จากทุนวัฒนธรรม
สู่เศรษฐกิจฐานรากที่ยั่งยืน
จ กทุนวฒนธรรม
สู่เศรษฐกจฐ นร กท่ย่งยืน ผูช้ ่ วยศาสตราจารย์ ดร.ธัชเฉลิม สุทธิพงษป์ ระชา รองศาสตราจารย์ ดร. อัชกรณ์ วงศ์ปรีดี รองศาสตราจารย์ ดร. จุฑามาศ แกว้ พิจิตร
๑
เศรษฐกิจสร้างสรรค์กับทุนวัฒนธรรม ตลอดชวงระยะวลาหลายทศวรรษทีไผานมาะะกระส การปลีไ ย นปลง฿นลกยุ ค ปั จ จุ บั น เดຌ ก อ ฿หຌ กิ ด นวัตกรรมทางความคิด฿นการบริหารจัดการทรัพยากร ท า ง ศ ร ษ ฐ กิ จ ะ เ ดຌ ก ะ ศ ร ษ ฐ กิ จ ส า ร ส น ท ศะ (Information Technology) ศรษฐกิจบนพืๅนฐานองค์ ความรูຌ ะ (Knowledge-based Economy) ละ 1 ศรษฐกิจสรຌา งสรรค์ะ (Creative Economy ดย ศรษฐกิ จ สรຌ า งสรรค์ นัๅ น มี คุ ณ ลั ก ษณะทีไ ค รอบคลุ ม จุ ด ด น ของศรษฐกิ จ สารสนทศละศรษฐกิ จ บน พืๅ น ฐานองค์ ค วามรูຌ ะ ะนืไ อ งจากมี ค าจ ากั ด ความ ครอบคลุมกิจกรรมทางธุรกิจละอุตสาหกรรมทีไกิด จากความคิดริริไมสรຌางสรรค์ะองค์ความรูຌะละขຌอมูล สารสนทศะะซึไ ง ประกอบเปดຌ ว ยกลุ ม ธุ ร กิ จ ละ อุตสาหกรรมะ2 ประภทหลักะคือะกลุมอุตสาหกรรม สรຌ า งสรรค์ ะ (Creative Industry) ละกลุ ม อุตสาหกรรมวัฒนธรรมะ(Cultural Industry) สาหรับ กลุมอุตสาหกรรมสรຌางสรรค์นัๅนถือปຓนกลุมธุรกิจทีไมี ศักยภาพทางศรษฐกิจมากทีไสุด฿นภาคพืๅนทวีปยุรปะ ดยประทศสหราชอาณาจักรนัๅนะมูลคาทางศรษฐกิจ
จา ก กลุ ม อุ ต ส า หก รรม ส รຌ า ง ส รรค์ ต าง โะเ ดຌ กะ ภาพยนตร์ ะ ทรทั ศ น์ ะ วิ ท ยุ ะ สืไ อ ฆษณาะสืไ อ สิไ ง พิ ม พ์ะะ อุตสาหกรรมซอฟวร์ะเดຌกอ฿หຌกิดมูลคาทางศรษฐกิจ มากถึงะ84.1 พันลຌานปอนด์ะหรือะ4.39 ลຌานลຌานบาท ฿นปีะพเศเะ2557 ละยังทา฿หຌกิดอัตราการจຌางงาน ม า ก ทีไ สุ ด มืไ อ ป รี ย บ ที ย บ กั บ ก ลุ ม ธุ ร กิ จ ล ะ อุตสาหกรรมประภทอืไนโ2 สาหรับกลุ มอุตสาหกรรมวัฒนธรรมนัๅนมี พัฒนาการ อยางกຌาวกระดด฿นขตภาคพืๅนทวีปอชียซึไงมีบริบท ทางสั ง คมละประวั ติ ศ าสตร์ ค วามปຓ น มาของ วัฒนธรรมทีไหลากหลาย3ะะละมีลักษณะทีไดดดน฿น การประยุ ก ต์ รู ป บบของวั ฒ นธรรมประจ าถิไ น ฿หຌ สอดคลຌองกับความนิยมของผูຌบริภค฿นปัจจุบันะดังจะ หใ น ตั ว อย า งเดຌ จ ากอุ ต สาหกรรมการผลิ ต การ์ ตู นะ ภาพยนตร์ ะ ละละครจากวรรณกรรมพืๅ น บຌ า นของ ประทศญีไ ปุຆนะกาหลี฿ตຌ ะละจีนะเดຌ กะการ์ตูน รืไอ ง อิ ก คิ ว ซั ง ะละครอิ ง ประวั ติ ศ าสตร์ รืไ อ งดจั ง กึ ม ละ องค์หญิงกามะลอะ
