21
3 De nieuwe staat en zijn buurlanden (1949-1979)
3
De nieuwe staat en zijn buurlanden (1949-1979)
deelvraag Wat waren de gevolgen van de Arabisch-Israëlische oorlog van 1948?
Immigranten en vluchtelingen
Oorlog bij het Suezkanaal
Na de wapenstilstand van 1949 lagen de buitengrenzen van Israël anders dan de grenzen zoals de VN die in het Verdelingsplan had aangegeven: Israël was groter geworden. Tussen 1948 en 1951 verdubbelde de Israëlische bevolking van 650.000 naar 1,3 miljoen mensen. Dit kwam vooral door de komst van Joodse immigranten, onder wie veel overlevenden van de Holocaust. Juist deze verschrikkelijke gebeurtenis maakte voor Israël duidelijk waarom er een Joodse staat moest zijn: alleen in een eigen land kon het Joodse volk veilig zijn. Veel immigranten trokken in de leegstaande huizen en boerderijen van Palestijnse Arabieren die door de oorlog van 1948-1949 daaruit waren verdreven of gevlucht. Deze Palestijnse Arabieren waren naar de buurlanden gegaan: Jordanië, Egypte, Syrië en Libanon. De meesten kwamen terecht op de Westelijke Jordaanoever (toen van Jordanië) en in de Gazastrook (toen van Egypte). Ze werden opgevangen in vluchtelingenkampen, waar de levensomstandigheden slecht waren. Daar wachtten ze, tevergeefs, op hulp van de Arabische landen om terug te keren naar hun huizen in de dorpjes die nu in Israël lagen. Het ‘recht op terugkeer’ van deze vluchtelingen én hun nakomelingen dat de VN aan deze groep gaf, is een van de grote problemen in het conflict tussen Israël en de Palestijnse Arabieren.
Egypte was na 1922 officieel een onafhankelijk land, maar de Britten hadden het er voor het zeggen. GrootBrittannië wilde het Suezkanaal in handen blijven houden en daarom controle hebben over het omliggende gebied. Egypte werd in 1952 een republiek toen met een staatsgreep koning Faroek werd afgezet. Kolonel Nasser, die al snel daarna aan de macht kwam, maakte van zijn land een dictatuur. In juli 1956 kondigde hij de nationalisatie van het Suezkanaal aan, dat wil zeggen dat het voortaan van de staat was. De Britten waren razend. Ze werden gesteund door Frankrijk en Israël, al had Israël hiervoor ook eigen redenen: • In de voorgaande jaren waren er grensconflicten tussen Israël en Egypte geweest. • In Egypte getrainde strijders gingen via de Sinaï en de Gazastrook de grens met Israël over en pleegden daar aanslagen, met honderden Israëlische slachtoffers als gevolg. • Egypte had de Golf van Akaba geblokkeerd. Hierdoor was de Israëlische haven Eilat afgesloten van scheepvaart van en naar de Rode Zee. Eind 1956 vielen de drie landen Egypte succesvol aan: Israël veroverde grote delen van de Sinaï, en Frankrijk en Groot-Brittannië bezetten het Suezkanaal. De VN greep echter in en de aanvallers moesten zich terugtrekken. De Suezcrisis was daarmee snel voorbij en betekende gezichtsverlies voor Groot-Brittannië en Frankrijk. Hun rol in het Midden-Oosten was uitgespeeld. Voor Nasser was het een overwinning: het Suezkanaal werd van Egypte. Israël moest de Sinaï verlaten, maar Israëlische schepen konden wel weer via de Golf van Akaba van en naar de Rode Zee varen.
De Zesdaagse Oorlog In 1967 liepen de spanningen hoog op. Weer blokkeerde Egypte de Golf van Akaba, voor Israël al een reden om een nieuwe oorlog te beginnen. Israël voelde zich bedreigd en vreesde dat het van drie kanten zou worden
bron 31
In het museum Yad Vashem in Jeruzalem worden de slachtoffers van de Holocaust herdacht. In de ‘Hal van de Namen’ worden de namen van de vermoorde Joden bewaard en herinneren honderden portretfoto’s aan deze mensen. Foto uit 2005.
