11 ulziitungalag

Татвар төлөх олон нийтийн хандлага (Сонгино-Хайрхан дүүргийн жишээн дээр )

ИЛТГЭГЧ: Х.Өлзийтунгалаг, М.Жанузах

АГУУЛГА Сэдвийн судлагдсан байдал Онолын хэсэг Судалгааны хэсэг Дүгнэлт, Санал зөвлөмж

СЭДВИЙН СУДЛАГДСАН БАЙДАЛ ОЛОН УЛСАД

МОНГОЛ УЛСАД

Devos K, Factors influencing individual Taxpayer Х.Тунгалагмаа, Н.Алтанзул, Татварын үйл Compliance Behaviour, 2014 ажиллагаан дахь татварын мэргэшсэн зөвлөх үйлчилгээний оролцоо, 2014 Abdul, A, Evaluating taxpayers’ attitude and its influence Д.Баттулга, Татвар ногдуулах үйл on tax compliance decisions in Tamale, Ghana, 2013 ажиллагааны эрх зүйн зохицуулалтыг боловсронгуй болгох нь, 2014 Nugi nkwe, tax payers’ attitude and compliance behavior М.Цэвэлмаа, Татвар ногдуулах үйл among small medium enterprises (Smes) in botswana, ажиллагааны эрх зүйн зохицуулалтыг 2013 боловсронгуй болгох нь, 2013

Taxpayer education development, 2013

source

book,

Oecd

tax

and Х.Тунгалагмаа, Татварын мэргэшсэн зөвлөх үйлчилгээний хөгжил төлөвшил, 2012

Larissa-Margareta, Understanding the determinants of tax Монголтакс ТМЗ ХХК, “Билгүүн Жавхлан compliance behavior as a prerequisite for increasing хоѐр татвартай танилцсан нь” хүүхэлдэйн public Levies, 2012 кино, 2011 Anyongyeire, A, Personal norms, tax payer’s morale, and tax compliance in Uganda, 2008

ТАТВАРЫН БОЛОВСРОЛ ОЛГОХ, ТӨЛӨВШҮҮЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА Татвар төлөгчийн татвараа төлөх зан төлөв нь 2 онол дээр тулгуурладаг. Эдийн засгийн онолын хувьд урамшууллыг чухалчилдаг Сэтгэлзүйн онолын хувьд хандлага дээр тулгуурладаг Trivedi, Shehata (2005)

Дуртай тухай

ба

дургүй

зүйлийн

Хандлага Татвараа төлөх

Бусад зан чанараас ялгагдах зүйл бол үнэлгээний эсвэл нөлөөллийн шинж чанартай

Татвар төлөх хандлага

ЭЕРЭГ СӨРӨГ

Mowen (1987)

Хүмүүсийн олон нийт, бүлэг, биет бус нөхцөлд дуртай дургүйгээ илэрхийлэх гол зүйл

Ajzen (1991)

Татвар төлөгч

Татвараа төлөхгүй байх

Татварын хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөх татвар төлөгчдийн хандлагын үечлэл Шинэ Зеланд “Татвар төлөгчдийн хандлагаар дамжуулан татварын хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөх” систем

BISEP

Эх сурвалж: New Zealand Inland Revenue Compliance Model (adapted from Morris and Lonsdale, 2004)

Эх сурвалж: BISEP. What are the influencing factors and what do they tell us? (adapted from Morris and Lonsdale, 2004)

СУДАЛГААНЫ ХЭСЭГ Судалгааны загвар, таамаглал

+H1 Дагаж мөрдөх Татвар төлөгчийн нас, боловсрол, ажил эрхлэлт

Татварын талаарх ойлголт

Дагаж мөрдөхгүй

-H2 Сонгино-Хайрхан дүүрэг

247 иргэн

2 хэсэг 17 асуумж

SPSS21

Татварын талаарх ойлголт Татварын хуулийг дагаж мөрдөх Татварын хуулийг дагаж мөрдөхгүй

