MUZIEK VOOR DE ONDERBOUW
STER 1 NAAM
Can’t Stop the Feeling!
Zing en speel een vrolijk nummer
Manon
Hoe een naam een rap wordt
Can’t Stop the Feeling!: wat ga je doen? Wat kun je al? Ik kan meeklappen met muziek die ik hoor. Ik zing met de hele klas. Ik kan lange en korte tonen van elkaar onderscheiden. Ik kan horen dat bepaalde muziek sneller is dan andere.
Can’t Stop the Feeling! is een nummer
Wat weet je al? Ik weet wat een intro is. Ik weet wat een couplet en refrein is. Ik ken het verschil tussen lang en kort in muziek. Ik ken het verschil tussen langzaam en snel in muziek.
Wat ga je doen? Je zingt Can’t Stop the Feeling! Je zingt onderdelen van het lied in een kleiner groepje. Je speelt een ritme op een instrument of met bodypercussie.
Can’t Stop the Feeling! Justin Timberlake
Intro Couplet A
I got this feeling inside my bones It goes electric, wavy when I turn it on All through my city, all through my home We’re flying up, no ceiling, when we’re in our zone
Couplet B
I got that sunshine in my pocket Got that good soul in my feet I feel that hot blood in my body when it drops (ooh) I can’t take my eyes up off it, moving so phenomenally Room on lock, the way we rock it, so don’t stop
van de Amerikaanse zanger en acteur Justin Timberlake. Hij schreef het nummer voor de film Trolls die in 2016 uitkwam en hij zong het voor het eerst op het Eurovisie Songfestival 2016 in Stockholm in Zweden. Can’t
Pre-chorus And under the lights when everything goes Nowhere to hide when I’m getting you close When we move, well, you already know So just imagine, just imagine, just imagine
Stop the Feeling! is vrolijk, een nummer om op te dansen. Het lijkt
Refrein
daarin op echte dansnummers uit het verleden: disco, pop, funk en soul. Vrolijke dansnummers zijn aanstekelijk: Can’t Stop the Feeling! werd in wel 25 landen meteen een
Nothing I can see but you when you dance, dance, dance Feeling good, good, creeping up on you So just dance, dance, dance, come on All those things I shouldn’t do But you dance, dance, dance And ain’t nobody leaving soon, so keep dancing I can’t stop the feeling So just dance, dance, dance I can’t stop the feeling So just dance, dance, dance, come on
grote hit!
Couplet A
Ooh, it’s something magical It’s in the air, it’s in my blood, it’s rushing on Don’t need no reason, don’t need control I fly so high, no ceiling, when I’m in my zone
Couplet B Pre-chorus Refrein Coda
2
I can’t stop the feeling! Got this feeling in my body (herhaal)
Intro • Can’t Stop the Feeling!
3
Voorbereiden
Je gaat kijken hoe het komt dat Can’t Stop the Feeling! zulke vrolijke muziek is. En je gaat samen met je klasgenoten een ‘groove’ oefenen die past bij het nummer.
Luisteren Boogie Wonderland – Earth, Wind & Fire Boogie Wonderland is een nummer uit 1979. Disco was toen heel populair. Disco is vrolijk en bedoeld om op te dansen. Dit is de muziek waar het woord ‘discotheek’ vandaan komt.
Love on Top – Beyoncé In een maat met vier tellen is de eerste tel het belangrijkst, het sterkst. Maar andere tellen kunnen ook extra nadruk krijgen, bijvoorbeeld door ‘handclaps’ of een vingerknip.
2 a Omcirkel de tellen waarop je een vingerknip hoort in het intro.
