DE REDDINGBOOT OKTOBER 2018 • VERSLAG 236
REDDERS D WOOR AAN HET
KE WONDERLIJ TIE N AC AFLOOP VA IST IN DICHTE M
p. 20
OP BEZOEK BIJ...
ACHTERGROND
BN’ER AAN ’T WOORD
Schipper Ed Koopman zwaait af
Bouwe Bekking: 'KNRM past op ons'
Ambulancezorg op de Wadden
p. 06
p. 09
p. 22
Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij
fotografie Femmy Weijs
TERUG NAAR TOEN
2
DE REDDINGBOOT verslag 236
TERUG NAAR TOEN
Roeireddingboot No.9
Zo was het in 1932 Van 1824 tot 1940 hebben roeireddingboten een belangrijk aandeel gehad in het reddingwerk. Bemand door tien roeiers, een bootsman en een schipper, roeiden de redders soms uren om schipbreukelingen van een gestrand schip te redden. Roeireddingboten hadden geen naam, maar een nummer. Op de foto uit 1932 staat boot nummer 9, gestationeerd op Ameland (Hollum). Bekijk oude reddingboten in het Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers. www.reddingmuseum.nl
verslag 236 DE REDDINGBOOT
3
ACHTERAF - gered
Ontroering bij redders Reanimatie kwam net op tijd
Rita Veltman ziet haar man Boudewijn nog over de reling hangen. ‘Ik dacht dat zijn petje overboord lag’, stelt zij achteraf. In werkelijkheid bleek er sprake van een hartstilstand. Het echtpaar schreef een bedankbrief en bracht weken na het incident een bezoek aan hun redders. tekst Edward Zwitser fotografie Femmy Weijs
4
DE REDDINGBOOT verslag 236
H
et voormalig bekende Amsterdamse kappersechtpaar draaide in Enkhuizen na een retourtje Lemmer terug hun vaste box in. Omdat de fok niet in wilde, zat Boudewijn gehurkt op de voorpiek. ‘Toen hij opeens overboord hing, dacht ik aanvankelijk dus dat het om zijn petje ging, maar toen ik zijn ogen zag draaien en hij niet reageerde op mijn geschreeuw, wist ik dat het goed mis was’. Op het geschreeuw van Rita kwamen omstanders aangesneld. Eén – mede-ligplaatshouder Bras – startte direct de reanimatie op, een ander belde 112. Niet veel later waren er drie ambulances onderweg, maar vooreerst meerde de reddingboot af in de nabijgelegen box. ‘Die redders
vormden samen een machine’, zegt Rita vol bewondering. Boudewijn knikt, al heeft hij zelf van het voorval natuurlijk niets meegekregen. De reddingbootbemanning nam de reanimatie over en uiteindelijk werd Boudewijn bij de reddingbootsteiger aan land gebracht. ‘Op een brancard dwars door het boothuis ja’, memoreert zijn vrouw. Het boothuis waar het echtpaar weken later hun redders opzocht. ‘Die kerels wisten niet wat ze zagen!’ vertelt Boudewijn met glimmende ogen. ‘De schipper, die toch al wat jaartjes meedraait, had tranen in zijn ogen. En ook de anderen zeiden niets. Het was overduidelijk dat zij overrompeld waren door het feit dat ik aan het hele incident niets overgehouden heb’.
“
HET WAS OVERDUIDELIJK DAT DE SCHIPPER EN DE ANDERE REDDERS OVERROMPELD WAREN DOOR HET FEIT DAT IK AAN HET HELE INCIDENT NIETS OVERGEHOUDEN HEB
INHOUD 12
06 Achtergrond Afscheid van schipper Ed Koopman
20
22
Achter de schermen Op pad met regiomonteur Ferdie Veenings
Achteraf - Redders Wonderlijke redding in dichte mist
28
30
Terugblik Levendige herinnering aan reddingactie
Op bezoek bij... Ambulancezorg op de Wadden
32
Service Hier staat de KNRM voor!
KNRM’er aan het werk Ober Roy heeft altijd zijn oog op zee gericht
Colofon De Reddingboot verslag 236 jaargang 109 nummer 3 Uitgever KNRM, IJmuiden Adres KNRM Postbus 434, 1970 AK IJmuiden Haringkade 2, 1976 CP IJmuiden 0255 54 84 54 info@knrm.nl www.knrm.nl Voor donaties ING: IBAN: NL40INGB0000026363, BIC INGBNL2A Rabobank: IBAN: NL27RABO0373546181, BIC: RABONL2U Kamer van Koophandel Inschrijfnummer 41199789
De Reddingboot verschijnt drie keer per jaar: in januari, april en oktober, en wordt toegezonden aan alle donateurs van de KNRM. Overname van artikelen uit De Reddingboot is toegestaan, mits met bronvermelding. Concept en vormgeving TMG Natives, Amsterdam Vormgeving Marije Groot Coördinatie Isabel Michelotti
Aan dit nummer werkten mee Kees Brinkman (KNRM), Evelyn Jongman, Janneke Stokroos (KNRM), Edward Zwitser (KNRM), Darinka Boulonois (KNRM), Joy Storimans. Druk Weiss-Druck, Monschau
Beschermvrouwe: H.K.H. Prinses Beatrix der Nederlanden
Leon Boeije is schipper bij reddingstation Veere.
‘Reddingacties inspireerden me’
B
ij de scheepsramp in de jaren 80 bij Zeebrugge werkte men met man en macht om zoveel mogelijk mensen te redden uit het wrak van een gekapseisde ferry. Ook de redders van de reddingmaatschappij zetten zich toen vrijwillig in. Als schooljongen volgde ik alles op de voet. De reddingacties inspireerden me. Het greep me aan dat er mensen zijn die anderen helpen, zonder daar zelf beter van te worden. Die gedachte drijft me nog steeds. Bij KNRM Veere zitten we aan een binnenwater. Geen metershoge golven, wel een enorme diversiteit aan oproepen. In de winter zijn er relatief weinig alarmeringen, in de zomer hebben we onze handen vol. Afgelopen seizoen hadden we op de eerste vier zomerse dagen tien compleet verschillende oproepen. De acties liepen uiteen van aan de grond geraakte vaartuigen en verwondingen tot een vermissing van twee duikers en een zwemmer die in de problemen raakte door hartklachten. Voor ons een zware inspanning, je koelt nauwelijks af in een overlevingspak. Maar onze bemanning is goed op elkaar ingespeeld, we letten op elkaar. Het Veerse Meer wordt gebruikt door zwemmers, surfers en duikers. Er varen riviercruises, bootjes met dagtoeristen, binnenvaartschepen – soms met gevaarlijke stoffen – en watersporters die normaal gesproken op zee varen en bij harde wind het Veerse meer als alternatieve route kiezen. Boven water lijkt het breed, maar onder water zijn er veel diepe, smalle geulen, soms van 20 meter diep. Bij veranderende weersomstandigheden ontstaan dus regelmatig incidenten. Ik probeer anderen te inspireren zoals de redders van de scheepsramp mij hebben geïnspireerd. Ook tijdens de reddingwaterscooter-opleidingen die ik voor de KNRM Lifeguards verzorg. Laatst zei iemand: bedenk je eens hoeveel mensen je indirect hebt gered, doordat je anderen hebt opgeleid om te redden. Zo had ik het nog nooit bekeken. Dat geeft me extra brandstof om door te gaan.’ verslag 236 DE REDDINGBOOT
5
ACHTERGROND
6
DE REDDINGBOOT verslag 236
ACHTERGROND
Gezin voortaan op eerste plek ‘Na al die jaren wordt het lastig om alles los te laten’ Na 33 jaar trouwe dienst houdt Ed Koopman (52) het voor gezien als schipper van reddingstation Enkhuizen. Hij wil meer tijd aan zijn gezin besteden, dat al die jaren toch een beetje tweede viool speelde. Dat hij eind dit jaar vol voor vrouw en kinderen gaat, voelt goed. Al kan hij zich een leven zonder pieper nog maar moeilijk inbeelden. tekst Ilja Post fotografie Femmy Weijs
FACTS De KNRM zit vaak letterlijk in het bloed. Familiebanden zoals bij Ed Koopman en zijn vader zijn ook op andere reddingstations niet vreemd: zo zijn er varende broers, neven, een echtpaar en een varende vader en dochter. Om nog maar te zwijgen over de vrijwilligers die al generaties lang aan een reddingstation zijn verbonden.
W
einig mensen wier leven zo verweven is met de KNRM als dat van Koopman. Als kind al was er geen ontsnappen aan. Zijn vroegste herinneringen zijn die aan zijn vader, beroepsvisser op het IJsselmeer en schipper op de reddingboot van Enkhuizen, die er regelmatig op uit trok om in problemen geraakte schepen bij te staan. Wanneer hij dienst had, ging de KNRM voor alles. ‘Mogelijke gezinsuitjes werden bij voorbaat al afgelast, omdat je maar nooit wist of er een melding binnen zou komen. Destijds nog gewoon middels een stevige roffel op de deur. Ik weet nog goed hoe we als een van de eersten in de stad een vaste telefoonverbinding kregen, betaald door de KNRM. Maar zelfs daarna veranderde er weinig. Piepers bestonden toen nog niet, waardoor pa op die dagen alsnog aan huis gekluisterd zat.’ Heftig jaar Dat ook Koopman junior zich op een dag zou melden voor vrijwilligerswerk bij de KNRM viel te verwachten. Maar de directe aanleiding daarvoor was ronduit verdrietig. ‘In 1985 overleed mijn vader vrij plotseling, nadat hij op zijn vissersboot een hartstilstand kreeg. De reddingboot bracht nog een arts aan boord, maar het was al te laat. Met het wegvallen van mijn vader had het reddingstation dringend behoefte aan nieuwe varende bemanningsleden. Dus behalve dat ik op stel en sprong het vissersbedrijf moest overnemen, heb ik me ook maar meteen aangemeld bij de KNRM. Ik was toen net 19 jaar oud.’
Dat eerste jaar als opstapper was meteen ook een heftig jaar. Al na een paar maanden maakte Koopman zijn eerste dodelijke slachtoffer mee. De dag staat nog altijd in zijn geheugen gegrift. ‘Een jacht waarschuwde ons dat er bij vuurtoren De Ven een schouwtje was gezonken. Drie opvarenden waren gelukkig al gered door de veerpont Enkhuizen-Stavoren. Maar de vierde, een jonge vrouw, bleek in het schip te zijn achtergebleven. Met hulp van brandweerduikers hebben we haar redelijk snel op het droge gekregen om te reanimeren. Maar voor haar was het helaas te laat.’ Geen druppel Toen er later dat jaar nóg eens twee dodelijke slachtoffers vielen, wist Koopman dat werken voor de KNRM allesbehalve een picknick zou worden. Een trauma hield hij er gelukkig niet aan over. Mede vanwege de steun van zijn collega-vrijwilligers, met wie hij na een dergelijke ervaring vaak nog lang napraat. ‘Als je weet dat je er als team alles aan hebt gedaan om iemand te redden, maar gewoon domme pech hebt gehad, kan ik zo’n treurige uitkomst nog wel een plekje geven’, aldus Koopman die eind 1999 officieel de rol van schipper overnam. ‘Maar ik wil dan wel 100% zeker zijn dat ik naar mijn beste kunnen heb gepresteerd. Om die reden drink ik al jaren geen druppel meer. Dat ene biertje van de avond ervoor zou je handelen maar net in negatieve zin beïnvloeden. Dat zou ik mezelf nooit kunnen vergeven. Weet je, als wij uitgaan voor een reanimatie op het water, zijn we per definitie eigenlijk al te laat.