Suezcrisis Korte oorlog in 1956 tussen Egypte en het bondgenootschap van Groot-Brittannië, Frankrijk en Israël. De Suezcrisis werd beëindigd door ingrijpen van de VN.
22
Het conflict tussen Israël en de Arabische wereld
0
50
LIBANON
100 km
40
1 : 5.500.000
ee
110
e ds llan e d M id
Z
WESTOEVER Amman Jeruzalem Dode Zee
Tel Aviv-Jaffa
GAZASTROOK
Port Saïd
El Arisj JORDANIË 210
aa l
Suez
SIN A Ï
Akaba
S van
Gol f van
10
Eilat
Akab a
EGYPTE f Gol z ue
In de gebieden die Israël tijdens de Zesdaagse Oorlog veroverde, lagen veel Palestijnse vluchtelingenkampen. Ongeveer 300.000 mensen vluchtten daaruit opnieuw, vooral naar Jordanië. Al ten tijde van Mandaatgebied Palestina waren er onder de Palestijnse Arabieren nationalistische gevoelens ontstaan. Er werden in die tijd gewapende groepen gevormd die de ‘buitenlandse bezetters’ – toen de Britten en de Joodse immigranten – bestreden. Deze waren echter niet goed genoeg georganiseerd om de soldaten van Groot-Brittannië en later die van Israël, te kunnen verslaan. Door de ontwikkelingen daarna was het Palestijns-Arabisch nationalisme toegenomen. Daarom waren de Palestijnse Arabieren erg teleurgesteld over de uitkomst van de Zesdaagse Oorlog, want een eigen staat – die Palestina moest heten en waarvan Jeruzalem de hoofdstad moest worden – leek nu verder weg dan ooit. Na de Zesdaagse Oorlog zagen de Palestijnse strijd groepen in dat dat doel alleen bereikbaar was door samen te werken. Dit gebeurde binnen de PLO, de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie die al in 1964 was opgericht en waarvan Yasser Arafat de leider was. De PLO had als belangrijkste doel dat het Palestijnse volk in
Haifa
zkan
Geweld als oplossing?
SYRIË GOLAN
Sue
aangevallen: door Egypte, Syrië en Jordanië. Israël besloot niet af te wachten, maar zélf aan te vallen. Binnen een week was de Zesdaagse Oorlog voorbij en had het kleinere, maar veel sterkere en moderne Israëlische leger al zijn tegenstanders verpletterend verslagen. Na de oorlog was het gebied waarover Israël de macht had, verviervoudigd. De veroverde gebieden – de Sinaï, de Golanhoogvlakte, de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever (met Oost-Jeruzalem) – waren voor Israël belangrijk om economische en strategische redenen. Oost-Jeruzalem was bovendien om godsdienstige reden van grote betekenis, want hier lag de Tempelberg. Deze plaats is voor Joden het hart van de Joodse staat. De VN keurde de veroveringen van Israël af en de Veiligheidsraad van de VN nam hierover een resolutie aan. Daarin stond dat Israël zich moest terugtrekken uit de bezette gebieden en dat alle bij de oorlog betrokken landen elkaars grenzen moesten erkennen. Israël ging vrijwel helemaal akkoord met deze ‘land in ruil voor vrede’-oplossing: het was bereid om in ruil voor vrede alle veroverde gebieden terug te geven, maar niet OostJeruzalem. Maar er kwam geen vredesverdrag omdat de Arabische landen de staat Israël niet wilden erkennen en dus ook niet met het land wilden onderhandelen. De situatie bleef zoals die was aan het einde van de Zesdaagse Oorlog, en de spanningen tussen Israël en zijn buurlanden bleven bestaan.
