Schrijftaal Leer-/werkboek voor schriftelijke communicatie en taalbeheersing Nederlands Drs. T. de Vries
Woord vooraf Schrijftaal is de eerste volledige methode schriftelijke communicatie en taalbeheersing Nederlands. Alle theorie, voorbeelden en opdrachten staan in één boek, overzichtelijk geordend in vijf modulen. Schrijftaal kan gemakkelijk in elk onderwijsprogramma ingepast worden. Bij competentiegericht onderwijs is de flexibiliteit van Schrijftaal evident: voor gerichte training in ondersteunende lessen en workshops biedt Schrijftaal dan dé oplossing. Elk hoofdstuk kan namelijk als een afzonderlijk studieonderdeel doorgewerkt worden. Schrijftaal is dé vraagbaak voor schriftelijke communicatieopdrachten in projectonderwijs. Met Schrijftaal kunt u rekening houden met de eisen die gelden voor de verschillende opleidingen. U zet voor uw student(en) een traject op maat uit, afhankelijk van de diverse leerdoelen. Zo sluit u optimaal aan op uw specifieke onderwijssituatie en de diverse keuzemogelijkheden binnen bestaande verschillende leertrajecten. Schrijftaal is zeer geschikt voor zelfstudie. De opbouw van elk hoofdstuk is functioneel, helder en overzichtelijk: van theorie naar voorbeeld, gevolgd door gevarieerde opdrachten die zeer geschikt zijn voor zelfstandig werken. Op de behandelde stof wordt niet onnodig diep ingegaan. De ruim 270 opdrachten in Schrijftaal zijn afwisselend en veelzijdig en komen tegemoet aan de persoonlijke invulling en behoefte aan kennis bij de student. Naast schrijfopdrachten zijn er ook opgaven waarin de student gevraagd wordt deze te corrigeren, met andere woorden: waarbij de eindredactie van een tekst moet worden gevoerd. Schrijftaal biedt een gerichte training voor: x de schriftelijke communicatieve vaardigheden voor de niveaus 2F t/m 3F waarbij de opgaven opklimmen in moeilijkheidsgraad; x de Module Bedrijfscorrespondentie Nederlands van het Associatie Praktijkdiploma Directiesecretaresse (PDD), niveau mbo 4; x de Module Correspondentie Nederlands van het Associatie Praktijkdiploma Secretaresse (PDS), niveau mbo 3; x de Module Basiskennis Correspondentie Nederlands van het Associatie Praktijkdiploma Medewerker Secretariaat (PMS), niveau mbo 2; x het examen Bedrijfscorrespondentie Nederlands van Schoevers; x de taaltoetsen van de pabo en andere schriftelijke communicatieve vaardigheden voor het hbo. De leer- en oefenstof in Schrijftaal is verdeeld in vijf modulen. x Schriftelijke communicatie x Spelling x Stijl x Grammatica x Tekstcorrectie Daarnaast heeft het boek een uitgebreide naslagwerkfunctie en is het een vraagbaak bij talloze taalkwesties.
Alle voorbeelden in dit boek zijn cursief gedrukt. Een sterretje of asterisk (*) voor een woord of zin betekent dat de desbetreffende taalvorm niet correct (gespeld) is. Een X duidt op een verwijzing naar een ander hoofdstuk in het boek. Met het uitgebreide register achter in het boek is de gewenste informatie snel te vinden. Bij Schrijftaal hoort een ondersteunende website www.schrijftaal.com met daarop: x een studiewijzer; x alle uitwerkingen; x Kennistrainingen die bestaan uit oefeningen (meerkeuzevragen en open vragen) met antwoorden aansluitend bij het boek. De studiewijzer, uitwerkingen en de kennistrainingen zijn gratis te downloaden. Ik bedank mijn collegaÂ’s, mevrouw C.H.J.M. Menting-Louman en de heer drs. T.C. Wernsen, voor hun kritisch commentaar. Hun op- en aanmerkingen vormden een positieve bijdrage tot de totstandkoming van deze zesde, geheel herziene druk. Tevens ben ik de Stichting Nederlandse Associatie voor Praktijkexamens zeer erkentelijk voor het beschikbaar stellen van hun examens. Voor op- en aanmerkingen en opbouwende kritiek houd ik mij aanbevolen. Drs. T. de Vries
www.schrijftaal.com De met een * aangegeven opdrachten zijn ontleend aan of bewerkingen van examens van de Stichting Nederlandse Associatie voor Praktijkexamens te Amersfoort.
Module A Schriftelijke communicatie A1
Inleiding
10
A A A A A A A A A
2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8
Briefindeling Lay-out Briefhoofd Dagtekening Adressering Betreft Aanhef Afsluiting en ondertekening Bijlage Oefenopgaven A-01 t/m A-15
11 11 13 14 14 17 17 18 20 21
A A A A A
3 3.1 3.2 3.3 3.4
Structuur correcte brief Inleiding - kern - slot Beginzinnen Slotzinnen Stappenplan brief schrijven
24 24 25 26 26
Elektronische berichtgeving A4 A5
E-mail A-16 t/m A-17 Faxbericht A-18 t/m A-19
A A A A A A A A A A A A A A A
6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Informatieaanvraag A-20 t/m A-21 EnquĂŞte A-22 t/m A-24 Informatieve brief A-25 t/m A-28 Informatieve circulaire A-29 t/m A-31 Telefoonnotitie A-32 Mededeling en bericht A-33 t/m A-34 Beschrijving A-35 t/m A-36 Voorwoord A-37 t/m A-38 Inleiding A-39 t/m A-40 Routebeschrijving A-41 t/m A-42 Instructie en gebruiksaanwijzing A-43 Flyer en poster A-44 t/m A-45 Folder A-46 Antwoord- en bestelkaart A-47 t/m A-48 Internetpagina A-49
A A A A
21 22 23 24
A A A A
25 26 27 28
33 35
Informeren 37 39 45 49 53 55 57 59 61 64 65 67 69 71 73
Uitnodigen/afspreken/afzeggen Uitnodiging A-50 t/m A-53 Bevestiging afspraak A-54 t/m A-55 Afzegging A-56 Slechtnieuwsbrief A-57 t/m A-58
75 79 81 83
Verkopen/aanbieden/bestellen Verkoopbrief/direct mail A-59 t/m A-60 Offerte A-61 t/m A-62 Bestelling A-63 t/m A-64 Orderbevestiging A-65 t/m A-66
85 89 91 93
Klagen/aansprakelijk stellen A 29 A 30
Klachtenbrief A-67 t/m A-69 Beantwoording klachtenbrief A-70 t/m A-76
95 99
Betalen A 31 A 32 A 33
Betalingsverzoek A-77 t/m A-78 Betalingsherinnering A-79 t/m A-80 Aanmaning A-81 t/m A-82
107 109 111
Overheden/instanties A 34 A 35 A 36
Verzoek om medewerking, toestemming en bemiddeling A-83 t/m A-84 Ambtelijke brief A-85 t/m A-86 Bezwaarschrift A-87
113 115 117
Relatiebeheer A 37 A 38
Goodwillbrief A-88 t/m A-89 Visitekaartje, felicitatie, condoleance, excuus en bedankje A-90 t/m A-93
119 121
Schrijven voor een publiek A 39 A 40 A 41
Persbericht A-94 Artikel(tje) voor krant en webpagina A-95 t/m A-96 Ingezonden brief A-97
125 128 131
Solliciteren A 42 A 43 A 44
Personeelsadvertentie A-98 Sollicitatiebrief Curriculum vitae A-99 t/m A-100
133 135 139
Verslaglegging A A A A A A A A A
45 46 47 48 49 50 50.1 50.2 50.3
Samenvatting A-101 t/m A-105 Onderzoeksrapport A-106 t/m A-108 Toelichting A-109 Adviesnotitie A-110 Agenda, notulen en besluitenlijst A-111 t/m A-115 Gespreksverslag Verslag van een gebeurtenis Verslag van een functioneringsgesprek Verslag van een begeleidingsgesprek A-116 t/m A-117
141 151 155 157 161 170 171 171 172
Module B Spelling B1
Correct spellen
176
B B B B B B B B B
Werkwoorden Regelmatige en onregelmatige werkwoorden Stam van het werkwoord Persoonsvorm B-01 Persoonsvorm tegenwoordige tijd B-02 t/m B-04 Persoonsvorm verleden tijd B-05 t/m B-07 Voltooid deelwoord B-08 t/m B-10 Tegenwoordig deelwoord Infinitief
177 177 177 177 176 178 181 183 183
2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8
B 2.9 B 2.10 B 2.11 B B B B B
3 3.1 3.2 3.3 3.4
B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 14.1 14.2 15 16 17 18 19 19.1 19.2 19.3 20
Aanvoegende wijs Gebiedende wijs Lastige werkwoorden Oefenopgaven B-11 t/m B-15 Hoofdletters en kleine letters B-16 t/m B-20 Eerste woord van een zin Namen Respect Aardrijkskundige namen Oefenopgaven B-16 t/m B-20 Klinkers en tweeklanken B-21 t/m B-25 Klinkerbotsing B-26 Accenten B-27 Medeklinkers B-28 t/m B-29 Afbreken van woorden B-30 Tussenletter -n B-31 t/m B-32 Tussenletter -s B-33 Meervoudsvorming B-34 t/m B-35 Verkleinwoorden B-36 Staande uitdrukkingen B-37 Los, aaneen of met een koppelteken? Los of aaneen Met een koppelteken B-38 Vreemde woorden in het Nederlands B-39 t/m B-40 Getallen B-41 Afkortingen B-42 Bijvoeglijke naamwoorden B-43 t/m B-45 Varia Enkele of enkelen? Alle of allen? Voor- en achtervoegsels Bezitsvorm zelfstandig naamwoord B-46 t/m B-47 Leestekens B-48 Herhalingsopgaven B-49 t/m B-54
183 183 183 185 187 187 187 189 189 191 193 196 197 198 201 202 204 205 207 208 209 209 211 213 215 216 217 219 219 219 220 221
Module C Stijl C1
Stijl Â… een kwestie van smaak?
