9 minute read
Hoe ga je in gesprek over desinformatie?
Gezocht: moedige docenten tegen desinformatie
Een rapper start een crowdfundingsactie om te bewijzen dat de aarde plat is. Een publieke omroep beweert dat racistisch geweld tegen witte mensen op grote schaal voorkomt. Organisaties en overheden zetten desinformatie in om te polariseren en te verwarren. Het komt allemaal op jongeren af, en dus ook op docenten. Hoe ga je hierover goed in gesprek met studenten en hoe bereid je ze voor op moeilijke gesprekken in hun beroepspraktijk? Het vereist moed om het gesprek aan te blijven gaan. Gelukkig is er veel hulp om desinformatie te behandelen in de les. Ben jij een van die docenten die de uitdaging aan gaat?
Begin dit jaar lanceerden Beeld & Geluid, Kennisnet, Netwerk Mediawijsheid en Practoraat Mediawijsheid de campagne ‘Goed in gesprek over verkeerde informatie’. Hiermee stimuleren ze docenten uit het mbo en hbo om hun studenten en leerlingen beter voor te bereiden op de impact van desinformatie hun beroepspraktijk. Met de mbo startpagina (mbomediawijs.nl/desinformatie) bieden zij een handig overzicht van informatie en lesmaterialen over desinformatie. De organisaties hebben aan de hand van tien voorbeelden uit die praktijk ook nieuw lesmateriaal gemaakt: concrete casussen met tips om daarover in gesprek te gaan. Ook bieden zij gratis gastlessen aan.
Vaardigheden
Aandacht voor dit thema in het onderwijs is hard nodig, want de zorgen over de invloed van mis- en desinformatie in de samenleving nemen toe. Uit onderzoek van het Commissariaat voor de Media (2021) blijkt dat een grote meerderheid (69%) van de Nederlanders zich zorgen maakt over de invloed van nepnieuws, bijvoorbeeld tijdens de verkiezingen. Roelof van Laar, projectleider: “Studenten
krijgen in hun beroepspraktijk steeds meer te maken met mensen die beïnvloed zijn door desinformatie. Ze hebben nieuwe gespreks- en informatievaardigheden nodig om met hen goed in gesprek te blijven.”
Uitproberen
Het project wordt gevoed door de ervaringen van docenten zelf. De organisaties hebben uitgebreid onderzoek gedaan en lesmateriaal wordt samen met docenten ontwikkeld. Van Laar: “We zijn heel benieuwd naar de ervaringen van docenten. Hoe maken zij desinformatie bespreekbaar in de klas? Welke lesmaterialen gebruiken ze? Kennen ze onze pagina’s en lesmaterialen al? We hopen dat veel docenten de casussen uit willen proberen of een gastles aanvragen. Op basis van die ervaringen kunnen we weer nieuw lesmateriaal ontwikkelen of bestaand materiaal aanpassen. Zo kunnen we kennis en ervaring bundelen en docenten verder helpen.”
Handvatten
Marieke Simonis, i-coach op MBO College Hilversum, is enthousiast over het materiaal: “Wat ik zo goed vind aan het project, is dat het concrete handvatten biedt om met desinformatie in de klas aan de slag te gaan. Het aangeboden materiaal met bijbehorende handleidingen maken het gemakkelijker om dit onderwerp op te nemen in de lesstof en het verlaagt de drempel om dit ook daadwerkelijk te gaan doen.”
Racisme
De nieuwste casus gaat over de uitzending van Ongehoord Nieuws waarin duidelijk wordt hoe desinformatie racisme en polarisatie aan kan wakkeren. Van Laar: “Die uitzending maakte in de samenleving veel los. In de lesbrief maken we de situatie overzichtelijk en doen we suggesties hoe deze te bespreken in de klas. Laat studenten bijvoorbeeld kijken naar het gebruik van meningen, informatie en desinformatie en welk effect dat heeft.” De lesbrief bevat ook aanvullende bronnen, zodat docenten gemakkelijk meer informatie kunnen vinden.
