‘Wat zou jij meenemen als je moest vluchten?’

‘Wat zou jij meenemen als je moest vluchten? moest vluchten?’ ’

Wahhab (25) vluchtte op zijn vijftiende uit Irak en Emmy (85) moest als Joods meisje op haar vierde onderduiken. Ervaringen die hun ideeën over vrijheid, mensenrechten en je veilig voelen voorgoed hebben gevormd. n de lesfi lms ‘Geef Vrijheid een Gezicht’ gaan ze met elkaar in gesprek en zetten ze studenten van het mbo aan het denken over hun eigen levens.

Tekst: Sanne van der Most

‘De Tweede Wereldoorlog eindigde in 1945 maar oorlog en vluchten zijn van alle tijden’, zegt Julia Sarbo van het Nationaal comité 4 en 5 mei. ‘En de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog is nog steeds actueel. De bevrijding luidde voor Nederland een periode van vrijheid in. Helaas ontbreekt die vrijheid nog in veel andere landen. In Syrië bijvoorbeeld, waar het al sinds 2011 oorlog is en heel veel mensen op de vlucht moesten op zoek naar veiligheid en vrijheid. Maar waar vinden ze die? Wie hebben ze daarbij nodig? En wat heeft hun vrijheid te maken met de onze? ‘Geef Vrijheid een Gezicht’ combineert verhalen van toen en nu én daar en hier.

KIJK OOK ONLINE 4free-now.nl

Ook het 4FREE magazine bestellen? opzet_4free_2021_02_cover.indd 2

Het 4FREE magazine is onlangs verschenen met een oplage van tienduizend stuks. Docenten kunnen een gratis exemplaar bestellen via www.onderwijsinformatie.nl/4free

4free-now.nl LESGEVEN

OVER VRIJHEID? HOE DOE JIJ DAT?

4FREE DOCENTENEDITIE 2022

MAGAZINE VRIJHEID & BURGERSCHAP FREE DOCENTENEDITIE 2022

LESGEVEN OVER VRIJHEID? Hoe doe jij dat?

2 HOLOCAUST EDUCATIE do’s & don’ts DEMOCRATISCH BURGERSCHAP anno 2021 OORLOGSGAMES als educatief middel

Trijneke

Wat vind ik er eigenlijk zelf van?

‘De vluchtelingenproblematiek van vandaag de dag is een sociaal, maatschappelijk en politiek thema’, gaat Sarbo verder. ‘Dit lesmateriaal ondersteunt scholen in hun taak om studenten voor te bereiden op het functioneren in een dynamische en pluriforme maatschappij. Bij het bespreken van deze onderwerpen staat persoonlijke betrokkenheid van studenten centraal. ‘Ze moeten nu en in de toekomst hun eigen standpunten bepalen en beslissingen nemen over zaken van persoonlijk en van algemeen belang. Het gaat daarom niet alleen om het begrijpen van verschijnselen in de actuele maatschappelijke werkelijkheid maar ook om het waarderen en beoordelen daarvan. Wat is er aan de hand, hoe komt het en wat vind ik er zelf eigenlijk van?’ haar ouders en zusje uit Syrië. Haar vader was hulpverlener in Aleppo en toen de oorlog uitbrak, was het daar niet langer veilig. In de film vertelt ze: ‘Ik weet nog goed dat de bus werd beschoten en dat de buschauffeur riep ‘iedereen bukken’. Thuis durfde ik niks tegen mijn moeder te zeggen omdat ik bang was dat we Syrië anders moesten verlaten en dat wilde ik niet.’ Trijneke (88) werd in 1933 geboren als dochter van Johannes Post, een bekende verzetsstrijder in de Tweede Wereldoorlog. Toen de oorlog uitbrak, was ze zes jaar oud en woonde ze op een boerderij in Drenthe waar haar familie onderduikers opving. ‘In 1944 werd mijn vader verraden’, vertelt ze aan Sara in de film. ‘Hij werd opgepakt en twee dagen later doodgeschoten. Na de bevrijding was iedereen blij. Ik wilde ook graag blij zijn, maar ik kon het niet.’

