Get Into The Future by TMG Natives

VRIJDAG 5 MEI 2017

Dit is een uitgave van TMG Natives. Deze valt buiten de verantwoordelĳkheid van de hoofdredactie van De Telegraaf.

14 • 06 •

KOM N HET EV AAR ENT

VERGR O IMPACT OT JE INNOVAMET TIE

OUDE LEPEL WORDT ZONNEPANEEL

OUTSIDE THE BOX Energie als betaalmiddel GLOBAL IMPACT Van quizvraag naar HIV-campagne RENEWABLE ENERGY Drinkwater uit de zee

Award winning

bartender

- Tess Posthumus -

Al 10 jaar lang zet EARTH Water zich in voor het terugdringen van het wereldwĳde waterprobleem waar dagelĳks duizenden mensen door sterven. Dit doen we door 100% van de nettowinst te doneren aan waterprojecten in Afrika en Azië. Inmiddels hebben we de magische grens van € 1.000.000,- bereikt! Tess is een van onze ambassadeurs en helpt mee de bekendheid van EARTH te vergroten. Binnenkort is zĳ te zien tĳdens de Perfect Serve Barshow. Voor meer informatie over onze projecten, kĳk op: www.earthwater.nl.

GET INTO THE FUTURE

Kom naar Get Into The Future Robotica, 3D-printers, big data, elektrisch rĳden, nanotechnologie: het zĳn technologieën die razendsnel groeien en de wereld ten goede kunnen gaan veranderen. Maar hoe? En hoe vergroot je jouw eigen impact, of die van je bedrĳf? Kom op 14 juni naar Get Into The Future in Amsterdam en laat je inspireren door acht sprekers van SingularityU NL.

Aaike van Vugt.

Acht sprekers van SingularityU The Netherlands houden lezingen over hun vakgebied. Jim Stolze over kunstmatige intelligentie (zie pagina 4), Aaike van Vugt over nanotechnologie (zie pagina 14), Roeland Dietvorst over neuroscience, Kris Verburgh over de toekomst van geneeskunde, Sid Vollebregt over water en duurzaamheid (zie pagina 12), Arash Aazami over energie (zie pagina 8) en Hajo van Beijma over

impact (lees het interview op pagina 10). Laat je verbazen, inspireren én krijg concrete handvaten over hoe je anders kunt gaan denken en bepaalde technologieën zelf kunt toepassen in jouw bedrijf of organisatie.

Wat is SingularityU NL? SingularityU The Netherlands (SUNL) richt zich op de impact van technologie in onze samenleving. Het doel is onze samenleving op de hoogte te brengen van snelgroeiende technologische ontwikkelingen, zodat iedereen voor zichzelf kan beslissen wat de juiste manier is om hiermee om te gaan. Of je nu ondernemer, leidinggevende of werknemer bent.

Inhoudsopgave

Global Impact Challenge: Innovatieve ideeën tegen klimaatverandering

'Binnen 10 jaar krijgt twee derde van de weldbevolking te maken met een vorm van waterschaarste'

Jim Stolze en Diederick Croese Bereid je voor op de wereld van morgen

De filosofie van Porsche Traditie onmoet innovatie

Arash Aazami Energie als betaalmiddel

Hajo van Beijma Van Quiz tot HIV-campagne

Sid Vollebregt Duurzaam drinkwater uit de zee

Aaike van Vugt Verander je oude lepel in een zonnepaneel

WOEN SDA 14 JUN G I

Koop je getintothkaarten via efuture.n l THEATE R AMSTE RDAM

Silicon Valley Singularity University is in 2008 opgericht in Silicon Valley, de plek waar hightechbedrijven zoals Google, Facebook, Apple en Intel hun hoofdkantoor hebben. Oprichters van SU zijn de futuroloog Ray Kurzweil, werkzaam bij Google, en tech-ondernemer Peter Diamandis, die zich bezighoudt met zaken als mensenlevens verlengen en mijnbouw in de ruimte.

Uniek in de wereld In 2016 is SUNL opgericht, de eerste wereldwijde partner van SU. Op Strijp S in Eindhoven opende SUNL een Innovation Hub waar bezoekers sessies kunnen volgen en zelf aan de slag kunnen met de nieuwste technologieën, zoals 3D-printen en robotica. SUNL wil een ‘denk-en-doe-tank’ zijn om oplossingen te ontwikkelen voor de meest prangende vragen wereldwijde uitdagingen, zoals klimaatverandering, het wereldvoedselprobleem en (cyber)veiligheid. Om dat te bereiken organiseert SUNL publieke evenementen, interne trainingsprogramma’s en strategiesessies.

Colofon Dit is een uitgave van TMG Natives. Deze valt niet onder de verantwoordelĳkheid van de hoofdredactie van De Telegraaf.

Contentmanager Isabel Michelotti Vormgeving Marĳe Groot Salesmanager Dennis Landman Wilt u meer informatie over TMG Natives of heeft u zelf een idee voor een uitgave? Neem contact op via 088 824 24 37.

Vragen over uw abonnement? Bel 088 824 8242.

GET INTO THE FUTURE

14 • 06 •

GET IN 17 T THE FUTUO RE Ervaar d en de im e kracht pa innovatict van e

GET INTO THE FUTURE

SingularityU NL

‘Bereid je voor op de wereld van morgen’ Het doel van Singularity University is om een globaal netwerk te creëren van wetenschappers en experts. Een netwerk dat burgers, bedrĳven en politiek uitdaagt om mee te denken over de snelheid waarmee innovaties de wereld veranderen. En dat zelf een bĳdrage levert aan de oplossing van grote wereldwĳde uitdagingen zoals energie, armoede, zorg en onderwĳs. Oprichters van SingularityU The Netherlands Diederick Croese en Jim Stolze: “We roepen iedereen op om mee te denken. De toekomst begint vandaag en gaat ons allemaal aan.” Tekst Ilja Post / Beeld Femmy Weijs

e onderwerpen die de bij Singularity University aangesloten experts wereldwijd aansnijden, zijn indrukwekkend: big data, genetica, kunstmatige intelligentie, nanotechnologie: er gaan verjaardagen voorbij dat je het er niet over hebt. Desondanks loont het de moeite je toch eens goed over deze topics te laten voorlichten. Want als je de tijd neemt om alles goed op je te laten inwerken, realiseer je je dat de mens een vernuftiger wezen is dan je ooit had durven dromen. Want wat ooit was voorbehouden aan science fiction, blijkt helemaal geen ‘ver-vanje-bed-show’ te zijn. Of zoals Jim Stolze, medeoprichter SingularityU NL, het zegt: the future is now. CEO Diederick Croese: “Up-to-date kennis van huidige technologieën en hoe deze zich ontwikkelen, helpt je om goede keuzes in je eigen leven te maken. Om bij wijze van spreken morgen geen videotheek te starten, maar iets dat past binnen deze tijdgeest.” “Dat geldt voor jou, onze kinderen, bedrijven, maar bijvoorbeeld ook voor onze politici. Waarom debatteren over meer asfalt, als nu al bekend is dat zelfrijdende auto’s straks de norm zijn? Waarom geld stoppen in kolencentrales, terwijl iedereen weet dat fossiele brandstoffen eindig zijn en het lonender is om te investeren in duurzame energie?”

Voor iedereen

Diederick Croese (l) en Jim Stolze: ‘‘Kunstmatige intelligentie staat op het punt een revolutie te ontketenen die vergelĳkbaar is met de uitvinding van de stoomtrein of boekdrukkunst.’’

