9789006731774 Cultureel mentale ontwikkelingen na 1945 3-4 vmbo-bkgt

Geschiedenis voor de bovenbouw

Themakatern 3|4 vmbo-bkgt

Cultureel-mentale ontwikkelingen in Nederland na 1945

Auteur Juul Lelieveld

Auteursteam Ronald den Haan Cor van der Heijden Juul Lelieveld Jan-Wolter Smit

Eindredactie Eugenia Smit

INHOUD

Ontwerp omslag

Studio Fraaj, Rotterdam

Beeld omslag © Shutterstock / Dja65

Beeldresearch

Verbaal Visuele Communicatie, Velp

Ontwerp binnenwerk

Tom Lamers, Reclamers, Veghel

Opmaak Staalboek, Veendam Tekenwerk en cartografie EMK, Deventer

Over ThiemeMeulenhoff

Oriëntatie 4

1 Zuinigheid, gehoorzaamheid en hard werken 7

2 Meer geld, vrije tijd en luxe 18 3 Jongeren in opstand 27 4 Protesteren en emanciperen 36 5 Onderzoek 46 6 Afsluiting 53 Examentraining 60

ThiemeMeulenhoff ontwikkelt zich van educatieve uitgeverij tot een learning design company. We brengen content, leerontwerp en technologie samen. Met onze groeiende expertise, ervaring en leeroplossingen zijn we een partner voor scholen bij het vernieuwen en verbeteren van onderwijs. Zo kunnen we samen beter recht doen aan de verschillen tussen lerenden en scholen en ervoor zorgen dat leren steeds persoonlijker, effectiever en efficiënter wordt.

Samen leren vernieuwen. www.thiememeulenhoff.nl

ISBN 978 90 06 73177 4

Derde herziene editie, eerste druk, 2022 � ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2022

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van 23 augustus 1985, Stbl. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie (PRO), Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp (www.stichting-pro.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Voor meer informatie over het gebruik van muziek, film en het maken van kopieën in het onderwijs zie www.auteursrechtenonderwijs.nl

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

Deze uitgave is volledig CO2-neutraal geproduceerd.

Het voor deze uitgave gebruikte papier is voorzien van het FSC®-keurmerk. Dit betekent dat de bosbouw op een verantwoorde wijze heeft plaatsgevonden.

1 Zuinigheid, gehoorzaamheid en hard werken

Puinruimen

De hele dag gaat het door. Het gebonk en getimmer begint al in de vroege ochtend. Vrachtwagens rijden af en aan in het centrum van Middelburg. Tientallen bouwvakkers maken lange dagen, het is zwaar werk, alles zit onder het stof en puin. Vrijwilligers helpen mee met het sorteren van de stenen van de verwoeste gebouwen. Welke zijn nog bruikbaar? De kerk wordt helemaal opnieuw opgebouwd. Ook de vader van Hanne helpt mee, hij vindt het fijn om iets te doen te hebben. Bezig zijn, dat leidt af van alles wat ze hebben meegemaakt. Thuis wordt er niet meer over de oorlog gepraat. Hanne vindt dat niet zo erg, zelf denkt ze er ook liever niet meer aan. Iets nuttigs doen vindt ze zelf ook fijn. Ze helpt haar moeder met het vermaken van jurken die haar te klein zijn geworden, voor haar zusjes. Ze hoopt dat ze snel weer naar school kan. Na de oorlog bleef Nederland achter met puinhopen. Er was weinig ruimte voor het verwerken van het verdriet. Er moest keihard worden gewerkt om alle schade te herstellen en iedereen moest meehelpen. Als eerste moesten de belangrijkste wegen, bruggen en spoorlijnen worden hersteld. Net als de belangrijkste gebouwen. Een groot deel van de landbouwgrond was onbruikbaar, omdat die onder water was gezet. Ook dat probleem moest snel worden opgelost.

Deelvraag Hoe was het leven in Nederland tussen 1945 en 1960?

© Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad BrON 4 In de Tweede Wereldoorlog werd het centrum van Middelburg verwoest door een bombardement.

Veel mensen die deze tijd hebben meegemaakt herinneren zich de armoede. Er waren nog steeds grote tekorten: koffie, suiker of kleding kon je niet zomaar kopen. Er was geen luxe. Maar het voordeel was: dat had niemand.

