2). Ωστόσο, µε-

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Συµπερασµατικά, η πρώιµη διάγνωση του διαβήτη και η ορθολογική αντιµετώπισή του θα αποµακρύνει τον κίνδυνο της ανάπτυξης των επιπλοκών από τους οφθαλµούς. Η τακτική, σε ετήσια τουλάχιστον βάση, εξέταση από τον ειδικό θα εντοπίσει τα σηµεία πιθανής έναρξης των βλαβών και θα συστήσει άµεσα και εξατοµικευµένα θεραπευτικά µέτρα. Η παράλληλη ρύθµιση της αρτηριακής υπέρτασης και της δυσλιπιδαιµίας, η απώλεια του υπερβάλλοντος σωµατικού βάρους και η διακοπή του καπνίσµατος συνιστώνται γιατί φαίνεται ότι συνδράµουν στην ανάπτυξη της διαβητικής αµφιβληστροειδοπάθειας. Ειδικές προφυλάξεις πρέπει να λαµβάνονται κατά την κύηση. Ιστοσελίδες www.aao.org/eye-health/diseases/what-is-diabetic-retinopathy www.medlineplus.gov/diabetesandpregnancy.html www.diabetes.org www.diabetesatlas.org www.hndc.gr

βιβλιογραφία Θεοδοσιάδης, Γ. (1996). Επίτομη Οφθαλμολογία (Έκδοση:2η). Αθήνα: Λίτσας Ιατρικές Εκδόσεις. Τούντας, Χ.Δ. (2003). Σακχαρώδης διαβήτης: θεωρία � πράξη (Έκδοση:2η). Αθήνα: Ιδιωτική Έκδοση. Κολιόπουλος, Ι.Ξ. (1999). Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια 2000. Αθήνα: Μ. Γρ. Παρισιάνου. Λαδάς, Ι.Δ. (2005). Αγγειακές παθήσεις αμφιβληστροειδούς. Αθήνα: Ιατρικές Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης. Kanski, J.J. (2009). Κλινική διαγνωστική οφθαλμολογία (Επιμελητές: Ι., Βέργαδος , Σ., Γκατζώνης.). Αθήνα: Ιατρικές Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης. Ψύλλας, Κ. (1996). Εισαγωγή στην οφθαλμολογία και στη νευροοφθαλμολογία. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. Wat, N., Wong, R.L.M., & Wong, I.Y.H. (2016). Associations between diabetic retinopathy and systemic risk factors. [Retrieved from www.hkmj.org]. Hong Kong Medical Journal. Available online: DOI: 10.12809/hkmj164869. Romero-Aroca, P., Baget-Bernaldiz, M., Pareja-Rios, A., Lopez-Galvez, M., Navarro-Gil, R., & Verges, R. (2016). Diabetic Macular Edema Pathophysiology: Vasogenic versus Inflammatory. Journal of Diabetes Research, 2016, 2156273. http://doi. org/10.1155/2016/2156273 Lee, R., Wong, T. Y., & Sabanayagam, C. (2015). Epidemiology of diabetic retinopathy, diabetic macular edema and related vision loss. Eye and Vision, 2, 17. http://doi.org/10.1186/s40662-015-0026-2

56 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

- ΦΡΥΓΑΝΙΕΣ ΜΕ ΣΙΚΑΛΗ “ΧΩΡΙΣ” ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΑΛΑΤΙΟΥ & ΖΑΧΑΡΗΣ

ΦΡΥΓΑΝΙΕΣ ΣΤΑΡΕΝΙΕΣ “ΧΩΡΙΣ” ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΑΛΑΤΙΟΥ & ΖΑΧΑΡΗΣ 57

ΠΟΛΥ∆ΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΜΠΙΣΚΟΤΑ ΠΡΩΙΝΟΥ ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ

DIGESTIVE ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ -

DIGESTIVE BARS ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΖΑΧΑΡΗΣ MINI DIGESTIVE ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ - CREAM CRACKERS ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ ΚRISPIES ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΖΑΧΑΡΗΣ -

ΠΟΛΥ∆ΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΜΠΙΣΚΟΤΑ ΠΡΩΙΝΟΥ ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ - ΦΡΥΓΑΝΙΕΣ ΜΕ ΣΙΚΑΛΗ “ΧΩΡΙΣ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΑΛΑΤΙΟΥ & ΖΑΧΑΡΗΣ

Όταν η γεύση "χτυπάει" πράσινο

Η εταιρία Παπαδοπούλου πιστή στην υπόσχεση της να παρέχει προϊόντα που καλύπτουν τις ολοένα αυξανόµενες διατροφικές ανάγκες των καταναλωτών της, διαθέτει µία ολοκληρωµένη σειρά προϊόντων Χωρίς Ζάχαρη, για όσους θέλουν να περιορίσουν την κατανάλωση ζάχαρης στην διατροφή τους. ∆οκιµάστε τα Cream Crackers, τα Πολυδηµητριακά Μπισκότα Πρωινού, τα Digestive & Mini Digestive Παπαδοπούλου Χωρίς Ζάχαρη, τις µπάρες Digestive Bars και τα παξιµαδάκια KRISPIES Xωρίς Προσθήκη Ζάχαρης, αλλά και τις φρυγανιές Χωρίς Προσθήκη Αλατιού και Ζάχαρης σε δύο τύπους: Σταρένιες και µε Σίκαλη. Βάλτε στη διατροφή σας την Πράσινη σειρά Παπαδοπούλου και κερδίστε όλη την απόλαυση χωρίς τη ζάχαρη!

ΠΡΟΣΩΠΟ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΜΕ ΤΟΥΠΡΟΣΩΠΟ ΔΙΑΒΗΤΗ

Στη µάχη του διαβήτη “Τα παιδιά να αγαπούν τον εαυτό τους µε τον διαβήτη τους, να µην ντρέπονται, να µην αφήνουν κανέναν να τα λυπάται - γιατί αντίθετα είναι απ’ τους πιο δυνατούς και γλυκούς ανθρώπους. Να µιλάνε για το διαβήτη τους, και όποιος δεν τον αποδέχεται είναι σαν να µην αποδέχεται τα ίδια, οπότε δεν υπάρχει και λόγος να βρίσκεται στην ζωή τους.” Αναφέρει µεταξύ άλλων στη συνέντευξή της η Παναγιώτα Μαχειµάρη, άτοµο µε διαβήτη τύπου 1. Από την προσωπική σας εµπειρία, µε τον διαβήτη τύπου 1, πείτε µας πόσο εύκολο ή πόσο δύσκολο είναι να ζείτε µε το διαβήτη σας; Έπαθα διαβήτη 17 ετών. Μέχρι τότε η καθηµερινότητά µου ήταν χωρίς κανένα πρόγραµµα. Όταν έµαθα ότι πρέπει να ζήσω µαζί µε τον διαβήτη ήταν δύσκολο. Άκουσα πολλά «δεν πρέπει», πολλά «δεν κάνει», και έπρεπε να βάλω

58 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

πρόγραµµα στη ζωή µου. Είναι δύσκολο για κάθε παιδί, νέο, σε όποια ηλικία και αν εµφανισθεί, να δεχτεί ότι η ζωή του, η καθηµερινότητά του αλλάζει γιατί κάποιος άλλος το επέλεξε. Από την στιγµή όµως που θα τον αποδεχτείς και τον σεβαστείς, συµβιώνεις µαζί του, δεν τον θεωρείς βάρος ή εµπόδιο ή πρόβληµα στα θέλω σου και στο να πετύχεις τα όνειρά σου. Θα ήταν ψέµατα να πω ότι θα υπάρξει κάποια στιγµή στη ζωή σου που θα τον δεις εύκολο, αλλά θα

