PRIVATE BANKER THE
‘Je leert anders naarmate je ouder wordt, maar niet per se slechter’
In een snel veranderende wereld is levenslang leren geen optie meer, maar een logische keuze.
Ans De Vos
‘Zorg voor voldoende diversiteit in het leeraanbod, zowel op het vlak van inhoud als methodieken, zodat mensen zich blijven ontwikkelen, ongeacht hun leeftijd’
Edito
Beste PBA-leden,
The times they are changing, en dus schrijf ik als opvolger van Peter enthousiast mijn eerste voorwoord voor deze elfde editie van The Private Banker.
In deze editie duiken we onder andere in een thema dat ons allemaal raakt: mensen leven vandaag langer, wat ook financiële gevolgen heeft. En we moeten allemaal levenslang leren, want het is duidelijk dat stilstaan in onze branche geen optie is.
Hopelijk vormen de artikels een eerste aanzet tot een bredere discussie.
Het voorbije kwartaal hebben we trouwens een kleine enquête gehouden over dit ledenblad: de resultaten vindt u in het volgende nummer.
Ik wens u warme en gelukkige feestdagen, en een nieuw jaar dat net zoals onze carrières geen einddatum kent!
Inhoud
Jean Sonneville
Secretaris-generaal
PBA-B
04 Duurzaam beleggen en langetermijnvisie domineren bij stijgende levensverwachting
Rondetafelgesprek
Colofon
The Private Banker is het trimestrieel ledenblad van de Private Bankers Association - Belgium Hoofdredacteur en verantwoordelijke uitgever: Jean Sonneville
Redactie: Content Republic https://trustmedia.be/services
Nummer 11: December 2024
Foto credit: Frank Toussaint
Kostprijs los nummer niet-leden: €10
08 Levenslang leren, essentieel voor iedereen
Interview - Ans De Vos
Interview - Henk Becquaert 11
Alumnus in de kijker - Michel Hubain
RONDETAFELGESPREK
Duurzaam beleggen en langetermijnvisie domineren bij stijgende levensverwachting
Met een stijgende levensverwachting zien private banken de beleggingsstrategieën van hun klanten veranderen. Ze denken steeds vaker over generaties heen, waarbij investeringen evolueren naar langetermijnstructuren. Hoe gaan beleggers om met die horizon van een langer leven? The Private Banker sprak met Justine Vanhaudenarde (Degroof Petercam), Koen De Leus (BNP Paribas Fortis), Tim Derycke (KBC) en Robbe Van Hauwermeiren (Belfius).
Door de hogere levensverwachting is ook de investeringshorizon toegenomen. Investeren klanten hierdoor risicovoller, of net voorzichtiger?
Tim Derycke (KBC): ‘Bij KBC zien we al jaren dat mensen meer ruimte hebben om langetermijninvesteringen in hun portefeuilles op te nemen. Grote families worden steeds professioneler georganiseerd en investeren zelfs over generaties heen. Hun vermogen wordt zo gestructureerd dat de volgende generatie op een eenvoudige manier investeringen kan aanhouden. In de afgelopen tien tot vijftien jaar zijn, mede door de lage rente, veel grote vermogens verschoven naar aandelen en private equity. Dit zijn nu de twee grootste pijlers binnen portefeuilles.’
Koen De Leus (BNP Paribas Fortis): ’Traditioneel geldt dat hoe ouder je wordt, hoe minder risicovol je zou moeten beleggen. Maar bij generatieoverschrijdend beleggen gaat die regel niet altijd meer op. Voor iemand van tachtig jaar oud kan 20 procent aandelen acceptabel zijn, en voor iemand van zestig 40 procent. Persoonlijk hanteer ik een eenvoudige regel: als je ‘s nachts wakker ligt van een risicovolle belegging, dan moet je die niet aangaan. Langer leven betekent ook vaak dat een generatie wordt overgeslagen en dat een erfenis direct bij kleinkinderen terechtkomt. Zij kunnen die dan gebruiken voor mijlpalen zoals een huwelijk of de aankoop van een eerste huis. In dergelijke situaties bestaan er speciale structuren voor de next generation.’
