Bedrijfsadministratie, deel C by ThiemeMeulenhoff

COLOFON ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Voortgezet Onderwijs, Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie en Hoger Onderwijs Meer informatie over ThiemeMeulenhoff en een overzicht van onze leermiddelen: www.thiememeulenhoff.nl of via onze klantenservice (088) 800 20 16 ISBN 9781111263713 Eerste druk, eerste oplage, 2012 © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2012. Exemplaar voor verhuur. De eigendom blijft altijd bij de uitgever. Het is niet toegestaan deze uitgave te gebruiken zonder huurovereenkomst met de uitgever. Het is niet toegestaan deze uitgave onder te verhuren, te verkopen of anderszins ter beschikking van derden te stellen. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 Auteurswet j o het Besluit van 23 augustus 1985, Stbl., dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie (PRO), Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp (www.stichting-pro.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Voor meer informatie over het gebruik van muziek, film en het maken van kopieën in het onderwijs zie www.auteursrechtenonderwijs.nl. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

Inhoudsopgave ................................................ 1

Specifieke kapitaalboekingen bij een VOF, CV en BV 1.1 Inleiding 1.2 Hoe boek ik het eigen vermogen bij een VOF? 1.3 Hoe boek ik de privérekeningen bij een VOF? 1.4 Hoe verwerk ik de jaarafsluiting en winstverdeling bij een VOF? 1.5 Hoe houd ik de kapitaalrekeningen bij een CV bij? 1.6 Hoe boek ik het aandelenkapitaal bij een BV? 1.7 Hoe boek ik de winstverdeling bij een BV? Begrippenlijst Aan het werk Evaluatie

4 5 6 8 11 13 17 21 22 35

Werkprogramma voor de financiële administratie 2.1 Inleiding 2.2 Waar moet ik op letten bij het samenstellen van een jaarrekening? 2.3 Hoe pas ik het werkprogramma voor de financiële administratie toe? 2.4 Hoe stel ik een jaarrekening samen? Begrippenlijst Aan het werk Evaluatie

38 39 41 58 77 79 99

Periodeafsluiting in Twinfield 3.1 Inleiding 3.2 Hoe controleer ik de bezittingen in Twinfield? 3.3 Hoe controleer ik de schulden in Twinfield? 3.4 Hoe presenteer ik een periodeoverzicht vanuit Twinfield? Aan het werk Evaluatie

102 103 109 117 122 128

Trefwoordenregister

Specifieke kapitaalboekingen bij een VOF, CV en BV

Theorie ................................................ 1.1

INLEIDING De ondernemingsvormen vennootschap onder firma (VOF), commanditaire vennootschap (CV) en besloten vennootschap (BV) hebben gemeen dat het eigen vermogen afkomstig is van meer dan één persoon. In deze leereenheid leer je welke specifieke kapitaalboekingen je maakt bij de VOF, CV en BV. Je kijkt naar de kapitaalrekeningen die deze ondernemingsvormen gebruiken en naar de winstverdeling. Je begint met het bekijken van het eigen kapitaal bij de VOF. Een VOF heeft meerdere eigenaren. Daarom staan de verschillende kapitaalrekeningen op naam. De vennoten hebben ieder een privérekening waarop wordt geboekt volgens de boekingsregels van het eigen vermogen. Vervolgens leer je hoe je de boekingen maakt bij een jaarafsluiting en winstverdeling bij de VOF. De CV komt daarna ter sprake. Bij de CV is er een stille vennoot. De stille vennoot heeft ook een kapitaalrekening. Ten slotte lees je over de boekingen bij de BV. De BV is een rechtspersoon. Bij de BV ontstaat kapitaal door de uitgifte van aandelen. Daarom speelt het aandelenregister een belangrijke rol. In het aandelenregister staat hoe groot het gestorte aandelenkapitaal is van iedere aandeelhouder. Ook de winstverdeling en het omgaan met winstreserves komen in deze leereenheid aan de orde.

1.2

HOE BOEK IK HET EIGEN VERMOGEN BIJ EEN VOF? In deze leereenheid leer je hoe je het eigen vermogen van de VOF moet boeken en op de balans moet zetten. Bij de eenmanszaak is er maar één eigenaar. In de boekhouding kun je de inbreng van de eigenaar op de rekening 0.. Eigen vermogen boeken. Bij een VOF zijn er minstens twee eigenvermogenverschaﬀers. Voor iedere vennoot of firmant wordt een afzonderlijke vermogensrekening of kapitaalrekening onder vermelding van zijn naam geopend. De inbreng van de vennoten kan bestaan uit geld en/of goederen. Een vennoot kan bijvoorbeeld een auto inbrengen. In de oprichtingsakte van een VOF staat wat iedere vennoot oorspronkelijk heeft ingebracht en wat de waarde van deze inbreng is. De ingebrachte geldbedragen en goederen komen als bezittingen debet op de balans van de vennootschap te staan. Aan de creditzijde van de balans staat voor iedere vennoot de totale waarde van zijn inbreng als kapitaal vermeld. Hoe dat gaat, kun je in het volgende voorbeeld zien. VOF Frero Op 1 februari 2010 hebben de vennoten Willem Frederiks en Jesse Rodulfo VOF Frero opgericht. De onderneming zal haar bedrijf voorlopig in een gehuurd pand uitoefenen. De vennoten brengen het volgende in: – Totale inbreng Frederiks: € 100.000. Dit bedrag is zo samengesteld: • een bedrag per bank van € 40.000; • een auto ter waarde van € 25.000; • handelsgoederen ter waarde van € 35.000. – Totale inbreng Rodulfo: € 80.000. Dit bedrag is zo samengesteld: • een bedrag in contanten van € 5.000; • een bedrag per bank van € 75.000. Omdat een VOF meer dan één eigenaar heeft, vermeld je de namen bij elke kapitaalrekening: – 040 Kapitaal Frederiks; – 050 Kapitaal Rodulfo. Bij de inbreng debiteer je de verschillende rekeningen van bezit voor de waarde aan geld en goederen. Ook crediteer je de kapitaalrekening van elke vennoot voor de waarde van zijn inbreng. Je maakt bij elke vennoot een aparte journaalpost van de inbreng. De journaalposten zien er zo uit.

