ΘΕΣΣΑΛΩΝ ΥΓΕΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 28 by Θεσσαλική Press

ΙΑΤΡΙΚΟΣ Ο∆ΗΓΟΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2022 • ΤΕΥΧΟΣ 28

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ:

ΕΛΈΝΗ Σ. ΜΩΡΑΐΤΟΥ

ΛΟΙΜΏΞΕΙΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΎ ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ

Τι πρέπει να ξέρουμε πριν πάμε στον γιατρό 6

ΒΑΣΊΛΕΙΟΣ Φ. ΚΑΛΎΒΑΣ ΧΡΥΣΟΒΑΛΆΝΤΗΣ ΓΚΈΚΑΣ Προηγμένες υπηρεσίες αισθητικής και επανορθωτικής ανδρολογίας

ΙΑΚENTRO Συμμετείχε στο 5ο Πανελλήνιο συνέδριο Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

w w w. th essa lo nygeia .gr

Θεσσαλών ΥΓΕΙΑ Το μοναδικό ιατρικό περιοδικό της Θεσσαλίας που διανέμεται δωρεάν σε όλα τα ιατρεία, ιατρικά κέντρα, φαρμακεία και κλινικές

και στους 4 Νομούς

Μη χάσετε το επόμενο τεύχος! Εάν επιθυμείτε να μας αποστείλετε τα σχόλια σας και τις παρατηρήσεις σας σχετικά με τη θεματολογία ή επιπλέον θέματα που θα θέλατε να συμπεριληφθούν στο περιοδικό, επικοινωνήστε μαζί μας στην ηλεκτρονική διεύθυνση thessalonygeia@gmail.com.

www.thessalonygeia.gr Θεσσαλών Υγεία

Θεσσαλών Υγεία

edi to rial

Της Βίκυς

Κονιαβίτη

ετά από δύο χρόνια δύσκολα για όλους μας, με εγκλεισμό, μάσκες και μια πραγματικότητα έξω από αυτά που είχαμε συνηθίσει επιτέλους έφτασε η στιγμή να απολαύσουμε το καλοκαίρι όπως το επιθυμούμε. Πάντα όμως επιφυλακτικά γιατί πλέον η ζωή μας με βεβαιότητα δεν θα είναι πλέον ίδια. Καινούργια ζωή όμως και για μένα διότι έχω την τιμή να εργαστώ σε ένα περιοδικό το οποίο με σεβασμό και εκτίμηση προς το κοινό του προσπαθεί να ενημερώσει όσο το δυνατόν καλύτερα μέσω των γιατρών για θέματα υγείας που απασχολούν κάθε πολίτη. Στο τεύχος Ιουνίου του περιοδικού μας σας έχουμε εξασφαλίσει ενδιαφέροντα άρθρα από εξαίρετους γιατρούς τους οποίους θέλω να ευχαριστήσω για την συνεργασία μας και την ανάγκη να ενημερώσουν τον κόσμο μέσα από εμάς με στόχο την έγκαιρη διάγνωση. Εύχομαι να το απολαύσετε και δεσμευόμαστε να σας παρέχουμε κάθε φορά άριστη ενημέρωση σε όλα τα θέματά μας. Καλό ξέγνοιαστο καλοκαίρι σε όλους!

Θεσσαλών ΥΓΕΙΑ

Ο Ιατρικός οδηγός διανέµεται δωρεάν σε 4.000 αντίτυπα σε όλη την Θεσσαλία. (Ιατρεία, Ιατρικά κέντρα, Κλινικές, Φαρµακεία, ΚΑΠΗ, κλπ.) K. Καρτάλη 180, Τ.Κ. 38221, ΒΟΛΟΣ, Τηλ.: 24210 36610, 24210 34320 www.thessalikipress.gr - info@thessalikipress.gr

www.thessalonygeia.gr Θεσσαλών Υγεία

Θεσσαλών Υγεία

ΕΚ∆ΟΤΗΣ Βαγγέλης Κωνσταντάκος

email: vagelis64@hotmail.com ΤΜΗΜΑ MARKETING

Βίκυ Κονιαβίτη thessalonygeia@gmail.com ∆ΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ

Γιαννοπούλου Ιφιγένεια ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑ∆Α

Βίκυ Κονιαβίτη

Περιεχόμενα 2 IAKENTRO – Κέντρο εξωσωματικής 6-7 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ – Ελένη Σ. Μωραΐτου Βιοπαθολόγος , Ειδικός Κλινικός Μικροβιολόγος, Διευθύντρια ΕΣΥ Μικροβιολογικού Εργαστηρίου, ΓΝΝΘΑ «Η ΣΩΤΗΡΙΑ» 8 Επαμεινώνδας Κούτσιαρης Ουρολόγος 9 Ελευθερία Μπουντούρη ΔιατροφολόγοςΔιαιτολόγος 11 Ασπασία Τσολάκη Ψυχολόγος 12-13 Βασίλειος Φ. Καλύβας Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Στρατιωτικός Ιατρός - Χρυσοβαλάντης Γκέκας Χειρούργος Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Στρατιωτικός Ιατρός

18-19 TO FREEZE OR NOT TO FREEZE by Fertilia 20-21 Αντιγόνη-Βασιλική Χαλκιά Διαιτολόγος- Διατροφολόγος 22-23 Ιωάννης Καράγγελος ΓυναικολόγοςΜαιευτήρας 26-27 Αλεξάνδρα Θεοδωροπούλου Ενδοκρινολόγος 28-29 IAKENTRO 30-31 Fertilia: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την γονιμότητα 33 Δημήτρης Γιάλβαλης Γενικός Χειρουργος, Χειρούργος ενδοκρινών αδένων 35-38 Ιατρικά Νέα

14 Στέλλα Βελίκη Χειρούργος Οφθαλμίατρος

39 Αγιος Γεώργιος

15 Άρτεμις Ζαβαλίγκου Ψυχολόγος

40 Γένεσις

16-17 Ευαγγελία Β. Παπαγεωργίου Πνεμονολόγος Φυματιολόγος

28 • www.thessalonygeia.gr | 5

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ε. Σ. ΜΩΡΑΐΤΟΥ Βιοπαθολόγος – Ειδικός Κλινικός Μικροβιολόγος, Διευθύντρια ΕΣΥ, Μικροβιολογικού Εργαστηρίου, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία»

Λοιμώξεις αναπνευστικού συστήματος:

Τι πρέπει να ξέρουμε, πριν πάμε στο γιατρό Τι αφορά ο όρος, λοιμώξεις αναπνευστικού συστήματος; Πρόκειται για λοιμώξεις που αφορούν τα όργανα του σώματος, που συμμετέχουν στην αναπνοή: Ιγμόρεια, φάρυγγας, αεραγωγοί (τραχεία, βρόγχοι) και πνεύμονες. Τις περισσότερες φορές είναι αυτοϊάσιμες, δηλ. περνούν χωρίς ειδική αγωγή, αλλά κάποιες φορές, χρειάζεται φαρμακευτική αντιμετώπιση Με ποια συμπτώματα μπορεί να παρουσιαστούν αυτές οι λοιμώξεις; Πτέρνισμα, ρινική καταρροή, ρινική απόφραξη (μπούκωμα), πονόλαιμος, πονοκέφαλος, μυαλγίες και αρθραλγίες, λαχάνιασμα, δύσπνοια, πόνος στο στήθος, πυρετός και γενική κακουχία. Το πιθανότερο είναι τα συμπτώματα να υποχωρήσουν, χωρίς να χρειαστεί αντιβιοτική αγωγή, η οποία πάντα θα δίνεται από τον ειδικό γιατρό. Τι μπορούμε να κάνουμε στο σπίτι, όταν παρουσιαστούν τα πρώτα συμπτώματα; Καταρχήν, ανάπαυση. Άφθονα υγρά, νερό, τσάι και γενικά αφεψήματα, ώστε να υγροποιηθούν οι βλεννώδεις εκκρίσεις και να είναι ευκολότερο να απομακρυνθούν με το βήχα. Επίσης, η λήψη των συνήθων παυσιπόνων (όπως παρακεταμόλη, ή άλλων αντιφλεγμονωδών) που όλοι χρησιμοποιούμε, μπορεί να βοηθήσει. Ένα μικρό τρικ είναι η τοποθέτηση περισσότερων από ένα μαξιλαριών στο νυκτερινό ύπνο, ώστε το κεφάλι να σχηματίζει μικρή γωνία με το σώμα 6 | www.thessalonygeia.gr • # 28

και να εμποδίζεται η παλινδρόμηση των εκκρίσεων. Εδώ, να τονίσουμε τη σημασία της απομόνωσης του ασθενούς από άτομα του περιβάλλοντος, ώστε να αποφύγουμε τη διασπορά της νόσου, καθώς και τη χρήση μάσκας, από τα άτομα που θα είναι στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον. Βέβαια, η εφαρμογή πρακτικών υγιεινής που μάθαμε με την πανδημία, θα είναι πάντα χρήσιμη: βήχουμε στον αγκώνα μας, πλένουμε τακτικά χέρια και πετάμε αμέσως τα χρησιμοποιημένα χαρτομάντηλα. Δεν πρέπει να δίνουμε ασπιρίνη (ακετυλοσαλικυλικό οξύ) σε παιδιά μικρότερα των 16 ετών και να μη

βάζουμε τα μικρά παιδιά να κάνουν εισπνοές πάνω από βραστό νερό (γιατί ο κίνδυνος του εγκαύματος είναι πολύ υψηλός). Επίσης, επιβάλλεται η διακοπή του καπνίσματος, αν όχι για πάντα, τουλάχιστον για όσο διάστημα επιμένουν τα συμπτώματα. Πότε πρέπει να επισκεφτούμε το γιατρό μας; Όταν τα συμπτώματα (κακουχία, πυρετός και βήχας) επιδεινώνονται αντί να βελτιώνονται μετά από 2-3 ημέρες, όταν τα πτύελα είναι αιματηρά, ή έχουν πρόσμιξη με αίμα, όταν ο βήχας επιμένει για πάνω από 3 εβδομάδες, όταν η λοίμωξη αφορά εγκύους, άτομα άνω των 65 ετών, άτομα

σε ανοσοκαταστολή (πχ σακχαροδιαβητικούς, ασθενείς υπό χημειοθεραπεία ή ασθενείς με νόσους του ανοσοποιητικού συστήματος) ή άτομα με χρόνιες νόσους (καρδιαγγειακό, νεφρική ανεπάρκεια κλπ). Η επιπλοκή που προσπαθούμε να αποφύγουμε είναι η πνευμονία, η οποία αντιμετωπίζεται μόνο με αντιβίωση και, αναλόγως της βαρύτητας, είτε στο σπίτι από του στόματος, είτε στο νοσοκομείο με ενδοφλέβια έγχυση. Τι προκαλεί τις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος; Αυτές οι λοιμώξεις οφείλονται είτε σε ιούς είτε σε βακτήρια. Αναφερόμαστε, βέβαια, στις λεγόμενες «λοιμώξεις της κοινότητας», δηλαδή σε αυτές που παρουσιάζονται σε άτομα του καθημερινού περιβάλλοντος, σε αντίθεση με τις «νοσοκομειακές λοιμώξεις», αυτές δηλ. που αφορούν ήδη νοσηλευόμενους ασθενείς. Τώρα, σχετικά με τις λοιμώξεις της κοινότητας, όταν το παθογόνο αίτιο είναι ιός, συνήθως αυτοϊώνται. Κλασικό παράδειγμα, ο ιός του κοινού κρυολογήματος, ξαδελφάκι του οποίου είναι και ο γνωστός μας κορωνοϊός SarsCoV2, που προκαλεί τη νόσο CoVID. Επίσης, ο ιός της γρίπης (Influenza virus), ιοί της ομάδας

των ρινοϊών κλπ. Ο SarsCoV2 και ο ιός της γρίπης προκαλούν τις βαρύτερες λοιμώξεις της κατηγορίας των ιογενών αναπνευστικών λοιμώξεων, με πιθανότητα ακόμα και πνευμονίας σε κάποιο ποσοστό ασθενών, ευτυχώς όμως, με τον εμβολιασμό έχουμε καταφέρει να βλέπουμε όλο και λιγότερα βαριά περιστατικά. Σχετικά με τις βακτηριακές λοιμώξεις, αυτές είναι λιγότερο συχνές και η θεραπεία τους απαιτεί τη χορήγηση αντιβιοτικών. Μιλάμε για μικρόβια όπως ο Streptococcus pneumoniae (πνευμονιόκοκκος), Streptococcus group A, Haemophilus influenzae (αιμόφιλος), Moraxella catarrhalis. Να μην ξεχνάμε και το Μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης, που πάντα είναι επίκαιρη και στις μέρες μας εύκολα διαγνώσιμη και ιάσιμη. Η διάγνωση αυτών των λοιμώξεων γίνεται κλινικοεργαστηριακά και για την ταυτοποίηση του μικροβίου χρειάζεται καλλιέργεια βιολογικού υλικού στο εργαστήριο. Αυτό που πρέπει να τονίζουμε συνεχώς, είναι το ότι η αντιβίωση πρέπει να καθορίζεται από τον ειδικό γιατρό, ο οποίος είναι και απολύτως υπεύθυνος για την χορήγησή της.

Αυτό που προσπαθούμε να αποφύγουμε είναι η ανάπτυξη αντοχής των μικροβίων στα αντιβιοτικά, η οποία αντοχή δυστυχώς έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια με την αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών. Τα μικρόβια, ξέρετε, είναι εξίσου έξυπνα με μας και αναπτύσσουν μηχανισμούς ώστε να ξεφύγουν από τα πυρά των αντιβιοτικών. Η άσκοπη χρήση τους, το μόνο που θα καταφέρει θα είναι την ανάπτυξη αντοχής και την εξουδετέρωση σιγά σιγά των αντιμικροβιακών που διαθέτουμε στη φαρέτρα μας, ώστε απλές λοιμώξεις να μην ανταποκρίνονται την κοινή αντιβιοτική αγωγή, με τραγικές συνέπειες στο μέλλον. Τώρα πια, μετά από δυόμισι χρόνια πανδημίας SarsCoV2, αρχίζουμε δειλά δειλά να επανερχόμαστε στην επιδημιολογία των αναπνευστικών λοιμώξεων που είχαμε προ CoVID, οπότε, αφού βέβαια αποκλείσουμε με τεστ τη λοίμωξη από SarsCoV2, πρέπει να υποψιαζόματε όλα όσα προαναφέραμε. Το «καλό» της πανδημίας, ίσως ήταν ότι μάθαμε να προσέχουμε, ώστε να μη διασπείρουμε τα αναπνευστικά παθογόνα και ελπίζω, αυτό να μας γίνει συνήθεια από δω και πέρα. 28 • www.thessalonygeia.gr | 7

Σεξουαλική Υγεία και Ογκολογικοί Ασθενείς Σε συνεργασία με τον Χειρουργό Ουρολόγο / Ανδρολόγο, Δρ. ΚΟΥΤΣΙΑΡΉ Α. ΕΠΑΜΕΙΝΏΝΔΑ, Διδάκτωρ Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών andrologikovolou@gmail.com • www.andrologikovolou.gr

σεξουαλικότητα είναι ένας υπέροχος κύκλος. Όλα αρχίζουν με την επιθυμία, ακολουθεί η διέγερση, ο οργασμός και ολοκληρώνεται με τη φάση της ηρεμίας. Ο καρκίνος και οι θεραπείες που εφαρμόζονται για την αντιμετωπισή του διαταράσουν αυτόν τον μαγικό κύκλο είτε μεμονωμένα είτε συνολικά. Είναι εξαιρετικά δύσκολο για εναν ογκολογικό ασθενή να συζητήσει ανοικτά για τις σεξουαλικές δυσλειτουργίες που αντιμετωπίζει μετά τη μάχη που έδωσε με τον καρκίνο. Το εντυπωσιακό είναι οτι εξίσου δύσκολο να πυροδοτήσει έναν τέτοιο διάλογο είναι και για τον επαγγελματία υγείας! Σε μια πρόσφατη έρευνα που ανακοινώθηκε σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό 7 στους 10 ογκολογικούς ασθενείς δεν έλαβαν καμμία απολύτως βοήθεια ή συμβουλή για τις σεξουαλικές διαταραχές που βίωναν μετά τη θεραπεία της νόσου. Το ποσοστό αυτό δείχνει σκεπτικισμό, φοβία, έλλειψη επικοινωνίας και από τις δύο πλευρές.

