De Geo heeft boeken per niveau en leerjaar. Online kun je altijd bij al het materiaal van elk leerjaar en niveau van de onderbouw.
DIT BOEK IS VAN:
KLAS:
Auteurs
Marieke Kleinhuis, Lonneke Metselaar, Katie Oost
Eindredactie
Daphne Ariaens, Katie Oost
Beste aardrijkskundedocent,
De Geo voor de onderbouw vmbo, havo/vwo en vwo wordt op dit moment herzien. Het vernieuwde lesmateriaal voor leerjaar 1 kun je inzetten vanaf schooljaar 25/26. Leerjaar 2 en 3 volgen in schooljaar 26/27 en 27/28. In dit katern vind je het vernieuwde vmbo-kgt-hoofdstuk Australië. Om een goede indruk te geven van de vernieuwingen, zijn hierin verschillende vernieuwingen met memoblaadjes uitgelicht.
Wat is er nieuw?
• Alle leerstof in deze release is geactualiseerd, zowel in het leerboek, het werkboek als het Basisboek. Dit is gedaan in nauwe samenwerking met experts zodat De Geo weer up-to-date is met de laatste wetenschappelijke kennis en maatschappelijke ontwikkelingen:
–In de leerstof zijn de meest recente wetenschappelijke inzichten verwerkt over weer en klimaat, fysische geografie (waaronder platentektoniek), migratie, stadsgeografie, duurzaamheid en globalisering.
–Beelden en teksten bevatten geactualiseerde voorbeelden.
–Onderwerpen en regio’s waarin veel ontwikkelingen zijn geweest, zoals de Brexit of Rusland zijn geactualiseerd.
– In het openingshoofdstuk van leerjaar 1 (vmbo-th, havo/vwo en vwo) is gekozen voor Australië als regio in plaats van Iran.
–Er is meer aandacht voor Afrika als continent en de invloed van China.
• Het hoofdstuk over aardrijkskundige vaardigheden is geactualiseerd.
• Het werkboek bevat nu extra handvatten om formatief handelen makkelijker te maken:
–Aan het eind van elke paragraaf staat een overzicht van de leerdoelen die bij die paragraaf horen. Er wordt hierbij geen onderscheid meer gemaakt tussen het leerboek, werkboek en Basisboek.
–Aan het eind van elke paragraaf is een Terugblikopdracht opgenomen. Hierin beantwoorden leerlingen de deelvraag van de paragraaf. Daarna maken ze online een korte Test jezelf waarbij alle vragen zijn gekoppeld aan leerdoelen. Hierna vullen leerlingen in het overzicht in welke leerdoelen ze al goed beheersen en met welke ze nog moeten oefenen.
–Bij elk hoofdstuk is online een Oefentoets beschikbaar die voorbereidt op de summatieve toets. Bij elke vraag van deze Oefentoets krijgen leerlingen feedback en tips om verder te leren.
• Het toetsmateriaal is verbeterd en uiteraard aangepast aan de vernieuwde inhoud.
• Er is nagedacht over en aandacht besteed aan diversiteit en inclusiviteit in zowel inhoud en beeldmateriaal als taalgebruik.
• Er is nog meer aandacht voor het goed bekijken van bronnen. Zo wordt de startfoto van elk hoofdstuk uitgebreid bevraagd in verrassende opdrachten waarbij leerlingen leren verder te kijken dan hun eerste blik.
• De nieuwe vormgeving van het werkboek in één kolom zorgt voor overzichtelijke pagina’s en meer schrijfruimte. Ook is in alle boeken een nieuw lettertype gebruikt dat goed leesbaar is voor leerlingen die dyslectisch zijn.
• De powerpointpresentaties zijn vernieuwd. De nadruk ligt meer op beeld: aan de hand van de prachtige Geo-beelden leg je de leerstof uit aan je leerlingen. De dia’s bevatten ook korte, ondersteunende teksten. Je kunt deze presentaties zelf aanpassen om optimaal gebruik te maken van het materiaal.
Natuurlijk is De Geo nog steeds de kwalitatieve aardrijkskundemethode die je gewend bent. Ook in deze nieuwe release vind je weer een rijk aanbod aan thema’s en regio’s, zorgvuldig gekozen beeldmateriaal en uitdagende opdrachten.
Meer weten?