De journaalposten van de inbreng kun je ook samenvoegen tot één journaalpost van de hele inbreng van de vennoten.

De openingsbalans van de VOF per 1 februari 2010 ziet er zo uit.

Het kan voorkomen dat er enige tijd zit tussen het moment van de oprichting van de VOF en de daadwerkelijke inbreng van het geld en de goederen in de vennootschap. Je kunt dan een aparte journaalpost van de oprichting maken via het memoriaal. Als tussenrekening voor de waarde van de nog in te brengen bezittingen gebruik je de rekening 0.. Kapitaal (naam vennoot) nog te storten. Die journaalposten van VOF Frero zien er dan zo uit.

Uiteindelijk zal de balans er na de inbreng van de vennoten precies hetzelfde uitzien. 1

Controlevragen Aan welke zijde van de balans staan de kapitaalrekeningen van de vennoten van een VOF?

Waarom bevat de kapitaalrekening de naam van een vennoot?

KORTOM

1.3

Eigen vermogen bij een VOF – Een vennootschap onder firma (VOF) heeft meerdere eigenaren. – De eigenaren van een VOF noem je vennoten of firmanten. – Voor elke vennoot maak je een aparte kapitaalrekening aan onder vermelding van zijn naam. – De kapitaalrekeningen van de vennoten komen credit op de balans te staan. – De inbreng van vennoten kan bestaan uit geld en goederen. – Als de vennoten bij de oprichting van de VOF niet direct hun hele inbreng inbrengen, gebruik je een speciale rekening voor het niet gestorte deel van dat kapitaal: 0.. kapitaal (naam vennoot) nog te storten. – Een saldo van de rekening 0.. kapitaal (naam vennoot) nog te storten zet je als vordering op de vennoot debet op de balans.

HOE BOEK IK DE PRIVÉREKENINGEN BIJ EEN VOF? Bij de eenmanszaak gebruik je de rekening 0.. Privé als de eigenaar geld of goederen aan de zaak onttrekt voor privédoeleinden. Als de eigenaar een privéstorting doet, boek je dit ook op de rekening 0..

Privé. Een hulprekening van het eigen vermogen (HEV) gebruik je op dezelfde manier als de rekening eigen vermogen. De boekingsregel luidt dus zo.

Ook bij de VOF kunnen de vennoten geld of goederen uit de zaak nemen voor privédoeleinden. Deze privéopnamen kun je voor een groot gedeelte beschouwen als voorschotten op de te verwachten winstuitkeringen in dat jaar. De vennoten moeten immers leven van de inkomsten uit hun onderneming. Vennoten kunnen hun deelname in de zaak ook vergroten door een storting te doen. Een storting doen, kan alleen als de andere vennoten goedkeuring geven. Om deze opnamen en stortingen in de boekhouding vast te leggen, gebruik je voor elke vennoot een aparte rekening Privé. Bij elke privérekening vermeld je de naam van de vennoot. Zo kun je bijhouden welk bedrag een vennoot voor privédoeleinden aan de zaak heeft onttrokken of in de zaak heeft gestort vanuit zijn privévermogen. De privérekeningen zijn hulprekeningen van het eigen vermogen, net zoals bij een eenmanszaak. Door privéonttrekkingen neemt het (eigen) kapitaal van een vennoot af. Door stortingen neemt het (eigen) kapitaal toe. In het volgende voorbeeld zie je hoe je de boekingsregel voor hulprekeningen van het eigen vermogen toepast op de privérekeningen. Vervolg VOF Frero Over de maand april 2010 zijn de volgende financiële feiten bekend.

De journaalposten van deze financiële feiten zien er zo uit.

Controlevragen Welke boekingsregel hanteer je voor de privérekeningen van de vennoten?

Debiteer of crediteer je de privérekening van een vennoot als de vennoot geld of goederen aan de VOF onttrekt?

KORTOM

Privérekeningen bij een VOF – Voor elke vennoot gebruik je in de boekhouding een aparte privérekening in rubriek 0 onder vermelding van de naam van de vennoot: 0.. Privé (naam vennoot). – De privérekeningen van de vennoten zijn hulprekeningen van het eigen vermogen. – De boekingsregel voor hulprekeningen van het eigen vermogen (HEV) pas je toe op de privérekeningen van de vennoten.