8 | www.thessalonygeia.gr • # 28

Αρκετές φορές το τέλος της μάχης με τον καρκίνο αφήνει βαθιά σημάδια όπως ουλές, παραμορφωμένα τα ερωτικά σύβολα και μη λειτουργικά τα όργανα για την επιτέλεση της ερωτικής πράξης. Τα αποτελέσματα είναι πτωχή εικόνα σώματος, άγχος, θλίψη, κατάθλιψη, μειωμένη αυτοεκτίμηση με άμεσο αντίκτυπο στη σεξουαλικότητα, στη θυληκότητα, στον ανδρισμό και στη συντροφικότητα. Στην εποχή μας, αρκετές μορφές καρκίνου θεωρούνται πλέον ιάσιμες. Βιώνουμε τα θετικά αποτελέσματα των προσυμπτωματικών ελέγχων, της έγκυρης διάγνωσης, των στοχευμένων θεραπειών, των εξελιγμένων χειρουργικών τεχνικών με τη βοήθεια της τεχνολογίας, της εξατομικευμένης ιατρικής. Πλέον η επιστημονική κοινότητα έχει τη γνώση και τα μέσα να ακούσει, να υποστηρίξει και να προσφέρει μέχρι και οριστικές λύσεις σε σεξουαλικές δυσλειτουργίες και των δυο φύλων. Υποστηρικτική φαρμακευτική αγωγή, χειρουργική τοποθέτηση εμφυτευ-

μάτων και προθέσεων, ιατρικά τατουάζ θηλής και διόρθωσης ουλών, laser ανάπλασης κόλπου, κρουστικά κύματα πέους, αισθητικές επεμβάσεις που αποκαθιστούν δυσμορφίες των γεννητικών οργάνων, ψυχολογική σεξουαλική συμβουλευτική είναι μερικά από τα «όπλα» που διαθέτει η ιατρική κοινότητα στη φαρέτρα της για την επάνοδο των πραγματικών «survivors» Με βάση τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η σεξουλική υγεία αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Ο ορισμός αυτός δεν έχει ούτε διακρίσεις ούτε υποσημειώσεις ούτε αστερίσκους. Η σεξουαλική υγεία είναι για όλους!

Παχυσαρκία:

Πόσο επικίνδυνη είναι για την υγεία μας Της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΜΠΟΥΝΤΟΥΡΗ Διατροφολόγος - Διαιτολόγος

ραγδαία αύξηση της παχυσαρκίας παγκοσμίως παίρνει διαστάσεις επιδημίας. Στην Ευ ρωπαϊκή Ένωση περίπου 60% των ενηλίκων και πάνω από 20% των παιδιών είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Στην Ελλάδα 27.9% των ανδρών και 25.6% των γυναικών είναι παχύσαρκοι (στοιχεία 2001-03) ενώ 37% των κοριτσιών και 45% των αγοριών είναι είτε υπέρβαρα είτε παχύσαρκα (στοιχεία 2005-06). Παχυσαρκία είναι η παθολογικά αυξημένη συσσώρευση λίπους στο ανθρώπινο σώμα. Αυτή η αύξηση της ποσότητας του σωματικούς λίπους, συνεπάγεται και αύξηση του σωματικού βάρους πέρα από κάποια φυσιολογικά όρια. Οι τρόποι προσδιορισμού του βαθμού της παχυσαρκίας είναι ο υπολογισμός του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) – Body Mass Index (BMI) και η μέτρηση της περιμέτρου της μέσης. Σε αυτό το πλαίσιο, ΒΜΙ μεταξύ 18-25 θεωρείται κανονικό βάρος, ΒΜΙ μεταξύ 25-30 συνιστά υπερβολικό βάρος, ΒΜΙ μεταξύ 30-35 συνιστά παχυσαρκία και άνω του 35 συνιστά τη νοσογόνο παχυσαρκία που αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για την υγεία μας. Οι κύριοι παράγοντες πρόκλησης του φαινομένου αυτού είναι η διατροφή, η έλλειψη δραστηριότητας(ακινησία) αλλά και η κληρονομικότητα. Σε γενικές γραμμές, το αυξημένο βάρος προκαλείται από αυξημένη κατανάλωση θερμίδων, σε συνδυασμό με λίγη ή καθόλου άσκηση και γενετική προδιάθεση. Η παχυσαρκία προκαλείται όταν, για μεγάλο χρονικό διάστημα, το σώμα παίρνει περισσότερες θερμίδες από όσες χρησιμοποιεί. Πιο σπάνια μπορεί η παχυσαρκία να ξεκινήσει ή να επιδεινωθεί λόγω ορμονικών διαταραχών ή παθήσεων. Η κατανόηση μας για τις αιτίες της παχυσαρκίας αυξάνεται συνεχώς καθώς ανακαλύπτουμε όλο και περισσότερες ορμόνες που παράγονται από τα κύτταρα του λίπους και επηρεάζουν την όρεξη, τον μεταβολισμό και την πρόσληψη βάρους. Η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο παρουσίασης πολλών σωματικών και ψυχικών παθήσεων. Οι επιπτώσεις στην υγεία χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: ▪αυτές που αποδίδονται στην αυξημένη λιπώδη μάζα όπως είναι η οστεοαρθρίτιδα, η αποφρακτική υπνική άπνοια, ο κοινωνικός στιγματισμός και ▪σε αυτές που αποδίδονται στον αυξημένο αριθμό λιποκυττάρων όπως σάκχαρο, καρκίνος, καρδιαγγειακή πάθηση, μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος. • Η αύξηση του σωματικού λίπους αλλοιώνει την αντίδραση του σώματος στην ινσουλίνη και υπάρχει το ενδεχόμενο να οδηγήσει σε αντίσταση στην ινσουλίνη.

• Η αύξηση του λίπους προκαλεί επίσης καταστάσεις όπως την προφλεγμονώδη κατάσταση, και την προθρομβωτική κατάσταση. • Επηρέαζει αρκετά τη λειτουργία της καρδιάς και των αγγείων και μπορεί να προκαλέσει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλές τιμές χοληστερόλης στο αίμα και υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων. • Το υπερβάλλον σωματικό λίπος προκαλεί στο σώμα μια χρόνια φλεγμονή η οποία ρίχνει το ανοσοποιητικό σύστημα και μειώνει την άμυνα του οργανισμού. Επομένως, ο οργανισμός είναι αδύναμος και ευάλωτος απέναντι σε ιούς και λοιμώξεις που τον απειλούνε. • Σημαντικές είναι οι επιπτώσεις και στην ψυχολογία. Παρατηρείται μειωμένη αυτοεκτίμηση και κοινωνική απομόνωση, λόγω της δυσαρέσκειας με την «εικόνα» του σώματός. Επίσης, λόγω των περιορισμών που μπορεί να δημιουργεί το ίδιο το βάρος στην καθημερινότητα (για παράδειγμα το άτομο κουράζεται εύκολα στο βάδισμα ή αποδίδει δύσκολα στην εργασία), αποφεύγονται δραστηριότητες που έχουν σχέση με την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και μπορεί να οδηγηθεί σε μειωμένη κοινωνικοποίηση και κατάθλιψη. Βασικές αρχές αντιμετώπισης είναι συνδυασμός σωστής διατροφής, συστηματικής άσκησης και αλλαγής του τρόπου ζωής και σκέψης. Θα χρειαστεί η βοήθεια ενός πιστοποιημένου διατροφολόγου-διαιτολόγου προκειμένου να διορθωθεί η σχέση του ασθενούς με το φαγητό και κάποιες φορές ίσως χρειαστεί και η βοήθεια ψυχολόγου.

28 • www.thessalonygeia.gr | 9

10 | www.thessalonygeia.gr • # 28 ΘΕΣΣΑΛΩΝ ΥΓΕΙΑ ΙΟΥΝΙΟΣ 2016

Νέο Μέλος στην Οικογένεια:

Πώς θα μιλήσουμε στο παιδί για το νέο του αδερφάκι; Της ΑΣΠΑΣΙΑΣ ΚΩΝ. ΤΣΟΛΑΚΗ Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος MSc Απόφοιτος Α.Π.Θ. MSc University of Edinburgh

λοι οι γονείς περιμένουν με ανυπομονησία και ενθουσιασμό τον ερχομό του νέου μέλους της οικογένειας. Τις περισσότερες όμως φορές αυτό δεν ισχύει και για το μεγαλύτερο αδερφάκι. Ο ερχομός ενός νέου μέλους ουσιαστικά κλονίζει το αίσθημα ασφάλειας του παιδιού, το οποίο συχνά αισθάνεται ότι κάποιος άλλος θα πάρει τη θέση του στον «θρόνο» της οικογένειας με αποτέλεσμα να πυροδοτούνται αντιδράσεις από την πλευρά του πρώτου παιδιού οι οποίες δεν είναι πάντα θετικές. Οι αντιδράσεις αυτές μπορεί να είναι άμεσες ή έμμεσες, ανάλογα με την ηλικία και την ιδιοσυγκρασία του παιδιού. Υπάρχουν παιδιά που εκφράζουν άμεσα τους φόβους τους, τη ζήλεια τους και το θυμό τους και άλλα που θα το εκδηλώσουν έμμεσα (με αταξίες, με παλινδρομήσεις σε προηγούμενα στάδια ανάπτυξης κ.α.) ή δεν θα το εκδηλώσουν και καθόλου. Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν ώστε να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας και τι μπορούμε να τους πούμε; Πριν τη γέννα: Μιλήστε στο παιδί για τα πλεονεκτήματα της αδερφικής σχέσης, διευκρινίζοντας όμως ότι θα χρειαστεί λίγος χρόνος μέχρι να μεγαλώσει το μικρό αδερφάκι για να μπορέσει να εισπράξει τα πλεονεκτήματα αυτά και να παίξει μαζί του. Μην επικεντρώνεστε αποκλειστικά σε αυτά που θα αλλάξουν, αλλά δώστε έμφαση σε αυτά που θα φροντίσετε να παραμείνουν ίδια στη ζωή του, όπως οι φίλοι, το σχολείο και η αγάπη σας για αυτό. Λύστε του απορίες σχετικά με πρακτικές αλλαγές, όπως το δωμάτιο του εάν χρειαστεί να το μοιράζεται και αλλαγές στη νέα καθημερινότητα με το μωρό και εμπλέξτε και το παιδί σε κοινές αποφάσεις, όπως να σας πει τη γνώμη του για το χρώμα του βρεφικού δωματίου ή το όνομα του νεογέννητου. Τέλος, επισκεφθείτε φίλους που έχουν βρέφος. Εξηγήστε στο παιδί πώς περίπου θα είναι το καινούριο αδελφάκι. Μετά τη γέννα: Αναθέστε στο μεγάλο παιδί πρωτοβουλίες αναφορικά με τη φροντίδα του μωρού, ανάλογα πάντα με την ηλικία του, όπως για παράδειγμα να του

διαβάσει ένα παραμύθι ή να παίξει μαζί του, ενώ η μαμά ετοιμάζει γάλα για το μωρό. Φροντίστε όσο γίνεται να περνάτε χρόνο με το παιδί ώστε να μην νιώθει «παραμελημένο» και τονίστε στο μεγαλύτερο παιδί πόσο περήφανοι είστε για αυτό, που βοηθάει και προσπαθεί να προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση. Μην κάνετε συγκρίσεις ανάμεσα στα παιδιά (π.χ. «εσύ μικρός/ ή όλο έκλαιγες, το μωρό είναι τόσο ήσυχο!») και προσπαθήστε και στο μέλλον να είστε όσο το δυνατόν πιο δίκαιοι. Αφιερώστε χρόνο, κατά προτίμηση όταν κοιμάται το μωρό, αποκλειστικά με το μεγαλύτερο παιδί σας και υπενθυμίστε στους συγγενείς, φίλους που επισκέπτονται τακτικά το σπίτι σας, να μην ξεχνούν το μεγαλύτερο παιδί. Εάν το παιδί σας αρχίζει «βρέχει» το κρεβάτι του, θέλει ξανά την πιπίλα ή να πίνει γάλα από το μπιμπερό του μωρού, αρχίζει να κλαίει και να φωνάζει αντί να μιλά, μην πανικοβληθείτε. Η συμπεριφορά αυτή δε διαρκεί πολύ. Ο καλύτερος τρόπος να την αντιμετωπίσετε ως γονείς, είναι να του δείξτε έμπρακτα ότι η αγάπη των γονέων δεν μοιράζεται αλλά ότι πολλαπλασιάζεται! 28 • www.thessalonygeia.gr | 11

Προηγμένες υπηρεσίες αισθητικής και επανορθωτικής ανδρολογίας

ΒΑΣΊΛΕΙΟΣ Φ. ΚΑΛΎΒΑΣ MD MSc PhDc FEBU Χειρουργός ΟυρολόγοςΑνδρολόγος Στρατιωτικός Ιατρός Fellow of European Board of Urology Υπ. Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. Επιστημονικός υπεύθυνος τμήματος Αισθητικής και Λειτουργικής Ουρολογίας Euromedica Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης

ΧΡΥΣΟΒΑΛΆΝΤΗΣ ΓΚΈΚΑΣ MD MSc FEBU FECSM Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Στρατιωτικός Ιατρός Fellow of European Board of Urology Fellow of the European Committee of Sexual Medicine, Συνεργάτης Euromedica Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης

Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης. Η ομάδα μας έφερε εις πέρας την πολύ εξειδικευμένη επέμβαση (ουρηθροπλαστική), έχοντας να αντιμετωπίσει επιπρόσθετα μια εκτεταμένη δερματοπάθεια της γεννητικής περιοχής (ουλώδη σκληροατροφικό λειχήνα) που έπρεπε να αφαιρεθεί πλή-

ια απόλυτα επιτυχημένη επέμβαση ανακατασκευής του πέους σε ασθενή με ακρωτηριασμένη ουρήθρα και παραμορφωμένη βάλανο μετά από αποτυχημένη περιτομή διενεργήθηκε πρόσφατα στη Euromedica 12 | www.thessalonygeia.gr • # 28

ρως, για να ακολουθήσει ριζική ανακατασκευή με στοματικό βλεννογονικό μόσχευμα, ώστε ο ασθενής να αποκτήσει όχι μόνο λειτουργικό, αλλά και αισθητικά άρτιο πέος. Η περιτομή είναι από τις πιο συχνές επεμβάσεις σε άρρενες ασθενείς όλων των ηλικιών. Όταν πραγματοποιείται για ιατρικούς και όχι απλά για θρησκευτικούς λόγους, έχει ως σκοπό να απελευθερώσει τη βάλανο από το σφιγκτικό, δερματικό της περίβλημα (ακροποσθία) στις περιπτώσεις που αυτή εμποδίζει την αποκάλυψή της. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί πρόβλημα στην υγιεινή της περιοχής και τη σεξουαλική επαφή, ενώ προδιαθέτει για φλεγμονές και δερματοπάθειες που προκαλούν πόνο και δυσουρία. Δυστυχώς, αν και έφτασε στο σημείο να θεωρείται επέμβαση ρουτίνας τόσο από τους ασθενείς όσο και τους θεράποντες, δεν είναι άμοιρη επιπλοκών, που σε πολλές περιπτώσεις είναι καταστροφικές και απαιτούν εξειδικευμένη αντιμετώπιση. Έχουν καταγραφεί περιπτώσεις ακρωτηριασμού, νέκρωσης ή παραμόρφωσης της βαλάνου, ουρηθροδερματικών συριγγίων (παρά φύση επικοινωνία της ουρήθρας με το δέρμα του πέους), απώλειας του τελικού τμήματος της ουρήθρας με συνέπεια να εκβάλει κεντρικότερα στο πέος μετά την περιτομή (ιατρογενής υποσπαδίας), αφαίρεσης περισσότερου δέρματος πόσθης κατά το χειρουργείο που προκαλεί ενταφιασμό του πέους ή κύρτωσή του, αιματωμάτων που απαιτούν παροχέτευση και τέλος επιμολύνσεων που οδηγούν σε νέκρωση ιστών της περιοχής. Η επέμβαση της ουρηθροπλαστικής Εν προκειμένω, στην περίπτωση του 37χρονου ασθενούς μας, η παλαιότερη περιτομή του δημιούργησε ένα

εκτεταμένο έλλειμμα ουρήθρας μήκους 2 εκατοστών και πεπλατυσμένη, ανοικτή βάλανο. Επίσης, το εναπομείναν δέρμα της περιοχής εμφάνιζε εκτεταμένη ουλοποίηση στο πλαίσιο μετεγχειρητικού λειχήνα. Κατά την επέμβαση, που διήρκησε 5,5 ώρες, αφαιρέθηκε όλο το πάσχον δέρμα και χρησιμοποιήθηκε βλεννογόνος από το κάτω χείλος του στόματος του ασθενούς, ώστε με τη χρήση λεπτότατων απορροφήσιμων ραμμάτων να δημιουργηθεί νέα ουρήθρα και να επανασωληνοποιηθεί η βάλανος στο φυσιολογικό κωνικό της σχήμα. Το αποτέλεσμα ήταν μια πλήρως λειτουργική ουρήθρα και ένα αισθητικά φυσιολογικό πέος. Πρέπει ωστόσο να επισημάνουμε τη σημασία της εφαρμογής, εξαρχής, μιας ορθής χειρουργικής τεχνικής στην αποφυγή δυνητικά βαρέων επιπλοκών. Καμία επέμβαση δεν πρέπει να θεωρείται ρουτίνα και η αισθητική ανδρολογία αποτελεί εξειδικευμένο κομμάτι της ουρολογίας που ασχολείται με ιδιαίτερα ευαίσθητες και πολύπλοκες ανατομικές δομές. Περιλαμβάνει αισθητικές παρεμβάσεις στο πέος και το όσχεο που πραγματοποιούνται όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια, αντικατοπτρίζοντας μια πιο απελευθερωμένη θεώρηση όσον αφορά στην αισθητική της γεννητικής περιοχής από τον ανδρικό πληθυσμό. Επεμβάσεις όπως η περιτομή, η πλαστική βραχέος χαλινού, η πλαστική οσχέου (lifting οσχέου), αυξητικές επεμβάσεις στο πέος και φαλλοπλαστική, επιδιόρθωση ελλειμάτων από piercing ή αφαίρεση δερματοστιξίας (τατουάζ) αυτονόητο είναι ότι πραγματοποιούνται με μεγαλύτερη ασφάλεια στα χέρια έμπειρων στο αντικείμενο χειρουργών ουρολόγων. Η ομάδα μας διαθέτει την απαραίτητη εμπειρία και έχει χειριστεί τον ανάλογο όγκο περιστατικών, ώστε να εξασφαλίσει το επιθυμητό άριστο αποτέλεσμα σε όλο το φάσμα των αισθητικών ανδρολογικών επεμβάσεων.