Neem voor informatie over praktische zaken, zoals verschijningsdata, levering en prijzen, of voor een presentatie over De Geo op school, contact op met jouw accountmanager (zie thiememeulenhoff.nl/voortgezetonderwijs/accountmanagers) of de klantenservice via thiememeulenhoff.nl/contact of telefoon (033) 44 83 600.
Met vriendelijke groet, het team van De Geo
November 2024: de exacte inhoud nog onder voorbehoud, want aan meerdere hoofdstukken wordt nog gewerkt.
Australië
Start
1.1 Sydney
1.2 Australië: een enorm land
1.3 Australië in de atlas
1.4 Bronnen: Australië op de aardbol
Finish
Online
• Anders actief
• Keuzemenu
Steden in Nederland
Start
2.1 De stad
2.2 Wonen in de stad
2.3 De stad uit
2.4 Bronnen: De veranderende stad
Finish
Online
• Anders actief
• Keuzemenu
Landschappen van Afrika
Start
3.1 Natuurlandschappen in Afrika
3.2 Breedteligging, temperatuur en neerslag
3.3 Leven in natuurlandschappen in Afrika
3.4 Bronnen: Het klimaat is overal anders
Finish
Online
• Anders actief
• Keuzemenu
Verschillen in India
Start
4.1 Landschap en bevolking
4.2 Cultuur
4.3 Arm en rijk
4.4 Bronnen: India als wereldmacht
Finish
Online
• Anders actief
• Keuzemenu
Landschappen in Europa
Start
5.1 Klimaat en vegetatiezones
5.2 De invloed van zee
5.3 De invloed van reliëf
5.4 Bronnen: Leven in de natuurlandschappen
Finish
Online
• Anders actief
• Keuzemenu
De Europese Unie
Start
6.1 EU: het ontstaan en het doel
6.2 Samenwerking binnen de Europese Unie
6.3 Regels en invloed
6.4 Bronnen: De EU als wereldmacht
Finish
Online
• Anders actief
• Keuzemenu
Turkije Natuurrampen in Azië
Start
7.1 Vulkanen in Indonesië
7.2 Japan in de Ring van Vuur
7.3 Orkaangevaar in de Filipijnen
7.4 Bronnen: Schade door rampen beperken
Finish
Online
• Anders actief
• Keuzemenu
Start
8.1 Volgt
8.2 Volgt
8.3 Volgt
8.4 Volgt
Finish
Online
• Anders actief
• Keuzemenu
Maak op een motiverende manier kennis met het thema van het hoofdstuk! Elk hoofdstuk opent met een grote foto. In het werkboek staan verrassende opdrachten die leerlingen goed laten kijken naar wat er allemaal te zien is en wat dat kan betekenen.
Bij elke nieuwe regio maakt een wereldbol duidelijk waar in de wereld de lesstof zich afspeelt.
Sydney is de grootste stad van Australië. Hoe ziet deze stad eruit? Je kunt dit onderzoeken met kaarten.
In de inleiding staat in een paar zinnen waar de paragraaf over gaat.
► Aardrijkskunde gaat over gebieden. Een gebied is een stuk van de aarde. Dat kan een klein stuk van de aarde zijn, zoals de buurt waarin je woont, maar ook een heel land of een werelddeel. Of een stad zoals Sydney.
● Als je een gebied onderzoekt, stel je vragen. Bijvoorbeeld over waar dingen zijn en waarom ze daar zijn: Waar is de haven in Sydney en waarom is die daar? Waar wonen mensen en waarom daar?
Alle kaarten, tekeningen en grafieken bevatten zo recent mogelijke informatie en data.
● Om antwoord te krijgen op je vragen, kun je bijvoorbeeld naar Sydney toe gaan, of foto’s bekijken (bron 1, 2 en 6). Maar je kunt ook kaarten gebruiken. Een kaart is een verkleinde tekening van een gebied. Op sommige kaarten kun je zien waar dingen zijn, zoals straten en havens (bron 3). Op andere kaarten zie je heel andere dingen, zoals hoeveel mensen er op één vierkante kilometer (km2) wonen (bron 4). Dat is de bevolkingsdichtheid.
► Om een kaart goed te kunnen begrijpen, moet je kunnen kaartlezen. Daarbij let je in ieder geval op vier onderdelen van de kaart: de titel, de noordpijl, de legenda en de schaal.
● Aan de titel van de kaart kun je zien over welk gebied of over welk onderwerp de kaart gaat.