1.4

HOE VERWERK IK DE JAARAFSLUITING EN WINSTVERDELING BIJ EEN VOF? Bij een eenmanszaak boek je het saldo van de rekening 0.. Privé als hulprekening van het eigen vermogen aan het eind van het boekjaar over naar de rekening 0.. Eigen vermogen. De privérekeningen van de vennoten bij een VOF worden in de beroepspraktijk aan het eind van het boekjaar ook naar de kapitaalrekeningen van de vennoten overgeboekt . Argumenten hiervoor zijn: – De privérekeningen zijn gedurende het boekjaar hulprekeningen van het eigen vermogen. – Aan het eind van het boekjaar moeten ze dus gewoon worden overgeboekt naar het eigen vermogen van elke vennoot (= kapitaalrekening). – Op deze manier wordt op de kapitaalrekeningen de werkelijke inbreng van elke vennoot op de balansdatum voor de juiste waarde vastgelegd. – Als je het oorspronkelijke bedrag van de vermogensdeelname van de vennoten wilt weten, kun je dat in het oprichtingscontract van de VOF vinden. Bij een eenmanszaak voeg je de gemaakte winst aan het eind van het boekjaar toe aan het eigen vermogen van de eenmanszaak. Er is immers maar één eigenaar. Uitgaande van de beroepspraktijk boek je bij de VOF aan het eind van een boekjaar de saldi van de privérekeningen over naar de kapitaalrekeningen van de vennoten. De behaalde winst is voor de eigenaren van een onderneming. Bij de VOF staan in de oprichtingsakte de afspraken over de winstverdeling tussen de vennoten. Vaak wordt eerst aan elke vennoot een interestvergoeding verstrekt over het kapitaal dat de vennoot heeft geïnvesteerd. Hoe de resterende winst verder wordt verdeeld, hangt onder andere af van de vermogensdeelname en het aantal uren arbeid die de vennoten hebben verricht. Het is wettelijk verboden dat de gehele winst ten gunste van één vennoot komt. Een verlies mag wel helemaal voor rekening van één vennoot komen. In het volgende voorbeeld zie je hoe de winst bij VOF Canver wordt verdeeld. VOF Canver De volgende rekeningen staan op de gedeeltelijke saldibalans bij VOF Canver.

De winst over 2010 zal bij VOF Canver zo worden verdeeld: – De vennoten ontvangen eerst 5% interest over het geïnvesteerde kapitaal per 1 januari van het boekjaar. – Gedurende het boekjaar waren er geen mutaties op de rekeningen 040 Kapitaal Cantrijn en 050 Kapitaal Verdaas. – Als vergoeding voor de verrichte arbeid ontvangt Cantrijn € 30.000 en Verdaas € 20.000. – Het restant verdelen de vennoten onderling in gelijke delen. Elke vennoot ontvangt eerst 5% interest over het per 1 januari 2010 in de vennootschap geïnvesteerde kapitaal. Dat betekent voor Cantrijn: 5% van € 156.400 = € 7.820 en voor Verdaas 5% van € 203.200 = € 10.160. De overwinst bedraagt het volgende.

Je kunt uiteindelijk de volgende opstelling van de volledige winstverdeling maken.

Een winstsaldo staat credit op de saldibalans, omdat door winst het eigen vermogen toeneemt. De rekening 060 Winstsaldo 2010 debiteer je bij de verdeling van de winst. De toegekende winst voeg je toe aan de kapitaalrekening van elk van de vennoten. Deze rekeningen crediteer je, want door de winstverdeling zal het (eigen) kapitaal van de vennoten toenemen. De voorafgaande journaalpost van de winstverdeling per 31 december 2010 ziet er zo uit.

Vervolgens boek je de saldi van de privérekeningen van de vennoten over naar hun kapitaalrekeningen. De privérekeningen van beide vennoten hebben een debetsaldo. Alle vennoten hebben dus per

saldo geld of goederen aan de vennootschap onttrokken. De vermogens van de vennoten nemen dan af. Daarom moet je ze debiteren. De voorafgaande journaalpost hiervan ziet er op 31 december 2010 zo uit.

Als je de voorafgaande journaalposten van de winstverdeling en de overboeking van de privérekeningen in een gedeeltelijke kolommenbalans per 31 december 2010 verwerkt, krijg je:

Je kunt nu via een vermogensvergelijking een controleberekening maken voor het kapitaal van elke vennoot over 2010. Die ziet er zo uit.

Controlevragen Waar kun je het oorspronkelijk door elk van de vennoten ingebrachte deel van hun deelname in de VOF vinden?

Mag een eventueel verlies van een VOF gedragen worden door slechts één vennoot in een VOF?

Noem minimaal twee argumenten voor het overboeken van de privérekeningen van de vennoten naar de rekening van het eigen vermogen aan het eind van het boekjaar.