Croese benadrukt dat SingularityU NL zich zeker niet alleen tot wetenschappers of hoogopgeleiden richt. “De toekomst gaat ons allemaal aan. We roepen iedereen op mee te denken. Oud, jong, gestudeerd of niet; we moeten allemaal ons plekje vinden in de wereld van morgen of overmorgen.” Singularity University is in 2008 in de VS opgericht in de wetenschap dat technologie in de nabije toekomst in staat is problemen op te lossen waar de mensheid tekort schiet. Die toekomst is al begonnen. Zo gebruikt de bank JP Morgan sinds kort artificiële intelligentie (AI) om financiële contracten sneller te kunnen verwerken. Het nieuwe programma Contract Intelligence (Coin) kan in enkele seconden een werklast behandelen waaraan voordien juristen en kredietspecialisten jaarlijks ruim 360.000 uur besteedden. “Soms heerst de angst dat als deze systemen teveel macht krijgen, ze misschien beslissingen gaan nemen in het nadeel van de mens,” zegt Stolze, expert op gebied van AI. “Denk aan de Terminator-films waar Skynet zich tegen zijn scheppers keert, de wereld in as achterlatend. Heel eerlijk: dat is belachelijk. Het is hetzelfde als met kinderen: je leert hen dingen en corrigeert waar nodig. Zo gaat het ook met algoritmes. Wij zijn de baas. We programmeren mee dat hun beslissingen ethisch verantwoord moeten zijn.” Croese vult aan: “Wat vanuit sociaal of ethisch oogpunt verantwoord is, verschilt echter per regio. Daarom is het goed dat er nu een vestiging in Nederland is. En dat elders ook soortgelijke denktanks starten – van Chili tot Nieuw-Zeeland tot Scandinavië. Zo kan ieder

”

ER ONTSTAAT EEN WERELDWIJDE MAATSCHAPPELIJKE DIALOOG OVER HOE WE ONZE INNOVATIES HET BESTE KUNNEN VORMGEVEN OM ONZE LEVENS TE VERBETEREN

voor zich bepalen hoe je het beste alle nieuwe technologieën kunt inzetten om de levensomstandigheden te verbeteren. Als je dat aan de Amerikanen overlaat, accepteer je de normen en waarden die in hun techniek zijn verweven, vanuit hun opvattingen over een goed leven en een goede maatschappij. Nu ontstaat er juist een wereldwijde maatschappelijke dialoog over hoe wij onze innovaties het beste kunnen vormgeven.”

Energie uit urine Om burgers, bedrijven en de politiek te inspireren over de snelheid waarmee innovaties de wereld veranderen, richtte SingularityU NL een internationale ‘Faculty’ van experts op die de impact van technologieën, zoals robotica, nanotechnologie, genetica, AI, big data en 3D-printen, kunnen duiden in sectoren zoals voedsel, financiën, zorg en de bouw. Met als achterliggend doel om grote problemen, van water- en voedselvoorziening tot de grote aantallen vluchtelingen tot betaalbaarheid van de gezondheidszorg, op te lossen door al deze technologieën met elkaar te verbinden. Om zoveel mogelijk mensen te bereiken, organiseert SingularityU NL regelmatig rondleidingen aan schoolklassen, zodat kinderen zelf kunnen ervaren hoe 3D-geprint voedsel smaakt of hoe het is om een drone te besturen. Ook zijn er cursussen en tech-bijeenkomsten te volgen in de Innovation Hub in Eindhoven en wordt er regelmatig een challenge uitgeschreven om mensen uit allerlei sectoren te inspireren om mee te denken over één van de elf vastgestelde wereldwijde uitdagingen: armoede, bestuur, duurzaamheid, energie, gezondheid, onderwijs, rampenbestendigheid, ruimtevaart, veiligheid, voedsel en water. Croese: “De laatste challenge riep op om ideeën te bedenken om de leefomstandigheden van vluchtelingen te verbeteren door gebruik te maken van technologie. De winnaar, student nanotechnologie Danny Wagemans, bedacht een manier om urine in schoon drinkwater en energie om te zetten. Hij mocht afgelopen zomer tien weken lang het Global Solutions Program (GSP) volgen aan Singularity University in Silicon Valley, samen met tachtig gelijkgestemden vanuit de hele wereld.” “Het loont om dit soort competities zo breed mogelijk in te steken”, vervolgt Croese. “Soms komen de beste ideeën uit onverwachte hoek. Toen ten tijde van de BP-olieramp in de Golf

van Mexico een prijsvraag werd uitgeschreven voor oplossingen om de olie op te ruimen, was het een tattooshop die als derde eindigde.”

Get into the Future Zowel Croese als Stolze benadrukken: hoe breder de laag van de bevolking die zich in deze dialoog kan mengen, des te beter. Speciaal voor ondernemers en professionals die nieuwsgierig zijn naar de impact en toepasbaarheid van technologie, is het kennisevent Get Into The Future op 14 juni een goede start om eigenhandig de kracht van innovatie te ervaren. Jim Stolze beklimt het podium om over AI te praten. Een nog vrij jonge wetenschap die inmiddels op het punt staat een revolutie te ontketenen die volgens hem te vergelijken is met de uitvinding van de stoomtrein of boekdrukkunst. “Veel mensen zien AI als toekomstmuziek. Maar het zit al in alle aspecten van ons leven. Als je op je mobiel kijkt, met Siri praat of iets op Google zoekt, is dat AI. Dat we allemaal een supercomputer op zak hebben, is echt nog maar het begin. AI wordt de volgende fase van technologie – en het zal veel elementen van ons leven een stuk gemakkelijker maken.” Stolze vervolgt: “Om te beginnen maakt dat ons werk een stuk minder saai. Urenlang door spreadsheets scrollen of documenten lezen waarvan je maar een paar procent nodig hebt, hoeft straks niet meer. Dan houd je meer tijd over voor je echte werk. Dat maakt gelukkiger en is beter voor je persoonlijke ontwikkeling.” Hij geeft toe: sommige banen zullen verdwijnen. “Maar bang dat de robots onze banen overnemen, hoef je niet te zijn. Er komen een heleboel andere, creatievere banen voor in de plaats. Deze technologie zal ons bevrijden van het schermstaren, dé ziekte van de 21ste eeuw.” Wie Croese en Stolze hoort praten, bekruipt al gauw het idee dat Nederland zich opmaakt voor een nieuwe, technologische Gouden Eeuw. Niet onterecht, aldus Croese: “Nederland mag trots zijn op het talent dat hier rondloopt. De chipmachines van ASML, de solar powered cars van de Technische Universiteit Eindhoven of hun voetbalrobots die op de WK RoboCup onlangs de derde wereldtitel in de wacht hebben gesleept; ze zijn allemaal wereldleidend. Dat mogen we vaker uitspreken. Het is baanbrekend wat wij als klein land allemaal verwezenlijken.”

GET INTO THE FUTURE

Traditie ontmoet innovatie Auto’s stoten schadelĳke stoﬀen uit, maken herrie en nemen ruimte in. Dat weten ze bĳ Porsche maar al te goed. Juist daarom vindt het automerk duurzaamheid zo belangrĳk. “Financieel succes moet altĳd gepaard gaan met een maatschappelĳke verantwoordelĳkheid. Dat is deel van de filosofie van Porsche”, aldus CEO Olivier Blume. Tekst Annemarie Moerman

orsche heeft momenteel een wereldmarktaandeel van 0,3 procent. Ofwel: drie op de duizend auto’s is een Porsche. En dat betekent volgens Blume dat de impact van zijn bedrijf op klimaatveranderingen relatief klein is.