Kritisch en genuanceerd denken

Sarbo: ‘Emmy, Wahhab, Sara en Trijneke bespreken hun ervaringen, die erg overeen komen, en hun blik op vrijheid en oorlog.’ Deze persoonlijke verhalen zetten studenten aan tot nadenken over thema’s als de pluriforme samenleving, racisme en het totalitaire karakter van het nationaalsocialisme. Zo vluchtte Sara (nu 15 jaar, 3 vwo) op haar tiende met Sara

Actief burgerschap en sociale integratie

Door over deze persoonlijke verhalen en historische gebeurtenissen te horen, gaan studenten nadenken over het effect van oorlog op een mensenleven en over actuele sociale, economische en politieke ontwikkelingen in Nederland, Europa en de wereld. ‘Zo leren ze dat oorlog en vluchten van alle tijden is en dat er ook op dit moment vluchtelingen uit de hele wereld zijn die zoeken naar vrijheid en veiligheid’, aldus Sarbo. De film bevat uitstapjes met extra informatie en vragen voor studenten die de docent naar eigen inzicht kan aanklikken of overslaan. Bijvoorbeeld over vluchten toen en nu. Wat is oorlog voor jou? Is onderduiken hetzelfde als vluchten? Wat zou jij meenemen als je moest vluchten? Wat betekent vrijheid voor jou? ‘Zo draagt het lesmateriaal bij aan de ontwikkeling van actief burgerschap en sociale integratie’, aldus Sarbo.’

‘Geef vrijheid een Gezicht’

De lesfilms ‘Geef Vrijheid een Gezicht’ zijn een initiatief van het Nationaal Comité 4 en 5, Vluchtelingenwerk Nederland en het Landelijk Steunpunt Gastsprekers WOII-Heden. Ze zijn online te bekijken op platform www.4free-now.nl.

Vanaf april 2022 is 4free-now vernieuwd en uitgebreid met extra films, artikelen, opdrachten voor jongeren en het 4FREE magazine.

WAT DOE JE WEL NIET

ALS JE DIT ZIET ALS JE DIT ZIET Is er voor jouw studenten een WAT DOE JE WEL NIET toekomst weggelegd bij de politie? ALS JE DIT ZIET

WAT DOE JE WEL NIET ALS JE DIT ZIET

Een belangrijke vraag die menig mbo-student bezighoudt: ‘Wat ga ik na mijn opleiding doen?’ Om die vraag te kunnen beantwoorden is het belangrijk dat ze nagaan wat hun sterke eigenschappen, interesses en talenten zijn. Met het gratis lesprogramma Wat doe je wel/niet als je dit ziet maken studenten kennis met de politie en ontdekken ze wat het politiewerk écht inhoudt.

Werken bij de politie, wat vraagt dat van je? Met het lesprogramma krijgen studenten een completer beeld van het werk en de opleiding. Ze ontdekken dat werken bij de politie misschien toch beter bij ze past, dan ze op voorhand dachten. Het werk is veelzijdig en geen dag hetzelfde. Situaties kunnen binnen een minuut totaal veranderen.

Afwisselend en betekenisvol werk

Agenten staan midden in de samenleving en doen afwisselend en betekenisvol werk. Toch hebben jongeren vaak een eenzijdig beeld van politiewerk en denken ‘Dat is toch niks voor mij?’. Naast de functies in uniform, heeft de politie nog veel meer te bieden. De politie is de grootste werkgever van Nederland, en net als elke andere grote organisatie kent de politie ook administratieve functies, personeelsadviseurs, IT’ers, facilitaire medewerkers, etc. Verder zijn er ook specifieke politievakgebieden. Denk onder andere aan persoonsbeveiliging, 0900-8844 en 112 telefooncentrales, digitale en forensische opsporing.

Confronterende situaties

In Wat doe je wel/niet als je dit ziet worden studenten geconfronteerd met situaties waarmee ze zelf of via de (sociale) media te maken kunnen hebben, zoals diefstal, alcoholgebruik, geweld en wapenbezit. Jonge agenten in opleiding vertellen hoe zij met zulke situaties omgaan. Soms met geduld, een luisterend oor of – als het moet – met kracht. Via interactieve opdrachten worden studenten

uitgedaagd om mee te denken én te handelen. Wat zou jij doen als er iemand op straat met een mes staat te zwaaien?

Interactieve digiles

Het lesprogramma Wat doe je wel/niet als je dit ziet bestaat uit een inlevingsvideo, 4 dilemma’s, een skillsquiz, een kennistest en afsluitende stelling. Om de interactiviteit en betrokkenheid van de studenten tijdens de lessen te stimuleren, kunnen ze deelnemen met hun smartphone. Aansluitend op de basisles zijn er facultatieve opdrachten over een real life casus die in tweetallen uitgevoerd kan worden, een driedelige test om erachter te komen of je over de juiste eigenschappen beschikt om bij de politie te werken én een sportchallenge. Het lesprogramma is zowel inzetbaar bij het vak loopbaan als burgerschap. Als studenten deze lessen gevolgd hebben weten ze wat er bij politiewerk komt kijken en weten ze waar ze online extra informatie over een opleiding bij de politie kunnen vinden.