28 • www.thessalonygeia.gr | 13

Η Οφθαλμίατρος ΣΤΕΛΛΑ ΒΕΛΙΚΗ μας εξηγεί τους λόγους που κάνουν ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ την

Προληπτική οφθαλμολογική εξέταση στα παιδιά Επειδή η καλή όραση είναι απαραίτητη για τη σωματική, πνευματική και συναισθηματικήανάπτυξη ενός παιδιού, την ομαλή σχολική και κοινωνική του ζωή. Επειδή σήμερα τα παιδιά ζουν μια ιδιαίτερα οπτικά απαιτητική ζωή, με πρόωρη έκθεση σεοπτικές δραστηριότητες (μαθησιακή διαδικασία, ηλεκτρονικές συσκευές) Επειδή οι οφθαλμολογικές παθήσεις αυξάνονται. 5-7παιδάκια στα 100 έχουν σημαντικόπρόβλημα όρασης και οι γονείς δεν το γνωρίζουν. Υπολογίζεται ότι το 2050 ο μισός πληθυσμός του πλανήτη θα πάσχει από μυωπία. Επειδή ο σύγχρονος τρόπος ζωής απαιτεί δυνατή όραση, ικανή να αντεπεξέλθει στις οπτικές προκλήσεις της εποχής. Κι αυτή χτίζεται από την παιδική ηλικία. Επειδή η όραση κατά τη γέννηση είναι ατελής, σταδιακά ολοκληρώνεται στην ηλικίατων 8 ετών και πρέπει να παρακολουθείται η φυσιολογική της εξέλιξη. Επειδή οι οφθαλμικές παθήσεις στα χρόνια της ανάπτυξης ενός παιδιού μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή και μόνιμη βλάβη στην όραση. Επειδή το 80% των παθήσεων που οδηγούν σε μόνιμη βλάβη της όρασης, θα μπορούσαν να θεραπευθούν εάν είχαν διαγνωστεί έγκαιρα. Επειδή υπάρχουν παθήσεις των ματιών που φαίνονται, αλλά και άλλες που εντοπίζονται τυχαία με την προληπτική οφθαλμολογική εξέταση. Επειδή τα παιδιά με σοβαρό πρόβλημα όρασης αντιμετωπίζουν δυσκολίες και σαν ενήλικες στη προσωπική και επαγγελματική τους ζωή. Επειδή οι συχνότερες παθήσεις που μπορούν να προκαλέσουν βλάβη της όρασης, όπως: ο στραβισμός, η αμβλυωπία και οι αδιόρθωτες διαθλαστικές ανωμαλίες, μπορούν να αντιμετωπιστούν με επιτυχία ΜΟΝΟ με έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Πρόληψη Οι προληπτικοί οφθαλμολογικοί έλεγχοι απευθύνονται σε όλα παιδιά της προσχολικής κυρίως ηλικίας και στοχεύουν στην πρώιμη εντόπιση οπτικών διαταραχών, ώστε να αντιμετωπιστούν έγκαιρα. Οι περισσότεροι προληπτικοί έλεγχοι προσπαθούν να εντοπίσουν περιπτώσεις αμβλυωπίας, στραβισμού και σημαντικών διαθλαστικών ανωμαλιών (μυωπίας, υπερμετρωπίας, αστιγματισμού), ενώ πιο εξειδικευμένα προγράμματα καταρτίζονται για την ανίχνευση άλλων σπανιότερων παθήσεων. Κάθε νεογέννητο μωρό γνωρίζει τον κόσμο μέσα από 14 | www.thessalonygeia.gr • # 28

τις αισθήσεις του. Η καλή όραση θα το βοηθήσει να επικοινωνήσει, να κινηθεί, να μάθει. Η όραση των παιδιών αναπτύσσεται σταδιακά από τη γέννηση μέχρι τα 7 τους χρόνια. Για να αναπτυχθεί σωστά, θα πρέπει τα όργανα της όρασης (μάτια & οπτικό σύστημα) να έχουν δομηθεί σωστά. Βλάβες στα μάτια στη βρεφική ηλικία πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα διότι μπορεί να οδηγήσουν σε μόνιμες διαταραχές, οπτικές και αναπτυξιακές. Οι έλεγχοι θα πρέπει να ξεκινούν από το μαιευτήριο, όπου ο παιδοφθαλμίατρος ελέγχει την αρτιότητα δόμησης των ματιών, αποκλείοντας πιθανές ανωμαλίες διάπλασης (πχ. μικροφθαλμία, κολοβώματα, καταρράκτη κ.ά.). Το 7-8% των προσχολικών παιδιών παρουσιάζουν κάποιο οφθαλμολογικό πρόβλημα (στραβισμό, αμβλυωπία, μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμό κ.ά.), που μπορεί να προκαλέσει μόνιμη διαταραχή της όρασης. Πολλές φορές τα προβλήματα αυτά δεν είναι εμφανή και η διάγνωσή τους γίνεται μετά από τυχαία εξέταση. Η πρώιμη αντιμετώπισή τους οδηγεί σε πλήρη ίαση, ενώ η αργοπορημένη θεραπεία δεν αποδίδει πάντα. Για το λόγο αυτό, τα παιδιά στην ηλικία των 3-4 ετών θα πρέπει να ελέγχονται με τεστ κατάλληλα για την ηλικία τους, από έμπειρους στη παιδική όραση οφθαλμιάτρους. Ένα παιδί δεν αποτελεί μια μικρογραφία ενηλίκου. Έτσι και η όρασή του διαφέρει από αυτή των μεγάλων, τουλάχιστον στα χρόνια της ανάπτυξής του. Οι προληπτικοί έλεγχοι κατά τη προσχολική περίοδο είναι απαραίτητοι. Στην ηλικία αυτή τα παιδιά συνεργάζονται άψογα.

Επιλόχεια κατάθλιψη:

Τι νιώθουν οι γυναίκες που βιώνουν την επιλόχεια κατάθλιψη; Της ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ΖΑΒΑΛΙΓΚΟΥ Ψυχολόγος

τοκετός αποτελεί την ολοκλήρωση της κύησης και για την γυναίκα θεωρείται ένα γεγονός ολοκλήρωσης που εκπληρώνει τον προορισμό της, δηλαδή την μετάβαση της στη μητρότητα. Το άλγος του τοκετού θεωρείται γεγονός αναπόφευκτο, το οποίο αντισταθμίζεται και υπερνικάται από την απόκτηση του παιδιού. Όμως μετά η γυναίκα παρουσιάζει κάποιες μεταβολές και χρειάζεται στο διάστημα της λοχείας να προσαρμόσει το εαυτό της στα νέα στοιχεία. Οι ανακατατάξεις που οφείλει να εφαρμόσει καθιστούν την περίοδο αυτή πολύ δύσκολή στη ψυχική προσαρμογή. Μολονότι, η χρονική περίοδος της εγκυμοσύνης, της λοχείας, η εμπειρία του τοκετού και η προσωπικότητα της μπορεί να λειτουργήσουν αθροιστικά σε ψυχική δυσφορία όπως είναι η επιλόχειος κατάθλιψη. Περίπου 1 στις 10 γυναίκες παρουσιάζει επιλόχεια κατάθλιψη μετά το τη γέννηση του μωρού, όπου είναι ένα είδος κλινικής κατάθλιψης. Συγκεκριμένα, το 80% των γυναικών παρουσιάζει μια ήπια διαταραχή συμπεριφοράς μετά τη γέννα, ωστόσο υπάρχουν συμπτώματα πιο σοβαρά όπου το 15% των γυναικών φανερώνουν αυτού του είδους κατάθλιψη. Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που εμφανίζεται και τα συμπτώματα της; Ποιος είναι ο ορθός τρόπος για να την προλάβουμε και να την αντιμετωπίσουμε; οι παράγοντες εμφάνισης της επιλόχειας κατάθλιψης; • Σε κάποια περίοδο της ζωής είχε ή έχει ιστορικό ψυχικών διαταραχών. • Υπήρχε μια προηγούμενη ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και έκτρωση αυτής ή κάποια αποβολή. • Δύσκολη περίοδος της εγκυμοσύνης και του τοκετού ή ακόμη αν το μωρό της δεν είναι υγιής • Δεν υπάρχει ισορροπημένη συμπεριφορά του ζευγαριού ή ακόμη και δύσκολη/ προβληματική επικοινωνία του ευρύτερου οικογενειακού πλαισίου. • Υπάρχει μεγάλη πτώση ορμονών. Τα σημάδια; • Υπάρχει αγοραφοβική συμπεριφορά κατά την πρώτη έξοδο από το σπίτι. • Έχετε έντονο άγχος για τη φροντίδα του νεογνού, του σπιτιού και του ρόλου της συντρόφου ή και των επαγγελματικών υποχρεώσεων. • Νιώθετε δυστυχισμένη το περισσότερο καιρό και συγκεκριμένα, τις πρωινές ώρες ή το βράδυ. Σκέφτεστε ότι δεν αξίζει να ζητείτε. • Νιώθετε άρρωστη, η καθημερινή καταπόνηση του οργανισμού στις νέες συνθήκες της ζωής, δημιουργεί την αίσθηση της εξουθένωσης. • Θυμώνετε εύκολα

• Έχετε αυπνίες • Ενοχοποιείτε τον εαυτό σας, «ευθύνομαι εγώ που είμαι άρρωστη και δεν βοηθώ στη οικογένεια» • Εκφράζετε συχνά ότι είστε ανίκανη, Η όρεξη σας είναι αρκετά μειωμένη. • Παραμελείτε τον εαυτό σας και το σύντροφο σας. • Αρνητική σκέψη για τη εικόνα του σώματος σας γιατί δεν νιώθετε θελκτική και όμορφη (κιλά εγκυμοσύνης, αλλαγή του στήθους λόγω συνέπειας θηλασμού κ.α). Τρόποι να βοηθήστε το εαυτό σας και να δράσετε προληπτικά • Εκφράστε τα συναισθήματα σας μιλώντας σε κάποιον με τον οποίο βρίσκεστε συναισθηματικά κοντά και μπορεί να σας νιώσει, μην αφήσετε τη διάγνωση να σας φοβίσει, ξέρετε ποιο είναι το πρόβλημα και πως πολλές μητέρες έχουν βιώσει την επιλόχεια κατάθλιψη και πως με το καιρό θα γίνεται καλύτερα. • Πρόσωπα με τα οποία υπάρχουν κάποιες συγκρούσεις καλό θα ήταν να κρατηθούν σε απόσταση • Ξεκουραστείτε και χαλαρώστε όταν το μωρό σας κοιμάται • Βρείτε χρόνο μέσα στην ημέρα για να ασχοληθείτε με πράγματα που σας αρέσουν. • Φροντίστε το σώμα σας και γενικά το εαυτό σας. • Βρείτε τρόπους να εκφράσετε την οικειότητα σας με το σύντροφο σας. Tο ψυχολογικό υπόβαθρο και η προσωπικότητα της γυναίκας που γίνεται μητέρα έχει το σημαντικότερο ρόλο. Η επιλόχεια κατάθλιψη είναι μια ψυχική διαταραχή που πρέπει να θεραπευτεί καθώς δεν αφορά μόνο την μητέρα αλλά και το βρέφος, αφού είναι ο δέκτης όλης αυτής της συναισθηματικής δυσφορίας της μητέρας του. Αν νιώθετε κάποια ψυχική δυσφορία αναζητήστε βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Η μητρότητα είναι μια όμορφη εμπειρία.

28 • www.thessalonygeia.gr | 15

Kαπνιστές και Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια Dr ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ Β. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος Διδάκτωρ Παν/μίου Θεσσαλίας, Επιστημονικός Συνεργάτης Παν/κής Πνευμ/κής Κλινικής Λάρισας

πρωινός βήχας των καπνιστών, γνωστός ως τσιγαρόβηχας, δεν είναι αθώος. Συχνά αποτελεί σύμπτωμα μίας σιωπηλής νόσου, της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ), η οποία για πολλά χρόνια αναπτύσσεται αργά χωρίς να δίνει ανησυχητικά συμπτώματα που να προειδοποιούν τον καπνιστή. Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια είναι ένα νόσημα όπου οι αεραγωγοί των πνευμόνων σταδιακά στενεύουν, συνήθως εξαιτίας του καπνίσματος. Καθώς οι πνεύμονες «τραυματίζονται» με την πάροδο του χρόνου γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη η αναπνοή μέσα από τους στενωμένους αεραγωγούς. Αυτές οι αλλαγές προκαλούν δύσπνοια, η οποία δυστυχώς σταδιακά χειροτερεύει. Οι βλάβες που προκαλεί από ένα σημείο και μετά είναι μη αναστρέψιμες. Δυστυχώς, τότε το 50-60% των πνευμόνων έχει καταστραφεί και ο ασθενής αρχίζει να έχει σοβαρά συμπτώματα και 2-3 παροξύνσεις της ΧΑΠ τον χρόνο, που συχνά τον οδηγούν να εισαχθεί και να νοσηλευτεί στο νοσοκομείο και ο ασθενής πιστεύει πως απλά ήταν ένα κοινό κρυολόγημα ή πνευμονία. Σήμερα εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 44 εκατομμύρια περιπτώσεις ΧΑΠ παγκοσμίως. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι ως το 2020, η ΧΑΠ θα αποτελεί την τρίτη κύρια αιτία θανάτου και θα ευθύνεται για περισσότερα από 6 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως το χρόνο. Στα Ευρωπαϊκά κράτη, ησυχνότητα της ασθένειας, ποικίλλει από 4 – 10% του ενήλικου πληθυσμού. 16 | www.thessalonygeia.gr • # 28

Κάθε χρόνο πεθαίνουν εξαιτίας της νόσου 200.000-300.000 άνθρωποι ενώ αποτελεί την αιτία θανάτου για το 4.1% των ανδρών και το 2.4% των γυναικών. Στην Ελλάδα έχει πραγματοποιηθεί μια επιδημιολογική μελέτη από την ομάδα εργασίας ΧΑΠ της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, όπου βρέθηκε ότι ο επιπολασμός της νόσου στη χώρα μας, για τις ηλικίες άνω των 35 ετών είναι 8,4%. Στους άντρες το ποσοστό αυτό είναι 11,6% ενώ στις γυναίκες φτάνει το 4,8% αν και παγκοσμίως αναφέρεται ότι παρατηρείται ραγδαία αύξηση της νόσου στον γυναικείο πληθυσμό λόγω της αύξησης των καπνιστριών την περίοδο των δεκαετιών ’70- ’90. Σε ότι αφορά την κατανομή των ηλικιών, σύμφωνα με την ίδια μελέτη, φαίνεται ότι η εμφάνιση της ΧΑΠ είναι αυξημένη σε

ηλικίες άνω των 50 ετών, και οι ηλικίες υψηλού κινδύνου ξεκινούν από την ηλικία των 35 ετών. Κύριο αίτιο της νόσου είναι το κάπνισμα. Ωστόσο δεν αναπτύσσουν όλοι οι καπνιστές ΧΑΠ, γεγονός που υποδηλώνει ότι συγκεκριμένοι γενετικοί παράγοντες τροποποιούν τους κινδύνους για κάθε άτομο. Η ατμοσφαιρική ρύπανση και επαγγελματικοί παράγοντες που προκαλούν έντονη ή παρατεταμένη έκθεση σε σκόνη, χημικά, αναθυμιάσεις κ.λπ., μπορεί να προκαλέσουν ΧΑΠ και να αυξήσουν τον κίνδυνο της ασθένειας στους καπνιστές. Επίσης έχει διαπιστωθεί ότι η παθητική έκθεση στον καπνό του τσιγάρου, συνεισφέρει στα συμπτώματα του αναπνευστικού και περιορίζει τη λειτουργία των πνευμόνων στα παιδιά και στη μετέπειτα ζωή τους ενδέχεται να οδηγήσει σε ΧΑΠ.

