ការអប់រំ និងអាជីព នាំយុវជនកម្ពុជាឲ្យមានការងារកាន់តែប្រសើរក្នុងជីវិត
ពីកុមារលក់ដូរកំប៉ិកកំប៉ុកអភិវឌ្ឍខ្លួនរហូត ទទួលបានមេដាយឥស្សរិយយសនារីរតនៈ Ing Sovan Ly: Willing to help society helps me succeed
ស្ដាប់ស្រីស្អាតOun Yuna Coobii បង្អួតសំឡេងលើហ្វេសប៊ុក Let’s listen to Oun Yuna Coobii sing
យុវជននួន ឌីណា និស្សិតអាហារូបករណ៍ ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រផ្នែកកសិកម្មនៅថៃ Nuon Dina: scholarship student studying agriculture in Thailand
យុវជនងាកមកអភិវឌ្ឍវិស័យកសិកម្មដ ើម្បីអភិវឌ្ឍខ្លួនឯ ង និងស ង្គមជាតិ Developing agriculture together for yourself and nation
02
CONTENTS
www.postkhmer.com/lift •
រ
CEO: Chris Dawe Publisher: Ross Dunkley Email: pivoine.beang@ phnompenhpost.com Telephone:
skilhlsel:p t f o s d Hard aannLy: Willing teod e Ing Sov elps me succ h y societ
4
Youth Corner:
Low price for farmers, but hight at the market
023 214 311
5
Online: facebook.com/liftcambodia Photographers: Mai Virakand Pha Lina
ocus: F h t u o Y
Design: Aim Valinda and Than Veasna Sub-editor: Bennett Murray ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ ការិយាល ័យកណ្តាល
Feature:
Developing agriculture together for yourself and nation
ក្រុមហ៊ុនប៉ុស្តិ៍មេឌា ខូអិល ធីឌី
6-7
ការិយាល ័យលេខ ៨៨៨ អគារ F ជាន់ទី៨ ស្ថិតនៅមជ្ឈមណ្ឌលភ្នំពេញ
kes an dent ta u t s w a L ture job agricul
abroa d:
កែងមហាវិថីសុធារស និងមហាវិថី
អគ្គនា យក លោកគ្រីស ដ័រ ចាងហ្វាង
និពន្ធនាយក
Career:
I want to be an expert farmer
កៃ គឹមសុង, អាឡាំង ផាកហៅ
9
ប្រធានគ្រប់គ្រងការីនិពន្ធ សំរិទ្ធ, ដេវិដប៉ូល
Nuon Schol Dina, arship stude nt
ជម្រាបសួរប្រិយមិត្ដ
ដូវវស្សាចូលមកដល់ហើយប្រជា កសិករចាប់ផ្តើមភ្ជួររាស់និងដាំ ស្រវូ ។ ចំពោះអ្នកដែលច ល ូ ចិតធ ្ត ្វើ ចម្ការវិញ មានអ្នកខ្លះក៏ចាប់ផ្តើមដាំដំ ណាំ ឬអ្នកខ្លះទៀតប្រមូលផលដំណាំ យកទៅលក់នៅឯផ្សារជាហូរហែ។ រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ មានយុវជនជាច្រើននាក់ បានចាក ចេញព ស ី ក ្រុ កំណត ើ មកទីកង ្រុ ភ្នព ំ ញ េ ដើម្បីសិក្សា ធ្វើការនៅតាមរោងចក្រ ជាកម្មករសំណង់ ជាអ្នកប្រកបរបរ អាជីវក ម្មផ្សេងៗ និងច ំណាកស្រុកទៅធ្វើការនៅក្រៅប្រទេស។ ការចាក ចេញដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នេះ បានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់កង្វះខាតកម្មករ និងកសិករធ្វើការនៅស្រុកកំណើតរបស់ពួកគេ។ អ្នកយកព័ត៌មានរបស់ LIFT ពិភាក្សាអំពីការលើកទឹកចិត្តឲ្យយុវជនត្រឡប់ទៅធ្វើការនៅស្រុក កំណើតរបស់ពួកគេវិញ។ ទោះបីជាកសិកម្មជាវិស័យសំខាន់ ប៉ុន្តែប្រជាកសិករមួយចំនួនតែងតែ ត្អូញត្អែរអំពីផលកម្រៃដែលលក់ភោគផល មានតម្លៃទាបជាងខ្លាំងជាង តម្លៃដែលឈ្មួញកណ្តាលយកទៅលក់បន្តនៅលើទីផ្សារ ដែលបញ្ហានេះ បានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ទឹកចិត្តដែលគាត់ខិតខំដាំដុះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ LIFT រកបានយុវជនមួយរូបដែលមាន បំណងចង់កយ ្លា ជាកសិករ ដោយចិតស ្ត ឡា ្រ ញ់ និងចូលច ត ិ ខា ្ត ងវិសយ ័ នេះ ហើយលោកថែមទាំងចង់ដង ឹ ទៀតថា តើធយ ្វើ ង ៉ា ដូចម្តច េ ដើមប្ ឲ ី យ្ ក្លាយជា កសិករគំរូ? LIFT សង្ឃឹមថា ក្តីស្រមៃរបស់លោកនឹងបានសម្រេចនៅ ថ្ងៃណាមួយជាក់ជាមិនខាន។ LIFT នៅមានអត្ថបទអប់រំជាច្រើនទៀតនៅខាងក្នុង។ បើលោកអក ្ន មានអ្វច ី ង់ចក ែ រំលក ែ សូមសរសេរជាលិខត ិ មក កាន់យើងខ្ញុំតាមរយៈ pivoine.beang@phnompenh post.com។ សូមអរគុណ!
Editor’s note
Exper ience from
ព្រះសីហនុ រាជធានីភ្នំពេញ
រ៉ូស ដាំងឃ្លី
8
wednesday, June 12, 2013
T
he rainy season is coming. Farmers start to plough
10
and harrow the fields to grow rice. For those who work on the vegetable farms, they grow their crops as dealers come to buy their produce.
In recent years, a lot of teenagers have migrated from their home-
www.facebook.com/liftcambodia www.phnompenhpost.com www.postkhmer.com
lands to the city for different purposes, such as to work in the garments factories or on construction sites, to study, or to migrate abroad. This big migration of young people means that there are less people to work on the farms. Our LIFT reporters examined and
ការីនិពន្ធទស្សនាវដ្តី LIFT
discus how to encourage those teens to go back to the countryside
ប៊ាង ពីវ័ន
and work the land. Although the agriculture sector is very important, some farmers
ការីនិពន្ធរងទស្សនាវដ្តី LIFT
always complain about the low prices they get for their produce
ហុងរស្មី
compared to the prices at the markets. This makes them feel that អ្នកក ែសម្រួលអក្ខរាវិរុទ្ធ
they do not get a fair price for their hard work.
មុី សុមុនី
However, LIFT found a talented young man who wants to be a farmer because he loves agriculture and wants to develop his home-
អ្នកយកព័ត៌មាន ចេង ប៊ន ុ ឡុង, ស្រេង ភារុណ, ចាន់ ជាត្ដា, វណ្ណ សុជាតា, សានសែល, ម៉ៅ ច័នដា ្ទ លី, មែរ ច័នប ្ទ ល ូ៉ ដ ី ត េ និង
Facebook Watch:
Let’s listen to O un Yna Coolbii’s voice
ហង់ សុគន្ធា។ ផ្នែកទីផ្សារ advertising@phnompenhpost.com
Yann Aoudourm, farmer style
12
Media
penhpost.com. Enjoy your reading!
June 19, 2013
- How newspapers are playing an important role in society today despite the challenges and
០២៣ ២១៤ ៣១១ ដល់
competition from “new media”.
០២៣ ២១៤ ៣១៧
- Most people may surprise with an ethnic-minority woman working as a journalist. She shares
អរគុណជាពិសេសសម្រាប់អ្នកថតរូប កញ្ញា ចេង សង់ហ៊ាប៕
My Style:
LIFT still has other educational articles inside. If you have something to share, please write us a letter to pivoine.beang@phnom-
Media brings people entertainment, information and education. In this edition, LIFT looks at:
ទំនាក់ទំនងតាមទូរស័ព្ទលេខ៖
សម្រាប់ក្របមុខទស្សនាវដ្តី LIFT
11
land. But he wonders how to become a real farmer.
Want to advertise in this issue? Please contact: borom.chea@phnompenhpost.com Tel: 023 214 311 to 317
her experiences. - Do you want to be a TV presenter? Do not forget to read our career page. - Pey Pey Dy comes to share his experience of being a Facebook star.
wednesday, June 12, 2013 •
www.postkhmer.com/lift
03
04
Hard & Soft Skills
wednesday, June 12, 2013 •
www.postkhmer.com/lift
អ្នកស្រី អុឹង សុវណ្ណលី ពីកុមារីលក់ដូរកំប៉ិកកំប៉ុក អភិវឌ្ឍខ្លួន រហូតទទួលបានមេដាយឥស្សរិយយសនារីរតនៈ
អ្នកសី្រ អុង ឹ សុវណ្ណលី ទទួលមដា េ យឥស្សរិយយសនារីរតនៈពលោ ី កនាយករដ្ឋមន្ដហ ី្រ ន ុ៊ សន ែ ។ រូបថត សហការី
ស្តា កា ំ ន់ហត ្វឺ សរសេរ ដៃមង ្ខា ទៀតកាន់ឯ ក សារស្តីពីកសិកម្ម អ្នកស្រី អុឹង សុវណ្ណលី កំពុងធ្វើបទបង្ហាញដល់សិក្ខាកាម២០ នាក់មកពីទក ី ន្លែងផ្សេងៗគ្នា។ ស្ថត ិ ក្នង ុ វ័យ៣៤ឆ្នាំ អ្នកស្រី សុវណ្ណលី ជានាយិកា នៃសមាគមសុខភាព និងវិជ្ជាជីវៈនារីខ្មែរ និងជា មនុសស្ ដ ប ំ ង ូ ដែលបាននាំយកនូវប ច្ចក េ ទ ស េ ក សិក ម្ម ជីធម្មជាតិ EM មកចែករំលែកដល់ប្រជាកសិករ កម្ពជា ុ ។ ដោយមើលឃើញពីសកម្មភាពរបស់សរ្ដ្រី ប ូ នេះក្នុងការលះបង់ធនធានផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីផ្តល់បទ ពិសោធ និងចំណេះដង ឹ ដល់សង្គម ប្រមខ ុ រដ្ឋាភបា ិ ល បានផ្តលម ់ ដា េ យឥស្សរិយយសនារីរតនៈ និងប័ណ្ណ សរសើរក្នុងស្នាដៃឆ្នើមក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ចធ្វើជី EM ដល់អ្នកស្រីកាលពីឆ្នាំ២០០៦។ មុននឹងឈានដល់ភាពជោគជ័យ និងមានកត្តិ- យសកង ្នុ សង្គម អ្នកស្របា ី នហែលឆ្លងឧបសគ្គ និង
ភាពលំបាកជាច្រើន។ នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម ដោយសារតែមានដើមកំណើតនៅក្រុងភ្នំពេញ អ្នក ស្រត ី វ្រូ បានជម្លៀសទៅខេតក ្ត ព ំ ង់ធ។ ំ ក្រោយថ្ងរៃ ដោ ំ ះ ក្រុមគ្រួសារ អ្នកស្រីបានផ្លាស់មករស់នៅទីក្រុង ភ្នំពេញវិញ។ ដើម្បីមានឱកាសចូលសាលារៀន អ្នក ស្រីត្រូវជួយម្តាយរកប្រាក់ ដោយឆ្លៀតពេលពីការ សិកសា ្ មកជួយលក់បបរ គុយទាវឆា គ្រលង ី ឈូក ស្ករ គ្រាប់ ប្រហិតត្រី អុស ពងទា សាច់ក្រក សាច់គោ ងៀត និងលក់របស់របរហូបចុកផ្សេងៗទៀតសរុប ទាំង៦២ប្រភេទ។ បន្ទាប់មក អ្នកស្រីចូលបម្រើការងារជាបុគ្គលិក ផ្នែក គណនេយ្យក្នុងសណ្ឋាគារមួយ និងឆ្លៀតទំនេរ ទៅបង្រៀនភាសាថៃពេលយប់ រួចបន្ដធើ្វការជាអ្នក លក់វ៉ែនតាទៀតផង។ ក្រោយពីបញ្ចប់ការសិក្សាទុតិយភូមិ អ្នកស្រីបាន ទៅរស់នៅប្រទេសថៃជាមួយឪពុកក្នុងឆ្នាំ១៩៨៩
ហើយបានបន្តការសិក្សាដល់ចប់ថា្នក់អនុបណ្ឌិត ផ្នែកកសិកម្មធម្មជាតិនៅទីនោះ។ ដោយមើលឃើញពីសារៈសំខាន់នៃជីធម្មជាតិ EM សម្រាប់វស ិ យ ័ កសិកម្មនៅកម្ពជា ុ ក្រោយពីការ ស្រាវជ្រាវជីកសិកម្មធម្មជាតិជាមួយជនជាតិជប៉ន ុ និង ថៃ អ្នកស បា ្រី នវិលមកមាតុភម ូ វិ ញ ិ ដោយរំពង ឹ ថា នឹង អាចជួយអភិវឌ្ឍវិស័យកសិកម្មកម្ពុជាឲ្យកាន់តែរីក ចម្រើនដ ូចបណ្ដាប ្រទេសជឿនលឿនដទៃដែរ។ អ្នកស្រី សុវណ្ណលី បានលើកឡើងថា៖ «កម្ពជា ុ ជា ប្រទស េ កសិកម្មដល ែ ភាគច្រន ើ ជាដំណាស ំ វ្រូ រាប់រយ ឆ្នាំមកហើយ។ ដីស្រែទាំងនេះកាន់តែរេចរឹលដែល មិនសូវអំណោយផលល្អឡើយ។ កសិករបានងាក មកប្រើជីគីមី និងថ្នាំពុលដោយសារតែពួកគេយល់ ឃើញថា វាងាយសល ្រួ ក ង ្នុ កា រផលិត និងទ ទួលបា ន ផលលឿន។ ប៉ន ុ ព ្ដែ ក ួ គេម ន ិ គិតព ផ ី លប៉ះពាល់ល ដ ើ ី និងស ុខភាពខ្លួនឡ ើយ»។ ដោយមើលឃើញអំពច ី ណ ំ ច ុ ខ្វះខាតទាំងអស់ន េះ អ្នកស្រី សុវណ្ណលី បានបង្កត ើ សមាគមសខ ុ ភាព និង វិជ្ជាជីវៈនារីខ្មែរកាលពីឆ្នាំ២០០៤ ដោយនាំមក បច្ចេកទេសកសិកម្មដែលប្រើជីធម្មជាតិអតិសុខុម ប្រាណម ក ី ស ្រូ ររា ី ង្គដល ែ ចម្រាញច ់ ញ េ ពីសរីរាង្គ មាន ប្រយោជន៍ ចំពោះដី និងឲ្យបាក់តរេ ល ី ក ្អ ម្ចាតបា ់ ក់ត រេ ី ចង្រៃតាមរយៈរូបមន្ដធម្មជាតិទប់ទល់ន ង ឹ ធម្ម ជាតិដ ម ើ ប្ ី អប់រំ និងបណ្ដះុ បណ្ដាលដល់បជា ្រ ពលរដ្ឋក ម្ពជា ុ ។ ស្ដ្រីស្រឡាញ់វិស័យកសិកម្មរូបនេះ បានបន្ដថា៖