έλεγα ότι αν τον «συνηθίσεις» παύεις να τον βλέπεις ως κάτι ξεχωριστό από εσένα. Ο διαβήτης µου και εγώ είµαστε ένα και δεν θα µε έβλαπτε ο εαυτός µου. Ποια προβλήµατα αντιµετωπίσατε στην παιδική σας ηλικία, από τους συνοµηλίκους σας αλλά και από την κοινωνία; ∆εν αντιµετώπισα ακραίες καταστάσεις απόρριψης απ’ τους γύρω µου αλλά τη λύπηση δεν την ξεχνώ ποτέ. Όπως για παράδειγµα µία κυρία, όταν ακόµη νοσηλευόµουν, που ρώτησε την µητέρα µου τι έχει το κοριτσάκι, και όταν η µητέρα µου της είπε, γυρνάει η κυρία µε κοιτάζει και λέει «αχ το καηµένο». Η λύπηση από ανθρώπους που δεν γνώριζα και δεν µε γνώριζαν ήταν το µόνο δυσάρεστο συναίσθηµα που ένοιωσα. Αλλά θυµάµαι και περιστατικά που ήταν αστεία, όπως όταν έβγαζα να µετρήσω το σάκχαρό µου ή σήκωνα την µπλούζα µου να κάνω ινσουλίνη και µε ρωτούσαν τι είναι και τους έλεγα ότι έχω διαβήτη και µου έλεγαν «δεν σου φαίνεται». Υπήρξαν φορές που αισθανθήκατε ότι ο διαβήτης «σας βάζει κάτω». Πως, κατά την άποψη σας, µαθαίνει να ζει κανείς αρµονικά µε τον διαβήτη του; Αντίθετα, µε έκανε πιο δυνατή και αισιόδοξη, να ζω την κάθε στιγµή µε πάθος και να την απολαµβάνω. Σέβοµαι τον διαβήτη µου, δεν τον παραµελώ, και όσο κάνω αυτά τα δύο πράγµατα είµαι υγιής και ζω πολλά και ποιοτικά χρόνια. Πόσο σηµαντικό είναι για ένα παιδί ή έναν έφηβο να εµπιστεύεται το γιατρό αλλά και την οικογένειά του. Ποια είναι τα λάθη που κάνατε εσείς σε µικρή ηλικία; Θα σας απαντήσω για τους εφήβους, όχι µόνο γιατί σε εκείνη την ηλικία µου εµφανίσθηκε ο διαβήτης, αλλά και γιατί ο έφηβος έχει την επιλογή της άρνησης και γιατί για τον ίδιο αλλάζει η ζωή και η καθηµερινότητα στην οποία είχε συνηθίσει, σε αντίθεση µε τα παιδιά. Ως έφηβη λοιπόν δεν µπορούσα να τον αποδεχτώ, παρ’ ότι είχα την οικογένειά µου στήριγµα και τον γιατρό µου δεν δεχόµουν καµία συµβουλή, φροντίδα, ενηµέρωση, καθο-

δήγηση και ήµουν απότοµη και σκληρή απέναντί τους σαν να τους κατηγορούσα για αυτό που µου συνέβη. Και όταν µου έλεγαν «σε καταλαβαίνουµε» τους έλεγα µε θυµό ότι αυτός που το έχει µε καταλαβαίνει. Φερόµουν εγωιστικά, καθώς ένιωθα µόνη µε τον διαβήτη µου. Θυµάµαι ότι καθόµουν και του µιλούσα σαν να ήταν πρόσωπο και του έλεγα «γιατί ήρθες σε εµένα;». ∆εν έτρωγα για να µην χρειαστεί να κάνω ινσουλίνη (έτσι νόµιζα), και έπινα πολύ νερό γιατί πίστευα ότι θα τον αποβάλλω µε την ούρηση. Τα σκέφτοµαι τώρα και γελάω µε την άγνοια και αφέλειά µου, αλλά όταν «τα βρήκα» µε τον εαυτό µου (άρα αποδέχτηκα τον διαβήτη µου), τότε εµπιστεύθηκα και τους ανθρώπους µου. 5.Ποιος κατά την άποψη σας είναι ο µεγαλύτερος µύθος που υπάρχει αναφορικά µε τον διαβήτη και την αντιµετώπιση του. Εκτιµάτε ότι υπάρχει ακόµη και σήµερα ελλιπής ενηµέρωση του κόσµου για το διαβήτη; Ο κόσµος γνωρίζει δύο λέξεις για τον διαβήτη, «ζάχαρο και ινσουλίνη» και τα ερµηνεύει ως «απαγορεύονται τα γλυκά και η ζάχαρη, και κάνει ενέσεις». Πόσες µα πόσες φορές άκουσα µέχρι σήµερα «εσύ δεν τρως γλυκά» και δεν µου πρόσφεραν. Λάθος. Η ζάχαρη επιτρέπεται, όλα επιτρέπονται µε µέτρο, δεν στερούµαστε τίποτα. Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν, και πολλοί δεν ενδιαφέρονται να µάθουν, και δεν το λέω κατηγορώντας τους γιατί και εγώ και η οικογένειά µου δεν γνωρίζαµε τι είναι πριν χτυπήσει την πόρτα µας ο «απρόσκλητος επισκέπτης µας». Ευτυχώς όµως, µετά από 16 χρόνια συµβίωσης µε τον διαβήτη µπορώ να πω µε χαρά ότι οι νέες γενιές είναι πιο ενηµερωµένες, οι σύλλογοι αγωνίζονται γι’ αυτό, η τεχνολογία βοηθάει αλλά και ο καθένας µας που τον βιώνει είτε στο οικογενειακό, είτε στο επαγγελµατικό, είτε στο φιλικό του περιβάλλον µιλάει και ενηµερώνει τους γύρω του. Πιστεύετε ότι η αντλία ινσουλίνης «λύνει» τα χέρια του διαβητικού ατόµου. Ποια κατά την γνώµη σας είναι τα υπέρ και ποια τα κατά της αντλίας; Η αντλία δεν νοµίζω ότι «λύνει» τα χέρια γιατί δεν έχει να τα λύσει από κάπου, δεν είναι δεµένα ούτως ή άλλως µε την ινσουλίνη. Η ένεση ινσουλίνης και µε φίλους µου που έχουν διαβήτη και το έχουµε συζητήσει δεν µας είναι βάρος και µε την αντλία δεν σηµαίνει ότι δεν κάνεις τις µετρήσεις

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ

µα Σπουδών «Σακχαρώδης ∆ιαβήτης και Παχυσαρκία», και τον ευχαριστώ για αυτό. ∆εδοµένης της οικονοµικής κατάστασης που υπάρχει στην χώρα µας, πιστεύετε ότι η αντιµετώπιση του διαβήτη έχει αποκτήσει δυσκολίες;