De KNRM heeft als uitgangspunt dat de reddingboot binnen tien minuten na een alarmering moet kunnen varen. Dankzij jarenlange training en ervaring lukt ons dat vaak zelfs binnen vijf minuten. Maar dan moet je alsnog naar de persoon in nood varen. Stressvolle momenten als je weet dat de overlevingskans bij slachtoffers van een hartstilstand na de eerste drie minuten flink afnemen.’ Consequenties De snelheid waarmee de redder vanaf zijn woonadres aan boord van de reddingboot moet kunnen zijn, heeft de afgelopen jaren ook grote consequenties gehad voor zijn privéleven. Zijn vrouw Anita: ‘Zeker in het begin, voor de introductie van de pieper, was het zwaar. Ed zat zo’n beetje aan de telefoon vastgeplakt. Even een wandeling maken, was er niet bij. Er zou maar net een melding binnenkomen, was altijd het excuus.’ Maar ook met pieper werd het er niet veel gemakkelijker op, zegt ze. ‘Die keer dat we naar Sprookjeswonderland, een themapark in Enkhuizen, zouden gaan, kan ik me nog goed herinneren. Onze twee dochters waren nog klein en keken er al maanden naar uit, omdat papa eindelijk eens mee zou gaan. Een halfuur voor vertrek kwam er echter een melding binnen en ging het hele feest niet door.’ Zelfs was ze dat inmiddels wel gewend. ‘Zo heeft hij mij ook wel eens achtergelaten tijdens een dansles voor ons trouwen. En hoe vaak ik alleen achterbleef op een verjaardag van vrienden of familie durf ik niet eens meer na te tellen. Maar voor de kinderen waren die ‘‘verdwijnverslag 236 DE REDDINGBOOT
7
ACHTERGROND Ed Koopman: ’Voor de spoeling op station Enkhuizen is de beslissing om weg te gaan niet slecht.’
steeds minder mobiel dreigt te worden, bracht hem ertoe eerder de handdoek in de ring te gooien. ‘Voor de spoeling op station Enkhuizen is die beslissing bovendien ook niet slecht’, reageert hij. ‘Vier van de vijf plaatsvervangend schippers zijn slechts een paar jaar jonger dan ik; de vijfde is 35 jaar. Het roer om Ook Koopman is het ergens beu dat Als ik tot mijn 55ste zou blijven zitten, is de kans groot dat de hij zoveel waardevolle gezinsmooudere garde nooit de kans krijgt menten heeft moeten missen. om schipper te worden, omdat de Daarom gooit hij het roer radicaal voorkeur meestal uitgaat naar de om. Klokslag middernacht op 31 december 2018 geeft hij het stokje jongste opvolger. Nu kan tenminste een van de plaatsvervangend over aan een van zijn plaatsverschippers ook nog ervaring opdoen vangend schippers. Een vrijwillig vertrek, want officieel wordt hij pas als schipper.’ Koopman is in ieder geval blij dat geacht op zijne 55ste afscheid te nemen. Koopman zou dus nog drie hij een gezonde vrijwilligersorgamooie jaren bij de KNRM kunnen nisatie achter laat met ruim twintig varende leden. ‘Dat is goed, want beleven. Maar de kwakkelende hoewel we vroeger een veel groter gezondheid van zijn vrouw, die vaargebied hadden, van Marken tot vanwege verschillende klachten trucs’’ altijd een grote teleurstelling. Daarom was ik blij toen de KNRM hun open dagen introduceerde. Door te zien hoe belangrijk zijn werk is, begrepen de meiden veel beter waarom papa af en toe een uitje moest missen.’
8
DE REDDINGBOOT verslag 236
“ Als je weet dat je
er als team alles aan hebt gedaan om iemand te redden, maar gewoon domme pech hebt gehad, kan ik zo’n treurige uitkomst nog wel een plekje geven
aan Den Oever, is het gemiddelde privé- en werkleven er tegenwoordig vele malen drukker op geworden. Zelfs met de komst van andere reddingstations zoals die in Andijk, Medemblik, Wijdenes en Hoorn heb je dus meer vrijwilligers nodig om je taken te kunnen uitvoeren. Om mensen eens een dagje vrij te gunnen, is het dus goed om wat te rouleren.’ De naam Ed Koopman kunnen ze na de jaarwisseling echter van de telefoonboom schrappen. ‘Alhoewel, in hoge nood ben ik natuurlijk alsnog bereikbaar’, krabbelt hij al een beetje terug. Waar hij in ieder geval wel mee stopt, is meeluisteren met de marifoon. En ook zijn pieper zet hij in het nieuwe jaar bewust op stil. ‘Na al die jaren zal het al lastig genoeg zijn om alles ineens los te laten, dus alle beetjes helpen.’
BN'ER AAN 'T WOORD
‘De KNRM past op ons’ FACTS Bouwe Bekking (Deventer, 17 juni 1963) is een Nederlandse zeiler. Hij werd bekend door zijn acht deelnames aan de Volvo Ocean Race, waarvan drie keer als schipper.
Acht keer voer hij de wereld rond met de Volvo Ocean Race, algemeen beschouwd als de zwaarste zeilwedstrijd met veel bijbehorende gevaren. Vrienden die overboord sloegen, een boot die bijna zonk: zeezeiler Bouwe Bekking (55) maakte het allemaal mee. Niet zo gek dus dat de KNRM een speciaal plekje in zijn hart heeft verworven. tekst Ilja Post
O
pgeven is duidelijk geen woord dat in Bekkings woordenboek voorkomt. Al drie decennia lang probeert hij de winst te pakken in wat de zwaarste zeilreis ter wereld wordt genoemd. Dit jaar lukte het hem bijna met Team Brunel. In de laatste etappe lag hij even op kop, maar daarna gingen concurrenten Dongfeng – dat uiteindelijk won – en MAPFRE harder. Weer geen goud dus, en dat is zuur. Maar tegelijk doet Bekking al jaren wat hij het liefste doet: zeilen over de zeven zeeën. Ooit het kunstje onder de knie gekregen op een bootje op de IJssel, groeide de geboren Deventenaar uit tot een van de grootste zeezeilers ter wereld. Zijn acht deelnames aan de Volvo Ocean Race zijn een internationaal record. Met wellicht een negende in het verschiet. Onschatbare waarde Bekking: ‘Ik voel me enorm aangetrokken tot de vrijheid en de constante krachtmeting met Moeder Natuur. De zee is geen dag hetzelfde. Dat maakt heelhuids thuiskomen steeds opnieuw een hele uitdaging. Zeker als je, zoals sommige recreatieve zeilers, de beginselen niet goed kent. Dat er dan, mócht het misgaan, vrijwilligers zijn die door weer en wind tot je redding komen, verdient het grootste respect. De KNRM is van onschatbare waarde.’ Nee, zelf heeft hij de KNRM nooit om hulp hoeven vragen. ‘Noem het geluk, of misschien heb ik gewoon een goede leerschool gehad. Eerst als jong hobbyzeilertje
op de IJssel, later als wedstrijdzeiler op het IJsselmeer. En dan heb ik ook nog de Zeevaartschool doorlopen, omdat ik, voordat ik op mijn 21ste voor het eerst de wereld overvoer, nog het idee had de koopvaardij in te gaan.’ Hulp in nood Maar zelfs met al die ervaring schuilt een ongeluk in een klein hoekje, aldus de Volvo Ocean Race Legend. Zo dreigde het in 2006 flink mis te gaan toen de Movistar vanwege een lekkage bij de kiel water maakte en dreigde te zinken, midden op de Stille Oceaan. Bekking sloeg groot alarm en riep de hulp in van de andere wedstrijdboten die de crew uit hun hachelijke positie hielpen. Een gebeurtenis die hem andermaal sterkte in zijn overtuiging hoe belangrijk de KNRM is voor het verlenen van hulp aan in nood verkerende mensen en schepen. ‘Voor mij in ieder geval reden genoeg om altijd een centje in de donatiebus te werpen. Dat deed ik als kind al en dat doe ik nog steeds.’
“ Zelfs met ervaring schuilt een ongeluk in een klein hoekje verslag 236 DE REDDINGBOOT
9
JOURNAAL
Boothuis KNRM De Cocksdorp omgedoopt tot Dirk Dragt De ernstig zieke Dirk Dragt (82) werd onlangs door de KNRM uitgenodigd om nog eens stil te staan bij Dragts bijzondere verdienste voor het Nederlandse reddingwezen in zijn rol als bestuurder van de Stichting Helden der Zee-Fonds Dorus Rijkers (1974-2015). Gedurende zijn bestuurstijd droeg Dirk Dragt bij aan het financieel mogelijk maken van tientallen projecten van de Redding Maatschappij: reddingboten, boothuizen, schoolprojecten, opleidingen, werfbeurten, et cetera. In totaal ging het om miljoenen. ‘En als je geld weggeeft, heb je vrienden’, zei Dragt glimlachend aan het einde van een bijeenkomst die voor hem heel anders liep dan verwacht. De voormalige notaris, die tot 2015
Dirk Dragt te midden van Jelle Snoeks (rechts) en Rutger van Slobbe, voorzitter van de raad van toezicht van de KNRM.
voorzitter was van het Dorus Rijkers Fonds, werd tijdens het samenzijn – waarbij als verrassing ook (oud-)leden van het stichtingsbestuur aanwezig waren – verrast door zijn opvolger Jelle Snoeks. Hij vertelde Dragt dat het Dorus Rijkers Fonds momenteel substantieel bijdraagt
even voordat de geëmotioneerde Dragt in staat was iets te zeggen... Nadat een impressie van het toekomstige boothuis aan Dragt was overhandigd, maakte het gezelschap nog een rondvaart met de historische reddingboot Johanna Louisa. Al met al een kleinschalige ontvangst met zeer grote impact en met uitsluitend blije gezichten. ‘Dit is win-win-win’, aldus Edward Zwitser, namens de KNRM contactpersoon voor het Dorus Rijkers Fonds. ‘Een terecht gevoel van waardering voor Dirk, een mooi en passend gebaar van het Dorus Rijkers Fonds en de KNRM is blij dat de naam van Dirk Dragt, aan wie wij zeer veel te danken hebben, op deze manier blijft voortleven binnen onze organisatie!’
aan de nieuwbouw van het KNRMboothuis op Texel De Cocksdorp. ‘Dat boothuis zal straks jouw naam dragen, Dirk’, zo eindigde Snoeks zijn toespraak. ‘Als blijk van waardering voor alles wat jij voor het Het nieuwe boothuis wordt naar fonds, maar ook voor de KNRM hebt verwachting rond de jaarwisseling geopend. betekend!’ Het duurde vervolgens
KERSTACTIE
2018
R MEER KIJK VOO IE OM AT M R O F IN LLEN E ST E TE B .NL OP KNRM
Menslievend en zelfstandig Dit boek gaat over hoe in Nederland het reddingwezen was geregeld en functioneerde, vanaf het midden van de achttiende eeuw tot eind twintigste eeuw.