Συμπτώματα Ιδιαίτερα υψηλό είναι το ποσοστό αδιάγνωστης ΧΑΠ. Για κάθε έναν ασθενή που διαγιγνώσκετε με τη νόσο, υπάρχει ένας ακόμα που παραμένει αδιάγνωστος. Το πρόβλημα είναι ότι κατά τα πρώτα 10-15 χρόνια, οι ενοχλήσεις είναι ήπιες και χωρίς συμπτώματα. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι ασθενείς δεν αναζητούν θεραπεία έγκαιρα διότι προσαρμόζουν τα συμπτώματα στην καθημερινότητά τους. Εάν κάποιος είναι πρώην ή νυν καπνιστής/ τρια, είναι μεγαλύτερος/ η των 40 ετών και έχει βήχα ή φλέγματα ή δυσκολία στην αναπνοή (λαχάνιασμα) όταν ανεβαίνει σκάλες ή ανηφόρα, όταν σηκώνει κάποια βάρη (π.χ ψώνια), όταν βαδίζει βιαστικά, τότε είναι πιθανό να έχει ΧΑΠ. Φυσικά, η κατάσταση είναι ακόμα πιο σοβαρή όταν αυτή η δύσπνοια συνοδεύει πιο ελαφριές δραστηριότητες όπως το ντύσιμο, το πλύσιμο, το δέσιμο των κορδονιών, διάφορες δουλειές με τα χέρια κλπ. Όταν παρουσιασθεί για πρώτη φορά κάποιο από αυτά τα συμπτώματα (βήχας, φλέγματα, δυσκολία στην αναπνοή) δεν πρέπει να υποτιμηθεί και να θεωρηθεί ότι είναι κάτι απλό, όπως π.χ τσιγαρόβηχας ή δύσπνοια λόγω κακής φυσικής κατάστασης. Αυτά τα συμπτώματα είναι σημάδι ότι οι πνεύμονες δεν λειτουργούν φυσιολογικά. Οι βλάβες που προκαλεί η ΧΑΠ είναι μόνιμες και μη αναστρέψιμες, γι’ αυτό πολύ σημαντικό λόγο έχει η έγκαιρη διάγνωση. Διάγνωση Η σπιρομέτρηση είναι η πιο αξιόπιστη μέθοδος διάγνωσης της ΧΑΠ και ο πνευμονολόγος έχει τη γνώση να την εκτελεί και να την ερμηνεύει.. Η εξέταση της σπιρομέτρησης είναι

Θεραπεία για τη ΧΑΠ Δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για τη ΧΑΠ. Η θεραπεία στοχεύει στην επιβράδυνση της επιδείνωσης της πνευμονικής λειτουργίας των αεραγωγών και στην ανακούφιση από τα συμπτώματα. Σήμερα υπάρχουν πολλά αποτελεσματικά βρογχοδιασταλτικά φάρμακα σε εισπνοές τα οποία αποτελούν τη βάση της θεραπείας. Τα φάρμακα αυτά ανήκουν σε δυο ομάδες, τα αντιχολινεργικά και του β2 – διεγέρτες, και προκαλούν διαστολή (άνοιγμα) των βρόγχων, ευκολότερη αναπνοή, λιγότερη δύσπνοια, καλύτερη δυνατότητα κίνησης και λειτουργίας στην καθημερινή ζωή. Απαραίτητος επίσης είναι ο ετήσιος αντιγριππικός εμβολιασμός και ο αντιπνευμονιοκοκκικός εμβολιασμός. Στη σοβαρή ΧΑΠ, τα επίπεδα του οξυγόνου στο αίμα ελαττώνονται επικίνδυνα και η χορήγηση συμπληρωματικού οξυγόνου είναι ευεργετική. Η αναπνευστική αποκατάσταση – άσκηση συστήνεται από το πρώτο στάδιο σε ασθενείς με ΧΑΠ. Η μεταμόσχευση πνεύμονα χρησιμοποιείται μερικές φορές στο τελευταίο στάδιο της ασθένειας.

ανώδυνη, αναίμακτη και μετρά μέσω ειδικής συσκευής, του σπιρομέτρου, τη λειτουργία των πνευμόνων. Ο ασθενής κάθεται αναπαυτικά έχοντας το στόμιο του σπιρομέτρου καλά μέσα στα χείλη του. Αναπνέει ήρεμα και με το παράγγελμα του γιατρού παίρνει μία όσο το δυνατόν βαθύτερη εισπνοή και αφού γεμίσει τους πνεύμονές του αέρα, εκπνέει όσο πιο γρήγορα και δυνατά μπορεί για μερικά δευτερόλεπτα. Με την σπιρομέτρηση μετράμε αφενός την ποσότητα (τον όγκο) αέρα που μπορεί να εκπνεύσει ο εξεταζόμενος και αφετέρου την ταχύτητα με την οποία εκπνέεται ο αέρας από τους πνεύμονές του. Εάν αυτές οι τιμές μειωθούν κάτω από κάποια όρια, ο πνευμονολόγος θέτει την διάγνωση της ΧΑΠ. Συνέπειες Οι ασθενείς βιώνουν την ΧΑΠ με ιδιαίτερα αρνητικό τρόπο. Σύμφωνα με ερευνά που πραγματοποιήθηκε το 75% δηλώνει ότι η ασθένεια έχει αλλάξει τη ζωή του ασφαλώς όχι προς το καλύτερο. Η καθημερινότητα των ασθενών, περιγράφεται με έντονα μελανά χρώματα. Για το 40% περίπου των ασθενών, αποτυπώνεται αδυναμία εκτέλεσης ακόμη και απλών

εργασιών (ψώνια, δουλειές σπιτιού), ενώ και για τους περισσότερους από τους άλλους, οι καθημερινές δραστηριότητες έχουν δυσκολέψει σημαντικά. Το 41,4% δηλώνει ότι διέκοψε την εργασία του εξαιτίας της ασθένειας. Πρόκειται κυρίως για γυναίκες, άτομα πάνω από τα 50, καπνιστές και πρώην καπνιστές. Ιδιαίτερα υψηλό είναι και το οικονομικό κόστος της ασθένειας. Ανάμεσα στις παθήσεις του αναπνευστικού, η ΧΑΠ είναι η πιο δαπανηρή, καλύπτοντας σχεδόν το 50% του συνολικού κόστους πνευμονολογικών νοσημάτων. Στην Ευρώπη, η ΧΑΠ κοστίζει 50 δισεκατομμύρια ετησίως, που περιλαμβάνει τη περίθαλψη, αποκατάσταση και τις χαμένες ώρες εργασίας. Πρόληψη Το πιο σημαντικό μέτρο πρόληψης είναι η αποφυγή έναρξης του καπνίσματος κάτι στο οποίο πρέπει να επιμένουν οι γονείς στα παιδιά και η έγκαιρη διακοπή καπνίσματος σε όσους είναι καπνιστές γιατί το νόσημα παραμονεύει και οι συνέπειες για την υγεία μας είναι οδυνηρές. Προτρέπω τους καπνιστές να κόψουν το κάπνισμα και να απευθύνονται με ασφάλεια στα ιατρεία διακοπής καπνίσματος. 28 • www.thessalonygeia.gr | 17

ΠΑΙΔΙ

TO FREEZE OR NOT TO FREEZE…ΓΕΝΟΥΣ ΑΡΣΕΝΙΚΟΥ

Kρυοσυντήρηση γένους αρσενικού:

Τι πρέπει να γνωρίζουμε; Της ΓΙΏΤΑΣ ΒΑΛΈΡΑ Κλινικός Εμβρυολόγος, Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Fertilia

ια αρκετά χρόνια επικρατούσε η άποψη ότι οι γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα δυσκολίες σύλληψης σε σύγκριση με τους άντρες, τώρα πια γνωρίζουμε πως η υπογονιμότητα δεν συναντάται συχνότερα σε γυναίκες ή άντρες. Στην πράξη αναφέρονται σε αμιγώς γυναικείο παράγοντα μόνο το 35% των περιπτώσεων υπογονιμότητας, ενώ το ίδιο ποσοστό παρουσιάζεται και στους άντρες. Το 20% αναφέρεται σε παράγοντες και από τα δύο φύλα, ενώ για ένα 10% οι λόγοι παραμένουν ανεξήγητοι. Στις γυναίκες η συντήρηση γονιμότητας επιτυγχάνεται με την μέθοδο της κρυοσυντήρησης ωαρίων και στόχο έχει την μελλοντική τους χρήση για την απόκτηση απογόνων. Είναι όμως σημαντική και η συντήρηση γονιμότητας στους άνδρες; Kαι σε ποιες περιπτώσεις συστήνεται η κρυοσυντήρηση σπέρματος από τους ειδικούς; Ποια είναι τα βήματα της διαδικασίας; Η κρυοσυντήρηση και αποθήκευση του σπέρματος είναι η διαδικασία κατά την οποία το δείγμα σπέρματος καταψύχεται με σκοπό να διατηρηθεί για μελλοντική χρήση. Η διαδικασία της κρυοσυντήρησης επιτυγχάνεται χρησιμοποιώντας ειδικά μέσα, στη συνέχεια τα δείγματα αποθηκεύονται σε υγρό άζωτο στους -196 °C όπου και μπορούν να διατηρηθούν για πολλά χρόνια. Σύμφωνα με την ισχύουσα ελληνική νομοθεσία επιτρέπεται η συντήρηση των δειγμάτων σπέρματος έως 5 έτη με ανώτατο όριο παράτασης τα 20 έτη. Σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται; Οι λόγοι για τους οποίους συστήνεται κρυοσυντήρηση σπέρματος στον άνδρα είναι πολύπλευροι και έχει να κάνει με το ιατρικό ιστορικό, την αιτία, αλλά και την επιθυμία του ίδιου του άνδρα. Ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους, που θα οδηγήσουν έναν άνδρα στην κατάψυξη του σπέρματος, είναι θεραπεία για τον καρκίνο. Εάν ένας άνδρας διαγνωστεί με καρκίνο και επιθυμεί να αποκτήσει βιολογικά παιδιά στο μέλλον, τότε η κρυοσυντήρηση σπέρματος μπορεί να τον βοηθήσει να διατηρήσει τη γονιμότητά του, σε περίπτωση 18 | www.thessalonygeia.gr • # 28

που η ακτινοβολία ή η χημειοθεραπεία που χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της θεραπείας βλάψει ανεπανόρθωτα την παραγωγή ή την ποιότητα του σπέρματος. Σε ανάλογες περιπτώσεις συστήνεται η κρυοσυντήρηση σπέρματος σε άνδρες που πρόκειται να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση, όπως πχ. ορχεκτομή, βαζεκτομή, ή σε άνδρες που πρόκειται να ξεκινήσουν ορμονική θεραπεία. Επαγγέλματα ή δραστηριότητες με αυξημένο κίνδυνο βλάβης στους όρχεις, όπως αθλητές, εργάτες σε εργοστάσια χημικών κτλ. θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αυξημένα ποσοστά υπογονιμότητας. Σε ζευγάρια τα οποία πρόκειται να υποβληθούν σε θεραπεία εξωσωματικής και υπάρχει δυσκολία στην εκσπερμάτωση, σε άνδρες με χαμηλά επίπεδα σπέρματος με την προοπτική να χρησιμοποιηθεί ως συμπληρωματικό δείγμα ή σε περιπτώσεις όπου ο άνδρας αδυνατεί να παρευρίσκεται στην κλινική την ημέρα της γονιμοποίησης, τότε η κρυοσυντήρηση σπέρματος είναι μια επιλογή. Έρευνες ισχυρίζονται ότι και οι άνδρες έχουν «βιολογικό ρολόι», καθώς συνδέουν την αυξημένη ηλικία του

άνδρα με επιγενετικούς παράγοντες στους απογόνους, η σύσταση συντήρησης γονιμότητας κρυοσυντηρώντας σπέρμα σε νεαρή ηλικία, θα μπορούσε να θεωρηθεί μια εναλλακτική λύση για τα άτομα που προγραμματίζουν να αποκτήσουν παιδιά σε πιο προχωρημένη ηλικία. Η κατάψυξη σπέρματος έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία από το 1953, για να βοηθήσει τα άτομα να αποκτήσουν υγιή μωρά. Πρόκειται για μια μέθοδο ρουτίνας, ενώ η διαδικασία είναι απόλυτα ασφαλής και συνεχίζει να βελτιώνεται διαρκώς, καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται. Το Κέντρο Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Fertilia διαθέτει εργαστήρια με εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας και στα οποία εφαρμόζονται σύγχρονες τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Η μονάδα στελεχώνεται από επιστήμονες με πολυετή εμπειρία σε διάσημα κέντρα αναπαραγωγής του εξωτερικού, με συμμετοχή στα μεγαλύτερα συνέδρια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και καταγεγραμμένα υψηλά ποσοστά επιτυχίας αναπαραγωγής. Στη Fertilia υπάρχει η δέσμευση για τη διατήρηση της ποιότητας των υπηρεσιών σε πολύ υψηλό επίπεδο,

ώστε κάθε γυναίκα και άντρας να έχουν τις περισσότερες δυνατές πιθανότητες, που μπορεί να τους προσφέρει η επιστήμη στη σημερινή εποχή, προκειμένου να γευτούν τη χαρά της τεκνοποίησης.

Θεσσαλονίκη m Τέρμα 17ης Νοέμβρη, Πυλαία 555 35 Θεσσαλονίκη Εντός κλινικής ΓΕΝΕΣΙΣ Παράρτημα Θεσσαλίας Υπεύθυνος παραρτήματος – κος Βασίλειος Σαράφης m Ρούσβελτ 18, Πλατεία Ταχυδρομείου, Λάρισα n 2411 117372 einfo@fertiliabygenesis.com www.fe rtiliabyge ne sis. com 28 • www.thessalonygeia.gr | 19

20 | www.thessalonygeia.gr • # 28

Διατροφή σε παιδιά αθλητές Της ΑΝΤΙΓΌΝΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΉΣ ΧΑΛΚΙΆ Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc in Toxicology Master practitioner in eating disorders Master in Pediatric Nutrition

ο παιδί αθλητής καλείται να αντεπεξέλθει κάτω από ιδαίτερα απαιτητικές συνθήκες (ωράρια, σχολείο, φροντιστήρια , προπονήσεις κλπ) στις απαιτήσεις των προπονήσεων και των αγώνων. Πολλά παιδιά αθλητές ωστόσο δεν καταφέρνουν να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες θέτοτντας σε κίνδυνο τον οργανισμό τους και την υγείας τους αυξάνοντας μέχρι και την πιθανότητα τραυματισμού. Ο ρόλος της διατροφής λοιπόν είναι ιδιαίτερα κρίσιμος. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΣΚΟΥΜΕΝΟ Οι υδατάνθρακες αποτελούν την κύρια πηγή ενέργειας για τον οργανισμό κατά την έντονη και παρατεταμένη άσκηση. Οι υδατάνθρακες βρίσκονται στο σώμα με τη μορφή του μυικού γλυκογόνο, του ηπατικού και σε πολύ μικρές ποσότητες με τη μορφή της γλυκόζης που κυκλοφορεί στο αίμα. Συνεπώς, δεδομένου ότι η συντριπτική πλειονότητα των ασκούμενων πραγματοποιούν άσκηση/προπόνηση, σε επίπεδα όπου η κατανάλωση του μυικού γλυκογόνου είναι ραγδαία, η κάλυψη των ενεργειακών απαιτήσεων μέσω μιας διατροφής πλούσιας σε υδατάνθρακες είναι μείζονος σημασίας. Οι υδατάνθρακες θα πρέπει να αποτελούν το 45-65% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης για ένα παιδί αθλητή 4 έως και 17 ετών. Οι τιμές αυτές θα πρέπει να συνυπολογίζονται και σύμφωνα με την ένταση της προπόνησης. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις διεθνείς συστάσεις, για κάποιον ο οποίος κάνει μέτριας έντασης άσκηση, σε καθημερινή βάση η ποσότητα των υδατανθράκων που θα πρέπει να καταναλώνει ανέρχεται στα 5-7 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους, ημερησίως. Όταν οι προπονήσεις είναι έντονες και καθημερινές, συστάσεις διαμορφώνονται στα 6-10 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους, ημερησίως, ενώ όταν οι προπονήσεις είναι ιδιαιτέρως απαιτητικές (επίπεδα

πρωταθλητισμού) με δύο προπονήσεις ημερησίως, τότε προτείνεται κατανάλωση υδατανθράκων σε αναλογία 8-12 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα. Καλές πηγές υδατανθράκων θεωρούνται τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα φρούτα, τα λαχανικά, το γάλα και το γιαούρτι. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΙΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΣΚΟΥΜΕΝΟ Η πρωτείνες για τον ασκούμενο παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Η διαθεσιμότητά τους επηρεάζει άμεσα την αποκατάσταση της μυικής φθοράς που προκαλείται από κάθε είδους άσκηση και επιπλέον, ειδικά για του έφηβους αθλητές, παίζει σημαντικότατο ρόλο για την αύξηση της μυικής τους μάζας και την ενίσχυση του οστίτη ιστού και για αυτό θα πρέπει να κυμαίνονται μεταξύ 15-30% της συνολικής θερμιδικής πρόσληψης για το παιδί αθλητή. Καλές πηγές πρωτείνης αποτελούν το άπαχο κρέας και τα πουλερικά, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά προιόντα και οι ξηροί καρποί. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΛΙΠΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΣΚΟΥΜΕΝΟ Τα λίπη δε θα πρέπει να περιορίζονται από τη διατροφή ενός ασκούμενου. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το λίπος είναι απαραίτητο συστατικό μιας ισορροπημένης και φυσιολογικής διατροφής, μιας και μεταξύ πολλών άλλων, περιέχει ενέργεια, προστατεύει τα όργανα, αποτελεί σημαντικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών, μετέχει στη θερμορύθμιση του οργανισμού και άλλα. Σύμφωνα λοιπόν με τις συστάσεις, τα λίπη θα πρέπει να συμμετέχουν στην καθημερινή δίαιτα σε ένα εύρος μεταξύ του 20-30% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης, εκ των οποίων κατά προτίμηση το 10% να είναι κορεσμένα, το

10% μονοακόρεστα και το υπόλοιπο 10% πολυακόρεστα. ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Παρόλο που υπάρχουν πολλές βιταμίνες και ιχνοστοιχεία τα οποία απαιτούνται για τη διατήρηση της καλής υγείας, ιδιαίτερη σημασία για ένα παιδί που αθλείται συστηματικά, θα πρέπει να δίνεται στη κατανάλωση απαραίτητων ποσοτήτων τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο, βιταμίνη D και σίδηρο. Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΕΝΥΔΑΤΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΣΚΟΥΜΕΝΟ Η ύπαρξη εκτεταμένης αφυδάτωσης εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία, όπως είναι οι θερμικές κράμπες, η θερμική εξάντληση/λιποθυμία και η θερμοπληξία. Συνεπώς είναι σημαντικό για τους αθλητές να επιδιώκουν να παραμενουν ενυδατωμένοι τόσο πριν όσο κατά τη διάρκεια αλλά και μετά το τέλος άσκησης. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ Οι επίσημες συστάσεις διεθνών οργανισμών αθλητικής διατροφής υποστηρίζουν ότι μία σωστή και ισορροπημένη διατροφή σχεδιασμένη με βάση τις προσωπικές ανάγκες του εκάστοτε αθλητή και τις απαιτήσεις του αθλήματος, καθώς και ο σωστός προγραμματισμός των γευμάτων και των σνακ μεταξύ των προπονήσεων ή των αγώνων, είναι ικανοί παράγοντες για να καλύψουν τις απαιτήσεις ακόμα και των πιο υψηλού επιπέδου αθλητών.