KORTOM

1.5

Jaarafsluiting en winstverdeling bij een VOF – De privérekeningen van de vennoten bij een VOF zet je niet apart op de balans, maar boek je aan het eind van het boekjaar over naar de kapitaalrekeningen van elk van de vennoten. – De afspraken over de winstverdeling staan in de oprichtingsakte van de VOF. – Bij de winstverdeling zien de afspraken er vaak zo uit: • Meestal wordt eerst een interestvergoeding verstrekt over het geïnvesteerde kapitaal van elke vennoot in de VOF. • De verdeling van de resterende winst is meestal gebaseerd op het ingebrachte kapitaal en het aantal uren aan arbeid die de vennoten hebben verricht. – Het is wettelijk verboden de gehele winst aan slechts één vennoot uit te keren. – Een verlies mag wel ten laste van één vennoot komen. – De uit te keren winst boek je over naar de kapitaalrekeningen van elke vennoot in de VOF.

HOE HOUD IK DE KAPITAALREKENINGEN BIJ EEN CV BIJ? De rekeningen die je in de boekhouding gebruikt voor de beherende vennoten van de commanditaire vennootschap (CV), zijn dezelfde als die bij de VOF. Behalve beherende vennoten zijn er ook één of meer stille vennoten in de CV. Het kan voorkomen dat de stille vennoot in het verleden een beherende vennoot is geweest. Bijvoorbeeld een beherende vennoot die met pensioen is gegaan en uit de VOF is getreden. Hij kan zijn kapitaal of een deel ervan in de VOF laten zitten. Vanaf dat moment is hij een stille vennoot, een soort geldschieter voor de vennootschap. De VOF is veranderd in een commanditaire vennootschap. Hij mag zich dan niet meer met de dagelijkse gang van zaken bemoeien. Als commanditaire vennoot behoudt hij wel het recht op een winstaandeel. Hij loopt immers risico met het bedrag van zijn vermogensdeelname. De speciale rekeningen van stille vennoten zijn: – 0.. Commanditair kapitaal (naam commanditaire vennoot); – 0.. Commanditair kapitaal (naam commanditaire vennoot) nog te storten; – 0.. Winstaandeel commanditaire vennoot (naam commanditaire vennoot). Je ziet in de bovenstaande rekeningen dat de positie van de commanditaire vennoot anders is dan die van de beherende vennoten. De commanditaire vennoot heeft geen privérekening. Hij heeft immers geen zeggenschap in de CV meer. Zijn winstaandeel wordt ook niet aan zijn commanditaire kapitaal toegevoegd, maar op een aparte rekening 0.. Winstaandeel commanditaire vennoot geboekt. De commanditaire vennoot kan wel een rekening-courant bij de CV hebben. In het volgende voorbeeld kun je zien hoe vanuit een VOF een CV ontstaat. VAN VOF NAAR CV De gedeeltelijke saldibalans van de VOF K. Schenk & Zoon per 1 maart 2010 ziet er zo uit.

Op 1 maart 2010 treedt K. Schenk als beherende vennoot uit de VOF. Hij heeft de volgende afspraken gemaakt: – K. Schenk laat € 250.000 als commanditair kapitaal in de CV zitten. – Als goodwill ontvangt K. Schenk € 25.000. – De afrekening met K. Schenk gebeurt direct per bank. Op dezelfde datum wordt zijn andere zoon, B. Schenk, beherende vennoot van Schenk & Zoon CV. Het bedrag van zijn vermogensdeelname is vastgesteld op € 200.000. Dit bedrag zal hij op de bankrekening van de commanditaire vennootschap storten. Eerst bereken je het bedrag dat K. Schenk bij het uittreden als beherende vennoot per bank ontvangt. De deelname van K. Schenk wordt teruggebracht van € 485.000 als beherende vennoot tot € 250.000 commanditair kapitaal. Daarnaast krijgt K. Schenk € 25.000 als goodwill. Verder moet het saldo van de rekening 041 Privé K. Schenk worden verrekend. Samengevat ziet de afrekening aan K. Schenk er zo uit.

Vervolgens kun je de journaalposten maken van: – het uittreden van K. Schenk als beherende vennoot (en het toetreden als stille vennoot); – het toetreden van B. Schenk als nieuwe beherende vennoot. De vermogensdeelname van K. Schenk als beherende vennoot moet je uit de boeken verwijderen. De rekening 040 kapitaal K. Schenk debiteer je voor € 485.000. Daartegenover crediteer je de rekening 070 Commanditair kapitaal K. Schenk voor € 250.000. Het debetsaldo op de rekening 041 Privé K. Schenk moet ook verdwijnen. Dat doe je door deze te crediteren. Als goodwill debiteer je de rekening 006 Goodwill. In het uiteindelijke bedrag van € 212.500 dat aan commanditaire vennoot K. Schenk wordt betaald, zit ook de € 25.000 die hij als goodwill bij zijn uittreden krijgt. De goodwill staat voorlopig als een immateriële bezitting op de balans van de CV. De goodwill zal op niet al te lange termijn uit de boeken verdwijnen door er periodiek op af te schrijven. Je journaliseert het volgende.

WINSTVERDELING BIJ EEN CV In het volgende voorbeeld kun je zien hoe je de winstverdeling bij een CV journaliseert.

CV B.Taminiau & H. Cohen In de commanditaire vennootschap B. Taminiau & H. Cohen is over 2010 een winst van € 225.000 behaald. Deze winst zal zo verdeeld worden.