1
2
3
4
b Ze zegt ‘bring the beat in’ en de drums beginnen. Welk onderdeel van 1 a Luister naar de muziek en tik de tel mee. b Als je meetikt, tel je in je hoofd al snel mee, zelfs zonder dat je het in de gaten hebt. Let nu op hoe je met het tikken mee kunt tellen. Is dat telkens tot 2, 3 of 4? 2. 3. 4.
de drums speelt daarna deze zelfde tellen? De: bassdrum. snaredrum. hihat. weten De beat is een ander woord voor de tel. In een maat met vier tellen noem je de 2e en 4e tel de afterbeat.
c De stukjes die je telt, noem je ‘maten’. In discomuziek is er één onderdeel van de drums dat altijd alle tellen van de maat speelt. In Boogie Wonderland is dat ook zo. Welk onderdeel is dat? De: bassdrum. snaredrum. hihat. weten Het aantal tellen waarin je de muziek verdeelt, noem je de maat. Als je 1 – 2 – 3 – 4 mee kunt tellen met de muziek, bestaat de maat uit vier tellen.
Can’t Stop the Feeling! – Justin Timberlake 3 a In het intro van Can’t Stop the Feeling! hoor je lange tonen. Er is één onderdeel van het drumstel dat een ritme speelt en de muziek in beweging zet. Welk onderdeel is dat? De: bassdrum. snaredrum. hihat.
b Als Justin Timberlake begint te zingen komen de bassdrum en afterbeat er één voor één bij. Bij welk onderdeel? Couplet A (‘I got this feeling’): bassdrum op elke tel / afterbeat. Couplet B (‘I got that sunshine’): bassdrum op elke tel / afterbeat.
bekken
hihat
Oefenen A Love on Top – Beyoncé snaredrum
bassdrum
Deze oefeningen doe je allemaal op de muziek van Love on Top. Klap de tel mee en tel hardop: 1 – 2 – 3 – 4. In een groepje of met de hele klas in een kring: iedereen klapt om de beurt maar één tel. De beat mag nergens stoppen! Ga – als de muziek ophoudt – nog even door en kijk of het lukt om door te gaan zonder te versnellen of te vertragen. >>
4
Intro • Can’t Stop the Feeling!
5
Uitvoeren De helft van de klas klapt de beat, de andere helft valt later in met de afterbeat (vingerknip of klap). De dirigent telt af (1 – 2 – 3 – 4) en de rollen wisselen. Combineer nu beide ritmes: de beat bijvoorbeeld met je voeten, de afterbeat met klap of vingerknip. Aft f erb ft r eat rb Klap a /vingerknip ap Snare dru r m ru
° 44
Beat Klap a /stamp ap Bassdru r m ru
4 ¢4
Œ
œ
Œ
œ
(1)
2
(3)
4
œ
œ
œ
œ
1
2
3
4
™™ ™™
De volgende oefeningen doe je allemaal op de muziek van Can’t Stop the Feeling! In een vrolijk nummer is het tempo meestal hoog. Hoe hoger het tempo, hoe sneller de tellen zijn. Love on Top en Can’t Stop the Feeling! zijn allebei vrolijke nummers. Maar het tempo van Can’t Stop the Feeling! is hoger dan Love on Top. weten Het tempo is de snelheid waarmee de muziek wordt uitgevoerd. Als je meetikt of meeklapt, weet je het tempo. Doe dezelfde oefeningen als hiervoor bij Love on Top. Door het hogere tempo is dat nu iets moeilijker. Voeg een derde ritme toe: dat van de hihat. Dat doe je door bijvoorbeeld t-t-t-t te zeggen.
4 4
œ œ œ œ œ œ œ œ 1
(en)
2
(en)
3
(en)
4
Zingen Instuderen 1 Zing het lied (nog een keer) door. 2 Maak een opbouw: couplet A een groepje – couplet B iedereen – pre-chorus een (ander) groepje – refrein iedereen. 3 Oefen deze opbouw. 4 Deel de zanggroep in tweeën voor het coda. Het coda is het einde van het nummer. De ene helft zingt ‘I can’t stop the feeling!’, de andere helft zingt ‘Got this feeling in my body’.
B Can’t Stop the Feeling! – Justin Timberlake
Doorlopend ritme t-t-t-t Hihat
Zingen: je zingt Can’t Stop the Feeling! met veel aandacht voor een leuke opbouw. Spelen: je speelt het ritme, de bas of misschien zelfs de gitaar bij Can’t Stop the Feeling!