28 • www.thessalonygeia.gr | 21

Μητρικός θηλασμός-οφέλη Σε συνεργασία με τον Μαιευτήρα-Χειρουργό Γυναικολόγο ΙΩΑΝΝΗ Γ. ΚΑΡΑΓΓΕΛΟ Επιστημονικός συνεργάτης ΙΑΣΩ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ηλασµός ή φυσική διατροφή, του νεογνού και του βρέφους, ειναι η αποµύζηση γάλακτος, απο τούς µαστούς της µητέρας. Η χρονική διάρκεια του θηλασµού, ονοµάζεται γαλουχία. Οι µαστοί, είναι εξωκρινείς αδένες και χαρακτηρίζουν τα θηλαστικά. Το έκκριµά τους, το γάλα, αποτελεί τροφή απαραίτητη για το νεογνό, γιατί το πεπτικό του σύστηµα, είναι κατάλληλα προσαρµοσµένο, να το δεχτεί. Κατά τη διάρκεια της κύησης, ο µαζικός αδένας, δέχεται τις απαραίτητες ορµονικές επιδράσεις, που θα τον καταστήσουν ικανό ν’ ανταποκριθεί, στη λειτουργική του επάρκεια, κατά τη περίοδο της λοχείας. Ο µαζικός αδένας, αποτελείται απο 15-20 λοβούς. Κάθε λοβός, έχει κι από ένα γαλακτοφόρο πόρο, µέσα στον οποίο εκβάλλουν, δευτερεύοντες πόροι. Οι γαλακτοφόροι πόροι, ακολουθούν ακτινωτή διάταξη και συγκλίνουν προς τη θηλή. Στη θηλή, υπάρχουν οι εκφορητικοί πόροι, που διοχετεύουν το γάλα, προς τα έξω. Οι µαζικοί αδένες, αποτελούν αναπόσπαστο µέρος του γεννητικού συστήµατος της γυναίκας και βρίσκονται κάτω από ορµονικό έλεγχο. Ο µαστός κατά τη γαλουχία, αυξάνει το βάρος του, κατά 400γρ. και διπλασιάζεται η αιµάτωσή του. Βασική προϋπόθεση, για την εγκατάσταση της γαλουχίας, αποτελεί η ελάττωση των επιπέδων των οιστρογόνων και της προγεστερόνης. Η προλακτίνη σε σχέση µε τα επιπεδά της, στον ορό κατά τη κύηση, ειναι ελαττωµένη, αλλά σε συγκεντρώσεις υψηλότερες κατά 2 και 3 φορές, απο τις παρατηρούµενες εκτός κύησης. Κατά τις τελευταίες ηµέρες, της εγκυµοσύνης κι αµέσως µετά τον τοκετό, εκκρίνονται απο τον µαστό µικρές ποσότητες πύατος(πρωτόγαλα), που αργότερα αυξάνεται σε ποσότητα, αραιώνει και λέγεται µεταβατικό γάλα. Το µεταβατικό γάλα, παίρνει και την οριστική σύσταση του γάλακτος. Η έκκριση του γάλακτος, δεν είναι τίποτε άλλο, παρά η µετατροπή αµινοξέων, ιχνοστοιχείων, λιπιδίων της γλυκόζης και διαφόρων άλλων συστατικών του πλάσµατος, σε καζεΐνη, γαλακτοσφαιρίνες,

22 | www.thessalonygeia.gr • # 28

γαλακτολιπίδια, λακτόζη και τα διάφορα άλλα συστατικά του γάλακτος, όπως αυτά βρίσκονται στους γαλακτοφόρους πόρους. Η τροποποίηση αυτή και η απέκκριση των συστατικών του πλάσµατος, γίνεται από το εκκριτικό επιθήλιο του µαζικού αδένα, που ελέγχεται απο την προλακτίνη. Κατά τον θηλασµό, µε τις θηλαστικές κινήσεις του νεογνού, ενεργοποιείται το αντανακλαστικό απελευθέρωσης της οξυτοκίνης, απο την νευρουπόφυση, που προκαλεί σύσπαση των µυοεπιθηλιακών κυττάρων των εκφορητικών πόρων, του µαζικού αδένα και διευκολύνεται η αποτελεσµατικότητα των θηλαστικών κινήσεων, του νεογνού. Το αντανακλαστικό αυτό µμειώνεται σε καταστάσεις άγχους, φόβου, πόνου κι εκλύεται µε το κλάµα του νεογνού. Μια φυσιολογική γαλουχία, προϋποθέτει τον κανονικό επαναληπτικό θηλασµό και το «άδειασµα» των µαστών, που αποτελεί και το πιο δραστικό ερέθισµα, για την έκκριση της προλακτίνης. Όταν µια µητέρα, δεν επιθυµεί το θηλασµό, αρκεί να τον διακόψει, για να σταµατήσει η έκκριση γάλακτος. Έτσι µε την διακοπή της παραγωγής, της οξυτοκίνης, το γάλα συγκεντρώνεται στα λοβίδια των αδένων και τους γαλακτοφόρους πόρους και προκαλεί δευτερογενή παύση της παραγωγής του. Ο θηλασµός, για ν’ αποβεί επιτυχής, θα πρέπει να εγκατασταθεί, από τα πρώτα λεπτά της γέννησης του νεογνού και η διάρκειά του ν’ αυξάνεται προοδευτικά από τα 2-3λεπτά µέχρι και τα 10-15λεπτά. Τις πρώτες εβδοµάδες του θηλασµού, δεν γίνεται ν’ακολουθείται κάποιο ωράριο, αυτό γίνεται στη πορεία κι εγκαθίσταται ένας ρυθµός θηλασµού, της τάξης των 3-4ωρών, δηλαδή 4-6θηλασµοι/24ωρο. Έτσι αποφεύγεται η καταπόνηση του νεογνού, µε θηλαστικές κινήσεις άσκοπες κι έρχεται και µια βαθµιαία προσαρµογή της µητέρας, στα επώδυνα ερεθίσµατα της θηλής. Σε κάθε θηλασµό καλό είναι να προσφέρονται και οι δυο µαστοί. Η µητέρα πρέπει να γνωρίζει ότι στα πρώτα 5-8λεπτά, το νεογνό καταναλώνει τα 2/3 του γάλακτος, από κάθε µαστό. Επειδή ο 2ος προσφε-

ρόµενος µαστός, µπορεί µετά τον θηλασµό να περιέχει κάποια υπολειπόµενη ποσότητα γάλακτος, καλύτερα να προσφέρεται πρώτος στον επόµενο θηλασµό. Για ένα πετυχηµένο θηλασµό, καλό είναι να τηρούνται κάποιοι κανόνες: • Τοποθέτηση του νεογνού στο στήθος, αµέσως µετά τον τοκετό. • Παραµονή του νεογνού µαζί µε τη µητέρα, ώστε να θηλάζει σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του. • Το καλύτερο ερέθισµα για την παραγωγή γάλακτος, είναι το «άδειασµα» των µαστών. • Τήρηση κανόνων καθαριότητας, που προφυλάσσει από επιπλοκές. • Η σωστή θέση µητέρας και νεογνού. • Η άτεχνη διακοπή των θηλαστικών κινήσεων, συμβαδίζει µε εκδορές της θηλής, µε αποτέλεσµα τον επώδυνο θηλασµό ή κι ανάπτυξη µαστίτιδας. • ∆υσκολίες, που τυχόν θα προκύψουν κατά την εξέλιξη του θηλασµού, πρέπει να εξηγηθούν στη µητέρα µε σαφήνεια. • Σηµαντικότατο ρόλο, για επιτυχή θηλασµό, είναι η ορθή τοποθέτηση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Η λεπτότητα, ο χειρισµός καταστάσεων, η αποφυγή ακραίων εκφράσεων, θα προφυλάξουν τη µητέρα, από συµπλέγµατα ενοχής. Το πύαρ(πρωτόγαλα), από την εγκυµοσύνη ακόµα, παράγεται στους γαλακτοφόρους πόρους. Είναι ένα υγρό κιτρινωπό, αλκαλικό, µε ειδικό βάρος 1040-1060.

Αποτελείται από µεγάλη ποσότητα πρωτεϊνών κι αλάτων και λιγότερη υδατανθράκων και λιπών. Περιέχει βιταµίνες, αντισώµατα, ορµόνες, απαραίτητα στοιχεία για τις πρώτες ηµέρες ζωής του νεογνού, που το προστατεύουν από λοιµώξεις. Σε κάθε θηλασµό εκκρίνονται 10-40κ. εκ. πύατος, πλούσιο, όµως, σε θερµίδες, για την κάλυψη των αναγκών του νεογνού. Η φυσική µε πρωτόγαλα διατροφή κρατάει περίπου 3ηµέρες . Στο χρονικό διάστηµα αυτό, αποβάλλεται το περιεχόµενο του εντερικού σωλήνα(µηκώνιο) κι εγκαθίσταται σιγά-σιγά η εντερική χλωρίδα. Το γάλα ειναι ισότονο µε το πλάσµα και πλούσιο σε λακτόζη. Οι κυριότερες πρωτείνες ειναι η α και β λακτοσφαιρίνη και η καζείνη. Τα βασικά αµινοξέα τα παίρνει από τη µητέρα, ενώ τα υπόλοιπα συντίθενται, µερικώς, µόνο απο τον µαζικό αδένα. Τα λιπαρά οξέα συντίθενται στο µαστό, από την λακτόζη. Το γάλα περιέχει όλες τις βιταµίνες(εκτός της Κ), ανοσοσφαιρίνες IgA, IgM, IgG, λευκά αιµοσφαίρια και Τ, Β λεµφοκύτταρα. Κατά το τέλος της 2ης εβδοµάδας, η ποσότητα του γάλακτος ανέρχεται σε 180κ. εκ. ανά θηλασµό. Η ποσότητά του δεν φαίνεται να επηρεάζεται, από την ποσότητα των προσλαμβανομένων υγρών της µητέρας. Η επιβάρυνση του µητρικού θηλασµού, έχει υπολογιστεί ότι αντιμετωπίζεται, µε την χορήγηση 500-600 θερµίδων, επιπλέον των καθηµερινών αναγκών της µητέρας. Ένα µέρος αυτών των αναγκών, καλύπτεται από το λίπος, που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια της εγκυµοσύνης, µε αποτέλεσµα, η ανάγκη των προσλαµβανοµένων θερµίδων, να είναι µικρότερη. Με µια µικρή ενίσχυση του διαιτολογίου της η θηλάζουσα µητέρα, µπορεί ν’ απαλλαγεί κι από τα παραπανίσια κιλά της εγκυµοσύνης της. Λευκώµατα, βιταµίνες, ιχνοστοιχεία, ασβέστιο, µαγνήσιο, φυλικό οξύ είναι απαραίτητα, για να ενισχύσουν το διαιτολόγιό της. Τα σπουδαιότερα κριτήρια ενός πετυχηµένου θηλασµού, από µέρος του νεογνού, είναι τα ικανοποιητικά διαστήµατα ύπνου, η οµαλή αύξηση βάρους του και ο φυσιολογικός χαρακτήρας των κενώσεών του. ∆ιαταραχές της γαλουχίας, µπορεί να έχουµε σε καταστάσεις, όπως: • Υπερφόρτωση των µαστών, παρατηρείται στην αρχή της γαλουχίας και συνοδεύεται από πόνο, πυρετό, αίσθηµα θερµότητας. Με την εγκατάσταση του θηλασµού, η επιπλοκή αποκαθίσταται. • Γαλακτοκήλη, είναι η άθροιση ποικίλης ποσότητας γάλακτος, σε κάποιο γαλακτο-

φόρο πόρο, λόγω δυσκολίας στην παροχέτευσή του. • Η εσολκή και η επιπέδωση της θηλής, πολλές φορές δηµιουργούν προβλήµατα. • Οι ραγάδες των µαστών, καθιστούν τον θηλασµό επώδυνο κι εγκυµονούν σοβαρούς κινδύνους, όπως, µικρού βαθµού αιµορραγία κατά τον θηλασµό ή ανάπτυξη φλεγµονής. • Οι υπεράριθµοι µαστοί, παρουσιάζονται συνήθως στα θωρακικά ή κοιλιακά τοιχώµατα. • Αγαλακτία, η απουσία έκκρισης γάλακτος. • Υπεργαλακτία, η υπερδιέγερση του µαζικού αδένα. • Γαλακτόρροια, η συχνή ροή γάλακτος, από τον ένα ή και τους δυο µαστούς. • Γάλα κακής ποιότητας, από λήψη φαρµάκων ή τοξικών ουσιών. Η σηµαντικότερη επιπλοκή της γαλουχίας, είναι η ανάπτυξη µαστίτιδας. Ανάλογα µε τα ανατοµικά στοιχεία, που αφορά, χαρακτηρίζεται σαν διάµεσος (αφορά το συνδετικό υπόστρωµα), παρεγχυµατώδης (αφορά τους γαλακτοφόρους πόρους και το µαζικό αδένα) ή αποστηµατοποίηση των φυµατίων του Montgomery(σπανίως). Από άποψη µικροβιακής αιτιολογίας της µαστίτιδας κι ανεξάρτητα της εντόπισής της, κατά κανόνα ενοχοποιείται ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος, που βρίσκεται στον ρινοφάρυγγα του νεογνού. Η ύπαρξή του, δεν είναι απαραίτητο να συνοδεύεται κι από παθολογικές εκδηλώσεις, ενώ κάποιες φορές συνοδεύεται, από επιµόλυνση του τραύµατος του οµφαλού ή δερµατίτιδα. Κύρια πηγή επιµόλυνσης του νεογνού, είναι οι µικροβιοφορείς του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Η θεραπεία συνίσταται στη χορήγηση αντιβίωσης. Η εξέλιξη της µαστίτιδας, οδηγεί στο σχηµατισµό αποστήµατος, που χρήζει διάνοιξης και παροχέτευσης. Σε περιπτώσεις µαστίτιδας καλό είναι, να διακόπτεται ο θηλασµός γιατί: • Είναι πολύ επώδυνος για τη µητέρα. • Το γάλα αποτελεί καλλιεργητικό υλικό για τα µικρόβια, που ενοχοποιούνται κι εποµένως ακατάλληλο για το νεογνό. • Η πιθανή ύπαρξη του µικροβίου στο ρινοφάρυγγα του νεογνού, επανατροφοδοτεί το αίτιο της µαστίτιδας. Ο καρκίνος του µαστού, αν πρωτοεµφανιστεί κατά την γαλουχία, έχει ταχύτατη εξέλιξη, µε άσχετα συνήθως αποτελέσµατα. ∆υσκολίες στο θηλασµό, απο µέρους του νεογνού, µπορεί να υπάρξουν, σε περιπτώσεις, οπως: λαγόχειλους, λυκοστόµατος, µικρογναθίας, απόφραξης των ρινικών κοιλοτήτων, ατρησίας του οισοφάγου, τρα-

χειοοισοφαγικού συριγγίου, βαριών λοιµώξεων, προωρότητος, βλαβών του ΚΝΣ. Το µητρικό γάλα από τη φύση του, είναι προορισµένο για το νεογνό. Η φυσική διατροφή του νεογνού, παρουσιάζει µόνο οφέλη και πλεονεκτήµατα. Το µητρικό γάλα, είναι ελεύθερο µικροβίων, πάντα στη σωστή θερµοκρασία κι είναι δωρεάν. Ο συχνός θηλασµός, µειώνει τον κίνδυνο νεογνικού ικτέρου. Στο µητρικό γάλα, υπάρχουν ένζυµα, που βοηθούν στην πέψη κι απορρόφηση, των θρεπτικών ουσιών, έτσι µειώνονται οι κωλικοί του εντέρου και οι δερµατικοί ερεθισµοί, στην περιοχή της πάνας. Προφυλάσσει από αλλεργίες, ειδικά σε οικογένειες, που υπάρχει ιστορικό αλλεργιών. Οι πρωτεΐνες του αγελαδινού γάλακτος, ευθύνονται για αλλεργικές αντιδράσεις από τον 1ο -6ο µήνα ζωής του νεογνού. Προστατεύει από µμολύνσεις, γιατί το ανώριµο ανοσοποιητικό σύστηµα του νεογνού, χρειάζεται περίπου ένα χρόνο, για να παράγει αντισώµατα από µόνο του. Τους πρώτους µήνες της ζωής του, προστατεύεται από τα αντισώµατα της µητέρας του, που απέκτησε κατά την ενδοµήτρια ζωή του, αλλά µε την πάροδο του χρόνου αυτά εξασθενούν. Το πύαρ, που λαµβάνει, όµως, µε τον θηλασµό, περιέχει τα κατάλληλα αντισώµατα, που το κάνουν πιο ανθεκτικό σε ασθένειες, όπως, ωτίτιδες. µολύνσεις του αναπνευστικού, γαστρεντερίτιδες, ουρολοιµωξεις. Η λακταλβουµίνη, που περιέχεται στο µητρικό γάλα, µπορεί να εµποδίσει την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων. Ο θηλασµός βοηθάει στην καλύτερη ανάπτυξη των οστών και των µυών του προσώπου. Η πνευµατική ανάπτυξη του νεογνού είναι καλύτερη κι αυτό οφείλεται, στην ειδική σύσταση των λιπών του µητρικού γάλακτος, που ευνοεί την ανάπτυξη του εγκεφάλου του. Τα νεογνά, που θηλάζουν δεν γίνονται υπέρβαρα κι έχουν λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν ινσουλινοεξαρτώµενο διαβήτη, αλλεργίες κι άσθµα. Η ψυχική τους ανάπτυξη επηρεάζεται θετικά, αποκτούν µεγαλύτερη αυτοπεποίθηση κι ανεξαρτητοποιούνται πιο γρήγορα. Η προαγωγή του µητρικού θηλασµού, λογικά θα έπρεπε να είναι µια διαδικασία εύκολη κι αυτονόητη. ∆υστυχώς, όµως, δεν είναι, χρειάζεται συνεργασία πολλών φορέων, επαφή µε τη µητέρα και σωστή ενηµέρωση. Το σηµαντικότερο, όµως, όλων είναι ν’ αναγνωριστεί η σπουδαιότητα της πράξης, πρώτα από την ίδια την µητέρα και στην συνέχεια από τους γιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό.