In dit hoofdstuk leer je hoe Nederland er weer bovenop kwam.

Samenwerken

Ook de regering deed er alles aan om het land zo snel mogelijk weer gezond te krijgen. Regering, werkgevers en werknemers werkten samen in de Sociaal-Economische Raad (SER). Ze spraken af dat iedereen in Nederland de komende jaren zuinig moest leven. De lonen bleven laag zodat bedrijven goedkoop konden produceren. Die producten konden ze dan weer verkopen aan het buitenland en dat was goed voor de economie. De bedrijven zorgden ervoor dat de prijzen van dagelijkse producten niet te hoog werden. Van sommige producten bepaalde de regering de prijzen. Deze samenwerking werd het harmoniemodel genoemd.

Daarnaast leende de Nederlandse regering via het Marshallplan geld van de Verenigde Staten. Met dat geld werden wegen hersteld en machines en vervoermiddelen aangeschaft.

Een jongen over zijn eerste schoolreisje:

“

Onze meester was meester Janssen en op een zekere dag vertelde hij ons dat er die zomer weer voor het eerst een schoolreisje zou worden georganiseerd. Wij waren door het dolle heen. De reis zou gaan naar naar Den Haag en Scheveningen. Elke week brachten wij trouw een klein bedragje mee om voor de reis te sparen. Eindelijk was het dan zover. De dag van tevoren kregen we instructies wat we voor die dag moesten meenemen. Natuurlijk boterhammen en drinken voor de hele dag, en een appel. Er was nog geen limonade of frisdrank (suiker was op de bon) en melk zou zuur worden.”

Naar: A. Kerkhoven-Splinter, www.historischmoordrecht.nl

BrON 6

© IISG/ Amsterdam

BrON 5 Voor het eerst sinds jaren is koffie weer zonder distributiebon verkrijgbaar. Foto uit 1951.

Wie was Willem Drees?

Willem Drees (1886-1988) was een van de belangrijkste personen van Nederland in de eerste jaren na de oorlog. Van 1948 tot 1958 was hij minister-president. Onder zijn leiding werkten de PvdA - de partij van Drees - de VVD en de christelijke partijen samen in de regering. Alle politieke partijen hadden immers hetzelfde doel: Nederland weer opbouwen na de oorlog.

Willem Drees hield niet van luxe. Hij leefde eenvoudig, rookte niet en dronk niet. Zijn levensstijl paste goed bij de mentaliteit van hard werken en zuinig leven in die tijd. Drees legde de basis voor de verzorgingsstaat: mensen die niet zelf hun geld konden verdienen, zoals bejaarden, werklozen en zieken, kregen voortaan een uitkering van de overheid.

Het gezin

Een gezin in de jaren vijftig van de vorige eeuw bestond uit een vader en een moeder, en hun kinderen. De rollen in het gezin lagen vast: vader was de baas en zorgde voor het inkomen, moeder zorgde voor het huishouden en de opvoeding van de kinderen. Het huishouden was een zware klus die veel tijd kostte. Er waren nog geen wasmachines of stofzuigers en bovendien waren gezinnen met zes tot tien kinderen heel gewoon. Geestelijk leiders zoals de pastoor en de dominee spoorden echtparen aan om veel kinderen te krijgen.

Hoewel de economie in de jaren vijftig weer begon te groeien, hadden de meeste mensen niet veel te besteden. Luxegoederen zoals auto’s konden maar weinig mensen betalen. Vakantie zat er voor de meesten ook niet in. Mensen spaarden hun geld en pas als iets echt versleten was en het geld bij elkaar was gespaard, dan kochten ze iets nieuws. Jongeren die werkten en nog thuis woonden, gaven wat ze verdienden aan hun ouders.

Die bijdrage was vaak hard nodig in het gezin. De wereld was voor de meeste mensen klein en overzichtelijk. Ze brachten veel vrije tijd thuis met het gezin door. Op zondag ging je met zijn allen naar de kerk.