SAUDI-ARABIË
Sharm el Sheikh
Israël vóór de oorlog van 1967 door Israël veroverd tijdens de oorlog van juni 1967 280 aantal Palestijnse vluchtelingen in 1967 (x 1.000)
Egyptische en Syrische aanval in oktober 1973 Israëlische tegenaanval in oktober 1973 wapenstilstandsgrenzen in oktober 1973
bron 32
Israël vóór, tijdens en na de Zesdaagse Oorlog.
vrijheid en vrede kon leven in een eigen staat in het gebied dat ongeveer het Britse Mandaatgebied omvatte. Dit was niet mogelijk door de Israëlische bezetting van hun land, stelde de PLO, en daarom moest Israël worden bestreden. Met vliegtuigkapingen, gijzelingen en bloedige aanslagen probeerde de PLO de aandacht van de wereld te trekken voor de Palestijnse zaak of de vrijlating te eisen van Palestijnse gevangenen. De Israëlische regering beantwoordde elke aanslag waarbij Israëlische slachtoffers vielen, waar ook ter wereld, met een keiharde tegenactie. En daarop volgde weer een Palestijnse tegenactie… Er ontstond een spiraal van geweld.
De Jom Kipoeroorlog De Zesdaagse Oorlog eindigde in een wapenstilstand, maar een officiële vrede kwam er niet. De relatie tussen Israël en Egypte bleef gespannen. Regelmatig waren er korte, hevige gevechten tussen soldaten van de twee landen, waarbij jaarlijks honderden doden vielen. Nasser
23
3 De nieuwe staat en zijn buurlanden (1949-1979)
bron 33
Van links naar rechts: leden van Zwarte September, een terroristische Palestijnse organisatie, drongen tijdens de Olympische Spelen van 1972 in München het hotel van de elf atleten uit Israël binnen. Ze vermoordden direct twee van hen en gijzelden de anderen. De terroristen eisten de vrijlating van ruim tweehonderd Palestijnse gevangenen. Toen niet op hun eisen werd ingegaan, wilden ze met hun gijzelaars in helikopters vluchten. Door een slecht uitgevoerde reddingspoging vonden de negen Israëli’s, vijf terroristen en een Duitse agent de dood. In de jaren daarna heeft Israël vrijwel alle terroristen die betrokken waren bij de terreurdaad, opgespoord en gedood. De Spelen werden één dag stilgelegd en daarna hervat: The games must go on. De omgekomen Israëlische atleten werden tijdens een bijeenkomst herdacht.
Wie was Yasser Arafat? In de jaren zeventig en tachtig van de twintigste eeuw werd Yasser Arafat (1929-2004) in Israël en in het Westen als een van de beruchtste terroristen ter wereld beschouwd. Toch kreeg hij in 1994 de Nobelprijs voor de Vrede. Hij kreeg die samen met Yitzhak Rabin en Shimon Peres, respectievelijk minister-president en minister van Buitenlandse Zaken van Israël, het land waarmee Arafat als leider van de PLO een zeer gewelddadig conflict had. Arafat werd geboren in Caïro, Egypte. Als tiener raakte hij betrokken bij de Palestijnse strijd in de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948. Vanaf 1969 was hij als leider van de PLO hét gezicht van de strijd van de Palestijnen tegen Israël. In eerste instantie met geweld en terreur, maar toen Arafat inzag dat een Palestijnse staat met geweld niet was te bereiken, koos hij voor de diplomatieke weg. In 1993 sloten de PLO en Israël de Oslo-akkoorden (zie hoofdstuk 5). Sommige Palestijnen zagen zijn vrede met Israël als verraad en bleven aanslagen in Israël plegen. Toen het Arafat niet lukte dit geweld onder controle te krijgen, verloor Israël het vertrouwen in hem. hoopte dat Israël de gebieden die het tijdens de Zesdaagse Oorlog had veroverd, zou teruggeven als er maar genoeg Israëlische soldaten om het leven kwamen. Dat gebeurde niet. In 1973 besloot de Egyptische president Sadat, de opvolger van Nasser, om samen met Syrië een nieuwe oorlog tegen Israël te beginnen om Israël tot vredesonderhandelingen te dwingen. De aanval vond plaats op Jom Kipoer, de belangrijkste Joodse feestdag.