™™
(en)
checklist • voorbereiden Kun je de tel meeklappen als je muziek hoort? Kun je de afterbeat klappen bij muziek? Kun je de beat en afterbeat tegelijkertijd uitvoeren? Ken je de begrippen maat, beat, afterbeat en tempo? Je bent vooral met ritmes bezig geweest. Hoe is jouw ‘gevoel voor ritme’? (Beschrijf wat je moeilijk of juist makkelijk vond.)
Zangtips Oefen het uitspreken van moeilijke woorden (zoals bijvoorbeeld ‘phenomenally’) eerst zonder het te zingen, maar wel in het ritme. Zorg dat je het begin van couplet B (‘I got that’) op tijd begint. Zing het lied heel puntig en ritmisch. Behalve het pre-chorus: daar zing je juist lange lijnen, de hele zin op één adem. EXTRA Zijn er een paar leerlingen die hoog willen zingen? Doe dan het volgende: • Voeg in het pre-chorus de ‘ooh’ toe. • Zing in alle refreinen en het coda ‘I can’t stop the feeling!’ hoog (terwijl de anderen laag zingen). Aan het einde van het pre-chorus wordt drie keer – als een echo – ‘Just imagine’ gezongen. Verdeel dat over drie groepjes. Elk groepje houdt zijn laatste toon aan. weten In muziek wordt met vorm de volgorde van de onderdelen van een muziekstuk bedoeld. Die onderdelen kunnen een naam hebben, zoals couplet of refrein.
checklist • zingen Ken je de verdeling van de groepen over de verschillende onderdelen? Ken je de vorm van het lied uit je hoofd? Kun je jouw onderdeel vrolijk en zonder hapering (uit het hoofd) zingen?
>>
6
Intro • Can’t Stop the Feeling!
7
Spelen Instuderen Alle ritmes kun je met stampen, klappen, vingerknip uitvoeren, maar ook op een instrument. Op een keyboard kun je de drumgeluiden ook vinden. 1 Er zijn vier ritmes, die verdeeld worden over vier groepen. Iedere groep heeft zijn eigen taak. Groep 1 speelt het ritme van de bassdrum: de beat. Deze groep moet het tempo heel strak vast kunnen houden. Groep 2 speelt de afterbeat. Spreek af bij welke onderdelen van het lied je een klap doet en bij welke een vingerknip. Groep 3 speelt het ritme van de hihat (met t-t-t-t, op een toets van een keyboard of met andere ritme-instrumenten). Groep 4 gaat de bas spelen. De bas is vier keer vier tellen. De noten zijn:
Gitaar
⁄
5
2
c
a
Speel de bas op basgitaar. Basgitaar 1
Bas c c c c
EXTRA Luister naar het coda van Can’t Stop the Feeling! Er is nóg een ritmische laag: een gitaar die een ritme met twee verschillende tonen speelt. Probeer de gitaar te horen en eventueel mee te zingen. Kies een instrument en speel de C en de A (links van de C). Probeer verschillende ritmes uit met die twee tonen. Voeg deze extra laag toe in de opbouw die jullie al afgesproken hebben.
2
4 ¤ 4 a a a a
f f f f
a a a a
Deze noten speel je puntig en samen met groep 1 (de bassdrum). Je blijft de regel herhalen. N.B. De C is de hoogste noot, neem de A en de F links van de C. 2 Laat de groepen na elkaar invallen. Probeer een paar verschillende volgordes uit en kies de leukste. Onthoud deze volgorde en voer hem uit tijdens het intro en het coda. Het intro is het begin, het coda het einde van het nummer. 3 Het refrein speelt iedereen. Musiceertips Het allerbelangrijkst is dat je strak in de maat blijft spelen en je niet laat afleiden. Zorg dat je de opbouw goed in je hoofd hebt zitten. Als je het moeilijk vindt jouw ritme te beginnen of vast te houden, zorg dan dat je vlak bij iemand staat die daar goed in is. En misschien kun jij ook iemand helpen.
3
3
3
3
3 5
c
™ ™
4
a
5
5
5
1
f
1
1
1
5
5
5
5
a
weten In muziek wordt met vorm de volgorde van de onderdelen van een muziekstuk bedoeld. Die onderdelen kunnen een naam hebben, zoals couplet of refrein.
checklist • spelen Ken je de opbouw van het intro en coda uit het hoofd? Ken je de vorm van het nummer uit het hoofd en weet je wanneer je moet spelen? Kun je telkens goed invallen en het ritme strak volhouden?
