Column Bram: ‘Wie is er tegen de emancipatie?’

Wie is er tegen de emancipatie van MBO studenten?

Stel je voor, je komt bij de huisarts omdat je last van je maag hebt. En die huisarts is bijzonder vriendelijk, maar na verloop van tijd merk je dat hij nog geen enkele diagnosticerende vraag heeft gesteld. Na tien minuten raakt je geduld op en vraag je of je aan het goede adres bent. De huisarts probeert het nog met ‘wat denk je zelf dat het is?’ en ‘heb je al op internet gezocht?’. Dan ben je er echt klaar mee, en je vraagt aan je huisarts of hij soms geen goede opleiding heeft gehad. ‘Jawel,’ zegt hij, ‘ik heb een uitstekende opleiding in de communicatiewetenschappen gehad.’

Zo’n situatie is kafkaësk – dit gebeurt niet in Nederland. Zou je zeggen. En toch gebeurt het elke dag weer, bij het vak burgerschap in onze ROC’s. Iedereen kan daar voor de klas staan, zonder enige relevante opleiding. De realiteit is niet alleen dat dat regelmatig gebeurt, maar ook dat docenten burgerschap mét een relevante opleiding het middelbaar beroepsonderwijs verlaten, omdat ze het niet meer kunnen aanzien. Collega’s die de krant niet lezen, niet over controversiële onderwerpen met hun studenten kunnen spreken, niet serieus werk maken van hun vak.

Ook studenten zien dit. En hebben er last van. Maar liefst 18% van de studenten geeft aan een (hele) slechte docent burgerschap te hebben – slechts 56% is te spreken over hun docent, blijkt uit onderzoek in opdracht van JOBmbo. Voor een meerderheid van de studenten is het niet duidelijk wat zij moeten leren bij burgerschap.

Het is bedroevend, maar verrassend vind ik het niet. Want wie geen eisen stelt aan de kwaliteiten van docenten burgerschap, kan niets anders verwachten. Uit onderzoek na onderzoek blijkt de kwaliteit van de leraar bepalend is voor de kwaliteit van onderwijs. Ook als het om burgerschapsonderwijs gaat. Gelukkig staat in het regeerakkoord dat er bevoegde docenten komen. Met steun van studenten, de beroepsvereniging BVMBO, onderzoekers, docenten burgerschap en de Tweede Kamer.

Er is een partij die tegenstribbelt: de MBO-raad. Dat is opmerkelijk. Zowel de vorige als de huidige voorzitter, Adnan Tekin, zijn overtuigd sociaal democraat. Zij zullen niet tegen de emancipatie van de MBO student zijn - en die begint bij goede docenten burgerschap. Wat kan dan het jarenlange mee- en dan weer tegenstribbelen van de MBO-raad verklaren?

Mijn vermoeden is dat het aan de bestuurders van onze MBO-instellingen ligt. Want hoewel de naam anders suggereert is de MBO-raad een belangenvereniging voor bestuurders. Daarom daag ik elke ROC bestuurder in Nederland uit om zich niet langer achter de MBO-raad te verschuilen: wie van jullie durft in het openbaar te pleiten tegen goed opgeleide docenten burgerschap?

Bram Eidhof

Bram Eidhof is oprichter van bureau Common Ground en bouwt samen met scholen aan beter burgerschapsonderwijs. Met workshops en trainingen, het ontwikkelen van nieuwe PrimaOnderwijs 41 programma’s en door te strijden voor betere wetgeving.

Wat vindt de student van 8

hun burgerschapsonderwijs?

Acht aanbevelingen vanuit studenten

Er blijkt nog veel verbetering nodig te zijn: studenten geven hun burgerschapsonderwijs gemiddeld een 5.8 en daarmee een krappe voldoende. Afgelopen mei hebben 1.341 mbo-studenten een vragenlijst van JOBmbo ingevuld over hun burgerschapsonderwijs.