Op die dag hebben veel Israëlische soldaten verlof, dus Israël was volledig verrast. Met veel moeite én met hulp van de Verenigde Staten lukte het Israël om in deze Jom Kipoeroorlog de legers van Egypte (uit de Sinaï) en Syrië (van de Golanhoogvlakte) te verdrijven. Toen het Israëlische leger vervolgens delen van Egypte en Syrië wilde veroveren, greep de VN in en eiste een staakt-hetvuren. Hiervoor had de VN twee belangrijke redenen: • De Koude Oorlog (1945-1991) was een periode van vijandschap tussen de Verenigde Staten en de SovjetUnie. Dit verdeelde de hele wereld in twee kampen. Israël werd gesteund door de Verenigde Staten en andere westerse landen. De Sovjet-Unie steunde Egypte en Syrië. Door een oorlog in het MiddenOosten kon de Koude Oorlog weleens een échte oorlog worden, waarbij mogelijk atoomwapens werden ingezet. • De Arabische olielanden steunden Egypte en Syrië door veel minder en veel duurdere aardolie uit te bezette gebieden Gebieden die Israël in de Zesdaagse Oorlog veroverde en lange tijd bezet hield. Meestal bedoelde men hiermee de Gazastrook, de Westelijke Jordaanoever en de Golanhoogvlakte. Jom Kipoeroorlog Oorlog in 1973 waarbij Egypte en Syrië onverwacht Israël aanvielen. De oorlog werd na drie weken gestopt door de VN. PLO Palestijnse organisatie (Palestine Liberation Organization) die opgericht werd met het doel het Palestijnse volk met geweld te bevrijden. Tot 1991 beschouwden westerse landen de PLO als een terroristische organisatie. Zesdaagse Oorlog Korte oorlog in 1967 tussen Israël en zijn buurlanden Egypte, Syrië, Libanon en Jordanië. Israël won de oorlog en veroverde grote stukken land.
24
bron 34
Het conflict tussen Israël en de Arabische wereld
Door de olieboycot stegen de olieprijzen in Europa enorm. Daarom mocht er in 1973 van de Nederlandse regering op zondag geen auto meer worden gereden. Met deze autoloze zondagen wilde de regering op olie (benzine) besparen.
voeren naar westerse landen. Landen die Israël actief ondersteunden, zoals de Verenigde Staten en Nederland, kregen zelfs helemaal geen aardolie meer. De olieboycot duurde maar een paar maanden, maar de schrik was groot: Nederland realiseerde zich opeens hoe afhankelijk het was van de Arabische olielanden.
De Camp David-akkoorden De Jom Kipoeroorlog maakte duidelijk dat de Arabische olielanden een machtig wapen hadden: aardolie. De economie van de westerse landen had door de olieboycot een flinke tik gehad. Een ander gevolg was dat de onvoorwaardelijke steun voor Israël, zoals die er ook in ons land was, afnam. Mensen werden kritischer over de politiek van Israël, bijvoorbeeld als het ging over de positie van de Palestijnen of over het tegenhouden van vredesonderhandelingen. De Palestijnse Arabieren ging men niet meer alleen zien als vluchtelingen, maar als een volk – Palestijnen – met rechten. De Verenigde Staten gingen, ook om hun belangen in het Midden-Oosten veilig te stellen, zich sterker inzetten voor vredesonderhandelingen tussen Egypte en Israël. De Amerikaanse president Jimmy Carter nodigde Sadat en de Israëlische premier Begin uit op Camp David, het buitenverblijf van Amerikaanse presidenten. Daar kwamen in 1978 de zogeheten Camp David-akkoorden tot stand. De belangrijkste punten daaruit waren: • Egypte en Israël erkennen elkaars grenzen • Israël geeft de Sinaï terug aan Egypte, en Egypte staat toe dat Israëlische schepen door het Suezkanaal en de Golf van Akaba varen • Israël stemt in met een beperkte vorm van zelfbestuur door de Palestijnen in de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever. Een jaar later kwam het definitief tot een vrede tussen Egypte en Israël. Hoewel Sadat en Begin voor de Camp David-akkoorden de Nobelprijs voor de Vrede kregen, was niet iedereen enthousiast. De Arabische landen
bron 35
De Egyptische president Sadat (links), de Israëlische minister-president Begin (rechts) en de Amerikaanse president Carter (midden) feliciteren elkaar na het bereiken van de Camp David-akkoorden. Foto uit 1978.