Aantekeningen
8
Intro • Can’t Stop the Feeling!
9
Manon: wat ga je doen? Wat kun je al? Ik kan luisteren naar één onderdeel van de muziek. Ik kan twee stukjes muziek met elkaar vergelijken. Ik kan door goed te luisteren een melodie nazingen. Ik zing met de hele klas.
Manon (2015) is een nummer
Wat weet je al? Ik weet wat een melodie is. Ik weet wat ritme is. Ik weet wat er bedoeld wordt met ‘tempo’. Ik weet wat een begeleiding is.
Wat ga je doen? Je zingt Manon. Je zingt twee melodieën door elkaar heen. Je speelt een begeleidingspartij van Manon. Je componeert een nieuw refrein op een begeleiding.
Manon De Jeugd van Tegenwoordig
Refrein M.A.N.O.N. – M.A.N.O.N. – M.A.N.O.N. – M.A.N.O.N. M.A.N.O.N. – M.A.N.O.N. – M.A.N.O.N. – M.A.N.O.N. Couplet Manon, ik wil met jou een blokje om Manon, haarkleur kastanje champignon Manon, ik deel met jou mijn laatste bonbon Manon, je bent te bon-be-bon-be-bon ton
van de Nederlandse rapformatie De Jeugd van Tegenwoordig. De Jeugd
Bridge Verliefd op elke letter, verliefd op elke letter, verliefd op elke letter verliefd op elke letter Verliefd op elke letter, verliefd op elke letter, verliefd op elke letter verliefd op elke letter
van Tegenwoordig werd in 2005 bekend met het
Bridge en refrein samen
nummer Watskeburt?! In 2016 kwam Watskeburt de musical op de planken. Een theatervoorstelling met poppenversies van Willie Wartaal, Vjèze Fur, Faberyayo en Bas Bron en natuurlijk de bekendste hits van De Jeugd, waaronder
MANON
Manon. Bas Bron is de vaste producent van de groep; hij maakt alle beats.
10
Intro • Manon
11
Voorbereiden
Je gaat kijken en ervaren welk effect het spellen van woorden heeft voor het ritme en de melodie. En je gaat het ritme en de begeleiding van het refrein van Manon oefenen.
Oefenen
Luisteren Er wordt heel wat gespeld in liedjes. Je gaat er een aantal horen. Maar bijna alle liedjes zijn in het Engels.
1
Kun je het alfabet in het Engels opzeggen? Welke letters ken je niet?
Diamonds and Pearls – Prince 2 a Welk woord spelt de zangeres in Diamonds and Pearls?
A Oefen het ritme en het spellen van M.A.N.O.N. Luister nog een aantal keren naar het refrein van Manon. Oefen het spellen van M.A.N.O.N. totdat je het ritme en de melodie goed kunt uitvoeren. Tik de tel in een langzamer tempo. Voer nu het spellen van M.A.N.O.N. uit zonder de muziek. Voer langzaam het tempo op. Oefen het nogmaals een aantal keren, nu weer met de mixer. B Oefen de begeleiding Oefen één van de volgende partijen op een keyboard. Kies een ‘electric piano’-geluid. Partij 1:
g
| bes - c
|g
| bes - c
|
Partij 2:
as
|g-f
| as
|g-f
|
| c - des
|f
| es - des
|
De eerste regel staat er al. Vul de ontbrekende letters in. D
to the to the
I
to the
A
to the
to the
M
to the pearls of love
Partij 3: f
b De zangeres zingt de twee regels nog een keer. Wat is er de tweede keer anders? des
Respect – Aretha Franklin
c
Iedereen kent in het nummer Respect het stukje waarin Aretha Franklin het woord spelt.
3 a Ze zingt twee keer R.E.S.P. E.C.T. Wat is er de tweede keer anders? Het ritme.
De melodie.