De kerstkaarten worden dit jaar ongevouwen geleverd. 10
DE REDDINGBOOT verslag 236
JOURNAAL
Genereuze schenkingen aan lifeguards Update KNRM Helpt-app
EN AANMELD E Z VOOR ON F RIE NIEUWSB
De lifeguards van de KNRM, die tijdens de zomermaanden op de Friese Waddeneilanden toezicht houden op zwemmers en baders, hebben vijf nieuwe vaartuigen gekregen.
EF
NIEUWSBRI
KNRM.NL/
De nieuwe versie van de KNRM Helpt-app heeft een paar nieuwe functies toegevoegd. Zo kan de hulpvrager vanaf het ‘Bel voor hulp-scherm’ op verzoek van de operator van de kustwacht of de KNRM Alarmcentrale een foto sturen die te maken heeft met de oproep. Een andere nieuwe functie is dat een ‘Flotilla-Event-groepscode’ kan worden vastgelegd. Die code wordt verstrekt door de organisator van een wedstrijd of toertocht, die daarmee alle deelnemers met die code kan volgen. Kijk op knrm.nl/helpt
Check je hart Artsen van de Nederlandse Vereniging voor Duikgeneeskunde maken een toer langs duikverenigingen in heel Nederland om aandacht te schenken aan de campagne Check je Hart, waarin de KNRM aandacht vraagt voor medische duikkeuringen. Veel ongevallen blijken door gezondheidsoorzaken te komen. De KNRM probeert samen met de NVD op dit punt praktische handvatten te bieden om goed voorbereid te duiken.
Tussen de nieuwe reddingwaterscooters Cor van Zadelhoff van het gelijknamige fonds en Ferdinand Altenburg en Ton van Geenhuizen van Yamaha.
KNRM Lifeguards zijn seizoenskrachten die in opdracht van de waddengemeenten in de vakantiemaanden dagelijks op de stranden aanwezig zijn. De reddingwaterscooters zijn speciaal aangepast voor het redden van zwemmers. Ook in een hoge branding kunnen de vaartuigen hulp bieden. De schenkingen kwamen tot stand tijdens het jaarlijkse Reddersgala in Noordwijk. Het Dorus Rijkers Fonds, dat veel projecten van de KNRM ondersteunt, doneerde drie vaartuigen. Het Van Zadelhoff Fonds, van de vastgoedondernemer en fervent watersporter Cor van Zadelhoff (links op de foto), doneerde een reddingwaterscooter.
De reddingwaterscooters zijn van het type Yamaha VX DeLuxe, een WaveRunner met een 115 pk-motor, die een topsnelheid van meer dan 70 km/uur kunnen bereiken. De Yamaha WaveRunners zijn licht in gewicht en mede daardoor makkelijker lanceerbaar vanaf het strand dan een rubberboot met buitenboordmotor. Yamaha levert al meer dan 33 jaar buitenboordmotoren aan de KNRM. Een langdurige relatie, mede dankzij de betrouwbaarheid en service van Yamaha. Als dank voor de keuze en aanschaf van deze reddingwaterscooters doneerde Yamaha Motor Europe branche Nederland zelf ook een WaveRunner. verslag 236 DE REDDINGBOOT
11
ACHTER DE SCHERMEN
Uit het dagboek van... EEN REGIOMONTEUR Ferdie Veenings werkt als regiomonteur voor de KNRM. Geen dag is hetzelfde en hij reist veel langs de kuststrook van ons land voor onderhoud en reparatie van de reddingboten en bijbehorende apparatuur. Op zondagavond inventariseert hij alvast welke klussen prioriteit hebben en maakt hij een planning voor de week.
“ IK INSPECTEER WELKE TECHNISCHE VERANDERINGEN ER ZIJN, ZODAT IK DE BOOT IN DE TOEKOMST GOED KAN REPAREREN tekst Isabel Michelotti
12
DE REDDINGBOOT verslag 236
Maandag In het communicatiesysteem in Andijk is een VHFstoring gemeld. Zo’n storing aan de marifoon kan heel veel oorzaken hebben, dus ik moet eerst door middel van metingen en het uitvragen van de bemanning uitfilteren waar het probleem kan zijn, voordat ik de reparatie uitvoer. Daarna op weg naar Urk, om een storing te verhelpen aan de reddingboot Kapiteins Hazewinkel. ’s Avonds heeft de bemanning een oefenavond. Ik ondersteun hen telefonisch door uit te leggen wat het probleem was en hoe ik het heb verholpen. Dinsdag Lange dag! Eerst een calamiteit op Texel De Cocksdorp, waar de besturingssoftware van beide plotters is uitgevallen, wat betekent dat er geen toegang is tot de zeekaarten. Oorzaak: een conflict vanwege een softwareupdate. Met telefonische ondersteuning uit IJmuiden lossen we het op. De boot ligt buiten, want er wordt een nieuw boothuis gebouwd. Op deze bloedhete dag smelten we bijna weg in de cabine! Ik rijd door naar Texel De Koog voor een inspectie van de banden van het kusthulpvoertuig, waar een scheur in zit. Dan door naar Callantsoog, om een storing te verhelpen aan de reserveboot Veronica. Snel een patatje tussendoor voordat ik ’s avonds met mijn eigen motorbootje meega op de oefenavond van de bemanning van Andijk, om te controleren of de storing die ik maandag heb verholpen echt is opgelost. Dat blijkt gelukkig het geval!
Woensdag Ik maak verslagen van de afgelopen dagen en verwerk ze in ons softwareprogramma Marad, waarin alle KNRM’ers kunnen zien en noteren welke storingen er zijn geweest en hoe ze zijn verholpen. Dan naar Callantsoog, waar de reddingboot Koen Oberman klaar is na groot onderhoud. Ik inspecteer welke technische veranderingen er zijn, zodat ik de boot in de toekomst goed kan repareren. Na werkoverleg met de collega’s in IJmuiden ben ik vandaag om halfdrie klaar. Donderdag In Egmond zijn de accu’s van het kusthulpvoertuig ermee opgehouden. Ze blijken overkookt, wat gevaarlijk is omdat er dan knalgas vrijkomt, wat zeer explosief is. Ik plaats nieuwe accu’s en een nieuwe wandlader. Daarna repareer ik de uitzwemlijn van reddingboot Adriaan Hendrik. Vrijdag Ik ben bezig met het opzetten van een cursus NMEA (een protocol om apparatuur aan boord van schepen gegevens te laten uitwisselen, red.) voor KNRM’ers. Een vrijwilliger van station Den Helder wil ons daarin onderricht geven. Weekend Varen met mijn eigen bootje! Als fanatiek watersporter geniet ik daar enorm van.
LOGBOEK 16NGEVAL
IJK O DODEL
ngen i n e v e Sch juni 28 O5 wind N
14 GESPRONGEN WATERLEIDING WESTKAPELLE EN NEELTJE JANS_ 27 JUNI_WIND NO6
16 ZOEKSLAGEN OP VOLLE ZEE DEN HELDER, TEXEL EN TERSCHELLING_ 20 MEI_WIND NO4
18 UITSTEKENDE SAMENWERKING IJMUIDEN_ 16 MEI_WIND N7
18 SAMEN MET DE BRANDWEER HANSWEERT EN BRESKENS_ 20 ARPIL_WIND W3 verslag 236 DE REDDINGBOOT
13
LOGBOEK
Bijna een volledige black-out door een gesprongen waterleiding
STRIJD TEGEN HET WATER WESTKAPELLE EN NEELTJE JANS_27 JUNI_WIND NO6
Als je 10 centimeter water per uur maakt en afdrijft richting een windmolenpark, ben je dolblij als de redders van de KNRM je uit de penarie helpen. Voor opstapper Henk van Blitterswijk was het zijn mooiste actie tot nu toe.
O
p een woensdagavond even na zevenen gaan de piepers van de vrijwilligers van Westkapelle. Het onderzoeksschip Fritz Reuter, met zes man aan boord, maakt 10 centimeter water per uur. Als opstapper Henk van Blitterswijk binnen enkele minuten bij reddingboot Uly arriveert, ligt die al uitrukgereed. Het is zo’n drie kwartier varen naar de opgegeven locatie, waar reddingboot Uly ongeveer gelijktijdig arriveert met reddingboot Koopmansdank van Neeltje Jans. Ook de SAR-helikopter hangt al boven de Fritz Reuter; twee andere schepen houden eveneens een oogje in het zeil. De reddingboten Uly en Koopmansdank zetten twee opstappers en een dieselpomp over, maar de redders krijgen maar een van de twee pompen aan de praat. Dat blijkt gelukkig voldoende om het waterpeil in de boot niet verder te laten stijgen, al zijn de omstandigheden waaronder gewerkt moet worden niet ideaal, vertelt Henk: ‘Het was een superkleine ruimte, de pomp stootte dieselgassen uit, het was warm en bovendien was de golfhoogte 2 meter, dus we gingen 4 meter op en neer. Alles bewoog. Iedereen werd op een gegeven moment een beetje katterig.’ Stroming Hoewel dus al vrij spoedig duidelijk is dat het schip niet zal zinken, dreigt er nog een ander gevaar. Door de stroming drijft de Fritz Reu14
DE REDDINGBOOT verslag 236
ter richting het windmolenpark voor de kust. ‘Dat ging vrij snel, met misschien wel een mijl per halfuur’, zegt Henk. ‘Op een gegeven moment waren we nog maar anderhalve mijl van de windmolens af. Toen hebben we besloten om een sleepverbinding met reddingboot Koopmansdank te maken. Dat kost je zeker een halfuur tot drie kwartier. Begin je daar te laat mee, dan kan het schip tegen een windmolen aanbotsten, met alle gevolgen van dien. Bovendien heb je in het windmolenpark geen ruimte om een sleepverbinding te maken.’ Superblij Reddingboot Koopmansdank brengt het onderzoeksschip op veilige afstand van de windmolens, om daar te wachten op een commerciële berger, die het naar Vlissingen zal slepen. Voor Henk, die ruim een jaar opstapper is, was dit zijn mooiste actie tot nu toe. ‘Er was duidelijk gevaar en jij kunt een bijdrage leveren aan de oplossing. De zee was wild, je voelt spanning en uiteindelijk loopt het goed af – dat helpt natuurlijk ook. We werden hartelijk verwelkomd door de opvarenden. Ze waren superblij dat wij er waren. Dat was heel mooi om te zien.’ Achteraf blijkt dat een gesprongen zoetwaterleiding de problemen veroorzaakte. De machinekamer was geheel onder water komen te staan, wat een bijna volledige black-out had veroorzaakt.
fotografie NHV Pistoolhaven Rotterdam
LOGBOEK
MEER WINDMOLENS, ANDERE AANPAK Schepen die in de problemen komen in een windmolenpark: waarschijnlijk komt dit in de toekomst vaker voor. Want tot 2030 komen er veel windmolenparken bij, en dan niet in de 12 mijlszone, maar juist in de zone tussen 12 en 40 mijl. Dat betekent dat de KNRM zwaarder wordt belast, niet alleen omdat het aantal incidenten toeneemt, maar ook omdat de redders er vanwege de lange afstanden meer tijd mee kwijt zijn. De KNRM denkt daarom nu al na over de juiste aanpak van dit nieuwe fenomeen, zegt KNRM beleidsadviseur Wiljan Meijvogel: ‘We zouden bijvoorbeeld met commerciële bergers kunnen afspreken dat zij het sleepwerk doen, zoals bij het incident met de Fritz Reuter (lees het verhaal op deze pagina’s, red.). Een andere optie is hulp op afstand. Schippers zouden opvarenden in nood via radioverkeer kunnen helpen. Vaak zijn mensen in paniek en nergens meer toe in staat. Met hulp op afstand kunnen we de rust terugbrengen. Daardoor kunnen mensen óf zelf hun probleem oplossen, óf voorbereidende werkzaamheden uitvoeren, waardoor ons werk ter plaatse makkelijker wordt. Voor watersporters doen we dat al met de app KNRM Helpt en de KNRM Alarmcentrale.’