vonden dat Egypte verraad pleegde door vrede met Israël te sluiten en, nog erger, de Joodse staat te erkennen. Sadat heeft de vrede met Israël dan ook met de dood moeten bekopen: tijdens een militaire parade in 1981 werd hij doodgeschoten door moslim-extremisten. De Palestijnen waren erg teleurgesteld: beperkt zelfbestuur was niet hetzelfde als een eigen, onafhankelijk land. Bovendien kwam er van het beperkte zelfbestuur in de praktijk niets terecht. Ze waren daarom niet tevreden over de Camp David-akkoorden. bron 36
In 1977 zei de Egyptische president Sadat in de Knesset, het parlement van Israël: ‘Ik kom vandaag bij u om vrede te stichten. Moslims, Joden en christenen, we leven allemaal in het land van God. [...] Dames en heren, de vrede is niet de goedkeuring van schriftelijke regels: vrede is een gigantische strijd tegen alle ambities en grillen [van politieke leiders]. Voorbeelden uit de oude en moderne geschiedenis leren ons dat raketten, oorlogsschepen en nucleaire wapens ons niet kunnen beschermen. Integendeel, ze vernietigen alles wat door vrede en veiligheid is opgebouwd. Omwille van onze volkeren, moeten we de mens overal verdedigen tegen het regeren met de kracht van wapens. [...] Het is niet alleen mijn gevecht, noch het gevecht van de leiders in Israël alleen. Het is de strijd van ons allen. Iedere burger in ons gebied heeft het recht om in vrede te leven. Het is de verplichting van het geweten én de verantwoordelijkheid in de harten van miljoenen.’ Naar: de toespraak van Sadat in de Knesset in 1977.
Camp David-akkoorden Akkoorden uit 1978 die leidden tot een vrede tussen Egypte en Israël in 1979.
25
3 De nieuwe staat en zijn buurlanden (1949-1979)
3 1
Opdrachten Dit weet je al Je oefent: oorzaak en gevolg
a Maak juiste combinaties van persoon, jaartal en gebeurtenis. Kies uit elke kolom steeds één onderdeel. Persoon Herzl Hitler
Jaartal Gebeurtenis 1948 De staat Israël wordt opgericht. 1896 Het boek Der Judenstaat wordt uitgebracht. Ben-Goerion 1948 Duitsland voert anti-joodse wetten in. Truman 1935 Snelle erkenning van de staat Israël.
3
Lees: Immigranten en vluchtelingen
a Bekijk bron 38. Vraag je docent om de Kijkwijzer spotprenten. Beantwoord zo veel mogelijk vragen uit de Kijkwijzer over bron 38. b Hoe laat de tekenaar zien dat beide volken vinden dat hun ‘wortels’ in Israël liggen? c Staat de tekenaar aan de kant van de Joden of aan de kant van de Palestijnse Arabieren? Leg je antwoord uit. Geef daarbij aan hoe je dat uit bron 38 kunt afleiden. d Lees bron 39. Wat is volgens de schrijver Hadawi de belangrijkste oorzaak van het conflict tussen Israël en de Palestijnse Arabieren? e Aan welke kant staat Hadawi? Leg je antwoord uit.
b De gebeurtenissen bij opdracht a hadden gevolgen. Een van die gevolgen was de emigratie van Joden naar Israël. Welke gebeurtenissen van opdracht a waren hiervan oorzaken? c Over welk gevolg van deze emigratie heb je in dit katern al gelezen?