Waarom wil Porsche dan toch die verantwoordelĳkheid nemen? “Duurzaamheid zit in het hart van een bedrijf, of het zit er niet. Het is iets wat aandeelhouders, werknemers, klanten en leveranciers van ons verwachten. Zij willen weten hoe we omgaan met financiële, ecologische en sociale uitdagingen en hoe we ons inzetten voor een thema als klimaatverandering en mobiliteit in de toekomst.”

Wat betekent duurzaamheid voor u als persoon en voor Porsche? “Je verantwoordelijkheid nemen zonder de

kansen van toekomstige generaties in gevaar te brengen. Voor Porsche betekent het dat het voor het eerst is vastgelegd in onze Porsche Strategie 2025 als een sectoroverschrijdend punt. Maar ook dat Porsche is aangesloten bij B.A.U.M., het netwerk voor milieubewust management. En dat we continu bezig zijn met ons verbruik in het productieproces te verminderen, bijvoorbeeld met mobiliteitsconcepten voor onze werknemers.”

Hoe lastig is het om een duurzame boodschap te verkondigen als je sportauto’s met 900 pk maakt? “Dat is niet altijd makkelijk. Er heersen veel vooroordelen. Dat er al grote stappen zijn gezet in de auto-industrie zien mensen niet altijd, of ze willen het niet zien. Het is makkelijk om deze industrie te demoniseren. Bij Porsche zullen we altijd proberen om de perfecte combinatie tussen duurzaamheid en sportiviteit te vinden. De Porsche 911 is altijd de meest duurzame

auto in zijn klasse geweest. Waar anderen tien cilinders gebruiken, beperken wij ons tot zes. En toch zijn we sneller op elke racebaan.”

In 2019 komt jullie eerste volledig elektrische Porsche Mission E op de markt. Daarmee zĳn jullie niet de eerste... “Dat hoeft wat ons betreft ook niet. We vinden het vooral belangrijk dat we goed kunnen inspelen op de behoeften van onze klanten. Dat gezegd hebbende: Porsche heeft de hybride aandrijving uitgevonden en deze technologie zorgt voor de juiste transitie van traditioneel rijden naar elektrisch. En nu het aantal puur elektrische modellen groeit, neemt ook de aantrekkingskracht ervan toe.”

Geloof u in zelfrĳdende auto’s? “Een Porsche wil je altijd zelf blijven rijden, zonder twijfel. Wij kijken welke aspecten van zelfrijdende voertuigen passen bij de verschillende modellen van Porsche en welke

Zelfs al kan een Porsche helemaal zelf rĳden, dan nog moet je als je er zelf in rĳdt een niet te evenaren emotie voelen.

GET INTO THE FUTURE

Mobiliteit

In samenwerking met Porsche

niet. Maar zelfs al kan een Porsche helemaal zelf rijden, dan nog moet je als je er zelf in rijdt een niet te evenaren emotie voelen. Zelfrijdend kan in bepaalde situaties gemak opleveren, bijvoorbeeld als je op tijd bij een afspraak moet zijn en je Porsche zichzelf parkeert. En weer met volle tank en helemaal schoon voor de deur staat om je op te halen. Of misschien wil je de krant lezen tijdens de file op weg naar werk. Maar de ervaring van het rijden in een Porsche wil je houden.”

De digitalisering gaat voor enorme veranderingen zorgen. Mee eens? “Alles – producten, productie en processen – wordt opnieuw onder de loep genomen. Toch veranderen er geen dingen van de ene op de andere dag, want digitalisering is een enorme uitdaging. Maar ook een prachtige kans om decennia vol ervaring te combineren met nieuwe ideeën en een nieuwe aanpak. Het is nu belangrijker dan ooit dat we de geschiede-nis van ons bedrijf meenemen in de toekomst. Traditie ontmoet innovatie.”

Hoe zorgt u voor een innovatieve cultuur binnen het bedrĳf? “De wens om te innoveren moet in ieder mens zitten. Om het te stimuleren, kun je natuurlijk wel zorgen voor de juiste voorwaarden: kennis en vaardigheden verbeteren, creativiteit stimuleren en een organisatiestructuur creëren waarin mensen zich nog beter kunnen ontwikkelen. Een innovatief programma investeert niet in patenten, maar in mensen.” Olivier Blume, CEO van Porsche: "Financieel succes moet altĳd gepaard gaan met een maatschappelĳke verantwoordelĳkheid. Dat is deel van de filosofie van Porsche." Beeld: Porsche AG

Waar staat Porsche in 2025? “Niemand weet precies wat 2025 in petto heeft voor ons. Wat veel belangrijker is, is dat we tussen nu en dan een heldere visie hebben met specifieke doelen en dat we klaar zijn om te leren en ons aan te passen op een open, flexibele manier. Die aanpak hebben we vastgelegd in de Porsche Strategy 2025. Maar wat er ook gebeurt: Porsche blijft Porsche, de leider in exclusieve, sportieve mobiliteit.”

‘Zelfrijdende auto is comfortmaatregel’ Comfortabeler, veiliger, schoner en goedkoper: dat is het autorĳden van de nabĳe toekomst. Elektrisch rĳden wordt rap populairder, weet Carlo van de Weĳer (Technische Universiteit Eindhoven/TomTom) en spreker voor SingularityU NL. Alles wĳst erop dat de elektrische auto gaat doorbreken, maar echt vaart loopt het tot nu toe niet. Niet zo vreemd, vindt Van de Weĳer. “Auto’s gaan lang mee. Was dat een decennium terug nog gemiddeld twaalf jaar, nu is dat al achttien jaar. Ze zĳn steeds beter geworden en dus rĳden mensen er ook langer mee rond.” Nieuwe technologie wordt altĳd eerst gebruikt in auto’s in de hogere

prĳsklasse, weet Van de Weĳer, waardoor elektrisch rĳden lang voor ‘the happy few’ was. “Pas daarna zie je dat het in de kleinere, goedkopere modellen wordt toegepast. Dat komt nu ook met elektrisch rĳden.” Wat volgens Van de Weĳer helpt, is dat mensen die kunnen kiezen tussen een elektrische en een conventionele auto de meeste kilometers straks elektrisch rĳden. “Omdat het goedkoper is en fijner

rĳdt. De oldtimer gebruik je dan alleen nog voor ‘vrĳetĳdsritjes’.” 'Comfortmaatregel' Hĳ gelooft in zelfrĳdende auto’s, maar dan wel als ‘comfortmaatregel’. “Om de vervelende stukken uit een rit te halen, zoals filerĳden, lange snelwegritten of parkeren. Steeds meer fabrikanten investeren hierin.” Een goede ontwikkeling, denkt Van de Weĳer. “Niet alleen voor comfort, maar ook voor veiligheid. Als je in de file staat of op de snelweg rĳdt, ben je sneller verveeld. Je kunt afgeleid raken doordat je bĳvoorbeeld je smartphone gaat gebruiken. Zo’n chauﬀeursfunctie is dan

stukken veiliger.” Als de auto goedkoper, comfortabeler, duurzamer en veiliger is, schaﬀen we er ook makkelĳker eentje aan. “Dat vergroot het grootste probleem rondom mobiliteit: een gebrek aan ruimte. Vooral in de stad. We hebben het openbaar vervoer straks niet meer nodig om de traditionele redenen waarmee het voorheen werd gepromoot en gesubsidieerd: milieuvriendelĳk, veilig en makkelĳk als je wat werk wil doen in je reistĳd. Dat geldt namelĳk ook voor de elektrische, deels zelfrĳdende auto. Maar waar laat je al die auto’s? Daarom voorzie ik in de grote stad dat mensen meer gebruik

Carlo van de Weĳer: "Zelfrĳdende auto's is een goede ontwikkeling, niet alleen voor het comfort, maar ook voor de veiligheid." gaan maken van een dienst als Uber en auto’s gaan delen of huren.” Nieuwe technologieën Autofabrikanten kunnen prima gebruikmaken van nieuwe technologieën zonder bang te hoeven zĳn dat het ten koste gaat van het merk, meent Van de

Weĳer. “Natuurlĳk komen er nieuwe vraagstukken – bĳvoorbeeld dat je het herkenbare geluid van een sportauto verliest met elektrisch rĳden – maar daar komen ook nieuwe oplossingen voor. Het gevoel dat je krĳgt in zo’n auto blĳft, maar dan op een andere manier.”