De journaalposten komen er zo uit te zien.

Controlevragen Welke twee soorten vennoten onderscheid je bij een CV?

Waarom heeft een stille vennoot geen privérekening binnen de CV?

KORTOM

1.6

Kapitaalboekingen bij een CV – Bij een commanditaire vennootschap (CV) maak je onderscheid tussen beherende vennoten en stille of commanditaire vennoten. – De stille vennoot is geldschieter en mag zich niet bemoeien met de dagelijkse leiding van de CV. – Voor de commanditaire vennoten zijn speciale rekeningen in gebruik: • 0.. Commanditair kapitaal (naam commanditaire vennoot); • 0.. Commanditair kapitaal (naam commanditaire vennoot) nog te storten; • 0.. Winstaandeel commanditaire vennoot (naam commanditaire vennoot). – De rekening 0.. Winstaandeel commanditaire vennoot (naam commanditaire vennoot) crediteer je bij de winstverdeling voor zijn winstaandeel.

HOE BOEK IK HET AANDELENKAPITAAL BIJ EEN BV? HET EIGEN VERMOGEN BIJ DE BV Je kunt een aandeel zien als een bewijs van deelname in het eigen vermogen van de BV. Het eigen vermogen van de BV wordt bijeengebracht door een aantal aandeelhouders. De aandeelhouders zijn mede-eigenaar van de BV. Een aandeelhouder bij een BV is beperkt aansprakelijk tegenover de schuldeisers van de vennootschap. De BV is een rechtspersoon. De aandeelhouders kunnen nooit meer verliezen dan het bedrag van deelname in aandelen. Het eigen vermogen bestaat uit het maatschappelijk aandelenkapitaal en de reserves. De wet spreekt nadrukkelijk over aandelenkapitaal en niet over aandelenvermogen, hoewel je geleerd hebt dat aan de creditzijde van een balans het eigen vermogen van een onderneming staat.

HET AANDELENKAPITAAL BIJ OPRICHTING VAN EEN BV De naam besloten vennootschap geeft aan dat niet zomaar iedereen als mede-eigenaar kan deelnemen in een BV. Een BV geeft daarom ook geen aandeelbewijzen uit, maar noteert in het aandelenregister de namen van de eigenaren en de nominale waarde van het aandeel waarvoor de eigenaren deelnemen in de BV. Het aandelenkapitaal van de BV wordt meestal bijeengebracht door een beperkt aantal personen. Het kan zelfs voorkomen dat er slechts één aandeelhouder in de BV is, die tevens directeur is. Je noemt hem de directeur-grootaandeelhouder (dga). De omvang van het geplaatste en gestorte aandelenkapitaal van BV’s die na 1986 zijn opgericht, moet wettelijk minimaal € 18.000 zijn. In het volgende voorbeeld leer je welke boekingen je maakt bij de oprichting van een BV. Jansen de Wit BV Wouter Jansen en Simon de Wit besluiten Jansen de Wit BV op te richten met een aandelenkapitaal van € 500.000. Jansen zal voor nominaal € 300.000 deelnemen, terwijl het aandeel van De Wit nominaal € 200.000 bedraagt. Nadat ze aan alle formaliteiten hebben voldaan, worden de bedragen op 1 maart 2010 op de bankrekening van de BV bijgeschreven. Het aandelenkapitaal behoort tot het eigen vermogen van de BV. Daarom noteer je het aandelenkapitaal aan de creditzijde van de balans. De BV is rechtspersoon. Daarom noteer je de verdeling van het aandelenkapitaal over de eigenaren niet op de balans van de BV. De journaalpost van de oprichting en storting ziet er dan zo uit.

De openingsbalans van de nieuwe BV ziet er op 1 maart 2010 zo uit.

De BV beschikt nu over eigen vermogen. Nu kan de BV vreemd vermogen aantrekken en de noodzakelijke bezittingen aanschaﬀen. UITBREIDING VAN HET AANDELENKAPITAAL BIJ EEN BV Om toe te treden als mede-eigenaar tot een bestaande BV heb je toestemming nodig van de overige aandeelhouders (vennoten). Een uittredende aandeelhouder mag ook niet zomaar zijn aandeel aan een ander overdragen. Hiervoor moet in de statuten een blokkeringsregeling worden opgenomen. De uittredende vennoot moet zijn aandeel eerst aan de andere vennoten aanbieden. Pas als de aandeelhouders het aandeel niet willen overnemen, mogen derden het aandeel overnemen. Een

uitzondering op deze regel is de overdracht aan familie. De uittredende aandeelhouder mag zijn aandeel wel overdragen aan bepaalde familieleden, zoals de echtgenote of bloedverwanten in de rechte lijn (broers, zussen, zonen en dochters). Het is aantrekkelijk vennoot te worden in een BV die behoorlijk winstgevend is. Daarom moet een nieuwe vennoot meer dan de nominale waarde van zijn aandeel betalen. Een deel van de niet uitgekeerde winst gaat door de toetreding natuurlijk ook naar de nieuwe aandeelhouders. In het volgende voorbeeld kun je zien welke boeking je maakt bij de uitbreiding van het aandelenkapitaal van een BV. Intertank BV De samenstelling van het eigen vermogen van Intertank BV ziet er per 31 maart 2010 zo uit.