C C C C C C C C C C C
Foutieve inversie C-01 Foutieve beknopte bijzin C-02 Foutieve samentrekking C-03 t/m C-04 Foutieve verwijzing (incongruentie) C-05 t/m C-06 Contaminatie C-08 Ellips en hiaat C-09 Tautologie, pleonasme en herhaling C-10 t/m C-11 Barbarismen C-12 t/m C-13 Dubbele ontkenning C-14 Verbindingsfouten C-15 t/m C-16 Foutieve woordvolgorde C-17
228
Stijlfouten 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
229 230 231 233 237 238 239 241 243 244 247
Stijlproblemen en stijlvormen C C C C C C
13 14 15 16 17 18
Vaste voorzetsels C-18 t/m C-19 Hun of hen, zij of ze, jou of jouw, u of uw C-20 Vaste werkwoorden C-21 t/m C-24 Lijdende vorm C-25 Stijlfiguren C-26 Woordkeus C-27 Oefenopgaven C-28 t/m C-60
249 250 251 253 254 256 260
Module D Grammatica D1 D2
Grammatica voor dummies? Klank, lettergreep en morfeem D-01 t/m D-2
280 280
D D D D D D D D D D D
3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10
Woordbenoeming Zelfstandig naamwoord Bijvoeglijk naamwoord Lidwoord Telwoord D-03 t/m D-04 Werkwoord D-05 t/m D-06 Voornaamwoord Voorzetsel Bijwoord Voegwoord Tussenwerpsel D-07 t/m D-08
282 282 283 283 284 285 288 289 290 290 291
D D D D D D D D D D D
4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.10
Zinsontleden Persoonsvorm D-09 t/m D-10 Onderwerp D-11 Gezegde D-12 t/m D-14 Lijdend voorwerp Meewerkend voorwerp Voorzetselvoorwerp Bijwoordelijke bepaling Bijwoordelijke bepaling als zinsdeelstuk Bijvoeglijke bepaling Bijstelling D-15
292 292 294 295 296 297 297 297 297 298 298
Hoofd- en bijzinnen D-16 t/m D-17
299
D5
Module E Tekstcorrectie E E E E E E
1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
E2
Tekstverzorging Vorm en structuur Verzorgdheid Woordkeus Stijl Hulpmiddelen
302 302 302 303 303 304
Kopij corrigeren Oefenopgaven tekstcorrectie E-01 t/m E-25
307 309
Register
323
A Schriftelijke communicatie
Module A
Schriftelijke communicatie
9
10
A1
A Schriftelijke communicatie
Inleiding Hoewel veel communicatie verloopt via de telefoon, sms!jes en allerlei soorten formulieren, 'schrijven' we nog steeds. Wellicht meer dan ooit" In een sms!je of een e-mail aan een bekende is de stijl veelal informeel. Maar voor alle zakelijke, schriftelijke communicatievormen gelden bepaalde regels of voorschriften. Zakelijk communiceren Met zakelijk communiceren bedoelen we niet alleen brieven zoals offertes, aanmaningen, klachtenbrieven, verzoeken om informatie, circulaires enzovoorts. Ook een memo, e-mail, advertentie, persbericht, voorwoord, enquĂŞte, artikeltje, ingezonden stuk, rapport, advertentie, persbericht, agenda en de notulen van een vergadering zijn vormen van schriftelijke communicatie die in deze module uitvoerig aan de orde komen en toegelicht worden met tal van voorbeelden. Stijl, toon en structuur Een zakelijke brief dient vooral beknopt en duidelijk te zijn. Vermeld niet meer dan strikt noodzakelijk is. Blijf altijd correct en vriendelijk ook al ben je als schrijver zeer verontwaardigd. Toon respect voor de lezer. Een offertebrief is dan ook anders van opbouw en toon dan een aanmaning. Daarentegen kunnen een circulaire of een ingezonden brief expressiever van karakter zijn. Ga echter niet overdrijven. Schrijf je een rapport of beleidsnotitie, dan moet je efficiĂŤnt en effectief je gedachten op papier kunnen zetten. Adviezen moeten begrijpelijk zijn en argumenten steekhoudend. Bovendien moet je rapport een duidelijk gestructureerde opbouw vertonen. In # # # #
de module 'Schriftelijke communicatie' van dit boek vind je: een voorbeeld van de briefindeling; een toelichting met voorbeelden op de vaste briefonderdelen; een groot aantal tips voor het schrijven van een goede brief; een beschrijving en voorbeelden van ruim vijftig schriftelijke communicatievormen; # een stappenplan voor de aanpak en uitwerking van de opdrachten.
A Schriftelijke communicatie
A2
Briefindeling
A 2.1
LayͲout
11
Onder de lay-out van een brief verstaan we de opmaak, de indeling van de vaste onderdelen en de rangschikking van de alinea!s. Amerikaans briefmodel Alle vaste onderdelen van een zakelijke brief beginnen aan de linkerzijde van het blad. Deze zijn achtereenvolgens: briefhoofd of afzender, dagtekening, adressering,referteregel, aanhef, afsluiting, ondertekening en de bijlage(n). In een variant (model b) hierop staat de adressering (na een regel wit) onder het briefhoofd. Plaats géén leesteken aan het eind van elke regel van de briefonderdelen. Wel plaats je een komma na de aanhef en na 'Hoogachtend'.
Voorbeeld Amerikaans briefmodel
Amerikaans model (a)
Amerikaans model (b)
x Briefhoofd
x Briefhoofd
x Dagtekening
x Geadresseerde
x Geadresseerde
x Dagtekening
x Referteregel
x Referteregel
x Aanhef
x Aanhef
x Inhoud brief
x Inhoud brief
x Afsluiting/ondertekening
x Afsluiting/ondertekening
x Bijlage
x Bijlage
Huisstijl Bedrijven en instellingen onderscheiden zich graag met een eigen huisstijl. Denk aan zaken als vorm, kleur, logo en model. De 'vaste gegevens' staan doorgaans in de kop van de brief. Alle uitgaande brieven hebben eenzelfde indeling, maken gebruik van hetzelfde lettertype en dezelfde corpsgrootte. Ook kunnen er ook afspraken gemaakt zijn over het gebruik van de wij-vorm, de schrijfwijze van namen, de ondertekening enzovoort. Evenwichtige lay-out Ɣ Een zakelijke brief schrijf je op A4-formaat. Memo!s, telefoonnotities en visitekaartjes hebben doorgaans een ander formaat. Ɣ Sla tussen de vaste onderdelen van de brief telkens één regel over, behalve tussen de referteregel en de aanhef, tussen de slotzin en de ondertekening, en in de ondertekening zelf. Spring bij een nieuwe alinea niet in, maar sla een regel over. Begin een nieuwe zin 'vooraan' bij de kantlijn. Begin niet elke zin op een nieuwe regel. Kleine variaties mogen, maar zorg altijd voor een evenwichtige lay-out. Ɣ Houd boven en onder, links en rechts een marge aan van ongeveer 2,5 cm. ł Door -/2 rechts onderaan het eerste blad van je brief te plaatsen geef je aan dat je brief doorloopt op een tweede blad. Op het tweede blad komt dan links bovenaan -2- te staan.
12
A Schriftelijke communicatie Voorbeeld Amerikaans model
briefhoofd
communicatienummers
Taaladviesbureau De Freeze Hessenlaan 2 3732 EV DE BILT Telefoon Fax E-mail Internet -
dagtekening
(030) 123 45 67 (030) 123 45 68 info@defreeze.nl www.defreeze.nl
Utrecht, 19 juni 20.. -
adressering
Stichtse Makelaardij T.a.v. mevrouw L. Kwekkemaat Oude Straatweg 119 4013 VK SMEEDE
referteregel
Betreft: indeling zakelijke brief
aanhef
Geachte mevrouw Kwekkemaat, -
inhoud brief
Bij uw bezoek aan de Communicatiebeurs in Utrecht vroeg u naar de juiste indeling van een zakelijke brief. Graag zenden wij u dit voorbeeld. -
Een zakelijke brief bevat op zijn minst drie alinea!s: een inleidende alinea met daarin een verwijzing naar de aanleiding van de brief, de kern die de eigenlijke boodschap bevat, en de slotalinea met daarin een correcte afronding van de brief. -
Zorg voor een correcte vermelding van het briefhoofd, de datum, de geadresseerde, de betreftregel en de aanhef. Sluit de brief af met uw naam en handtekening. Vergeet niet een eventuele bijlage te vermelden onderaan de brief. -
Bij deze brief vindt u een handig informatieblad met daarop een uitgebreide uitleg van alle vaste briefonderdelen. -
Mocht u specifieke vragen hebben over de verzorging van uw uitgaande correspondentie, aarzelt u dan niet om contact met ons te zoeken. Graag bespreken wij onze mogelijkheden voor u. -
Wij vertrouwen erop dat wij u hiermee voldoende hebben ge誰nformeerd. ondertekening naam bedrijf
Met vriendelijke groet, Taaladviesbureau De Freeze -
naam ondertekenaar
T. de Freeze
+ functie
-
bijlage(n)
Bijlage: informatieblad briefonderdelen
A Schriftelijke communicatie
A 2.2
13
Briefhoofd Onderdelen van het briefhoofd 1 Naam van de afzender 2 Straatnaam en huisnummer [of postbus en nummer] Toevoegingen als a, 2 hoog etc. komen na het huisnummer, maar daarvan gescheiden door een spatie. 3 Cijfers postcode [dan één spatie], hoofdletters postcode [dan twee spaties] + de naam van de plaats in hoofdletters [richtlijnen TNT Post] 4 Zo nodig de vermelding van NEDERLAND in hoofdletters. Briefhoofd particulier Een briefhoofd van een particulier bevat doorgaans alleen de naam en het adres van de afzender, maar kan uiteraard ook bankrekeningnummers, telefoon- en faxnummer, e-mail- en internetadres bevatten. Ɣ Schrijf nooit in het briefhoofd mijnheer, de heer of dhr. voor de naam. Een vrouw kan Mevrouw voor haar naam zetten. Ɣ Partners en/of samenwonenden schrijven beide persoonsnamen. Zo nodig zet je mevrouw voor de naam van de vrouw. Ɣ Gebruik de afkorting P/a (per adres) bij een tijdelijk adres. Ɣ Een academische titel kun je voor de naam in het briefhoofd zetten.
