8 minute read
Burgerschapsles als oefenplaats
De burgerschapsles als oefenplaats ‘Neem hun kritische blik serieus’
De coronapandemie, het woningtekort, de stikstofcrisis en de torenhoge energieprijzen: stuk voor stuk ingewikkelde problemen die veel vragen van ons als burgers. Niet alleen omdat ze ons hard raken in ons dagelijks leven, maar ook omdat het oplossen ervan vraagt om veerkrachtige, kritische en betrokken burgers. We geven onze democratische samenleving immers samen vorm. Precies daar kan het vak burgerschap in het mbo het verschil maken, voor studenten én voor de samenleving. Maar hoe zorg je ervoor dat het vak studenten ook daadwerkelijk helpt?
Loopbaan & Burgerschap & Uitgeverij Deviant
Het is naïef om te denken dat elke student kan omgaan met ingewikkelde maatschappelijke kwesties. We moeten de burgerschapsles daarom zien als oefenplaats voor de democratische samenleving. Laat studenten oefenen met democratische vaardigheden, zoals je inleven in een ander en het vreedzaam oplossen van conflicten. In de burgerschapsles kun je studenten uitdagen om in een veilige omgeving vraagstukken vanuit verschillende perspectieven te bekijken, om feiten van meningen te leren onderscheiden en om te oefenen met het uiten van je mening en het luisteren naar die van een ander. Schrijf studenten daarbij niet voor wat ze moeten denken of vinden, maar help ze om zelf te navigeren door de maatschappij. Het doel van burgerschap is namelijk niet om modelburgers af te leveren, die allemaal hetzelfde vinden en doen. Daag studenten in plaats daarvan uit om hun eigen mening te vormen en kritisch na te denken over maatschappelijke vraagstukken. Probeer ze er bijvoorbeeld niet van te overtuigen dat ze duurzaam moeten leven, maar nodig ze uit om zelf met oplossingen te komen voor klimaatverandering en milieuproblemen.
Een vuurtje aanwakkeren
Een burgerschapsles als oefenplaats werkt natuurlijk alleen als studenten actief meedoen. Maar hoe wakker je het vuurtje bij hen aan? Prikkel jongeren allereerst met onderwerpen die hen raken en vraag
naar hun ideeën via motiverende opdrachten. Bijvoorbeeld over het tegengaan van de woningnood, de opvang van vluchtelingen of over het bestrijden van (energie)armoede.
We moeten mbo-studenten en hun ervaringen, twijfels en kritische blik serieus nemen. Ze maken immers al volop deel uit van de maatschappij. Ze lopen stage in sectoren als de bouw of de zorg en zien wat de gevolgen zijn van de woningcrisis en de inflatie voor hun dagelijks bestaan. Alleen door ze serieus te nemen, krijgen zij het vertrouwen dat ook hun ideeën ertoe doen.
Kennis als springplank
Om een constructieve rol in te kunnen nemen in de samenleving, hebben studenten ook kennis nodig. Kennis werkt namelijk als een springplank: met kennis op zak is het makkelijker om je mening te onderbouwen, gehoord te worden en invloed te hebben. Zonder feitelijke onderbouwing van je ideeën heb je immers een discussie van niks. Bovendien biedt kennis van bijvoorbeeld de Nederlandse rechtsstaat en democratie de kans om beter gebruik te maken van je rechten en vrijheden.
De docent maakt het verschil
Voor dit alles zijn bevlogen docenten onmisbaar. Door een veilige omgeving in de klas te creëren en je bevlogenheid over maatschappelijke vraagstukken over te brengen, kun je als docent daadwerkelijk het verschil maken voor studenten. Daarmee komt er wel een hoop op het bordje van burgerschapsdocenten terecht. Een goede lesmethode kan helpen. Die biedt een kant-en-klare vertaling van de kwalificatie-eisen naar de dagelijkse lespraktijk en de zekerheid van actueel en verzorgd lesmateriaal. Studenten krijgen een goede basis aan kennis en worden geprikkeld met afwisselende en uitdagende opdrachten. Als docent heb je je handen vrij om verbinding te maken met je studenten en in te spelen op hun behoeften.
Zelf je koers bepalen
Burgerschapsonderwijs helpt studenten te navigeren door de maatschappij. Daarmee is de burgerschapsles niet alleen van onschatbare waarde voor studenten zelf, maar ook voor onze democratische samenleving. Door een vuurtje aan te wakkeren bij studenten, ze serieus te nemen, ze vaardigheden aan te leren en de benodigde kennis aan te bieden, helpen we studenten invulling te geven aan hun rol in de samenleving. Niet door ze te sturen, maar door ze te helpen zelf hun koers te bepalen.
Burgerschapslessen moet je op jouw manier kunnen geven, een manier die recht doet aan jouw studenten. Daarom biedt Uitgeverij Deviant verschillende mbo-methodes burgerschap aan. Ga bijvoorbeeld aan de slag met de uitgebreide methode Schokland. Hiermee leren studenten de wereld om zich heen te begrijpen en kritisch naar de maatschappij te kijken aan de hand van actuele casussen en opdrachten en uitgebreide theorie. De methode is zowel in papieren als in digitale vorm beschikbaar.
Scan de QR-code voor meer informatie.
Scan de QR-code om een gratis proefkatern aan te vragen of deel te nemen aan de pilot.
Ook ontwikkelt Uitgeverij Deviant momenteel Vonk. Met deze methode wakker je het vuurtje bij je studenten aan via aansprekende en uitdagende thema’s, actieve werkvormen en interactie. De lesstof is verdeeld over een leerwerkboek, handige digibordlessen in de vorm van powerpointpresentaties en online opdrachten.