‘Jongeren hebben minder vertrouwen in het wettelijk pensioen en nemen meer risico’s’
Robbe Van Hauwermeiren Belfius
‘Grote
families investeren steeds vaker over generaties heen’
Tim Derycke KBC
Robbe Van Hauwermeiren (Belfius): ’In België zijn we sterk afhankelijk van ons wettelijk pensioen, maar jongeren hebben steeds minder vertrouwen in de toekomst en de capaciteit van de staat om pensioenen uit te keren, mede door de hoge schuldenlast. Dit gebrek aan vertrouwen stimuleert jonge beleggers om meer risico te nemen, soms zelfs extreem, zoals investeren in crypto of op de optiemarkt. Ze beseffen dat ze zelf een actieve rol moeten spelen in het opbouwen van hun pensioen.’
Justine Vanhaudenarde (Degroof Petercam): ’Het is belangrijk om klanten zo vroeg mogelijk te begeleiden, zodat we hun portefeuille optimaal kunnen structureren voor de lange termijn wat betreft risico. Naast traditionele investeringen bieden we ook private equity aan, waarbij diversificatie een belangrijke rol speelt in het beperken van de risico’s.’
De veranderingen in de rentemarkt hebben ook invloed op de rol van obligaties in beleggingsportefeuilles. Hoe kijkt u hiernaar?
Koen De Leus: ’De afgelopen jaren was de rente extreem laag, wat mensen ertoe aanzette om meer risico’s te nemen. Vandaag verwachten we dat zowel de inflatie als de rente structureel hoger zullen blijven door factoren zoals de globalisering, de klimaattransitie, de vergrijzing en de hoge schulden. Philippe Gijsels en ik leggen dit overzichtelijk uit in ons boek ‘De nieuwe wereldeconomie’. Dit biedt kansen om meer obligaties in gediversifieerde
portefeuilles op te nemen. Na jaren van lage rendementen, waarbij beleggers min of meer gedwongen werden om meer risico’s te nemen, merken we nu dat de interesse voor obligaties langzaam terugkomt.’
Tim De Rycke: ’Belgen zijn nog te veel traditionele spaarder. Het kan allemaal wel wat risicovoller. Er is in ons land veel spaargeld dat moeilijk te activeren is, deels door culturele factoren. In Europa zijn beleggers vaak gericht op kapitaalbehoud en willen vooral geen verliezen lijden.’
Zien jullie dat klanten hun nalatenschap steeds vaker uitstellen?
Justine Vanhaudenarde: ’Het is belangrijk om het vermogen tijdig te structureren. In het verleden gebeurde dat bij oudere klanten vaak te laat of niet, mede door culturele oorzaken. Oudere mensen praatten niet over hun vermogen met hun kinderen of kleinkinderen. Nu is er een mentaliteitsverandering. Klanten bespreken hun wensen steeds vaker met hun kinderen, en zelfs met de kleinkinderen. Private bankers moeten dit integreren in de mindset van hun
klanten. Ook de media dragen bij aan dat groeiend bewustzijn, waardoor klanten nu veeleisender zijn en meer vragen stellen.’
Tim Derycke: ’Waar men vroeger snel schonk aan de kinderen, zien we nu vaker schenkingen met lasten, waarbij kinderen bijvoorbeeld instaan voor bepaalde kosten van de schenker, of schenkingen met vruchtgebruik. Zorgvolmachten zijn ook couranter geworden, omdat langer leven niet altijd synoniem is met meer gezonde jaren. Zorgkosten vormen een opportuniteit voor farmaceutische en biotechbedrijven. Over het algemeen merken we dat mensen steeds vroeger beginnen te plannen, maar dat zij dat op een gestructureerdere manier doen dan enkel via schenkingen.’
Welke rol spelen gezondheid en zorg in de beleggingskeuzes?
Koen De Leus: ‘Gezondheid heeft niet direct invloed op individuele beleggingsbeslissingen, tenzij iemand terminaal ziek is. Maar binnen private banking groeit de aandacht voor sectoren met toekomstpotentieel, zoals de zorgsector.’
