TOrkçe ve Ilim

TÜRKÇE VE İLİM

Yeni llsan hareketi, �ıaıDd& hiç b1r zaman ciddi blr muhalefet bulmadı. Ba.şbca IddiAsı Türk sarlma aslA ka.rışmaye.n Arapça, Acemce terkip ve cem' kaideleriyle, ec:nebl edatlan kulle.nmamak, bununla beraber ıstıliihla.n, kllı;e olınuş cem'leri müstesııA tutmak ldl. Ve maksat Türkçenin husılsl edA.sını yazı llsa:ııına. geçlr:mekten lbarettl.

Bu hareketi yape.n muha.rrlrler J.isanl:p4tm en esaslı ve ana kaldelerlııl OnlarlDe alıyorlar ve sellldyyat ilınlıı.ln dılsturuyla Tilrkçeyl mütalaa ediyorlardı.

Yaptıklannı, terkipsiz ve sectsiz blr IfAde u ... gayet açık blr ta.rzcla yazdılar. Fakat •hAllf. tearr\lf ...• diye her 11e)'in aks1n11ddlA etmeyi b1r marlfet sananlar. bu yazıları oknmadıJar. DeclUer ki:

-Biz Altay, Ural dlll.nl. Orhon"un G6ktilrkçeslnl istemeylz.

Halbuki yeni llsancılar da bOyle b1r şeyi istemedlkler!DI hemen her makalelerinde tekrarlıyorlardı.

Onların istedikleri terkipsiz ve tabi! tste.nbul lehçesiydl. ÇilııkQ. Use.ni.DllZda blrçıok lehçe vardı. Her mWetiD hayatmda olduğu gibi bu lehçelerden birisi Otekllerlne galebe çalacak umumi ve mW1 b1r edebiyat llsa.ıu olaca.ktı. TilrkQEID.i.D. en güzel. en n� en �VIenmişi şüphesiz fste.nbul"d& konuşul&nı ldl .. (Dikkat edlnJz; yazılaıu dejil.) Tilrkler!D. dinca. Wmce en büyük merkezi olan İstanbul'daki lehçeye •güzel TilrkQEI• ve başka yerlerinde konUfU]&n esasca blr.

105

fo.kat, •savtıyAt•ça a.yrı a.yrı buluna.n d!A'er lahçelere ·kaba Türkçe• diyorlardı. Maksat çok büyük, çok yüksek ve mukaddestl. Her millet gibi Türklerin de bütün lahçelerin fevklnde bir edebiyat Usa.nları bulunacalt, cemaatçe, milliyetçe, medeniyetçe, illmce birlikleı-l temin edllecektl. Maksadı duymayanlar: ·İşte biz İsta.nbul Türkçesi yazıyoruz· diye eski uydurma edebiyat llsanının Türk adAsına, Türk sa.rfına taba.n tabana zıt olan terkiplerini kulla.nmakta devam ettiler. Bu terkipler yalnız Türk adAsına. Türk şlvesine, Türk sarfıne. değil ilmin ve fennin bütün esaslarına da muhAllftl. Eski şairlerimiz Arap ve Acem edebiyatlarının tesiri altında kendi llsanlarını beğenınlyorle.r, sellka.larındaki, sevk-I tablilerlndeki kalimalere kıymet vermeyerek kendi llsaniarına yaba.ncı kellmelerl, yabancı kaldeleı-l tercih etmekte garip ve hazin bir tahıllük gOsterlyorle.rdı. Veysi ve Nerglsl bu ma.re.zl hareketin Abidelerini vüCllda getlrciJler. Fakat asırlaı-ca devam eden bu edeblyata en ziyAde Türklük ya.ba.ncı kaldı. İsta.nbul'da.kl çelebiler Arapça ve Acemce edAsıyla ve hiçbir milletin llsanı olmayan bir lehçe lle diva.nl&rın.ı yazarlarken cAhil ve zavallı Türk halkı da. kendi Jlsa.n.m.ı terennüm etti. Destanlar, koşmalar, kalenderller yazdı. LlsaDıyla beraber milll anızunu da muhafaza etti. O va.ldtler Türk rUhundald mefkılre uyuyordu. Evvelki ve ümmet muhabbet! altında mukaddes •milliyet• sevdAsı sOnırıQş gibi Idi. Tarthimlze altın yaprakları ııa.ve eden KOpıillüoğlu şairler bile Türk oldukları halde eserlertnı Arapça yazdılar. Bugün ırkta uyuya.n a.n'a.neler şiddeW fela..ket darbeleriyle uyandı. Türk milleti gOzünll açtı. Münevverlerlnden, gençlerinden lis&Dlill, edeblyatını, mukaddes h.akJarını Istiyor. . Kelimeleri vak'a.larda.n, cümleleri heııgo\melerden ola.n bu derin ve feci temennlyi duymuyor musunuz? Ey, ell kalem tuta.nl&rl ...