«ខ្ញជ ុំ ប ួ ការលំបាកខ្លះដែរ ពីព្រោះបច្ចក េ ទេសនេះ វាថ្មី សម្រាប់ខ្មែរយើង ហើយក្នុងការបង្រៀន ខ្ញុំមិនបាន បែងចែ កទៅតាមកម្រត ិ វប្បធម៌របស់ពក ួ គេទេ ពោល គឺមិនថា អ្នកបណ្ឌិត អនុបណ្ឌិត បរិញ្ញាបត្រ ឬអ្នក មិនចេះអក្សរឡើយ សុទ្ធតែអាចមករៀនបានទាំង អស់។ ដូច្នេះ វាមិនដំណរើ ដោយរលូនទេ ដោយសារ តែអ្នកខ្លះប្រាបត ់ ម ែ ង ្ដ អាចចាប់បាន ប៉ន ុ អ ្ដែ ក ្ន ខ្លះទៀត ពិបាកចាប់យកនូវអ្វីដែលយើងបានបង្រៀន»។ ក្នុងការដោះស្រាយនឹងបញ្ហាលំបាក អ្នកស្រី ត្រូវ ព្យាយាមអត់ធ្មត់ក្នុងការបង្ហាត់បង្រៀនតាមរយៈការ បកសយ ្រា ឲ្យបានច្រន ើ ដង ហើយឲ្យប្រជាកសិករធ្វើ ការប្រៀបធៀបទ្រស ឹ ទៅ ្ដី នឹងការអនុវត្ដជាក់សង ្ដែ និង បើកឱកាសឲ្យសិក្ខាកាមចោទសួរឡើងវិញដោយ ផ្ទាល់ ឬតាមទូរស័ព្ទនៅពេលពួកគេមានចម្ងល់។ អ្នកស្រី បន្ដថា៖ «ការលើកទឹកចិត្តពីគ្រួសារមាន សារៈសខា ំ ន់ណាស់សម្រាបយ ់ ង ើ ព្រោះយើងម ន ិ ធ្វ ើ ដើម្បីខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះទេ តែដើម្បីសង្គមទាំងមូល»។ អ្នកស្រី អុឹង សុវណ្ណលី បានលើកឡើងថា៖ «បើ យុវជនទាំងអស់ចង់ទទួលបានជោគជ័យ អ្នកត្រូវ ស្មោះ ត្រងច ់ ពោ ំ ះខ្លន ួ ឯង ពេលវេលា ការងារ និងចៅ ហ្វាយនាយ ហើយអ្នកត្រូវតស៊ូព្យាយាមសម្រេចក្តី សុបិន។ សំខាន់បំផុត អ្នកត្រូវតែស្វង ែ រកចំណះេ ដឹង ជំនាញមយ ួ ឲ យ្ បា នចបា ្ ស់លា ស់។ បន្ទាបម ់ ក អ្នកត្រវូ អភិវឌ្ឍខ្លួននូវចំណេះដឹង បច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗ រៀនហើយ រៀនទៀត រៀនទាល់តែសក់ស្កូវ»៕
Ing Sovan Ly: Willing to help society helps me succeed
W
ith a white board maker in one hand and a document in the other, Ing Sovan Ly, 34, is presenting a seminar to 20 trainees. As the executive director of Neary Khmer Association for Health and Vocational Training (NKA), she is the first woman to bring effective microorganism (EM) fertiliser to Cambodia. After noticing her social activities and sacrifices, the head of government awarded her the Isarayak Yuos Medal of Neary Rathanak in 2006. Before reaching success and fame, she fought a lot of difficulties. When the Khmer Rouge captured Phnom Penh, she was evacuated to Kampong Thom province. After liberation day, her family moved back to Phnom Penh where she attended school while helping her mother earn money by selling noodles, candy, eggs, ice cream and other kinds of food. Afterwards, she worked for the accounting staff at a hotel, taught the Thai language at night and worked selling glasses. After finishing high school, she lived with her father in Thailand in 1989 and pursued her master’s degree in natural agriculture. While studying and researching agriculture, she realised that EM fertiliser is important for agriculture, so she returned to Cambodia to develop the agricultural sector. She said that she saw that most farmers cultivate rice the traditional way and that in general, more farmland using less fertiliser means that farmers achieve less output. Moreover, farmers are turning to the use of chemical fertilisers and pesticides because they think it makes it easier to grow the rice. However, it affects the health of both the farmer and soil. Seeing these gaps, she founded the Neary Khmer Association for Health and Vocational Training (NKA) in 2004 to bring agricultural techniques involving EM to Cambodia. EM works by using useful bacteria to kill the harmful bacteria—it
uses nature against nature to create better crops. She has taught more than 200 courses and around two thousand farmers, and faced many challenges along the way. “It was difficult for me because it is a new thing for Cambodia. I did not select trainees according to their education level. They could have had a Ph.D., Master’s, Bachelor’s, or could have been illiterate. All could join the training; thus, it did not work smoothly. I tried very hard to give a good lecture for them—some can catch on quickly, but others—I tried again and again to make them understand.” To solve these difficulties, Sovan Ly tried her best by explaining a step-by-step process and comparing the theory to practice. She also allowed students to ask her questions in person or on the phone to help them understand. Despite the difficulties, she loves the work because it allows her to participate directly in social action. In addition to receiving love, value and respect from society, she is also warmed by her family. With two daughters, who are the gift of a seven-yearmarriage, Sovan Ly says her husband shares the same goal and vision, so they understand each other well and take the responsibilities and sacrifices together with open minds. “Those who want to walk on the successful pathway, you should be honest – honest with yourself, your time and boss. And you should try your best to achieve your dream. Particularly, you must search for knowledge and specific skills – if you have only integrity and resistance, it will be not lead you to success. You need to update your knowledge to learn new technology – you are not too old to learn.” said Sovan Ly.
សានសែល San Sel
sanselrule@yahoo.com
wednesday, June 12, 2013 •
តើហេតុអ្វីបានជាតម្លៃបន្លែលក់លើទីផ្សារ ខុសគ្នាឆ្ងាយពីតម្លៃទិញពីចម្ការម្លេ៉ះ?
នស្រុកក ណ ំ ត ើ ក ង ្នុ ភូមព ិ ្រែកអ ប ំ ៉ាងឃុំ ទឹកវិល ស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្ដាល លោក ផេង គីមឃាង អាយុ ២១ឆ្នាំ ជានិស្សិតសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទកសិកម្ម និងជា អ្នកដាំដុះបន្លែបង្កាមួយចំនួនដ ូចជា សាលាដ ស្ពៃ ចង្កឹះ ស្ពៃជ្រក់ខ្ទឹមអំពៅនិងល ្ហុងផងនោះ លោក ជួបប្រទះនឹងបញ្ហាការលក់ដូរបន្លែរបស់លោកទៅ ឲ្យឈ្មួញកណ្ដាល ដែលពួកគេភាគច្រើនតែងតែ
បន្ថោកតម្លៃដំណាំរបស់កសិករ និងលក់លើទីផ្សារ ក្នុងត ម្លៃខ្ពស់។ លោកបានឲ្យដឹងថា ឈ្មួញកណ្ដាលភាគច្រើន កាត់តម្លៃដំណាំកសិករទាប ត្រឹមតែពាក់កណ្ដាល នូវត ម្លដ ៃ ល ែ ឈ ញ ្មួ ល ក់ច ញ េ ទៅ ទ ផ ី សា ្ របណ ៉ុ ្ណោះ។ វា មានន័យថា ពួកគេទទួលបា នប្រាក់ចំណេញច្រើន ជាងកសិករដែលខំដាំដណា ំ ំទៀត។ យុវជនចាប់អាជីពផ្នែកកសិកម្មរូបនេះ បាន និយាយថា៖ «ឈ្មួញកណ្ដាលនឹងក្រឡុកយើង ដោយកំណត់តម្លៃហាងឆេងទៅតាមតែមាត់ថា ប៉ុណ្ណោះ។ ពួកគេនិយាយថាពួកគា ត់យកទៅដល់ ភ្នំពេញ ៣ពាន់រៀល ប៉ុន្ដែទិញនៅតាមចម្ការរបស់ យើងត្រឹមតែ១,៨០០ឬ២០០០ពាន់រៀលទេ»។ ដោយមានចម្ងល់ចំពោះដាក់តម្លៃទិញរបស់ ឈ្មួញកណ្ដាល លោក គីមឃាង បានលើកឡើង ថា៖ «បញ្ហានឹងយើងសួរទៅកាន់ពួកគេដែរ ប៉ុន្ដែ ឈ្មួញមួយចំនួនអនុម័តតម្លៃដោយខ្លួនឯងតែម្ដង ដែលធ្វើឲ្យពួកយើងជ ួបកា រលំបាកជាខ្លាំង»។ ជាងនេះទៅទៀត លោកនៅមានចម្ងល់ថា តើអ្វី ខ្លះជាមធ្យោបាយល្អក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាការ ទិញលក់រវាងកសិករ និងឈ ្មួញកណ្ដាល ដើម្បីឲ្យ ពួកគា ត់ទទួលបានប្រាក់ចំណេញរៀងៗខ្លួន? សូមអានដណ ំ ោះស្រាយសប្តាហក ៍ ោ្រ យ!
Low price for farmers, but high at the market ម៉ៅ ច័ន្ទដាលី
Mao Chandaly maochandaly@yahoo.com
B
Youth Corner
www.postkhmer.com/lift
“The dealer seems to trick us by setting the price depending on the mouth,” said Kimkheang. “For example, the dealer sells the lettuce 3,000 riel per kilogram, but then buys from us for only
orn in Kandal province, Pheng Kim-
1,800 or 2,000 riel. They rarely give us up to 2,500
kheang, 21, is a student at the Royal Uni-
riel; therefore, we get a low income.”
versity of Agriculture and a tropical crop
Kimkheang asked the dealers how they de-
planter. He sows several kinds of vegetables and
termine their prices, but they gave no proper
fruit such as lettuce, cai xin, garlic, sour cabbage,
answer.
as well as sugar cane and papaya. The problem
“I ask them about the price, but some of the
he faces is that he gets low prices while selling
dealers set the price by themselves so we find
the lettuce because the dealer sets low prices for
it difficult to ask more from them. We cannot
the planters while earning more from the market
threaten them to give us higher prices, so we can
price.
only find the other dealers who can give us more
According to Kimkheang, most dealers set
to buy our products.”
low prices for the farmer by giving the cultivator
What are some ways to solve the problems be-
half the market price. This means that the farmer
tween farmers and the dealers that allow both to
earns less than the dealer.
profit?