‘Na jaren van lage rendementen merken
we dat de interesse voor obligaties langzaam terugkomt’
Koen De Leus
BNP Paribas Fortis
Robbe Van Hauwermeiren: ‘De toenemende vergrijzing en welvaart zorgen voor een stijging in uitgaven aan gezondheidszorg, zowel essentieel als minder essentieel. De winsten in deze sector zijn de afgelopen jaren sterk gestegen, zelfs
Koen De Leus, Tim Derycke, Justine Vanhaudenarde en Robbe Van Hauwermeiren
RONDETAFELGESPREK
zonder rekening te houden met COVID. Wij hebben bij Belfius dus wel een structurele voorkeur voor de gezondheidszorg, naast technologie.’
Tim Derycke: ‘Het verlengen van de periode waarin mensen gezond zijn, is een sterk groeiende markt, niet alleen op het vlak van gezonde voeding, maar ook in het gebruik van apps om je te ondersteunen. We zien dat eveneens bij de tweede pijler van het pensioen. KBC Verzekeringen heeft nu ook een applicatie: mensen die een groepsverzekering afsluiten, krijgen daar gratis een wellbeingapplicatie bij om hun stressniveau beter te monitoren en een gezonder eetpatroon te volgen. De hele sector is op zoek naar een win-winsituatie tussen werkgevers, overheid en tweedepijlerspelers om de tsunami die op ons afkomt te helpen opvangen.’
Hoe zien jullie de rol van vastgoed veranderen in de beleggingsportefeuille?
Koen De Leus: ’Vastgoed wordt steeds belangrijker. Het laatste waarvan oudere mensen afstand doen, is vastgoed. Ze investeren er zelfs meer in voor de huurinkomsten. Dit is verrassend, want je zou denken dat ze eerder naar liquide beleggingen zouden stappen. Daarnaast
biedt vastgoed bescherming tegen inflatie: terwijl de huurprijzen stijgen, blijft de leningaflossing vast.’
Justine Vanhaudenarde: ‘Diversificatie blijft voor ons essentieel, maar het klopt dat het belangrijk is om een vastgoedcomponent te hebben, zoals Koen daarnet zei. Vastgoed speelt een cruciale rol met het oog op inflatie.’
Tim Derycke: ’Beursgenoteerd vastgoed heeft de laatste twee jaar door de renteverhogingen een moeilijke periode doorgemaakt. In onze beleggings strategie hebben we onlangs het gewicht van vast goed verhoogd, hoewel we selectief zijn, vooral in de kantoorsector. Logistiek vastgoed heeft een sterke groeicyclus gehad, maar dit lijkt nu te stabiliseren.’
Zien jullie ook een grotere rol weggelegd voor duurzaam ondernemen?
Justine Vanhaudenarde: ’Veel van mijn klanten tonen in teresse in sociaal verantwoorde beleggingen. Dit wordt steeds meer een onderdeel van hun DNA. Klanten willen investeren in thema’s die een positieve impact hebben op de toekomst, bijvoorbeeld in hernieuwba re energie of slimme voeding. Greenwashing blijft een
‘Vroegtijdige begeleiding is cruciaal voor een robuuste langetermijnstrategie’
Justine Vanhaudenarde
Degroof Petercam
uitdaging, maar klanten zijn gemotiveerd om een langetermijnstrategie te combineren met een positieve invloed op de wereld.’
Koen De Leus: ’Duurzaam investeren zal alleen maar groeien. Wereldwijd investeren we nu 2.500 miljard in de klimaattransitie, maar het Internationaal Energieagentschap schat dat dit tegen 2030 naar 5.000 miljard moet. Dit vereist grote infrastructuurinvesteringen. De mogelijkheden voor duurzame beleggingen zullen dan ook enorm toenemen.’
Tim Derycke: ’In België is er een hoge drempel voor private investeringen in duurzame projecten, met minimale investeringen van
250.000 euro. Dat beperkt de deelname aan de klimaattransitie tot de grote investeerders, terwijl de overheid werk zou moeten maken van een bredere toegankelijkheid. Het gros van de financiering van nieuwe technologieën gebeurt buiten de beurs om, op de private-equitymarkt. De drempel van 250.000 euro is niet alleen van toepassing voor duurzame investeringen, maar voor alle niet-publieke fondsen. Daardoor worden kleinere investeerders vooral geconfronteerd met extra kosten voor de klimaattransitie, denk maar aan de warmtepomp, extra isolatie of een schone wagen, maar investeringsgewijs worden ze buitenspel gezet.’