Tiirkçe yazarken Uıne ve cemiyete dAI.r ısb-16.blardaıı başka Arapça, Acemce terkip ve edAt kullananbu": ı ı Bir llsandan dJPr llsana kaldalar geçebUir. Ve bir milletin sa.rfı, cilğer milletin sarflarından a.lınan kaldelerle teşekk:Ul eder. 2l Dünyada muhtellt bir llaa.n olabUir. aı Liııa.nlar milletlarin de�. ülkelerin ve zQmrelertncUr.

Dılsturlarmı kabul etmişfar demektir. Çünkü hiç kimse hususlyle böyle uyanıklık asrında kabul etmediği esaslarla hareket edemez. O halde eskl uydurma edebiyat llsa.nını taklit ederek terkip yaza.nlar, :va cıUıl.lcUrler, ilmin bulduku şe' n1yetlerden. çıkardığı mefhWDlardan haberleri yoktur; yahut da llınln haklkatlııi bUdlklerl halde Tilrklüğii, kendi liaa.nı.ndan, kendi edAsından, kendi şivesinden ma.hrılnı bırakmak Istiyorlar. tttm, hayatta •Şe'n1yet- (r{ıalJU.Jlerden ŞU mefhWDları çıkarıyor: 1) Bir llsandan diğer ll.sana kaldalar geçemez. Muhtellf milletlarin sarflarmdan bir sarf VÜcüda gelemez. 2l Dünyada muhtellt bir lisan olamaz. 3l Llsa.n.lar ülkelerin, zQınrelerln de�. milletlerlndir.

UsaniyAt ilmine dAir ye.zılmJ.ş kitaplarda bu noktalar uzun uzad.ıya a.n.lat.ılmıştır. Abel Hovelacque artık klasikleşmiş ola.n La linguJatlque unva.n.lı kitabının onuncu sayfasında: ·Llsa.n.lar, kısa sOylayelim kendi tabUyyetlerlnln baricine çıkamazıar. MeselA muhtellt bir lisan asla yaratılamaz. Sarfının bir kısmı İslAv, bir kısmı Latin bir Hind ve Avrupa! llsanı tahayyül olunamaz. Muhtellt li.Sanlar yoktur ve olamaz da ... • der. Evet Tilrkçeye Arapça ve Acemce kaldeleri kanıttırara.k terkipler yapmak Ilmin mefhWDlarmı InkArdan başka bir şey değildir. HA.lA Arapça. Acemce terkip yapa.n.lar memieketlmizdeki mllllyetsizllkten, Wın ve fen hususundakl dalgmlık-

tan istifade ederek: •Llsanlar kendi tab!Jyyetlerinl.n haricl.ne çıkabtllrler. Muhtellt btr llsan yaratılabtllr. Sarfı.nııı btr kısmı fsJAv, bir laamı lAtl.n, btr Hl.nd-Avrupal llsanı pekalA. tahayyıll olunablldtgl glbt. Arapça ve Acemce kaldelerinden bir 'llsan-ı Osmaıı.i' yapılır. HAsılı muhtelit llsanlar vardır ve olur da . .. • demek istiyorlar. Heyhııt Zulular ve Patagonya.lılar bile bugünkü tlmin vA.zıh mefhılmlaruıa bu kadar isyan edemezler ...

Eski uydurma edebiyat llsaDının Arapça, Acemce terldplert.n.t yazanlar mılessea ve makbul bir tlml. •llsanlylı.t•ı kökılDden yıkmalı. aeltklyAt ilminin yok olduAu-nu lsblı.t etmeltdlrler. Yoksa hakikat llerler ve onu hiçbir şey tutamaz ...

Türk Sözü, sayı:· 1 o. 12 Haziran 1330/25 Haziran 1914