05
ដំណោះស្រាយចំពោះអ្នកដែលឧស្សាហ៍ពុលឡាន
តុអ្វីយើងពុលឡាន យើងមិនបាន ទៅបរិភោគវាឯណា? ដោយសារ តែអាការៈរបស់វា ស្រដៀងនឹង អាការពល ុ ច ណ ំ អា ី ហារ ឬការពល ុ ផ ស្ ង េ ៗ ទ ៀតទ ប ើ យើងនា ំគ្នាហៅវា ថា«ពុលឡាន»។ លោកវេជប ្ជ ណ្ឌត ិ ជុ ណា ំ វុធ នាយកផក ្នែ ស រសៃ ប្រសាទនៅមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពខ្មែរ-សូវៀត (ពេទ្យ រុស្ស៊ី) បានឲ្យដឹងថា គ្មានការសិក្សាស្រាវជ្រាវណា មួយដ ល ែ ប ញ្ជាកច ់ បា ្ ស់ថា «ពុលឡាន»ជាជ ង ំ នោ ឺ ះ ទេ។ អ្នកឯកទេសរូបនេះបានពន្យល់ថា ពុលឡាន ឬពុលមធ្យោបាយធ្វើដំណើរមិនមែនជាជំងឺទេ តែ ជាប្រតិកម្មរបស់សរីរាង្គកាយ និងខួរក្បាលដែល មិនយល់គ្នាទៅវិញទៅមក។ វាជាអាការជំងឺសតិ អារម្មណ៍ ដែលអាចកើតឡើងព ីការពុលខ្យល់។ អាការៈនេះកើតឡ ើងភាគច្រើនចំពោះជនណា ដែលម ន ិ ស វូ មា នសខ ុ ភាពមាទា ំ ំ មានអារម្មណភ ៍ យ ័ ខ្លាចច្រើន ងាយរងការបាត់លំនឹងក្នុងខ្លួន ហើយ ស្រី្ត និងកុមារងាយពុលជាងគេ ដោយសារតែ សុខភាពរបស់ព ក ួ គ ខ េ ្សោយមិនអា ចទទ ្រាំ ន ្រ ង ឹ កា រ បម្លាស់ប្តូរលំនឹងច្រើនបាន។ នៅពេលខ្លះ អ្នកធ្វើ ដំណើរ អង្គុយភ័យ ឬបារម្ភច្រើនពេក ដូចជា ខ្លាច មានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍កើតឡ ើង ឬមើលទៅដើរ ដើមឈ ើ អមសងខាងផវ្លូ ថា ចេះធ ច ្វើ លនា ចេះដ រើ ដូចយើងដែរ។ ដូច្នេះវាបណ្តាលឲ្យអ្នកធ្វើដំណើរ ចាប់ផ្តើមព ុលតែម្តង។ ក្រៅព ក ី ត ្អួ ច ង្អោរ នៅ មា នឈក ឺ បា ្ ល វិលម ខ ុ បែក ញើស អស់កម្លាំង ហេវហត់ ស្លេកស្លាំងទាំងនេះ សុទ្ធសឹងជាអាការពុលមធ្យោបាយធ្វើដំណើរ ឬ
យើងនិយមហៅជាទូទៅថា «ពុលឡាន»។ មិន មានការសិក្សាណាមួយបង្ហាញថា ការពុលឡាន បណ្តាលឲ្យមនុស្សបា ត់បង់អាយុជីវិតនោ ះទេ តែវា មិនមានន័យថា វាគ្មានសមត្ថភាពសម្លាប់មនុស្ស នោះទេ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត គ្មានឯកសារណាមួយ បញ្ជាក់ថា ការញ៉ាំអាហារច្រើនបង្កឲ្យពុលឡាន នោះដែរ។ ដើម្បីកាត់បន្ថយ ឬបំបាត់ការពុលឡាននេះ លោកវ ជ េ ប ្ជ ណ្ឌត ិ ជុ ណា ំ វុធ បានផល ្ត ដ ់ ប ំ ន ូ ន ្មា ដ ល់ អ្នកដែលងាយពុលទាំងឡាយថា ត្រូវលេបថ្នាំ បំបាត់ពុលឡាន យ៉ាងហោ ចណាស់៣០នាទីមុន ចេញដំណើរ ឬអាចបិទបន្ទះជែលបន្ធូរអាការៈ។ ដោយសារពុលឡានបង្កដោយការបាត់បង់លំនឹង ក្នុងខួរក្បាល អ្នកធ្វើដំណើរទាំងឡាយ គួរសម្រាក បិទភ ក ្នែ គ ង េ ផ ក ្អែ ល កៅ ើ អ ី ចៀសវាង កា រកឡ ្រ ក េ ឬ ងាកមើលឆ្វេងស្តាំ តាមប្រឡោះកញ្ចក់ឡាន។ លោកបន្ថែមថា ភាគច្រើនការជិះប្រជ្រៀតគ្នា មួយបាំងផ្ទុក៥នាក់ ក៏ជាមូលហេតុឲ្យពុលដែរ។ ចំណុចនេះតៃកុងឡានត្រូវបើកកញ្ចក់ដើម្បីឲ្យមាន ខ្យល់ចេញចូលគ្រប់គ្រាន់។ ការចាក់បទភ្លេងឮៗ និងមាត់ឡូឡាខ្លាំងពេកក៏រួមចំណែកដែរ។ លោកវជ េ ប ្ជ ណ្ឌត ិ បា នផល ្ត ប ់ ក ្រឹ សា ្ ថា មធ្យោបាយ ប្រសរើ ម យ ួ ទ ៀត គឺឲ យ្ អ ក ្ន ដ ល ែ ឧ ស្សាហ៍ពល ុ ឡា ន នោះទៅរ ៀនបក ើ ប រ។ នៅពល េ ដ ល ែ គ ប េ ក ើ ប រខន ្លួ ឯង ពីព្រោះអារម្មណ៍របស់គេនឹងផ្តោតសម្លឹងទៅ លើការបើកបរ ហើយគ្មានពេលគិតដល់រឿងផ្សេង នោះទ។ េ វិធន ី េះត វ្រូ បា នអា កាសយានិកប ប ្រើ ស ្រា ់ នៅពេលបញ្ជាយ ន្តហោះផងដែរ៕
Car sickness is not a disease
W
hy are people allergic to the taxi?
to kill people.
They do not eat it. Since the symp-
Navuth said that people with car sickness
toms are similar to food sickness,
should take medicine, which they can buy at a
some call it a poison.
pharmacy, 30 minutes before getting into a vehi-
Dr. Chum Navuth, Director of Internist and
cle. Since it is caused by a loss of chemical equilib-
Neurologist at the Cambodian-Russian Friend-
rium in the body, the passengers should sleep on
ship Hospital, explained it is not an illness be-
the road and avoid looking at the car mirror.
cause there is no research or study to prove that is actually a sickness. “It is caused by the reagent of body and brain. They cannot recognise each other. It is a kind of mental problem caused by environmental poison.”
He added that full cars tend to make people more sick, so the driver should open the windows and not make too much noise. However, singing karaoke can help people ignore the symptoms. People think that having a full stomach leads to
It usually happens to unhealthy people who fear trav-
carsickness, but Navuth disagreed. He said that
elling or who lose the chemical equilibrium in the body.
eating before leaving gives the passengers more
They sometimes see the illusion of tree movement.
energy. If they vomit, at least they can save energy
Vomiting, headaches, perspiring, exhaustion,
in their bodies.
and dizziness are the symptoms of car sickness.
Lastly, he recommended that people who tend
There are no cases of people dying from this prob-
to get sick in cars should learn how to drive. When
lem, but that does not mean that it has no ability
they drive themselves, the sickness goes away.
06
FEATURE
www.postkhmer.com/lift •
wednesday, June 12, 2013
យុវជនងាកមកអភិវឌ្ឍវិស័យក សិកម្ម ដើម្បីអភិវឌ្ឍខ្លួនឯង និងសង្គមជាតិ
«
ត ច ូ ត ស ែ ម្បរូ » ជាពា ក្យស្លោកម យ ួ ឃ្លាដែលពិពណ៌នាអំពីដែនដី សុវណ្ណភូមិនៃប្រទេសកម្ពុជាក្នុង តំបន់ភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលមានផ្ទៃដី មិនធំប៉ុន្មាន ប៉ុន្តែសម្បូរពោរពេញទៅ ដោយសម្បតិ្តភោគទ្រព្យធម្មជាតិគ្រប់ បែបយ៉ាង ជាពិសេស ដំណាំបន្លែបង្ការ ស្រូវទុំបាក់កក្រាលដូចកម្រាលមាស មើលដាច់កន្ទុយភ្នែក។ ប៉ុន្ដែ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ កម្លាំង ចលករដ៏សំខាន់ដែលអាចជំរុញវិស័យ កសិកម្មមួយនេះឲ្យមានការរីកចម្រើន ទៅមុខជាលំដាប់ បែរជាទុកចោលនូវ រទេះចប រនាស់ នង្គល ័ ហើយត ឡ ្រ ប់មក តំបន់ទីប្រជុំជន ជាពិសេសនៅរាជធានី ភ្នំពេញ ដើម្បីប្រកបរបរស៊ីឈ្នួលវិញ។ ពួកគាត់ធ្វើដូច្នោះដោយសារតែពួកគាត់ អះអាងថា ការធ្វកា ើ រជាជា ងសំណង់ អ្នក បម្រើ កម្មករ កម្មការិនីកាត់ដេរ ទើបមាន ប្រាក់ចំណូលគ្រប់គ្រាន់ និងអាចធ្វើឲ្យ ជីវភាពរបស់ពួកគាត់ធ ូរធារបាន។ ត កា ើ រប្រកបរបរកសិកម្មព ត ិ ជាពអា ុំ ច ផ្គតផ ់ ង ្គ ជ ់ វី ភាពគសា ្រួ ររបស់ប ជា ្រ កសិករ ដូចជាការងារនៅទីក្រុងមែនឬ? ជាក់ស្តែង ជាស្ត្រីកសិករមេម៉ាយម្នាក់ អ្នកស្រីសួន យីម ដែលរស់នៅឃុំពោធិ៍ ស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលប្រកប របរចិញ្ចឹមមាន់ ដាំប ន្លែ និងធ្វើស្រែនោះ អាចមានលទ្ធភាពចិញ្ចឹមកូនរហូតដល់ ទៅ០៧នាក់ និងអាចឲ្យពួកគាត់សិក្សា ចប់ថ្នា ក់វទ ិ យា ្ ល័យ និងប ន្តកា រសក ិ សា ្ ដ ល់ ថ្នាក់មហាវិទ្យាល័យនៅរាជធានីភ្នំពេញ ទៀតផង។ ជា មួយនឹងប ទពិសោធជោគជ័យផ ល ្ទា ់ ខ្លន ួ ស្តវ្រី យ ័ ៤ ៨ឆរ្នាំ ប ូ ន េះ បានលក ើ ឡ ង ើ ថា៖ «កាលពីម ន ុ ប ខ ើ ទៅ ្ញុំ ធ កា ្វើ ររោងចក្រ ដូចគ េ ខន ្ញុំ ង ិ ក ន ូ ប ហ ្រ ល ែ ជាមន ិ រស់ទ ។ េ ប្រាក់ខែរោងចក្រខ្លាំងណាស់ជាង១០០ ដុល្លារ តើមានប្រាក់ឯណាចិញ្ចឹមកូន មើលកូនពេលវាឈឺ មានលុយឲ្យវាទៅ រៀនដូចរាល់ថ្ងៃនោះ បើកូនដល់ទៅ៧ នាក់ឯ ណោះ?»។ អ្នកស្រីបានបន្តថា ជារៀងរាល់ខែ គ្រាន់តែលក់មាន់ និងបន្លែបង្ការដែល
អ្នកស្របា ី នដាជា ំ មួយក ន ូ អ ក ្ន ស្រអា ី ចរក ប្រាក់ចំណូលប្រហែល៣០០ដុល្លារ ហើយនៅពេលប្រមូលផលស្រូវម្តងៗ អ្នកស្រីអាចរកប្រាក់ចំណូលប្រមាណពី ៤ទៅ៥ លា នរៀល និងស ល់សវ្រូ ព ៣ ី ទៅ ៤តោនសម្រាប់ផ្គត់ផ្គងគ ់ ្រួសារទៀត។ ជាអតីតកម្មករខ្មែរមួយរូបធ្លាប់ស៊ី ឈ្នួលនៅប្រទេសថៃ យុវជន ឃុន ឌី ដែលសព្វថ្ងៃពុំមុខរបរច្បាស់លាស់នោះ បានឲ្យដឹងថារូបគា ត់កធ្លា ៏ ប់ជួយគ្រួសារ ក្នុងការធ្វើស្រែដែរកាលពីនៅក្មេង ប៉ុន្តែ ដល់ពេលពេញវ័យ យុវជនរូបនេះមិន ដែលរវីរវល់ទៀតឡើយ ព្រោះចង់ទៅធ្វើ ការជាមួយនឹងមិត្តភក្តរិបស់ខ្លួនវិញ។ យុវជនឈាមរាវមានដើមកំណើតមក ពីខេត្តកំពង់ធំរូបនេះ បានបន្ថែមទៀត ថា៖ «ខ្ញុំមិនចាប់អារម្មណ៍រឿងធ្វើស្រែ ចម្ការទេ ពីព្រោះវាត្រូវការបច្ចេកទេស ច្រើន និងប្រើពេលវេលាយូរទើបបាន ប្រមល ូ ផ លមង ្ត ៗ។ ជ ន ួ កា ល វាហច ុ ផ ល ល្អតែព ល េ ខ ្លះ វាក ម ៏ ន ិ សូវល្អដ រែ ។ អ៊ច ី ង ឹ ទើបឥ ឡូវគ សា ្រួ រខស ្ញុំ ខ ុ ចិតប ្ត វា ្រ ស់ដ ស ី ្រែ មុខផ ្ទះឲ្យទៅគេធ្វើវិញ»។ ក្រៅពីការលើកឡើងខាងលើនេះ កញ្ញាអ ឿន សំអ ន េ វយ ័ ២ ០ឆ្នាំ ដែលស ព្វ ថ្ងៃជាកម្មការិនីកាត់ដរេ នៅភ្នំពេញ បាន បង្ហើបថា កញ្ញាមកធ្វើកម ្មការិនីរោងចក្រ នៅទីក្រុង ដោយសារតែកញ្ញាពុំមានដី ធ្វើស្រែនៅឯស្រុកកំណើតក្នុងខេត្តកំពង់ ចាម។ តាមពត ិ ទៅ គ្រសា ួ ររបស់យ វុ តីរប ូ នេះក៏មានដីធ្វើស្រែដែរ តែជាអកុសល ដោយសារតែដីនៅជាប់ទន្លេ ក៏បានបាក់ ទៅតាមច្រាំងទន្លេទាំងស្រុង។ ក្រោយ មកដោយសារតែជីវភាពខ្សត់ ខ្សោយ ទើបគ សា ួ្រ រកញ្ញាក ព ៏ មា ំុ នលទ្ធភាពទញ ិ ដ ី ធ្វើស្រែបន្តទ ៀតបានឡើយ។ ទន្ទឹមន ឹងនេះ កញ្ញា សំអេន បានបន្ត ថា៖ «គសា ្រួ រខ បា ្ញុំ នចញ ិ ម ្ចឹ សត្វមា ន់ជ ក ្រូ វិញ តែវាមិនបានកាក់កបដែលអាចទប់ ទលន ់ ង ឹ ជ វី ភាពទេទើបខ ច ្ញុំ ញ េ ម កធកា ្វើ រ នៅភ្នំពេញនេះ»។ ទាក់ទិននឹងបញ្ហាទាំងនេះ អ្នកស្រី សួន យីម បានបង្ហាញថា ដំបូងឡើយ អ្នកស្រីបានជួបនូវផលលំបាកជាច្រើន