2
Lees: Immigranten en vluchtelingen, en bekijk: bron 31
a Israël was in 1948 omringd door vijandige landen. Waarom emigreerden er toch veel Joden naar het land? b Bekijk bron 37. Welke ontwikkeling zie je in deze bron? Geef een verklaring voor deze ontwikkeling. Doe het zo: De ontwikkeling is: ... Een verklaring hiervoor is: … 1948
1976
Marokko
265.000
17.000
Algerije
140.000
Tunesië
105.000
2000
Libië
38.000
20
Egypte
100.000
200
Irak
135.000
400
Syrië
30.000
4350
Libanon
150
Jemen
63.000
1000
Totaal
881.000
25.620
bron 37
5000
500
Joodse bevolking van Arabische landen in 1948 en 1976.
bron 38
Spotprent van Fritz Behrendt uit 1990.
bron 39
De Arabisch-Palestijnse schrijver Sami Hadawi zei over het conflict tussen de Israëli’s en de Palestijnse Arabieren: ‘Het Palestijnse probleem is het verhaal van mensen die generaties lang vredig in hun eigen huis woonden. Totdat er totaal vreemde mensen de zee overstaken die de mensen uit hun huizen verjoegen en hun land bezetten.’ Naar: Sami Hadawi, 1967.
26
0
Het conflict tussen Israël en de Arabische wereld
4
Lees: Oorlog bij het Suezkanaal
5
Lees: De Zesdaagse Oorlog, bron 40 en bekijk: bron 32, 41 en 42
a Wat was de aanleiding voor de oorlog bij het Suezkanaal? b Elk land had eigen redenen voor de oorlog. Welke redenen waren dit? Doe het zo: Groot-Brittannië wilde … Egypte wilde … Frankrijk wilde … Israël wilde … c Op welke manier werd de oorlog beëindigd? d Welk land kwam het best uit de oorlog? En welk land had het meest verloren? Leg je antwoord uit.
a Als je de toespraak in bron 40 leest en de spotprenten van bron 41 en 42 bekijkt, dan had Israël in juni 1967 alle reden om bang te zijn. Leg dit uit. b Leg uit dat bron 41 en 42 vóór de Zesdaagse oorlog zijn gemaakt, en niet tijdens of erna. Gebruik ook bron 32. c Bron 41 en 42 zijn behalve dreigend ook antisemitisch. Leg dit uit. Gebruik in je uitleg beeldelementen uit de spotprenten. d Welke gebieden veroverde Israël tijdens de Zesdaagse Oorlog? Geef ook aan op wie de Israëli’s de gebieden veroverden en leg uit waarom die gebieden door Israël werden veroverd. Gebruik eventueel een atlas. Doe het zo: Gebied 1: … (noem gebied) was van … (noem land) en werd veroverd omdat … (geef een uitleg) Doe hetzelfde voor gebied 2, 3 en 4. e Welk antwoord is juist? A De Zesdaagse Oorlog was afgelopen nadat de VN had ingegrepen. B De Zesdaagse Oorlog was afgelopen nadat Israël de veroverde gebieden had teruggegeven aan Egypte, Jordanië en Syrië. C De Zesdaagse Oorlog was afgelopen nadat Israël de Arabische legers had verslagen, maar een echte vrede kwam er niet. D De Zesdaagse Oorlog was afgelopen nadat de VN een leger had gestuurd om de strijdende partijen te scheiden. bron 40
Vlak voor de Zesdaagse Oorlog zei de Egyptische president Nasser: ‘De legers van Egypte, Jordanië, Syrië en Libanon staan klaar aan de grenzen van Israël om de uitdaging aan te gaan, terwijl de legers van alle andere Arabieren achter ons staan. Deze gebeurtenissen zullen de wereld verbijsteren. Vandaag zullen ze weten dat de Arabieren klaar zijn voor de strijd, het kritieke uur is aangebroken.’ Naar: een toespraak van de Egyptische president Nasser in 1967.
bron 41
bron 42
‘De zee in, zionisten!’ Spotprent in een Iraakse krant uit 1967.