σακχάρου, δεν προσέχεις την διατροφή σου και δεν ασκείσαι, αλλά σίγουρα σου προσφέρει καλύτερη ρύθµιση τιµών σακχάρου στο αίµα απ’ ότι η ινσουλίνη, καθώς σου παρέχει συνεχή έκχυση ινσουλίνης στον οργανισµό. Ως κοπέλα το αρνητικό που βλέπω στην αντλία, αλλά όχι µεγάλο ώστε να µην την βάλω, είναι ότι ίσως κάποιες φορές µε περιορίσει στην επιλογή ντυσίµατος, ώστε να µην διακρίνεται. Πόσο σας επηρέασε στην επαγγελµατική σας πορεία ο διαβήτης. Ήταν εύκολο τελικώς να πετύχετε το όνειρό σας; Όπως προανέφερα ο διαβήτης µου εµφανίστηκε 17ετών και σίγουρα µε επηρέασε στην επιλογή των σπουδών µου. Πρώτη µου επιλογή ήταν η Ψυχολογία, καθώς θεωρώ την καλή ψυχολογία του ατόµου που παθαίνει διαβήτη εξίσου απαραίτητη µε την καλή ιατρική περίθαλψη στην καλή ρύθµιση του σακχάρου. Τελικά πέρασα στην δεύτερη επιλογή µου, την ∆ηµοσιογραφία, στο Πάντειο Πανεπιστήµιο και αυτό γιατί και οι δηµοσιογράφοι ασκούν λειτούργηµα µε την ενηµέρωση των πολιτών. Τα όνειρά µου όλα δεν τα έχω πετύχει, και φυσικά εµπόδιο σε αυτό δεν είναι ο διαβήτης αλλά η κρίση στην χώρα µας, όµως ένα σηµαντικό µέρος των ονείρων που ήταν η ενηµέρωση και η εκπαίδευση στον διαβήτη το πετυχαίνω µε την βοήθεια του γιατρού µου που µε εµπιστεύθηκε και συνεργαζόµαστε στην Ε.ΜΕ.∆Ι.Π (Εταιρεία Μελέτης Παθήσεων ∆ιαβητικού Ποδιού) και στο Μεταπτυχιακό Πρόγραµ-

60 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

Το κράτος παρέχει δωρεάν αναλώσιµα υλικά και ινσουλίνες στα άτοµα µε διαβήτη. Αλλά ο διαβήτης είναι και σωστή, υγιεινή διατροφή, συχνές ιατρικές εξετάσεις, άθληση, πράγµατα που στοιχίζουν. Φυσικά και δεν βοηθάει η κρίση σε όλα αυτά και η ανεργία που τα ποσοστά της έχουν φτάσει στα ύψη. Στον άνεργο τι προσφέρει η Πολιτεία; Προνοιακό επίδοµα 620€/ 2µηνο και δωρεάν ασφάλιση για τους άνεργους 29 - 50 ετών για 4 εξάµηνα. Μετά από 2έτη ανεργίας παύει να έχει δωρεάν ασφάλιση και πληρώνει τα αναλώσιµα και τις ινσουλίνες µε το επίδοµα 310/µήνα. Άρα δεν ζεις, και δεν αναφέροµαι στην ποιότητα της ζωής, απλά δεν ζεις. Ποιο είναι το µήνυµα που θέλετε να στείλετε στα παιδιά µε διαβήτη τύπου 1; Πριν στείλω µήνυµα στους «γλυκούληδες» οµοιοπαθείς µου θα ήθελα να ευχαριστήσω τους γονείς µου, τα αδέρφια µου και τον παππού και την γιαγιά µου, που ποτέ µα ποτέ δεν ντράπηκαν να µιλήσουν για τον διαβήτη µου και συνέχισαν να µου συµπεριφέρονται όπως και πριν το πάθω, και να τους πω ότι τους λατρεύω. Σίγουρα το άγχος, η αγωνία, η στεναχώρια τους ήταν µεγάλη (και µπορεί να είναι µέχρι και σήµερα και πάντα και να µην το γνωρίζω) αλλά δεν µου το έδειξαν ώστε να µε κάνουν να ανησυχώ για το µέλλον και µε προστάτεψαν από αδιάκριτους ανθρώπους γύρω µου και το ίδιο συµβουλεύω και τους γονείς, αδέρφια παππούδες παιδιών που έχουν διαβήτη. Τα παιδιά να αγαπούν τον εαυτό τους µε τον διαβήτη τους, να µην ντρέπονται, να µην αφήνουν κανέναν να τα λυπάται - γιατί αντίθετα είναι απ’ τους πιο δυνατούς και γλυκούς ανθρώπους. Να µιλάνε για το διαβήτη τους, και όποιος δεν τον αποδέχεται είναι σαν να µην αποδέχεται τα ίδια, οπότε δεν υπάρχει και λόγος να βρίσκεται στην ζωή τους. Να γνωρίζουν ότι, όσο σέβονται τον διαβήτη, τους σέβεται και αυτός. Και τέλος, θα πω και το κλισέ «Να ζουν την κάθε στιγµή µε πάθος και ένταση».

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

Παγκρήτιος Σύλλογος για το Νεανικό ∆ιαβήτη (ΠΑ.ΣΥ.ΝΕ.∆.) Από τον Απρίλιο του 2004, µετά από πρωτοβουλία της Κοινωνικής Υπηρεσίας και του Παιδοδιαβητολογικού Ιατρείου του Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου Ηρακλείου, άρχισε να δραστηριοποιείται στην Κρήτη, µε έδρα το Ηράκλειο, ο Παγκρήτιος Σύλλογος για το Νεανικό ∆ιαβήτη (ΠΑ.ΣΥ.ΝΕ.∆.).

ύριοι σκοποί του συλλόγου είναι η οργάνωση σεµιναρίων - µαθηµάτων για την εκπαίδευση των παιδιών µε διαβήτη τύπου 1 και των γονέων τους, καθώς και η υποστήριξη των νεοδιαγνωσθέντων ατόµων και της οικογένειάς τους. Στα πλαίσια της δράσης του συλλόγου έχουµε διοργανώσει πολλές ηµερίδες ενηµέρωσης των µελών µας πάνω στις νεότερες θεραπευτικές εξελίξεις, έχουµε συµµετάσχει σε όλα τα πανελλαδικά συνέδρια που πραγµατοποίησε η Ελληνική Οµοσπονδία για το ∆ιαβήτη και τακτικά διοργανώνουµε εκδροµές για πεζοπορία στην όµορφη φύση της Κρήτης, φέρνοντας σε επαφή νέα µε παλιά µέλη. Ένας επόµενος στόχος είναι η δηµιουργία οµάδων ατόµων

µε διαβήτη ή µελών της οικογένειας τους, κάτω από τον συντονισµό ειδικών (ιατρού, ψυχολόγου, διαιτολόγου, νοσηλευτή διαβήτη), ανάλογα µε τις ανάγκες της κάθε οµάδας. Ο σύλλογός µας στήριξε και τις δύο πεζοπορίες που οργάνωσε στη Κρήτη η κ. Μητράκου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Πανεπιστηµίου Αθηνών, και τα ∆ιαβητολογικά ιατρεία των Νοσοκοµείων του Ηρακλείου για άτοµα µε διαβήτη τύπου 1. Περισσότερα από 30 µέλη συµµετείχαν στις πεζοπορίες στον Οµαλό το Μάιο του 2008 και στα Ανώγεια το Μάιο του 2010, φέροντας σύστηµα συνεχούς καταγραφής γλυκόζης (CGMS), προκειµένου να δοκιµαστούν σε ακραίες συνθήκες. ∆ιοργανώσαµε µε µεγάλη επιτυχία το «SWEET PASS» στο Φαράγγι Σαµαριάς το 2014, όπου 50 άτοµα µε διαβήτη πέρασαν το φαράγγι και περπάτησαν 18 χιλιόµετρα από