Een vrouw over de jaren vijftig: “ De huizen bij ons in de straat hadden geen warm water, laat staan een douche. Je ging als kind op zaterdagavond in de tobbe op het aanrecht. Het water in de tobbe werd verhit op een gasstel. Later waste je je gewoon bij de kraan. Je wist niet beter. Ik ben een paar keer in het badhuis geweest om te douchen. Je ging met een opgerolde handdoek en een zeepdoos onder je arm naar het badhuis. Je mocht geloof ik 10 of 15 minuten douchen en dan kwam er een strenge badvrouw in een witte jas op je deurtje timmeren dat je eruit moest.”

Naar: Yvonne Kruk, www.geheugenvanoost.nl

Je eigen groep

In de jaren vijftig was de Nederlandse samenleving verdeeld in vier groepen (zuilen): katholieken, protestanten, socialisten en liberalen. Deze verdeeldheid heet de verzuiling Bijzonder was dat je alleen omging met mensen van je eigen zuil. Als katholiek ging je naar een katholieke kerk, een katholieke school, een katholieke jeugdvereniging en een katholieke voetbalclub. Kortom: je leefde in een wereld die alleen katholiek was.

Om erbij te horen, moest je je natuurlijk aan de regels van de zuil houden. Mensen luisterden dus naar de leiders van de zuil, zoals de pastoor of de dominee. Voor jongeren waren de regels duidelijk en streng. Als katholieke jongen met een protestants meisje verkering hebben, dat mocht echt niet! Als je met haar gezien werd door een bekende, dan wist al snel de hele buurt het. Dan werd er schande van gesproken en dat wilde je liever niet.

Er werd dus veel op elkaar gelet: de sociale controle was groot. Aan de ene kant was dat benauwend, want je kon niet doen wat je zelf wilde. Aan de andere kant gaf het een veilig gevoel, want mensen kenden elkaar en waren bij elkaar betrokken.

Seks? Bah!

Seksualiteit was een onderwerp waarover tot in de jaren zestig vrijwel niet werd gesproken. Kinderen kregen er geen uitleg over, maar ook volwassenen wisten er weinig van. Seks voordat je getrouwd was, hoorde niet. Seks had je niet voor je plezier, maar was vooral bedoeld om kinderen te krijgen. Seks tussen twee mannen of twee vrouwen kon al helemaal niet.

De Kerk verbood het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Veel mensen wisten niet hoe ze aan geboortebeperking konden doen en ook was het erg moeilijk om aan voorbehoedsmiddelen te komen. Condooms mochten bijvoorbeeld niet in de winkel worden verkocht. De pil bestond nog niet. Omdat seks voor het huwelijk streng verboden

© ANP / Nederlands Fotomuseum

BrON 8 Gezin aan de eettafel in de jaren vijftig. Foto uit 1956.

1 Zuinigheid, gehoorzaamheid en hard werken

was, hielden volwassenen de omgang tussen jongens en meisjes scherp in de gaten. Jongens en meisjes moesten fatsoenlijk met elkaar omgaan: op dansles mochten ze bijvoorbeeld niet wild of dicht tegen elkaar aan dansen, maar moesten ze stijldansen. Als een meisje zwanger raakte terwijl ze nog niet getrouwd was, was dat een grote schande.

Een ouder echtpaar over kamperen in de jaren vijftig:

“ Wij zagen er nogal jong uit toen we trouwden. En als we dan op een kampeerterreintje aankwamen, zeiden ze: ‘Daar is het meisjesgedeelte en daar het jongensgedeelte.’ ‘Ja, maar wij zijn getrouwd’, zeiden we dan. ‘Oja? Mogen we het trouwboekje dan zien?’ (...) Als ongetrouwd stel ging je ook niet stiekem bij elkaar in de tent liggen, want er was controle. Ze keken in je tent, midden in de nacht, of je er wel alleen in lag.”

Naar: Andere Tijden, 2003.

BrON 9

© Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad / Jan Stevens

BrON 10 Een agent spreekt een vrouw aan omdat zij te bloot over straat gaat. Foto uit 1960.

Opdrachten

Dit weet je al

1 De Tweede Wereldoorlog

a Wanneer was de Tweede Wereldoorlog in Nederland?

b Noem minstens drie belangrijke gebeurtenissen uit de periode van de Duitse bezetting van Nederland.

c Welke gevolgen had de oorlog voor het dagelijks leven van mensen?