GET INTO THE FUTURE

Energie als betaalmiddel Hardop dromen is het thema van zĳn leven. Want in je dromen kun je alles: tĳdreizen, vliegen of – zoals in Arash Aazami’s geval – energiebedrĳven ontwikkelen die meer verdienen naarmate ze minder verkopen. Onmogelĳk? Deze zelfverklaarde serial innovator, baas van adviesbureau Kamangir en nieuw faculty-member van SingularityU NL, bewĳst het tegendeel. Tekst Ilja Post / Beeld Vincent van Dordrecht

rash Aazami is een bijzonder mens. Een selfmade man die leeft volgens het credo: dream, develop, do. Zijn carrière leest als een spannend jongensboek, met soms wonderlijke avonturen en aparte plotwendingen. Dat begint bij zijn niet-alledaagse jeugd: Aazami groeide op in Niger, West-Afrika, als kind van ontwikkelingswerkers. Eenmaal geëmigreerd naar Nederland stort hij zich op de muziek. Eerst als hobby, als autodidact gitarist in rockbandjes. Later als professioneel jazzmuzikant studerend aan het conservatorium. Op zijn 20ste vertrekt hij naar de Verenigde Staten om te touren. Toen één van die tournees hem langs Silicon Valley voerde, gebeurde er iets: zijn online hart ging ‘aan’. Aazami vloog terug naar Nederland, stopte met zijn studie, richtte zich op de bouw van websites en ontwikkelde zich tot succesvol IT’er. Tot de bubbel klapte en hij al zijn materiële bezit kwijtraakte. Aazami vertelt: “Toen kwam het besef: nu ik toch niets meer te verliezen heb, kan ik beter werk gaan doen dat algemeen nut dient. Liefst in de energiesector. Want, zo ontdekte ik in diezelfde periode: daar ging van alles mis.”

Tegengesteld belang Na vier jaar een dochter van Eneco te hebben geleid, kon hij exact verwoorden wat er dan zo verkeerd aan is. “Wat ze ook zeggen en hoe duurzaam ze zich ook voordoen, vrijwel alle energiebedrijven verdienen hun geld met de verkoop van kilowatturen en kubieke meters gas. Zij hebben er dus belang bij om meer te verkopen. Terwijl hun klanten, de politiek, het milieu en de maatschappij als geheel juist minder willen afnemen. Een volledig tegengesteld belang.” Reden voor Aazami om te bedenken hoe het anders zou kunnen. Hij ontwikkelde een model dat het mogelijk maakt een energiebedrijf zo in te richten dat het meer gaat verdienen

naarmate het minder energie verkoopt. Maar toen hij dit plan aan de directie van zijn toenmalige werkgever presenteerde, kreeg hij te horen: “Prachtig idee, we gaan er alleen niets mee doen.” Aazami begon daarom in 2010 opnieuw voor zichzelf met BAS, een initiatief waarmee iedereen steeds minder energie zal gebruiken en die zelf op een duurzame wijze gaat produceren. Zijn businessmodel - “Path to Zero”- viel in 2014 in de prijzen tijdens de MIT Climate CoLab Challenge. Aazami: “Een mooie opsteker, maar rond diezelfde periode was mijn rol bij BAS eigenlijk alweer uitgespeeld. Ik had het bedrijf bedacht en opgericht, maar vanwege de vele aandeelhouders had ik niet meer alle zeggenschap. De dagelijkse realiteit van een bedrijf runnen, zat mijn dromen in de weg. In een soort lab continu modellen ontwikkelen die de oude overbodig maken, dát is waar ik mijn energie vandaan haal. Ik ben een denker, geen manager. Kortom, het was weer tijd voor iets nieuws.”

Energiearmoede Om uit te vinden wat die nieuwe stap moest zijn, besloot Aazami een jaar de tijd te nemen om rond te reizen, mensen te ontmoeten, vragen te stellen en startups te coachen in binnenen buitenland. Ook ging hij terug naar zijn roots: Niger, de plek waar hij is opgegroeid, maar al 26 jaar niet meer was geweest. Vanaf het moment dat het vliegtuig landde, voelde hij zich thuis. Maar hij ontdekte ook wat het is om in energiearmoede te leven. “Zo’n 86% van de mensen in Niger heeft geen toegang tot energie. De helft van hun wakkere uren zijn ze kwijt om in hun absolute basisbehoefte te voorzien. Al die tijd kunnen ze niet besteden aan werken of educatie. Hun potentiële bijdrage aan de vooruitgang van de mensheid kunnen ze dus niet leveren. Ze zijn te druk met sprokkelhout vinden om te koken. Daarmee is energiearmoede eigenlijk een soort gevangenis van armoede.

GET INTO THE FUTURE

Energie

”

ER WORDT TWEE KEER ZOVEEL RESTWARMTE GELOOSD IN DE HAVEN VAN ROTTERDAM ALS NODIG IS VOOR DE VERWARMING VAN ALLE HUISHOUDENS IN HEEL ZUID-HOLLAND

Daar kom je niet uit. Helaas is dit voor 2,9 miljard mensen wereldwijd de bittere realiteit.” Eind 2015 keerde Aazami gelouterd terug. Hij richtte Kamangir op, zijn huidige adviesbureau, dat kantoor houdt in de eerste buitenlandse vestiging van het Amerikaanse Cambridge Innovation Center (CIC) in het Rotterdamse Groot Handelsgebouw. Hier brengt hij slimme mensen samen om nieuwe modellen te bedenken op het gebied van energievoorziening. Zijn klanten: de regionale en landelijke overheden, grote bedrijven en ook een samenwerking met de Europese Commissie is in de maak. Het doel: instanties helpen om richting te geven aan de onvermijdelijke transitie naar een wereld die voor 100% gaat draaien op hernieuwbare energie. “Dat moment gaat absoluut komen”, zegt Aazami. “Het is een feit dat we niet eeuwig kunnen draaien op fossiele brandstoffen. Ik probeer mensen mee te nemen in een handelingsperspectief dat ook voor hun relevant is. Niets doen is niet langer een optie.”

Krachten bundelen

Arash Aazami: "Ik ben een denker, geen manager."