Таамаглал 1: Батлагдсан

3 хүчин зүйл12 үзүүлэлт

7 үзүүлэлт дээр нэгдсэн ойлголттой

Нэгдсэн ойлголттой байж чадаагүй 5 үзүүлэлтийг хассан

Татвар төлөгчийн татварын талаарх ойлголт нь хуулийн хэрэгжилтийг дагаж мөрдөх байдалтай эерэг хамааралтай

Таамаглал 2: Эс батлагдсан Татвар төлөгчийн татварын талаарх ойлголт нь хуулийн хэрэгжилтийг дагаж мөрддөггүй байдалтай сөрөг биш эерэг хамааралтай Хүчин зүйлсийн найдвартай байдал, судалгааны түүвэр эх олонлогоо төлөөлөх байдлын коэффициент α=0.700 их буюу судалгааны үр дүн бодитой, ач холбогдолтой болно.

Боловсролын түвшингөөр харьцуулсан үнэлгээ

Таамаглал 1: Иргэдийн татварын талаарх ойлголт эерэг байх тусам дагаж мөрдөх байдал нэмэгддэг Нөлөөлөлгүй: Дагаж мөрдөх хандлагатай иргэдэд тэдний боловсролын түвшин болон ажил эрхлэлт Ажил эрхлэлтээр харьцуулсан үнэлгээ шууд нөлөөтэй байхад насны хувьд нөлөөгүй байна Нөлөөлөлтэй: Ажил эрхлэлт болон боловсролын түвшингөөс хамааран татварын хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөх иргэдийн хандлагад харилцан адилгүй нөлөөлдөг байна

ДҮГНЭЛТ • Татварын талаарх ойлголт нь татварын хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөх байдалтай шууд хамааралтай • Иргэдийн дунд татварын хууль тогтоомжийн талаарх ойлголт эерэг байна • Татварын талаар ойлголт эерэг байх тусам дагаж мөрдөх байдал нэмэгдэх хандлагатай • Дээд боловсролтой, олон улсын болон хувийн байгууллагуудад ажилладаг иргэд илүү мэдлэгтэй, эерэг хандлагатай • “Татварын хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөхийг оролддогч үргэлж амжилттай биш” хандлагатай иргэдийн ангилалд багтаж байна.

САНАЛ ЗӨВЛӨМЖ • Татвар төлөгчдийн хандлагаар дамжуулан татварын хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөх урт хугацааны түвшинг бий болгох • “Татварын хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөхийг оролддогч үргэлж амжилттай биш” байдаг хандлагатай хүмүүст татварын хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөхөд дэмжлэг үзүүлэх стратеги баримтлан ажиллах • Татварын хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөхөд дэмжлэг үзүүлэх стратеги хууль тогтоомжийг сурталчилан таниулах, үр нөлөөг ойлгуулах • Ирээдүйн татвар төлөгч иргэд болох хүүхэд багачууд, оюутан залуучуудад татварын боловсролыг системтэйгээр түгээх, дэмжлэг үзүүлэх

Ном зүй • Abdul, A. (2013). Evaluating taxpayers’ attitude and its influence on tax compliance decisions in tamale, Ghana (Vol. 5(3), pp. 48-57, september 2013).

Journal of accounting and taxation.

• Anyongyeire, A. (2008).Personal norms, tax payer’s morale, and tax compliance in uganda. A case of Kampala district small and.

• Larissa-margaret. (2012). Understanding the determinants of tax compliance behavior as a prerequisite for increasing public levies (Volume 12, issue 1(15), 2012). The USV annals of economics and public administration.

• Nkwe, N. (2013). Tax payers’ attitude and compliance behavior among small medium enterprises (Smes) in botswana (Vol. 1, no. 1). Business and management horizons.

• Taxpayer education source book . (2013). Oecd tax and development.

• Статистикийн хороо. (2016). Www.1212.Mn. Www.1212.Mn.