Besloten wordt het aandelenkapitaal met nominaal € 250.000 uit te breiden. Twee nieuwe aandeelhouders zullen voor € 350.000 deelnemen. Hun inbreng is op 1 april 2010 per bank voldaan. Het nominale aandelenkapitaal neemt met € 250.000 toe. Daarom crediteer je voor dat bedrag de rekening 040 Aandelenkapitaal. De nieuwe aandeelhouders betalen € 100.000 méér dan de nominale waarde van hun aandeel in Intertank BV. Dit bedrag van € 100.000 reken je tot het eigen vermogen van de BV. Het is immers door een van de eigenaren in de BV gebracht. Het bedrag van € 100.000 heet agio en verantwoord je op de rekening 043 Agioreserve. De journaalpost ziet er dan zo uit.

Het eigen vermogen staat nu zo op de balans van Intertank BV.

Een BV heeft niet altijd direct het gehele bedrag van het eigen vermogen nodig. Het bedrag van de emissie van aandelen kan bijvoorbeeld nodig zijn om een aantal nieuwe machines aan te schaﬀen. Als de aanschaf van de machines in gedeelten gebeurt, hoeven de stortingen ook niet in één keer te gebeuren. Het gehele bedrag zou alleen nodig zijn als alle machines in één keer worden aangeschaft.

Allmillmö BV Allmillmö BV wil haar aandelenkapitaal met nominaal € 300.000 uitbreiden. De drie nieuwe vennoten betalen in totaal € 375.000 voor hun deelname in Allmillmö BV. De onderneming heeft niet direct het gehele bedrag nodig. De nieuwe vennoten zullen daarom voorlopig € 225.000 storten. De aandeelhouders zullen in de toekomst nog moeten storten: € 375.000 – € 225.000 = € 150.000. Er ontstaat dus een vordering op de nieuwe aandeelhouders van € 150.000. Je debiteert daarvoor de rekening 042 Aandeelhouders nog te storten voor € 150.000. De rekening 043 Agioreserve crediteer je voor het bedrag dat boven pari wordt geplaatst: € 375.000 – € 300.000 = € 75.000. De journaalpost ziet er dan zo uit.

De nieuwe aandeelhouders van Allmillmö BV storten enkele maanden later het resterende bedrag van hun deelname op de bankrekening van de BV. De vordering van de BV op de nieuwe aandeelhouders verdwijnt nu. De rekening 042 Aandeelhouders nog te storten crediteer je. De journaalpost ziet er zo uit.

Controlevragen Wat is de agioreserve bij een BV?

Welke rekening gebruik je om aan te geven dat een aandeelhouder nog een deel van zijn inbreng verschuldigd is? Staat deze rekening debet of credit op de balans van de BV?

KORTOM

Aandelenkapitaal bij een BV – Het eigen vermogen bij een BV staat op de balans aan de creditzijde onder Aandelenkapitaal. – De BV houdt in een aandelenregister bij voor welke bedragen elke aandeelhouder in de BV deelneemt. – In de statuten van een BV komt vaak een blokkeringsregeling voor waarin staat dat een uittredende aandeelhouder zijn aandeel niet zomaar aan een ander mag overdragen. – Bij uitbreiding van het aandelenkapitaal van een BV betalen de nieuwe aandeelhouders vaak meer dan de nominale waarde van hun aandeel. – Het bedrag dat aandeelhouders boven de nominale waarde van hun aandeel betalen, heet agio en boek je credit op de rekening 0.. Agioreserve. – De rekening 0.. Agioreserve behoort tot het eigen vermogen van de BV. – Als aandeelhouders in een BV niet direct hun gehele inbreng storten, boek je het nog te storten bedrag als vordering van de BV op de aandeelhouders debet op de rekening 0.. Aandeelhouders nog te storten.

1.7

HOE BOEK IK DE WINSTVERDELING BIJ EEN BV? Een onderneming streeft naar winst en continuïteit op lange termijn. De winst van de onderneming komt toe aan de eigenaren. Maar ook de Belastingdienst eist een deel van de winst op. Het deel van de winst dat aan de aandeelhouders van de BV toekomt, kan worden uitgekeerd in de vorm van dividend of in de onderneming blijven voor de financiering van nieuwe activiteiten. Als een deel van de winst in de onderneming blijft, is dat goed voor de continuïteit van de onderneming. Een groeiende onderneming heeft immers een groeiende kapitaalbehoefte. Voordat de winst door de eigenaren verdeeld kan worden, is een belangrijk deel van de winst al in de vorm van vennootschapsbelasting naar de Belastingdienst gegaan. Het tarief van de vennootschapsbelasting is vanaf 2007 als volgt samengesteld: – 20% over de behaalde winst tot € 25.000; – 23,5% op het gedeelte van de winst tussen € 25.001 en € 60.000; – 25,5% op elke euro winst boven de € 60.000. Voor het gemak gaan we ervan uit dat het tarief van de vennootschapsbelasting 25% bedraagt over elke euro behaalde winst. De winst na aftrek van vennootschapsbelasting kan daarna volgens bepalingen in de statuten of besluiten in de algemene vergadering van aandeelhouders verdeeld worden door: – winstuitkering in de vorm van dividend aan de aandeelhouders. Het dividend wordt uitgedrukt in een percentage van het nominale geplaatste aandelenkapitaal. De onderneming die het dividend uitkeert, is wettelijk verplicht 15% dividendbelasting in te houden op het uit te keren dividend. Dividendbelasting is net als de loonbelasting een voorheﬃng op de inkomstenbelasting. Dat betekent dat het ingehouden bedrag aan dividendbelasting door de Belastingdienst wordt verrekend met de uiteindelijk verschuldigde inkomstenbelasting door de aandeelhouder; – toevoeging van een deel van de winst aan de reserves. Een deel van de winst wordt aan de winstreserve toegevoegd. Deze winstreserve komt vaak voor onder de algemene reserve. Deze rekening valt onder de groep Overige reserves. Als er slechts één directeur-grootaandeelhouder is, kan hij zelf beslissen hoeveel winst er wordt uitgekeerd en gereserveerd. Je gaat eerst een eenvoudig voorbeeld van de winstverdeling bij een BV bekijken. Daarna komen lastiger winstverdelingen aan de orde. Zwinsheul BV De gedeeltelijke balans van Zwinsheul BV per 31 december 2010 ziet er zo uit.