Voorbeelden briefhoofd particulier
Drs. T.C. Wernsen P/a Weegbree 13 a 4017 PK BOSSELO
Mevrouw P. van den Bosch Fazantenlaan 12 4012 VT SMEEDE
P. Zorgeloos Laan van Onrust 221 3546 KZ UTRECHT
P. Hendriks en mevrouw J. Kastelein Kasteellaantje 12 4016 AK SMEEDE
T (030) 123 45 67 E pzorgeloos@zonnet.nl Briefhoofd bedrijf of instelling Bedrijven gebruiken briefpapier met een voorbedrukt briefhoofd met daarin alle relevante gegevens van een bedrijf of instelling: bedrijfsnaam, afdeling, post- en bezoekadres, telefoon- en telefaxnummers, servicenummers en rekeningnummers, e-mail- en internetadres. Let erop dat postbusadres en bezoekadres beide een eigen postcode hebben" Communicatienummers Communicatienummers en -adressen volgen na één regel wit. Vermeld een fax- en/of telefoonnummer zoals TNT Post dit doet. Let op de spaties.
Telefoon (030) 123 45 67
of
Telefoon 030 ! 123 45 67
Telefoon, fax, e-mail en internet kun je afkorten tot T, F, E en I. Internationale telefoon- en faxnummers noteer je zonder haakjes, maar met spaties tussen land- en netnummer én tussen net- en abonneenummer. Het internationale toegangsnummer van Nederland is +31.
Telefoon +31 30 123 45 60
of
T +31 30 123 45 67
Een servicenummer kun je met of zonder een streepje noteren; bijvoorbeeld
T 0800 0543
of
T 0800 ! 0543.
De aanduiding e-mail en internet schrijven we met een beginhoofdletter, maar het e-mail- en internetadres zélf met kleine letters.
20
A Schriftelijke communicatie Ondertekening mede namens Het kan zijn dat meer mensen verantwoordelijk zijn voor de inhoud van een brief, maar dat slechts één persoon ondertekent. Denk aan een verzoek of een bezwaarschrift. Gebruik dan de aanvullende slotformule Mede namens …
Hoogachtend, Mede namens de bewoners van Vogelzanglaan 1 t/m 8 handtekening Mevrouw J. Haveman Ondertekening overheidsinstantie Bij een dergelijke ondertekening komt eerst de functieaanduiding (met een hoofdletter), dan de naam van de ondertekenaar, dan de handtekening.
Hoogachtend, De Burgemeester van de Gemeente Smeede J. Hulleman handtekening Postscriptum of naschrift In een direct mail en/of circulaire kan een PS (postscriptum) een goed middel zijn om een aanbieding of een oproep nog eens extra onder de aandacht van de lezer te brengen. Plaats het PS na een witregel onder de afsluiting.
PS Stuur nu het aanvraagformulier in. Het verplicht u tot niets.
A 2.8 Bijlage Als je bijlage(n) meezendt, verwijs je daarnaar in je brief. Bij één bijlage noteer je 'Bijlage', gevolgd door een dubbele punt en een korte omschrijving van de bijlage. Nummer bij twee of meer bijlagen en geef aan om wat voor een bijlage het gaat. De omschrijving van de bijlage(n) begint met een kleine letter! Vermeld de bijlage(n) twee regels onder de ondertekening en liever niet onderaan de laatste pagina van je brief. De bijlage zelf heeft een kopregel of titel. Rechtsboven op de bijlage zelf komt te staan: bijlage 1 enzovoort. Nummer de bladzijden van de bijlagen. Verzend je ook nog een informatiepakket of artikel, vermeld dan Separaat. C.c. / C.e. C.c. / C.e. (kopie conform of eensluidend afschrift) zijn afkortingen die soms op de plaats van de bijlage staan. In dat geval ontvangt de genoemde persoon of instantie een kopie van de brief. Voorbeelden vermelding bijlage(n), c.c. en separaat
Bijlage: kopie contract
of: Bijlagen: 1. kopie contract 2. kopie nota 0123
Separaat: informatiepakket C.c.: mevrouw O. Meijer
of: Kopie naar mevr. O. Meijer
A Schriftelijke communicatie
AͲ01x
21
Oefenopgaven briefmodel AͲ01 t/m AͲ15 Mevrouw drs. W.H. Fijn van Draad woont sinds kort op de Bergweg nummer 53 in Bosseloo. Haar postcode is 4500 AT. Schrijf het briefhoofd voor mevrouw Fijn van Draad.
AͲ02x
Van der Kraats Verzekeringen is gevestigd aan de Smalle Zijde 123, postcode 4122 VD te Smeede. Het telefoonnummer is 123456, het kengetal van Smeede is 0318. Het e-mailadres is: kraats-verzekeringen@zonnet.nl. Schrijf het briefhoofd voor Van der Kraats Verzekeringen.
AͲ03x
De heer B. Hulleman woont sinds kort in het dorpje Lage Wetering. Hij heeft daar een prachtige woonboot gekocht, genaamd 'Tjilpse Tjalp'. Deze boot ligt afgemeerd aan het Weteringse Pad, tegenover nummer 18. Zijn postcode is 7200 FT. Schrijf het briefhoofd voor de heer B. Hulleman.
AͲ04x
Mevrouw Punselie klaagt al geruime tijd over de slechte verpakking van de chocoladehagelslag van het supermarktconcern Foodsuper. Zij schrijft daarom een klachtenbrief aan de afdeling Klantenservice. Superfood is gevestigd aan de Handelsweg 80 in Bovenwinkel, postcode 9220 HG. Het bedrijf heeft ook een postbusadres in Bovenwinkel: postbus 1, 9229 HK. Schrijf het adresblok, de betreftregel en de aanhef van deze brief.
AͲ05x
Café-restaurant VONK Dé gelegenheid voor een spetterend feest! Voor recepties, bruiloften en partijen, party’s en buffetten Schappelijke prijzen en vriendelijke bediening Informeer vrijblijvend! Benedendijkse Kade 9, 4070 JV Smeede Telefoon (026) 123 45 67 www.vonk-restaurant.nl info@jwvonk.hetnet Eigenaar J. Vonk vraagt op 12 januari een vergunning aan bij de gemeente Smeede voor het ophangen van een ludiek uithangbord voor zijn caférestaurant. Het adres van de gemeente is: Het College van B. en W. van de gemeente Smeede, Postbus 1, 4100 GA te Smeede. Noteer alle vaste gegevens t/m de aanhef evenals de ondertekening.
AͲ06x
Als opgave A-05 A. Visscher, Bosweg 12, 4213 FT in Smeede, ziet in zijn regionale dagblad een advertentie staan van de firma EuroBike. Deze firma adverteert met een nieuw type hybridefiets. Eurobike heeft een megastore aan de Waterschei 128 in Antwerpen in België, postcode 9940. Op 14 september vraagt Visscher uitgebreide informatie aan.
26
A Schriftelijke communicatie
A 3.3
Slotzinnen Het slot van de brief kan bestaan uit een verzoek, een wens of een opdracht. De slotzin is een volledige zin die eindigt met een punt. ł Geen lange slotzin. Zorg ervoor dat de slotzin niet te lang wordt. Dus niet: *Wij zouden het zeer op prijs stellen als u het volledig ingevulde aanvraagformulier aan ons zou willen terugsturen. Wel: Wilt u het aanvraagformulier volledig invullen en aan ons terugsturen? ł Sluit niet af met Bij voorbaat dank. Dat is spreektaal.
Correcte slotzinnen
Géén cliches!
Mogelijke slotzinnen zijn:
– – – – –
Met belangstelling zien wij uw antwoord tegemoet. Graag vernemen wij uw mening over deze kwestie. Graag vernemen wij het resultaat van uw onderzoek. Wij verzoeken u ons uw beslissing zo spoedig mogelijk mee te delen. Graag zien wij uw order tegemoet.
– – – – –
U kunt erop rekenen dat uw order stipt wordt uitgevoerd. Wij vertrouwen erop dat u onze klacht correct afhandelt. Wij rekenen op uw medewerking in deze kwestie. Voor uw moeite zeggen wij u bij voorbaat dank. Wij vertrouwen erop dat u met ons voorstel akkoord gaat.
Gebruik géén clichés of versleten uitdrukkingen als:
* * * * *
Hopende u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben, ... Vertrouwende u hiermee van dienst te zijn geweest, ... Inmiddels verblijven wij, ... In afwachting van ... tekenen wij, ... Vertrouwende op uw medewerking, ...
A 3.4 Stappenplan brief schrijven Aan de hand van een stappenplan laten we zien hoe je een brief opstelt op basis van een lijstje van gegevens ('telegramstijlgegevens') en een op basis van een case. In beide gevallen schrijven we een verzendklare brief, waarin alle vaste onderdelen (briefhoofd, dagtekening enzovoort) worden verwerkt. De brief moet bij wijze van spreken zo verzonden kunnen worden. Uitwerking telegramstijlgegevens Verstrekte gegevens
Je maakt een verzendklare brief op basis van (een lijstje) van verstrekte gegevens. Dit zijn je bouwstenen. Bepaal welke gegevens bij elkaar horen in een alinea en plaats deze in een logische volgorde. Pas daarna werk je je gegevens uit tot goedlopende zinnen.