την είσοδο του στο Οµαλό µέχρι την Αγία Ρουµέλη στη θάλασσα. Νέοι µε διαβήτη τύπου 1, µέλη του Συλλόγου µας, έχουν εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε Παγκόσµια Συνέδρια του IDF (Αυστραλία, Βανκούβερ Καναδά) και έχουν εκπαιδευθεί σαν «young leaders». Στο σηµερινό διοικητικό συµβούλιο του συλλόγου συµµετέχουν οι: Λούβαρη Βασιλική – πρόεδρος Πατσάκης Γιάννης – αντιπρόεδρος Θεοδούλου Θεοτόκης - γραµµατέας Μαυρίδου Μαριάννα - ταµίας Βαµβουκάκης Μανώλης - µέλος Βερίγος Νικόλαος - µέλος Πυτικάκη Ελευθερία - µέλος Επίσης, έχουν ορισθεί υπεύθυνοι νοµών οι οποίοι συλλέγουν το υλικό που προσφέρουν τα µέλη µας και το διανέµουν σε αυτούς που το χρειάζονται. Ταυτόχρονα, είναι υπεύθυνοι για τη διεκπεραίωση - επίλυση θεµάτων ανά νοµό, µετά από κατευθυντήριες οδηγίες από το ∆Σ του συλλόγου. Οι υπεύθυνοι αυτοί είναι οι: Μοσχοβιτάκη Λία – Νοµός Λασιθίου Λούβαρη Βασιλικη – Νοµός Ηρακλείου Σταθουδάκη Μαρία – Νοµός Ρεθύµνης Βερίγος Νίκος – Νοµός Χανίων Τέλος, κάθε χρόνο στα πλαίσια του εορτασµού της Παγκόσµιας Ηµέρας του ∆ιαβήτη, διοργανώνουµε «street action» µε µετρήσεις σακχάρου και γλυκοζυλιωµένης αιµοσφαιρίνης στους περαστικούς, ενηµέρωσή τους σχετικά µε το διαβήτη και φωταγώγηση ιστορικών µνηµείων ή κεντρικών κτηρίων της πόλης µε µπλε χρώµα. Με εκτίµηση, Η Πρόεδρος Βασιλική Λούβαρη

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 10-12/2016

δελτια τυπου ROCHE DT

FREZYDERM

Νέο σύστηµα παρακολούθησης γλυκόζης αίµατος Accu-Chek® Instant

DIABETIC TOOTHPASTE

• Σύστηµα µε εύκολο συγχρονισµό: Μετρητής, εφαρµογή και διαδικτυακή πύλη για καλύτερη διαχείριση του διαβήτη • Υπολογιστής Δόσης Bolus για σωστή δοσολογία ινσουλίνης • Δείκτης επιθυµητού εύρους για άµεση σαφήνεια Ψάχνετε ένα έξυπνο σύστηµα µε λιγότερα βήµατα στο χειρισµό που να µπορεί, ωστόσο, να σας υποστηρίξει στη διαχείριση του διαβήτη εάν θέλετε κάτι παραπάνω από ένα απλό αποτέλεσµα µέτρησης; Ο νέος µετρητής Accu-Chek Instant από την Roche Diabetes Care, τον παγκοσµίως κορυφαίο πάροχο συστηµάτων παρακολούθησης γλυκόζης, έχει σχεδιαστεί ώστε να είναι όσο γίνεται πιο απλός µε πλοήγηση 1-πλήκτρου. Επιτρέπει ταυτόχρονα καλύτερη διαχείριση του διαβήτη µέσω του δείκτη επιθυµητού εύρους και εύκολο συγχρονισµό µε το σύστηµα διαχείρισης διαβήτη Accu-Chek Connect. Μόλις ο µετρητής συνδεθεί, τα δεδοµένα µπορούν να µεταφερθούν ασύρµατα στην εφαρµογή Accu-Chek Connect ή στη διαδικτυακή πύλη Accu-Chek Connect Online. Τα αποτελέσµατα µπορούν να αποσταλούν άµεσα µέσω της εφαρµογής προκειµένου να ενηµερώνονται οι φροντιστές ή και να αποσταλούν αυτόµατα µέσω της διαδικτυακής πύλης σε ένα γιατρό για την άµεση παροχή βοήθειας. Η εφαρµογή διαθέτει επίσης την κλινικά αποδεδειγµένη Προτεινόµενη Δόση Bolus Accu-Chek* για σωστή δοσολογία ινσουλίνης. Ο ∆ιαβήτης σε ζωντανή σύνδεση…τόσο απλά. Το σύστηµα προσφέρει προηγµένη ακρίβεια (10/10) µε τη νέα χηµική σύνθεση της ταινίας µέτρησης, υπερκαλύπτοντας τις προδιαγραφές για την ακρίβεια του προτύπου ISO 15197:2013/EN ISO 15197:2015. www.accu-chek.gr

Η FREZYDERM πρωτοπορεί και προσφέρει εξειδικευµένη οδοντιατρική φροντίδα για τα άτοµα που πάσχουν από ΣΔ. Για την καθηµερινή στοµατική φροντίδα των διαβητικών, οδοντόκρεµα Diabetic Toothpaste. Ο εξειδικευµένος συνδυασµός βιοενεργού πεπτιδίου και υαλουρονικού οξέος αποτρέπει τις συνέπειες της αύξησης γλυκόζης στη στοµατική κοιλότητα των ατόµων µε σακχαρώδη διαβήτη. Μειώνει την οστική απώλεια, καταπολεµά τη µικροβιακή πλάκα, ενυδατώνει και επουλώνει τα ούλα, αντιµετωπίζει την ξηροστοµία, µειώνει την αιµορραγία των ούλων και προστατεύει από την τερηδόνα.

WINMEDICA Η νεα εποχη στην χορηγηση σιδηρου απο το στοµα

Το SIDERAL® FORTE και το SIDERAL® FOLICO είναι 2 συµπληρώµατα διατροφής µε σίδηρο και βιταµίνες τα οποία κυκλοφορούν στην Ελλάδα από τη φαρµακευτική εταιρεία WIN MEDICA. Τα προϊόντα

SiderAL® χρησιµοποιούν µία καινοτόµα τεχνολογία για τη µεταφορά και απόδοση του σιδήρου στον οργανισµό, την σουκροσωµική τεχνολογία. Η σουκροσωµική τεχνολογία βασίζεται σε µία δοµή από φυσικά συστατικά Χάρη σε αυτήν την τεχνολογία επιτυγχάνεται: • πολύ υψηλή απορρόφηση χωρίς ανεπιθύµητες ενέργειες από το γαστρεντερικό σύστηµα, πρόβληµα πολύ συνηθισµένο µε τα άλλα σκευάσµατα σιδήρου. • χορήγηση µια φορά την ηµέρα, οποιαδήποτε ώρα της ηµέρας µε γεµάτο ή άδειο στοµάχι

MENARINI Συνδυασµός µέτρησης γλυκόζης και κετονών αίµατος από τον ίδιο µετρητή GlucoMen areo 2K της MENARINI diagnostics για τη διαχείριση της διαβητικής κετοξέωσης. Η ∆ιαβητική Κετοξέωση (∆ΚΟ) αποτελεί µια σοβαρή µεταβολική διαταραχή, η οποία οφείλεται σε απόλυτη ή σχετική ανεπάρκεια ινσουλίνης. Η ∆ΚΟ εµφανίζεται συνήθως κατά τη διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 1 ή όταν το πάσχον άτοµο παραλείψει δόσεις ινσουλίνης ή όταν η χορηγούµενη ινσουλίνη δεν είναι επαρκής. Οι κετόνες εµφανίζονται στον οργανισµό λόγω της έλλειψης και µετρούνται στο αίµα χρησιµοποιώντας το σύστηµα µέτρησης GlucoMen areo 2K µε τις αντίστοιχες ταινίες GlucoMen areo Ketone Sensors.