Aazami’s laatste wapenfeit is een lijvig rapport, geschreven in opdracht van de provincie Zuid-Holland, met aanbeveling om de hele provincie in 2050 CO2-neutraal moet te maken. Dit rapport, Van Volume naar Waarde, laat zien dat momenteel twee keer zoveel restwarmte wordt geloosd in de haven van Rotterdam als nodig is voor de verwarming van álle panden en huishoudens in de hele provincie. Om deze restwarmte alsnog te benutten, zijn er plannen van het EnergieInnovatiefonds van Zuid-Holland om twee derde van het budget – dat zou neerkomen op een slordige 100 miljoen euro – te reserveren voor de oplossing van dit probleem. Zo blijft Aazami nieuwe modellen ontwikkelen. De toekomst ziet hij als een wereld die energie gaat gebruiken als betaalmiddel. Ofwel: current currency. Want de overvloed aan hernieuwbare energiebronnen is enorm, zegt hij. “De zon die schijnt, de wind die waait, de golven die op de kust slaan; als we al deze krachten wijselijk weten te benutten en met elkaar delen, ook over landsgrenzen heen, kunnen we in theorie allemaal in rijkdom leven.”

GET INTO THE FUTURE

Global Impact Challenge

Winst voor zonneauto’s zonder laadpaal en kweekvleesmachine Tekst Ilja Post

De knapste koppen van Nederland uitnodigen om met innovatieve ideeën te komen die de impact en de gevolgen van klimaatverandering beperken of voorkomen. Dat was dit jaar de insteek van de SingularityU The Netherlands Global Impact Challenge 2017. Tot ieders verrassing werden er twee winnaars uitgeroepen, omdat Singularity University extra wildcards beschikbaar stelde, waar Nederland zich op de dag van de finale voor kwalificeerde. Winnaar Lex Hoefsloot bedacht een manier om zonnepanelen te integreren in auto’s. De andere winnaar, Jonathan Breemhaar, bedacht een machine die de productie van kweekvlees flink kan opschalen.

Kweekvlees Jonathan Breemhaar, student aan de masteropleiding Mechanical Engineering aan de TU Delft, won met zĳn blauwdruk voor een machine die de productie van kweekvlees flink kan opschalen. Jonathan: “Het duurt nu ontzettend lang om in een lab uit dierlĳke cellen vermeerderde cellen opnieuw te laten vergroeien tot spierstrengen en -bundels, nodig om kweekvlees zĳn stevige bite te geven. In een hamburger gaan 20.000 spierstrengen, wat een lab-medewerker zo’n 300 uur aan handelingen kost. Mĳn machine zal dit werk grotendeels uit handen nemen. Het doel: jaarlĳks zo’n 10 kilo kweekvlees produceren om smaaktesten en andere experimenten mee te kunnen doen.” Gezinsauto op zonne-energie Lex Hoefsloot, CEO en medeoprichter van Lightyear.one en student Automotive Technology aan de TU Eindhoven, mag net als Jonathan deze zomer negen weken lang het Global Solutions Program volgen aan Singularity University in Silicon Valley, ter waarde van 50.000 dollar. Het plan dat hĳ daar mag presenteren: een gezinsauto op zonne-energie die in principe geen laadpaal meer nodig heeft. “Tests met prototypes wĳzen uit dat deze zonneauto’s in Nederland 60.000 kilometer per jaar kunnen rĳden.” Hoefsloot: “Dit is vooral interessant voor opkomende economieën, waar elektrisch rĳden amper voorkomt. Zĳ hoeven nu niet langer te investeren in een laadpaalinfrastructuur, zoals landen als Nederland en Duitsland hebben gedaan, maar kunnen direct leap frog deze nieuwste technologie omarmen. Niet alleen zuinig en goedkoper, maar ook beter voor het milieu, want juist deze landen hebben vaak last van veel smog en luchtvervuiling.”

Winnaars van de The Netherlands Global Impact Challenge 2017 zĳn Lex Hoefsloot (l) en Jonathan Breemhaar.

Zonnepanelen Behalve de winnaars mag ook de andere finalist niet onbenoemd blĳven. Student Sustainable Energy Technology Michiel Roelofs uit Eindhoven leverde volgens de jury een knappe prestatie. Hĳ doet onderzoek op gebied van fotovoltaïsche zonne-energie. Simpeler: met de startup Taylor ontwikkelt hĳ de elektronica voor een soort plug and play zonnepanelen die op allerlei mogelĳke manieren en plekken zĳn in te zetten in ons dagelĳks leven. Michiel: “Denk aan een pilot met elektrische fietsen, waarbĳ de zonnepanelen zĳn geïntegreerd in de wielen. Gemeten in kilowattuur energie leveren die panelen niet zo gek veel op. Maar de gebruiker is er zeker mee geholpen. Die hoeft zĳn fiets voortaan veel minder of helemaal niet meer op te laden. En het mooie is: voor deze op maat gemaakte zonnepanelen kun je nog veel meer applicaties bedenken: de wegen, ramen, noem maar op.”

Hajo van Beĳma is een ICT’er die graag quizvragen maakt. Toen zĳn huidige compagnon Bas Hoefman vertelde over de explosieve groei van mobiele telefoons in Afrika, ontstond het idee voor Text to Change. Via sms en mobiel internet sturen ze vragen en informatie naar de ontvanger. Zo doen ze wat bedrĳven vaak niet lukt: rechtstreeks communiceren met de doelgroep.

Van QUIZVRAAG tot HIV-campagne Tekst Linda Huijsmans / Beeld Femmy Weijs

ajo van Beijma over de tijd dat hij nog op de middelbare school zat: “Ik kon met een blinddoek om een computer uit elkaar halen en weer in elkaar zetten”. Technologie fascineerde hem mateloos. Maar nog leuker vond hij het maken van interactieve quizzen en hoe hij technologie daarvoor kon gebruiken. “Na ieder goed antwoord kreeg je een moeilijkere vraag. De techniek past zich dus aan aan het menselijk gedrag. Dat vormt de basis van TTC Mobile.”

Voorlichting HIV De eerste uitwerking van dat idee was een voorlichtingscampagne over HIV en Aids. Een grote NGO (non-gouvermentele organisatie) stak zijn hele marketingbudget in billboards en commercials om mensen naar informatiebijeenkomsten te krijgen, maar het aantal bezoekers nam niet significant toe. Van Beijma pakte het anders aan. “We besloten de eindgebruiker centraal stellen. De eerste vraag die we beantwoord wilden hebben was: wat heeft die nodig om wel naar zo’n voorlichtingsbijeenkomst te gaan?” Dat antwoord moesten de gebruikers zelf gaan geven. Via een radiospotje werden luisteraars opgeroepen om een sms te sturen naar een gratis nummer om meer informatie te krijgen over HIV en Aids. Duizenden sms’jes stroomden binnen. De afzenders kregen de dag erna berichtjes met vragen en informatie. Afhankelijk van hun antwoord kregen ze de volgende dag weer een ander bericht. Hajo: “Zo bouwden we langzaam onze database. Om mensen persoonlijk te bereiken, moesten we generiek beginnen. Naarmate onze database groeit, kunnen we beter segmenteren en de informatie die we bieden steeds specifieker maken.”