ក្នុងការងារកសិកម្មនោះ ទាំងព័ត៌មាន កម្លាំង បច្ចេកទេស និងទីផ្សារ។ ប៉ុន្តែ អ្នកស្រព ី បា ុំ នបោះបង់ចោល ហើយងា ក ទៅធ្វើការងាររោងចក្រឡើយ។ អ្នកស្រី តែងតែផ្តោតទៅលើការងារកសិកម្ម រហូតមកដល់ស ព្វថ្ងៃនេះ។ ជាយុវជនស្រឡាញ់ និងមានសុទិដ្ឋិនិយមក្នុងវិស័យកសិកម្ម និស្សិត ភន សុភាក់ ដែលកំពុងសិក្សាផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច កសិកម្ម និងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទនៅឯ សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទកសិកម្ម បាន លើកឡើងថា៖ «ខ្ញុំមកសិក្សានៅទីក្រុង ភ្នំពេញ គឺដោយសារតែខ ្ញុំចង់ទ ទួលបាន នូវចំណេះដឹង និងជំនាញដើម្បីត្រឡប់ ទៅអភិវឌ្ឍស្រុកភូមរិ បស់ខ្ញុំវិញ។ ខ្ញុំកើត មកជា ក ន ូ ក សិករ ខ្ញច ុំ ង់ក ក ្រោ ឈរដោយ ខ្លួនឯង និងប្រើសមត្ថភាពខ្លួនឯងដើម្បី អភិវឌ្ឍស ហគមន៍ដោ យចា ប់ផម ្តើ ច ញ េ ពី ការអភិវឌ្ឍខ្លួនឯ ង និងគ ្រួសារមុន» ។ លោ កបានឲ្យដឹងថា៖ «បទ ្រ ស េ ក ម្ពជា ុ ជាបទ ្រ ស េ ដ ល ែ មា នសក្តានុពលខ្លាង ំ ល ើ វិស័យកសិកម្ម គ្រាន់តែបងប្អូនកសិករ យើងកង្វះពត ័ មា ៌ ន ចំណះេ ដឹង និងបច្ចក េ ទេសទា ក់ទងនង ឹ វស ិ យ ័ ន ះេ ប៉ណ ុ ះ្ណោ ដែល ជាហេតុធ្វើឲ្យពួកគាត់ពុំអាចបង្កបង្កើន ផលសវ្រូ និងរកទផ ី សា ្ របានលប ្អ ស ្រ រើ ធ្វើ ឲ្យពួកគាត់បាក់ទឹកចិត្តលែងចង់ប្រកប របរមួយនេះ»។ លោក បានបន្ថែមទៀតថា៖ «បើយើង និយាយព រី យៈពេលខ ្លី ការងារសណ ំ ង់ ឬ រោងចក្រ ដាច់ខែបើកលុយ ដាច់ខែបើក លុយ ប៉ុន្តែលុយបានត្រឹមតែ៧០ទៅ ១០០ដុល្លារ ឬលើសនេះបន្តិចបន្តួច ប៉ណ ុ ្ណោះ។ ការងារជាក សិករ ប្រាកខ ់ ម ែ ន ិ ដែរមា ននោះទេ គប ឺ ក ្រា ដ ់ ម ើ ប្រាកក ់ ម្លាំង ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃកប់ក្នុងស្រូវ សន្ទូង រាល់ថ្ងៃ ពេលដល់ខែប្រមូលផលស្រូវ លក់ម្តងៗទើបឃើញប្រាក់សរុបពីលក់ ស្រូវបានរហូតរាប់លា នរៀល»។ លោក ម៉ៅ ថូរ៉ា ជារដ្ឋលេខាធិការនៃ ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម បានលើកឡើងថា វិស័យកសិកម្ម ពិតជាដើរតួសំខាន់ ណាស់ក្នុងការជួយជំរុញដល់សដ េ ្ឋកិច្ច ជាតិ ពីព្រោះផលិតផលកសិកម្មនេះ
គឺជាមុខទំនិញដ៏សំខាន់មួយដែលត្រូវ បាននាំចេញទៅបរទេស។ លោក បានបន្ដថា ៖ «សព្វថ្ងៃនេះ រដ្ឋា ភិបាលបានយកចិត្ដទុកដាក់ជាខ្លា ំងក្នុង ការជរំ ញ ុ វស ិ យ ័ ក សិកម្មឲ យ្ មា នសន្ទុះទៅ មុខ ដូចជា ការចុះវាស់វែងដីធ្លីជូនប ្រជា ពលរដ្ឋនិងកា រជយ ួ ប ណ្ដុះប ណ្ដាលផ ក ្នែ បច្ចេកទេសដល់ពួកគេជាដើម»។ លោក បានលើកឡើងថា៖ «ក្រសួង កសិកម្មបា ន និងក ំពុងត ែជំរុញនិងជ ួយ សម្រួលយ៉ាងខ្លាំងលើការដាំដុះរបស់ បជា ្រ ពលរដ្ឋ។ ចំណក ែ ឯ ក ស ្រ ង ួ ពា ណិជ-្ជ កម្មវិញ ក៏កំពុងតែស្វេងរកទីផ្សារ និង ជំរុញឲ្យមានការនាំចេញនូវផលិតផល កសិកម្មទៅក្រៅប្រទេសកាន់តែច្រើន ថែមទៀត»។ លោក ឃឹម ចន្តា ដែលជាប្រធាន នាយកដ្ឋានរដ្ឋបាលនៃក្រសួងកសិកម្ម រុកប ្ខា មា ្រ ញ់ន ង ិ ន សា េ ទក បា ៏ នឲយ្ ដ ង ឹ ដែរ ថា ប្រទេសកម្ពុជាមានផ្ទៃដីយ៉ាងធំធេង សម្រាប់វិស័យកសិកម្ម និងមានប្រជា ពលរដ្ឋរហូតដល់ទៅជាង៨៥ភាគរយ កំពុងតែប្រកបរបរកសិកម្ម។ យ៉ាងណា មិញ ប្រទេសជាតិក៏ត្រូវការនូវធនធាន មនុស្សផ្នែកនេះ ជាពិសេសគឺយុវជន ដែលមានជំនាញ ចំណេះដឹង និង បច្ចេកទេសសម្រាប់ ការធ្វើការអភិវឌ្ឍ លើវស ិ យ ័ ក សិកម្ម នេះដែរ។ លោកបញ្ជាក់ ថារាជរដ្ឋាភ បា ិ ល បានជួយជំរុញ ដើម្បីបង្កើនធន ធានមនុស្សក្នុង ផ្នក ែ ន េះឲ យ្ បា ន កាន់តែច្រើន តាមរយៈការផ្តល់ អាហារប ូ ករណ៍ទៅ សិក្សាផែក ្ន កសិកម្មយ៉ាង ច្រើនរៀងរាល់ឆ្នាំនៅសាកលវទ ិ យា ្ លយ ័ រដ្ឋ។ មិនត ប ែ ណ ុ៉ ះ្ណោ រា ជរដ្ឋាភ បា ិ លក បា ៏ ន បង្កើតច្បាប់ស្តីពីការគាំពារ និងលើក ស្ទួយអ្នកប្រកបរបរកសិកម្មផ ងដែរ។
ជាចុងក ្រោយនេះលោក ឃឹម ចិន្តា ក៏ បានសំណូមពរដល់យុវជនថា៖ «សូម យុវជនទាំងអស់ដែលកំពុងសិក្សាផ្នែក កសិកម្ម ខិតខំក្រេបយកចំណេះដឹងពី សាលា ហើយប្រើប្រាស់នូវជំនាញរបស់ ខ្លួនក្នុងការអភិវឌ្ឍវិស័យកសិកម្មកម្ពុជា ប្រកបដោយបច្ចេកទេស ដូចបណ្តា ប្រទេសជឿនលឿនដទៃទៀត»៕
Participate and win a monthly prize! For a chance of winning a scholarship to study English, answer the questions below. Fill your answers in the box and send it to The Phnom Penh Post at Level 8, Building F, Phnom Penh Center, corner of Sothearos and Sihanouk Boulevards, Sangkat Tonle Bassac, Khan Chamkarmon, Phnom Penh or to all branches of Brown and Park Cafe, ACE Samdach Pan and ACE Sonthormok. At the end of the month we will select the correct answers and they will be entered into a lucky draw to win a one-term scholarship to study English at the Australian Centre for Education (ACE). We will publish the winner in the first week of next month. We accept only answers in English. Good luck!
1. Name:
What are the 5 reasons the drop-out rate at UK universities is one of the lowest in the world? Sex:................................. Age: ............................Tel: ........................................................................................ Address: .............................................................................................................................................
........................................................................................
Answer 1: .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... If you needto extend your answers, please fill in an extra blank page. Deadline for this monthly prize quiz is June 27
wednesday, June 12, 2013 •
FEATURE
www.postkhmer.com/lift
07
Developing Agriculture together for yourself and nation ម៉ែរ ច័ន្ទប៉ូលីដេត និង ស្រេង ភារុណ
C
Mer Chanpolydet & Sreng Phearun
at the Royal University of Agriculture,
The salary and money from being a
we get the great output, while other
merchanpolydet@gmail.com & phearunsreng@yahoo.com
said Cambodia is a great place to be a
farmer will never appear until the rice is
times we get less benefit from the out-
farmer.
sold. But the money we earn from farm-
put. That is the reason that my family
ing can be up to millions of riel.”
would rather lend the land in front of
ambodia’s land may be
Phnom Srouch district in Kompong
“Cambodia has good conditions for
ripe for agriculture, but
Speu province, said that she earns
farming, it’s just that some Cambodian
Despite the money that can poten-
many youths are putting
enough money from raising chickens
farmers lack knowledge and technical
tially be made from agriculture, many
down their farming equip-
and growing vegetables and rice to sup-
skills in agriculture, which makes it dif-
Cambodian youth still opt to take low-
ment and taking jobs in the city. They
port her seven children, and will even be
ficult for them to improve their work
paying jobs in the city.
say that working as a farmer will never
able to send all of them to university.
and make money,” said Sophak.
earn enough to support themselves and make their living standards better.
“If I decided to work as garment worker as others did, I could not raise my chil-
However, Mao Thora, a secretary of
dren and live as long as I do today,” said
state for the Commerce Ministry, said
Soun Yim, who added that she earns $300
agriculture plays a very important role
a month from selling chickens and vege-
in economic development because agri-
tables, and another 4 million to 5 million
cultural products are some Cambodia’s
riel from her rice crop after leaving three
most important exports.
Sophak also said that the lack of im-
for work, said he was raised on his fam-
Penh to work because her family was
‘If I decided to work as a garment worker as others did, I could not raise my children and live as long as I do today’ mediate profit discourages many people
ily’s farm but quit the business when he
from becoming farmers.
grew up.
comfortable lives? Many believe that it
garment factory, which frequently pay
pays better to work at a garment factory
workers less than $100 a month.
ter their farmland was wiped away by floodwater. “We have some pigs and chickens to support our family, but it is not enough, Soun Yim has experienced these difficulties, too. However, she never gave
“Focusing on the short term, working
“I was not impressed by farming at all
up or turned to work as a garment fac-
as a construction worker or garment
due to the fact that it requires a lot of
tory worker. She had always focused on
Porn Sophak, who studies agricul-
worker can earn $70 to $100 a month,
technical skills and a long time to reap
farming, and for that she earns a very
tural economics and rural development
while farmers get nothing each month.
the benefits. Sometimes, it is fine when
good living.
or construction site.
phnom penh post
The young man sits on edge of crickets box.