62 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

σηµεια διανοµης ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩ∆ΗΣ ∆ΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙ∆Α ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:

ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝ∆ΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ∆ΙΑΒΗΤΗ (ΕΛΟ∆Ι) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΑΙ∆ΙΩΝ & ΕΦΗΒΩΝ ΜΕ ΕΝ∆ΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ «ΓΑΛΗΝΟΣ» Θεοφιλοπούλου 16 Τ.Κ 11743 Αθήνα Τηλ. 210 9226798 e-mail info@galinos.org.gr www.galinos.org.gr ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΑΝΙΚΟ ∆ΙΑΒΗΤΗ «ΠΕΝ∆Ι» ∆ηµητρίου Χατζή 63 Τ.Κ 45445 Ιωάννινα Tηλ. 2651073634 & FAX e-mail enosidiaviti@gmail.com www.pendi.eu ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΑΓΩΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΑΝΙΚΟΥ ∆ΙΑΒΗΤΗ «ΠΕΑΝ∆» Μακρυνίτσας 12-14 Αµπελόκηποι Αθήνα Τ.Κ 11522 Αθήνα Τηλ. 2107796660 & FAX 2107796461 e-mail info@peand.gr www.peand.gr ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ∆ΙΑΒΗΤΗ (Π.Ε.∆) Φερών 8 Τ.Κ 10434 Αθήνα Τηλ. 6972155440 2108838113e-mail elodi@elodi.org ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΑΝΙΚΟ ∆ΙΑΒΗΤΗ «ΠΑ.ΣΥ.ΝΕ.∆.» Πανεπιστηµίου 118 Τ.Θ. 21170013 Ηράκλειο Κρήτης

Σε όλα τα διαβητολογικά κέντρα πανελλαδικά (βλ. σελίδες 62-63)

Τηλ. 2810312501 6972307627, 6972623410 e-mail vasiliki_louvari@yahoo.gr www.pasined.gr ΣΥΛΛΟΓΟΣ ∆ΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΝΟΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ «∆ΙΑΒΗΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ» Εθνικής Αντιστάσεως 11(Στοά) Εµπορικό Πολύκεντρο Πτολεµαΐδα Τ.Κ 50200 Πτολεµαΐδα Τηλ. & Φαξ 2463028188 e-mail info@diavitiki-poria.gr www. diabitikoi-poria.gr ΕΝΩΣΗ ΓΟΝΕΩΝ ΠΑΙ∆ΙΩΝ & ΝΕΩΝ ΜΕ ∆ΙΑΒΗΤΗ Λεωφόρος Νίκης 3 Τ.Κ 54624 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τηλ. 2310 223518, 2310580369 fax 2310 223595 e-mail diabetestype1@gmail.com, www.diabetic.gr ΣΥΛΛΟΓΟΣ ∆ΙΑΒΗΤΙΚΩΝ Ν. ΣΕΡΡΩΝ Ορφέως 14 (Παλαιό Νοσοκοµείο) Τ.Κ 62122 Τηλ και Φαξ 2321058791 e-mail diabitikoi_serron@gmail.com ΠΑΝΘΕΣΣΑΛΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ∆ΙΑΒΗΤΗ Σκουφά 29 Τ.Κ 41222 Λάρισα, Τηλ. 6945797394 e-mail register@pasydi.gr www.register@pasydi.gr

επικοινωνήστε µε τα γραφεία της ΕΛΟ∆Ι (Οδός Φερών 8, 104 34, Αθήνα)

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ∆ΙΑΒΗΤΗ & ΦΙΛΩΝ ΝΟΜΟΥ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ ΚΑΙ ΙΘΑΚΗΣ «ΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΗ ΖΩΗΣ» Αργοστόλι Τ.Κ 28100 Κεφαλονιά Tηλ 6972296069 e-mail vandorosd@gmail.com ΣΥΛΛΟΓΟΣ ∆ΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΜΑΘΙΑΣ «ΓΛΥΚΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ» Σωφρονίου 25 (ΚΑΠΗ Νάουσας) Τ.Κ 59200 ΝΑΟΥΣΑ Τηλ. 2332024947 e-mail syllogosdiavitikonnimathias@ yahoo.gr ΣΥΛΛΟΓΟΣ ∆ΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΝΟΜΟΥ ΕΒΡΟΥ (ΣΥ.∆.Ν.Ε) Νικηταρά 25 Τ.Κ 68 131 Αλεξανδρούπολη Τηλ. 6943124050 e-mail sydne2015@yahoo.gr www. sydne2015.weebly.com ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΝΕΑΝΙΚΟ ∆ΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ ΠΡΕΒΕΖΑΣ “MELLITUSCELIAC” Παπάγου 30 T.K48100 Πρέβεζα Τηλ. 6943770946, Τηλ.6979359262 e-mail: mellitusceliac@gmail.com

ενηµερωθείτε στο www.elodi.org

ή αποστείλατε την παρακάτω αίτηση συνδροµής

Γίνετε ∆ΩΡΕΑΝ συνδροµητές στο περιοδικό Σακχαρώδης ∆ιαβήτης - Φροντίδα για όλους Aποστείλατε τα στοιχεία σας στο fax: 210 88 38 118, ή µπορείτε να αποστείλετε την αίτηση στα γραφεία της ΕΛΟ∆Ι, Φερών 8, 104 34, Αθήνα ή ηλεκτρονικά στο www.elodi.org. Για περισσότερες πληροφορίες καλέστε στο 210 88 38 113 (09:00 - 13:00).

Στοιχεία συνδροµητή Όνοµα - Επώνυµο: ∆ιεύθυνση: Περιοχή:

ΤΚ:

Τηλέφωνο: e-mail: Υπογραφή: Επιθυµώ να λαµβάνω το περιοδικό: σε έντυπη µορφή σε ηλεκτρονική µορφή

Συναινώ στην αποθήκευση και διατήρηση των ως άνω στοιχείων µου από την ΕΛΟ∆Ι, αποκλειστικά για την αποστολή του περιοδικού και σύµφωνα µε το καταστατικό της

χρηστικα ΑΘΗΝΑ » Πανεπιστηµιακό Γενικό Νοσοκοµείο Αθηνών «Αττικόν», Β' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών, Ρίµινι 1,ΤΚ 12462, Χαϊδάρι, Τ: 210 5831000, 2105832013 (εξωτ. ιατρείο) fax: 210 5326454 » Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Αγία Σοφία», Α' Παιδιατρική Κλινική Παν. Αθηνών, Μ. Ασίας & Θηβών, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 213 2013451, 210 7496312 (εξωτ. ιατρείο) fax: 210 7795538 » Γ.Ν. Αθηνών «Αλεξάνδρα», Β. Σοφίαs 80, ΤΚ 11528, Αθήνα, Τ: 210 7770501-4, (εξωτ. ιατρείο), Τ: 210 3381392, fax: 210 7770473 » Γ.Ν. Αθηνών «Γ. Γεννηµατάς», Λ. Μεσογείων 154, ΤΚ 15669, Παπάγου, Τ: 210 7768000, 210 7768283 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7705980 » Γ.Ν. Αθηνών «Ιπποκράτειο», Β' Παθολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών, Β. Σοφίας 114, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7769000, 213 2088333 (εξωτ. ιατρείο) fax: 213 2088646 » Περιφερειακό Γ.Ν. Αθηνών «ΚοργιαλένειοΜπενάκειο Ε.Ε.Σ.», Ερυθρού Σταυρού 1, Αµπελόκηποι, ΤΚ 11526, Αθήνα, Τ: 210 6414000, 210 6414737 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6414800 » Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Π.& Α. Κυριακού», Λεωφ. Μεσογείων 24, ΤΚ 10024, Αθήνα, Τ: 213 2009800, 210 7726856 (εξωτ. ιατρείο), 213 2009856 » Γ.Ν. Αθηνών «Λαϊκό», Α' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών, Αγ. Θωµά 17, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7456000, Τ: 210 7456874 (εξωτ. ιατρείο), 210 7456294 Τετ., 210 7456308 Πέµ., fax: 210 7791839 » Ν.Γ.Ν. «Ο Ευαγγελισµός», Ενδοκρινολογικό Τµήµα, Υψηλάντου 45, ΤΚ 10676, Αθήνα, Τ: 210 7201000, 210 7201258 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7291808