28 • www.thessalonygeia.gr | 23

24 | www.thessalonygeia.gr • # 28

4 + 1 Μύθοι για τον Μητρικό Θηλασμό Της ΜΑΡΊΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΎ Σύμβουλος Θηλασμού της La Leche League International, Ομάδα Βόλου, Σύνδεσμος Θηλασμού Ελλάδος -La Leche League Greece Mύθος 1ος

Τα μωρά θα καλύψουν τις ανάγκες τους σε γάλα θηλάζοντας για 10-15 λεπτά Ενώ πολλά μεγαλύτερα σε ηλικία µωρά µπορούν να πάρουν περισσότερο από το γάλα που χρειάζονται τα πρώτα πέντε µε δέκα λεπτά, αυτό δεν µπορεί να γενικευθεί για όλα τα µωρά. Νεογέννητα µωρά που µαθαίνουν ακόµη να θηλάζουν και δεν µπορούν πάντα να θηλάσουν πολύ αποτελεσµατικά, συχνά χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να τραφούν. Η ικανότητα του µωρού να πάρει γάλα εξαρτάται επίσης κι από το αντανακλαστικό της έκκρισης του γάλακτος της µητέρας. Αν και σε πολλές µητέρες το γάλα «κατεβαίνει» αµέσως, σε άλλες καθυστερεί κάπως. Ορισµένες επίσης µπορεί να εκκρίνουν το γάλα σε µικρές δόσεις αρκετές φορές κατά τη διάρκεια του θηλασµού. Από το να µαντεύουµε, είναι καλύτερο να επιτρέψουµε στο µωρό να θηλάσει έως ότου παρουσιάσει δείγµατα κορεσµού, όπως το να αφήσει από µόνο του το στήθος και να χαλαρώσει τα χέρια και τα µπράτσα του.

Μύθος 2ος

Μετά τους 6 πρώτους μήνες της ζωής ενός μωρού, ο θηλασμός δεν είναι ποιοτικός καθώς το γάλα δεν είναι καλής ποιότητας Αν και τα μωρά συνήθως ξεκινούν την εισαγωγή των στερεών τροφών εκεί κοντά στους 6 μήνες ζωής τους,

αυτό δεν σημαίνει ότι το μητρικό γάλα δεν είναι σημαντικό για εκείνα.Η σύσταση του ανθρώπινου γάλακτος αλλάζει για να ανταποκριθεί στις διαφορετικές ανάγκες που έχει το µωρό καθώς µεγαλώνει. Ακόµη κι όταν το µωρό είναι ικανό να παίρνει στερεά τροφή, το µητρικό γάλα είναι η πρωταρχική πηγή θρεπτικών συστατικών για τον πρώτο χρόνο της ζωής του. Κατά το δεύτερο χρόνο το µητρικό γάλα γίνεται συµπληρωµατικό των στερεών τροφών. Επίσης, το ανοσοποιητικό σύστηµα ενός παιδιού χρειάζεται από δύο µέχρι έξι χρόνια για να ωριµάσει πλήρως. Το µητρικό γάλα συνεχίζει να συµπληρώνει και να βοηθάει το ανοσοποιητικό σύστηµα για όσο καιρό προσφέρεται.

Μύθος 3ος

Για να παράγει μια μητέρα θρεπτικό γάλα, χρειάζεται να προσλαμβάνει συγκεκριμένες τροφές και να αποφεύγει κάποιες άλλες όπως όσπρια, λαχανικά, σούπες και τροφές με μπαχαρικά. Η αλήθεια είναι ότι η μητέρα μπορεί να φάει απ’ όλες τις τροφές με μέτρο. Μια ισορροπημένη, ομαλή και ποικίλα διατροφή μπορεί να δράσει ευεργετικά στην καλή της φυσική κατάσταση και την παραγωγή γάλακτος. Δεν αποκλείεται καμιά διατροφή προκαταβολικά. Οι αγαπημένες τροφές της μητέρας θα δώσουν μια ήπια γεύση στο γάλα της και έτσι το μωρό θα γνωρίσει τις διατροφικές συνήθειες της οικογένειας μέσω του θηλασμού.

Μύθος 4ος

Αν ένα μωρό δεν παίρνει αρκετό βάρος, σημαίνει ότι η ποιότητα του γάλακτος της μητέρας δεν είναι καλή και επιβάλλεται η διακοπή του θηλασμού Υπάρχουν αρκετές έρευνες που έχουν δείξει ότι ακόμα και μητέρες που δεν τρέφονται σωστά μπορούν να παράγουν ικανοποιητικό γάλα σε ποιότητα και ποσότητα για το μωρό τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις η χαμηλή αύξηση βάρους σχετίζεται είτε με κάποιο πρόβλημα υγείας του μωρού είτε με ανεπαρκή λήψη γάλακτος.

Μύθος 5ος

Η μητέρα λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και πρέπει να σταματήσει ο θηλασμός του μωρού για να μην επηρεαστεί η υγεία του. Στις μέρες μας, τα περισσότερα φάρμακα είναι συμβατά με τον μητρικό θηλασμό. Οι περιπτώσεις που χρειάζεται να γίνει διακοπή του θηλασμού λόγω φαρμακευτικής αγωγής της μητέρας είναι πολύ λίγες.

(Πηγή σχετικά με τα φάρμακα: https://docs.google. com/a/lllgreece.org/viewer?a=v&pid=sites&srcid=bG xsZ3JlZWNlLm9yZ3xsbGxncmVlY2V8Z3g6NzZjOWE3 MDNkNzU5YzE4MA ) Μπορείτε να διαβάσετε και άλλους μύθους για τον μητρικό θηλασμό https://docs.google.com/a/lllgreece.org/ viewer?a=v&pid=sites&srcid=bGxsZ3JlZWNlLm9yZ3 xsbGxncmVlY2V8Z3g6MjRiODIxMmM4ZTE3NmRiOQ Περισσότερες πληροφορίες για το έργο και τις δράσεις του Συνδέσμου Θηλασμού Ελλάδος – La Leche League Greece μπορείτε να βρείτε www.lllgreece.org.www.facebook.com/ LaLecheLeagueGreece, www.youtube.com/channel/ UC_BHOEkTtMphYnCPnQAHafQ https://gr.pinterest. com/lalecheleaguegr/, https://www.instagram. com/lllgreece/?hl=el

28 • www.thessalonygeia.gr | 25

ΥΠΕΡΤΡΙΧΩΣΗ ΚΑΙ ΔΑΣΥΤΡΙΧΙΣΜΟΣ:

Αφορά την σύγχρονη γυναίκα Σε συνεργασία με την Ενδοκρινολόγο Α ΛΕΞΑΝΔΡΑ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ ale. theodoropoulou@yahoo. gr

αυξημένη τριχοφυΐα ή υπερτρίχωση αποτελεί σήμερα ένα από τα περισσότερο σημαντικά προβλήματα που απασχολούν τη σύγχρονη γυναίκα, δεδομένου ότι οι κανόνες αισθητικής της εποχής μας επιβάλλουν ένα μοντέλο γυναίκας με πρόσωπο και σώμα από τα οποία να απουσιάζουν τελείως οι τρίχες. Ο ορός υπερτρίχωση αναφέρεται σε καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από αυξημένη τριχοφυΐα, σε διάφορα σημεία του σώματος, με φυσιολογική όμως για το φύλο κατανομή. Ενώ ο όρος δασυτριχισμος χρησιμοποιείται για να περιγράψει την αυξημένη,

26 | www.thessalonygeia.gr • # 28

περισσότερο από το φυσιολογικό, τριχοφυΐα σε μια γυναίκα, σε περιοχές που συνήθως υπάρχει μονό χνούδι και όχι κανονικές τρίχες, όπως το πρόσωπο, ο λαιμός, η πλάτη, η κοιλιά και το στήθος. Συχνά η ήπια αύξηση στην παραγωγή των τριχών είναι θέμα καταγωγής και εθνότητας, αλλά πολλές φορές, και ειδικά όταν η υπερτρίχωση συνοδεύεται και από διαταραχές στην περίοδο η άλλα συμπτώματα, μπορεί να είναι εκδήλωση μιας σημαντικής ορμονικής διαταραχής. Όπως είναι ευρέως γνωστό οι γυναίκες παράγουν σε ορισμένη ποσότητα ανδρικές ορμόνες (ανδρογό-

να), τόσο από τις ωοθήκες όσο και από τα επινεφρίδια τους. Η ανάπτυξη του δασυτριχισμου καθώς και η βαρύτητα του εξαρτάται από τα επίπεδα των ανδρογόνων στο αίμα αλλά και από την τοπική δράση τους στην ρίζα της τρίχας. Αν μια γυναίκα έχει αυξημένα επίπεδα ανδρικών ορμονών, τότε μπορεί να εμφανίσει διάφορα συμπτώματα που προκαλούνται από τις ανδρικές ορμόνες όπως αυξημένη τριχοφυΐα, ακμή, απώλεια μαλλιών (ανδρικού τύπου αλωπεκία), διαταραχές στην περίοδο κτλ. Η πιο συχνή διαταραχή που σχετίζεται με τα αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων στο αίμα είναι το Σύνδρομο των Πολυκυστικων Ωοθηκών (ΣΠΩ), που επηρεάζει μέχρι και το 10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Οι γυναίκες με ΣΠΩ εκτός από υπερτρίχωση και αυξημένα ανδρογόνα έχουν συνήθως και διαταραχές στην περίοδο, ακμή, υπογονιμοτητα και, αρκετά συχνά προβλήματα με το βάρος τους. Όμως, σε αυτές τις γυναίκες, πριν υποθέσουμε πως η αίτια είναι το ΣΠΩ θα πρέπει να αποκλείσουμε άλλες ορμονικές διαταραχές όπως ο υποθυρεοειδισμός, η υπερπρολακτιναιμια, το Σύνδρομο Cushing (υπερέκκριση

κορτιζολης), η συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων (ενζυματικη διαταραχή) καθώς και τα νεοπλάσματα των επινεφριδίων και ωοθηκών που παράγουν ανδρικές ορμόνες. Μια άλλη αιτία αυτού του φαινομένου που θα πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας είναι πως μερικά φάρμακα όπως τα στεροειδή αναβολικά μπορούν να προκαλέσουν αυξημένη παραγωγή ανδρικών ορμονών και κατά συνέπεια υπερτρίχωση. Τέλος, είναι συχνό φαινόμενο μια γυναίκα να έχει υπερτρίχωση χωρίς όμως να έχει αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων στο αίμα και χωρίς συγκεκριμένη ορμονική διαταραχή. Αυτή η περίπτωση είναι γνωστή ως «Ιδιοπαθής δασυτριχισμος». Όσον αφορά την θεραπεία αυτής της κατάστασης οι περισσότερες γυναίκες με ήπια τριχοφυΐα και χωρίς άλλα προβλήματα, για την αντιμετώπιση της υπερτρίχωσης μπορούν να επακολουθήσουν διάφορα μέσα αφαίρεσης τριχών (τοπικές κρέμες, χαλαουα, ηλεκτρόλυση, laser) ανάλογα με τις προσωπικές τους προτιμήσεις. Σε περιπτώσεις που υπάρχουν αυξημένα ανδρογόνα, θα πρέπει να γίνει μια αξιολόγηση από ενδοκρινολόγο, ο όποιος μπορεί να ζητήσει ειδικές ορμονικές εξετάσεις για να καθορίσει την πιθανή αιτία της υπερανδρογοναιμιας. Ορισμένες ορμονικές διαταραχές όπως ο υποθυρεοειδισμός, η υπερπρολακτιναιμια, το Σύνδρομο Cushing, χρειάζονται συγκεκριμένη θεραπεία και συνήθως έχουν διαγνωστεί ήδη λόγο της παρουσίας άλλων συμπτωμάτων. Για τις περισσότερες περιπτώσεις δασυτριχισμου, που οφείλονται σε Σύνδρομο Πολυκυστικων Ωοθηκών η’ ιδιοπαθή υπερανδρογοναιμια η θεραπεία εκλογής είναι τα αντισυλληπτικά χάπια. Τα χάπια αυτά ρυθμίζουν τον κύκλο και χαμηλώνουν τα επίπεδα των ανδρικών ορμονών. Μεγάλο ποσοστό (60100%) των γυναικών έχουν βελτίωση στην υπερτρίχωση μετά από 6-12 μήνες από τη χρήση των φαρμάκων. Εκτός από τα αντισυλληπτικά χάπια, μπορούμε όταν υπάρχει ένδειξη να χρησιμοποιήσουμε και αντιανδρογονα

φάρμακα (οξεικη κυπροτερονη, φλουταμιδη, φιναστεριδη), δηλαδή φάρμακα που ανταγωνίζονται την δράση των ανδρικών ορμονών. Στην τελική, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως ο δασυτριχισμος είναι ένα χρόνιο πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, αλλά πολύ

συχνά δεν βρίσκει μόνιμη θεραπεία. Κάθε γυναίκα, λοιπόν, που θεωρεί ότι έχει αυξημένη τριχοφυΐα που επηρεάζει την εικόνα που έχει για το σώμα της και την εμφάνιση της, θα πρέπει να απευθυνθεί σε ένα ενδοκρινολόγο, ο οποίος θα προτείνει την ειδική θεραπεία που αρμόζει στην κάθε ασθενή. 28 • www.thessalonygeia.gr | 27

Το IAKENTRO έδωσε δυναμικά το «παρών» στο 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

ε την παρουσία τεσσάρων διακεκριμένων επιστημόνων, το κέντρο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής IAKENTRO συμμετείχε ενεργά στο 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, που έλαβε χώρα στο Ξενοδοχείο Μakedonia Palace στη Θεσσαλονίκη, από 16 έως 18 Ιουνίου 2022. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, κορυφαίοι εκπρόσωποι εγνωσμένου κύρους από τον χώρο των βιοεπιστημών και της ιατρικής παρουσίασαν στους παρευρισκόμενους τα ερευνητικά τους προγράμματα, τις νέες τεχνικές, τα επιτεύγματα και το όραμά τους. Το IAKENTRO έλαβε μέρος στο συνέδριο, μέσω των ακόλουθων συμμετοχών: • O καθηγητής Α.Π.Θ. Νίκος Πράπας, προήδρευσε στη Συνεδρία ΙV και V • O Κλινικός Εμβρυολόγος – Υπεύθυνος Εργαστηρίου Dr. Γιάννης Παναγιωτίδης, προήδρευσε στη Συνεδρία ΧI • Η Κλινικός Εμβρυολόγος Dr. Θεοδώρα Παυλίδου, ανέπτυξε τη θέση της στο θέμα «Τεχνολογία TL και IVF: ένα πολύτιμο εργαλείο ή ακό-

28 | www.thessalonygeia.gr • # 28

μη ένα add-on;» • Ο Κλινικός Εμβρυολόγος, MScR, Χρήστος Λαμπριανίδης παρουσίασε μια από τις μελέτες του εμβρυολογικού μας εργαστηρίου με θέμα: «Εγκαθίδρυση ενός νέου πρωτοκόλλου ταχείας υαλοποίησης ανθρωπίνων εμβρύων» (“Preliminary study for establishing a rapid vitrification protocol of human embryos”). Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας, να πάμε ένα βήμα παραπέρα τα υπάρχοντα πρωτόκολλα κρυοσυντήρησης για μέγιστη αποτελεσματικότητα και ασφάλεια. Το IAKENTRO ευχαριστεί θερμά για την πρόσκληση συμμετοχής και παράλληλα, συγχαίρει την Ελληνική Εταιρεία Ιατρών Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και την Πανελλήνια Ένωση Κλινικών Εμβρυολόγων, για την άψογη διοργάνωση του event. Η παρουσία τεσσάρων διακεκριμένων επιστημόνων του IAKENTRO στο εν λόγω συνέδριο αποδεικνύει έμπρακτα για ακόμη μια φορά, πως το δυναμικό του κέντρου διακρίνεται για το υψηλό επίπεδο εξειδίκευσης και επιδόσεων στον χώρο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