● De noordpijl geeft aan waar het noorden is. Als deze pijl niet op de kaart staat, is de bovenkant van de kaart het noorden.
Alle begrippen zijn blauw gedrukt, ook herhaalde begrippen. Dit maakt het makkelijker om hoofdstukken in een andere volgorde te behandelen of over te slaan.
Dit is Pippa, samen met haar vrienden Gabriella en Indie. Pippa en haar vrienden wonen in Blacktown, Sydney. ‘Ik zit hier samen met Gabriella en Indie op school, op het Nagle College. We lopen daar elke dag samen naartoe. Sommige kinderen komen met de schoolbus. Andere vrienden fietsen naar school. Maar dat is niet zo veilig, omdat er weinig fietspaden zijn. Ik woon in een vrijstaand huis met een tuin. In Blacktown is bijna geen hoogbouw. Met de City Rail ben ik in ongeveer vijf kwartier in het centrum van Sydney. Maar in Blacktown kun je ook fijn winkelen! We gaan dan naar een shopping mall in de buurt. Dat is een groot winkelcentrum met veel parkeerplaatsen. Daarom komen veel mensen met de auto daarnaartoe.’
● In de legenda staat de betekenis van de kleuren en symbolen (zoals stippen en lijnen) op de kaart.
● De schaal van de kaart laat zien hoeveel het gebied op de kaart is verkleind. Als er bijvoorbeeld staat 1 : 100.000 (100.000 noem je het schaalgetal), dan is 1 cm op de kaart in werkelijkheid 100.000 cm (dat is 1.000 m, of 1 km). Zo kun je uitrekenen hoe groot afstanden tussen plekken op de kaart in werkelijkheid zijn. Soms staat er (ook) een schaalstok in een kaart.
Sydney is een grote stad, maar het is maar een klein stukje van Australië. Op kaarten kun je zien hoe groot dit land is.
► Als je heel Australië op een kaart wilt zien, en niet alleen Sydney, dan moet je uitzoomen. Je ziet dan een steeds groter gebied afgebeeld op de kaart.
● De afstand tussen twee plaatsen, gemeten in een rechte lijn, noem je de absolute afstand of de afstand hemelsbreed (bron 8). De absolute afstand tussen Sydney en Perth in een rechte lijn gemeten is 3.378 km.
Alle boeken hebben een nieuw lettertype, dat voor leerlingen die dyslectisch zijn nog beter leesbaar is.
● Bij uitzoomen wordt de werkelijkheid steeds meer verkleind. Je ziet dan steeds minder details. Zo zie je Sydney op een kaart van heel Australië terug als een stip (bron 8 en 9).
► Als je op de kaart niet een groot gebied wilt zien, maar een kleiner gebied, dan moet je inzoomen. Je ziet dan een steeds kleiner gebied afgebeeld op de kaart.
● Bij inzoomen wordt de werkelijkheid steeds meer vergroot. Op een kaart van Sydney zie je veel details, zoals wegen en scholen.
► Als je uitzoomt naar heel Australië, zie je dat het land ontzettend groot is. Het is ongeveer 185 keer groter dan Nederland. Je bent dan ook wel even onderweg als je van Sydney naar Perth wilt reizen (bron 8).
● Je kunt de afstand tussen twee plaatsen ook meten in reistijd of in kosten. Dit noem je de relatieve afstand (bron 8). Als je reist, is het handig te weten hoelang je over een afstand doet en hoeveel de reis je kost. Met de trein doe je er van Sydney naar Perth drie hele dagen over en een ticket kost ongeveer Australische $ 2.000. Met de auto is de afstand ongeveer 3.934 km. Je doet er zo’n 41 uur over en het kost meer dan Australische $ 500 aan benzine.
1.000 km
1 : 45.000.000
afstand in km hemelsbreed over de weg
Bron 8
Oceaan
Absolute en relatieve afstand in Australië.
Bron 9 Australië.
Solomoneilanden
De combinatie van tekst, beeld en kaarten versterkt het leereffect.
● De relatieve afstand kan verschillen. Het maakt uit of je met de auto, met de trein of met het vliegtuig reist. Het vliegtuig is sneller. De reis tussen Sydney en Perth duurt dan ongeveer vijf uur. Daarom vliegen mensen in Australië vaak. En als je met de auto gaat, maakt het uit of je over de snelweg rijdt, of over bochtige binnenwegen.