ประทศญีไปุຆนถือเดຌวาปຓนประทศทีไมีชืไอสียงทางดຌา น อุ ต ส า ห ก รร ม ชิ ง วั ฒ น ธ รร ม ะ ด ย ฉ พ า ะ ฿ น ก ลุ ม อุ ต ส า ห ก ร ร ม นืๅ อ ห า ล ะ บั น ทิ ง ะ (Contentะ and Entertainment Industry)ะเดຌ ก ะ การผลิ ต การ์ ตู นะ Animation การผลิ ต สืไ อ ทรทั ศ น์ ะ ภาพยนตร์ ะ ละ ทคนลยีความบันทิงตางโ ะซึไงรัฐบาลญีไปุຆนถือปຓน กลเกส าคั ญ ฿นการสนั บ สนุ น ละส ง สริ ม กลุ ม ธุ ร กิ จ ดั ง กล า วะดยมุ ง นຌ น เปทีไ ก ลุ ม ธุ ร กิ จ ทีไ น าอาประพณี วัฒนธรรมละการละลนพืๅนบຌานมาปรั บปรุงรูปบบ฿หຌ สอดคลຌองกับยุคสมัยะอาทิชนะกลุมอุตสาหกรรมละคร คาบู กิ ะ ปຓ น ตຌ น ะะะดยมีส านั ก งานส ง สริ ม อุ ต สาหกรรม สรຌา งสรรค์ะ กระทรวงการศรษฐกิจะการคຌาะละอุตสา หการปຓนหนวยงานทีไมีหนຌาทีไรับผิดชอบดยตรงะะภาย฿ตຌ ผนยุทธศาสตร์ะGross National Cool (GNC) หรือะCool Japan4 ซึไงทา฿หຌอุตสาหกรรมชิงวัฒนธรรมกอ฿หຌกิด รายเดຌมากถึงะ45.2 ลຌานลຌานยนะหรือะ14.65 ลຌานลຌาน บาทะ฿นปีะพเศเะ2557 ึรຌอยละะ7.2 ของะGDP) ละมี จานวนการจຌางงานถึงะ2,154,886 ตาหนงะหรือะรຌอยละะ 5.6 ของจานวนตาหนงงานทัๅงหมดของประทศะซึไง ะะะะะะ คิดปຓ นะ2 ทา ของอั ตราการจຌ างงาน฿นอุ ตสาหกรรมะะะะะะ การผลิตรถยนต์5
รั ฐ บาลกาหลี ฿ ตຌ มี ก ลยุ ท ธ์ ทีไ ดดด น ฿นการอนุ รั ก ษ์ ละฟืຕนฟูวัฒนธรรมพืๅนบຌานะ(Folk Culture) ตลอดจน หล ง บราณสถานละพิ พิ ธ ภั ณ ฑ์ ฿ หຌ ปຓ น สถานทีไ ทองทีไยวชิง วัฒนธรรม6ะะะะดยอาศัยความรวมมือ จากองค์กรปกครองสวนทຌองถิไนปຓนหลัก7ะะนอกจากนีๅะ รั ฐ บาลกาหลี ฿ ตຌ ยั ง ฿หຌ ค วามช ว ยหลื อ กลุ ม ธุ ร กิ จ บั น ทิ ง ละอุ ต สาหกรรมสรຌ า งสรรค์ อืไ น โทีไ นຌ น ะะะะะะ การน าอาวั ฒ นธรรมพืๅ น บຌ า นกาหลี เ ปวิ จั ย ละ พัฒนา฿หຌปຓนสินคຌาชิงวัฒนธรรมพืไอปຓ นการพิไม มู ล ค า ท า ง ศ ร ษ ฐ กิ จ ะ อ า ทิ ช น ะ ก า ร ส ง ส ริ ม อุตสาหกรรมการผลิตภาพยนตร์ละละครทรทัศน์ อิ ง ประวั ติ ศ าสตร์ ะ ะกลุ ม ธุ ร กิ จ ดนตรี นวะ K-Pop ะะะะะ ปຓนตຌน8ะะจากนวทางการสงสริมทัๅงหมดนีๅทา฿หຌกิด กระสความนิยม฿นศิลปวัฒนธรรมกาหลีเปทัไวทวีป อชี ย ละอมริ ก