To IAKENTRO «ταξίδεψε» μέσω του «Greek Tourism Workshop 2022» στο Κατάρ

ο κέντρο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής IAKENTRO εκπροσωπήθηκε από το MedProfessionals Medical Communication Group στο Greek Tourism Workshop 2022, που πραγματοποιήθηκε με σκοπό την ενίσχυση της ροής επισκεπτών υψηλού εισοδήματος, από τα αραβικά κράτη στην Ελλάδα. Η σημαντική αυτή εκδήλωση διεξήχθη στο City Center Rotana στην Ντόχα στις 18 Μαϊου 2022, παρουσία της Πρέσβεως της Ελλάδος στο Κατάρ κυρίας Μιχαλοπούλου, εκπρόσωπων του ΕΟΤ, Δήμων και Περιφερειών, Tour Operators και Medical Tourism Facilitators. Κατά τη διάρκεια του workshop παρουσιάστηκαν εκτενώς οι προηγμένες επιστημονικά υπηρεσίες του IAKENTRO, το οποίο αποτελεί πόλο έλξης για ζευγάρια από την Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό, με σκοπό τη δημιουργία εποικοδο-

μητικών επαφών και συνεργασιών με τις αραβικές χώρες. Οι Med-Professionals Medical Communication Group εκπροσώπησαν με μεγάλη επιτυχία όλους τους συνεργάτες του Δικτύου, το οποίο περιλαμβάνει ιατρούς, ιατρικά κέντρα και εταιρείες, ενημερώνοντας τους ενδιαφερόμενους για τις υπηρεσίες, τα προϊόντα και τα πολύ ανταγωνιστικά κόστη. Η συγκεκριμένη κίνηση αποτέλεσε προσπάθεια αναπτυξιακής διείσδυσης σε αραβικές αγορές ώστε οι σύγχρονες ελληνικές ιατρικές υπηρεσίες που παρέχονται με τη χρήση εξοπλισμού τελευταίας τεχνολογίας, να γνωστοποιηθούν σε ταξιδιώτες του ιατρικού τουρισμού που επιθυμούν να επισκεφτούν την Ελλάδα, απολαμβάνοντας παράλληλα την ποιότητα και τη μέγιστη ασφάλεια που η χώρα μας προσφέρει στον Τουρισμό Υγείας κι Ευεξίας. 28 • www.thessalonygeia.gr | 29

Fertilia: ΟΛΑ ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Του ΒΑΣΊΛΕΙΟΥ ΣΑΡΆΦΗ* Χειρουργός Γυναικολόγος – Μαιευτήρας, Ειδικός Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Επιστημονικός Σύμβουλος – Υπεύθυνος Τμήματος Υπερήχων Fertilia, Υπεύθυνος Παραρτήματος Θεσσαλίας – Fertilia

τη Fertilia εξετάζουμε με σύγχρονες μεθόδους τις παραμέτρους γύρω από τη γυναικεία και ανδρική γονιμότητα, δίνοντας έγκυρες απαντήσεις «Γονιμότητα για τον άνδρα και την γυναίκα: Τι πρέπει να γνωρίζω;». Το ερώτημα αυτό απασχολεί πολλές γυναίκες και πολλούς άνδρες είτε γιατί έχουν προσπαθήσει για σχετικά μεγάλο διάστημα να τεκνοποιήσουν χωρίς αποτέλεσμα είτε γιατί λόγω της ηλικίας τους γνωρίζουν πως η γονιμότητα τους μπορεί να ακολουθεί φθίνουσα πορεία. Στη Fertilia μπορούμε σήμερα με σύγχρονες μεθόδους να εξετάσουμε μια σειρά παραμέτρων που σχετίζονται με τη γονιμότητα της γυναίκας και του άνδρα, δίνοντας έγκυρες και έγκαιρες απαντήσεις: Ωοθηκικές εφεδρείες: ο όρος αναφέρεται στο απόθεμα ωαρίων στις ωοθήκες μιας γυναίκας, το οποίο μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. Ο υπερηχογραφικός έλεγχος με υπέρηχο υψηλής ευκρίνειας από εξειδικευμένο ιατρό μπορεί να μετρήσει με ακρίβεια το απόθεμα των ωαρίων. Με αυτόν τον τρόπο η γυναίκα γνωρίζει πού βρίσκονται ηλικιακά οι ωοθήκες της σε σχέση με την ημερολογιακή της ηλικία. Για κάποιες γυναίκες φαίνεται ότι η πτώση της ποσότητας των ωαρίων σχετίζεται και με την ποιότητα τους, η οποία σχετίζεται με τον χρόνο που θα χρειαστούν για τη σύλληψη. Η εξέταση αυτή συνιστάται σε κάθε γυναίκα άνω των 30 ετών που δεν έχει ολοκληρώσει την οικογένεια της και έχει ιστορικό από την μητέρα της πρόωρης εμμηνόπαυσης – μικρότερης των 50 ετών. Υπερηχογραφική Σαλπιγγογραφία: πρόκειται για μια μέθοδο που ενδείκνυται σε γυναίκες που έχουν προσπαθήσει για έναν χρόνο να μείνουν έγκυες, δεν έχει επιτευχθεί όμως το επιθυμητό αποτέλεσμα. Εφόσον έχει αποκλειστεί ο ανδρικός παράγοντας υπογονιμότητας, ο επόμενος έλεγχος που συνιστάται είναι αυτός 30 | www.thessalonygeia.gr • # 28

των σαλπίγγων. Η εξέταση γίνεται στη Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Fertilia από τον γυναικολόγο με ειδικό σκιαστικό χωρίς χρήση ακτινοβολίας. Επιπλέον, στον ίδιο χρόνο ελέγχονται λεπτομερώς η μήτρα και οι ωοθήκες και το απόθεμα τους σε ωάρια. Εξειδικευμένη εξέταση σπέρματος για τον άνδρα: η εξέταση αυτή προϋποθέτει τη λεπτομερή εξέταση ενός δείγματος σπέρματος από τον άνδρα μετά από αποχή συνήθως δύο ημερών. Τα νέα κριτήρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ως προς την εξέταση αυτή και η εξειδικευμένη γνώση για τη μέτρηση του αριθμού των φυσιολογικών και μη σπερματοζωαρίων παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες στο ζευγάρι. Οι άνδρες που καπνίζουν επιβάλλεται να εξεταστούν, αφού η ειδική εξέταση της μορφολογίας των σπερμα-

τοζωαρίων αποβαίνει πολλές φορές παθολογική, γεγονός που μειώνει τις πιθανότητες σύλληψης σε κάθε μήνα προσπάθειας. Στη Fertilia δεσμευόμαστε για τη διατήρηση της ποιότητας των υπηρεσιών σε πολύ υψηλό επίπεδο, ώστε κάθε ζευγάρι να έχει τις περισσότερες δυνατές πιθανότητες που μπορεί να προσφέρει η επιστήμη στη σημερινή εποχή, προκειμένου να γευτεί τη χαρά της τεκνοποίησης. *Ο Βασίλης Σαράφης είναι γυναικολόγος με εξειδίκευση στην Υπογονιμότητα και την Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή στο Λονδίνο. Διετέλεσε Επιμελητής Consultant στο Center of Reproduction and Advanced Technology, Create Health στο Λονδίνο για 4 χρόνια. Είναι Επιστημονικός Σύμβουλος – Υπεύθυνος Τμήματος Υπερήχων της Μονά-

δας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής της μεγαλύτερης Γυναικολογικής και Μαιευτικής κλινικής της βορείου Ελλάδας, Fertilia.

Παράρτημα Θεσσαλίας Υπεύθυνος παραρτήματος – κος Βασίλειος Σαράφης m Ρούσβελτ 18, Πλατεία Ταχυδρομείου, Λάρισα n 2411 117372 einfo@fertiliabygenesis.com www.fe rtiliabyge ne sis.com 28 • www.thessalonygeia.gr | 31

32 | www.thessalonygeia.gr • # 28

Καρκίνος του θυρεοειδούς στα παιδιά Του ΔΗΜΉΤΡΗ ΓΙΆΛΒΑΛΗ

Xειρουργoύ Eνδοκρινών Aδένων, Υπεύθυνου Τμήματος Ενδοκρινικής Χειρουργικής, Κλινική Γενικής & Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Πεπτικού στον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών

νησυχητική αύξηση του καρκίνου του θυρεοειδούς στα παιδιά έχουμε τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με επιστημονική μελέτη του φημισμένου πανεπιστημίου Harvard της Αμερικής. Σύμφωνα με στοιχεία της μελέτης τα τελευταία 20 χρόνια, η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του θυρεοειδούς σε αγόρια και σε κορίτσια τριπλασιάστηκε! Συγκεκριμένα από 2.77% το 1990 έφτασε στο 9.63% το 2009 για τα αγόρια και από 18.35% το 1987 στο 50.99% το 2009 για τα κορίτσια αντίστοιχα. Ταυτόχρονα το ποσοστό του καρκίνου του θυρεοειδούς, σε σύγκριση με το σύνολο των καρκίνων της παιδικής ηλικίας, αυξήθηκε από 4,4% το 1999 σε 10,6% το 2012. Ο καρκίνος του θυρεοειδούς, σύμφωνα με τη μελέτη, είναι το πιο συνηθισμένο παιδιατρικό ενδοκρινικό νεόπλασμα και αντιπροσωπεύει το 3% όλων των παιδιατρικών κακοηθειών στις ΗΠΑ. Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο της μελέτης είναι το γεγονός ότι το 1,8% των κακοηθειών του θυρεοειδούς που διαγνώστηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε ασθενείς κάτω των 20 χρόνων. Τα ίδια στοιχεία με μικρές αποκλίσεις ισχύουν σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες και στην Ελλάδα (ιδιαίτερα στην Κρήτη), ίσως λόγω και της σημαντικής ανόδου που καταγράφεται σε περιστατικά αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας σε παιδιά στην χώρα μας. Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν ακόμη τα στοιχεία της μελέτης που δείχνουν πως: • Στην ηλικιακή ομάδα 15 – 19 ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι ο 2ος συχνότερος καρκίνος μεταξύ των κοριτσιών, • Σε παιδιά ηλικίας κάτω των 10 χρόνων οι εντοπισμένες βλάβες του θυρεοειδούς είναι πιο πιθανό να είναι κακοήθεις, • Σχεδόν όλοι οι παιδιατρικοί καρκίνοι του θυρεοειδούς είναικαλά διαφοροποιημένοι και με υπεροχή (>90%) θηλώδεις. «Στα παιδιά, ο θηλώδης καρκίνος

είναι συχνά πολυεστιακός με τοπικές μεταστάσεις στους λεμφαδένες του τραχήλου» εξηγεί ο κ. Γιάλβαλης και προσθέτει «Παιδιά με θηλώδη καρκίνο είναι επίσης πιο πιθανό να έχουν κάνει πνευμονικές μεταστάσεις (έως 25%) σε σύγκριση με τους ενήλικες».

ΑΙΤΙΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ - ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Σύμφωνα με τους επιστήμονες οι αιτίες που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση του καρκίνου του θυρεοειδούς στα παιδιά είναι: • έκθεση στην περιβαλλοντική ακτινοβολία (Τσερνομπίλ, κ.α) • έκθεση σε θεραπευτική ακτινοβολία (ραδιοθεραπεία ως μέρος της θεραπείας για όγκους εγκεφάλου, λευχαιμίες και λεμφώματα), • ασθένεια του θυρεοειδούς (π.χ. αυτοάνοσες διαταραχές του θυρεοειδούς) και • γενετικά σύνδρομα (οικογενής πολυποδίαση, σ.Carney, σ.DICER1, σ.PTEN και σ.Werner) Στα παιδιά, ο θυρεοειδικός καρκίνος παρουσιάζεται πιο συχνά ως ανώδυνος όζος ή μάζα. Ορισμένα παιδιά με καλά διαφοροποιημένο καρκίνο θυρεοειδούς εμφανίζονται μόνο με τραχηλική λεμφαδενοπάθεια, κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη δεδομένου ότι το 80% αυτών των παιδιών έχουν διηθημένους επιχώριους λεμφαδένες κατά τη στιγμή της διάγνωσής τους. Ο γιατρός, αφού έχει διαπιστωθεί ότι το παιδί έχει οζίδιο ή μάζα θυρεοειδούς, θα πρέπει να εφαρμόσει το συνιστώμενο διαγνωστικό πρωτόκολλο - σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Εταιρείας Θυρεοειδούς (2015) - το οποίο προβλέπει: • Λήψη ιστορικού (συμπεριλαμβανομένου του οικογενειακού ιστορικού και της ακτινοβολίας) • Κλινική εξέταση • Εργαστηριακές εξετάσεις (TSH, T4, T3) • Υπέρηχος θυρεοειδούς και τραχήλου • Βιοψία αναρρόφησης με βελόνα (FNAB)

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η αρχική χειρουργική προσέγγιση έχει την μεγαλύτερη σημασία για τον κίνδυνο μεταγενέστερης υποτροπής και συνολικά τα παιδιά με θυρεοειδικό καρκίνο, έχουν καλύτερα αποτελέσματα όταν η χειρουργική επέμβαση εκτελείται από έμπειρους χειρουργούς θυρεοειδούς. Η τρέχουσα σύσταση, πάντα σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Θυρεοειδούς, για τους καλά διαφοροποιημένους θυρεοειδικούς καρκίνους σε παιδιατρικούς ασθενείς είναι η ολική θυρεοειδεκτομή, ενώ όταν υπάρχει λεμφαδενική εντόπιση , χρειάζεται ταυτόχρονα να γίνει και λεμφαδενικός καθαρισμός τραχήλου. Συμπληρωματικά εφόσον κριθεί απαραίτητο γίνεται και θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο. Παρά την πιο επιθετική τάση των καλά διαφοροποιημένων θυρεοειδικών καρκίνων στα παιδιά, η πρόγνωση είναι εξαιρετική και η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να μειώσει την έκταση της απαιτούμενης θεραπείας και τα συνολικά ποσοστά επανεμφάνισης. Σε όλα τα παιδιά που έχουν χειρουργηθεί για καρκίνο του θυρεοειδούς, είναι απαραίτητη η μακροχρόνια παρακολούθηση, για τυχόν ανίχνευση υπολειμματικής ή υποτροπιάζουσας νόσου, καθώς έχουν αποδειχθεί υποτροπές που συμβαίνουν 20 έως 30 έτη από την αρχική διάγνωση.

28 • www.thessalonygeia.gr | 33

www.logisticsconferences.gr

SAVE THE DATE

Αθήνα

24-25 Ιουνίου

URBAN CONNECTED SUPPLY CHAINS

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ

ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ

ΧΡΥΣΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ

ΑΡΓΥΡΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ

ΧΑΛΚΙΝΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ

Logic KTX Ath 210x230.indd 1

34 | www.thessalonygeia.gr • # 28

ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

08/06/2022 11:57

ΙΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η εθελοντική αιμοδοσία της AHEPA HJ-13 Αργοναύτες στο Βόλο

παρακολουθήσουν επίδειξη πρώτων βοηθειών και καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης από τα μέλη της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης Μαγνησίας. Ο Πρόεδρος του τμήματος AHEPA HJ-13 ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ με έδρα το Βόλο κ. Λάμπρος Βελούδος ευχαρίστησε εκ μέρους των διοργανωτών όλους όσοι συμμετείχαν στην αιμοδοσία, τονίζοντας ότι η προσφορά τους είναι ιδιαίτερα πολύτιμη σε μία περίοδο όπου οι ανάγκες είναι μεγάλες. Όπως ανέφερε, η συγκεκριμένη Δράση εντάσσεται στο πλαίσιο των δράσεων κοινωνικής ευθύνης για τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας της μεγαλύτερης και παλαιότερης ομογενειακής οργάνωσης, AHEPA και της Πανελλήνιας Εκστρατείας Αιμοδοσίας που διοργανώθηκε το τελευταίο διάστημα από την Περιφέρεια 25 της ΑHEPA HELLAS. Ο Πρόεδρος του τμήματος AHEPA HJ-13 ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ με έδρα το Βόλο κ. Λάμπρος Βελούδος δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει τον Σύλλογο Εθελοντών Αιμοδοτών Νομού Μαγνησίας «Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» και την Ελληνική Ομάδα Διάσωσης Μαγνησίας και τους εκπροσώπους τους κ. Ανδρομάχη Ροϊλού και κ. Κωνσταντίνο Τράγαλο αντίστοιχα, για την καθοριστική συμμετοχή και συμβολή τους στην επιτυχία της Δράσης.