Basisstof

2 Schade en verdriet door de oorlog

Lees: Puinruimen. Bekijk: bron 4.

a Veel mensen die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt, zeggen dat pas later in hun leven de ervaringen van de oorlog heel sterk terugkwamen. Bedenk waarom dat zo is.

b Waarom was het belangrijk om de infrastructuur, dus de wegen, spoorlijnen en bruggen, als eerste weer te herstellen?

3 Aan het werk!

Lees: Samenwerken.

a Regering, werkgevers en werknemers werkten samen aan de wederopbouw van Nederland. Geef aan wat ieders taak was.

Begin je antwoord zo: Werknemers: … Werkgevers: … Regering: …

b In het begrip harmoniemodel zit het woord ‘harmonie’, dat ‘goede samenwerking’ betekent.

Leg uit waarom de naam harmoniemodel past bij de Nederlandse economie na de Tweede Wereldoorlog.

c Kies de juiste woorden.

Door lage / hoge lonen waren de productiekosten voor een bedrijf laag / hoog. Hierdoor waren de prijzen van de producten laag / hoog. Het gevolg was dat de export daalde / steeg. Nederland kreeg daardoor meer / minder geld binnen, dat kon worden gebruikt voor de wederopbouw.

4 Willem Drees

Lees: Wie was Willem Drees?

Willem Drees paste als minister-president goed bij het Nederland van vlak na de Tweede Wereldoorlog. Leg uit waarom.

5 Indexcijfers

Bekijk: bron 11.

Het harmoniemodel en de wederopbouw waren een succes.

Leg uit waarom deze uitspraak klopt. Gebruik daarbij de cijfers uit de tabel in bron 11.

Indexcijfers industriële productie (1929=100)*

jaar indexcijfer jaar indexcijfer 1929 100 1945 29 1931 96 1947 100 1932 91 1949 134 1935 91 1951 153 1937 104 1953 173 1939 115 1955 192 1941 83 1957 204 1943 60 1959 225

* In deze tabel staat de productie in het jaar 1929 op 100. Aan de cijfers in de jaren daarna kun je zien of de productie is gedaald (het cijfer is dan minder dan 100) of juist gestegen (het cijfer is dan meer dan 100).

BrON 11

6 Wederopbouw

Je oefent: bruikbaarheid van bronnen Bekijk: bron 5.

a Wat zijn distributiebonnen?

b Geef van de volgende uitspraken aan of ze waar of niet waar zijn.

1 Bron 5 is een goed voorbeeld van de schaarste na de oorlog. waar / niet waar

2 Bron 5 is een goed voorbeeld van de succesvolle wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog. waar / niet waar

7 Schoolreisje

Lees: bron 6.

a Welke twee begrippen passen het best bij bron 6? Leg je keuze uit. Kies uit: schaarste – overvloed – verdriet – plezier – teleurstelling Doe het zo: … (begrip 1), want er staat: … (uitleg) … (begrip 2), want er staat: … (uitleg)

b Noem, naast de eerste zin, twee onderdelen uit bron 6 die duidelijk maken dat deze bron over de tijd na de Tweede Wereldoorlog gaat. Doe het zo:

1 Onderdeel 1: …

2 Onderdeel 2: …

8 Het gezin

Lees: Het gezin.

a Welke rollen hadden vader en moeder in het gezin?

b In katholieke en protestantse gezinnen werden vaak veel kinderen geboren. Hoe kwam dit?

c Waarom speelde in de jaren vijftig het leven van de meeste mensen zich af binnen het gezin? Geef twee redenen.

9 Toen en nu: wassen

Je oefent: Continuïneit en verandering

Lees: bron 7.

Vul de tabel in. Zet er ook bij of het hetzelfde is of anders.

Bij jou In Yvonnes jeugd Hetzelfde?

Warm water uit de kraan?

Douche in huis?

Hoe vaak wassen?

Naar het badhuis?

Hoe lang douchen?

10 Het gezin aan tafel

Bekijk: bron 8.

a Waarom zit de vader aan het hoofd van de tafel?

b De moeder heeft gekookt. Noem een beeldelement waaraan je dat kunt zien.

c In de jaren vijftig zat het hele gezin ’s ochtends en ’s avonds aan de eettafel en at samen de maaltijd. Dat is nu vaak niet meer zo, omdat beide ouders werken en kinderen na school hun eigen dingen te doen hebben.