De vuurmonden van de kanonnen van acht Arabische landen staan gericht op Israël. Spotprent in een Libanese krant uit 1967.
6
Lees: Geweld als oplossing?, en bekijk: bron 33
7
Lees: Geweld als oplossing? en: Wie was Yasser Arafat?, en bekijk: bron 33
In het PLO-handvest (document dat werd opgesteld bij de oprichting) staat dat de stichting van de staat Israël onrechtmatig is. Dit is door sommigen uitgelegd als: Israël moet worden vernietigd. a Waarom werd de PLO opgericht? Gebruik in je uitleg de volledige naam van de PLO. b Leg uit dat door gebeurtenissen zoals beschreven in de tekst en te zien in bron 33 mensen gingen denken dat de PLO uit was op de vernietiging van Israël. c Leg uit waarom de PLO op deze manier probeerde haar doel te bereiken. d Vind jij dat een goede manier om dat doel te bereiken? Leg je antwoord uit.
a Yasser Arafat werd (en wordt nog steeds) door velen als een terrorist beschouwd. Door wie vooral, denk je? Leg je antwoord uit. b In 1994 kregen Arafat, Rabin en Peres samen de Nobelprijs voor de Vrede. Leg uit dat zowel Israëli’s als
27
3 De nieuwe staat en zijn buurlanden (1949-1979)
0 c
Palestijnen moeite hadden met het toekennen van deze prijs aan Arafat. Doe het zo: Israëli’s hadden hier moeite mee, omdat … Palestijnen hadden hier moeite mee, omdat … Bedenk een argument voor het geven van de Nobelprijs voor de Vrede aan Arafat.
8
Lees: De Jom Kipoeroorlog
a In 1973 brak de Jom Kipoeroorlog uit. Waarom vielen Egypte en Syrië Israël aan? Geef twee redenen. b Bekijk bron 43. De Verenigde Naties verzochten de strijdende partijen om direct de strijd te staken. In bron 43 zie je dat de tekenaar kritiek heeft op de rol van de Verenigde Naties tijdens deze oorlog. Leg uit welke kritiek dat is. Doe het zo: De kritiek die de tekenaar laat zien is: ... (noem de kritiek) Dat doet hij door: ... (gebruik de bron)
10 Lees: De Camp David-akkoorden, en: bron 36
a Waarom is de toespraak van de Egyptische president Sadat historisch te noemen? b Welke belangen kon Sadat hebben bij een vrede met Israël? Kies de juiste antwoorden. A Hij wilde graag de gebieden terug die Israël in de Jom Kipoeroorlog had veroverd. B Hij gaf toe aan de wens van de Egyptische bevolking, zodat hij bij de volgende verkiezingen zou worden herkozen. C Hij werd ertoe gedwongen door de PLO. D Hij wist dat steeds weer oorlog voeren niet goed was voor zijn land. E Hij wilde zich populair maken bij andere Arabische landen. c Had de toespraak een gevolg op de korte termijn? Leg je antwoord uit. d Had de toespraak een gevolg op de lange termijn? Leg je antwoord uit
11 Lees: De Camp David-akkoorden, bron 36, en bekijk: bron 35 en 44 Je oefent: continuïteit en verandering
bron 43
9
Politieke tekening over de Verenigde Naties uit 1973. UNO staat voor United Nations Organization (= de Verenigde Naties).
a Wie waren de hoofdrolspelers bij de Camp Davidakkoorden en wat spraken ze af? De Egyptische president …: hij beloofde dat … De Israëlische minister-president …: hij beloofde dat … De Amerikaanse president: …: hij leidde de gesprekken … b Wie is welke leider in bron 44? Gebruik de nummers die onder de personen staan. 1 = … 2 = … 3 = … c Eén persoon in bron 44 is niet blij. Wie wordt of wie worden met hem bedoeld, en waarom is hij niet blij? d Wat veranderde er na de Camp David-akkoorden in het Midden-Oosten? e Wat bleef er na de Camp David-akkoorden hetzelfde (continuïteit) in het Midden-Oosten?