Ιατρείο αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων θα λειτουργήσει στο Γ.Ν. Βόλου από τον Ιούλιο

Θεωρώντας ότι η αιμοδοσία συνιστά πράξη ύψιστης αλληλεγγύης προς τον συνάνθρωπο και επιθυμώντας να συμβάλλει στη διάδοση της ύψιστης αυτής πράξης ανιδιοτελούς προσφοράς, το Τμήμα AHEPA HJ-13 ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ με έδρα τον Βόλο διοργάνωσε τη Δευτέρα 20 Ιουνίου 2022 Εθελοντική Αιμοδοσία, που πραγματοποιήθηκε στη παραλία του Βόλου με την συμμετοχή του Συλλόγου Εθελοντών Αιμοδοτών Νομού Μαγνησίας «Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» και της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης Μαγνησίας. Στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο που στήθηκε για τον σκοπό αυτό μπροστά από την κεντρική προβλήτα του λιμανιού, με την συνδρομή της κινητής μονάδας αιμοδοσίας του Νοσοκομείου Βόλου, αλλά και την αμέριστη υποστήριξη των μελών των Οργανωτών, πλήθος Βολιωτών ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της ΑΧΕΠΑ με κεντρικό σύνθημα «Κάθε σταγόνα αίματος είναι δώρο ζωής!» και προσέφεραν στους συμπολίτες τους το πιο πολύτιμο δώρο για τη ζωή συγκεντρώνοντας 22 φιάλες αίματος που θα ενισχύσουν τη Τράπεζα Αίματος του Νοσοκομείου. Η όλη διαδικασία που διήρκεσε περισσότερο από δύο ώρες υποστηρίχτηκε από εξειδικευμένο προσωπικό και παρουσία γιατρού, ενώ στον παρακείμενο χώρο, εκτός από το να δώσουν αίμα, οι πολίτες είχαν την ευκαιρία να

Στο Γ.Ν.Βόλου «Αχιλλοπούλειο», θα λειτουργήσει από 28 • www.thessalonygeia.gr | 35

ΙΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

τον Ιούλιο 2022 και κάθε Τετάρτη, Τακτικό Πρωϊνό Εξωτερικό Ιατρείο Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων, από το Νευρολογικό Τμήμα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της επιδημιολογικής μελέτης ασθενών με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (ΑΕΕ) στο Νοσοκομείο του Βόλου, κρίθηκε σκόπιμη η έναρξη ειδικού ιατρείου για την πρόληψη και καλύτερη αντιμετώπιση των πασχόντων σε δευτεροβάθμιο επίπεδο. Τα τηλέφωνα επικοινωνίας για ραντεβού είναι: 2421352001 και 2421352002.

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα: «Η Προαγωγή της Σεξουαλικής Υγείας στον Ογκολογικό Ασθενή» στη Λάρισα

Επιχορήγηση πιστοποιημένων Συλλόγων ΑΜΕΑ από την Περιφέρεια Θεσσαλίας

Με επιχορήγηση συνολικού ύψους 28.000 ευρώ η Περιφέρεια Θεσσαλίας στηρίζει και φέτος το έργο και τη λειτουργία Συλλόγων για την προστασία ατόμων με αναπηρία στην Π.Ε. Λάρισας. Με εισήγηση του Περιφερειάρχη Κώστα Αγοραστού, το Περιφερειακό Συμβούλιο Θεσσαλίας ενέκρινε την επιχορήγηση των εξής τεσσάρων ιδιωτικών φορέων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που έχουν αναγνωριστεί ως πιστοποιημένοι φορείς του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας: α) Σύλλογος γονέων και κηδεμόνων μαθητών Ειδικών Σχολείων -Ιδρυμάτων-Θεραπευτηρίων και Ατόμων με αναπηρία ν. Λάρισας: 7.000 ευρώ β) Πολιτιστικό σωματείο ατόμων με αναπηρίες και μη, η ΦΛΟΓΑ: 7.000 ευρώ γ) ) Πανθεσσαλικός Σύλλογος Αναπήρων Πολιτών: 7.000 ευρώ δ) Σύλλογος Γονέων Κηδεμόνων και Φίλων Ατόμων με Αυτισμό Ν. Λάρισας: 7.000 ευρώ «Ο καθένας μόνος του δεν μπορεί να κάνει πολλά, όλοι μαζί μπορούμε να κάνουμε τα πάντα» δηλώνει ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός. «Στηρίζουμε και φέτος τη λειτουργία και τη δράση Συλλόγων που με κατάθεση ψυχής και ανταγωνισμό προσφοράς προσφέρουν σημαντικό κοινωνικό έργο. Στηρίζουμε στην πράξη τα άτομα με αναπηρίες και τις οικογένειες τους που αποτελούν παράδειγμα δύναμης ζωής, μας εμπνέουν και μας κινητοποιούν να γίνουμε καλύτεροι και να προσφέρουμε ακόμα περισσότερα» προσθέτει ο Περιφερειάρχης. 36 | www.thessalonygeia.gr • # 28

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε για 2η συνεχή χρονιά στις 13 και 14 Μαΐου, το Συνέδριο που διοργάνωσε η Ελληνική Ογκολογική Εταιρεία με θέμα: «Η Προαγωγή της Σεξουαλικής Υγείας στον Ογκολογικό Ασθενή», στο οποίο το ΙΑΣΩ Θεσσαλίας συμμετείχε ως χορηγός και επιστημονικός συνεργάτης. Ειδικότερα, το Σάββατο 14 Μαΐου, σε παράλληλη σύνδεση που πραγματοποιήθηκε με το ΙΑΣΩ Θεσσαλίας, οι συνεργάτες ιατροί παρουσίασαν τις επιστημονικές τους ομιλίες που αφορούσαν τους τρόπους αντιμετώπισης του ζητήματος της σεξουαλικής δυσλειτουργίας των ογκολογικών ασθενών και επισημάνθηκαν οι θεραπευτικοί χειρισμοί βελτίωσης της ποιότητας ζωής μετά από κάθε αγωγή. Στη διημερίδα, όπου παρουσιάστηκαν αναλυτικά θέματα για τις Χειρουργικές τεχνικές για την Προστασία της Νεύρωσης της Πυέλου, τη Διατήρηση Σεξουαλικής Υγείας σε Ασθενείς με Καρκίνο Μαστού, καθώς και Τεχνικές Αποκατάστασης Σεξουαλικής λειτουργίας, από το ΙΑΣΩ Θεσσαλίας συμμετείχαν με ομιλίες και προεδρίες σε στρογγυλά τραπέζια οι παρακάτω ιατροί: Βαλασούλης Γεώργιος Γυναικολόγος Μαιευτήρας, συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας Καλόγηρος Γεώργιος, Γυναικολόγος Μαιευτήρας,

συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας Καναβός Ευάγγελος, Χειρουργός, Διευθυντής Ά Χειρουργικής Κλινικής ΙΑΣΩ Θεσσαλίας Κύργιας Γεώργιος Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος, Καθηγητής Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, Διευθυντής Ακτινοθεραπευτικού Τμήματος Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας Παπαγεωργίου Γεώργιος, Γυναικολόγος Μαιευτήρας, συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας Παπαδημητρίου Γεώργιος, Πλαστικός Χειρουργός, συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας Πουλτσίδη Αντιγόνη, Χειρουργός, Επικ. Καθηγήτρια Χειρουργικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Σιμοπούλου Φωτεινή, Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος, συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας Στον εναρκτήριο χαιρετισμό του, ο κ. Θεόδωρος Ταλάρης, Δ/νων Σύμβουλος του ΙΑΣΩ Θεσσαλίας, αφού ευχαρίστησε τους διοργανωτές, τον Γυναικολόγο κ. Εμμανουήλ Τερζάκη και τη συνεργάτιδά του κ. Χριστίνα Γουδέλη, τόνισε « Η προαγωγή της σεξουαλικότητας στον ογκολογικό ασθενή είναι πάντοτε ένα θέμα επίκαιρο. Όσο όμως είναι επίκαιρο, άλλο τόσο παραμένει ταμπού. Είναι χρέος μας, λοιπόν, εμείς, ως επιστήμονες και φορείς που προάγουν την υγεία, να το προβάλουμε. Να ενημερώσουμε σωστά και με επιστημονική βάση τους χιλιάδες ογκολογικούς ασθενείς μας, ώστε να ζουν μια ολοκληρωμένη συναισθηματική και σεξουαλική ζωή. Να διαδώσουμε το μήνυμα, πως οι ασθενείς, καθώς και οι επιζήσαντες από καρκίνο έχουν το δικαίωμα στη φυσιολογική σεξουαλική δραστηριότητα. Από ένα τέτοιο θέμα, το ΙΑΣΩ Θεσσαλίας δε θα μπορούσε να απέχει. Στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας υπάρχει η τεχνολογία αιχμής για τις εγκυρότερες διαγνώσεις, γίνονται οι πιο εξελιγμένες θεραπείες καθώς και χειρουργικές επεμβάσεις, με στόχο την πρόγνωση, τη θεραπεία και την αποκατάσταση. Και το σημαντικότερο όλων, το ΙΑΣΩ Θεσσαλίας είναι στελεχωμένο με ιατρούς καταρτισμένους, με εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία στον ογκολογικό ασθενή.»

Νέα επιτυχία στο Γ.Ν. Τρικάλων από την ομάδα του κ. Πλατογιάννη!

Την Παρασκευή 3-6-2022 πραγματοποιήθηκε με επιτυχία το 1ο περιστατικό αγγειοπλαστικής με τη χρήση μπαλονιού (shockwave) ενδαγγειακής λιθοτριψίας (IVL) στο Αιμοδυναμικό εργαστήριο του Γ.Ν. Τρικάλων από τον κ. Πλατογιάννη και την ομάδα του.

Προχωρά η ενεργειακή αναβάθμιση του Γενικού Νοσοκομείου Τρικάλων από την Περιφέρεια Θεσσαλίας

Υπογράφηκε από τον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας Κώστα Αγοραστό και τον Διοικητή του Γενικού Νοσοκομείου Τρικάλων Κώστα Γρηγορίου η Προγραμματική Σύμβαση με την οποία η Περιφέρεια Θεσσαλίας αναλαμβάνει την κατασκευή της ενεργειακής αναβάθμισης του Γενικού Νοσοκομείου Τρικάλων. Το έργο είναι συνολικού προϋπολογισμού 4.668.491 ευρώ και χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη». «Σε συνεργασία με τον Διοικητή του Γενικού Νοσοκομείου Τρικάλων Κώστα Γρηγορίου, τον Αντιπεριφερειάρχη Π.Ε. Τρικάλων Χρήστο Μιχαλάκη, τους Περιφερειακούς Συμβούλους και τις τεχνικές μας υπηρεσίες προχωράμε στον εκσυγχρονισμό των κτιριακών υποδομών του Νοσοκομείου» δηλώνει ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός. «Στηρίζουμε την κρατική υγεία και μέσω του ΕΣΠΑ τα τελευταία χρόνια έχουμε διαθέσει περισσότερα από 5,2 εκατομμύρια ευρώ για την προμήθεια μηχανημάτων προηγμένου ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού στο Νοσοκομείο των Τρικάλων» προσθέτει ο Περιφερειάρχης. Η ενεργειακή αναβάθμιση περιλαμβάνει: -Επεμβάσεις αναβάθμισης κελύφους ( προσθήκη εξωτερικής θερμομόνωσης και αντικατάστασης κουφωμάτων) -Αντικατάσταση λαμπτήρων και φωτιστικών με αντίστοιχα τεχνολογίας LED -Επέκταση του υφιστάμενου συστήματος BMS σε σύστημα ενεργειακής διαχείρισης (BEMS) -Αναβάθμιση Ηλεκτρομηχανολογικού Εξοπλισμού -Εγκατάσταση Συστήματος Τριπαραγωγής Ηλεκτρισμού Θερμότητας και Ψύξης -Εγκατάσταση Ενεργητικού Ηλιακού Συστήματος Συλλεκτών Κενού για την παραγωγή ψύξης και ζεστού νερού χρήσης. 28 • www.thessalonygeia.gr | 37

ΙΑΤΡΙΚΑ ΝΕΑ

Ανακοίνωση του Εμβολιαστικού Κέντρου του Γ.Ν. Καρδίτσας για το νέο ωράριο λειτουργίας

Μετά την μείωση των κρουσμάτων και των νοσηλειών COVID -19 , ύστερα από 16 μήνες συνεχούς και πλήρους λειτουργίας, με το καθημερινό ωράριο λειτουργίας να είναι από 07:00 π.μ έως 22:00 μ.μ συμπεριλαμβανομένων των Σαββάτων και ορισμένων Κυριακών, το εμβολιαστικό κέντρο της Καρδίτσας προχωρά στην αλλαγή των ωραρίων λειτουργίας του. Οι νέες ώρες λειτουργίας ορίζονται ως εξής: Δευτέρα- Τρίτη- Τετάρτη από 07:00 π.μ έως 15:00 μ.μ., ενώ κάθε Παρασκευή απόγευμα θα υπάρχει η δυνατότητα χορήγησης του παιδιατρικού εμβολίου της Pfizer. Το εμβολιαστικό κέντρο του ΓΝ Καρδίτσας ξεκίνησε την λειτουργία του στις 04.01.2021 και λειτούργησε περίπου 16 μήνες για να καλύψει τις ανάγκες εμβολιασμού κατά της νόσου COVID -19 όλου του πληθυσμού του Νομού μας. Εκκίνησε η λειτουργία του με το εμβόλιο Pfizer και εν συνεχεία με τη δυνατότητα επιπλέον των εμβολίων Johnson, Moderna, Νovavax καθώς και του παιδιατρικού Pfizer. Κατά την διάρκεια της λειτουργίας του πραγματοποιήθηκαν πάνω από 100.000 εμβολιασμοί. Στο εμβολιαστικό κέντρο απασχολήθηκαν αρχικώς οκτώ (8) άτομα, ωστόσο στην συνέχεια λόγω της συνεχόμενης αύξησης της ροής του εμβολιαστικού κύματος , το δυνα-

38 | www.thessalonygeia.gr • # 28

μικό αυξήθηκε στα τριάντα (30) άτομα συνολικά, μεταξύ των οποίων επισκέπτριες υγείας, ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, νοσηλευτές , Κοινωνικοί Λειτουργοί , τραυματιοφορείς , διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό, Φαρμακείο, καθώς και το τμήμα ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων για την συνεχή και αμέριστη βοήθειά τους . Αισθανόμαστε την ανάγκη να εκφράσουμε τις ειλικρινείς ευχαριστίες και τα θερμά συγχαρητήρια στον Διοικητή της 5ης ΥΠΕ κ. Φώτη Σερέτη και τον Υποδιοικητή της 5ης ΥΠΕ κ. Σταύρο Παπαγεωργίου για την αμέριστη στήριξη που μας παρείχαν σε οποιαδήποτε ανάγκη μας, στον πρώην Διοικητή του ΓΝ Καρδίτσας κ. Κώστα Γρηγορίου για την άψογη συνεργασία και την στήριξη που μας παρείχε καθ’ όλη την διάρκεια της θητείας του, στην Διοικήτρια κ. Μαίρη Κουτσιούμπα για την εμπιστοσύνη που μας παρέχει, φροντίζοντας για την άριστη λειτουργία του, το Διοκητικό Συμβούλιο , την Διευθύντρια Ιατρικής Υπηρεσίας κ.Θεοδότου Άννα, την Διευθύντρια Διοικητικής Υπηρεσίας κ. Μπενέκου Σταυρούλα , την Διευθύντρια Νοσηλευτικής Υπηρεσίας κ. Τσαντίκου Αγγελική, που ήταν πάντα αρωγοί σε κάθε προσπάθειά μας, καθώς επίσης και το Σύλλογο Εργαζομένων του Νοσοκομείου . Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στις επισκέπτριες υγείας ,οι οποίες ως υπεύθυνες του προγράμματος ανέλαβαν την διαχείριση και την οργάνωση με στόχο την άριστη λειτουργία του εμβολιαστικού κέντρου. Τέλος, οφείλουμε να ευχαριστήσουμε ξεχωριστά τους ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων, τους νοσηλευτές του νοσοκομείου μας , τους νοσηλευτές του ΤΟΜΥ Καρδίτσας, καθώς και το διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό, οι οποίοι καθ΄ όλη την διάρκεια της λειτουργίας του εργάστηκαν με αυταπάρνηση εντατικά, μεθοδικά με υψηλό αίσθημα ευθύνης, ήθους και καθήκοντος προς τον συνάνθρωπο μας, πολλές φορές πέραν του ωραρίου τους. Επιπλέον, θα ήταν παράλειψη μας να μην ευχαριστήσουμε τους συνανθρώπους μας για την κατανόηση για την εμπιστοσύνη που επέδειξαν στο πρόσωπό μας. Το Νοσοκομείο Καρδίτσας, τέλος, τονίζει ότι παραμένει σε ετοιμότητα στην περίπτωση που οι επιδημιολογικές συνθήκες απαιτήσουν για την πλήρη επαναλειτουργία του Εμβολιαστικού Κέντρου.

Ε Ρ ΓΑΣ ΤΗΡΙΟ CO VID -1 9 PCR / Rapid Test και με Drive through Δωρεάν Εμβολιασμός C0VID19

5' λεπτά οδικώς από τον Βόλο

Όχι ουρές και αναμονή Πολλές θέσεις στάθμευσης Γρήγορη δειγματοληψία 24/7 Μεγάλη διαθεσιμότητα για

Εμβολιασμό C0VID-19 Ραντεβού άμεσα

Τηλ: 24210 78589

CO V

TES ID-19 T

Διευθ: Γ. Φάτση 1, Αλυκές, Βόλος

28 • www.thessalonygeia.gr | 39

40 | www.thessalonygeia.gr • # 28