De verschuldigde vennootschapsbelasting (VPB) bedraagt 25%. Na aftrek van vennootschapsbelasting wordt de gehele winst in de vorm van dividend ter beschikking gesteld aan de aandeelhouders.

TIP Ter verduidelijking: 25% is gekozen voor de eenvoud van het rekenen. In de praktijk wordt de vennootschapsbelasting voor BV’s berekend via drie schijven 20%, 23,5% en 25,5%.

Je gaat eerst bekijken hoe je het dividendpercentage berekent. Het dividendpercentage is het dividend uitgedrukt als percentages van het gestorte aandelenkapitaal. Vervolgens zie je hoe je een opstelling van de winstverdeling maakt. Ten slotte zie je de journaalpost van de winstverdeling. Je gaat de winst na aftrek van vennootschapsbelasting berekenen. De hele winst na aftrek van vennootschapsbelasting wordt uitgekeerd.

Dit bedrag van € 22.500 zal als dividend worden uitgekeerd.

Je kunt onderscheid maken tussen brutodividend en nettodividend. De uitkerende BV is verplicht 15% dividendbelasting in te houden bij de uitbetaling van dividend. Het brutodividend is het dividend voordat de dividendbelasting eraf is. Het nettodividend is dan het dividend dat na inhouding van de dividendbelasting wordt uitbetaald. Als je spreekt over het dividendpercentage, gaat het altijd over het percentage voor het brutodividend. De opstelling van de winstverdeling over 2010 ziet er nu zo uit.

Het winstsaldo staat credit op de balans, omdat het tot het eigen vermogen van de onderneming behoort. Als je de winst gaat verdelen, debiteer je de rekening 049 Winstsaldo 2010. Door de winstverdeling ontstaan er direct opeisbare schulden bij de onderneming: – aan de Belastingdienst vanwege de verschuldigde vennootschapsbelasting op de rekening 160 Te betalen vennootschapsbelasting; – aan de Belastingdienst in de vorm van de ingehouden dividendbelasting op de rekening 163 Te betalen dividendbelasting; – aan de aandeelhouders in de vorm van het uit te keren nettodividend op de rekening 162 Te betalen dividend. De bedragen voor de journaalpost kun je uit de berekening bij de winstopstelling opmaken. De journaalpost gaat er op basis van een memostuk zo uitzien.

Met het volgende voorbeeld ga je nu kijken welke boekingen je maakt van de betaling van: – het (netto) dividend aan de aandeelhouders van een BV; – de dividendbelasting; – de vennootschapsbelasting. Vervolg Zwinsheul BV In 2011 hebben de volgende betalingen per bank over de winstverdeling bij Zwinsheul BV over 2010 plaatsgevonden.

De journaalposten zien er zo uit.

Vaak wordt een deel van de winst niet uitgekeerd, maar in de onderneming gehouden. Dat betekent dat die ingehouden winst aan de algemene reserve wordt toegevoegd. Dat zie je in het volgende voorbeeld. Kangoeroe BV De gedeeltelijke balans van Kangoeroe BV per 31 december 2010 ziet er zo uit.

De vennootschapsbelasting bedraagt 25%. De dividendbelasting bedraagt 15%. Het dividendpercentage zal volgens de statuten 8% bedragen. Een eventueel restant van de winst wordt aan de algemene reserve toegevoegd.

Als je nu een opstelling van de winstverdeling maakt, krijg je het volgende.

De journaalpost van deze winstverdeling ziet er zo uit.

Controlevragen Op welke rekening boek je de verschuldigde vennootschapsbelasting van een BV?

Op welke rekening boek je het bedrag dat een BV niet uitkeert aan de aandeelhouders van een BV?