Hoe is dat bij jou thuis?

d Geef van de volgende uitspraken aan of ze juist of onjuist zijn.

1 Het geloof speelde in de jaren vijftig in de meeste gezinnen een belangrijke rol. juist / onjuist

2 Het gezin op de foto bestaat uit een vader, een moeder en zes kinderen. Dit is voor die tijd een ongewoon groot gezin. juist / onjuist

11 Verzuiling

Lees: Je eigen groep.

a Wat is verzuiling?

b Welke vier zuilen waren er in de jaren vijftig?

c De woorden ‘gezag’ en ‘gehoorzaamheid’ passen goed bij de verzuiling.

Wie hadden er gezag in de periode van de verzuiling?

d Wie moesten er gehoorzaam zijn?

e Waarom was de sociale controle groot in de periode van de verzuiling?

12 Dansles

Je oefent: standplaatsgebondenheid

Bekijk: bron 12.

a Wat valt je op aan de foto?

Kijk naar kleding, manier van dansen, locatie.

b Leg uit dat deze manier van dansen past bij de jaren vijftig.

c In discotheken wordt tegenwoordig heel anders gedanst.

Hoe komt dit, denk je?

13 Seksualiteit

Lees: Seks? Bah!, en: bron 9.

a Waarom werd er zo streng gecontroleerd of ongetrouwde stelletjes niet samen in een tent sliepen?

b Gelovige echtparen werden door de Kerk aangespoord om veel kinderen te krijgen. Er was nog een andere reden waarom er zoveel grote gezinnen waren. Welke?

c Stel: in de jaren vijftig raakt een katholieke vrouw van 23 jaar zwanger terwijl ze niet getrouwd is.

Hoe zullen haar ouders waarschijnlijk reageren?

d Stel, jij bent 23 jaar en jij of je vriendin wordt zwanger terwijl jullie niet getrouwd zijn. Hoe zullen jouw ouders reageren, denk je?

14 Te bloot?

Bekijk: bron 10.

a Waarom spreekt de agent deze vrouw aan?

b Wat vinden jullie daarvan?

c Stel: jullie zijn ontwerpers en wonen in een badplaats in de jaren vijftig. Het gebeurt regelmatig dat vrouwen in bikini van het strand naar huis lopen. Het gemeentebestuur wil dat niet meer. Daarom krijgen jullie de opdracht om een poster te ontwerpen die dat duidelijk maakt. De posters zullen overal te zien zijn voor de badgasten. Ontwerp samen deze poster.

15 Kennis over seksualiteit

Je oefent: bruikbaarheid en betrouwbaarheid van bronnen

Lees: bron 13.

a Stel: je doet onderzoek naar de mentaliteit in de jaren vijftig. Is bron 13 daarvoor bruikbaar?

b Wie is de maker van de bron?

c Welk doel heeft de maker van de bron?

d Hoe komt de maker van de bron aan de informatie?

e Klopt de informatie uit de bron met wat je al weet over dit onderwerp?

f Hoe betrouwbaar vind je deze bron?

© Nederlands fotomuseum

BrON 12 Omdat er aparte jongens- en meisjesscholen waren, was dansles voor jongens en meisjes vaak de enige gelegenheid om elkaar op een nette manier te ontmoeten. Foto uit 1947.

Een vrouw die opgroeide in de jaren vijftig

“ Waar kinderen vandaag kwamen, wist ik wel, maar over andere vormen van seksualiteit wist ik helemaal niets. Toen ik al getrouwd was, las ik ineens het woord homofiel. Mijn man wist ook niet wat het betekende, terwijl we toch allebei gestudeerd hadden. Toen hebben we een vriend van ons gebeld die Latijn kende, om te vragen of hij wist wat het was.”

Andere Tijden, VPRO.

BrON 13

16 Denken over relaties en seksualiteit

Het belang van geschiedenis: Bij geschiedenis leer je dat hoe mensen over dingen denken, kan veranderen. Zeventig jaar geleden was bijvoorbeeld homoseksualiteit in Nederland onbespreekbaar.

a Leg uit welke gevolgen de denkbeelden over relaties en seksualiteit konden hebben op het leven van mensen.

b Noem nog twee voorbeelden van hoe het denken over liefde en relaties nu anders is dan zeventig jaar geleden.