Het ritme en de melodie.
es
d
as
e
f
g
bes
a
b
c
Let op: partij 1 is het hoogst (het meest naar rechts op het keyboard), partij 2 is daar links van en partij 3 daar weer links van. Speel de partij mee met de mixer. De regel wordt telkens herhaald. Als je partij 3 speelt, kun je de f ook kort en vaak spelen: iedere f acht keer.
b Wat gebeurt er in de begeleiding waardoor dit gedeelte extra opvalt?
Manon – De Jeugd van Tegenwoordig Het refrein van Manon bestaat helemaal uit het spellen van de naam. Het refrein wordt twee keer gezongen.
checklist • voorbereiden Kun je M.A.N.O.N. (het hele refrein) spellen in het juiste ritme en tempo? Kun je er ook goed bij zingen? Kun je één van de partijen spelen en volhouden? Bij het zingen van het refrein zijn het ritme en het op tijd invallen erg belangrijk. Daarvoor heb je gevoel voor ‘timing’ nodig. Hoe is jouw gevoel voor ‘timing’? Waar moet je op letten?
4 a In één refrein wordt vier keer M.A.N.O.N. gezongen. Elke keer anders. Wat is er anders? Het ritme.
De melodie.
Het ritme en de melodie.
b Noem nog een verschil tussen het spellen van Manon en het spellen van Respect (in de vorige opdracht).
12
Intro • Ho Manon Hey
13
Zingen en spelen: je zingt een langer stuk van Manon. Er is zelfs een stukje waar je met twee groepen door elkaar zingt. En je begeleidt het nummer. Componeren: je componeert een nieuw refrein: spel je eigen naam!
Uitvoeren
Componeren
Zingen en spelen Aanpak Je gaat een eigen refrein componeren met je eigen naam of de naam van je klas. 1 Kies of je dit in het Nederlands of in het Engels gaat doen. 2 Luister naar de mixer en probeer veel verschillende manieren uit waarop je de naam kunt spellen. Doe dat eerst zonder te zingen; al rappend dus. 3 Laat dat wat je verzonnen hebt horen aan iemand anders en vraag om tips en commentaar. 4 Maak het ritme van de naam compleet en oefen het al rappend een aantal keren totdat je tevreden bent en je het foutloos kunt herhalen. 5 Voeg toonhoogte toe. Dat hoeven niet veel tonen te zijn, het mag een soort rap blijven. 6 Verzin een manier om op te schrijven wat je gemaakt hebt, zodat je het een volgende keer nog begrijpt. Je hebt nu een compositie gemaakt!
Instuderen 1 Herhaal het refrein van Manon. Tel af in het juiste tempo en oefen net zolang totdat je het refrein foutloos twee keer achter elkaar kunt uitvoeren. 2 Oefen het couplet. 3 Oefen de bridge (‘verliefd op elke letter’). 4 Zing het lied achter elkaar. 5 Herhaal de begeleiding: Partij 1:
g
| bes - c
|g
| bes - c
|
Partij 2:
as
|gf
| as
|gf
|
| c - des
|f
| es - des
|
Partij 3: f
weten Componeren is muziek bedenken en die (meestal) opschrijven. Een compositie is een ander woord voor een muziekstuk. Componeertips Kies niet te snel maar probeer echt verschillende mogelijkheden uit. Luister goed naar de muziek. Wat je verzint moet op de begeleiding passen. Let ook op de lengte van wat je maakt. De muziek is één stukje dat telkens herhaald wordt. Jouw compositie moet op zo’n stukje passen en ook op dezelfde manier herhaald kunnen worden. Heb je een lange naam die niet goed past? Verzin dan een bijnaam of afkorting.
6 In twee groepen: de ene helft zingt, de andere helft begeleidt. Wissel om. Zangtips Let erop dat je alles (het couplet, het refrein en de bridge) staccato zingt. In het couplet zitten pauzes tussen delen van zinnen en zelfs tussen woorden. Dat is lastig. Let dus goed op je ‘timing’. ‘Verliefd op elke letter’ is bijna helemaal op één toon, maar niet helemaal. Let goed op waar je precies een toontje hoger moet (kijk naar de songtekst).