Heng Chivoan
Congratulations to Suy Hang Leng, 24 years old For winning a scholarship voucher to study at ACE
The United States & Canada
too poor to afford to buy more land af-
which is why I came to Phnom Penh.”
that it is much better than working at a
Correct answers for the May quiz: 1. Which two countries hold their Labour Day celebrations at different times to the rest of the world?
Oeun Someng, a 20-year-old garment factory worker, said she came to Phnom
to four tonnes for her family. She said
The boy holds duck at his duck farm .
However, some farmers are forced to stop because of hardships.
Kun Dy, who immigrated to Thailand
But can farmers earn enough to live
Soun Yim, a 47-year-old widow from
our house to other farmers.”
08
Youth Fo cus
www.postkhmer.com/lift •
wednesday,June 12, 2013
និស្សិតច្បាប់ចាប់យករបរកសិកម្មជាអាជីពទី២ សិកម្ម គឺជាមុខរបរប្រចាថ ំ រ្ងៃ បស់បជា ្រ ពលរដ្ឋខរ្មែ តាំងពីសម័យ បុរាណមកបន្តរហូតមកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។ យើងសង្កេតថា យុវជនខ្មែរសម័យទំនើបនេះមិនសូវជាមានការចាប់អារម្មណ៍ ក្នុងមុខរបរនេះប៉ុន្មានទេ ពីព្រោះពួកគេគិតថាវាមិនសូវទទួលបានប្រាក់ ចំណូលច្រើន និងមិនហ៊ឺហា។ ប៉ុន្តែយុវវ័យមួយចំនួនតូចបែរជាមកចាប់ យករបរកសិកម្មជាអាជីពទី២របស់ខ្លួនបន្ទាប់ពីជំនាញដែលពួកគេរៀន នៅសាកលវិទ្យាល័យទៅវិញ។ និសស្ ត ិ ថ្នាកអ ់ នុបណ្ឌត ិ ផ្នក ែ ច្បាប់រដ្ឋបាល លោក រិទ្ធី បញ្ញារទ ិ ្ធិ បាន ប្រាប់ ឲ្យដឹងថា៖ «ខ្ញុំបានបើកកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមមាន់ ត្រីនិងទា ខ្នាតតូចមួយនៅ សង្កាតស ់ រោ ំ ង ខណ្ឌសន ែ សុខ រាជធានីភព ្នំ ញ េ ។ ខ្ញចា ុំ ប់ផម ្តើ អាជីពនេះតាំង ពីខែ៤ឆ្នាំមុនមកម្លេ៉ះ។ វាមានភាពងាយស្រួល ហើយយើងក ៏មានទីផ្សារ ស្រាប់នៅក្នុងស្រុកដែលអាចរកកម្រៃបានច្រើនគួរសម»។ លោកបញ្ញារិទ្ធិ បានបន្ដថា៖ «កម្ពុជាជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ហើយ រាជរដ្ឋាភិបាលកំពុងតែពង្រឹងវិស័យកសិកម្មនៅក្នុងស្រុកដែលជាផ្លូវដ៏ ល្អក្នុងកា រចាប់យកអាជីពនេះ»។ គួរបញ្ជាក់ថា លោក បញ្ញារិទ្ធិ ធ្លាប់បានចូលរៀនវគ្គខ្លីស្តីពីយុទ្ធសាស្ត្រ
វណ្ណ សុជាតា
Van Socheata socheata.van879@gmail.com
A
ក្នុងការចិញ្ចឹមសត្វកសិកម្មនៅសាលា២៣តុលា និងរៀនបន្ថែមបច្ចេក- ទេសពីមត ិ ភ ្ត ក្តដ ិ ល ែ រៀននៅសាលាកសិកម្ម។ ចំណក ែ ឯការចិញម ្ចឹ លោក បញ្ញារិទ្ធិ បានប្រាប់ថា៖«ចំពោះមាន់សាច់ យើងត្រូវចំណាយពេលចិញ្ចឹម ៤៥ ថ្ងៃទើបទទួលបានផល និងមាន់៣សាសន៍ យើងចំណាយពេលពី ២ខែកន្លះទៅ៣ខ។ ែ រីឯសត្វទាវិញ គឺចញ ិ ម ្ចឹ ពី៣ទៅ៤ខែទប ើ អាចលក់បាន ផលកម្រៃមកវិញ»។ លោកបន្តទៀតថា៖«ឧបសគ្គដែលជួបពេលចិញ្ចឹម គឺបញ្ហាអាកាសធាតុ និងជំងឺឆ្លងដែលធ្វើឲ្យខ្ញុំត្រូវបន្ថែមការយកចិត្តទុក ដាក់ឲ្យបានខ្លាំង»។ យុវជនរូបនេះនៅតែជួបនឹងបញ្ហាមួយចំនួនទៀតដូចជា ការប្រកួត ប្រជែងចំពោះសត្វមាន់ ត្រី និងទា ដែលនាំចូលមកពីប្រទេសជិតខាង ដែលមកលក់លទ ើ ផ ី សា ្ រកម្ពជា ុ ក្នង ុ តម្លទា ៃ ប។ ទោះបីជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ លោកនៅតែមិនរាថយចំពោះបញ្ហានេះឡើយ ដោយលោកខិតខំពង្រីក អាជីពកសិកម្មឲយ្ បានកាន់តប ែ ស ្រ រើ ឡើង។ លោក បានអះអាងថា៖ «ការ ធ្វកា ើ រងារកសិកម្មដោយប្រប ើ ច្ចក េ វិទយា ្ ទំនប ើ វាមិនមានការលំបាកអ្វនោ ី ះ ទេហយ ើ វាថែមទាំងបានផ្តលប ់ ក ្រា ក ់ ម្រៃដល់យង ើ ទៅវិញទៀតផង។ ដូច នេះយុវវ័យខ្មែរគួរតែគិតគូរមកលើមុខរបរកសិកម្មនេះវិញខ្លះ»៕
griculture has been an everyday job for Cambodians
business at 23 Tola School and continues to learn some more techniques from
since ancient times. As LIFT has discussed before, many young
a friend who studies at Royal University of Agriculture.
Cambodians don’t want to do this kind of work because they
“For chickens we need to spend 45 days or two and a half to three months,
think that it doesn’t produce much profit. However, some of
depending on which kinds are ready to sell. And for ducks, we need three
them are starting to jump right into agriculture jobs despite whatever they
to four months,” said Panharith. “The barriers we usually face during feeding
might be studying at college.
time are weather and diseases. It forces me to put more effort into it. “We also meet some difficulty due to farm product imports from other
Master’s student in Administration Law, Rithy Panharith, started his agri-
countries, especially our neighbouring countries. The price of import prod-
culture job in April 2012. “I run a small farm that contains chickens, ducks and fish in Somrong district, Khan Sen Sok. This business is easy to run and generates more profit as
Law student takes an agriculture job
តាមទផ ី សា ្ រនា នា យើងស ង្កត េ ឃ ញ ើ ថា មានបន្លស ែ ស ្រ ៗ ់ គ្មានស ម ្នា ដ ង្កវូ ចោះអប ី ន្ដច ិ ដ ល ែ គ រួ ឲ យ្ ច ង់ញ ។ ៉ាំ តើ អ្នកធ្លាប់គិតទេថា បន្លែស្រស់ៗទាងនោះផ្ទុក នូវសា រធា តុអ ខ ្វី ្លះ? ត អ ើ ក ្ន ទ ទួលទា នបា នគ ត ិ ច្បាសអ ់ ព ំ ប ី ញ្ហាប ឈ ្រ មដល ែ ក ត ើ ឡ ង ើ ព សា ី រ ធាតុគីមីក្នុងប ន្លែទាំងនោះដែរឬទេ? យោងតាមសម្ដីរបស់អ ្នកស្រីបណ្ឌិតសៀង ហ៊ុយ អនុប្រធានវិទ្យាស្ថានវិទ្យាសាស្ត្រ និង បច្ចេកវិទ្យានៃរាជបណ្ឌិត្យស ភាកម្ពុជាបានឲ្យ ដឹងថា ប ន្លដ ែ ល ែ ដា ក់ល ក់ល ទ ើ ផ ី សា ្ រភាគចន ្រើ ត្រវូ បា នប ថ ្រើ ស ្នាំ ម្លាបស ់ ត្វល ត ្អិ ដ ែលក ង ្នុ នោ ះ មានទាំងថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិតដែលត្រឹមត្រូវ តាមការណនា ែ រំ បស់ក ស ្រ ង ួ ក សិកម្មឬបណ្តា អង្គការនានា វាមិនមានផលប៉ះពាល់អ្វីដល់ សុខភា ពបជា ្រ ជននោះទេ ហើយប ជា ្រ ព លរដ្ឋ មួយច ន ំ ន ួ ទៀតបានបប ្រើ ស ្រា ថ ់ ដ ្នាំ ល ែ ត វ្រូ បា ន ហាមឃាត់ដែលវាអាចបង្កឲ្យមានបញ្ហាដល់ សុខភាពអ្នកបរិភោគ។ អ្នកស្រីបណ្ឌិត បានបន្តទៀតថា៖«កសិករ មួយចំនួនបានប្រើប្រាស់ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត ដែលត្រូវបានហាមឃាត់ ដែលអាចផ្តលផ ់ ល ប៉ះពាល់ដល់សុខភាពអ្នកបរិភោគ។ ប្រការ នេះអាចបណ្តាលមកពីពួកគាត់ពុំបានដឹង ច្បាស់លាស់ពីការប្រើប្រាស់ថ្នាំទាំងនោះ ដោយអ្នកខ្លះចេះតែជឿតាមការឃោសនា របស់លក់ថ្នាំ ឬឮតៗគព ្នា ីអ្នកដទៃ»។ អ្នក ស បា រី្ នបញ្ជាកទ ់ ៀតថា ប ភ ្រ ទ េ ថ ហា ្នាំ ម ឃាត់ទា ំងនោះមានដូចជា អែនដូស៊ុលហ្វាន មេតម ូ ល ី មេទល ី ប៉ារច ៉ា ន ុ និងម៉ណ ូ ក ូ ត ្រូ ហ ូ ស ្វូ ជាដើម ដែលមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ និងអាច សម្លាប់សត្វល្អិតបានយ៉ាងងាយ។ អ្នកស្រី បានបន្តថា៖ «នៅពេលដែលកសិករប្រើថ្នាំ ទាំងអស់នេះខុសបច្ចេកទេស អាចធ្វើឲ្យ
ucts is lower than ours, so we need to lower the price and if not we will lose the customers. This is the barrier that I face currently.” Panharith said he will not give up on his business, and he still continues it
we already have this market in our country,” said Panharith. “We are living in a developing country and currently the government is
and tries his best to expand his farm to become bigger. “Doing agriculture the modern way is not as difficult as traditional agricul-
maintaining the agricultural industry, so it’s a good idea to get on board with
ture and we can gain much profit, so Cambodian youth should reconsider the
agriculture business,” he added. Panharith used to attend the short training course on how to run a farm
idea of a job in agriculture.”
បន្លែស្រស់ស្អាតខ្លះអាចជាផ្លែ Not liking bad-looking produce, settling ល្វាដ ែលល្អតែសម្បកក្រៅ for pesticides
T
he markets in Cambodia generally sell vegetables that contain pesticides, both the good and the banned. Do people know the effects of the banned pesticides contained in some
vegetables? When people go to the market to shop for food, they won’t buy the bad-looking vegetables that may have scars or bruises. They usually only buy the good-looking vegetables, plump, colorful and blemish-free. According to Sieng Huy, Deputy Director of Institute of Science and Technology of Royal Academy of Cambodia (RAC) said that vegetables sold in markets mostly used pesticides to kill insects including good pesticides that are recommended by the Ministry of Agriculture and NGOs, but some farmers use banned pesticides that can harm people’s health in the long run. Moreover, most banned pesticides are highly effective to kill insects
ពួកគាត់ផ្ទាល់មានអាការក្អួត ឈឺក្បាល ញ័រ ខ្លន ួ និងអា ចដល់ស ន្លបទ ់ ៀតផង។ ច ពោ ំ ះអក ្ន ទទួលទានបន្លដ ែ ល ែ បា ញ់ថ ស ្នាំ ម្លាបស ់ ត្វល ត ្អិ ប្រភេទនេះវិញ អាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ សុខភាពទៅថ្ងៃអនាគត ដូចជាតម្រងនោម ថ្លើម ន ិងក្រពះ ជាដើម»។ អ្នកស្រីបានបញ្ជាក់ទៀតថា ដើម្បីចូលរួម ក្នុងការកាត់បន្ថយក៏ដូចជាលើកទឹកចិត្តប្រជា កសិករឲ្យបានយល់ដឹងពីការប្រើប្រាស់ថ្នាំ សម្លាបល ់ ត ្អិ ឲ យ្ បា នតម ្រឹ ត្រវូ ដ ល ែ ម ន ិ ធ ឲ ្វើ យ្ ប ៉ះ ពាល់ដល់សុខភាពខាងស្ថាប័នរបស់អ្នកស្រី
ធ្លាប់បានបើកសិកសា ្ខា លាជាច្រើនមកហើយ ដើម្បីផ្សាយពីលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវលើ បណ្តាសារធាតុគីមីទាំងអស់នេះដល់ ប្រជា កសិករឲ្យបានយល់ដឹង។ សរុបមក បន្លែដែលមានរូបរាងខាងក្រៅ ស្រសស ់ ត ្អា ម ន ិ ប ក ្រា ដថាខា ងកង ្នុ ល ទា ្អ ង ំ អ ស់ ទេ។ ចំណក ែ ប ន្លដ ែ ល ែ មា នសម ្នា ដ ង្កវូ ម ន ិ ម ន ែ អាក្រកទា ់ ង ំ អស់ដច ូ អ ក ្ន គ ត ិ នោ ះដរែ ។ ដ ច ូ ន េះ អ្នកទទួលទានគរួ ត ព ែ ចា ិ រណាឲយ្ ល ត ្អិ ល ន ្អ ម ់ ន ុ នឹងទ ញ ិ ប ន្លណា ែ ម យ ួ មកទទួលទា នដូចពំនោល «ការពារប្រសើរជាងព្យាបាល»៕
in vegetables, so the farmers can get a good result after using it. Common banned pesticides are Endosulfan, Methomyl, Methylparathion, Monocrotophos, etc. “If the farmers use banned pesticides in wrong way, it will make them feel dizzy, vomit or faint. For people who eat vegetables containing banned pesticides, it may affect their health in the future such as liver or stomach problems.” She continued that to reduce and encourage farmers to understand how to use pesticides the right way that do not affect people’s health, the Institute had help workshops to raise awareness of the result of researches on chemical products for farmers.