“ SCHIPPERS KUNNEN OPVARENDEN IN NOOD VIA RADIOVERKEER HELPEN - Beleidsadviseur Wiljan Meijvogel verslag 236 DE REDDINGBOOT
15
LOGBOEK
fotografie KNRM Den Oever
OUDE WEGENKAART DEN OEVER_18 MEI_WIND ZW3 Geen waterwegenkaart, maar een autowegenkaart. En dan ook nog eentje die nog in guldens was afgerekend. Daarmee probeert een Duits stel zich met een kajuitbootje een weg te banen van Harlingen naar Den Oever. Ze raken daarbij ver buiten de vaargeul. ‘Op een plek waar je niks te zoeken hebt. Op die kaart kon je eigenlijk niks lezen wat nodig is voor navigatie op de Waddenzee’, zegt plaatsvervangend schipper Eduard Terpstra. Het bootje krijgt ook nog eens motorproblemen. De opvarenden gooien het anker uit en slaan alarm. De vrijwilligers op de reddingboot Johanna Margareta maken een sleepverbinding en meren het motorbootje af in de Waddenhaven van Den Oever.
fotografie Kustwacht
REDDING VAN 11 DENEN IJMUIDEN, ZANDVOORT EN NOORDWIJK_ 25 AUGUSTUS_WIND ZW6 Na alarmering door de kustwacht varen de reddingboten van IJmuiden, Zandvoort en Noordwijk uit op de melding ‘vaartuig maakt water’. De reddingboot Nh1816 is als eerste ter plaatse en treft op aanwijzing van de SAR-helikopter een reddingvlot waarin 11 Denen zaten. Deze worden aan boord genomen en naar IJmuiden gebracht. Daar worden de mensen opgevangen in het bemanningsverblijf. De andere reddingboten zoeken nog naar spullen die na het zinken van het historische schip aan de oppervlakte dreven, want de opvarenden hadden hun schip moeten verlaten op het moment dat het na een bui zonk. Het schip was onder zeil onderweg van Den Helder naar Zeebrugge. 16
DE REDDINGBOOT verslag 236
DODELIJK ONGEVAL SCHEVENINGEN_28 JUNI_WIND NO5 Dat de Volvo Ocean Race dit jaar eindigde in Scheveningen was op zich natuurlijk geweldig nieuws. De zwaarste zeilwedstrijd voor teams hoort met de Olympische Spelen en de America’s Cup tot de grootste zeilevenementen ter wereld. Maar wat zo mooi had kunnen eindigen – tot en met de laatste etappe had de Nederlandse schipper Bouwe Bekking van Team Brunel een grote kans om het overallklassement te winnen – werd overschaduwd door een dramatisch ongeval. Om 18.34 uur wordt alarm geslagen voor een persoon te water. In het KNRM-boothuis in Scheveningen zit de bemanning net aan de barbecue. De hele voorgaande week hebben de vrijwilligers in het boothuis gezeten, omdat het door de drukte rond de Volvo’s Ocean Race onmogelijk zou zijn geweest om in geval van alarm binnen 10 minuten bij de reddingboten te geraken, zoals voorgeschreven. Dat hun permanente aanwezigheid geen overbodige luxe was, blijkt uit het feit dat de Scheveningse redders in een week tijd meer dan 25 keer moesten uitrukken. In no time zijn reddingboten Kitty van Roosmale Nepveu en Beluga ter plaatse aan de binnenzijde van het noordelijk havenhoofd. Daar blijkt dat diverse personen in het water waren beland na een aanvaring tussen een RIB en een stalen vaartuig. Enkelen zijn al door andere RIB's uit het water gehaald en naar de Eerste Haven gebracht. Het kusthulpverleningsvoertuig gaat meteen die kant op. Daar bekommeren diverse hulpverleningsorganisaties zich al om de slachtoffers. Een van hen wordt gereanimeerd, een ander is zwaargewond. Drie anderen zijn lichtgewond. Omdat niet duidelijk is hoeveel personen te water zijn geraakt en er ook geen goede passagierslijst aanwezig is, vraagt station Scheveningen assistentie aan
Katwijk en Ter Heijde. Vanaf reddingboten Kitty en Edith Grondel zoeken duikers naar drenkelingen, terwijl reddingboten Maria Paula, George Dijkstra en de Beluga het zeegebied voor de haven afspeuren. De KHV-bemanning neemt de coördinatie op zich van de inspanningen van de KNRM en de andere hulpdiensten, en zoekt, samen met het KHV van Ter Heijde, op de twee havenhoofden. Twee helikopters helpen ook mee. Omdat het incident zo complex is, wordt er opgeschaald naar GRIP 1, de Gecoördineerde Regionale Incidentbestrijding Procedure, voor de samenwerking tussen de verschillende hulpdiensten. Op het terrein van het boothuis wordt daartoe een CoPI (Commando Plaats Incident) ingericht, een container die is ingericht als vergaderruimte met de noodzakelijke voorzieningen. Daarin wordt overleg gevoerd door de burgemeester van Den Haag Pauline Krikke, de hoofden van de diverse hulpverleningsorganisaties, de havenmeester en de KNRM. Om 20.15 uur blijkt dat er geen personen meer worden vermist en wordt de actie vanuit de CoPI afgeblazen. Inmiddels is dan al duidelijk geworden dat er één persoon is overleden. De zwaargewonde en twee van de lichtgewonden worden in het ziekenhuis behandeld. De volgende dag bezoekt koning Willem-Alexander de Scheveningse haven en spreekt met enkele hulpverleners over de noodlottige afloop van het zeilfeest. ZOEKSLAGEN OP VOLLE ZEE DEN HELDER, TEXEL EN TERSCHELLING_20 MEI_WIND NO4 Om 20.52 uur gaan bij station Den Helder de alarmbellen af. Bij de kustwacht is een melding binnengekomen van een vermist persoon op een koopvaardijschip. Hoewel de opvarende om 15.30 uur voor het laatst is gezien, heeft de bemanning nu pas alarm geslagen, omdat ze hem in eerste instantie niet hadden gemist en vervolgens eerst aan boord
LOGBOEK
De meest actuele informatie over reddingen vindt u op twitter@knrm
hadden gezocht. Ook reddingboot Arie Visser van Terschelling West en de helikopter van de kustwacht zijn gealarmeerd. Schipper Michel de Jong van reddingboot Joke Dijkstra uit Den Helder vraagt aan de kustwacht om ook reddingboot Beursplein 5 van Texel De Cocksdorp op pad te sturen. Indien mogelijk, want de afstand is voor de boot uit de Valentijnklasse misschien een probleem. ‘Het zoekgebied was ver weg op de Noordzee en reddingboten Joke en de Arie Visser zijn boten met een grote brandstofvoorraad. Bovendien hebben ze een middengolfzender met een groot bereik. De Beursplein 5 heeft dat allebei niet’, legt Michel uit. Reddingboot Joke zet koers in de richting van de tweede scheepvaartroute ten noordwesten van Terschelling, waar de 37-jarige Filipijnse zeeman voor het laatst gezien is. Onderweg horen de vrijwilligers dat reddingboot Frans Hogewind van station Terschelling Paal 8 ook is gealarmeerd. De bevoorradingsschepen Pool Express en zijn Island Empress zetten eveneens koers naar het zoekgebied. Hetzelfde doet de Seastar Endeavour, het koopvaardijschip dat zijn bemanningslid mist. De enige informatie die de zoekende partijen verder hebben, is dat de
“ OMDAT ER ZOVEEL TIJD ZAT TUSSEN HET MOMENT DAT HET SLACHTOFFER VOOR HET LAATST GEZIEN WAS EN DE MELDING, WAS HET ZOEKGEBIED AANVANKELIJK ZO GROOT ALS DE KOP VAN NOORD-HOLLAND man een blauwe overall en een witte helm draagt. Of hij een reddingvest aanheeft is niet bekend. ‘Het KWC heeft modellen om een zoekgebied op te stellen, aan de hand van variabelen als de wind en de stroming’, zegt Michel. ‘Omdat er zoveel tijd zat tussen het moment dat het slachtoffer voor het laatst gezien was en de melding, was het zoekgebied aanvankelijk zo groot als de kop van Noord-Holland.’ In het zuidelijk deel van het zoekgebied wordt reddingboot Joke Dijkstra aangewezen als OSC (onscene commander) voor reddingboot Beursplein 5 en de twee bevoorradingsschepen. De vier boten beginnen zoekslagen te maken volgens de parallelle zoekmethode. Michel: ‘Daarbij vaar je naast elkaar over de grootste lengte van het zoekgebied. De afstand tussen de schepen is
Toegesnelde hulpdiensten in de volle haven van Scheveningen. fotografie Dick Teske
fotografie Dick Teske
afhankelijk van hoe hoog de schepen in het water liggen, maar ook van het weer, de golven en het zicht. Alle schepen ‘‘kijken’’ 100 of 200 meter naar bakboord en stuurboord, tot aan het eind van het zoekgebied. Dan schuiven ze over de ‘‘korte zijde’’ een stuk op en varen terug. Er zijn ook andere zoekpatronen, zoals de expanding square search. Dit patroon is zinvol bij een klein zoekgebied en wordt uitgevoerd door één schip dat in steeds grotere ‘‘vierkantjes’’ rond een beginpunt zoekt.’ De kustwacht verschuift het zoekgebied naar het noorden, waar alle schepen opnieuw parallelle zoekslagen maken. De bemande boorplatformen in de buurt wordt gevraagd of ze bij de poten willen kijken. Op een gegeven moment meldt de Island Empress dat ze iets blauws in het water zien, waarop reddingboot Joke zich die kant op spoedt. Later ziet ook de Pool Express iets blauws; dit keer gaat reddingboot Beursplein 5 erop af. Beide keren is de hoop vergeefs. ‘Het was zoeken naar een speld in een hooiberg’, zegt Michel. Intussen probeert de helikopter het hele zoekgebied te bestrijken, daarbij regelmatig landend op een boorplatform om bij te tanken. Het is 01.45 uur als besloten wordt de zoekactie te staken. Gelet op het tijdstip van vermissing en de watertemperatuur is de overlevingskans van de overboord geslagen zeeman inmiddels vrijwel nihil. Hij is vooralsnog niet gevonden. verslag 236 DE REDDINGBOOT
17
LOGBOEK
Op Facebook leest u dagelijks nieuws over de KNRM.