Huiverig Bij de vragen en vervolgvragen komt Van Beijma’s vaardigheid om interactieve vragen te bedenken goed van pas. “Voor

”

een HIV/Aids-campagne gebruikten we vragen als: Heb je weleens een HIV-test gedaan? Hoeveel denk je dat zo’n test kost? Hoe ver is volgens jou de dichtstbijzijnde kliniek? De antwoorden filterden we op vaak gebruikte woorden en op basis daarvan konden we vervolgvragen stellen of tips geven.” Zo bleek dat mensen vaak dachten dat een test minstens 100 dollar kostte, dat de uitslag van de test niet betrouwbaar was en dat de kliniek zeker 200 kilometer reizen was. “Met de antwoorden – de uitslag is 100% betrouwbaar, een HIV-test is gratis als je je partner meeneemt en dit zijn de openingstijden van de dichtstbijzijnde kliniek – hebben we veel mensen overgehaald zich toch te laten testen. Ons doel was om een paar duizend mensen te bereiken. Het werden er 20 duizend.” Hoewel de cijfers overtuigend zijn - ‘wij zijn in staat om in één dag een miljoen mensen te bereiken’ – bleven met name veel NGO’s huiverig. “Zij ervoeren onze methode als disruptive in een periode dat dat nog helemaal geen aanbeveling was”, lacht Van Beijma. “Zij waren gewend om te bedenken waar de bevolking behoefte aan had, en dat te implementeren. De typisch westerse ‘topdown’ methode. Terwijl wij vroegen wat de ervaring van gebruikers zelf was. Zo was er een prachtig schoolgebouwtje neergezet, maar bleken daar nauwelijks kinderen naar toe te komen. Niemand wist hoe dat kon, tot we het de beoogde gebruikers zelf gingen vragen. Toen bleek dat de meisjes-wc stuk was en daarom de meisjes wegbleven. Dat wist de NGO niet.”

Baby’s Ook voor commerciële bedrijven die hun afzetmarkt willen vergroten is de database van TTC Mobile interessant. Met Unilever samen maakten ze een voorlichtingscampagne over hygiëne rondom pasgeboren baby’s. “We stuurden berichten als: ‘Wist je dat je altijd je handen moet wassen voor je een baby aanraakt?’ Natuurlijk wil Unilever zelf meer zeep verkopen, maar

OM MENSEN PERSOONLIJK TE BEREIKEN, MOESTEN WE GENERIEK BEGINNEN

GET INTO THE FUTURE

Global Impact

Hajo van Beĳma (1975) studeerde onder andere aan de Universiteit van Amsterdam, Insead in Frankrĳk en Harvard in de VS. In 2007 richtte hĳ TTC Mobile op, een pionier op het gebied van dataverzameling en het communiceren van informatie over gezondheid en landbouw via mobiele telefonie in opkomende markten. Hĳ is een van de sprekers op Get Into The Future. Hajo is getrouwd, heeft 3 kinderen en in zĳn vrĳe tĳd is hĳ amateurbokser.

die voorlichting is ook erg relevant. Het sterftecijfer onder pasgeboren baby’s in Afrika is onnodig hoog.” Na het sms-tijdperk is de volgende stap het versturen van berichten via internet, bijvoorbeeld via whatsapp. Dat is in Afrika een lastig verhaal, weet Hajo van Beijma. Internet is duur en nog lang niet overal beschikbaar. Daar staat tegenover dat de ontwikkelingen snel gaan. De verstedelijking neemt toe en er is in hoog tempo een middenklasse aan het ontstaan. Dat betekent dat steeds meer mensen toegang krijgen tot internet. Maar zolang een redelijke bundel nog een gemiddeld maandsalaris kost, blijft sms een belangrijk communicatiemiddel. “De situatie is vergelijkbaar met de start van ons bedrijf toen de groei van het aantal mobiele telefoons eraan zat te komen,” zegt Van Beijma. “Er komen grote veranderingen aan, maar ze zijn er nog niet.”

Impact Met een fikse financiële injectie van een miljoen euro van het Social Impact Fund van ABN Amro en een particuliere investeerder kan TTC Mobile nu ook andere markten in Azië aan te boren. Bepaalde tot nu toe de opdrachtgever in welk land een campagne zou gaan lopen, Van Beijma wil nu meer het heft in eigen hand nemen. “Al moet er altijd een goede balans zijn tussen commercie en impact. Natuurlijk willen wij geld verdienen, maar we willen vooral toegevoegde waarde leveren.” De database bestaat inmiddels uit meer dan 750 miljoen telefoonnummers. De techniek is niet ingewikkeld en wordt daardoor inmiddels door veel andere bedrijven aangeboden. Dat zou een bedreiging kunnen vormen, maar daar maakt Van Beijma zich niet al te veel zorgen over. “Onze kracht ligt in de combinatie van technologie en inhoud. Wij kunnen in korte tijd veel informatie boven water krijgen.” Ook daarin heeft TTC Mobile de wind mee, denkt hij. “Maatschappelijk verantwoord ondernemen is geen luxe meer. Bij steeds meer bedrijven is het een intrinsiek onderdeel van hun beleid. Wij koppelen die bedrijven aan maatschappelijke problemen. Zo helpen wij een zuivelfabrikant die de Afrikaanse markt op wil te bepalen welke informatie voor zijn doelgroep echt relevant is. Bijvoorbeeld voorlichting over gezonde voeding. Weet jij hoe hoog de voedingswaarde is van een glas melk?” Het plezier in het stellen van quizvragen is hij duidelijk nog niet kwijt.

GET INTO THE FUTURE

SID VOLLEBR EGT

'We willen bewustmakmensen en van duurzame o p lo voor de we ssingen r waterschaealdwijde rste.'

Een tripje naar de Britse Maagdeneilanden, een reisje naar Lanzarote, een ticket naar Kaapverdië. Wat zakenreizen betreft, heeft Sid Vollebregt (30) zeker niet de slechtste landen uitgezocht. Parelwitte zandstranden, wuivende palmbomen, een azuurblauwe zee: geen van deze bestemmingen zou misstaan in een exotische reisbrochure. Maar er is nog een andere algemene deler die deze kustgebieden verbindt. De reden waarom de managing director van Elemental Water Makers deze plekken bezoekt: waterschaarste. Oftewel: het gebrek aan voldoende schoon drinkwater. Tekst Ilja Post / Beeld Femmy Weijs

Duurzaam drinkwater UIT DE ZEE

id Vollebregt is managing director van Elemental Water Makers. Zij bieden een oplossing voor de wereldwijde waterschaarste door zoet water uit zeewater te winnen met duurzame energie. Sjeiks uit Dubai zijn al om. Daar kregen ze internationale erkenning als winnaar van de The Mohammed bin Rashid Al Maktoum Global Water Award. Inmiddels is Vollebregt ook faculty member van de SingularityU NL-familie en zal hij tijdens het event Get Into The Future in juni speechen over de noodzaak van hernieuwbaar water. Vollebregt, die met zijn bedrijf grossiert in oplossingen om met duurzame energie zoet water uit zeewater te winnen, kent de cijfers als geen ander. Want hoewel ongeveer 70% van het

aardoppervlak is bedekt met water, is slechts een klein deel daarvan drinkbaar. “Deze 2,5 procent zoet water vind je vooral op de ijskappen en gletsjers. Of het zit heel diep onder de grond. Van al het water op aarde is slechts 0,03 procent direct bereikbaar als oppervlaktewater voor mens, dier en plant.” “Die voorraden slinken ook nog eens”, vervolgt Vollebregt. “Wereldwijde bevolkingsgroei en groeiende welvaart zorgen voor een stijgende vraag naar water. Tegelijkertijd zorgen klimaatverandering, ontbossing, waterverspilling en -vervuiling voor een dalende beschikbaarheid. De verwachting is dat binnen tien jaar twee derde van de wereldbevolking te maken krijgt met een vorm van waterschaarste. In Nederland zal dat zo’n vaart niet lopen,

maar ook hier hebben we steeds meer te maken met verzilting van grond- en oppervlaktewater. Maar als iedereen er dezelfde leefstijl als de westerse wereld op na zouden houden, hebben we 3,5 aardbollen nodig om in de benodigde waterconsumptie te kunnen voorzien.”