wednesday, June 12, 2013 •
Careers: What do you want to be?
www.postkhmer.com/lift
I want to be an expert farmer
កសិករជំនាញគឺជាអាជីពដែលអាចរកប្រាក់ចំណូលខ្ពស់ វជនភាគច្រើនតែងតែប្រាថ្នាចង់បានការងារនៅក្នុងការិយាល័យ មានម៉ាស៊ីនត្រជាក់ និងបរិស្ថានស្អាតស្រស់ស្រាយ។ ផ្ទុយមកវិញ ពុំសូវមាននរណាម្នាក់ប្រាថ្នាចង់ធ្វើការនៅកណ្តាលវាលក្រោម កម្ដៅថ្ងៃហែងនោះឡើយ។ ខុសប្លែកពីយុវជនដទៃទៀត លោក ផុន រតនា អាយុ២៣ឆ្នាំ មានស្រុក កំណើតនៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ បានសម្រេចចិត្តមកសិក្សាផ្នែកកសិកម្មនៅ សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទកសិកម្ម ហើយមានបំណងចង់ប្រើប្រាស់ចំណេះដឹង របស់លោកដែលបានរៀនត្រឡប់ទៅធ្វើជាកសិករដ៏ជោគជ័យមួយរូបនៅឯ ស្រុកកំណើតវិញ។ លោក រតនា បានលើកឡើងថា៖ «នៅពេលខ្ញរ ុំ ៀនចប់ ប្រសន ិ បើអាច ខ្ញមា ុំ ន បំណងចង់បង្កត ើ ជាកសិដន ្ឋា ដាំបន្លែ ដច ូ ជាកសិដន ្ឋា សាលាដ ដែលមា នទង ្រ ់ ទ្រាយធំរហូតទៅដល់៥ហិកតា»។ លោក បានបន្តថា លោកចង់បក ្រ បមុខរបរជាកសិករនេះ ដោយសារតែលោ កស្រឡាញ់ចូលចិត្ដតាំងពីនៅក្មេង ហើយបើប្រៀបធៀបទៅនឹងមុខរបរផ្សេង ទៀត ការធ្វើកសិកម្ម វាអាចនឹងទទួលបានផលប្រយោជន៍ច្រើនជាងការទៅ ធ្វើការងារនៅតាមក្រុមហ៊ុន និងរោងចក្រនានា។ ក្រៅពីកំពុងបន្តការសិក្សាដើម្បីបញ្ចប់បរិញ្ញាបត្រនៅសាកលវិទ្យាល័យ លោករតនា តែងតែធកា ្វើ រសិកសា ្ ស្រាវជ្រាវ ទៅលើទផ ី សា ្ រ វិធសា ី ស្ត្រ និងបច្ចក េ ទេសនៃការដាំដុះផ្សេងៗផងដែរ។ លោក រតនា បានឲ្យដឹងថា៖ «ការដាំបន្លែសាលាដ និងដ ណា ំ ផ ំ ស្ ង េ ៗ ក៏បា ន ឲ្យតែយើងអាចធានានូវគុណភាពបន្លែធម្មជាតិដែលគ្មានជាតិគីមី និងជាតិ ពុលនោះ ដំណាំកសិផលទាំងនោះនឹងអាចលក់ដាច់ក្នុងកម្រិតខ ្ពស់មួយជាក់ ជាមិនខាន»។ លោកបានបន្ថែមទៀតថា សព្វថ្ងៃនេះលោកក៏បានធ្វើការពិសោធខ្លះៗ ទៅ លើការដាំដំណាំបន្លែបង្ការនៅលើផ្ទៃដីប្រហែលជា១០ទៅ២០ម៉ែត្រការេ និង ធ្វកា ើ រសិកសា ្ ពីរបៀបគ្របគ ់ ង ្រ កសិដន ្ឋា បន្លជា ែ មួយនឹងម ត ិ ភ ្ត ករ្តិ បស់លោ កមយ ួ ចំនួនផ ងដែរ។ បើទោះបីជាការងារកសិកម្មមានការនឿយហត់ និងជួបនឹងការលំបាកជា ច្រន ើ ក ដោ ៏ យ ក៏យវុ ជនស្រឡាញ់កសិកម្មរប ូ នេះ នៅតែមានគោលបំណងចង់ សម្រេចនូវសេចក្តីប្រាថ្នារបស់ខ្លួនក្នុងការក្លាយទៅជាកសិករដ៏ជោគជ័យមួយ រូបដដែល៕
M
any young people wish for a position in an office with air conditioning and a good environment, but few want to work in the field under the hot
sun all day.
Nonetheless, Phun Rattana, 23, decided to leave Banteay Meanchey province to pursue a bachelor’s degree at the Royal University of Agriculture in Phnom Penh and is hopes to be a successful farmer. “After I graduate, if it is possible, I want to grow vegetables such as lettuce on a five hectare farm,” said Rattana. He added that he has wanted to be a farmer since he was young. He said that compared to jobs at garment factories and other companies, growing vegetables can make a lot of money. Besides studying at university, Rattana researches the market, technical information and new ideas of growing vegetable. He is not a fan of nonnatural fertilisers and pesticides. “If we work hard and provide good quality vegetable without chemicals, our products will be sold at high standards.” He added that he has done some experiments on growing vegetables on 10- to 20-square-metre plots and has studies how to cultivate successfully with his friends. Even though farming is very tiring and complicated, Rattana still wishes to fulfil his dream as a successful farmer some day in the future.
ចេង ប៊ុនឡុង
Cheng Bunlong bunlong_cheng@yahoo.com
វិធីសាស្រ្តក្លាយជាកសិករគំរូដ៏ជោគជ័យ កសិករសាមញ្ញមក ្នា ់ វាពុមា ំ នអ្វចោ ី ទជាបញ្ហានោះឡើយ ប ន ៉ុ ្ដែ បើសិនជាចង់ក្លាយខ្លួនទៅជាកសិករគំរូដ៏ជោគជ័យមួយរូប នោះក៏ពុំមែនជារឿងដែលងាយស្រួលប៉ុន្មាននោះឡើយ។ ក្នុងចំណោមប្រជាកសិករផ្សេងទៀតនៅខេត្តតាកែវ លោក រស់ ម៉ៅ អាយុ៥៥ឆ្នាំ បានចែករំលែកពីបទពិសោធដើម្បីក្លាយខ្លួនទៅជាកសិក រគំរូដ៏ជោគជ័យមួយរូប។ លោក បានឲ្យដឹងថា៖ «ដើមប្ ក ី យ ្លា ទៅជាកសិករដ៏ជោគជ័យមួយរប ូ កត្តាដែលសំខាន់ជាងគេគឺស្ថិតនៅលើខ្លួនឯង»។ លោកបានពន្យល់ថា៖ «ពួកគាត់ចាំបាច់ត្រូវតែធ្វើការអប់រំកាយ ចិត្ត ខ្លួនឯ ងជាមុន ហើយត្រូវសួរខ្លួនឯងថាតើពួកគាត់ពិតជាស្រឡាញ់មុខ របរជាអ្នកដាំដុះដែរឬទេ? តើពួកគាត់មានការតស៊ូចំពោះការងារនេះ ដល់កម្រិតណា?» ក្រៅពីមានការតាំងចិត្តយ៉ាងមុតមាំ និងត្រៀមខ្លួនប្រឈមនឹងការ លំបាក យុវជនទាំងអស់ចាបា ំ ច់តវ្រូ តែមានគោលដៅ និងការសិកសា ្ មួយ យ៉ាងច ្បាស់លាស់ផងដែរ។ លោក បានលើកឡើងថា មុននឹងចាប់ផ្តើមការងារកសិកម្ម យើង ត្រូវតែមានគម្រោងឲ្យបានច្បាស់លាស់ទៅផែនការរបស់ខ្លួន ពោលគឺ យើងត្រូវពិនិត្យទៅលើប្រភេទនៃកសិកម្ម គុណភាពដី និងថ្លៃដើម សម្រាប់ចំណាយទៅលើការងារនេះទាំងមូលថាតើផ្ទៃដីប្រភេទណា ទំហំប៉ុន្មាន អាចដាំដុះអ្វីបានខ្លះ ហើយត្រូវការថវិកាប៉ុន្មាន? លោក បានបន្តថា៖ «ម្យ៉ាងវិញទៀត បើពក ួ គាត់ពត ិ ជាចង់ទទួលបាន ជោគជ័យពិតមែន ពួកគាត់ត្រូវតែធ្វើការពិសោធ និងចុះផ្ទាល់ជាមួយ នឹងក សិករ ឬម្ចាស់កសិកម្មទាំងនោះដើម្បីសាកសួរស្រាវជ្រាវពីបច្ចេក ទេស និងចំណេះដឹងផ្សង េ ៗពីពក ួ គាត់ ព្រោះថាគ្រានត ់ ស ែ ប ្តា គ ់ ន េ យា ិ យ ឬមើលសៀវភៅ វាពុំអាចយល់នូវដំណើរនៃការដាំដុះទាំងមូលទេ»។ ឆ្លយ ើ តបនឹងការព្រយ ួ បារម្ភចពោ ំ ះទីផសា ្ រ នាពល េ ប ច្ចប ុ ប្ ន្ន លោក ម៉ៅ បានលើកឡើង ថា៖ «នៅពេលដែលយើងធ្វើកសិកម្ម ចង់ដាំដុះអ្វីមួយ នោះ យើងមិនគួរ ខ្វល់ច្រើនពេកទៅលើបញ្ហាទីផ្សារនោះឡើយ»។ លោកន យា ិ យថា ពួកគ គ េ រួ តែខត ិ ខំពង្រង ឹ នូវគុណភាពបន្លប ែ ង្ការរបស់ គេ ដោយប្រើប្រាស់វិធីធម្មជាតិជាជាងការប្រសា ើ រធាតុគីមីដែលមាន
09
How to be an expert farmer
I
t is not a big deal to be a normal farmer. However, it is not easy
to be a successful farmer. Ros Mao, a 55-year old farmer in Takeo, shared his experi-
ences on being a successful farmer. “In order to be a good and successful farmer, the main criterion is ourselves,” said Mao. “They need to be ready for themselves and ask themselves: Do they
really love being a farmer, and how much can they overcome in this career?” Besides having strong a commitment to being a farmer, prospective farmers need to make a clear goal and a detailed plan, such as land size, budget and what to produce. For example, they need to check which kind of plant should be sowed in what kind of soil in what condition and how much they need to spend. Mao also said youth who want to farm should train on the job. “If they really want to complete it successfully, they need to get experience and go directly to work with the successful farmers because just hearing from others and reading books may not makes sense to them.” Another problem facing farmers is marketing.
លោករស់ម៉ៅ ជាកសិករដល ែ ទទួលបានជោគជយ ័ ចពោ ំ ះរបរកសិកម្ម របស់លោក។ រូបថត សេដាក
“When we start to do farming, we should not care much for market. We should try to improve our farming and work hard on gardening with natural substances, rather than chemical substances, to kill
ជាតិពុលដើម្បីឲ្យរុក្ខជាតិឆាប់ធំ និង កម្ចាត់សត្វល្អិត»។ ជាចុងក្រោយ លោកម៉ៅ បានបញ្ជាកថា ់ ដរាបណាកសិករអាចរក្សានូវ គុណភាពបន្លែបង្ការរបស់ខ្លួនឲ្យបានល្អ និងគ្មានជាតិគីមី ទិន្នផល កសិកម្មរបស់ពក ួ គាត់នង ឹ ទ ទួលបានការស្វាគមន៍ពប ី ជា ្រ ពលរដ្ឋទទៅ ូ និងមានឈ្មួញមកកុម្ម៉ង់ទិញ ដល់ពីកសិដ្ឋានថែមទៀតផង៕
the insects and make the plants grown faster.” Mao added that if the farmer can provide good, quality vegetables without chemicals, their products will be welcomed by customers, and vegetable sellers will come directly to buy those products from the farm.