Inleiding
Begin de brief altijd met een verwijzing naar de voorgeschiedenis, dan wel met een vermelding van de aanleiding. Alle verstrekte gegevens verbind je op de juiste manier. Als dat nodig is, vul je ontbrekende gegevens aan. Rond je brief correct af met een conclusie, een vraag of een verzoek.
Kern Slot Voorkom rijgwerk
Plak nooit stukjes telegramtekst aan elkaar door het hier en daar plaatsen van een persoonsvorm en een verbindend woord. Dat is rijgwerk! Je hebt dan geen enkele poging gedaan om enig verband te leggen.
A Schriftelijke communicatie
27
In het volgende voorbeeld laten we zien hoe je op basis van een lijstje met verstrekte gegevens ('telegramstijl' dus) een verzendklare brief maakt. Voorbeeld uitwerking telegramstijlgegevens
Jan de Wit is de bedrijfsleider van de goedlopende kantoorboekhandel 'De Paperclip' aan de Slotlaan in Zeist. Op 12 oktober plaatst hij een bestelling bij de firma G. van der Stegge in Gorinchem. Bij deze firma bestelt hij wel vaker artikelen, niet in het minst wegens de korte levertijd van de firma Van der Stegge. De bestelde artikelen (een collectie populair geprijsde agenda’s en kalenders voor het nieuwe jaar) wil hij uiterlijk 1 november ontvangen; dit in verband met de te verwachten koopdrukte voor Sinterklaas en Kerstmis. De firma Van der Stegge kan helaas door de grote vraag naar dit soort artikelen niet aan haar veertiendaagse levertijd voldoen. De verkoopleidster, mevrouw G. den Hartog, schrijft een brief aan de hand van de volgende punten: – Dank order. Bestellingen altijd stipt binnen veertien dagen. Nu niet mogelijk. – Vraag op dit moment groot. Voorraad aanvullen. Voorstel: levering één week later. Indien bezwaarlijk, levering soortgelijk artikel mogelijk, echter in iets hogere prijsklasse. – Vraagt begrip. Verwacht spoedig reactie. Opgave: Schrijf de brief van de firma G. van der Stegge aan de bedrijfsleider van Kantoorboekhandel 'De Paperclip'. Dateer de brief 15 oktober. Mevrouw G. den Hartog, verkoopleidster, ondertekent de brief. Adressen: Firma G. van der Stegge Keilerpad 69 4205 ZL Gorinchem
Kantoorboekhandel 'De Paperclip' Slotlaan 461 3701 GH Zeist
2 Stap 1 We noteren eerst de vaste gegevens. Laat exact zien wie aan wie schrijft!
Firma G. van der Stegge Keilerpad 69 4205 ZL GORINCHEM
De afzender is ... De juiste datering is ...
Gorinchem, 15 oktober 20..
Let op de correcte adressering! Jan de Wit is de bedrijfsleider van de kantoorboekhandel. Gebruik dus een T.a.v. Vanzelfsprekend is het overbodig om zijn functie te vermelden.
Kantoorboekhandel 'De Paperclip'
Geef een korte omschrijving bij Betreft.
Betreft: uitvoering bestelling
De brief is gericht aan de heer J. de Wit. Gebruik dus een persoonlijke aanhef.
Geachte heer De Wit,
T.a.v. de heer J. de Wit Slotlaan 461 3701 GH ZEIST
A Schriftelijke communicatie
A6
37
Informatieaanvraag Informatie aanvragen kan met een digitaal of papieren invulformulier, een antwoordkaart of (uitgebreid) met een brief.
Inleiding
In de inleiding geef je een globale omschrijving van de gewenste informatie. Zo mogelijk verstrek je enige gegevens over het eigen bedrijf indien dit van belang kan zijn voor degene die de informatie moet verschaffen.
Kern
In de kern verstrek je de gegevens die van belang zijn voor je verzoek. Denk aan aantallen, maten, te verwachten leveringstermijnen, garantievoorwaarden enzovoort.
Slot
In het slot van je brief dring je aan op een snelle reactie.
Triomftours Touringcarbedrijf en Reisbureau Postbus 10 3945 ZG COTHEN
Voorbeeld verzoek om informatie
Cothen, 26 maart .... Formhouse Interieurprojecten Frankeneng 59 6716 AA EDE Betreft: verzoek om informatie Geachte mevrouw, heer,
Ons bedrijf heeft zojuist een grondige verbouwing achter de rug. Er is meer werkruimte ontstaan en ons kantoor ontvangt nu ook veel meer daglicht via de vergrote ramen. Nu blijkt dat het huidige meubilair van onze medewerkers erg verouderd is.
Daarom hebben wij besloten de inrichting van ons kantoor te vernieuwen: het meubilair (kasten, stoelen, tafels, bureaus, zithoek en dergelijke), maar ook voorwerpen als prullenbakken en kapstokken. Van een van onze relaties vernamen wij dat u ruime ervaring heeft met het inrichten van kantoren. Wilt u ons daarom informatie verschaffen over uw assortiment, de prijzen, de servicekwaliteit en de garantiebepalingen? Deze informatie zullen wij vergelijken met die van enige andere projectinrichters. Indien wij van uw diensten gebruik willen maken, zullen wij contact met u zoeken voor het doen van een offerte.
Wilt u ons de gevraagde gegevens voor 15 april a.s. toezenden? Met vriendelijke groet, Triomftours J. van Dungen J. van Dungen Verkoopleider
A Schriftelijke communicatie
A 13
59
Voorwoord Een voorwoord is een voorbericht of woord vooraf in een (studie)boek, een rapport, een reisgids, catalogus enzovoort. Een voorwoord bevat beknopte informatie over het desbetreffende werk, eventueel hoe het werk tot stand is gekomen (project bijvoorbeeld) en gegevens over de auteur. In een voorwoord van een boek of rapport vind je vaak ook een dankbetuigingen.
Aanhef
Een aanhef hoeft niet per se. Een slagzin erboven kan.
Toon
De toon kan sterk variëren: strak zakelijk (bij een politierapport), verklarend en toelichtend (bij een studieboek) of stimulerend en uitnodigend (bij een reisgids of catalogus).
Kern
Slot
Inleiding
Voorbeeld voorwoord van een reisgids
In de inleiding kondig je het onderwerp aan. Vervolgens beschrijf je in de kern wat de lezer (globaal) kan verwachten van het boek, de catalogus, gids enzovoort. Sluit af met een uitnodigende mededeling. Bij een reisgids wens je de lezer alvast veel plezier. Bij een meubelcatalogus kun je de lezers uitnodigen om langs te komen.
Vertrouwd op vakantie ISROPA REIZEN heet u koninklijk welkom
Syrië, Jordanië, Israël en Egypte bereiden u dit reisseizoen een waarlijk royaal welkom. Het zijn de landen die, sinds duizenden jaren, de meeste heersers van koninklijken bloede hebben gekend.
De daden van legendarische monarchen leven voort in indrukwekkende tempels, oogstrelende muurschilderingen en kolossale beelden. Als Midden-Oostenspecialist heeft Isropa Reizen het reisaanbod op de vele mogelijkheden afgestemd. Kijk deze gids maar eens door en kies uw reis. U maakt kennis met verborgen steden, geheimzinnige piramides, heilige catacomben, eenzame woestijnkastelen en gewijde grond.
Wedden dat u onder de indruk raakt van de toeristische en culturele schatten die deze Gouden Koningslanden bezitten! Wij wensen u alvast veel leesplezier met onze nieuwe reisgids.
ISROPA REIZEN
60
A Schriftelijke communicatie
Voorbeeld voorwoord magazine
Beste clubleden, Om te beginnen wens ik u alvast een heel goed nieuwjaar. Ook in het nieuwe jaar heeft uw club weer veel te bieden, zoals ons bekende ‘Vakantie Clubblad’ met tal van leuke bestemmingen. Maar er is meer. Al bladerend zult u in dit nieuwe Clubmagazine heel wat ontdekken. Ook wat internet betreft, gaat uw Club met de tijd mee: een bezoekje aan onze site is beslist de moeite waard. U vindt er speciale acties met veel voordeel! Yvonne van Oort Algemeen Directeur
AͲ37x
Touringcarbedrijf 'Blij-uit' bereidt zijn nieuwe Dagtochtengids voor, waarin diverse tochten voor het aanstaande voorjaar opgenomen zijn. Het is een zorgvuldig gemaakte selectie van dagreizen of reizen voor halve dagen. In de gids komt een voorwoord met de volgende inhoud: Doel: leden van allerlei verenigingen en clubs een plezierige dag of middag bezorgen. Prachtige tochten; alle inclusief koffie met gebak en thee. Maaltijden kunnen worden geregeld. Lage prijzen (voorseizoen!). Prijzen gebaseerd op deelneming minimaal 45 personen. Meer dan 45 personen? Dan twee personen gratis. Minder dan 45 personen? Dan tot 1 mei per bus van 45 personen voor elke lege zitplaats € 10, . Na 1 mei € 17, . Speciale aandacht paasdagtocht op 12 april. Inschrijven daarvoor ook individueel mogelijk. Slot: veel leesplezier. Opdracht: Schrijf het voorwoord voor deze reisgids.