Brandmeester in elke werkomgeving ‘Door de afwisseling blijft de kennis beter hangen’
Hoe voorkom je brand binnen een werkomgeving? Hoe beperk je bij een branduitbraak de uitbreiding van het vuur en de rookverspreiding? En hoe kun je veilig vluchten? Relevante vragen die ook voor jouw leerlingen van belang zijn. Binnen elke werkomgeving speelt brandveiligheid een belangrijke rol. De brandweer heeft een onderwijsprogramma ontwikkeld waarmee iedereen ‘brandmeester’ kan worden.
Behalve dat een brand slachtoffers en schade veroorzaakt, zorgt het voor kosten, emotionele schade en een onveilig gevoel. Niet iets waar jouw leerlingen mee te maken willen krijgen wanneer ze aan het werk zijn. Een aantal docenten is dan ook zeer gemotiveerd om gebruik te maken van dit onderwijsprogramma van Brandweer Nederland.
Docent Elektrotechniek E. Oudendorp: “Onze toekomstige chef-monteurs moeten meer over brandveiligheid weten vanwege de grote veiligheidsrisico’s die bij hun werk horen. Daarnaast kan het niet naleven van de veiligheidsregels projectgebonden kosten met zich meebrengen waar zij verantwoordelijk voor zijn.” Oudendorp noemt het programma didactisch gezien een mooi middel: “Door de studenten even een andere leeromgeving te bieden, krijgen ze afwisseling. Hierdoor blijft de kennis beter hangen.”
Leraar Onderwijsafdeling Sociaal
Maatschappelijke studies op het Koning
Willem I College Ryan Rijnders: “Leraren weten en kunnen veel, maar niet alles.
Brandweer Nederland heeft een hoop expertise als het gaat om het thema brand. Wij maken gebruik van ervaringsgericht leren. Een programma gemaakt door ervaringsdeskundigen past hier goed binnen.” Rijnders leidt de jongeren op in sociale hulpverlening: “Hier komen zij in aanraking met cliënten waarover zij verantwoordelijkheid hebben. Dan is het heel belangrijk om ook over dit thema voldoende kennis te bezitten.”
Coördinerend docent Wietze Knol van ROC Friese Poort heeft met twee groepen van studenten tussen de 20 en 24 jaar klassikaal gebruik gemaakt van het programma. “Het was onderdeel bij Loopbaan & Burgerschap. De studenten vonden het een leuk onderdeel. Het is van belang dat elke MBO-er zich bewust is van brandgevaar en brandveiligheid. Het programma was duidelijk te volgen.”
Brandmeester sluit aan bij de drievoudige kwalificatieplicht van het mbo en kan worden aangeboden bij vakken die aansluiten bij werkprocessen, vakkennis en vaardigheden en in de LOB-uren. Het programma bestaat uit een introductie, een onderzoek en een presentatie- en evaluatiemoment.
Interesse in dit onderwijsprogramma?
Meld je aan via www.onderwijsinformatie.nl/brandmeester/. Na aanmelding ontvang je een e-mail waarmee je direct toegang krijgt tot het lesprogramma.
Coöperatief leren en interactie helpen studenten
Bij het trainen van studievaardigheden is het belangrijk dat het in een context gebeurt en dat taken of opdrachten passen bij de vak-inhoud. Ook vraagt het een actieve inzet van de student en metacognitief bewustzijn. Het blijkt dat coöperatief leren en interactie helpen bij het ontwikkelen van studievaardigheden.
Studievaardigheden kun je op verschillende manieren trainen, onder andere vanuit een sociaal-cognitieve benadering. Een eerste stap is vast te stellen welke motivationele en strategische zwaktes studenten hebben, met welke vakken ze worstelen en welke studie- en zelfreguleringsstrategieën ze gebruiken. De tweede stap is om de student te leren zichzelf te reguleren en zwaktes om te zetten in sterktes.
Dit kun je bereiken door: • het verbeteren en versterken van het beeld dat de student heeft over de controle over school prestaties en leerprocessen; • het uitbreiden van het repertoire van strategieën om te leren, opdrachten uit te voeren en van zelfreguleringsstrategieën; • het leren gebruiken van de nieuw verworven studie- en leerstrategieën op een cyclische, zelfregulerende manier.
Studievaardigheden trainen: coöperatief, interactie en context
Coöperatief leren blijkt effectief te zijn bij het trainen van studievaardigheden. Wel moet coöperatief leren een gezamenlijk doel hebben voor de groepen en er moet een individuele verantwoording zijn voor de leerprestatie. Daarnaast zorgt interactie tussen studenten ervoor dat ze elkaar stimuleren om te reflecteren en onder andere hun eigen metacognitieve strategieën en kennis kunnen testen. Studievaardigheden aanleren is het meest effectief als dat in een context gebeurt, gekoppeld aan vakkennis. Om vaardigheden daadwerkelijk te internaliseren, moet een docent in het dagelijkse onderwijsproces voldoende situaties aanbieden waarin studenten die kunnen toepassen.
Lees het hele antwoord op Kennisrotonde.nl of scan
Over de Kennisrotonde
De Kennisrotonde is een uniek loket voor de beantwoording van jeugd- en onderwijsvragen met kennis uit onderzoek. Meer dan 600 onderwijsprofessionals kregen al een antwoord op hun vraag aan de Kennisrotonde. Bekijk alle antwoorden op onderwijsvragen of stel zelf een vraag op Kennisrotonde.nl.
De Kennisrotonde is onderdeel van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO).