18
UITSTEKENDE SAMENWERKING IJMUIDEN_16 MEI_WIND N7 Het loopt tegen 19.30 uur als de schippers van station IJmuiden gebeld worden door de ambulancedienst GGD Kennemerland. Aan boord van een jacht in de Seaport Marina is een man gewond geraakt. Hij is van een trapje gevallen en op zijn rug terechtgekomen; mogelijk heeft hij een gebroken bekken. ‘Het was voor het ambulancepersoneel heel lastig om de man van boord te halen’, zegt schipper Ton Haasnoot. ‘Aan en van boord klimmen is niet makkelijk en ze hebben alleen zo’n brancard op wieltjes, waarmee het lastiger manoeuvreren is dan met onze speciale reddingbrancard.’ De ambulancedienst vraagt de KNRM om het jacht naar de KNRM-steiger te slepen, omdat het daar makkelijker zou zijn om het slachtoffer aan land te brengen. ‘Maar met het briesje dat er stond, ga je toch slingeren en die man was
DE REDDINGBOOT verslag 236
Vrijwilligers aan boord van het jacht ter assistentie van de ambulancedienst. fotografie KNRM IJmuiden
echt bont en blauw aan de achterkant’, zegt Haasnoot. ‘Slepen is dan niet ideaal.’ Er wordt besloten om het slachtoffer toch in de Seaport Marina van boord te halen. Om 19.37 uur is reddingboot Koos van Messel met zeven vrijwilligers ter plaatse. Ook de IJmuider Reddingsbrigade schiet de ambulancemedewerkers te hulp. Het slachtoffer sleept zichzelf op zijn buik uit de kajuit van zijn jacht naar de brancard van de reddingboot, die inmiddels aan boord is gebracht. Met de vereende krachten van drie hulpdiensten wordt hij op de steiger gebracht. Reddingboot Koos van Messel keert terug naar zijn eigen steiger en ligt nog niet vast, of de redders moeten opnieuw in actie komen. Alweer wordt hun gevraagd of ze de ambulancedienst kunnen bijstaan, dit keer aan de noordzijde van de haven. Daar zou een bewusteloze kitesurfer in het water liggen. Omdat iedereen nog aan boord is, kan de reddingboot snel uitvaren. Reddingstation Wijk
aan Zee wordt ook gealarmeerd. Als reddingboot Koos van Messel ter hoogte van de binnenkop van de pieren is, meldt een loodstender dat zij bij de kitesurfer liggen. Even later nemen ze hem aan boord. In de luwte aan de binnenzijde van de Noordpier wordt de man overgezet op de reddingboot. Hij had problemen gekregen met zijn kitesurfuitrusting en is sterk vermoeid. Reddingboot Koos van Messel draagt de man op de steiger van de Noordpier over aan de ambulance en de politie. Daarmee komt een eind aan twee acties op één avond, waarbij de diverse betrokken partijen op een uitstekende manier hebben samengewerkt. SAMEN MET DE BRANDWEER HANSWEERT EN BRESKENS_20 ARPIL_WIND W3 De vrijwilligers van Hansweert en Breskens moeten op een vrijdagochtend in actie komen voor brand aan boord van een motorjacht.
LOGBOEK
“ DAT VUUR MOEST UIT, ANDERS KON DE BERGER DE BOOT NIET NAAR DE HAVEN VAN TERNEUZEN SLEPEN De reddingboot Zeemanshoop uit Breskens gaat meteen op pad, de reddingboot Jan van Engelenburg blijft in eerste instantie in de voorhaven van Hansweert wachten op de brandweer uit Kruiningen. De verschillende veiligheidsregio’s kennen een opstapregeling voor de KNRM en de regionale brandweer. Beide partijen trainen regelmatig samen, en aan de hand van een protocol wordt per incident besloten of de brandweer meegaat naar een actie. (Lees meer over de opstapregeling op knrm.nl/brandweer). Omdat het te lang gaat duren voor de brandweer in de haven is, gaat ook reddingboot Jan van Engelenburg naar de plaats van het incident, nabij boei ZE-4 in de vaarroute Zuid-Everdingen tussen Terneuzen en Ellewoutsdijk. Ook patrouillevaartuig RWS78 van Rijkswaterstaat en berger Multraship Rescue 2 zijn in aantocht. Als de hulpdiensten aankomen, zien ze dat het brandende motorjacht op een zandplaat ligt. De beide opvarenden hebben zich even verder op de plaat in veiligheid gebracht. Over de oorzaak van de brand zegt schipper John Slabbekoorn van reddingboot Jan van Engelenburg: ‘Een van de mannen was buiten het schip bezig met iets. Toen hij terugkeerde aan boord, was er brand in de kombuis. Waar de andere opvarende toen was, weet ik niet. Het is onbekend waarom ze het schip op de zandplaat hadden gezet.’ Slabbekoorn stapt over op de Zeemanshoop voor overleg met zijn collega’s en Rijkswaterstaat. Reddingboot Zeemanshoop haalt de opvarenden van het motorjacht van de zandplaat en brengt ze naar de RWS78, waarna de reddingboot in
overleg met de kustwacht terugkeert naar Breskens. Ondertussen heeft de alarmcentrale besloten om niet de regionale brandweer in te zetten, maar het speciale MIRG-team. MIRG staat voor Maritime Incident Response Group. Slabbekoorn: ‘Zij zijn gespecialiseerd in brandbestrijding aan boord van schepen op zee. Er zijn MIRG-teams in Nederland, België, Frankrijk en Engeland. Ze doen dezelfde opleiding en hebben daardoor allemaal dezelfde werkwijze, waardoor ze elkaar kunnen bijstaan op de Noordzee. Maar ze komen soms ook lokaal in actie, zoals deze keer.’ Reddingboot Jan van Engelenburg vaart naar Hansweert, waar het MIRG-team klaarstaat met hun haakarmbak. Daarin zitten kant-enklare pakketten voor de verschillende typen klussen. Reddingboot Jan van Engelenburg keert met het MIRG-team terug naar de zandplaat. Gezamenlijk bestrijden de beide organisaties de uitslaande brand, waarbij de redders van de KNRM er onder meer voor zorgen dat de zuigbuizen van hun pompen onder water blijven, zodat er voldoende bluswater wordt aangevoerd. De RWS78 coördineert de actie. Enige haast was bij het blussen wel geboden, zegt Slabbekoorn: ‘Het isolatiemateriaal tussen de wanden van het schip bleef branden. Dat vuur moest uit, anders kon de berger de boot niet naar de haven van Terneuzen slepen. Het werd hoog water, dus op een gegeven moment kun je er dan niet meer bij.’ Na ruim anderhalf uur blussen en een totale inzet van zesenhalf uur is de klus geklaard. Het jacht brandt volledig uit en moet als opgegeven worden beschouwd.
DUIKERS VERDRONKEN OUDDORP_26 MEI_WIND VAR2 Het donkert al als op een zaterdagavond groot alarm wordt geslagen voor aanvankelijk één en later twee vermiste duikers in de Grevelingen. Beide reddingboten van Ouddorp, de politie, de brandweer en drie helikopters komen in actie. De sonar van de brandweerboot ziet iets in de buurt van duikwrak Le Serpent, net buiten de haven van Scharendijke. Er wordt tot in de nacht doorgezocht, maar niets gevonden. Ook op zondag zijn de reddingboten Baron van Lynden en de Griend betrokken bij de zoekactie. Die dag vinden marineduikers het eerste slachtoffer, de dag daarop het tweede. De mannen, beiden ervaren duikers, worden aangetroffen in en bij het duikwrak.
fotografie Bram Oostdijk
OP DE KEIEN LEMMER_16 MEI_WIND N6 Bij de Rotterdamse Hoek wordt een zeilboot onbestuurbaar en belandt op de dam langs de vaargeul. Hoewel het scheepje aan lagerwal ligt, lukt het de opstappers van reddingboot Anna Dorothea toch om de opvarenden van boord te krijgen. De vrijwilligers van reddingboot Palace Noordwijk constateren dat het geen zin heeft om het zeiljacht van de dam af te trekken, vanwege het zinkgevaar. Daarom leggen ze het zodanig vast dat het niet van de keien kan losslaan. Ze halen de persoonlijke bezittingen van boord en brengen die naar de opvarenden, die door Reddingboot Anna Dorothea al naar het boothuis zijn gebracht. verslag 236 DE REDDINGBOOT
19
ACHTERAF - de redders
Visser tegen alle verwachtingen in levend gevonden
Wonderlijke redding in dichte mist ‘Bij vertrek heb je allang je kans berekend. Je weet dat een stoffelijk overschot binnenbrengen het hoogst haalbare resultaat is’, zegt de Helderse reddingbootschipper Michel de Jong naar aanleiding van twee recente zoekacties. Jeroen Lemmen, een van Michels vrijwillige plaatsvervangers, luistert, schudt zijn hoofd en corrigeert zijn schipper. ‘Dat wísten we inderdaad. Inmiddels weten we beter.’ tekst Edward Zwitser fotografie Femmy Weijs
D
e twee zitten gebroederlijk naast elkaar in het bemanningsverblijf, uitkijkend over de marinehaven. Lemmen in marine-uniform. Hij is alleen voor het gesprek even komen ‘buurten’. Twee doorgewinterde zeelui die nog altijd lijken te moeten wennen aan de gedachte dat het onmogelijke mogelijk bleek te zijn. Michel: ‘Het begon op Tweede Pinksterdag. Een bulkcarrier op 60-70 mijl van Den Helder meldde een man overboord. De man was een paar uur daarvoor voor het laatst gezien, dus het zoekgebied was immens.’ De kustwacht stuurde de reddingboten Beursplein 5 (Texel De Cocksdorp), Frans Hogewind (Terschelling Paal 8), Arie Visser (Terschelling West) en de Joke Dijkstra (Den Helder) naar zee. Supplyboten en een helikopter
“ DE VOORTEKENEN WAREN NIET GUNSTIG. DE MAN WAS WELLICHT AL UREN VOOR DE MELDING OVERBOORD GESLAGEN EN LAG ZONDER OVERLEVINGSPAK IN HET KOUDE ZEEWATER 20
DE REDDINGBOOT verslag 236
gingen ook ter plaatse en de bulkcarrier zelf besloot ook rechtsomkeert te gaan richting zoekgebied. Afgeblazen Michel en zijn bemanning deden er ruim twee uur over de opgegeven positie te bereiken. Na nog eens twee uur daar gezocht te hebben, blies de kustwacht de zoekactie af. Michel: ‘Dan krijg je de bevestiging van wat je al veel eerder wist. Temeer daar de voortekenen niet gunstig waren: de man was wellicht al uren voor de melding overboord geslagen en droeg in het koude zeewater geen overlevingspak. Hooguit een reddingvest.’ Ondanks die bevestiging was de terugreis volgens de schipper impactvol. ‘De thuisreis duurde urenlang. In het begin praat je nog wel, maar op een gegeven moment wordt het ook stiller. Want hoewel je de man niet gezien hebt, voel je je toch betrokken. Je kunt je als zeeman verplaatsen in de bemanning van de bulkcarrier, maar zeker ook in de familie van het slachtoffer. Ongewild gaan je gedachten toch die kant op. En dan mogen wij er misschien wel stoer uitzien, maar weet dat dat in werkelijkheid wel meevalt…’ Opnieuw raak Acht dagen na dit ongeval ging ’s nachts voor de Helderse redders de pieper opnieuw. Michel: ‘Ik dacht dat ik met een slaapdronken kop het verkeerde knopje van de pieper indrukte, want ik zag in de display exact dezelfde melding als acht dagen eerder, waarbij ook nog eens dezelfde eenheden werden gealarmeerd.’ Het bleek geen vergissing. Opnieuw was er sprake van een man-overboord-situatie en dit keer waren de voortekenen nóg slechter dan ruim een week eerder: de afstand was nóg groter (90 mijl), het slachtoffer lag in een gebied waar dichte mist hing en de man droeg ditmaal zeker geen reddingvest. Jeroen: ‘Die mist had twee grote nadelen. Het zicht in het zoekgebied werd beperkt en de gealarmeerde helikopter moest buiten het zoekgebied op een platform landen. We hadden dit keer bij het zoeken dus geen ondersteuning vanuit de lucht.’ En dus telden de redders
FACTS In de tijd dat de Redding Maatschappij ervaring opdeed met de grotere RIB’s, bleek dat de actieradius van deze klasse te beperkt was. Daarom werd besloten een grotere variant van reddingboot Johannes Frederik-klasse te bouwen. Dat werd in 1999 het type reddingboot Arie Visser. Reddingboot Arie Visser heeft een totale tankinhoud van 6100 liter, wat de boot een actieradius geeft van zestien uur op volle kracht. De brandstof is verdeeld over vier tanks. Een aparte dagtank (144 liter) bevindt zich in de berging, voor de machinekamers.