AͲ38x
Idee-Fiks is een Scandinavisch woonwarenhuis. Het bedrijf ontwerpt en verkoopt kwaliteitsmeubelen waar een niet te hoog prijskaartje aan hangt. Zo worden de meeste meubels in platte pakketten verpakt, wat betekent dat de klant de meubels zelf gemakkelijk mee naar huis kan nemen. Tegen een geringe meerprijs kan er ook thuisbezorgd worden. Elk jaar brengt Idee-Fiks een nieuwe catalogus uit die huis aan huis bezorgd wordt. In het voorwoord van deze catalogus staat het volgende:
Nieuwe wooncatalogus; thema nieuwe collectie: werken met plezier! Inhoud: tien hoofdstukken vol inspirerende ideeën. Uitgangspunt: persoonlijke inrichting voor weinig geld. Kwaliteit en design hoog niveau; producten uitvoerig getest; meubels gemakkelijk mee te nemen. Gehele jaar welkom; eigen restaurant voor lekkere tussendoortjes. Wens: veel meubelleesplezier. Opdracht: Schrijf het voorwoord voor deze wooncatalogus.
A Schriftelijke communicatie
A 17
67
Flyer en poster Een flyer is een hand-out of strooibiljet en bedoeld om uit te delen. Een poster is een aanplakbiljet of affiche. Voor een bedrijf, organisatie of instelling kunnen dit belangrijke media zijn om te communiceren met de doelgroep. Met een flyer of een poster kan men zich profileren, dat wil zeggen, het imago en de naamsbekendheid vergroten of verbeteren. (X A 1.18 Folder)
Flyer
Een flyer is een folder van één A4’tje, en doorgaans maar aan één zijde met tekst bedrukt. De indeling van een flyer kan in meerdere kolommen (bij wat meer uitgebreide informatie) of tekst en afbeeldingen staan in één kolom over de gehele pagina.
Poster
Een poster of affiche heeft verschillende formaten: A3 (twee A4’tjes, 29,7 x 42 cm); de grootte van een tabbloid; A2 (42 x 59,4 cm); de grootte van een halve traditionele krantenpagina; A1 (59,4 x 84,1 cm); de grootte van een opengevouwen krant; A0 (84,1 x 118,9 cm); de grootte van een dubbele opengevouwen krant. Structuurelementen Voor flyers en posters gelden de volgende structuurelementen:
Aandachtstrekker
Zorg voor een kopregel of heading als aandachtstrekker die direct aangeeft wat het onderwerp is. Op een flyer in de vorm van een vraag, bewering of uitroep, op een poster met een of twee woorden en bij voorkeur vetgedrukt.
Illustraties
Een illustratie is aan te bevelen en kan de tekst ondersteunen. Let wel op de functionaliteit van de illustratie.
Kopjes
Gebruik in een flyer (vetgedrukte) kopjes boven de tekstblokken die aangeven waar de tekst over gaat. Van een poster moet de tekst op afstand goed leesbaar zijn. Houd rekening met de corpsgrootte van de letters!
Zender
Geef duidelijk aan wie de zender is: de naam van de organisatie of het bedrijf (eventueel mét het logo).
Pay-off
Een pay-off (slagzin) op een flyer kan de lezer aansporen te reageren. Voorbeeld flyer
Voorbeeld poster
Basisschool De Paperclip
Open Huis
zaterdag 10 juni a.s. van 10.00 – 14.00 uur
68
A Schriftelijke communicatie
AͲ44x
Elk jaar in augustus vindt er in Smeede in de Dorpsstraat een braderie plaats. Op deze braderie (jaarmarkt) kunnen alle deelnemende winkeliers in een stalletje buiten op straat iets speciaals verkopen. Ook is er gelegenheid voor ambachtslieden en marktlui om speciale waren aan de man te brengen. Meestal is er een (rondlopende) band die live muziek ten gehore brengt. Dit geheel geeft een hoop gezelligheid en drukte. Ook diverse verenigingen uit Smeede maken van deze gelegenheid gebruik om hun activiteiten onder de aandacht te brengen. Zo ook Bridgeclub De Joker. De secretaris van de vereniging, Harry Kaart, heeft een informatieve flyer samengesteld met daarop de volgende relevante informatie van de vereniging. – Bridge: meer dan ooit populair; hét kaartspel voor sportieve en gezellige avonden. – De Joker enige bridgeclub in Smeede. Lidmaatschap voor jong en oud! – Bridgen elke donderdagavond van 20.00 – 23.15 uur: spelen in zes ronden van vier spellen van een half uur. – Locatie: Partycentrum "De Gniffel", Bergweg 38 in Smeede. Goed bereikbaar! Ruime parkeergelegenheid naast de zaal. – Iedereen van harte welkom bij aankomende herfstcompetitie. – Lid worden? Nieuwe leden van harte welkom! Informatie over kosten, lidmaatschap en inschrijving? Contact opnemen met Harry Kaart, secretaris. Telefoon: (0123) 45 67 89. E-mail: harrykaart@hetnet.nl Opdracht: Ontwerp en schrijf een flyer (formaat A4) die aan belangstellenden op de jaarmarkt kan worden uitgedeeld. Datum: augustus 20..
AͲ45x
Bij ROC De Veluwezoom kun je terecht voor een breed aanbod van opleidingen in voltijd en deeltijd. Ook voor cursussen, (maatwerk)trainingen en opleidingen afgestemd op bedrijfsleven en (zorg)instellingen staat dit roc goed bekend. Het roc streeft ernaar het niveau van de kennis van de docenten zo hoog mogelijk te houden. Daartoe verzorgt de afdeling Training en Advies regelmatig diverse bijscholingscursussen voor docenten. Aan het begin van het cursusjaar worden de docenten in een flyer geïnformeerd over de komende bijscholingsmogelijkheden: – Onderzoek: veel medewerkers nog steeds moeite met gebruik Word en Excel. Daarom in oktober en november (gratis) opfriscursussen. – Advies: gebruik vele mogelijkheden deze programma’s! – Op maandag 18 en dinsdag 19 september aanstaande van 16.00 tot 17.00 uur extra uitleg over Word en Excel. Meer informatie? Mail Truus Bijdehand: truusbijdehand@roc.veluwezoom.nl. – Belangstelling? Dan snel inschrijven bij afdeling Training en Advies, kamer A06. Let op: aantal beschikbare plaatsen beperkt. Opdracht: a. Ontwerp en schrijf een flyer (formaat A4) die de docenten van het roc aanzet om zich in te schrijven voor een van de opfriscursussen. De flyer zal aan het begin van het nieuwe schooljaar worden uitgereikt. b. Ontwerp een bijpassende poster, formaat A3.
A Schriftelijke communicatie
A 49
161
Agenda, notulen en besluitenlijst Communicatievormen als vergadering en werkoverleg zijn essentieel voor een goed functioneren van een bedrijf of instelling.
Vergadering
Werkoverleg
Vergadering en werkoverleg Met een vergadering bedoelen we een (zakelijk) gesprek tussen verschillende personen. In dit gesprek zijn er een voorzitter, een notulist en de overige deelnemers waaronder soms genodigden. Een werkoverleg is een bijeenkomst waarin werknemers overleggen over de inhoud, kwaliteit en resultaten van hun werk, roosters, nieuwe ontwikkelingen en opleidingen, knelpunten (bijvoorbeeld werksfeer, onderlinge verhoudingen arbeidsomstandigheden), planningen enzovoort.
Verslaglegging
Zowel bij een vergadering als bij een werkoverleg wordt er vergaderd aan de hand van een agenda, die de deelnemers met de uitnodiging (convocatie) ontvangen. Van deze bespreking wordt een verslag gemaakt: de notulen (bij een vergadering) en het verslag (bij een werkoverleg), zo nodig aangevuld met een besluitenlijst of actielijst.
A 49.1
Agenda Onder een agenda verstaan we een lijst(je) van onderwerpen die tijdens een vergadering zullen worden besproken. Gewoonlijk stelt de voorzitter samen met de secretaris de agenda op. Een agenda voor een vergadering kan per brief verzonden worden, maar ook per e-mail, of intern via intranet, de postvakjes of het mededelingenbord. De agenda kan: – in de vorm van een bijlage worden meegezonden; – in een uitnodigingsbrief zÊlf zijn opgenomen, indien er sprake is van een een agenda met een beperkt aantal onderwerpen.
Opstellen agenda
Een agenda bevat naast de te behandelen onderwerpen een aantal vaste punten. x Met punt 1 Opening opent de voorzitter de vergadering, heet hij iedereen welkom, geeft hij de eindtijd van de vergadering, en meldt hij wie met en zonder kennisgeving afwezig is. x Punt 2 Vaststellen van de agenda geeft de voorzitter de mogelijkheid om in overleg met de deelnemers aan de vergadering van de volgorde van de agendapunten af te wijken. x Bij punt 3 Verslag vorige vergadering vraagt de voorzitter de deelnemers of dit verslag correct is. Als het verslag correct is, worden de notulen behoudens de genoemde wijzigingen goedgekeurd of 'gearresteerd'. Ook een eventuele besluiten- of actielijst wordt nagelopen. x Met punt 4 Ingekomen stukken bedoelen we de schriftelijke berichten die bij de secretaris of de voorzitter zijn binnengekomen, bijvoorbeeld een verzoek, een offerte of een brief van de gemeente.
170
A Schriftelijke communicatie
A 50
Gespreksverslag Een gespreksverslag is een beschrijving van een bepaalde gebeurtenis. Er kan sprake zijn van: - een gespreksverslag van een bepaalde gebeurtenis; - een verslag van functioneringsgesprek; - een verslag van een begeleidingsgesprek.
A 50.1
Verslag van een gebeurtenis Een gespreksverslag is eigenlijk een beknopt verslag van een bepaalde 'gebeurtenis', bijvoorbeeld een slechtnieuwsgesprek, een gesprek over een plotselinge ontstane situatie enzovoort.