Levenslang leren, essentieel voor iedereen
In een snel veranderende wereld is levenslang leren geen optie meer, maar een logische keuze. Technologische vooruitgang, globalisering en economische onzekerheid dwingen zowel werknemers als werkgevers om flexibel te blijven en voortdurend bij te scholen. ‘De manier waarop we leren verandert weliswaar met de leeftijd, maar dat mag geen excuus zijn om stil te blijven staan’, zegt Ans De Vos, professor aan de Antwerp Management School en de Universiteit Antwerpen.
Passie en trots
Het idee dat leren stopt met het verlaten van de schoolbanken is achterhaald. ‘Vroeger lag de focus op leren tijdens de jeugdjaren’, zegt professor Ans De Vos. ‘Als je als twintiger afstudeerde, was je met je diploma klaar voor de volgende veertig jaar. Die tijd is voorbij. Tegenwoordig zijn bijscholing en omscholing gedurende de loopbaan onmisbaar.’
Werknemers die geen leer-mindset ontwikkelen, worden kwetsbaar op de arbeidsmarkt. Bedrijven die geen ruimte of tijd vrijmaken voor hun medewerkers om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen, nemen zelf ook een groot risico. ‘Leren is een continu proces dat zich moet afspelen tijdens je hele carrière.’
Kritisch denken als kern van leren
Levenslang leren gaat verder dan het opdoen van nieuwe kennis. Het draait om kritisch blijven denken, jezelf ontwikkelen en mee evolueren met je veranderende omgeving. Technologische innovaties zoals artificiële intelligentie hebben de manier waarop we leren sterk veranderd. ‘Parate kennis blijft cruciaal. Als we te afhankelijk worden van zoekmachines of AI, zonder zelf nog referentiepunten te hebben, maken we onszelf kwetsbaar. Een diepgaande vakkennis blijft dus nodig om te kunnen beoordelen wat correct is. Dat neemt niet weg dat een slim gebruik van tools essentieel is om relevant en performant te blijven.’
Daarnaast worden ook sociale competenties steeds belangrijker in een tijdperk waarin technologie centraal staat. ‘Neem
bijvoorbeeld de private banksector’, zegt De Vos. ‘Empathie voor de noden van de klant maakt echte verbinding mogelijk en leidt tot betere adviezen. Die menselijke interactie blijft voorlopig onvervangbaar.’
Voorbij de stereotypen
Naarmate je ouder wordt, kan leren uitdagender worden, maar het is zeker niet onmogelijk. ‘We zien dat onze fluïde intelligentie – het vermogen om snel nieuwe informatie op te nemen en te onthouden – met de leeftijd afneemt’, legt De Vos uit. ‘Tegelijkertijd neemt onze gekristalliseerde intelligentie toe, waardoor we beter in staat zijn om kennis te combineren en vanuit een breder perspectief te kijken. Noem het bouwen op rijkdom aan ervaring. We leren dus anders naarmate we ouder worden, maar niet slechter.’
Stereotypen over oudere werknemers die minder gemotiveerd zouden zijn om te leren, zijn volgens De Vos een misvatting. ‘Hardnekkige vooroordelen zorgen er vaak voor dat mensen zich daarnaar gaan gedragen. Daarom is het belangrijk om binnen een leercontext drempels weg te nemen die gerelateerd zijn aan leeftijd. Zorg voor diversiteit in het leeraanbod, zowel op het vlak van inhoud als methodieken, zodat mensen zich ongeacht hun leeftijd blijven ontwikkelen. Het is positief dat de groep oudere werknemers steeds groter wordt. We zien ook meer opleidingsprogramma’s die zich specifiek op deze groep richten en niet alleen op de jonge highpotentials. Voor werknemers die dicht bij hun pensioen staan, is het belangrijk om de voordelen van leren op de korte termijn te benadrukken, in plaats van dingen te kaderen in een verre toekomst.’
‘Je leert anders naarmate je ouder wordt, maar niet per se slechter’
Ans De Vos, Professor aan de Antwerp Management School en de Universiteit Antwerpen
De kracht van samenwerking
‘Leren doe je nooit alleen’, voegt De Vos toe. ‘De kracht van leren zit vaak in het sociale element: het delen van kennis en ervaring met anderen. Collegiaal leren en momenten creëren om over de zaken die je hebt geleerd of gelezen te spreken met collega’s of vrienden, kan inspirerend zijn. Het helpt niet alleen bij het begrijpen van nieuwe concepten, het maakt het leerproces ook interessanter en waardevoller.’