ACHTERAF
bij vertrek opnieuw hun knopen. ‘Tel maar na…’, zegt Michel op berustende toon, kijkend naar de zeekaart op tafel waarop de locaties van beide zoekacties met fluorstift staan aangemerkt. ‘Maar je gáát, omdat je per se een lichaam wilt veiligstellen voor de nabestaanden.’ Levend gevonden Anders dan een week ervoor ging het ditmaal om een bekende van een deel van de redders. Zij kenden de jonge Wieringer visser van de zeevaartschool. Onderweg naar het zoekgebied passeerde reddingboot Joke Dijkstra het zoekgebied van een week eerder. Maar daarvoor al had de reddingbootbemanning het onwerkelijke bericht ontvangen dat de visserman was gevonden. Levend! ‘Dat was na ongeveer anderhalf uur stomen’, vertelt Jeroen. ‘Op de een of andere manier was de verbinding heel slecht. Toch dachten we te horen dat een passerend vissersschip de man uit zee had gehaald. Maar omdat ons dat onmogelijk leek, hebben we tot twee keer toe om een bevestiging gevraagd. We konden het simpelweg niet geloven.’ Toen het goede nieuws waar bleek te zijn, gingen alle reddingboten retour station. Behalve reddingboot Joke
Dijkstra. De onderkoelde visser moest immers naar het ziekenhuis. Dat kon het snelst met een helikopter. Michel: ‘We vroegen de kotter onze kant op te komen en wij zijn volle kracht doorgestoomd. Daarna was het zaak de man over te nemen en hem zo snel mogelijk het mistgebied uit te varen, zodat de helikopter de man van ons kon overnemen’. En zo geschiedde. De 20-jarige visserman werd vanaf het achterdek van de reddingboot de helikopter in gehesen en afgevoerd. ‘Voor ons begon toen opnieuw een lange terugreis’, vertelt Michel. ‘Maar je zult begrijpen dat de sfeer in het stuurhuis ditmaal anders was. Een hoerastemming is overdreven gezegd, maar beduusd, opgelucht, dankbaar en trots waren we zeker’. Jeroen vult aan: ‘Ik kwam de volgende dag de helikopterpiloot tegen. Hij vroeg mij hoe laat wij eigenlijk thuis waren gekomen. Ineens realiseerde deze man zich hoe lang deze actie voor ons was geweest.’ De reddingboot meerde af na een reis van 170 mijl. En als morgen de pieper opnieuw gaat voor een man overboord op grote afstand? Wat dan? De twee ervaren redders kijken elkaar veelzeggend aan. ‘Dan gaan we anders van huis dan voorheen. Omdat we weten dat het kan. Zolang je de bereidheid hebt om te gaan, kan álles.’
Jeroen Lemmen (links) en Michel de Jong: 'Voortaan gaan we anders van huis dan voorheen, omdat we weten dat het ondenkbare kán.'
verslag 236 DE REDDINGBOOT
21
OP BEZOEK BIJ SCHIERMONNIKOOG
KNRM KAN PATIËNTEN MET SPOED NAAR DE WAL BRENGEN
22
DE REDDINGBOOT verslag 236
OP BEZOEK BIJ SCHIERMONNIKOOG
Ambulancezorg op de Wadden
Altijd paraat voor de oversteek Er is veel op de Waddeneilanden, maar ziekenhuizen zijn er niet. Voor een patiënt die met spoed naar de wal moet, rukt de KNRM met net zo veel liefde uit als voor een redding op zee. Er komt minder adrenaline bij los, maar de impact hoeft er niet minder om te zijn. tekst Annemarie Bergfeld fotografie Andries de la Lande Cremer
O
De reddingboot Koning Willem I vaart gemiddeld eens per twee weken voor een oproep aangaande patiëntenvervoer.
p de Waddeneilanden is alles net even anders dan op het vasteland. Ook voor de KNRM. Zo’n 50 tot 60 keer per jaar rukken de reddingboten van Schiermonnikoog, de Koning Willem I en de Edzard Jacob, uit voor een actie op Wad of Noordzee. Daarnaast gaan ze elke week het water op om te oefenen. Tot zover niks bijzonders. Bijzonder is wel dat reddingboot Koning Willem I ook patiënten vervoert, net zoals dat op de andere eilanden gebeurt. Met slechts één huisarts en één ambulanceteam op het eiland komt het regelmatig voor dat een patiënt naar de wal, naar het ziekenhuis, moet. Gaat het om een gebroken pols, dan kan de patiënt gewoon met de veerboot mee. Moet een patiënt sneller in het ziekenhuis zijn, dan roept het ambulanceteam de heli op. Voor alle ‘tussenliggende’ gevallen is de KNRM inzetbaar. Het ambulanceteam bepaalt welke
vorm van vervoer nodig is. Schipper Henno Hogervorst: ‘Maar als de heli niet beschikbaar is, of door mist niet kan vliegen, worden wij ook bij ernstige gevallen ingezet.’ Henno schat dat reddingboot Koning Willem I gemiddeld eens per twee weken een oproep voor patiëntenvervoer krijgt. Als het moet, kunnen er twee liggende patiënten mee; de boot heeft plaats voor twee brancards. Twee tegelijk Eén schipper en twee bemanningsleden zijn 24/7 oproepbaar om een patiënt naar een ambulance in Lauwersoog te vervoeren. Om de vier weken rouleren ze. De pieper
waarop de oproep voor patiëntentransport binnenkomt, is dezelfde als voor een redding. Alleen het piepje klinkt anders. Opstapper Robert Duimering: ‘Er staat bij over hoeveel tijd we beschikbaar moeten zijn. Soms is dat ‘‘direct’’, soms hoeft het pas na een halfuur.’ ‘Dat is eigenlijk wel lekker,’ meent mede-schipper Sander Grilk, ‘dan kan ik mijn bord nog even leegeten.’ Het komt ook voor dat de mannen al een tijdje aan boord paraat staan voordat de ambulance over de veerdam komt aanrijden. Henno: ‘Laatst lagen we al bijna een uur te wachten toen we de heli zagen aankomen. Ik heb de meldkamer in Drachten
Ambulanceverpleegkundige Sylvia met haar 'patiënt' Sjack.
verslag 236 DE REDDINGBOOT
23
OP BEZOEK BIJ SCHIERMONNIKOOG
Jan Nauta, Sjack de Jong, Sylvia de Haan, Sander Grilk, Henno Hogervorst en Robert Dumering vormden deze avond het team voor een patiëntenvervoer naar de vaste wal.
24
maar even gebeld: zijn wij niet meer nodig? Nee nee, was het antwoord, de ambulance komt eraan. Waren er twee calamiteiten tegelijk. In de ambulance bleek een goede vriend van me te liggen. Verdorie, zei hij, ik had veel liever met die heli gewild.’ Er valt best vaker wat te lachen, zoals met de man die zo opgetogen was dat hij een tochtje met de reddingboot mocht maken, dat hij vroeg of de schipper niet nog een paar rondjes extra voor de haven van Lauwersoog wilde maken. Als er een patiënt moet worden vervoerd, komt bij de mannen net iets minder adrenaline vrij dan bij een redding. Maar dat betekent niet per se dat de actie ook minder impact heeft. ‘Soms vervoeren we een eilander van wie we weten dat hij niet meer naar het eiland terugkomt. Of we halen juist iemand op die terugkomt om te sterven,’ vertelt Henno.