Duurzaam alternatief Vollebregt weet dat hij niks nieuws vertelt: de problemen rondom waterschaarste zijn al decennia bekend. Al sinds de jaren 90 ontstaan er regelmatig conflicten over. Voor Vollebregt, achter wiens surferslook een jarenlange passie voor de sport schuilgaat, was het zelfs één van de redenen om duurzame energietechniek in Delft te gaan studeren. Zijn missie: de zoetwaterschaarste mondiaal oplossen door gebruik te

GET INTO THE FUTURE

maken van de zon, zee, aarde en wind. “Je moet er toch niet aan denken dat er conflicten worden gevoerd omwille van water. Toegang hebben tot veilig, schoon drinkwater is een mensenrecht en het moet op een duurzame manier kunnen. Ik wil mijn kinderen later recht in de ogen kunnen kijken door te zeggen dat ik daar mijn steentje aan heb bijgedragen.” Maar hoe? “Bij gebrek aan natuurlijk zoet water wordt op allerlei plaatsen in de wereld drinkwater uit zeewater gewonnen. Dat kan door zeewater onder hoge druk door een membraan te persen dat zo fijnmazig is, dat alleen de watermoleculen er doorheen kunnen. Die druk wordt mechanisch opgewekt, vaak met behulp van energievretende dieselmotoren of elektriciteit.” Goedkoop is dit proces van omgekeerde osmose niet. En ook niet erg duurzaam. Maar voor veel landen met ernstige watertekorten, zoals het Midden-Oosten, de Caribbean, de Mediterraan, Australië en het westen van de Verenigde Staten, is het de enige manier om in de watervoorziening te voorzien. Het zijn dan ook die zonnige oorden die Vollebregt en Reinoud Feenstra, medeoprichter van Elemental Water Makers, bezoeken om hun duurzame alternatief aan te presenteren.

Droom Vollebregt: “Om te begrijpen wat er zo uniek is aan hun manier van ontzilten, moet je eerst weten hoe het er nu aan toegaat. Want om dag en nacht te kunnen blijven produceren, wat voor een optimaal ontziltingsproces nodig is, heb je een energiebuffer nodig.

Water Zonne- of windenergie zijn daarvoor te fluctuerend van karakter.” Deze buffer kun je onder meer creëren door gebruik te maken van batterijen. “Maar deze zijn vanwege onderhoud, beperkte levensduur en energieverlies niet de beste keuze. Gravitatiekracht is een andere optie. Echter, om aan de 50 à 60 bar te komen die nodig is voor het proces, zou je het water eerst naar 500, 600 meter hoogte moeten oppompen. Niet echt haalbaar.” Elemental Water Makers weet dit slim op te lossen. Daarvoor gebruiken ze het restwater dat níet door het membraan gaat, dat staat nog steeds onder zeer hoge druk. Die energie, gecombineerd met de druk van een reservoir op slechts honderd meter hoogte, is voldoende om de benodigde energie te realiseren. In 2012 besloten Vollebregt en Feenstra de proef op de som te nemen door in Indonesië, met hulp van de universiteit in Bandung, een proefopstelling te maken. Voor de toen koud afgestudeerde academici een droom die uitkwam. Helemaal toen aan het einde van de rit bleek dat hun idee inderdaad schoon drinkwater oplevert, voor een fractie van de prijs.

Onderhoudsvrĳ “Ik zou het je graag laten proeven”, wijst Vollebregt op een drinkfles met gezuiverd zeewater erin. “Maar het water in deze fles is alweer twee jaar oud. Eén van de eerste batches uit onze eerste commerciële installatie die actief is voor een resort op de Britse Maagdeneilanden. Capaciteit: zo’n 12.500 liter drinkwater per dag.” “Dat systeem, deels gebouwd in

samenwerking met local contractors, werkt prima”, vervolgt hij. “Onze installaties zijn zo goed als onderhoudsvrij en gemakkelijk te bedienen. Bovendien kan ik de prestaties real-time volgen via een app op mijn smartphone. Mocht er zich iets voordoen, weet ik dat vaak nog sneller dan de mensen ter plaatse, en kan ik direct ingrijpen.”

Laaghangend fruit Inmiddels zo’n vijf jaar actief zijn het vooralsnog vooral kleinschalige installaties die Elemental Water Makers heeft gerealiseerd. De meeste voor resorts soortgelijk aan degene op de Maagdeneilanden. Op Lanzarote, Mozambique en in Belize. Dergelijke resorts zijn voor de mannen ‘laaghangend fruit’ gebleken. Early adopters die inzien dat, hoewel de aanvankelijke investering hoger is dan traditionele ontziltingsinstallaties, de besparing op termijn aanzienlijk is. “Desondanks hopen we ook gemeenten voor onze oplossing te kunnen winnen”, zegt Vollebregt. “Het systeem heeft schaalvoordelen. Als er meer drinkwater wordt gemaakt, gaat de prijs omlaag. Momenteel zijn we druk bezig met een project op Kaapverdië. Hopelijk volgen daarna meer gemeenten. De bedoeling is om elk jaar met een factor 5 te groeien.” “Niet om meer geld te verdienen, dat is nooit het hoofddoel geweest. We willen mensen bewustmaken van duurzame oplossingen voor de wereldwijde waterschaarste en concrete impact maken door tastbare projecten. Mensen op het hart drukken om zo zuinig mogelijk om te gaan met het schaarse drinkwater dat er nu nog is.”

”

WERELDWIJDE BEVOLKINGSGROEI EN GROEIENDE WELVAART ZORGEN VOOR EEN STIJGENDE VRAAG NAAR WATER. DE VERWACHTING IS DAT BINNEN TIEN JAAR TWEE DERDE VAN DE WERELDBEVOLKING TE MAKEN KRIJGT MET EEN VORM VAN WATERSCHAARSTE

GET INTO THE FUTURE

AAIKE VAN V UGT

‘Verand oude lep er je el zonnepa in een neel’

GET INTO THE FUTURE

Nanotechnologie

‘ De mogelijkheden zijn ONEINDIG ’ Materiaal tot in de kleinste details ontleden en daarna weer zo in elkaar zetten dat het iets heel anders wordt. Aaike van Vugt slaagt erin nanotechnologie zo te beschrĳven dat het lĳkt alsof het over Lego gaat. “De mogelĳkheden zĳn oneindig. Ik wil mĳn enthousiasme daarover met iedereen kunnen delen.” Tekst Linda Huijsmans / Beeld Vincent van Dordrecht

ij is net zijn kantoor uitgelopen als Aaike van Vugt zich omdraait en snel een lepel van een tafel pakt. “Bijna vergeten”, zegt hij. De lepel verdwijnt in zijn broekzak terwijl we door een voormalige loods op het terrein van de TU Delft lopen. Hier zit Yes!Delft. Deze bedrijvenincubator van de Technische Universiteit stimuleert ondernemerschap onder de techneuten. In oktober 2014 startte Aaike van Vugt met zijn compagnon Tobias Pfeiffer een van die bedrijven: VSParticle. In de praktijk waren ze daar al ruim een jaar mee bezig. De basis legde Van Vugt tijdens zijn afstudeeronderzoek aan de Technische Universiteit Delft, waarvoor hij in contact kwam met de technologie van professor Andreas Schmidt-Ott. Van Vught: “Ik raakte gefascineerd toen ik zag hoe deze techniek materialen kan veranderen en wilde onderzoeken wat er nog meer mogelijk was. Toen ik in contact kwam met Tobias Pfeiffer, voormalig PhD student van Andreas, zijn we samen aan de slag gegaan.”