Voorbereiding
Voorbeeld eenvoudig formulier gespreksverslag
Een goede voorbereiding op een gesprek is van belang, hoewel dit bij een onverwachte gebeurtenis (lang) niet altijd mogelijk is. Afhankelijk van de situatie houd je je aan de volgende punten: x Stel van tevoren een agenda op met de gespreksonderwerpen. x Informeer degene met wie je spreekt zodat deze zich kan voorbereiden. Zo nodig kunnen dan ook andere onderwerpen worden ingebracht. x Kondig het gesprek op tijd aan: minimaal een week van tevoren. x Zorg voor een rustige ruimte en reserveer voldoende tijd. x Bekijk van tevoren goed alle gegevens van de desbetreffende persoon of personen en zorg ervoor dat je het verslag van het laatst gehouden gesprek bij de hand hebt. x Luister aandachtig en vermijd vooroordelen, dan wel bespreek ze. x Gebruik een vastleggingsformulier als houvast om de onderwerpen, het gesprek zelf, afspraken enzovoort vast te leggen. x Noteer zo beknopt mogelijk; zo nodig in de telegramstijl.
Formulier gespreksverslag Datum gesprek
6 januari 20..
Onderwerp
verlofregeling
Aanleiding
verzoek om verlof van Klaas Jansen
Verslag opgesteld door
P. van der Weerd, chef werkplaats
Inhoud gesprek Klaas Jansen dient mondeling een verzoek om verlof in voor de periode van 16 januari tot en met 28 januari voor een vliegvakantie naar de Canarische eilanden. Probleem is echter dat er de komende weken een groot aantal nieuwe auto’s moet worden afgeleverd. Daar komt bij dat er momenteel twee langdurige zieken zijn. Hij geeft toe dat hij zeer laat met zijn verzoek komt. Samen hebben we gekeken naar een andere oplossing, maar op zo’n korte termijn is er niets te regelen. Conclusie/advies Het verzoek van Klaas is afgewezen. Ik heb geadviseerd om eind februari twee weken verlof op te nemen, zodat ik in de planning daar rekening mee kan houden. Klaas gaat hiermee akkoord.
176
B
B 1 B 1.1
Spelling
Correct spellen Onder spelling verstaan we de (juiste) schrijfwijze van woorden. In dit boek gaan wij uit van de spellingregels, zoals deze gelden vanaf 1 augustus 2006.
Groene of witte spelling? We kennen in Nederland twee soorten spelling: de Groene spelling en de Witte spelling. Wat is het verschil? Groene Boekje: officiële spelling Je vindt de regels voor de officiële spelling van de (juiste) schrijfwijze van de woorden in de Woordenlijst Nederlandse Taal: het Groene Boekje. Deze woordenlijst dient als basis voor alle woordenboeken Nederlands.
Het Groene Boekje geeft de spellingregels en een lijst met de officiële spelling van de woorden. Ook kun je opzoeken hoe je een woord moet afbreken aan het eind van een regel. Het Groene Boekje geeft géén woordbetekenissen. Raadpleeg daarvoor een gewoon woordenboek. Om de tien jaar komt er een nieuwe versie. De spelling in het huidige Groene Boekje ligt vast tot 2015. De spellingregels blijven daarbij wel gelijk! Witte Boekje: officieuze en alternatieve spelling De witte spelling is een alternatieve spelling voor de Nederlandse taal. Het boekje is ontstaan uit onvrede over sommige onderdelen van de officiële spelling van de Nederlandse taal.
De verschillen tussen de groene en witte spelling zijn niet groot. Slechts een paar honderd woorden worden anders gespeld dan in het Groene Boekje. De witte spelling wordt onder meer gebruikt door media als NRC Handelsblad, de Volkskrant, Trouw, de NOS en natuurlijk het tijdschrift Onze Taal. Groene of witte spelling? De witte spelling is niet officieel; de groene wel! Bedenk wel dat de groene, officiële spelling alleen verplicht is voor hen die in dienst zijn van de overheid en het onderwijs. In principe mag dus iedereen in Nederland spellen zoals hij of zij dat zelf wil.
B 1.2
Hulpmiddelen bij het spellen Woordenboek Gebruik naast het Groene Boekje een goed woordenboek. Je vindt er niet alleen de juiste spelling van een woord in, maar ook de betekenis(sen) van een woord, op welke lettergreep je in een woord de klemtoon moeten leggen, of je te maken hebt met een werkwoord, een zelfstandig naamwoord, een bijvoeglijk naamwoord, wat het meervoud van een woord is, uitdrukkingen, zegswijzen enzovoort.
Van Dale
Bekend is natuurlijk de driedelige Van Dale. Helaas volgt Van Dale wat betreft de spelling niet overal de spellingregels van het Groene boekje. Andere goed bruikbare woordenboeken zijn de Spellingwijzer Onze Taal en de verschillende Prisma Woordenboeken.
B
B2
Spelling
177
Werkwoorden Probleemloos werkwoordsvormen schrijven behoeft geen ingewikkelde zaak te zijn. Om de regels voor de werkwoordsvorming goed te kunnen begrijpen, moet je echter wel een aantal grammaticale begrippen kennen. X D 1 In dit hoofdstuk bespreken we: ł ł ł ł ł ł ł ł ł ł
regelmatige en onregelmatige werkwoorden stam van het werkwoord persoonsvorm tegenwoordige tijd verleden tijd voltooid deelwoord gebiedende wijs tegenwoordig deelwoord infinitief of hele werkwoord aanvoegende wijs
Aan het eind van dit hoofdstuk vind je een schema voor de werkwoordsspelling.
B 2.1
Regelmatige en onregelmatige werkwoorden We onderscheiden regelmatige en onregelmatige werkwoorden.
Regelmatige en onregelmatige werkwoorden
Regelmatige of zwakke werkwoorden kennen geen klinkerverandering in de verleden tijd. Bijvoorbeeld: fietsen, fietste, gefietst. Onregelmatige of sterke werkwoorden kenmerken zich onder andere door klinker-verandering in de stam. In de praktijk geven deze werkwoorden nauwelijks problemen. Bijvoorbeeld: zingen, zong, gezongen.
B 2.2
Stam van het werkwoord De stam van het werkwoord is de woordenboekvorm min de uitgang -en (soms -n). Voor de spelling van de werkwoordsvormen kun je het beste de ikvorm van het werkwoord als uitgangspunt nemen. Bijvoorbeeld: fietsen o de stam is (ik) fiets rijden o de stam is (ik) rijd klimmen o de stam is (ik) klim gapen o de stam is (ik) gaap
B 2.3
Persoonsvorm Met de persoonsvorm of pv worden de meeste fouten gemaakt. Herkenning van de pv is dan ook een absolute voorwaarde om correct te kunnen spellen. Hoe vind je de persoonsvorm (pv) in een zin? • Maak de zin vragend. De pv is dan de werkwoordsvorm die voorop komt te staan. – Zijn broer koopt een auto. o Koopt zijn broer een auto? pv = koopt • Zet de zin in een andere tijd. De pv verandert dan van vorm. – Zijn broer koopt een auto. o Zijn broer kocht een auto. pv = kocht
B
B6
Spelling
197
Accenten Accenttekens Met accenttekens geven we de uitspraak van vreemde woorden aan. Vanuit het Frans kennen we drie accenttekens: de accent aigu zoals in café; de accent grave zoals in scène, en de accent circonflexe zoals in enquête. Verder kennen we de cedille zoals in reçu, en de tilde (of samentrekkingsteken) in el niĖo. De volgende regels gelden: 1 Franse woorden die zijn vernederlandst, krijgen geen accenttekens. • in vrouwelijke persoonsnamen: logee, introducee. • in woorden als: dependance, detail, elite, equipe, etage, corvee, diner, manege, seance, surseance, tournee, diarree, cheque, (in) appel (gaan), zone, ragout, controle. Uitzondering: de à in twee à drie; hotelier naast hôtelier. 2 Schrijf een accent op de e als dat nodig is voor de uitspraak: • de é in café, cliché, comité, communiqué, coupé, logé, procedé, paté. • de è in ampère, caissière, crème, misère, scène, première. • de ê in enquête. 3 Franse woorden die we nog als echt (zuiver) Frans aanvoelen, behouden hun accenttekens. Bijvoorbeeld in: tête-à-tête, crêpepapier, moment suprême, gênant, façade, reçu, belle époque, coûte que coûte, maître d’hôtel, déjà vu. 4 Schrijf géén accenttekens in hoofdletterwoorden: LIEGE, PEAGE. Klemtoonteken Gebruik een klemtoonteken om bepaalde woorden of woorddelen te benadrukken. Maar: schrijf geen klemtoon als het woord niet verkeerd gelezen kan worden: eenmaal andermaal, een en ander, een van de velen. Uitspraakteken Gebruik een uitspraakteken om een betekenisverschil aan te geven. Hij heeft moeten vóórkomen. Naast: Zo voorkóm je dat. Dóórlopen, zeg ik je! Naast: Hij heeft de school doorlópen. Let ten slotte nog op de volgende gevallen: à propos, bètastudie, acteur in spe, knäckebröd, per se.