Τ: 2313303316 (ραντεβού), 2310 9933369 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 994608 » Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Β' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως 49, ΤΚ 54642, Θεσσαλονίκη, Τ: 2310 89200, 2310 892101, 2310 892616, (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 856075 » Γ.Π.Ν. Θεσσαλονίκη «Παπαγεωργίου», Γ' Παθολογική Κλινική, Περιφ. Οδόs Θεσσαλονίκης, Ν. Ευκαρπία, ΤΚ 56403, Ν. Ευκαρπία Θεσσαλονίκης, Τ: 2313 323000 (εξωτ. ιατρείο) (εσωτ. 4226 ή 4248), fax: 2310321862 ΙΩΑΝΝΙΝΑ » Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο Ιωαννίνων, Λεωφ. Σταύρου Νιάρχου, ΤΚ 45500, Ιωάννινα, Τ: 26510 99111, 26510 99227 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2651046617 ΠΑΤΡΑ » Πανεπιστηµιακό Γ.Ν. Πατρών, ΤΚ 26110, Πάτρα, Τ: 2610 999111, 2610 969149 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2610 969168

ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ∆ΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΑ ΙΑΤΡΕΙΑ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑ∆Α / ΑΤΤΙΚΗ & ΠΕΙΡΑΙΑΣ » Μαιευτικό Γυναικολογικό κέντρο Αθηνών «Έλενα Ε. Βενιζέλου», Πλ. Ε. Βενιζέλου, ΤΚ 11521, Αθήνα, Τ: 210 6402000, 210 6402261 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6411156 » Π.Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Π.&Α. Κυριακού», Θηβών & Λεβαδείας 3, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 213 2009000, 213 2009310 (εξωτ. ιατρείο), fax: 213 2009429 » Ν.Γ.Ν.Α. «Σπηλιοπούλειο», ∆. Σούτσου 21, ΤΚ 10671, Αθήνα, Τ: 210 6410445, 213 2023418 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6446951

» Ν.Γ.Ν. Αθηνών ΝΙΜΤΣ, Movήs Πετράκη 12, ΤΚ 11521, Αθήνα, Τ: 210 7288001, 210 7288111 (εξωτ. ιατρείο) fax: 210 7297958

» Γ.Ν.Μ. 1ο Νοσοκοµείο ΙΚΑ (Μελισσιών), Τέρµα Ζαΐµη, ΤΚ 15127, Μελίσσια, Τ: 210 8106200, 210 8106262 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 8041837

» Γ.Ν. Αθηνών «Πολυκλινική», Πειραιώς 3, ΤΚ 10552, Αθήνα, Τ: 210 5276000, 210 5276222 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 5202944

» 251 Γενικό Νοσοκοµείο Αεροπορίας, Π. Κανελλοπούλου 3, ΤΚ 15500, Χολαργός, Τ: 210 7463399, 210 7464093 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7715690

ΠΕΙΡΑΙΑΣ » Γ.Ν.Π. «Άγιos Παντελεήµων», ∆ηµ. Μαντούβαλου 3, ΤΚ 18484, Νίκαια, Τ: 213 2077000, 213 2077660 (εξωτ. ιατρείο), fax: 213 2076426 » Γ.Ν. Πειραιά «Τζάννειο», Αφεντούλη & Ζαννή 1, ΤΚ 18536, Πειραιάς, Τ: 210 4592000, 210 4592174 & 583, (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 4511709

» Γ.Ν.Ν.Θ. Αθηνών «Σωτηρία», Μεσογείων 152, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7778611-19, 210 7763194 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7778838 » Γ.Ν. Αθηνών «Σισµανόγλειο», Σισµανογλείου 1, Μαρούσι, ΤΚ 15126, Αθήνα, Τ: 210 8039001-60, 210 8039789 (εξωτ. ιατρείο), fax 210 8042700

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

» Γ.Ν.Ν. Αθηνών «Ελπίς», ∆ηµητσάνης 7, ΤΚ 11522, Αθήνα, Τ: 210 6434001, 210 6494270 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6445602

» Π.Γ.Ν.θ. «ΑΧΕΠΑ», Α' Παθολογική Κλινική Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, Στ. Κυριακίδη 1, ΤΚ 54636, Θεσσαλονίκη,

» Γ.Ν. Βούλας «Ασκληπιείο», Βασ. Παύλου 1, ΤΚ 16673, Βούλα, Τ: 213 2163000, 2132163142 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 8923326

64 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

» Γ.Ν. Πειραιά «Aγιos Παντελεήµων», Ενδοκρινολογικό Τµήµα, ∆. Μαντούβαλου 3, Νίκαια, ΤΚ 18484, Νίκαια, Τ: 213 2077000, 213 2077448 (εξωτ. ιατρείο), fax.: 213 2076709 » Γ. Αντικαρκινικό Ν. Πειραιά «Μεταξά», Μπόταση 51, ΤΚ 18537, Πειραιάς, Τ: 213 2079670 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 4599774 » Γ.Ν.Α. «Γεώργιος Γεννηµατάς», Λεωφ. Μεσογείων 154, ΤΚ 15669, Αθήνα, Τ: 213 2032000, 213 2032283-4, fax: 210 7705980 » Γ.Ν.Α. «Αγία Όλγα», Αγίας 'Ολγας 3-5, ΤΚ 14231, Ν. Ιωνία, Τ: 213 2057000, 213 2057222 (εξωτ. ιατρείο) » ΕΝ.Ε. «Θριάσιο», Λεωφόρος Γ. Γεννηµατά, ΤΚ 19018, Μαγούλα, Τ: 213 2028000, 213 2028774 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 5551243 » Γ.Ν.Α. «Η Παµµακάριστος», Ιακωβάτων 43, ΤΚ 11144, Αθήνα, Τ: 210 2284851, 210 2001100, 210 2001344 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 2020002 » Ν.Γ.Ν.Α. «Αµαλία Φλέµινγκ», 25ns Μαρτίου 14, ΤΚ 15126, Μελίσσια, Τ: 210 8030303, 210 8038371 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 8038399 » Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Αγία Σοφία», Μ. Ασίας & Θηβών, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7467000, 210 7467002 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7797649 Ν. ΒΟΙΩΤΙΑΣ » Ν.Γ.Ν. Θηβών, Τσεβά 2, ΤΚ 32200, Θήβα, Τ: 22620 24444, 26623 50133 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22620 25406 Ν. ΕΥΒΟΙΑΣ » Ν.Γ.Ν. Χαλκίδας, Γαζέπη 48, Χαλκίδα, ΤΚ 34100, Τ: 22210 21901-10, 22210 35259 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22210 85131 » Κ.Υ. Καρύστου, Πολ. Κάτσικα 56, ΤΚ 34001, Κάρυστος, Ν. Ευβοίας, Τ: 22243 50100, 22243 50104 (εξωτ. ιατρείο) Ν. ΦΘΙΩΤΙ∆ΑΣ Ν.Γ.Ν. Λαµίας, Παπασιοπούλου Τέρµα, ΤΚ 35100, Λαµία, Τ: 22310 63000, 22310 63087 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22310 63324 Ν. ΦΩΚΙ∆ΟΣ » Ν.Γ.Ν. Άµφισσας, Οικισµός ∆ροσοχωρίου, ΤΚ 33100, Άµφισσα, Τ: 22650 28460, (εσωτ: 171), fax: 2265022086 ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ / Ν. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ » Ν.Γ.Ν.Θ. «Άγιos ∆ηµήτριος», Ελένης Ζωγράφου 2, ΤΚ 54634, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 322100, 2313 322427 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2313 322205 » Ν.Α.Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Άγιos Παύλος», Εθνικής Αντίστασης 161, Φοίνικας, TK 54625, Θεσσαλονίκη, Τ. 2310 493400 (τηλ. κέντρο), 2310 49353 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 451727