Lees: De Jom Kipoeroorlog, en bekijk: bron 34
De Nederlandse regering nam bij de Jom Kipoeroorlog een bepaald standpunt in. Enkele Arabische landen reageerden daarop met een maatregel. De Nederlandse regering nam toen een besluit waarvan je een gevolg in bron 34 ziet. • Beschrijf het standpunt van de Nederlandse regering in dit conflict. • Geef aan met welke maatregel enkele Arabische landen op dat standpunt reageerden. • Geef aan welk gevolg dit had voor Nederland. Doe het zo: Nederlands standpunt in dit conflict: ... Maatregel van enkele Arabische landen: ... Gevolg voor Nederland: …
1
2
3
bron 44 De Camp David-akkoorden. Tekening uit 1979.
28
Het conflict tussen Israël en de Arabische wereld
0
12 Vat samen
a Dit hoofdstuk gaat over de oorlogen die tussen Israël en Arabische landen zijn gevoerd. Neem het schema (onderaan de bladzijde) over en vul het helemaal in. b Wat gebeurde er met de Palestijnen tussen 1948 en 1978? Beschrijf dit in maximaal 200 woorden, en gebruik de woorden en namen ‘vluchtelingenkamp’, ‘PLO’ en ‘Camp David-akkoorden’.
13 Verdieping
Bekijk: bron 45 Je oefent: aanleiding en oorzaak
In 1973 wilden Nederlanders Israël steunen met acties zoals in bron 45. Geef aan wat op dat moment de aanleiding was voor de Nederlandse steun aan Israël. Geef daarna aan wat een historische reden was voor de Nederlandse steun aan Israël. Doe het zo: De aanleiding voor de Nederlandse steun aan Israël was: ... (noem aanleiding) Een historische reden voor Nederlandse steun aan Israël was: ... (noem oorzaak)
14 Havo-opdracht
a De Camp David-akkoorden hadden grote gevolgen voor Egypte. Leg dit uit. b Ook waren er grote gevolgen voor president Sadat. Beargumenteer je antwoord. Onthouden: 1a, 2a, 4a, 4b, 4c, 5e, 6a, 11a, 11b, 12a Begrijpen: 1b, 1c, 2b, 4d, 5a, 5b, 5c, 5d, 6b, 6c, 6d, 7a, 7b, 7c, 8a, 8b, 9, 10a, 10b, 10c, 10d, 11c, 11d, 11e, 12b, 13, 14a, 14b Toepassen: 3a, 3b, 3c, 3d, 3e
bron 45
Een Nederlandse actie om Israël te steunen. Foto uit 1973.
Oorlog
Jaar
Wie tegen wie?
Waarom?
Afloop
ArabischIsraëlische oorlog
…
Israël tegen …
Arabische buurlanden willen Israël Israël wint en verovert belangrijke vernietigen. Israël vecht voor het gebieden. voortbestaan van de eigen staat.
Suezcrisis
…
… tegen …, Frankrijk en …
Egypte heeft … en blokkeert de Golf van Akaba.
De VN grijpt in. Egypte houdt het … en Israël heeft weer toegang tot golf van Akaba.
…
1967
… tegen …, Jordanië en Syrië
Egypte blokkeert opnieuw …
… vernietigt de legers van … en verovert …
…
1973
… tegen … en Syrië
…
… grijpt in. Vredesonderhandelingen leiden tot de …-akkoorden.