าหนื อ ะะดย฿นปี ะ พเศเะ 2557 ะ สิ น คຌ า ชิ ง วั ฒ นธ รรมกาหลี ละอุ ต สาหกรรม การท อ งทีไ ย วชิง วั ฒ นธรรมเดຌ ก อ฿หຌ กิ ด รายเดຌ ก ประทศกาหลี฿ตຌถึงะ85,944 พันลຌานวอนะหรือะ2.59ะ ลຌานลຌานบาทะคิดปຓนรຌอยละะ5.8 ของ GDPะละยัง กอ฿หຌกิดการจຌางงานะ1,616,000 ตาหนงะหรือรຌอย ละะ6.3 ของจานวนผูຌมีงานทาทัๅงหมดของประทศ฿น ปีะพเศเะ25579
๓
อิ น ดนี ซี ย มี ข นาดอุ ต สาหกรรมชิ ง วั ฒ นธรรม฿หญ ทีไ สุ ด ฿นบรรดากลุ ม ประทศภาคี ส มาชิ ก อาซี ย น 10 ดຌ ว ยความหลากหลายทางวั ฒ นธรรมละมรดกภู มิ ปั ญ ญาพืๅ น ถิไ น ของต ล ะกาะท า฿หຌ อิ น ดนี ซี ย ปຓ น ศูนย์กลางของภูมิภาคทางดຌานอุตสาหกรรมงานศิลปะ ชิงสรຌางสรรค์ละงานหัตถกรรมพืๅนบຌาน11ะะนอกจากนีๅะ กระสอุ ต สาหกรรมชิ ง สรຌ า งสรรค์ ฿ นปั จ จุ บั น ท า฿หຌ อินดนีซียมีชืไอสียง฿นอุตสาหกรรมดຌานอืไนโดຌวยะอาทิ ชนะอุตสาหกรรมสืๅอผຌาฟชัไนะอาหารฮาลาละดนตรีะ ละสืไอสิไงพิมพ์ะะะ฿นปีะพเศเะ2557 สินคຌาทีไมาจาก อุ ต สาหกรรมชิ ง สรຌ า งสรรค์ ละอุ ต สาหกรรมชิ ง วัฒนธรรมมีสัดสวนปຓนรຌอยละะ12 ของมูลคาสินคຌา สงออกทัๅงหมดของประทศ12ะะะะะ ทัๅงนีๅะรัฐบาลอินดนีซียมีนยบายทีไชัดจนละตอนืไอง ฿นการส ง สริ ม วิ ส าหกิ จ ขนาดกลางละขนาดย อ มะ (SMEs)ะ฿หຌมีขีดความสามารถ฿นการขงขันชิงพาณิชย์ ละะะะอุตสาหกรรมะะะดยถือวาการสนับสนุนสงสริม อุตสาหกรรมสรຌางสรรค์ปຓนหนึไง฿นวาระหงชาติของ ประทศะะะะ฿นปั จ จุ บั น มี ห น ว ยงานภาครั ฐ ทัๅ ง สิๅ น ะ24 หนวยงานหลักทีไกีไยวขຌองกับกระบวนการสริมสรຌางะ
ศั ก ยภาพของะSMEs ชิ ง สรຌ า งสรรค์ ละยั ง มีะะะะะะะะ การกระตุຌน฿หຌองค์กรปกครองสวนทຌองถิไนปຓนกลเก หลัก฿นการขับคลืไอนอุตสาหกรรมชิงสรຌางสรรค์฿น ระดับชุมชนฐานรากะะดยมืองขนาด฿หญหลายหง ฿นอินดนีซียมีผ ลดานิน การตามนยบายดังกลา วะะ จนมี ชืไ อ สี ย ง฿นระดั บ น านาชาติ ฿ นฐานะมื อ ง ศู น ย์ ก ลางอุ ต สาหกรรมชิ ง วั ฒ นธรรมะอาทิ ช น ะะะะะะ บันดุงะยอร์กจาการ์ตาะซมารังะปาลใมบังะละบาหลีะ ปຓนตຌน13 ฿นปีะพเศเะ2557 อินดนีซียมีรายเดຌะ600 ลຌานลຌานะะะะะ รูปีย ึ1.57 ลຌานลຌานบาทืะจากอุตสาหกรรมชิง สรຌางสรรค์ะคิดปຓนรຌอยละะ7 ของะGDP ะะนอกจากนีๅะ อุตสาหกรรมชิงสรຌางสรรค์ยังถือปຓนสวนสาคัญ฿น การช ว ยลดอั ต ราการว า งงานของประทศะดย฿น ปัจจุบันมีตาหนงงาน฿นอุตสาหกรรมดังกลาวถึงะ12 ลຌานตาหนงทัไวประทศะึคิดปຓนรຌอยละะ6.35 ของ จานวนผูຌมีงานทาทัๅงหมดของอินดนีซียื14