KORTOM

Winstverdeling bij een BV – Over de behaalde winst van een BV is vennootschapsbelasting verschuldigd. – Het tarief van de vennootschapsbelasting is zo samengesteld: • 20% over de behaalde winst tot € 25.000; • 23,5% op het gedeelte van de winst tussen € 25.001 en € 60.000; • 25,5% op elke euro winst boven de € 60.000. – De winstuitkering aan de aandeelhouders heet het dividend. – Over het uit te keren dividend moet de BV 15% dividendbelasting inhouden en afdragen aan de Belastingdienst. – Vaak wordt een deel van de winst van de BV ingehouden en aan de winstreserve van de BV toegevoegd. – De winstreserve bij een BV kom je meestal tegen onder de naam 0.. Algemene reserve en reken je tot de Overige reserves van de BV. – Het dividendpercentage druk je uit als percentage van het (gestorte) aandelenkapitaal. – Je kunt onderscheid maken in: • brutodividend, dat is het dividend voor aftrek van de dividendbelasting; • nettodividend, dat is het dividend na aftrek van de dividendbelasting. – Voordat je de winstverdeling journaliseert, is het handig eerst een opstelling van winstverdeling te maken.

Begrippenlijst ................................................ goodwill Immaterieel actief, dat bestaat uit de vergoeding die de oude eigenaar krijgt bij de overdracht van de onderneming vóór de naamsbekendheid en de klantenkring van de bestaande onderneming op het moment van overdracht. agio Het deel van het bedrag dat aandeelhouders betalen boven de nominale waarde van hun aandeel in een BV. emissie van aandelen Uitgifte van aandelen door een BV. pari Nominale waarde.

Aan het werk ................................................ OPDRACHTEN 1

Journaliseer de oprichting van VOF Wamo. Op 1 september 2010 besluiten Willem de Waal en Chris van Mourik een vennootschap onder firma op te richten onder de naam VOF WAMO. De inbreng van De Waal bedraagt € 100.000 en de inbreng van Van Mourik € 50.000. De inbreng van de vennoten is zo samengesteld.

In de boekhouding van de VOF komen de volgende rekeningen voor: – 003 Inventaris – 004 Auto’s – 040 Kapitaal firmant De Waal – 050 Kapitaal firmant Van Mourik – 100 Kas – 110 Bank – 120 Postbank – 700 Voorraad goederen

Geef op een apart papier de journaalposten van de inbreng van beide vennoten per 1 september 2010.

Stel de balans samen van VOF WAMO per 1 september 2010.

Geef de journaalposten van de oprichting van VOF WAMO als er van de oprichting en de inbreng aparte boekingen worden gemaakt. Naast de al gegeven rekeningen kun je ook gebruikmaken van de rekeningen: – 042 Kapitaal firmant De Waal nog te storten – 052 Kapitaal firmant Van Mourik nog te storten

Berg de uitwerking van deze opdracht op in je dossier. Geef duidelijk aan dat het om VOF WAMO gaat. Journaliseer de oprichting van VOF Keikon. Op 31 augustus 2010 richten Jan de Keizer en Karel Konings een VOF op onder de naam Keikon. De inbreng van beide vennoten is zo samengesteld: – De Keizer stort € 86.000 op de bank en Konings zal € 40.500 naar de Postbankrekening van de VOF overschrijven. – De Keizer brengt een computer ter waarde van € 12.600 en een vrachtwagen ter waarde van € 57.400 in de zaak in. – Konings brengt inventaris ter waarde van € 23.000 in de zaak in.

De Keizer en Konings brengen de geldbedragen en de andere genoemde bezittingen per 1 september 2010 in de VOF in. a

Bereken op een apart papier de inbreng van de beide vennoten. In de boekhouding van de VOF komen de volgende rekeningen voor: – 003 Inventaris – 004 Auto’s – 005 Computers en software – 040 Kapitaal firmant De Keizer – 042 Kapitaal firmant De Keizer nog te storten – 050 Kapitaal firmant Konings – 052 Kapitaal firmant Konings nog te storten – 110 Bank – 120 Postbank

Journaliseer de oprichting van de VOF.

TIP Er wordt met nadruk gevraagd alléén de oprichting te journaliseren. Er worden nog geen bezittingen ingebracht.

Journaliseer de inbreng van de beide vennoten.

Stel de balans van de VOF samen per 1 september 2010 na de inbreng.

Berg de uitwerking van deze opdracht op in je dossier. Geef duidelijk aan dat het om VOF Keikon gaat. Journaliseer financiële feiten bij VOF Jonghardt. Op 1 juni 2010 is VOF Jonghardt met de vennoten Guido de Jong en Hans Eberhardt opgericht. De Jong zal geld en goederen in de vennootschap inbrengen voor een totaalbedrag van € 118.000. De waarde van de totale inbreng van Eberhardt zal € 93.000 bedragen. De vennoten hebben afgesproken dat het geld en de goederen uiterlijk op 10 juni 2010 in de vennootschap moeten zijn ingebracht. In de boekhouding van de VOF kom je onder andere de volgende grootboekrekeningen tegen: – 003 Inventaris – 004 Bestelauto – 040 Kapitaal De Jong – 041 Privé De Jong – 050 Kapitaal Eberhardt – 051 Privé Eberhardt – 100 Kas – 110 Bank – 040 Aandelenkapitaal – 184 OB privégebruik – 700 Voorraad goederen Uit de maand juni 2010 zijn de volgende financiële feiten bekend.