Lepel Het resultaat is de VSParticle Generator One, een machine die niet veel groter is dan een flinke schoenendoos. Als Aaike gaat uitleggen hoe die werkt, komt de lepel weer tevoorschijn. “We kunnen allerlei soorten materiaal met de machine verwerken. Deze lepel bijvoorbeeld, is van ijzer. Die kan ik integraal in onze machine stoppen en die haalt hem tot de kleinst mogelijke deeltjes uit elkaar.” Door die deeltjes, atomen, op een andere manier te rangschikken, is het mogelijk om ijzer te maken met andere eigenschappen. Zo kan de lepel een heel

nieuw leven beginnen, bijvoorbeeld als een zonnepaneel of superkleine chip. “Deze technologie biedt oneindig veel mogelijkheden.” Van Vugt noemt een paar voorbeelden. Zo is het mogelijk om ijzer supermagnetisch te maken, waardoor er veel meer data per vierkante centimeter opgeslagen kunnen worden. Dat leidt tot kleinere chips, minder materiaalgebruik en uiteindelijk ook minder afval. Ander voorbeeld: de katalysator die in de uitlaat van de meeste auto’s zit. Van Vugt: “De katalysator helpt om de door de motor uitgestoten schadelijke gassen, zoals het voor de mens gevaarlijke koolstofmonoxide, om te zetten in minder schadelijke varianten. Maar die katalysator bestaat uit dure en zeldzame edelmetalen, zoals platina en palladium. Wij kunnen hele kleine ijzerdeeltjes maken die hetzelfde doen, met als voordeel dat ijzer niet zo zeldzaam en dus een stuk goedkoper is. Bovendien neemt zo de effectiviteit van de katalysatoren enorm toe, wat weer een positieve bijdrage levert aan de verbetering van het milieu.” Beide mogelijkheden worden inmiddels in de praktijk toegepast. Een derde mogelijkheid bevindt zich nog in een vroege onderzoeksfase, maar klinkt nu al erg spectaculair: tumoren bestrijden. Van Vugt: “Het idee is om kleine ijzerdeeltjes in de tumor te spuiten en deze daarna gericht te verwarmen met infrarood of radiogolven. Daardoor gaan deze ijzerdeeltjes als een razende spinnen en komt er genoeg energie vrij om de tumorcellen van binnenuit kapot te maken.”

Potentie Aaike van Vugt weet dat zijn vakgebied voor buitenstaanders erg ingewikkeld

Nanotechnologie voor dummies VSParticle - wat staat voor ‘Very Small Particle’ – heel klein deeltje – verkoopt de technologie die het mogelĳk maakt om materialen terug te brengen tot hun kleinste eenheden. Door die kleinste eenheden

(atomen) op een andere manier te rangschikken, kunnen ze eigenschappen krĳgen die ze van nature niet hebben. Zo kunnen ze dankzĳ die nieuwe eigenschappen bĳvoorbeeld magnetisch worden of

elektriciteit geleiden. Er zitten maar 3 knoppen op het apparaat; een aan/uitknop en twee knoppen waarmee je bepaalt hoe klein de deeltjes moeten worden en hoeveel je er van wilt produceren.

Van Vugt: "We kunnen allerlei soorten materiaal met de machine verwerken. Zo is het mogelĳk om ĳzer supermagnetisch te maken."

lijkt. Maar hij vindt het heerlijk om onderwerpen die in de wetenschap vanzelfsprekend zijn uit te leggen aan een breed publiek en hen de potentie ervan te laten inzien. “Daarom voel ik me thuis bij SingularityU The Netherlands. Het is mijn doel om mensen anders naar materiaal te laten kijken. De mogelijkheden van deze techniek zijn oneindig en ik wil graag mijn enthousiasme daarover delen. Deze technologie maakt het mogelijk om nieuwe, betere en sterkere materialen te ontwikkelen die toepassingen mogelijk maken die tot nu toe onhaalbaar leken.” Met compagnon Pfeiffer heeft Van Vugt lang getwijfeld wat ze als VSParticle zouden gaan verkopen: de nanodeeltjes, of de machine die het materiaal omzet in die nanodeeltjes. Het is het laatste geworden. Vooral omdat ze verwachten dat de vraag naar nanodeeltjes explosief zal stijgen en bovendien erg divers zal zijn, net als de mogelijkheid om nieuwe eigenschappen toe te voegen aan bestaande materialen. “Wie weet heeft in de toekomst iedereen zo’n apparaat in de huiskamer staan. Als je genoeg hebt van je oude bestek, stop je het in de machine en verander je het in een zonnepaneel.” Dan is het praktischer om een machine te verkopen die in overleg met de klant wordt aangepast aan het doel, dan om

zelf aan die enorme vraag naar nanodeeltjes te voldoen.

Glas-in-lood Hun afnemers vallen in twee groepen uiteen. Enerzijds zijn er de wetenschappers die vaak maanden tot zelfs jaren bezig zijn om het juiste deeltje te vinden waar ze hun onderzoek mee willen uitvoeren. “Onze machine kan die terugbrengen tot enkele uren.” Daarnaast is er de industrie. “Onze klanten bedienen vaak een specifieke branche. Zij kopen een technologie waarmee nanodeeltjes op grote schaal toe te passen zijn binnen hun productieprocessen. We maken die deeltjes dus niet zelf, maar we maken het mogelijk om ze te produceren.” Overigens, zegt Van Vught, zo nieuw is nanotechnologie nou ook weer niet. “De middeleeuwse makers van glasin-loodramen maakten er al gebruik van. Zij maakten glas met gouddeeltjes erin om het binnenvallende licht te kleuren. Als die deeltjes klein genoeg waren, kleurde het glas rood in plaats van goudgeel. Deze eigenschappen gebruiken we vandaag de dag voor het ontwikkelen van sensoren die heel gevoelig zijn voor verschillende stoffen, zoals glucose in bloed. Nog een mooi voorbeeld van waar onze technologie toe in staat is.”

PRESENTEERT DFTDFT PRESENTEERT

GET INTO THE FUTURE i.s.m.

i.s.m.

VERGROOT JE IMPACT MET NIEUWE TECHNOLOGIEËN. Wil jĳ weten hoe je kunstmatige intelligentie gebruikt om betere beslissingen te nemen? Of hoe je door middel van technologie de eﬀectiviteit van een advertentiecampagne kan voorspellen? Acht sprekers van SingularityU NL laten jou op Get Into the Future zien hoe je impact kan maken door gebruik te maken van de nieuwste technologische ontwikkelingen in je werk. DFT organiseert dit event in samenwerking met SingularityU NL, een instituut dat wil laten zien hoe je technologieën zoals blockchain, neuroscience en robotica direct kunt toepassen. Dit met als doel een betere, leefbare wereld waar ook toekomstige generaties van kunnen genieten. Ontdek het op Get Into the Future!

KOOP NU JE TICKET OP GETINTOTHEFUTURE.NL powered by

WOENSDAG 14 JUNI 2017 THEATER AMSTERDAM

€495

De Financiële Telegraaf