๔ ภ พท่ะ1 มลค ท ง ศรษฐกจของอตส หกรรม ชง ะะะะะะะะะะะะสร งสรรค์ ล อตร ก รจ งง นของปร ทศ ะะะะะะะะะะะะญ่ป่นะ ก หล ตะ ล อน ดน ซย
฿นขณะทีไ ส ภาวะการข ง ขั น ทางธุ ร กิ จ ของ ลกก าลั ง ปลีไ ย นปลงเป฿นทิ ศ ทางทีไ นຌ น ความคิดสรຌางสรรค์ละอุตสาหกรรมทีไตัๅงอยู บ น พืๅ น ฐ า น อ ง ค์ ค ว า ม รูຌ ปຓ น ห ลั กะะะะะะะะ ศรษฐกิจสรຌางสรรค์ ถือปຓนทางลือก฿หมทีไ ต ล ะป ระทศสาม ารถลื อก฿ชຌ ฿นกา ร ปลีไ ย นปลงครงสรຌ า งทางศรษฐกิ จ ละ วิ ธี ก า ร บ ริ ห า ร จั ด ก า ร ท รั พ ย า ก ร ภาย฿นประทศะพืไอกอ฿หຌกิดมูลคาพิไมทาง ศรษฐกิ จ ะอั น จะน าเปสู คุ ณ ภาพชี วิ ต ของ ประชาชนทีไดีขึๅนะะ ฿นปัจจุบันะะศรษฐกิจชิงสรຌางสรรค์ถือเดຌมี บ ท บ า ทส า คั ญ ต อ ร ะ บ บ ศ รษ ฐ กิ จ ข อ ง ประทศ฿นถบภาคพืๅนทวีปยุรปะญีไปุຆนะละ กาหลี ฿ ตຌ ะ ะะอย า งเรกใ ต ามะราพบว า ต ล ะ ประทศตี ความลั ก ษณะของ ศรษฐกิ จ สรຌางสรรค์ ตกตา งกันออกเปดังทีไเ ดຌกลา ว มาลຌวะะ฿นขณะทีไประทศสหราชอาณาจักร มุ ง นຌ น เปทีไ อุ ต สาหกรรมชิ ง สรຌ า งสรรค์ ประภทการผลิตภาพยนตร์ละสืไอสิไงพิมพ์ะะ ประทศญีไปุຆนมีจุดดนทีไอุตสาหกรรมนืๅอหา ละความบั น ทิ ง ทีไ ปຓ น การผสมผสานกั น ระหว า งวั ฒ นธรรมพืๅ น ถิไ น ของญีไ ปุຆ น ละ วิ ท ยาการสมั ย ฿หม ะ ะะ฿นขณะทีไ ป ระทศ กาหลี ฿ ตຌ ละประทศอิ น ดนี ซี ย มุ ง นຌ น อุ ต สาหกรรมชิ ง วั ฒ นธรรมะหรื อ การปร สภาพทุนทางศิลปวัฒนธรรม฿หຌมีมูลคาพิไม ฿นชิงพาณิชย์ะอาทิชนะการบูรณปฏิสังขรณ์ บราณสถาน฿หຌปຓน พิพิธภั ณฑ์ ละสถานทีไ ท อ งทีไ ย วชิ ง วั ฒ นธรรมะะหรื อ มຌ ต ก าร น าอานิ ท านพืๅ น บຌ า นละประวั ติ ศ าสตร์ ม า ผลิตปຓนละครทรทัศน์ะปຓนตຌน
ทัๅงนีๅะอุตสาหกรรมชิงสรຌางสรรค์฿นลักษณะ ของประทศตะวันตกละอุต สาหกรรมชิ ง ท่ม ของขอมล: 1. ชຌอมูลมูลคาของอุตสาหกรรมชิงสรຌางสรรค์ของประทศญีไปุຆ นละ วัฒนธรรมตามบบฉบับของประทศ฿นถบ อัตราการจຌางงานเดຌจากสานักงานสงสริมอุตสาหกรรมสรຌางสรรค์ะ ทวีปอชี ยต า งก อ ฿หຌกิ ด รายเดຌ ก ประทศ กระทรวงการศรษฐกิ จ ะการคຌ า ะละอุ ต สาหการะ(Ministry