► In Australië en ook in de rest van de wereld komen twee soorten landschappen voor: natuurlandschap en ingericht landschap.
● Een natuurlandschap is een landschap dat niet door mensen is ingericht. Er zijn alleen natuurlijke elementen, zoals bossen, bergen en rivieren. Een voorbeeld is het berggebied bij Sydney, de Blue Mountains (bron 10). Ook heb je in Australië in het binnenland uitgestrekte woestijngebieden, zoals de Grote Victoriawoestijn (bron 7).
● Een ingericht landschap is een landschap dat mensen hebben ingericht door er bijvoorbeeld huizen te bouwen en wegen, akkers en weilanden aan te leggen. Dit noem je inrichtingselementen. Vooral in het oosten, zuidoosten en westen van Australië is veel ingericht landschap (bron 11). Daar wonen ook de meeste mensen.
Nieuw-Caledonië
Iedere paragraaf start met een afbeelding die het onderwerp van de paragraaf weergeeft en leerlingen motiveert en enthousiasmeert om aan de slag te gaan.
In een atlas zitten veel kaarten. Welke soorten kaarten zijn er? En hoe kun je met een atlas werken?
► Kaarten geven je veel informatie over gebieden. Er zijn twee soorten kaarten: overzichtskaarten en thematische kaarten.
● In gebieden buiten de grote steden en in het binnenland van Australië, de outback, wonen maar weinig mensen (bron 12 en 16). De bevolkingsdichtheid is er vaak minder dan 1 inwoner per km2. Het is er dunbevolkt
De tekst is gestructureerd met structuurtekens:
● Een overzichtskaart geeft je een overzicht van een gebied. Je ziet daarop waar dingen liggen, zoals landen, steden, wegen, spoorlijnen, meren, bergen en woestijnen. Een voorbeeld van een overzichtskaart is bron 3.
hoofdzaak: waarover gaat het stukje tekst?
■ voorbeeld of extra uitleg
● Een thematische kaart gaat over een bepaald onderwerp (thema), zoals het klimaat, talen of de bevolkingsdichtheid. Een voorbeeld van een thematische kaart is bron 13.
► De kaart van bron 13 laat de bevolkingsdichtheid van Australië zien. In Australië komen gebieden voor met een hoge en een lage bevolkingsdichtheid.
● De grote steden van Australië, zoals Perth en Sydney, zijn dichtbevolkt (bron 14). In het centrum van Sydney wonen mensen in hoge woontorens (bron 15). Daarom is de bevolkingsdichtheid daar meer dan 1.200 inwoners per km2. In de buitenwijken vlak bij het centrum wonen meer mensen in vrijstaande huizen en rijtjeshuizen. De bevolkingsdichtheid is er dan ook lager, ongeveer 400 inwoners per km2. In de wijken verder bij het centrum vandaan wonen nog minder mensen per km2.
● bijzaak of opsomming van verschillende punten
AUSTRALIË Indische Oceaan
aantal inwoners per km2
minder dan 1 1 - 10 10 - 50 meer dan 50
stedelijk gebied met 1 - 6 miljoen inwoners
Bron 13 Bevolkingsdichtheid Australië.
► Een atlas is een boek met kaarten en afbeeldingen. Bij aardrijkskunde is een atlas erg handig, omdat je er veel informatie over gebieden uit kunt halen. Er staan niet alleen overzichtskaarten en thematische kaarten in, maar ook grafieken. Als je iets wilt opzoeken in een atlas, kun je de bladwijzer, de registers, de inhoudsopgave en de algemene legenda gebruiken.
De beelden in De Geo zijn nooit alleen illustratief. Ze zijn altijd onderdeel van de lesstof. De meeste beelden worden ook bevraagd in opdrachten in het werkboek. Hierdoor verwerken leerlingen de leerstof niet alleen door teksten te lezen, maar ook door goed naar beelden te kijken. Beeld en tekst versterken elkaar.
● Bladwijzer: Met de bladwijzer kun je een plaats of gebied zoeken waarvan je ongeveer weet waar het ligt. Een bladwijzer is een kaart met vakken waarin de nummers van de kaartbladen staan. De bladwijzer zit aan de binnenkant van de kaft voor in de atlas.
● Topografisch register: In het register van topografische namen of het topografische register kun je de ligging van een plaats opzoeken als je de naam van de plaats weet. Alle namen staan in dit register op alfabetische volgorde. Erachter staat een verwijzing naar de kaart en het kaartvak waar je de plaats kunt vinden.