‘Ook intergenerationeel leren is waardevol’, besluit De Vos. ‘Aan het begin van je loopbaan kun je veel leren van de kennis en ervaring van oudere collega’s. Maar ook de oudere werknemers leren op hun beurt van jongere collega’s met frisse technologische inzichten. Die wederzijdse leerervaring tussen verschillende generaties kunnen we nog veel meer benutten.’
‘Zorg voor voldoende diversiteit in het leeraanbod, zowel op het vlak van inhoud als methodieken, zodat mensen zich blijven ontwikkelen, ongeacht hun leeftijd’
Ans De Vos, Professor aan de Antwerp Management School en de Universiteit Antwerpen
‘Toen het pensioenstelsel werd bedacht, werden mensen
vijftig jaar oud’
Met de stijgende levensverwachting kunnen mensen in de toekomst wellicht honderd jaar worden. Die vooruitgang stelt het pensioenstelsel voor grote uitdagingen. Moeten we het systeem aanpassen aan die langere levensverwachting? Henk Becquaert, voorzitter commissie aanvullende pensioenen, licht de impact toe.
Het pensioensysteem evolueert al meer dan een eeuw. Toen het ten tijde van Otto von Bismarck werd opgezet was de gemiddelde levensverwachting 45 tot 50 jaar. ‘Vandaag worden we ruim tachtig jaar en in de toekomst zullen we gemiddeld honderd jaar worden’, zegt Becquaert. ‘Pensioenstelsels zijn ontworpen voor het moment waarop men fysiek niet langer in staat was om te werken. Met de toegenomen welvaart stoppen mensen op een vaste leeftijd met werken, ook al voelen ze zich nog fit.’
De financiële druk op het pensioenstelsel neemt toe. ‘Naarmate we langer leven, wordt de vraag: tot hoever willen we gaan? Hoeveel middelen kunnen we binnen de limieten van onze economie vrijmaken voor gepensioneerden?’
Betaalbaarheid
De oplossing voor de betaalbaarheid ligt volgens Becquaert in twee belangrijke evoluties. ‘Een van de oplossingen is het optrekken van de pensioenleeftijd. Dit concept wordt al langer toegepast en heeft zijn effectiviteit bewezen.’
Een tweede mogelijkheid is het verlagen van de pensioenuitkeringen in de eerste pijler. ‘In de jaren ‘80 begonnen de pensioenen door allerhande besparingsmaatregelen te dalen. Maar de rek op zo’n maatregel is niet groot, want op een bepaald moment creëer
je armoede onder de gepensioneerden. Ik kan mij niet voorstellen dat dit de ambitie is van onze samenleving.’
Kapitalisatie
Een andere mogelijke oplossing is het versterken van de tweede pijler, gebaseerd op kapitalisatie of beleggingen. ‘Zonder te sterk te vereenvoudigen, zijn er toch grote gelijkenissen tussen de eerste en tweede pijler: beide hebben economische groei nodig om te functioneren. Kapitalisatie biedt het voordeel van de wereldwijde inzetbaarheid, met kansen voor hogere rendementen in sterk groeiende economieën.’ Becquaert wijst echter meteen ook op de risico’s. ‘De tweede en derde pijler kunnen deels de rol van de eerste pijler overnemen, maar slechts in beperkte mate en vooral voor de lagere inkomenscategorieën in de arbeidsmarkt.’
‘Naarmate we langer leven, stelt zich de vraag tot hoever we willen gaan. Hoeveel middelen kunnen we binnen de limieten van onze economie vrijmaken voor gepensioneerden?’
Henk Becquaert Voorzitter commissie aanvullende pensioenen
Maatwerk
Daarnaast is het essentieel om af te stappen van een uniforme benadering van pensioen. ‘Er is een groot verschil in levensverwachting tussen blue-collar en white-collar werknemers’, zegt Becquaert. ‘Mensen in fysiek belastende beroepen overlijden niet alleen jonger, ze kampen vaak ook langer met ernstige gezondheidsproblemen’. Het pensioenstelsel moet daarom rekening houden met deze verschillen en meer maatwerk bieden. Of het nu gaat om langer werken, een grotere rol voor kapitalisatie, of een meer op maat gemaakt pensioenstelsel, de toekomst van pensioen vraagt om een andere kijk en structurele aanpassingen.