Zorg
Een andere lesbrief helpt docenten om desinformatie over corona te behandelen, binnen de praktijk van zorg en welzijn. Van Laar: “De casussen over corona worden deze winter weer actueel. Studenten die binnenkort in de zorg gaan werken komen aan het bed te staan van mensen die niet geloven dat corona hen zo ziek maakt of twijfelen of het vaccin werkt. Zijn deze studenten daar goed op voorbereid? Wij denken van niet. Daarom hebben we dit lesmateriaal ontwikkeld. Voor mbo-opleidingen zorg & welzijn is er een kant-en-klare powerpoint, met animaties en audiofragmenten. Alleen als docenten de handschoen oppakken, staan instromende medewerkers straks met de juiste vaardigheden aan het bed.”
Delen
Van Laar roept docenten op om ook hun eigen tips, materialen en ervaringen te delen: “We kunnen met zijn allen de drempel zo laag mogelijk maken om les te geven over desinformatie. Door kennis en kunde te delen, hoeven docenten het wiel niet opnieuw uit te vinden. We hebben nu met enkele honderden docenten contact. We hopen dat dat er meer dan duizend worden!”
Wil je jouw ervaring of tip delen?
Mail naar info@mediawijzer.net. Zoek je meer informatie of lesmateriaal? Ga naar Goedingesprek.nl en download de toolkit met de casussen. Je kunt je daar ook inschrijven voor de nieuwsbrief of een gastles aanvragen.
Maak je studenten wegwijs in digitale overheidszaken Wil jij studenten ondersteunen bij het regelen van digitale overheidszaken? Vanaf hun veertiende krijgen jongeren hiermee te maken. Denk aan de aanvraag van een identiteitskaart of theorie-examen of het terugvragen van loonheffi ng bij een bijbaantje. Een handig informatiepunt is: Digidingen-desk.nl. Deze website legt niet alleen uit wat hen staat te wachten, maar geeft ook instructies. Voor docenten is het mogelijk een training te volgen of een lesprogramma aan te vragen.
Overheid, burger en DigiD Tip: Laat iemand anders nooit zomaar inloggen met jouw DigiD. Zo voorkom je identiteitsfraude. Wat doe jij als iemand wil inloggen met jouw DigiD? Overheid, burger en DigiD
Antwoord: B Iedereen vanaf 14 jaar is verplicht om een identiteitsbewijs bij zich te hebben.
4. Stelling
De overheid mag alles van mij weten, ik heb niets te verbergen.
5. Dilemma Overheid, burger en DigiD Een land zonder overheid of een land zonder internet? Identiteit
1. Quiz
Wie mag er een volledige kopie maken van je identiteitsbewijs?
A Hotel B Werkgever C Verkoper
2. Quiz Identiteit Waar of niet waar: Het uitlenen van je identiteitsbewijs is strafbaar. Identiteit Antwoord: waar Identiteit 3. Vraag
Heb jij altijd je identiteitsbewijs bij je?
4. Stelling Identiteit Online ben ik dezelfde persoon als offline. Identiteit 5. Dilemma Je ID-kaart wordt gestolen of je smartphone wordt gestolen.
3. Vraag Overheid, burger en DigiD Tip: Laat iemand anders nooit zomaar inloggen met jouw DigiD. Zo voorkom je identiteitsfraude. Wat doe jij als iemand wil inloggen met jouw DigiD? Overheid, burger en DigiD 1. Quiz
Wie mag er een volledige kopie maken
Iedereen vanaf 14 jaar is verplicht om een identiteitsbewijs bij zich te hebben.
4. Stelling
De overheid mag alles van mij weten, ik heb niets te verbergen.
5. Dilemma Overheid, burger en DigiD Een land zonder overheid of een land zonder internet? Identiteit
2. Quiz Identiteit Waar of niet waar: Het uitlenen van je identiteitsbewijs is strafbaar. Identiteit Antwoord: waar 3. Vraag
Heb jij altijd je identiteitsbewijs bij je?