οδηγος διαβητολογικων κεντρων Ο οδηγός διαβητολογικών κέντρων είναι σύµφωνος µε τα επίσηµα στοιχεία του ΕΚΕ∆Ι, όπως δηµοσιεύτηκαν στις επίσηµες λίστες του ΕΚΕ∆Ι στις 7/7/2011.

» Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «ΑΧΕΠΑ», Β' Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, Στ. Κυριακίδη 1,ΤΚ 54636, Θεσ/νίκη, 7/23/0 993111, 2310 993375-6 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 994803 » Ν.Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Γ. Γεννηµατάς» (κεντρικό), Εθνικής Αµύνης 41, ΤΚ 54635, Θεσσαλονίκη, Τ: 2310 211221, fax: 2310 210401 » Β' Γενικό Νοσοκοµείο ΙΚΑ Θεσσαλονίκης, (Παναγία), Ν. Πλαστήρα 22, ΤΚ 55132, Κρήνη Θεσσαλονίκης, Τ: 2310 476936, fax: 2310 438322 » Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Α' Παιδιατρική Κλινική Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως 49, ΤΚ 54642, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 312000, 2310 892462 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 992784 » Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Α' Παθολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως 49, ΤΚ 54642, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 312000, 2310 892394 & 96 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310819758 » Γ.Π.Ν. Θεσσαλονίκης «Παπαγεωργίου», Α' Παθολογική Κλινική, Περιφ. Οδόs Θεσσαλονίκης, Ν. Ευκαρπία, ΤΚ 56403, Ν. Ευκαρπία Θεσσαλονίκης, Γ23/3 323000, 2310693251-2, (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 321862 » Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Γ. Παπανικολάου», ΤΚ 57010, Εξοχή, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 307000, 2313 307528 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 357603 » Θεαγένειο Αντικαρκινικό Νοσοκοµείο Θεσσαλονίκης, Αλεξ. Συµεωνίδη 2, ΤΚ 54351, Θεσσαλονίκη, Τ. 2310 898170 Ν. ΚΙΛΚΙΣ » Νοσοκοµείο Γουµένισσας, Μαυροπούλου 9, ΤΚ 61300, Γουµένισσα, Ν. Κιλκίς, 7/234304/4//, 23433 50321 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23430 428431 » Ν.Γ.Ν. Κιλκίς, Νοσοκοµείου 1, ΤΚ 61100, Κιλκίς, Τ: 23413 51400,23413 51671 / 51498 (εξωτ. Ιατρείο), fax: 23413 51630 Ν. ΠΙΕΡΙΑΣ » Ν.Γ.Ν. Κατερίνns, 7ns Μεραρχίας 26, ΤΚ 60100, Κατερίνη, Τ: 23513 50200, 23513 50251 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23513 50115 Ν. ΧΑΛΚΙ∆ΙΚΗΣ » Ν.Γ.Ν. Χαλκιδικής, ΤΚ 63100, Πολύγυρος, Τ: 23710 20101, 2371020248 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23710 23781 Ν. ∆ΡΑΜΑΣ » Γ.Ν.Ν. ∆ράµας, Τέρµα Ιπποκράτους, TK 66100, ∆ράµα, Τ: 25210 23351-55, 25210 61458, 61433, (εξωτ. ιατρείο), fax: 25210 21883 Ν. Καβάλας » Ν.Γ.Ν. Καβάλας, Ύψωµα Βασιλάκη, ΤΚ 65500, Περιοχή Αγ. Σύλλα, Καβάλα, Τ: 2513 501100, 2513 501231-2 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2513 501548

Ν. ΣΕΡΡΩΝ

Ν. ΚΑΡ∆ΙΤΣΑΣ

» Ν.Γ.Ν. Σερρών, 3ο χλµ Σερρών-∆ράµας, ΤΚ 62100, Σέρρες, Τ 23210 94500, 23210 94567 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23210 94713

» Ν.Γ.Ν. Καρδίτσας, Τέρµα Ταυρωπού, ΤΚ 43100 Καρδίτσα, Τ: 24410 65555, 24413 51222 (εξωτ. ιατρείο) fax.: 24410 26313

Ν. ΗΜΑΘΙΑΣ

ΘΡΑΚΗ /Ν. ΕΒΡΟΥ

» Γ.Ν.Ν. Βέροια, Ασωµάιων Βεροίας 5, ΤΚ 59100, Βέροια, Τ: 23310 59100, 23313 51141 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23310 29920

» Π.Γ.Ν. Αλεξανδρούπολης, ∆ραγάνα, ΤΚ 68100, Αλεξανδρούπολη, Τ: 25510 74000, 25510 75520 (εξωτ. ιατρείο), fax: 25510 76420

» Ν.Γ.Ν. Νάουσας, Νοσοκοµείου 3, ΤΚ 59200, Νάουσα, Τ: 23320 22200, 23320 59241 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23320 23422 Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ » Ν.Γ.Ν. Κοζάνης «Μαµάτσειο», Μαµαισείου 1, ΤΚ 50100, Κοζάνη, Τ: 24610 67600, 24613 52647 (εξωτ. ιατρείο), fax: 24613 52630 Ν.ΠΕΛΛΗΣ » Ν.Γ.Ν. Γιαννιτσών, Τέρµα Λάµπρου Καισώνη, ΤΚ 58100, Γιαννιτσά, Τ: 23820 56200, 23820 56536 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23820 26553 ΝΗΣΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ / Ν. ΛΕΣΒΟΥ » Ν.Γ.Ν. Μυτιλήνης «Βοστάνειο», Ε. Βοσιάνη 48, ΤΚ 81100, Μυτιλήνη, Τ: 22510 57700, 22513 51540 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22510 40366 Ν. ΣΑΜΟΥ » Ν.Γ.Ν. Σάµου «Άγιος Παντελεήµων», Κεφαλοπούλου 17, ΤΚ 83100, Σάµος, Τ: 22730 83100 (τηλ. κέντρο), 22730 83499 - 83136 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22730 28968 / Κέντρο Υγείας Καρλοβασίου Τ: 22730 32222 ΗΠΕΙΡΟΣ / Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ » Γ.Ν. Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα», Λεωφόρος Μακρυγιάννη, ΤΚ 45001, Ιωάννινα, Τ: 26510 80111, 26510 80444 - 80475 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2651031414 ΘΕΣΣΑΛΙΑ / Ν. ΛΑΡΙΣΑΣ » Πανεπιστηµιακό Γ. Ν. Λάρισας, Μεζούρλο, ΤΚ 41110, Λάρισα, Τ: 2413 501000, 2413 5024308, 2431 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2410 611097