Je leert je mening onderbouwen, sterk in je schoenen staan en voor jezelf opkomen. Allemaal dingen die heel belangrijk zijn, ook naast het werk.

Het leerwerktraject

Als een student heeft besloten zich aan te melden voor een opleiding bij de politie, start eerst een uitgebreide selectieprocedure om te controleren of hij/zij aan de toelatingseisen voldoet. Denk bijvoorbeeld aan een sporttest, een medische keuring en een psychologisch onderzoek. Bij een positief resultaat starten ze als aspirant (agent in opleiding) een leerwerktraject op de Politieacademie. Hier wordt studie afgewisseld met lerend werken in een echt politieteam. Zo leren aspiranten het politievak in de praktijk. Een opleiding bij de politie stoomt je echt klaar voor de toekomst. Elisa, agent in opleiding: ‘Je leert je mening onderbouwen, sterk in je schoenen staan en voor jezelf opkomen. Allemaal dingen die heel belangrijk zijn, ook naast het werk. Ik ben snel volwassen geworden en heb het idee dat ik meer weet van de maatschappij dan voorheen.’

Na de opleiding hebben aspiranten niet alleen een erkend politiediploma, maar ook direct een baan bij de politie. Voor dit voltijds leerwerktraject gaat de politie een overeenkomst aan met de aspirant. Dit betekent dat hij/zij vanaf de eerste dag in dienst is bij de politie (dus ook salaris krijgt) en er geen kosten verbonden zijn aan de opleiding.

Meld je aan!

Via onderwijsinformatie.nl/politie kun je jouw klas of school aanmelden voor het les-programma Wat doe je wel/niet als je dit ziet. Na aanmelding ontvang je gratis toegang. Daarnaast is het mogelijk om voor studenten die echt geïnteresseerd zijn, minimagazines te bestellen. Deze bevatten meer informatie over de opleidingen bij de politie.

‘Met het vinden van de eigen stem maken jongeren een verschil in de tijd van nu’

Ariena Verbaan traint en coacht docenten, coaches, loopbaanontwikkelaars en schoolleiders op weg naar effectief leiderschap. In de vorige editie van L&B magazine benadrukte ze het belang van de ‘zeven gewoonten van Covey’, op weg naar persoonlijk leiderschap. Ze vertelt nu over de achtste gewoonte, het vinden van je eigen stem. Dat is volgens haar urgenter dan ooit in tijden van een crisis, zoals de coronacrisis.

Tekst: Erik Ouwerkerk

Eerst even terug naar het vorige interview met Ariena. Daarin vertelde ze over de stap van loopbaancompetenties naar persoonlijk leiderschap met behulp van de zeven gewoonten van Covey. Volgens de onderwijscoach zorgt het werken met de levensstijl van de Amerikaanse inspirator, onderzoeker en auteur voor een verandering van binnenuit, waarbij het karakter van de jongere geworteld wordt, zichzelf reguleert waarbij hij of zij van binnen naar buiten proactief, effectief en sociaal handelt.

Met de zeven gewoonten hadden we de essentie van het werken met de erfenis van Covey al te pakken, toch? Maar er blijkt nog een achtste te zijn. Welke is dat en waarom is dat belangrijk?

Ariena Verbaan

‘De achtste gewoonte gaat over het vinden van je eigen stem. Van effectiviteit naar inspiratie. Ik denk dat die eigenschap nu meer dan ooit van belang is omdat jongeren houvast zoeken in de coronatijd: stages vallen uit en het contact met medestudenten en docenten wordt een stuk minder. Wie werkt met de 7 gewoonten krijgt grip op zijn eigen leven (zelfmanagement) en leert oog te hebben voor anderen en effectief samen te werken. Deze persoonlijke ontwikkeling op zich is al ontzettend waardevol, maar omdat de maatschappelijke verhoudingen nu snel veranderen en de toekomst onzeker is, is het meer

dan ooit zaak voor jongeren dat zij hun plek vinden in deze samenleving, hun eigen stem vinden als het ware. Het feit dat banen verdwijnen of veranderen kan verwarrend zijn, waardoor jongeren zich afvragen wat zij kunnen bijdragen in de maatschappij. Het ontdekken en uitdragen van hun eigen stem, hoe zij een positief verschil kunnen maken in de wereld om hen heen en daar een bijdrage aan kunnen leveren. Het is eigenlijk een continu bepalen van de eigen positie, want alleen dan kun je varen op je eigen koers. Waar die persoonlijke ontwikkeling naartoe leidt is natuurlijk niet precies te zeggen, het gaat om een potentieel dat vorm krijgt, maar het zal ergens liggen op het kruispunt van hun talent, geweten, passie en behoeften. Dat is niet niks. Het vergt een constante reflectie.’