BͲ27x Schrijf zo nodig het juiste accent-, klemtoon- of uitspraakteken.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
comite enquete diarree debacle creche misere zich generen conference hachee surseance
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
gevarenzone etage doubleketting elite genant neglige eendagsvlieg drie a vier a propos appel houden
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
getuige a decharge een logee meenemen ontvangstcomite in de misere zitten Hij had maar een kans! eenpersoonshuishouden ongelukken voorkomen eenmaal andermaal wielerequipe controle uitoefenen
228
C 1
C Stijl
Stijl‌ een kwestie van smaak? In geschreven taal bedoelen we met stijl de wijze waarop je je schriftelijk uit. Zo kan je schrijftrant heel alledaags zijn of juist heel verheven of overdreven. Standaardnederlands De norm voor een goede stijl van schrijven, dus voor correct taalgebruik, is het Standaardnederlands. Vroeger gebruikte men voornamelijk de benaming Algemeen Beschaafd Nederlands (ABN). In Vlaanderen is de benaming Algemeen Nederlands nog steeds gangbaar! Zakelijk corresponderen Wie echter zakelijke correspondentie voert, of dit nu een brief is of een eenvoudige e-mail, zal dikwijls ingeburgerde (verbindings)woorden en uitdrukkingen tegenkomen, die kenmerkend zijn voor die zakelijke schrijfcultuur. Voor velen van ons is die cultuur een onbekende wereld. Maar al te gemakkelijk nemen we dan allerlei fouten over! Vaak ongemerkt. We horen het immers elke dag zo! Verkeerde samentrekkingen, verbindingsfouten, contaminaties, turbotaal, jongerentaal enzovoort, we gebruiken het te pas en te onpas. Op deze wijze wordt onze taalbeheersing er niet beter op. Wil je in een goede stijl schrijven, dan is het noodzakelijk dat je stijlfouten kunt herkennen. Deze module leert je de weg te vinden in die wereld om te voorkomen dat je stijlfouten maakt. De taal waarvan de zakenman of -vrouw zich bedient, wordt ook wel handelstaal genoemd. Deze taal kun je in zekere zin beschouwen als een vaktaal, want ze maakt gebruik van woorden en uitdrukkingen die in de gewone taal over het algemeen niet voorkomen. Daarom deze module Stijl!
Stijl ‌.. een kwestie van smaak?
C Stijl
C 6
237
Contaminatie Een contaminatie is een versmelting van twee woorden, zegswijzen of zinnetjes met dezelfde inhoud, zodat de betekenis dubbel wordt uitgedrukt.
Overbodig woordgebruik
Een contaminatie is een vorm van overtollig woordgebruik. Zo is uitselecteren ontstaan uit uitzoeken en selecteren. Sommige contaminaties zijn inmiddels al zo ingeburgerd dat het onbegonnen werk lijkt hiertegen te strijden. Denk aan contaminaties als klopt als een bus, verloren zijn. Toch blijven het vormen van overtollig taalgebruik.
Beruchte contaminaties
Veelvoorkomende contaminaties zijn: mee op de hoogte zijn = mee bekend zijn + op de hoogte zijn van onmeedogenloos = onmeedogend + meedogenloos als vader zijnde = als vader + vader zijnde nachecken = nagaan + checken zo optimaal mogelijk = zo goed mogelijk + optimaal zwaar wegen = zwaar zijn + veel wegen uitselecteren = selecteren + uitzoeken opstarten = starten + opzetten optypen = opschrijven + typen verloren zijn = verloren hebben + kwijt zijn duur kosten = duur zijn + veel kosten volgens onze mening = volgens ons + naar onze mening bekritiseren = beoordelen + kritiseren de oorzaak is te wijten aan = de oorzaak is + het is te wijten aan.
Malapropisme
Een malapropisme is een (onbewuste) verhaspeling van een woord, onder invloed van een daarop lijkend woord. dobberman/dobbelman in plaats van dobermann(pincher). demonteren in plaats van dementeren. een geniplomeerde (Koot en Bie) in plaats van iemand zonder diploma. babi pangpang in plaats van babi pangang.
CͲ08x
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Verbeter de contaminaties en malapropismen.
12 13 14 15
De dirigent verexcuseerde zich voor zijn late verschijning. Volgens de politie klopte zijn verhaal als een bus. Ik besef me dat ik ongelijk heb. Mijn oom rookt nog steeds als een ketting. Het evenement trok meer dan voldoende belangstelling. Als plaatsvervangend voorzitter zijnde sloot hij de vergadering. Helaas zijn wij niet in staat geweest uw order te kunnen uitvoeren. Niet alle collega’s waren bereid ons te willen helpen. De student kreeg toestemming zijn tentamen overnieuw te maken. Volgens mijn broer is dit alles tevergeefse moeite. Deze stichting beoogt het doel de zwakkeren in de samenleving te ondersteunen. De stagiaire mocht in dat bedrijf alleen maar bonnen uitselecteren. 'Daar kraait geen hond naar,' meende mijn broer. Met zoiets dergelijks hoef je niet meer bij mij aan te komen. Deze banketbakkerij behoort tot een van de duurste in de regio.
260
C Stijl
CͲ28x Vul het juiste woord in.
Oefenopgaven CͲ28 t/m CͲ60 geregeld = regelmatig, geordend, ordelijk regelmatig = volgens vaste regels 1 Onze antieke klok loopt ... dan onze moderne keukenklok. 2 Deze vertegenwoordiger bezoekt ... zijn relaties. 3 Wie een ... leven leidt, kan doorgaan voor een evenwichtig mens. rede = toespraak; verstand reden = grond, oorzaak 4 Wij vonden de ... van de directeur bij zijn afscheid zeer boeiend. 5 Wij vonden de ... van de directeur voor zijn afscheid zeer acceptabel. 6 Om welke ... heeft hij ontslag gekregen? hebben vergeten = er niet aan gedacht hebben zijn vergeten = het niet meer weten 7 Sommige kandidaten ... vergeten de laatste vraag te maken. 8 Gisteren ... ik mijn treinabonnement vergeten. 9 Mijn vader ... vergeten, waar die camping gelegen was. Met behulp van heeft betrekking op werktuigen. Met hulp van heeft betrekking op personen. 10 Met ... van een valse sleutel wist de dief de deur te openen. 11 De tractor werd met ... van een lier uit de sloot getrokken. 12 Met ... van een wegenwachter kreeg hij zijn auto weer aan de praat. 13 Met ... van het Rode Kruis werden de hulpgoederen verdeeld. door bemiddeling van = door tussenkomst van door middel van = met behulp van 14 De goederen werden door ... van een kraan in het ruim gehesen. 15 Mede door ... van de politie liep de burenruzie niet uit de hand. 16 Door ... van een aangetekend schrijven werd hij op de hoogte gebracht van de laatste wijzigingen in het programma. aanrichten = schade veroorzaken, schade toebrengen aanrechten = een maaltijd toebereiden, opdissen 17 Voor de koninklijke gasten werd er een copieuze maaltijd ... . 18 De dronken automobilist had veel schade ... . te danken aan heeft een gunstige betekenis. te wijten aan heeft een ongunstige betekenis. 19 Het tekort op de begroting is te ... aan een slecht gevoerd beleid. 20 Dit is een schitterend cadeau; aan wie heb ik dat te ... ? betreffende = aangaande desbetreffende = bedoelde, genoemde betrokken = ervoor zorgend; bepaalde zaken onder beheer hebbend 21 Voor deze zaak moet je je wenden tot het ... ministerie. 22 Het ... artikel is helaas uitverkocht. 23 Over het voorstel ... de overgangsregels werd opnieuw gestemd. deelname = het meewerken, het deelnemen deelneming = het meewerken, maar ook: het medegevoel 24 Bij voldoende ... gaat de dagtocht naar Amsterdam door. 25 Deze blijk van ... moet een troost voor de nabestaanden zijn.
280
D
D 1
Grammatica
Grammatica voor dummies? Voel je je niet helemaal thuis in de grammatica? In deze module grammatica vind je een beknopte behandeling van de traditionele grammatica en leer je hoe je moet ontleden. Als je de grammaticaregels correct toepast, kun je daarmee direct je taalbeheersing verbeteren! Deze module kan onder andere gebruikt worden ter voorbereiding op de Taaltoets pabo (zie www.schrijftaal.com), maar helpt ook bij de termen die gebruikt worden bij de uitleg van de spelling en de stijlfouten en -problemen in dit boek.
D 2
Klank, lettergreep en morfeem Klinkers en medeklinkers Met de 26 letters die het Nederlandse alfabet telt, vormen we onze woorden. Deze 26 letters verdelen we in: a klinkers (a, e, i, o, u) b medeklinkers (de overige letters van het alfabet).
Klinkers
Klinkers (a, e, i, o, u) zijn spraakklanken die 'vrij' uit je mond 'naar buiten gaan'. We onderscheiden lange klinkers (bijvoorbeeld de o in boom en de e in peren) en korte klinkers (bijvoorbeeld de o in pop en de e in kers). Het verschil in klank wordt veroorzaakt door de medeklinker die ná de klinker volgt. Met een tweeklank bedoelen we de combinatie van twee klinkers in één lettergreep. Bijvoorbeeld de klinkercombinatie in reis, ruit, mooi, foei, nieuw en dergelijke.
Medeklinkers
Open Gesloten
DͲ01x Klanken en lettergrepen
Medeklinkers zijn spraakklanken waarbij de lucht uit je mond wél op een bepaald punt van het spreekkanaal belemmerd wordt. Ook medeklinkers kunnen in ontelbare combinaties voorkomen. Lettergreep Een woord kunnen we verdelen in één of meer lettergrepen. X B 8 Een gesloten lettergreep eindigt op een medeklinker: oom, neef, broer. Een open lettergreep eindigt altijd op een klinker of tweeklank: va-ren, stu-ren, rei-zen, boei-en.
a b 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Verdeel alle woorden in lettergrepen. Raadpleeg zo nodig B 8. Noteer per woord de korte en lange klinkers en de tweeklanken. boomwortel onvrede ontmoeting angstschreeuw luier roodhuid erwtensoep uitbarsting beroepskeuzetest ouderavond
284
D
Grammatica
DͲ03x Kies het juiste lidwoord.