Ν. ΞΑΝΘΗΣ » Ν.Γ.Ν. Ξάνθης, Νεάπολη Ξάνθης, TK 67100, Ξάνθη, Τ: 25410 47100, 25410 47261-262 (εξωτ. ιατρείο), fax: 25410 72139 Ν. ΡΟ∆ΟΠΗΣ » Ν.Γ.Ν. Κοµοτηνήs, Σισµανόγλου 45, ΤΚ 69100, Κοµοτηνή, Τ: 25313 51100, 25313 51465 (εξωτ. ιατρείο), fax: 25313 51527 ΝΗΣΙΑ ΙΟΝΙΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ / Ν. ΖΑΚΥΝΘΟΥ » Ν.Γ.Ν. Ζακύνθου, ΤΚ 59200, Ζάκυνθος, Τ: 26950 59100, 26950 59221 (εξωτ. ιατρείο), fax: 26950 42520 Ν. ΛΕΥΚΑ∆ΑΣ » Ν.Γ.Ν. Λευκάδας, Βαλαωρίτου 24, ΤΚ 31100, Λευκάδα, Τ: 26450 38200, 26450 38284 (εξωτ. ιατρείο), fax: 26450 25377 ΚΡΗΤΗ / Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ » Γ.Ν. Ηρακλείου «Βενιζέλειο», Λ. Κνωσσού 363, ΤΚ 71409, Ηράκλειο Κρήτης, Τ: 2810 368000, 2810 368174 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2810 368684 » Πε..Πα.Γ.Ν. Ηρακλείου, ∆ιασταύρωση Βουτών- Σταυρακίου, ΤΚ 71110, Βούτες Ηρακλείου, Τ: 2810 392111, 2810 392269 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2810542064 Ν. ΧΑΝΙΩΝ » Ν.Γ.Ν. Χανίων «Άγιος Γεώργιος», ∆ηµοκρατίας 81, ΤΚ 73134, Χανιά, Τ: 28210 22000, 28210 22594 (εξωτ. ιατρείο), fax: 28210 71112, 28210 22394 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ / Ν. ΑΡΓΟΛΙ∆ΟΣ

» Γ. Ν. Λάρισας, Τσακάλωφ 1, ΤΚ 41221, Λάρισα, Τ: 2410 230031, 2410 560384 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2410 535150

» Ν.Γ.Ν. Άργους, Κορίνθου 191, ΤΚ 21200, Άργος, Τ: 27513 60290, 27510 24455, 27510 64128 (εξωτ. ιατρείο), fax: 27510 24644

Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ

Ν. ΑΡΚΑ∆ΙΑΣ

» Ν.Γ.Ν. Βόλου «Αχιλλοπούλειο», Πολυµερή 134, ΤΚ 38222, Βόλος, Τ: 24210 94200, 24213 51115 (εξωτ. ιατρείο), fax: 24210 36870

» Ν.Γ.Ν. Τρίπολης «Ευαγγελίστρια», Ερ. Σταυρού (Τέρµα), ΤΚ 22100, Τρίπολη, Τ: 2710 371700, 2710 371809 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2710 338175

Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ

Ν. ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

» Ν.Γ.Ν. Τρικάλων, Καρδίτσης 56, ΤΚ 42100, Τρίκαλα, Τ: 24313 50100, 24313 50721 (εξωτ. ιατρείο), fax.: 24310 37392

» Ν.Γ.Ν. Κορίνθου, Λ. Αθηνών 53, ΤΚ 20100, Κόρινθος, Τ: 27413 61400, 27413 61549 (εξωτ. ιατρείο), fax: 27410 20529, 27413 61300

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

ς τις τε µα λ ί ε τ Σ ς στο ς σα ι ε σ g τή di.or ερω @elo o f n i

ΕΣΥ, ντρια ύ θ υ ∆ιε ώην ος, πρ ΕΚΠΑ ρ τ ία γήτρια Ψυχ η – θ ς α ο Κ ρ ουρη υχίατ ν Επίκ αιδοψ η Π ώ , ρ υ », π λο πού οφία γία Σ ιακο Α Λ Η α « δ ων Μάγ Παίδ οµείο κ ο σ Νο

Μας ρωτάτε - σας απαντάµε 1 Είµαι 26 χρόνων, έγκυος στον τέταρτο µήνα, πρώτη εγκυµοσύνη, και ο γυναικολόγος µου διαπίστωσε στον εργαστηριακό έλεγχο ότι έχω διαβήτη κύησης. Αυτό σηµαίνει ότι θα συνεχίσει η διαταραχή του σακχάρου και µετά τον τοκετό; Ο διαβήτης κύησης είναι διαταραχή της γλυκόζης που εµφανίζεται στην εγκυµοσύνη σε µια γυναίκα που πριν είχε φυσιολογικό σάκχαρο. Φυσικά, η αύξηση του σακχάρου κατά την κύηση χρειάζεται αντιµετώπιση µε δίαιτα ή και µε ινσουλίνη για να αποφευχθούν επιπλοκές στη µητέρα και κυρίως στο έµβρυο, και συνήθως µετά τον τοκετό το σάκχαρο στο αίµα επιστρέφει σε φυσιολογικά επίπεδα. µε εξαίρεση λίγες περιπτώσεις (5% - 10%). Ωστόσο, ο διαβήτης κύησης είναι ένα προµήνυµα για µελλοντική εµφάνιση διαβήτη τύπου 2 µε µια πιθανότητα 40% - 60% στα επόµενα 5 - 10 χρόνια. Η διατήρηση κανονικού σωµατικού βάρους και η συστηµατική σωµατική δραστηριότητα µειώνουν αυτόν τον κίνδυνο. Στο πλαίσιο αυτού του ενδεχόµενου, 3 µήνες µετά τον τοκετό πρέπει να γίνεται δοκιµασία γλυκόζης και εφόσον βρεθεί φυσιολογική να επαναλαµβάνεται όπως θα συστήσει ο γιατρός σας, συνήθως ανά τριετία.

66 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 7-9/2016

2 Μια εξαδέλφη µου είπε ο γιατρός της διαπίστωσε σε εξετάσεις που έκανε ότι έχει «παθολογικό σάκχαρο» και της συνέστησε να κάνει δοκιµασία γλυκόζης για να δουν αν έχει προδιαβήτη ή διαβήτη. Ποιο είναι το «παθολογικό σάκχαρο» και τι είναι η δοκιµασία γλυκόζης. Όταν είµαστε νηστικοί τουλάχιστον 6 ώρες και το σάκχαρο στο αίµα µας βρεθεί από 100 έως 125 mg/ dl τότε λέµε ότι έχουµε «παθολογικό σάκχαρο» νηστείας. Στις περιπτώσεις αυτές υπάρχει πιθανότητα περίπου 50% να έχουµε προδιαβήτη ή διαβήτη τύπου 2. Για να το διαπιστώσουµε κάνουµε τη δοκιµασία ανοχής γλυκόζης. Στη δοκιµασία αυτή υποβάλλεται το άτοµο νηστικό από το προηγούµενο βράδυ. Λαµβάνεται αίµα για τον προσδιορισµό του σακχάρου και αµέσως µετά πίνει ένα διάλυµα που περιέχει 75 γραµµάρια γλυκόζης. 2 ώρες αργότερα µετριέται πάλι το σάκχαρο στο αίµα. Αν το σάκχαρο είναι στις 2 ώρες µεταξύ 140 και 199 mg/dl λέµε ότι ο εξεταζόµενος έχει παθολογική γλυκόζη νηστείας, ενώ αν το σάκχαρο είναι 200 mg/dl και πάνω λέµε ότι έχει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Είναι φανερό ότι η παθολογική γλυκόζη νηστείας είναι ένα σκαλοπάτι πριν το διαβήτη για αυτό και ονοµάζεται προδιαβήτης.