• Minder dan de helft van de studenten vindt burgerschap (heel) nuttig voor hun toekomst.

• De meerderheid van de studenten geeft aan het niet (altijd) duidelijk te vinden wat ze moeten leren bij burgerschap.

• Een derde van de studenten is van mening dat hun burgerschapsonderwijs heel slecht aansluit op hun leven als mbo-student.

Ook geeft bijna de helft van de studenten aan dat er (vrijwel) niet door hun docenten burgerschap om hun mening wordt gevraagd. Bij JOBmbo merken we dat veel studenten juist graag willen meedenken over de invulling van het burgerschapsonderwijs. Ook in de enquête is studenten gevraagd hoe hun burgerschaps-onderwijs beter kan. Veel studenten hebben hun mening laten horen. Hiernaast de acht meest voorkomende aanbevelingen van studenten (op willekeurige volgorde):

Voor meer resultaten, ga naar: https://www.jobmbo.nl/persbericht-mbo-studenten-geven-hun-burgerschapsonderwijs-een-5-8/

Laat burgerschap meer aansluiten bij de actualiteit en de leefwereld van studenten “Burgerschap hoort een vak te zijn waar we met z’n allen kunnen praten over sociale, politieke, culturele kwesties lokaal, in Nederland, Europa en de wereld. Daarnaast moeten we kunnen praten over actualiteiten zoals bijvoorbeeld de Oekraïne oorlog. Wat vinden we daarvan, waarom is het gebeurd, wat voor effect gaat het op ons hebben etc. Het vak burgerschap wordt op dit moment weggezet als gewoon opdracht geven en opdracht maken.” Zorg voor meer structuur en duidelijke verwachtingen voor studenten Binnen mijn school is veel wazig qua opdrachten en is er vaak geen duidelijke beschrijving van! Hier zitten veel studenten mee. Wat wel zou werken is één document waar precies in staat hoe en wat je moet doen en wat er van je verwacht wordt.” Denk na over de invulling van burgerschapsonderwijs voor volwassenen/zij-instromers 8Laat burgerschap beter aansluiten op de opleidingsrichting “Aanpassen aan de opleiding. Alle verschillende opleidingen krijgen nu exact hetzelfde bij burgerschap. Ik als zeevarende in opleiding kan daar vrij weinig mee, en het lijkt me logisch dat er bij burgerschap aandacht wordt besteed aan hoe de toekomst er als zeevarend, internationaal burger uitziet.” Maak van burgerschap een apart vak en geef consequenter les in meerdere leerjaren “Ik vind burgerschap belangrijk voor je ontwikkeling en algemene kennis. Ik zou daarom liever het als een vak krijgen in plaats van vier keer in het jaarburgerschap krijgen van docenten die een hele andere richting hebben gestudeerd “ Maak het burgerschapsonderwijs (inter)actiever/meer activerend “Als we ook echt wat zouden doen tijdens de les. We moeten nu alleen maar opdrachten maken en je boek laten zien elke periode. Ik leer niet zo veel van een lijstje maken van alle ministers.” “Maak onderscheid tussen zij-instromers en de reguliere mbo-studenten. Zij-instromers hebben 9 van de 10 keer al burgerschap gehad in vorige opleidingen. Het voelt een beetje nutteloos dat je zo’n vak moet volgen, omdat het nu eenmaal verplicht is. Daarnaast als je dan burgerschap wil geven, zorg dan ook dat je er iets van maakt.”

Geef burgerschap door bevoegde docenten

“Er wordt geen veilige omgeving gecreëerd tijdens burgerschap omdat we het krijgen van iemand met wie we al problemen hebben. Er zou een docent moeten zijn speciaal voor burgerschap, die hier ook gespecialiseerder in is.”

Laat burgerschap ook de plek zijn waar studenten praktische vaardigheden opdoen

“Meer praktische zaken zoals het regelen van verzekeringen, hypotheken, belastingen en dergelijke. Hoe je verstandig met geld omgaat enzovoort.”