● Trefwoordenregister: In het trefwoordenregister kun je een kaart zoeken over een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld het klimaat.
● Inhoud: In de inhoud of de inhoudsopgave staan de titels van alle kaarten in de atlas. Ze staan in volgorde van dichtbij (Nederland) naar veraf (wereld). Als je de titel van een kaart weet, kun je hier zoeken.
● Legenda: Bij veel kaarten in de atlas staat een legenda. Als een symbool of naam daar niet wordt uitgelegd, kijk je in de algemene legenda, achter in de atlas.
Je hebt op overzichtskaarten misschien al horizontale en verticale lijnen zien staan met getallen erbij en daarachter °. Dat zijn de graden. Waar komen die lijnen vandaan en wat kun je ermee?
► De aarde heeft de vorm van een bol en draait om een as. Deze aardas kun je je voorstellen als een denkbeeldige lijn door het middelpunt van de aarde tussen de noordpool en de zuidpool (bron 18). De evenaar ligt precies tussen de twee polen in en verdeelt de aardbol in twee helften of halfronden. Het gebied ten noorden van de evenaar is het noordelijk halfrond. Het gebied ten zuiden van de evenaar is het zuidelijk halfrond
● Je meet de afstand van een plaats tot aan de evenaar in graden (°). Dit noem je de breedteligging van die plaats. Bij de evenaar staat 0° en bij de polen 90°. Alle plaatsen ertussen hebben een breedteligging tussen de 0° en de 90°. Op het noordelijk halfrond spreek je over noorderbreedte (N.B.), op het zuidelijk halfrond over zuiderbreedte (Z.B.). Amsterdam ligt bijvoorbeeld op ongeveer 52° N.B. en Sydney op ongeveer 33° Z.B.
● De evenaar is een breedtecirkel (parallel). Deze lijn verbindt alle punten met elkaar die op 0° liggen. Tussen 0° en 90° lopen alle breedtecirkels evenwijdig (parallel) aan de evenaar. Voorbeelden zijn de Kreeftskeerkring, die alle punten met elkaar verbindt die op 23½° N.B. liggen, en de Steenbokskeerkring die op het zuidelijk halfrond ligt op 23½° Z.B. (bron 21).
► De nulmeridiaan loopt vanaf de noordpool, via Greenwich bij Londen, naar de zuidpool en verdeelt de aardbol in het oostelijk halfrond en het westelijk halfrond (bron 19).
● De lengteligging is de afstand in graden van een plaats tot de nulmeridiaan. Op het oostelijk halfrond is dit de oosterlengte (O.L.), op het westelijk halfrond de westerlengte (W.L.). Amsterdam ligt bijvoorbeeld op ongeveer 5° O.L. en Sydney op ongeveer 151° O.L.
0° evenaar
23½° N.B Kreeftskeerkring
Bron 18 Breedteligging.
23½° Z.B. Steenbokskeerkring
● De nulmeridiaan is een lengtecirkel (meridiaan). Deze lijn verbindt alle punten met elkaar die op 0° liggen. De 30° O.L.-meridiaan verbindt bijvoorbeeld alle punten die op 30° O.L. liggen. Je kunt doortellen tot 180° ten oosten en 180° ten westen van de nulmeridiaan.
● De breedtecirkels en meridianen vormen samen een graadnet op het aardoppervlak. Met dit graadnet weet je altijd precies waar je bent of waar een plaats op een kaart ligt. Elke plaats op aarde ligt namelijk op een uniek snijpunt van een breedtecirkel en een meridiaan. Dit snijpunt noem je de absolute ligging van die plaats. Het snijpunt leg je precies vast met de coördinaten. De coördinaten van Sydney zijn bijvoorbeeld 33° Z.B. 151° O.L.
► Australiërs wonen vooral in het oosten, zuidoosten en westen van Australië. Daarvoor zijn verschillende redenen.
● In het oosten, zuidoosten en westen van Australië is het niet te heet of te koud, en niet te droog. Daardoor is landbouw er goed mogelijk (bron 20). In deze gebieden liggen de meeste steden.