DE REDDINGBOOT verslag 236
‘Dat is heftig.’ Of een kind na een ernstig ongeval, huivert hij. ‘Kinderen vergeet je nóóit meer. Ik krijg er nu weer kippenvel van, ik praat er liever niet over.’ Mooie voorvallen Liever kijken de mannen terug op de mooie of gekke voorvallen zoals de vrouw in barensnood die in vliegende vaart werd overgezet. Sander: ‘We waren in een kwartiertje weer terug op Schier. Op weg naar het dorp kwam ik haar vader tegen, met een smile van oor tot oor: ‘‘Ik ben al opa!’’ Die ambulance moet met 180 naar het ziekenhuis in Dokkum
gereden zijn.’ Voor de fotograaf wil KNRM’er Sjack de Jong wel even patiënt spelen. Normaal gesproken rijdt de ambulance tot naast de reddingboot. Vanwege groot onderhoud aan de veerdam komt er nu wat meer til- en loopwerk bij kijken. Sjack ondergaat het gelaten. Geroutineerd schuiven zijn collega’s en ambulancechauffeur/medisch ondersteuner Jan Nauta hem aan boord. ‘Kijk,’ wijst Jan op de aluminium plank die Henno dwars op de tube van de boot heeft geschoven; de brancard past er precies op, ‘dat
‘‘ Soms vervoeren we een eilander van wie we weten dat hij niet meer naar het eiland terugkomt
OP BEZOEK BIJ SCHIERMONNIKOOG hebben ze op de andere eilanden niet.’ Slim bedacht, zo krijg je de patiënt een stuk makkelijker aan boord. En het is veiliger, zeker als je iemand van meer dan 100 kilo moet overzetten.’ Jan en ambulanceverpleegkundige Sylvia de Haan werken in de Waddenpool van UMCG Ambulancezorg (onderdeel van Regionale Ambulancevoorziening Fryslân). Eens in de zoveel weken draaien ze enkele dagen tot een week continudienst op de ambulancepost op een van de eilanden. De verpleegkundige gaat altijd met de patiënt mee tot aan de ambulance op de wal. De chauffeur blijft op het eiland. Sylvia: ‘Stel dat er een tweede oproep komt, dan moet de ambulance er wel zijn. Zolang ik weg ben, is de huisarts dan back-up.’ Voor dit soort gevallen staat er ook een tweede, compleet uitgeruste, ambulance op de post. ‘Als ik met een patiënt aan boord stap, neem ik vaak spoedtas, zuurstoftas en hartmonitor mee. Maar die apparaten moeten ook op het eiland zijn.’ Dropjes Zodra de boot los is, geeft Sylvia aan de meldkamer door dat de patiënt over 15 minuten in Lauwersoog is. De schipper stuurt, de tweede man navigeert, de derde assisteert waar nodig. ‘Even bijlichten of een infuuszakje omhooghouden’, zegt Robert. ‘Maar meestal is dat niet nodig. Vaak vaart een familielid mee, daar praat je dan even mee.’ Dropjes uitdelen, dat doet Robert ook. ‘Dat hoort bij de traditie van deze boot.’ Zodra de patiënt op de wal is overgedragen, gaat het rustig aan terug. Dat zijn ook de momenten dat Sylvia extra beseft dat het mooi is om op de Wadden te werken. ‘Dat kwartiertje terug naar het eiland is het moment om de actie even te verwerken. Tegelijk ben ik dan enorm aan het genieten als ik naast de schipper mag zitten en de zon boven het water zie opkomen.’ verslag 236 DE REDDINGBOOT
25
BEDANKT
DONATEUR 1.300 EURO VOOR 1300 REDDERS! De heer Dirk Hesterman, 84 jaar, wist al van jongs af aan dat hij wilde varen. Toen zijn leraar hem op zijn laatste dag van de lagere school vroeg, wat hij wilde worden, antwoordde hij: “zeeman”! Met zijn 12 jaar was hij nog te jong en ging daarom eerst naar de ambachtsschool. Maar op zijn 15e werd hij schippersknecht op een binnenvaartschip. Dat vond hij heel mooi, maar zijn droom was eigenlijk ‘de grote vaart’. Toen ze eens in Rotterdam lagen, trok hij de stoute schoenen aan en solliciteerde ter plekke. Vier weken later ging hij de zee op. Hij heeft meerdere reizen gemaakt met de Johan van Oldenbarnevelt. Een schip dat destijds vooral werd ingezet zowel vanuit Amsterdam als vanuit Indonesië om mensen die een nieuw bestaan in immigratielanden zoals Australië, Nieuw-Zeeland en Canada wilden opbouwen, over te brengen. In die tijd kende hij de Noord- en Zuid-Hollandsche Redding Maatschappij wel, maar was nog geen donateur. Dat werd hij
Loffelijke
initiatieven Iets te vieren of te herdenken? Een feest, jubileum of een afscheid? Het is mogelijk de KNRM te steunen in plaats van cadeaus of bloemen te vragen. We stellen deze loffelijke initiatieven zeer op prijs!
26
DE REDDINGBOOT verslag 236
een ’KNRM is he c fantastis ie organisat g a die ik gra ’ steun
Gift voor verjaardag Marry Nida Rook Schenk is al sinds 1973 Redder aan de wal. Samen met haar man heeft ze altijd veel gevaren op hun eigen schip, een Contessa 32. Hoewel ze nooit de hulp van de KNRM nodig hebben gehad, was er wel altijd grote bewondering voor de vrijwilligersredders. Daarom heeft zij ter ere van haar 77ste verjaardag een gift van 7.700 euro (100 euro voor elk jaar) overgemaakt! Aangezien Andijk hun thuishaven was gaat 4.700 euro naar reddingstation Andijk en 3.000 euro wordt gebruikt voor de bouw van het nieuwe boothuis Texel De Cocksdorp.
pas in 2012 toen hij een brief van de KNRM ontving en las dat het reddingwerk door 1300 vrijwilligers wordt uitgevoerd. “Dat vind ik zo geweldig! Toen ik mijn vakantiegeld kreeg, besloot ik dat ik deze 1300
vrijwilligers graag een hart onder de riem wil steken door een bedrag te doneren van 1.300 euro. Voor elke vrijwilliger 1 euro. Ik vind de KNRM een fantastische organisatie die ik heel graag steun. Ga zo door!”
Familie De Boer, Woudrichem € 600 - 50-jarig huwelijk
Dhr. W.A. Romijn, Steenbergen € 200 - overlijden vader
Vegazeilers, Baarn € 71 - jaarlijkse bijeenkomst
Dhr. Gerald Stoy, Düsseldorf € 750 - verjaardag
De heer J.J. Goudsblom, Middelburg € 120 - verjaardag
Dhr. H.A. van Oortmarssen, Lelystad € 177 - doop van zelfgebouwde boot
Familie P. Kuiper, Alphen a/d Rijn € 5.500 - verjaardagen en trouwdag
Mw. Gröninger, Ouderkerk a/d IJssel € 550 - 75ste verjaardag
Dhr. J.C. Bosch, Diepenveen € 450 - afscheid werk
GevelNed B.V., Zwaag € 2.480 - 25-jarig jubileum/open huis
Dhr. K. de Vlaming, Amsterdam € 300 - 86ste verjaardag
Mw. S. de Jong-Romkema, Ureterp € 237 - overlijden echtgenoot
Dhr. M.L.E. Bergh, Amsterdam € 455 - verjaardag
Dhr. A. van Doorn, ’s-Gravendeel € 400 - 70ste verjaardag Addie en Corine
Familie J. Vermeulen, Hilversum € 50 - 50-jarig huwelijk
Dhr. C.M. Philips, Diemen € 88 - 70ste verjaardag
J.R. Prins, ‘s-Gravenhage € 500 - afscheid bedrijf
Dhr. T. Borsch, Monnickendam € 510 - 80ste verjaardag
Mw. C. Roels-Baarslag, Goirle € 720 - overlijden echtgenoot
Familie M. van Dijk, Amsterdam € 125 - overlijden van dhr. E.J. Holtrop
Dhr. D. Heineke, Zutphen € 350 - afscheid bij Rijkswaterstaat
BEDANKT
Bijdrage voor KNRM als cadeau
Digitale leeromgeving De KNRM bouwt momenteel aan een digitale leeromgeving voor haar vrijwilligers. Deze omgeving biedt zowel inhoudelijke als praktische voordelen voor de redders. Inhoudelijk valt met name het maatwerk op: het aanbod aan leer- en oefenstof is aangepast op reddingstation
(c.q. vaargebied), boottype en rol van de desbetreffende vrijwilliger. Een machinist krijgt dus een (deels) ander aanbod dan een opstapper of een (plaatsvervangend) schipper. Praktisch is het grootste voordeel dat de vrijwilliger overal (dus ook thuis!) en in zijn of haar eigen
tempo de leerstof tot zich kan nemen. Tot op heden werd de lesstof klassikaal aangeboden. De digitale leeromgeving is voor de KNRM een kostbare langetermijninvestering. Stichting Virtutis Opus stelde voor dit project een zeer grote bijdrage beschikbaar, waarvoor dank!
Kunststofkozijnenfabriek GevelNed B.V. uit Zwaag gaf een openhuisfeest ter ere van het 25-jarig jubileum. Als fervente zeilers kozen de eigenaren niet voor cadeaus, maar vroegen de gasten om een bijdrage aan de KNRM. Ze haalden € 2.480 op!
Cheque in ontvangst tijdens relatievaartocht Het maritieme adviesbureau Venturn schenkt al ruim 10 jaar 1% van de jaaromzet aan de KNRM. Specifieke bestemming van de gelden is de instandhouding van KNRM reddingstation Hansweert. Op 27 juni overhandigden de Venturn-partners Patrick van de Ven, Niels Romme en Mark van Andel de bijdrage over 2017 aan de KNRM. Zij deden dit tijdens een KNRM-relatievaartocht aan boord van de clipper Stad Amsterdam en werden daarbij op hun beurt óók verrast toen de reddingboot van IJmuiden bij verrassing een aantal opstappers van KNRM Hansweert overzette om de cheque in ontvangst te nemen. ‘Prachtig dat jullie speciaal voor dit moment uit Zeeland naar IJmuiden zijn gekomen!’, aldus een aangenaam verraste Romme.
Overlevingspak
De partners van Venturn te midden van de redders uit Hansweert.
Het Sportbotenforum doneert jaarlijks een bijdrage aan KNRM Dordrecht. Tijdens hun jaarlijkse barbecue haalden ze dit jaar € 1.305 op, waarmee ze een overlevingspak financieren.
Dhr. J.A. Fennema, Blije € 97 - opbrengsten diapresentaties
Mw. Van Huizen, Nunspeet € 835 - overlijden echtgenoot
Dhr. N. Prangsma sr., Dronten € 250 - verkopen platbodemzeil
Jachthaven Waterland, Monnickendam € 1.446 - opbrengst nautische markt
Jachthaven Noordschans, Klundert € 1.045 - 50-jarig jubileum Jachthaven
Tom Meijer, Harderwijk € 45 - zelfgemaakte spaarpot
Coop Verstraete, Uithuizermeeden € 455 - statiegeldactie Coop
Sportbotenforum € 1.305 – jaarlijkse barbecue
Mw. B. Vollmer – Laarman, Barneveld € 500 - viering 50ste verjaardag
Mw. Van Munster van Heuven, Warnsveld € 265 - 80ste verjaardag
Dhr. M.J. Heineman, Amsterdam € 83 - afscheid bij het AMC
Dhr. J.R. Feitsma, Hilversum € 320 - 80ste verjaardag
Dhr. R. Boel, Voorschoten € 45 - verjaardag
Rederij Muller, Dordrecht € 7.195 - 100-jarig bestaan
Dhr. F.D. Bolsius € 70 - 90ste verjaardag
Familie J.B. van Maanen, Rotterdam € 546 - 40-jaar huwelijk en beider 80ste verjaardag
Mw. C.H. Soeterman, Amsterdam € 180 - 70ste verjaardag
Familie O.C. de Lede, Rijswijk € 250 - 60-jarig huwelijk
Familie F. Bartels, Leeuwarden € 650 - 50-jarig huwelijk
Familie Beets, Santpoort-Noord € 200 - 60ste verjaardag
Lucas Rond, Veenendaal € 52 - vouwen van bootjes en Jonge Redders Kijkdoos
DE KNRM ALLE BEDANKT RS! DONATEU
Tafelronde 27, Harlingen € 6.000 - fundraising bij station Hindeloopen
verslag 236 DE REDDINGBOOT
27
TERUGBLIK
Afstanden op open zee Acties zoals deze vormden de aanleiding voor de ontwikkeling van de reddingboten van de Arie Visser-klasse, met meer brandstof aan boord en meer comfort, om het grote gebied dat tot de zorg van de Nederlandse kustwacht behoort, te kunnen dienen. Een reddingboot van de Nh1816, Arie Visser- of Valentijnklasse is onder gunstige omstandigheden binnen een halfuur na alarmering op 7,5 mijl (14 kilometer) uit de kust. Omdat het Nederlandse deel van de Noordzee net zo groot is als ons land zelf, zijn zeevarenden die midden op zee in 28
DE REDDINGBOOT verslag 236
nood verkeren als eerst aangewezen op hulp van omringende schepen. De KNRM kan vanuit de 45 reddingstations elke positie tot 10 kilometer uit de kust binnen een halfuur na alarmering bereiken (bij rustig weer). Bij grotere afstanden en zoekacties naar drenkelingen en om gewonden van schepen te halen, wordt een van de twee kustwachtheli’s ingezet. Een helikopter is een uur na alarmering op 96 zeemijl (177 kilometer) van De Kooij bij Den Helder.