EXTRA Met z’n tweeën of in een groepje: leer elkaar de gespelde namen en voer ze samen uit. Voer jouw compositie uit terwijl een andere groep de begeleiding (hiernaast bij Instuderen) speelt. Kies een ritme op een keyboard en voer je compositie uit op dat ritme.
weten In muziek worden vaak Italiaanse woorden gebruikt om aan te geven hoe je iets moet uitvoeren, bijvoorbeeld het woord ‘staccato’. Staccato betekent kort en puntig. EXTRA Met z’n tweeën of met twee groepen: de een zingt de bridge, de ander het refrein er doorheen.
zb 14
checklist • zingen Blijf je goed staccato zingen? Kun je de timing van het couplet goed uitvoeren? Ken je de tekst van het couplet uit het hoofd? Kun je jouw partij goed vasthouden als een ander er doorheen zingt?
i u
h
l s
W
checklist • componeren Past wat je gemaakt hebt op het ritme van de begeleiding? Klopt de lengte van jouw compositie met de lengte van het refrein? Kun je jouw compositie overtuigend uitvoeren?
g
p e
Ym
a o
Intro • Manon
15
Afronden
Presenteren Can't Stop the Feeling!
De presentatie
Voorbereiden Ik kon de beat/tel van muziek ontdekken en meetellen: altijd / meestal / nooit. Ik kon luisteren naar één onderdeel van de muziek: goed / redelijk / matig / slecht.
Dit ga ik presenteren: Ik zing Can’t Stop the Feeling! De volgende onderdelen:
Ik speel een ritme / de bas bij Can’t Stop the Feeling! Ik voer het ritme uit met bodypercussie / op een instrument. Ik zing / begeleid / zing en begeleid Manon. Ik voer mijn eigen refrein bij Manon uit. Mijn naam in het refrein is:
Ik voer mijn refrein alleen / met z’n tweeën uit. Ik heb de volgende extra dingen voorbereid voor het optreden: Ik zing in Can’t Stop the Feeling! soms hoog. Ik zing de echo’s in Can’t Stop the Feeling! Ik speel in het coda met de tonen a – c. Ik speel de bas van Can’t Stop the Feeling! op basgitaar. Ik zing in Manon aan het einde met twee groepen door elkaar heen. Ik voer mijn refrein van Manon uit op: een begeleiding van de klas. een ritme van het keyboard. Bij mijn presentatie ga ik speciaal letten op:
Uitvoeren Ik kon het lied met de juiste timing uitvoeren: ja / een beetje / niet echt. Ik kon het ritme of de partij goed uitvoeren en ook volhouden: ja / meestal / soms / nee. Ik kende de volgorde/de vorm uit mijn hoofd en wist wanneer ik moest spelen of zingen: goed / redelijk / matig / slecht.
Manon Voorbereiden Verschillende stukjes muziek met elkaar vergelijken vond ik: makkelijk / moeilijk. Ik kon het refrein uitvoeren zoals het moet: ja / meestal / soms / nee. Ik kon de speelpartij goed uitvoeren en ook volhouden: goed / redelijk / matig / slecht.
Uitvoeren Ik kon het hele lied met de juiste timing zingen: ja / een beetje / niet echt. Mijn compositie voldeed aan de opdracht: helemaal / bijna / eigenlijk niet. Mijn compositie hetzelfde herhalen wanneer dat nodig was, ging: makkelijk / redelijk / moeilijk.
Presenteren Als ik een fout maakte tijdens het spelen of zingen: kon ik weer doorgaan / stopte ik. Als ik het vergelijk met het oefenen, ging de presentatie: beter / hetzelfde / slechter.
Ik heb meestal minder / evenveel / meer tijd nodig voor opdrachten dan anderen. Ik vond de volgende groep of persoon de opdracht heel goed doen:
Omdat: Als ik terugdenk aan wat ik heb gedaan, ben ik heel tevreden over:
Ik ben er tevreden over omdat:
16
Intro • Can’t Stop the Feeling! / Manon
17
Begrippen
Colofon
Bekende begrippen Begeleiding Couplet Intro Melodie Refrein Ritme
Ondersteunt de hoofdstem (melodie). Een begeleiding kan bestaan uit een of meer partijen. Bijvoorbeeld: akkoorden, bas, drums enzovoort. Onderdeel van een lied waarbij de melodie telkens hetzelfde is, maar de tekst verandert. Het begin van een muziekstuk. Tijdens het intro wordt meestal niet gezongen. Opeenvolging van verschillende toonhoogtes. Een melodie kun je zingen. Onderdeel van een lied dat steeds terugkomt met dezelfde tekst en melodie. Het refrein zing je meestal het snelst mee. Alles wat in muziek met toonduur te maken heeft. Een ritme kun je klappen.