● In het midden en in grote delen van het zuiden wonen weinig mensen, omdat het daar veel droger en heter is. In veel gebieden zijn woestijnen, en landbouw is er vaak niet mogelijk. De mensen die hier wonen, werken vaak in de mijnbouw (bron 17).
aardas
De as waar de aarde om draait: een denkbeeldige lijn van noordpool naar zuidpool door het middelpunt van de aarde. absolute afstand
De afstand tussen twee plaatsen die je meet langs een rechte lijn, in kilometers. absolute ligging
Het snijpunt van een meridiaan en een breedtecirkel, in lengte- en breedtegraden (de coördinaten). atlas
Boek met landkaarten en afbeeldingen. bevolkingsdichtheid
Het gemiddelde aantal inwoners per vierkante kilometer (inw/km2). breedtecirkel
Denkbeeldige lijn die plaatsen met elkaar verbindt die op dezelfde breedtegraad liggen. Loopt parallel (evenwijdig) aan de evenaar. Heet ook parallel. breedteligging
De afstand van een plaats tot de evenaar. coördinaten
De lengte- en breedtegraden waarop een plaats ligt. Het is het snijpunt van een meridiaan en een breedtecirkel en geeft de absolute ligging aan van een plaats. dichtbevolkt
Er wonen veel mensen per vierkante kilometer. dunbevolkt
Er wonen weinig mensen per vierkante kilometer. evenaar
De lijn die de aardbol in twee helften verdeelt: het noordelijk halfrond en het zuidelijk halfrond. gebied
Een klein of groot stuk van het aardoppervlak. graadnet
Verdeling van het aardoppervlak in parallellen (breedtecirkels) en meridianen (lengtecirkels). ingericht landschap
Een landschap dat door mensen is ingericht met bijvoorbeeld akkers, wegen en huizen. inrichtingselement
Element in het landschap dat mensen hebben aangelegd, zoals akkers, wegen en huizen. inzoomen
Een gebied van dichterbij bekijken. Je gaat van een groot gebied naar een kleiner gebied. Je ziet dan meer details.
kaart
Een verkleinde tekening van een gebied. kaartlezen
Begrijpen wat er op een kaart staat. Daarvoor heb je ten minste vier kaartonderdelen nodig: de titel, de legenda, de noordpijl en de schaal. legenda
Uitleg van de betekenis van kleuren en symbolen op een kaart. lengtecirkel
Zie meridiaan. lengteligging
De afstand in graden van een plaats tot de nulmeridiaan. meridiaan
Denkbeeldige lijn van de noordpool naar de zuidpool die plaatsen met elkaar verbindt die op dezelfde lengtegraad liggen. Heet ook lengtecirkel. natuurlandschap
Een landschap dat niet door mensen is ingericht. Het is puur natuur. natuurlijk element
Element in het landschap dat niet door mensen is aangelegd, zoals bergen, rivieren en bomen. noordelijk halfrond
De helft van de aardbol ten noorden van de evenaar. noorderbreedte
Breedteligging op het noordelijk halfrond. Wordt afgekort als N.B. noordpijl
Pijl die aangeeft waar het noorden is. noordpool
De noordelijkste plek op aarde. nulmeridiaan
De lijn die de aarde in twee helften verdeelt: het westelijk halfrond en het oostelijk halfrond. oostelijk halfrond
De helft van de aardbol ten oosten van de nulmeridiaan. oosterlengte
Lengteligging op het oostelijk halfrond. Wordt afgekort als O.L.
overzichtskaart
Een kaart die een overzicht geeft van een bepaald gebied, zoals een kaart met topografie. parallel
Zie breedtecirkel.
relatieve afstand
De afstand tussen twee plaatsen gemeten in tijd of kosten.
schaal
Getal dat laat zien hoeveel het gebied op een kaart verkleind is. thematische kaart
Kaart over een onderwerp (thema), zoals de bevolkingsdichtheid of het klimaat. titel
Tekst die vertelt over welk gebied of onderwerp een atlaskaart gaat. uitzoomen
Van grotere afstand naar een gebied kijken. Je gaat van een klein gebied naar een groter gebied. Je ziet dan minder details.
westelijk halfrond
De helft van de aardbol ten westen van de nulmeridiaan. westerlengte
Lengteligging op het westelijk halfrond. Wordt afgekort als W.L.
zuidelijk halfrond
De helft van de aardbol ten zuiden van de evenaar. zuiderbreedte
Breedteligging op het zuidelijk halfrond. Wordt afgekort als Z.B. zuidpool
De zuidelijkste plek op aarde.