TERUGBLIK
Levendige herinnering aan reddingactie begin deze eeuw
Ballonvaarders op drift Ruim 18 jaar geleden is het alweer. En voor oud-schipper Leen Langbroek (68) voelt het een beetje als ‘opa vertelt’ wanneer hij terugblikt op een van de wonderlijkste reddingacties uit zijn carrière. Die keer dat station IJmuiden de melding kreeg om, ver uit de kust, een stel op drift geraakte ballonvaarders te redden.
Geen fijne plek om te zijn wanneer je gastanks langzaam leeg raken, het inktzwarte water steeds dichterbij komt en je geen beschikking hebt over een reddingvlot. Haast was dus geboden. Ook omdat de ballonvaarders de uitputting nabij waren; al met al hingen ze al zo’n 55 uur in lucht. Nog binnen de pieren gingen de gashendels van reddingboot Christien dan ook helemaal voorover. Met een snelheid van 30 knopen voer de reddingboot over de golven richting de mannen in nood, die ergens 40 mijl verderop hulpeloos in hun mandje bungelden. De ballon kwam met een snelheid van 15 knopen uit het zuiden.
tekst Ilja Post | illustratie Michiel van Heeswijk
Risico op crash In het stuurhuis was Langbroek ondertussen druk bezig uit te rekenen waar de reddingboot en de ballon elkaar zouden treffen. Zijn berekeningen wezen uit dat de redders nét op tijd moesten komen. ‘Maar de updates over de marifoon, waaruit bleek dat de ballon alsmaar verder daalde – van 6000 naar 5000 naar 4000 voet – stelden niet echt gerust.’ Bovendien was er geen rechtstreeks contact mogelijk met de Duitsers. De communicatie verliep daarom via een nabijgelegen olieplatform, de Noble Lynda Bossler, dat via Schiphol wél in staat was om met de ballonvaarders te communiceren en tevens de reddingbootbemanning van alle nodige informatie kon voorzien. Via hen hoorde Langbroek dat de mannen vanuit de lucht de motoren van de naar hen op zoek zijnde schepen perfect konden horen. Ook het klapperende
H
et moment waarop de melding binnenkwam op die bewuste 12e september 2000, kan Langbroek zich nog levendig herinneren. ‘We hadden net onze vaste oefenavond achter de rug toen om 01.10 uur de pieper ging en we werden teruggeroepen naar het station. Tot zover niets ongebruikelijks. Maar de hulpvraag was er een die ons allemaal hoogst verbaasde: luchtballon verliest hoogte boven de Noordzee. Een ballon in nood, daarmee hadden we nog nooit vandoen gehad.’ Veel tijd om daarover na te denken, was er niet. De ballonvaarders, twee Duitsers die deelnamen aan een wedstrijd van België naar Engeland, zaten flink in de problemen. Vijf kilometer voor de kust van Dover draaide de wind, wat hen deed afdrijven boven zee richting IJsland en Noorwegen.
geluid van reddingboot Christien was duidelijk te onderscheiden. Ondertussen boden verschillende kapiteins van andere gealarmeerde boten aan om bij hen aan dek een noodlanding te maken. Maar de ballonvaarders wachtten liever de reddingboot af. Het risico op ongelukken was te groot. ‘Logisch’, herinnert Langbroek. ‘Er zit geen rem op zo’n ballon. Grote kans dus dat die óf tegen de zijkant van een schip óf in zee zou zijn gecrasht.’ Veilig aan boord Toen reddingboot Christien eindelijk onder hen opdoemde, en de ballonvaarders gecontroleerd afdaalden naar zeeniveau, zette de schipper de neus van de reddingboot vol tegen de mand. Even later trokken de opstappers de Duitsers veilig aan boord. Aan hun angstige ogen te zie, was dat geen moment te laat. Langbroek: ‘Die kerels dachten dat hun laatste uur had geslagen. Toen we zo’n zeven uur na vertrek de pier weer binnenvoeren, liepen de tranen over de wangen. Beiden beseften maar al te goed dat dit avontuur ook een heel ander einde had kunnen hebben.’
“ Die kerels dachten dat hun laatste uur had geslagen
verslag 236 DE REDDINGBOOT
29
SERVICE
AGENDA Ook dit jaar bewaakten de KNRM Lifeguards de stranden van Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnnikoog en Wassenaar. De selectiedagen voor nieuwe lifeguards zijn komende winter, dus als je volgend jaar ook de leukste zomerbaan van Nederland wilt, meld je dan aan via www.knrm.nl/lifeguards foto Jantina Scheltema
11 november 2018 KNRM bestaat 194 jaar 24 november 2018 KNRM Reddersgala
24 november 2018 Fjoertoer Egmond 8 december 2018 West Coast Challenge
18 december 2018 Scheveningen Light Calk 11 mei 2019 Reddingbootdag 2019
30
DE REDDINGBOOT verslag 236
SERVICE
Hier staan wij voor! Iedereen die het water op wil gaan, voor werk of recreatie, kan dat goed voorbereid doen, met relevante informatie van de KNRM. Zeevarenden en watersporters kunnen, zowel op als aan het water, 24 uur per dag rekenen op hulp van de KNRM. We voorkomen incidenten waar het kan. We redden en helpen mensen waar het moet. Van haven tot vaarwater, van strand tot zee. De KNRM redt, helpt en voorkomt met professionele vrijwilligers. De organisatie wordt in stand gehouden door donaties, giften en nalatenschappen. Hulpvragers krijgen kosteloos hulp. De KNRM heeft een eigen onafhankelijke identiteit. Zij is geen overheidsdienst en voorziet zelfstandig in haar financiering. De KNRM is omgevingsbewust: speelt in op veranderingen, zoekt samenwerking met anderen en streeft naar verduurzaming van de organisatie en de reddingvloot.De 45 reddingstations, met 1300 vrijwilligers
en 80 reddingboten, komen 2000 keer per jaar in actie, waarbij ruim 3000 mensen worden geholpen of gered. De Radio Medische Dienst van de KNRM geeft jaarlijks 700 medische adviezen aan UW zeevarenden. De KNRM DANKZIJ Lifeguards bewaken AN DE STEUN K de stranden op de IJVEN Friese Waddeneilanden KNRM BL EN gedurende de REDDEN zomermaanden. PEN
HEL
HELP MEE! De KNRM is een goed doel, dat voor de uitvoering van haar doelstellingen afhankelijk is van donateurs en gulle gevers. Kijk op knrm.nl/help-mee
Vrijwilliger Wilt u zich ook vrijwillig inzetten? knrm.nl/vrijwilliger
Giften Voor giften kunt u gebruik maken van het bankrekeningnr. NL27 RABO 0373 5461 81 t.n.v. KNRM in IJmuiden.
Informatie en service Het laatste nieuws over de KNRM staat op knrm.nl. We houden we u dagelijks op de hoogte van actuele zaken. @knrm1824 @KNRM @KNRM1824
Periodiek schenken U kunt uw jaarlijkse bijdrage ook omzetten in een periodieke schenking en daarmee fiscaal voordeel halen. Voorwaarde is dat dit voor minimaal vijf achtereenvolgende jaren wordt vastgelegd. knrm.nl/periodiek Schenken en nalaten U kunt de KNRM ook opnemen in uw testament. De KNRM kan ook de rol vervullen van executeur. knrm.nl/help-mee 0255 54 84 84 Nieuwe Redder aan de wal? Wilt u iemand Redder aan de wal maken? Ga dan naar knrm.nl/donateur Nieuwe Jonge Redder? Uw (klein)kind opgeven voor Jonge Redders? knrm.nl/jongeredders
Reddingwinkel In onze reddingwinkel zijn de leukste boeken, kaarten, kleding en nautische cadeaus te vinden. reddingwinkel.nl Verhuizen Gaat u verhuizen of zijn uw adresgegevens onjuist? Of wilt u minder post ontvangen? U kunt deze gegevens zelf online wijzingen: mijnknrm.nl donateur@knrm.nl 0255 54 84 54 (donateursservice) Reageren? Voor reacties op dit nummer van De Reddingboot kunt u contact opnemen met de afdeling Communicatie van de KRNM. cenf@knrm.nl 0255 54 84 54
verslag 236 DE REDDINGBOOT
31
KNRM’ER AAN HET WERK
‘Altijd een oog op zee’ tekst Ilja Post fotografie Vincent van Dordrecht
Naam: Roy van der Ree (37) Beroep: eigenaar strandtent Moments Beach Functie bij de KNRM: lid walploeg en tractorchauffeur voor het lanceren en weer binnenhalen van de reddingboot Station: Ter Heijde
‘A
ls klein ventje ben ik zo’n beetje opgegroeid in de strandtent waar mijn moeder werkte. Daar zag ik voor het eerst de jongens van de Reddingbrigade. Stoere levensredders die vaak van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat in snelle bootjes langs de kust patrouilleerden om alle zwemmers veilig te houden. Nadat ik een keertje mee op sleeptouw mocht, was ik verkocht. Van mijn 14e tot mijn 24ste was ik een van hen. Een mooie tijd waarin blijvende vriendschappen zijn ontstaan. Veel van die jongens zijn later doorgestroomd naar de KNRM. Zelf had ik daar ook wel oren naar. Alleen viel dat moeilijk te combineren met horecawerk. Mijn ouders waren in 2004 hun eigen strandpaviljoen begonnen, genaamd Tante Lies, waar ook ik fulltime meehielp. Toen ik zes seizoenen geleden zelf Moments Beach begon,
32
DE REDDINGBOOT verslag 236
werd vrije tijd helemaal een schaars goed. Toch bleef ik affiniteit houden met de reddingdiensten die hier aan de andere kant van de duinen hun hoofdkwartier hebben. Als horecaman let ik goed op mijn gasten, zodat niemand iets tekortkomt. Maar ik houd ook altijd een oog op zee. Gaan er kleine kinderen in het water, dan let ik op of ze weer terugkomen. Dat is een soort tweede natuur. Dus toen ik op een dag zag hoe een aantal KNRM’ers hun boot droog op het zand voeren, in afwachting op een tractor met bootwagen die er in mijn beleving veel te lang over deed, besloot ik eens te polsen of ze wellicht wat extra hulp konden gebruiken. Dat bleek zo te zijn. Sinds september vorig jaar rijd ook ik nu op zo’n tractor. Druk ben ik nog steeds. Maar door goede afspraken over beschikbaarheid, draag ik weer mijn steentje bij. Gasten kijken wel eens vreemd op wanneer mijn pieper gaat. Dan zien ze me het duin overrennen om even later met een enorme tractor een boot te lanceren. Maar bij terugkomst levert dat eigenlijk alleen maar mooie gesprekken op over het werk van de KNRM. En niet zelden een mooie bijdrage in de donatiebus die hier standaard op de bar staat.’