Hoe is het daarmee gesteld op het mbo?

‘Wisselend. Je ziet in mbo-challenges en op vakmanschapsevenementen dat sommige jongeren al echt goed weten wat ze willen en kunnen. Aan de andere kant is er een grote groep die uitvalt, meer dan gemiddeld op niveau 1 en 2. Dat is niet zo gek als je kijkt naar de leeftijd; jongeren zijn volop in ontwikkeling. Ze willen gehoord en gezien worden en hebben begeleiding nodig om wegwijs te raken in de maatschappij. Dat staat nu meer dan ooit onder druk.’

Wat kunnen docenten en begeleiders doen om het tij te keren?

‘Het is belangrijk te beseffen dat de ontwikkeling van burgerschap meer is dan socialisatie. Dat is ontzettend belangrijk, maar er is nog meer. Om naar Gert Biesta te verwijzen: onderwijs draait om kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. Ze hangen met elkaar samen. Zolang de student geen idee heeft wat zijn eigen stem is, voelt hij geen

Persoonlijke ontwikkeling is… persoonlijk. Het moet voor veel jongeren heel spannend zijn om daar klassikaal, met alle twijfels en schaamte, vorm aan te geven. (Intensieve) Individuele begeleiding is dan noodzakelijk.

‘Natuurlijk. De vorming van persoonlijkheid, identiteit en karakter is geen apart vakgebied, maar gebeurt de hele dag door op allerlei momenten. Al deze momenten zijn in zekere zin uniek. Het is belangrijk om die momenten te herkennen. Daarom geloof ik ook in educatie van docenten en andere onderwijsprofessionals die jongeren dagelijks (/vaak) zien. Dat vraagt meer (basis)kennis van psychologie, waardoor je beter kunt begrijpen en begeleiden hoe bijvoorbeeld het emotioneel regulatiesysteem werkt op die leeftijd, waar uitstelgedrag vandaan komt etc. Echt begrijpen zorgt voor herkenning, dat betekent erkenning, waardoor de student zich gehoord en gezien voelt, en dat geeft vleugels. Ik zie een positieve trend in dat opzicht, er is steeds meer kennis aanwezig.’

Om aan te haken bij de vleugels: geef eens een voorbeeld van studenten die je de laatste jaren ‘hebt zien vliegen.’

‘Er zijn tal van jongens en meisjes die het hebben aangedurfd hun stem te laten horen. Ze zijn bijvoorbeeld gaan vloggen of bij een politieke partij gegaan. Ze hebben hun angsten overwonnen en zijn gaan staan voor waar ze in geloofden. Je moet het maar durven… Een goede begeleider geeft zijn pupillen dat zelfvertrouwen en laat ze vliegen. Een gouden toekomst tegemoet. Waarheen, dat bepalen ze gelukkig zelf.’

Wat is stem?

Stem bevindt zich op het kruispunt van de vier cirkels: Talent, waar iemand goed in is. Passie, wat iemand leuk vindt om te doen. Behoefte, wat anderen nodig hebben in de wereld. Geweten, wat iemand denkt dat het juiste is om te doen.

Vind je stem...

Als je werk doet dat gebruik maakt van jouw talenten en je passie voedt - dat voortkomt uit een behoefte in de wereld - dan ligt daar jouw roeping - jouw stem.

...en inspireer anderen om hun stem te vinden

Zodra jij je stem hebt gevonden, kun je jouw bijdragen vergroten om anderen te inspireren hun stem te vinden.

Burgerschap methodes en lesmaterialen

Tijdens het vak Burgerschap leren studenten over de wereld om hen heen en over het maken van afwegingen en keuzes voor hun toekomst.

Educatheek.nl heeft een uitgebreid assortiment Burgerschap lesmaterialen, leerlijnen en complete methodes.

Uitgelicht

StruX Burgerschap

Uitgelicht

KIES - Burgerschap

StruX is een complete methode voor het praktijkonderwijs, vso en de entreeopleiding. Burgerschap vormt een belangrijke leerlijn binnen deze methode. KIES biedt vier activerende leerwerkboeken burgerschap voor studenten in het PrO, vso, entree-opleidingen en mbo-niveaus 2, 3 en 4.

•StruX behandelt uiteenlopende thema’s als loopbaan, gezondheid en fi nanciën.

•Biedt de basis voor een zelfstandige plaats in de maatschappij.

•Gevat in vier praktische leer- en werkboeken. • KIES stimuleert de onderlinge samenwerking

•Daagt studenten uit tot kritisch nadenken

•Biedt per thema theorieblokken en praktijkopdrachten