D 3.4
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
(de)(het) (de)(het) (de)(het) (de)(het) (de)(het) (de)(het) (de)(het) (de)(het) (de)(het) (de)(het) (de)(het) (de)(het) (de)(het) (de)(het) (de)(het)
boek advies leerplicht klas schoolplein rapport gang verslag school speeltje affiche kopie meisje huis examen
Telwoord Telwoorden (tw) zijn woorden die een aantal of een rangorde aangeven. We onderscheiden vier soorten telwoorden: 1 Bepaald hoofdtelwoord geeft een exact aantal aan: twee, zestien enzovoort. 2 Onbepaald hoofdtelwoord geeft niet een exact aantal aan: sommige, enkele, verscheidene, verschillende, menige. 3 Bepaald rangtelwoord geeft de juiste plaats in de rangorde aan: zevende, dertiende. 4 Onbepaald rangtelwoord geeft de niet exact de plaats aan: zoveelste, middelste, laatste, hoeveelste.
DͲ04x Zn, bn, lw en tw.
x Een telwoord kan ook als zn gebruikt worden: een vijf op je rapport.
Noem alle zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden, lidwoorden en telwoorden. 1 In elke grote supermarkt kun je wel een goedkope leesbril vinden. 2 Veel mensen hebben thuis een hele verzameling goedkope brilletjes rondslingeren om er steeds een bij de hand te hebben. 3 Maar deze voordelige lenzen kunnen wel eens te duur zijn. 4 De brilletjes zijn namelijk erg slecht voor het zicht en kunnen wazigheid, dubbel zicht of hoofdpijn veroorzaken. 5 Veel oudere volwassenen hebben vaak problemen met het lezen van een boek of krant zonder bril. 6 De verkoop van leesbrillen in supermarkten doet het zeer goed. 7 Voor een leesbril bij de opticien moet je al snel veel geld neerleggen. 8 Het grootste probleem is dat de twee lenzen niet goed uitgelijnd zijn. 9 Dit betekent dat de ene lens een scherp zicht geeft, maar de andere niet. 10 Vooral de exemplaren voor mensen met een ernstige oogafwijking veroorzaken de meeste schade. 11 Daarom een welgemeend advies: beter één goede bril dan drie verschillende slechte brillen. Bron: AD
302
E
Tekstcorrectie
E1
Tekstverzorging Onder tekstverzorging verstaan we de controle van een tekst op fouten in de spelling, stijl, structuur en vorm. In dit hoofdstuk geven we je een aantal tips waarmee je direct je teksten kunt verbeteren en ... corrigeren. We letten daarbij op: x x x x x
vorm en structuur verzorgdheid woordkeus stijl hulpmiddelen.
E 1.1
Vorm en structuur
Correcte vorm
In hoofdstuk A 2 (briefmodel) zagen we al dat de onderdelen van een brief zoals briefhoofd, dagtekening enzovoort, alle een vaste plaats hebben. Ook voor andere schriftelijke communicatievormen als rapporten, adviesnota’s, vergaderstukken (agenda en notulen) en telefoonnoties geldt dat alle onderdelen een vaste plaats hebben.
Correcte structuur
Bedenk dat een brief uit drie vaste onderdelen bestaat: inleiding (aanleiding, doel), kern (uitwerking) en slot (voorstel, bedankje, toezegging, oplossing, samenvatting, advies of verzoek). X A 3.1 Verslagen, rapporten, adviesnota’s, advertenties enzovoort hebben elk hun eigen opbouwkenmerken.
Alinea’s
Elke tekst bestaat doorgaans uit een of meer alinea’s. Een alinea is een afgerond gedeelte van een tekst en bevat een centrale gedachte. In principe zijn er geen regels te geven voor de lengte van een alinea. De lengte is sterk afhankelijk van de soort tekst, het onderwerp en het doel. Ook het aantal alinea’s is natuurlijk afhankelijk van de omvang van je tekst. Voor alle teksten geldt: zet die zaken bij elkaar, die ook echt bij elkaar horen.
Signaal- en verwijswoorden
Verbind de alinea’s en de zinnen met goede signaal- en verwijswoorden én de juiste voegwoorden. X A 48 Gebruik hiervoor woordjes als: onlangs, bovendien, echter, daarnaast, verder, vervolgens, maar, toch, hoewel, ten eerste enzovoort. Signaalwoorden verwijzen naar iets wat al in de tekst gezegd is of nog aan de orde moet komen: hierin, daarin, deze, die enzovoort.
E 1.2
Verzorgdheid
Doorhalingen?
Het spreekt vanzelf dat al je teksten er netjes en verzorgd uitzien! Doorhalingen of inlassingen mogen in een tekst niet voorkomen. Maak de tekst liever opnieuw. Brieven, rapporten, advertenties enzovoort zijn het visitekaartje van een bedrijf en moeten dus keurig verzorgd zijn.
E
Tekstcorrectie
309
Oefenopgaven tekstcorrectie EͲ01 t/m EͲ25 Onderstaande teksten zijn oefenopdrachten waarin je een tekst kunt controleren op spelling, stijl en lay-out. Bij elke oefenopdracht wordt vermeld of het om spelling-, stijl- en/of vormcorrectie gaat.
EͲ01x
Op naar de rommelmarkt 1 De tijd van de rommel en brokantemarkten met grootmoeder’s antiek of zo maar gewone troep, breekt weer aan. Gezellige dingen, die marktjes, met vaak een goed doel: een nieuw kleethok of een nieuwe tapkast voor de soos. Soms is dat goede doel de portemonee van de echte kooplui, die zich tussen de goed bedoelende rest inwringen. (7 ft.) 2 Naast omas parapluus ligt dan een berg koperwerk, die veel al niet als 'oud' word aangeboden. Vaak ook heeft de handelaar of zijn compaan er met een buxs op staan te mikken. Hij suggereerd graag dat het wel eens heel oud kan zijn. (7 ft.) 3 De herenhandelaren staat trouwens een uitgebreidde vaklitteratuur ter beschikking, waarin alle kwalijke foufjes minitieus staan omschreven. Maar er word natuurlijk niet alleen klein schalig geknoeit. (8 ft.) 4 Het beroemste vijlinghuis ter wereld, sotheby’s in londen, heeft een speciaal kamertje voor het valse spul. (4 ft.) 5 In de afgelope jaren is er al heel wat afgebakkelijd over wat we nu eigelijk antiek mogen noemen. Een bekende defenitie luid: alle voorwerpen en zaken die miniemaal dateren uit de vorige eeuw. Een interressante omschrijving, maar wel een die niet altijd op gaat. (7 ft.) 6 De stelling dat iets antiek is als het ouder is dan honderd jaar, word ook door de fiskus (c/k?) gehanteert. De handel hanteerd ook wel wat regels: voor zilver gelt bij voorbeeld 1840, voor schilderijen honderd jaar of ouder. (6 ft.) 7 Op de vlooiemarkten hoefen ze daar natuurlijk niet zo moeilijk over te doen met hun ansicht kaarten, zonnenbrillen en tweede hands kunstgebitten. (5 ft.)
Verbeter alle spelfouten.
EͲ02x Verbeter alle spelfouten.
De zuinige klant 1 Een droom voor de zuinige hollander: de klant bepaalt de prijs van een hotelnacht. (1 ft.) 2 Acht nederlandse ibis hotels gaan deze week die uitdaging aan. (2 ft.) 3 De volgende ochtend hoefd de klant pas de overnachtingprijs te bepalen. (2 ft.) 4 Zelfs de hotel gast die een euro betaald, word vriendelijk uitgewuift. (4 ft.) 5 De enige tegen prestatie is het invullen van een enqueteformulier waarin de ervaringen worden neergelegt. (3 ft.) 6 De ibis groep, met ondermeer vestigingen op schiphol, in utrecht en veenendaal, hield eerder zo’n actie in noord frankrijk en zuid portugal. (7 ft.) 7 Het resultaat: meer dan tweederde van de bezoekers zei nog een keer terug te komen tegen het gewone tarief. (1ft.) 8 Een aantal gasten wilde zelfs meer betalen dan de officiele kamerprijs. (1 ft.)
Register
323
Register A aandachtstrekker 67
apostrof 224
aanhalingsteken 222
artikel voor krant of webpagina 128
aanhef brief 17
attachment 33
aanleiding, naar ~ van 25
autocorrectie 305
aanmaning 111 Aantekenen 15
B
aanvoegende wijs 183
b.a. 19
aanwijzend voornaamwoord 288
barbarisme 241
aardrijkskundige naam 189
BCC 33
ABN 228
beantwoording klachtenbrief 99
abstract 282
bedankbrief(je) 121
accent aigu 197
bedrijvende vorm 253
accent circonflexe 197
begeleidende brief
accent grave 197
~ bij enquĂŞte 42
accenten 197
~ bij inspectierapport 151
accenttekens 197
~ bij persbericht 125
achtervoegsel 281
beginzinnen 25
actielijst 167
beknopte bijzin 230, 300
adressering 14
beknopte sollicitatiebrief 136
advertentie 129, 133
beleidstaal 256
advertorial 129
bepaling van gesteldheid 297
adviesnotitie 157
bericht 55
afbreken van woorden 201, 305
beschrijving 57
afkortingen 216, 303
besluitenlijst 167
afleiding 281
bestelkaart 71
afsluiting 18, 24, 29
bestelling 91
afzegging 81
betalingsherinnering 109
afzender 13
betalingsverzoek 107
agenda 161
betreftregel 17
alinea 24, 302
betrekkelijk voornaamwoord 244,
Algemeen Beschaafd Nederlands 228 alle of allen 219 ambtelijke brief 115
289 bevestiging afspraak 79 bezitsvorm zelfstandig naamwoord 220
ambtenarentaal 256
bezittelijk voornaamwoord 288
Amerikaans briefmodel 11
bezwaarschrift 117
anakoloet 247
bijlage 20
anglicisme 241
bijstelling 299
antithese 254
bijvoeglijk naamwoord 217, 283
antwoordcoupon 70
bijvoeglijke bepaling 298
antwoordkaart 71, 77
bijwoord 290
antwoordkaart uitnodiging 76
bijwoordelijke bepaling 297, 298