10
Experiences from abroad
www.postkhmer.com/lift•
wednesday, June 12, 2013
និស្សិតអ ាហារូបករណ៍ថ ្នាក់ បរិញ្ញាបត្រផ្នែកកសិកម្មនៅ ប្រទេសថៃ
យុវជន នួន ឌីណា ស្រេងភារុណ Sreng Phearun phearunsreng@yahoo.com
ក្យថា «ស្លឹកឈើជ្រុះមិន ឆ្ងាយពីគល់» ចង់បញ្ជាក់ ថា ភាគច្រើនវាមកពីតំណ ពូជនីមួយៗ ពិសេស កូន ចៅតែងតែបន្ត និងអភិវឌ្ឍមុខរបរ ឬក៏ ការងាររបស់គ្រួសារ។ មិនខុសគ្នានេះ យុវជនខរ្មែ ម យ ួ រប ូ ដ ល ែ ក ត ើ ច ញ េ ត ក ្រ ល ូ កសិករមួយ បានខិតខប ំ ្រឹងប្រែងក្នុងការ សិក្សា ដើម្បីទទួលបានអាហារូបករណ៍ ទៅសិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រផ្នែកកសិកម្ម នៅសាកលវិទ្យាល័យ Mahasarakham នៃប្រទេសថៃ។ នេះគឺជាទុនដ៏ វិសេសវិសាលបំផុត សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ កសិកម្មក ្នុងគ ្រួសារ និងស ង្គមជាតិរបស់ ខ្លួននា ថ្ងៃអនាគត។ មានស្រុកកំណើតក្នុងខេត្ដកំពង់ស្ពឺ យុវជន នួន ឌីណា បានរៀបរាប់ពីការ សិក្សាដែលទទួលបានអាហារូបករណ៍ ថា៖ «នៅពេលខ្ញុំរៀនចប់វិទ្យាល័យ និង បន្ដកា រសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យ ខ្ញុំបាន ឃើញព័ត៌មានអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សា នៅបរទេស។ ខ្ញុំពិតជាចាប់អារម្មណ៍ ចំពោះការសិក្សានេះណាស់ ទើបខ្ញុំ សម្រេចចិត្ដចូលប្រឡងផ្នែកកសិកម្មនៅ ប្រទេសថដែលមានរយៈពេល៤ឆ្នាំ»។ ចំពោះភាពរីករាយដែលលោកអាច សម្រេចបំណងប្រាថ្នានេះ លោកបាន ប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំបានសិក្សាមុខជំនាញនេះ ដោយសារតែមើលឃើញថា កម្ពុជាជា ប្រទេសកសិកម្មដែលមានសក្តានុពល មួយ ហើយវាក៏កំពុងតែត្រូវការធនធាន មនុស្សផ ្នែកន េះផ ងដែរ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត កសិកម្មជាមុខជំនាញដ៏ល្អមួយសម្រាប់ ខ្ញុំ ពីព ្រោះខ្ញុំចូលចិតវា ្ត »។ ជានិស្សិតផ្នែកកសិកម្មឆ្នាំទី២នៃ សាកលវិទ្យាល័យ Mahasarakham យុវជនឌីណា ត្រវូ ស ក ិ សា ្ ល ក ើ ម្មវធ ិ ស ី ក ិ សា ្ របស់ប្រទេសថៃជាភាសាថៃតែម្ដង។ តាមកា រឆ្លងកាត់កា រសិកសា ្ ផ ល ្ទា រ់ បស់ខ ន ្លួ យុវជនរវូ បនេះ បា នបប ្រា ឲ ់ យ្ ដឹងព ម ី ខ ុ វជ ិ ្ជា ក្នង ុ ឆ ន ្នាំ ម ី យ ួ ៗដ ែលលោ កបានសក ិ សា ្ ថា នៅក្នង ុ ឆ ទ ្នាំ ១ ី លោ កតវ្រូ ស ក ិ សា ្ ន វូ ម ខ ុ វជ ិ ្ជា ទូទៅ ដ ច ូ ជា គណិតវទ ិ យា ្ រូបវិទយា ្ គីមវី ទ ិ យា ្ និងជ វី វិទយា ្ ជា ដើម។ ក្រៅពន ី េះ ការសក ិ សា ្ ក៏ផ្តោតទៅលើមុខវិជ្ជាភាសាអង់គ្លេស និងភាសាថៃ។ សម្រាប់ឆ្នាំទី២ដែលលោកកំពុងរៀន នាពេលសព្វថ្ងៃនេះវិញ ការសិក្សាគឺមាន លក្ខណៈសជ ៊ី ម្រៅជា ងឆទ ្នាំ ១ ី ។ ក្នង ុ នោះ សាកលវិទ្យាល័យបានផ្តល់ឲ្យនិស្សិតនូវ
មុខវិជ្ជាជាច្រើនទៀត ដូចជា ជីវសាស្ត្រ មីក្រូជីវសាស្ត្រ ពន្ធវុិទ្យា សរីរាង្គវិទ្យា គីមី វិទយា ្ និងម ខ ុ វិជម ្ជា យ ួ ចំនន ួ ទៀតដែលប ្រើ ប្រាសភា ់ សាថ។ ៃ ពា ក់ពន ័ ន ្ធ ង ឹ ស កម្មភាព ផ្សេងៗនៅក្នុងថា្នក់រៀន និស្សិតមាន ការពិភាក្សាគ្នាជាក្រុម និងកិច្ចការងារ សាលា។ ក ព ្រៅ កា ី រសិកសា ្ ទ ស ្រឹ នៅ ្តី ក្នង ុ ថ ក ្នា រ ់ ៀន សាកលវិទ្យាល័យក៏បានផ្តល់ជាឱកាស ដល់ន ស ិ ស្ ត ិ ក ង ្នុ កា រចុះទៅ អ នុវត្តផ ល ្ទា ់ ឬ ដំណរើ ក ម្សាន្តផស្ ង េ ៗដោ យលោកបា នឲយ្ ដឹងថា៖ «ខ្ញុំ និងនិស្សិតដទៃទៀត ធ្លាប់ បានចុះទៅសិក្សាដោយផ្ទាល់នៅខាង ក្រៅ ដូចជា ការដាំដើមឈើ និងបច្ចេក ទេសនៃការដាំដុះជាដើម»។ ជាការពិត ការសិក្សានៅប្រទេសដទៃ ដែលឆ្ងាយពីប្រទេសកំណើតរមែងជួប ប្រទះបញ្ហាម យ ួ ចំនន ួ ។ បើតា មការលក ើ ឡើងរបស់យុវជន ឌីណា បានឲ្យដឹងថា កាលពីឆ្នាំទី១ លោកជួបការលំបាកខ្លះ ក្នុងការសម្របទៅនឹងការរស់នៅ និង បញ្ហាក ង ្នុ កា រសិកសា ្ ដោយសារតែកា រប្រើ ប្រាស់ភាសាថៃ។ ប៉ុន្ដែ ឥឡូវនេះ ការ
Nuon Dina
«ខស ំុ្ញ ក ិ សា ្ មខ ុ ជនា ំ ញ នេះ ដោយសារតែខម ំុ្ញ ល ើ ឃើញថា កម្ពជា ុ គជា ឺ បទ ្រ ស េ កសិកម្មដល ែ មាន សក្ដានព ុ លមយ ួ ហើយវា ក៏កព ំ ង ុ តត ែ វូ្រ ការធនធាន មនុសស្ លផ ើ ក ែ្ន នះេ ផងដរែ » លំបាកទា ង ំ អស់ន េះ ពុមា ំ នចោ ទជាប ញ្ហា ចម្បងសម្រាប់ការសិក្សារបស់យុវជនរូប នេះទៀតឡើយ។ ដោយមានសិស្សច្បង ខ្មែររួមទាំងសិស្សជនជាតិថៃបានជួយ ណែនាំផ្តល់យោបល់ និងការព្យាយាម របស់លោកបន្ថែមទៀតនោះ ទើបធ្វើឲ្យ លោកមានចំណេះដឹងចំពោះភាសាថៃ គ្រាន់បើ សម្រាប់ជាមូលដ្ឋានក្នុងការ សិក្សានៅឆ្នាំទី២នេះ។ ជាយុវជនប្រកបដោយការតាំងចិត្ត ខ្ពស់ ដែលមា នឈាមជរ័ ជា ក សិករ លោក នួន ឌីណា បានបង្ហាញនូវបំណងប្រាថ្នា របស់ខ ន ្លួ ក្រោយប ញ្ចបកា ់ រសក ិ សា ្ ប្រកប ដោយសុទិដ្ឋិនិយមថា៖ «ខ្ញុំយកចំណេះ ដឹងដែលខ្ញុំបានរៀនទាំងអស់នេះ មក បម្រកា ើ រងារពោរពញ េ ដោ យបទពសោ ិ ធ និងអភិវឌ្ឍកសិកម្មទាំងនៅក្នុងគ្រួសារ និងប ្រទេសយើងផ ងដែរ។ ខ្ញុំប្រាកដណាស់ណាស់ថា ខ្ញុំនឹងយ ក ចំណេះដឹងដែលខ្ញុំទទួលបានទៅពង្រីក កសិកម្មក្នុងគ ្រួសាររបស់ខ្ញុំ»៕
Scholarship student studying agriculture in Thailand
‘T
he leaf never falls far from its tree” is a com-
chemistry, biology, as well as English and Thai. For his second
mon expression, especially when children
year, the study is deeper than the previous year and includes
go into the family businesses. In this vein, a
subjects such as microbiology, genetics, organic chemistry
Cambodian youth from Kampong Speu born
and more advanced language courses.
to a family of farmers has put his efforts into studying to get
In addition to learning theory in the classroom, the school
a scholarship to pursue a bachelor’s degree in agriculture at
also provides opportunities for students to practise their
Mahasarakham University in Thailand. This is among the
training in the field.
most powerful investments for agricultural development in the family and in society in general. “When I graduated from high school and continued to study in college, there was some information about scholarships to
“Other students and I are used to visiting the outside with lecturers, doing things such as tree planting and technical cultivation.” Furthermore, Dina said he also cooperates with other students to visit villages and clean pagodas.
study abroad, and I felt interested in applying for it. Because
Dina said studying away from his homeland in a foreign
I wanted to test my ability, I also applied for a scholarship to
country has its challenges. He said that in year one, he faced
study in Thailand.”
some difficulties in his study due to his Thai language level.
Dina said that he is passionate about agriculture, which he considers essential to developing his country. “I studied in this field because I see Cambodia as having potential in agriculture, and it also needs human resources. Moreover, agriculture is a good major for me because I like it.” A second-year student in agriculture, Dina had to adjust to
However, he said there are no longer any obstacles for his study because some Khmer and Thai students helped teach him. “I have more understanding in basic Thai language skills for the second year.” As a youth with a strong commitment to agriculture, Dina expressed his optimistic hopes for the future.
the Thai educational system, which is conducted in the Thai
“I will take all my knowledge I have learned and work with
language. Dina said that in his first year, he was required to
experience and develop the agricultural sector for both my
study some general subjects such as mathematics, physics,
family and for my country.”
wednesday,June 12, 2013 •
Watch
www.postkhmer.com/lift
11
ស្រីស្អាត OunYunaCoobiiបង្អួតសំឡេងនិង សម្រស់ទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងត ាមហ្វេសប៊ុក
កា
របង្កើតជារូបភាពវីដេអូបង្ហាញតាម ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនានា ពិតជាមាន ប្រជាប្រិយភាពយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុង ស្រទាប់យុវវ័យនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ដោយពួកគេ យកហ ស ្វេ ប៊ក ុ ដ ម ើ ប្ សា ី ងករេ ឈ ្ត៍ិ ្មោះ ន ង ិ ទ ទួលបា ន ការចាប់អារម្មណព ៍ ីអ្នកដទៃ។ ជា ក់សង ្តែ ថ្មន ី េះOunYunaCoobiiបានបង្ហោះ នូវវីដេអូចម្រៀងមួយដែលច្រៀងតាមបទចម្រៀង ដោយOunYunaCoobiiមិនត ្រឹមតែមានសំឡេង ពីរោះប ណ ៉ុ ្ណោះទ េ ប ន ៉ុ ក ្ដែ ញ្ញាមា នរប ូ ឆោ មស ស ្រ ស ់ ត ្អា ទៀតផង។ នាងទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍ជាជា ច្រើនពីមិត្តនៅតាមបណ្ដាញហេ្វសប៊ុក។ បន្ទាប់ពី បានស្តាប់សំនៀងរបស់នាង មានមិត្តភក្តិជាច្រើន បានកោតសរសើរចំពោះសំឡេងដ៏ពីរោះរហូតមាន អ្នកចូលចិត្តចំនួនជាង៥០០នាក់ ព្រមទាំងចែក រំលែកបន្តនិងផ្តល់ជាមតិជា ច្រើនទៀត។ Ah K'RothAwfullZz បាននិយាយថា៖ «ពីរោះ ណាស់ហើយស ត ្អា ទ ៀតឡូយ! »។ ការច្រៀងរបស់ នាងស្ទើរតែដូចអ ្នកចម្រៀងអាជីពទៅ ហើយដោយ Nouch Khmer បានបង្ហាញថា៖ «ពីរោះជាង សំឡេងដើម»។ នៅក្នុងការបញ្ចេញមតិ មានមតិមួយដែលរិះគន់ ទៅលើវីដេអូរបស់នាងដោយ Khmer Love Khmers បានគិតថា៖ «ហេ្វសប៊ុកឥឡូវពិតជាយ៉ាប់ ណាស់Yuna ធ្វើស្រីស្អាតដ ូចឡប់អ៊ីចឹង» ។ តើអ្នកយល់យ៉ាងម ៉េចវិញដែរ?