Vat samen

17 De jaren van wederopbouw

a Wat is de deelvraag van dit hoofdstuk? Kijk op de eerste bladzijde van dit hoofdstuk. b Neem het schema (groot) over in je schrift en vul het in.

Onderwerp

Zo was het in de jaren vijftig Luxe leven? Verzuiling Gezin Seksualiteit

c Op welke manier probeerde Nederland in de jaren vijftig het land weer snel op te bouwen? d Welk begrip hoort bij de economische samenwerking in Nederland in de jaren vijftig?

e Zou jij in de jaren vijftig willen leven? Waarom wel of niet?

Verdieping

18 Polygoonjournaal

Zoek online naar het ‘polygoonjournaal’. Bekijk drie filmpjes.

a Waarover gaan de filmpjes?

b Op welke manier verschillen deze filmpjes van de items die je nu in het journaal ziet?

c Verklaar waarom het Polygoonjournaal in de jaren vijftig erg populair was.

d In 1987 stopte het Polygoonjournaal. Leg uit waardoor het Polygoonjournaal overbodig was geworden.

e Na de bevrijding hadden sommige Nederlandse meisjes een Amerikaanse of Canadese soldaat als vriendje. Negen maanden later zorgden de ‘bevrijdingsbaby’s’ voor een enorme piek in de geboortecijfers in Nederland. Stel: het Polygoonjournaal doet hier

1 Zuinigheid, gehoorzaamheid en hard werken

verslag van. Schrijf een tekst over deze bevrijdingsbaby’s van vijf tot tien zinnen. Let hierbij op het taalgebruik: gebruik ouderwetse woorden zoals ‘onzedelijk gedrag’, ‘in vervoering brengen’. Lees jouw tekst met een ‘polygoonstem’ voor, neem dit op en stuur het naar je docent.

Havo-opdracht

19 Marshallplan

Bekijk: bron 14 en lees het onderschrift. Welke boodschap wil de tekenaar van de spotprent overbrengen? Noem twee beeldelementen waaraan je dat kunt zien.

Doe het zo: Boodschap: … Dat zie je aan: 1 …, 2 … . ©

BrON 14 Tekenaar Jo Spier maakte in opdracht van de overheid propaganda voor het Marshallplan. Dit is een tekening uit het boekje ‘Het Marshall-plan en u’ dat hij daarvoor in 1949 maakte.

Onthouden: 1a-c, 3a, 3c, 6a, 8a-b, 9, 10c-d, 11a-e, 12a, 14a, 15b, 16a-b, 17a

Begrijpen: 2a-b, 3b, 4, 7a, 8c, 10a, 13a-b, 15c-d, 17b-d, 18a-b

Toepassen: 5, 6b, 12b-c, 13c-d, 14b-c, 15a, 15e, 17e, 18c, 18e

Analyseren: 7b, 10b, 18d, 19

Geschiedenis voor de bovenbouw van het vmbo

Beeld op het omslag

Jij luistert waarschijnlijk via je smartphone overal naar muziek. Maar zo’n zestig jaar geleden kon je alleen met een pick-up (platenspeler) naar je eigen muziek luisteren.

Na de wederopbouw, de periode na de Tweede Wereldoorlog, hadden mensen weer geld voor zo’n luxeproduct. Een bedrijf als Philips groeide daardoor enorm en bracht allerlei nieuwe apparaten op de markt, zoals de koffergrammofoon met luidspreker in het deksel die je op de voorkant van dit boek ziet.

Ook jongeren hadden nu zelf geld te besteden, bijvoorbeeld om een plaat te kopen van de Beatles of andere popmuziek, de muzieksoort voor jongeren die toen ontstond. Daarin herkenden jongeren zich, want in deze muziek klonk de nieuwe tijdgeest door. ‘The times they are a-changin’, zong hun held Bob Dylan.

In dit boek leer je over die veranderingen in cultuur en mentaliteit na de Tweede Wereldoorlog. Scan de QR-code voor meer informatie over de muziek waar jongeren in de jaren zestig naar luisterden, en over de veranderende mentaliteit in die jaren.