4. Stelling Identiteit Online ben ik dezelfde persoon als offline. Identiteit
Tekst: Wiesette Haverkamp
In onze samenleving moet iedereen de kans krijgen om zich te ontplooien. Veel jongeren vinden het lastig om zelfstandig digitale overheidszaken te regelen. Zij kunnen niet allemaal terugvallen op hun omgeving voor hulp hierbij. Daarom zijn er plekken waar professionals hen kunnen helpen. Als docent of decaan kun je de studenten helpen met thema’s als zorgtoeslag, studiefinanciering en loonheffing. Op Digidingen-desk.nl vind je per thema stappenplannen, instructiefilmpjes, tips en hulpplekken. Met de kletskaarten van Digidingen-desk ga je aan de hand van vragen, stellingen en dilemma’s met elkaar in gesprek over de digitale overheid. Scan de QR-code om de Kletskaarten te downloaden:
Om Digidingen-desk.nl bij studenten onder de aandacht te brengen, kan de school gebruikmaken van posters, flyers, animaties en social media. Gratis te downloaden via:
www.digidingen-desk.nl/onderwijs/
Voor jongeren in het mbo is het gratis lesprogramma ‘Doe je digiding’ ontwikkeld: www.doejedigiding.nl/voor-scholen/. Dit lesprogramma is goed in te zetten bij burgerschap. Studenten die dit hebben doorlopen, kunnen na afloop van het schooljaar terecht bij de stappenplannen en instructiefilmpjes die hen ondersteunen.
Wil je nog een stapje verder gaan?
Stichting Digisterker verzorgt trainingen over Digidingen-desk. Zo kun jij als docent jongeren op een goede en betrouwbare manier maximaal ondersteunen bij de digitale dienstverlening van de overheid en van andere zakelijke dienstverleners.
Minette van den Bemd is positief over Digidingen-desk.nl. Zij is beleidsmedewerker LOB bij BiOND (dé vereniging van begeleiders in het onderwijs) en decaan op het Newmancollege in Breda. “Binnen BiOND heb ik andere decanen gewezen op het bestaan van Digidingen-desk.nl. Ook heb ik ouders en leerlingen van het Newmancollege geïnformeerd over het bestaan. De informatie op de website vind ik heel toegankelijk voor jongeren. We hebben een maatschappelijke verantwoording om leerlingen verder te helpen. Niet elke leerling is even vaardig in de digitale wereld of heeft thuis een netwerk om op terug te vallen. Er wordt steeds meer gedigitaliseerd. Wanneer leerlingen met een hulpvraag bij mij komen waarvan het antwoord bij Digidingen-desk.nl is te vinden, wijs ik hen daarop. Het past goed binnen het nieuwe vak burgerschap. Het lesprogramma Doe je digiding! en de Toollkit van Digidingen-desk wil ik daarom op school bespreken met de mentoren.”
Burgerschap methodes en lesmaterialen
Tijdens het vak Burgerschap leren studenten over de wereld om hen heen en over het maken van afwegingen en keuzes voor hun toekomst.
Educatheek.nl heeft een uitgebreid assortiment Burgerschap lesmaterialen, leerlijnen en complete methodes.
Uitgelicht
StruX Burgerschap
Uitgelicht
KIES - Burgerschap
StruX is een complete methode voor het praktijkonderwijs, vso en de entreeopleiding. Burgerschap vormt een belangrijke leerlijn binnen deze methode. KIES biedt vier activerende leerwerkboeken burgerschap voor studenten in het PrO, vso, entree-opleidingen en mbo-niveaus 2, 3 en 4.
•StruX behandelt uiteenlopende thema’s als loopbaan, gezondheid en fi nanciën.
•Biedt de basis voor een zelfstandige plaats in de maatschappij.
•Gevat in vier praktische leer- en werkboeken. • KIES stimuleert de onderlinge samenwerking
•Daagt studenten uit tot kritisch nadenken
•Biedt per thema theorieblokken en praktijkopdrachten