Let’s listen to Oun Yna Coolbii’s
V
voice
ideo clips posted on Facebook are very popular among today’s youth. Young people use social networking to gauge their own reputations and to
catch the attention of other users. Facebook user Oun Yuna Coobii recently posted a video
clip of herself singing. Not only does she have a beautiful voice, but she also has beautiful makeup, and she can get the attention of her Facebook friends easily and fast. Around 500 people liked her video. Ah K’Roth AwfullZz said: “pik ros nas . aii sart tet lolz” (Voice is so nice and the singer is pretty, also). Nouch Khmer posted: “More beautiful than the real singer of the song” However, one comment seemed to criticise the video, with Khmer Love Khmers posting: “Facebook now is so complicated; acting as the pretty girl, so crazy” The voice of Oun Yuna is very nice. It would be great if she became a professional singer..
ក្មេងប្រុសតូចឱនក្បាលគោរពដល់ដី
បង្ហាញពីភាពកតញ្ញូចំពោះអ្នកមានគុណ
ក្នុងគ្រួសារមួយ ឪពុកម្តាយជាព្រះ រស់ហ យ ើ ព ក ួ គា ត់ តែងតែមានការលះបង់គ្រប់យ៉ាង ដើម្បីចិញ្ចឹមកូនៗ។ ដច ូ ះេ្ន កង ុ្ន នាម ជាកន ូ គ រួ ត ធ ែ អ ្វើ ខ ្វី ្លះដ ម ើ ប្ ប ី ង្ហាញព ី ភាពកតញ្ញូដល់ពួកគា ត់។ នៅលើទំពរ័ហេ្វសប៊ុករូបភាព មួយដែលបង្ហាញក្មេងប្រុសម្នាក់ ឱនកបា ្ លដល់ដ ី គោរពមយ ្តា របស់ គាត់ដែលជាទង្វើទទួលបានការ កោតសរសើរព ស ី ណា ំ ក់យ វុ វ័យជា ច្រើន និងហាក់ដូចជាដាស់តឿន ពួកគេដែរ។ ចំនួនអ្នកចូលចិត្ត បានឡើងរហូតដល់ជាង៦ពាន់ នាក់ ហើយការចែករំលែក និង ផ្តល់ជាមតិក ៏ច្រើនដែរ។ បើតាមមតិរបស់ SaravuthSok បា នបង្ហាញថា ៖ «ពិតជា ក ង ្មេ ល្អណា ស់ខ្ញព ុំ ញ េ ច ត ិ ម ្ត ន ែ ទ ន ែ » ។ SokVan Jupiter NoHeart បានប្រាប់ថា ពិតជាកូនល្អមែន ទៅថ អ ្ងៃ នាគតនាងកច ៏ ង់មា នកន ូ ដូចនេះដែរ។ នៅពេលឃើញរូបនេះហើយ Dai Wathana មានអារម្មណ៍ សោកស្តាយថា៖ «ខ្ញុំពិតជាសូម ទោសណាស់ ដែលខ្ញុំមិនបាន
បង្ហាញពីសេចក្តីកតញ្ញូបែបនេះ ចំពោះប៉ាម៉ាក់របស់ខ្ញុំ»។ ដោយឡែក មានមតិអនាមិក មួយដែលហាក់ដូចជាគួរឲ្យមាន ការខ្មាសអៀនជាខ ង ្លាំ ដោយបាន សរសេរថា៖ «របៀបដែលធ្វើឲ្យ កូនខ្មែរចុះញ៉មជនបរទេស(ខ្លាច យួន និងសៀម) ដោយមាន ទម្លាប់ចេះឱនក្បាលចាប់ផ្តើមពី ក្នុងគ្រួសារតរៀងទៅ។ ការបាក់ ស្បាតស្មារតីរបស់កូនប្រុសខ្មែរ កើតចេញពីការយល់ខុស ដែល គិតថា កូនល ្អ កូនក តញ្ញូ តែវាជា ការឱបក្រសោបក្នុងគ្រួសារមួយ ដែលគ្មានស្មារតី....»។ ចំពោះរូបភាពមួយនេះ អ្នកខ្លះ មានមន្ទល ិ ថា តើវា ជា រប ូ ភាពរបស់ កូនខ្មែរឬក៏ថៃនោះទេ ហើយក៏ មានអ្នកបញ្ចេញមតិជាច្រើនបាន ធ្វើការអះអាងថា ហាក់ដូចជា ច្បាស់ថាជាកូនខ្មែរ។ គ រួ ឲ យ្ ក ត់ស ម្គាល់ អ ដ ី្វ ល ែ ស ខា ំ ន់ នោះ រូបភាពមួយនេះបានបង្ហាញ ពីអត្ថន័យអប់រំដល់ក្មេងជំនាន់ ក្រោយឲ្យមានការយល់ដឹងខ្ពស់ អំពីភាពកតញ្ញូរបស់ខ្លួនចំពោះ ឪពុកម ្តាយ។ កូនៗគ្រប់រូបគឺ អាច ធ្វើបាន៕
The gratitude of one young boy toward his mother ចាន់ ជាត្ដា Chan Cheata cheata_chan@yahoo.com
O
n Facebook, there is a picture that reflects the gratitude of one young boy toward his mother. This picture made many
youths admire the child and has awaken the spirit of the young people to look back to their families. More than 6,000 people liked this post, and there is also a large number of shares and comments. Saravuth Sok said: “that is a very good kid; I like it.” SokVan Jupiter NoHeart stated: “that very good son. In the future I want to have a son like this hekhekhekhek:).” Dai Wathana said that the photo makes him regret the ways he has treated his parents: “I sorry about the time that I had not do like this for my parents.” However, one anonymous person was critical of the post. He commented that the way that young people kowtow the head in front of their parents causes Cambodian youth to revere foreign countries. Furthermore, some people wondered whether this picture was taken in Cambodia or Thailand. But the important thing is that this picture is shows how both Thai and Cambodian children should respect their parents.
mystyle យុវជន
យ៉ាន ឧត្តម ប្រាប់ពីស្ទីលសម្លៀកបំពាក់ជាកសិករ
by Hang Sokunthea
កា រស្លៀកពាក់ជា កសិករគឺសាមញ្ញប ំផុត។ ជាទូទៅ ខ្ញត ុំ ែងតែពាក់អាវ ដៃវែងនិងខោជើងវ ែង និង ពាក់មួកស្លឹក
វស្សាមកដល់វា លសចា ្រែ ប់ផ ម ើ្ដ ប ញ្ចញ េ ពណ៌ដ ប ៏ ត ៃ ងសងា ្រ ត់ដល ែ យ ង ើ ត ង ែ ត ែ មើលឃញ ើ បជា ្រ ជនកង េ្ម ចាស់ បស ុ្រ សជា ី្រ ចន ើ្រ នាក់ កំពង ុ តម ែ មាញឹកនង ឹ ការងាររបស់ខន ួ្ល ។ យុវជនយ៉ានឧត្ដម អាយុ២៣ឆំ្នា ជានិសស្ ត ិ ឆទ ំ្នា ៣ ី នៅមហាវទ ិ យា ្ លយ ័ បញ្ញាសាស្ដក ្រ ម្ពជា ុ ផ្នក ែ វទ ិ យា ្ សាស្ដ្រ នយោបាយ បានបប ្រា ព ់ ប ី ទពសោ ិ ធពជ ី វី ភាពជាកសិករ និងរបៀបស្លៀកពាក់ចះុ ស ច ្រែ ម្ការម ន ុ ព ល េ លោ កម កបន្ដ ការសក ិ សា ្ ថក ្នា ម ់ ហាវទ ិ យា ្ ល័យនៅរាជធានភ ី ព ំ្ន ញ េ ។ លោក បាននយា ិ យថាលោកនិងកសិករផ្សង េ ទៀត មិនផ ត ្ដោ ទៅ ល ភា ើ ពទាន់ស ម័យនៃស ម្លៀកប ពា ំ ក់ប ន ុ៉ ន ្មា ទេ។ អ ដ ី្វ ល ែ សំខាន់ប ផ ំ ត ុ លោកគ ត ិ គ រូ ល សា ើ របយោ ្រ ជន៍ នស ៃ ម្លៀកបពា ំ ក់សមប ្រា កា ់ រងាររបស់គាត់។ លោក ឧត្តម បានលក ើ ឡ ង ើ ថា ៖ «ការសៀ្ល កពាក់ជា កសិករគឺសាមញ្ញបផ ំ ត ុ ។ ជាទទៅ ូ ខ្ញត ំុ ង ែ តែពាក់អាវដៃ វង ែ និងខោជង ើ វង ែ និងពាក់មក ួ សក ឹ្ល »។ មូលហត េ ដ ុ ល ែ តវូ្រ សៀ្ល កពាក់ដច ូ ះេ្ន លោក បាន បប ្រា ថា ់ សម្លៀកបពា ំ ក់វ ង ែ ៗ ពណ៌ស អា ្រ ប់ន ះេ អា ចជយ ួ
ទប់ទល់នង ឹ កម្ដៅថៃដ ្ង ៏ហត ួ ហង ែ ដែលលោកតវូ្រ ធើ្វ កិចកា ្ច រតាង ំ ពព ី ល ្រ ម ឹ ទល់ពល ្រ ប់។ យ វុ ជនសម្បរុ ស គា ្រ រំ ប ូ ន ះេ មិនចា ប់អា រម្មណទៅ ៍ ទ ញ ិ សម្លៀកបពា ំ ក់ថ ៗ ៃ្ល ដោយគន ្រា ត ់ ជា ែ ក ច ិ កា ្ច រកង ុ្ន ស នោ ្រែ ះ ទេ។ ជាធម្មតា លោកតង ែ តែពា ក់ស ប្ ក ែ ជ ង ើ ផ ត ្ទា នៅ ់ ពេល ដែលធ ដ ើ្វ ណ ំ រើ ទៅ ស ្រែ ពីពះ្រោ វា ងា យសល ួ្រ ក ង ុ្ន ដោ ះទក ុ ដាក់ហើយវាធន ុ នង ឹ ទក ឹ និងកម្ដៅថ។ ៃ្ង លោក បានបន្ដថា៖ «កសិករខរែ្ម គប ្រ រ់ ប ូ រួមទាង ំ លោកផងដរែ នៅពេលបព ំ ញ េ កច ិ កា ្ច រកម ្រោ កម្ដៅថៃ្ង ពួកយើងរមង ែ ប ម ើ្រ ក ួ ស ក ឹ្ល ឬកមា ្រ ជ ត ួ ក បា ្ លដ ល ែ វា មា ន តម្លថោ ៃ ក និងជាមប ្ល ប ់ ទ ិ បាង ំ មខ ុ ទៀតផង»។ យុវជនមកពស ី ក ុ្រ សច ្រែ ម្ការរូបនះេ តង ែ តត ែ វូ្រ ភក ្ញា ់ ពីដណ ំ ក េ តាង ំ ពព ី ល ្រ ម ឹ ហើយចណា ំ យពល េ វលា េ សឹង តែពញ េ មយ ួ ថក ៃ្ង ង ុ្ន សច ្រែ ម្ការរបស់ខន ួ្ល ។ ពាក់ពន ័ ទៅ ្ធ នឹងការតុបតែងខ្លន ួ នេះដែរ លោក យ៉ាន ឧត្តម បានបន្ថម ែ ឲ យ្ ដឹងទៀតថា កសិករមន ិ ខ ល ្វ ខ ់ យ ្វា អ ព ំ ី ម៉ាកយហោ ី សម្លៀកបពា ំ ក់នោះទេ ប៉ន ុ អ ែ្ដ ដ ី្វ ល ែ ពួកគាត់ ត្រវូ កា រនោះ គឺខោអា វដល ែ មា នបយោ ្រ ជន៍ច ពោ ំ ះការងារ ក្នង ុ សប ្រែ ណ ុ៉ ះ្ណោ ៕
uring the farming season, we can see the delightful green land that catches the eye. On the rice field there are many people – young and old, men and women – busily working the fields. Yann Aoudourm, 23, is a third year student at Panasastra University of Cambodia majoring in political science. He has shared his experiences and style of clothing from when he was a farmer before coming to the city for his studies. He stated that he and other farmers do not pay much attention as to whether their clothing is fashionable or modern. The most important factor is that their clothes are practical for hard farm work. “The dress code of farmers is very simple. Nor-
mally, I would wear long sleeve shirts and long pants and a hat to work in the field.” The reason to dress like that, he stated, is to protect him from the terribly hot sunlight. He had to work on the field all the time during the day. He added that farmers do not care about the brands of their clothes. He was very practical with the clothes he wear, and did not bother much to go shopping for nice expensive clothes just to work in the rice fields. In normal cases, he would just wear slippers when visiting the rice field, because they are easy to wear and take off when working. The young farmer needed to wake up early in the morning, and spent the whole day on the farm during farming season.
D