‘Stoppen was
nooit een optie’
Michel Hubain, Senior Advisor bij Rothschild & Co, is het levende bewijs dat leeftijd geen belemmering hoeft te zijn om professioneel actief te blijven. Met bijna 70 jaar en een indrukwekkende carrière in private banking en asset management achter de rug, blijft hij nieuwe wegen inslaan. Zijn focus ligt nu vooral op het begeleiden van jonge bankiers en het delen van zijn rijke ervaring.
Vertrouwen
Michel Hubain bekleedde belangrijke functies in asset management en private banking, en was tien jaar lang bestuurder bij de Private Bankers Association. Daarnaast gaf hij les aan ICHEC. Stoppen was voor hem nooit een optie.
Waarde blijven creëren
Hubain onderscheidt twee groepen mensen na hun pensionering: zij die volop willen genieten van hun pensioen, met hobby’s en andere uitdagingen, en zij die actief willen blijven in hun vakgebied. ‘Reken mij maar bij die tweede groep’, zegt hij. ‘Ik heb mijn job altijd boeiend gevonden, en dat is niet
veranderd. Zolang je gezond en energiek bent, kun je dit werk blijven doen.’
Bij Rothschild & Co ondersteunt hij nu het management op commercieel, organisatorisch en procesniveau. Maar het meest boeit hem nog zijn rol als mentor. ‘Het begeleiden en coachen van jonge bankiers vind ik bijzonder waardevol. Ik fungeer als voorbeeld van veerkracht en doorzettingsvermogen.’
Werken na de pensioenleeftijd
Hoewel Michel Hubain zijn werk met veel enthousiasme voortzet, geeft hij toe dat het niet altijd makkelijk is om na je pensioen actief te blijven. ‘Je merkt dat je minder vaak benaderd wordt voor nieuwe mogelijkheden. Headhunters bellen niet meer;
‘Het begeleiden en coachen van jonge bankiers vind ik bijzonder waardevol. Ik fungeer als voorbeeld van veerkracht en doorzettingsvermogen’
Michel Hubain Senior Advisor bij Rothschild & Co
je moet zélf het initiatief nemen.’ Dit vergt volgens Hubain een ondernemende ingesteldheid, zeker voor wie zijn levensstijl wil behouden.
Maar die nieuwe realiteit biedt zeker ook voordelen. ‘In tegenstelling tot jongere collega’s hoef ik geen targets meer te halen. Mijn rol is nu vooral ondersteunend. Ik gebruik mijn netwerk en begeleid veranderingsprocessen. Dat ligt me goed.’
Veranderend landschap
De wereld van private banking is volgens Michel Hubain de afgelopen jaren sterk veranderd. ‘Cliënten zijn beter opgeleid en hebben hogere verwachtingen. Daarnaast verandert de regelgeving continu, zoals met de invoering van MiFID en SFDR. Dat betekent dat je je voortdurend moet bijscholen om bij te blijven.’
Opleiding en kennisdeling ziet hij als cruciale factoren om mee te blijven gaan in deze veranderingen. Hij benadrukt de rol van organisaties zoals de Private Bankers Association. ‘Zij kunnen hun leden ondersteunen met waardevolle informatie en opleidingen. Ook het netwerk tussen bankiers is essentieel.’
Wie kennis deelt, deelt succes.
Klaar om uw ambities waar te maken met De Tijd?
Als KMO heeft u ongetwijfeld de ambitie om te groeien. Het Business Flex Pack van De Tijd, speciaal ontwikkeld voor KMO’s, kan u daarbij helpen. Want met deze voordelige abonnementsformule geeft u uw hele team toegang tot betrouwbaar zakelijk nieuws, diepgravende analyses en praktische businesstools waarmee ze meteen aan de slag kunnen en voor uw bedrijf het verschil kunnen maken.
Scan de QR-code of ontdek het abonnement helemaal op maat van uw bedrijf via tijd.be/kmo