Nieuwe begrippen Omschrijf in je eigen woorden: Maat
Beat
Afterbeat
Tempo
Symbolen
audio
video
duo-opdracht
mixer
oefenvideo
groepsopdracht
100% digitaal
mix boeken + digitaal
leerling
Intro onderbouw LRN-line online
Combinatiepakketten: Intro onderbouw LRN-line online + 8 papieren modules
docent
Intro onderbouw LRN-line online docent
Redactie Op schrift, Enschede Vormgeving Maura van Wermeskerken, Apeldoorn
Illustratieverantwoording Notenschrift: Ruth van de Putte Foto omslag: Getty Images/Dave J. Hogan; ANP/Koen van Weel Foto’s binnenwerk: Getty Images/Gareth Cattermole, Paul Natkin, David Redfern; Hollandse Hoogte/Doug Peters; Shutterstock/Cihan Terlan, A. Ricardo; Balder Westein , Christian Bertrand, Room's Studio, Siberian Art Over ThiemeMeulenhoff ThiemeMeulenhoff ontwikkelt zich van educatieve uitgeverij tot een learning design company. We brengen content, leerontwerp en technologie samen. Met onze groeiende expertise, ervaring en leeroplossingen zijn we een partner voor scholen bij het vernieuwen en verbeteren van onderwijs. Zo kunnen we samen beter recht doen aan de verschillen tussen lerenden en scholen en ervoor zorgen dat leren steeds persoonlijker, effectiever en efficiënter wordt. Samen leren vernieuwen. www.thiememeulenhoff.nl
Vorm
ISBN 978 90 06 69115 3 Vierde druk, derde oplage, 2019
Staccato © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2018
Componeren
Compositie
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van 23 augustus 1985, Stbl. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie (PRO), Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp (www.stichting-pro.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Voor meer informatie over het gebruik van muziek, film en het maken van kopieën in het onderwijs zie www.auteursrechtenonderwijs.nl. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.
Deze uitgave is volledig CO2-neutraal geproduceerd. Het voor deze uitgave gebruikte papier is voorzien van het FSC®-keurmerk. Dit betekent dat de bosbouw op een verantwoorde wijze heeft plaatsgevonden.
18
Intro • Can’t Stop the Feeling! / Manon
19
MUZIEK VOOR DE ONDERBOUW
Notenoverzicht Toonduur noten
rusten
hele noot
hele rust
4 tellen
halve noot
halve rust
2 tellen
kwartnoot
kwartrust
1 tel
achtste noot
achtste rust
½ tel
zestiende noot
zestiende rust
¼ tel
Toonhoogte Tab Ta
œ œ œ œ œ & œ œ œ œ œ œ œ œ Notenbalk
c
d
e
f
g
a
b
c
d
e
f
g
0 0 0
⁄
0 0 0
e
a
a
d
g
b
e
G-sleutel
& #œ bœ fis fi
een kruis verhoogt een noot (naar rechts op het keyboard) een mol verlaagt een noot (naar links op het keyboard)
bes
Maatsoort maatcij ijfe fer 1
maat
ä 4 œ œ œ œ 2 œ œ œ œ Œ œ œ 3 œ œj œj Ó 4 â maatstreep
4 œ œ œ œ 4
d
e
™™ â
w
herhalingsteken
3 4 œ œ œ
vierkwartsmaat
f
c
4
f
driekwartsmaat
b
g
a
f
b
c
d
e
WWW.THIEMEMEULENHOFF.NL/INTRO
f
b
g
a
b
Auteurs Ruth van de Putte Gerwin van der Werf Joost Overmars