of หลานัๅนะดังจะหในเดຌจากมูลคาทางศรษฐกิจ Economy, Trade, and Industry) ของสินคຌาละบริการชิงสรຌางสรรค์ละชิง 2. ขຌอ มู ล ของประทศกาหลี฿ตຌมาจากกระทรวงวัฒนธรรมะการกี ฬาะ วัฒนธรรมะะอีกทัๅงยังกอ฿หຌกิดการจຌางงาน ละการทองทีไยว (Ministry of Culture, Sports, and Tourism)ะ 3. ขຌอ มูล ของประทศอินดนีซียมาจากขຌอ มูล ของะBritish Council ซึไ ง ถื อ ปຓ น ปั จ จั ย ส าคั ญ ฿นการกระตุຌ น การ ละกระทรวงการทองทีไยวละศรษฐกิจชิงสรຌางสรรค์ (Ministry บริภคละศรษฐกิจ฿นระดับฐานรากของต ละประทศ of Tourism and Creative Economy)
๕
การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมสู่อุตสาหกรรมเชิงวัฒนธรรม ภาย฿ตຌ ส ภาวะการข ง ขั น ทางธุ ร กิ จ ฿นปั จ จุ บั นะะะะะะะะ การสรຌางจุดดน฿หຌกสินคຌาละบริการถือปຓนหัว฿จ สาคัญ฿นการพัฒนาขีดความสามารถ฿นการขงขั น ของบริษัทละองค์กระะะการสรຌางบรนด์ของสินคຌา ละบริ ก าร฿หຌ ปຓ น ทีไ รูຌ จั ก ดยทัไ ว เปจะปຓ น การสรຌ า ง ความชืไอมัไน฿หຌกผูຌบริภคะะทา฿หຌผูຌบริภคตัดสิน฿จทีไ จะลือกซืๅอละ฿ชຌสินคຌาละบริการะะ ทัๅงนีๅะนืไองจากศรษฐกิจสรຌางสรรค์ยังปຓนนวคิด฿หม ฿นระบบศรษฐกิจะะจึงทา฿หຌมีอุตสาหกรรมละธุรกิจ หลายประภททีไ ขຌ า ข า ยปຓ น ศรษฐกิ จ สรຌ า งสรรค์ะะะ ละจากทีไเดຌกลาวเปลຌวขຌางตຌนะประทศตางโลຌวน ลຌวตลือกสงสริมประภทธุรกิจละอุตสาหกรรม ชิ ง สรຌ า งสรรค์ ทีไ ป ระทศตนองมี ศั ก ยภาพละ ทรัพยากรพรຌอมสรรพะะ การส ง สริ ม ศรษฐกิ จ สรຌ า งสรรค์ ละการพิไ ม ขี ด ความสามารถ฿นการขงขันทางธุรกิจ฿หຌกประทศ ของประทศเทยจึ ง ตຌ อ งสอดคลຌ อ งกั บ บริ บ ทละ ลักษณะของทรัพยากรทีไรามีอยูะะดยประทศเทยนัๅน
มี ชืไ อ สี ย งทางดຌ า นการท อ งทีไ ย วมาปຓ น ระยะวลา หลายทศวรรษนั บ ตัๅ ง ต ยุ ค สงครามวี ย ดนามะะ รวมทัๅ งยัง ปຓนหนึไ ง฿นศู นย์ก ลางการคมนาคมขนส ง ของภาคพืๅ น ทวี ป อชี ย ทีไ พ รຌ อ มรองรั บ ปริ ม าณ นั ก ท อ งทีไ ย วจ านวนมหาศาลเดຌ ะ ะะะการพั ฒ นา อุตสาหกรรมการทองทีไยวดຌวยการประยุกต์ขຌากับ นวคิดอุตสาหกรรมชิงสรຌางสรรค์จึงปຓนทางลือก ชิงนยบายทีไมีความปຓนเปเดຌสูงะทัๅง฿นชิงศักยภาพ ทีไมีพรຌอมอยูลຌวของประทศะละความปຓนเปเดຌ฿น ชิงวิชาการ อยางเรกใตามะความทຌาทายทีไทุกภาคสวน฿นประทศ เทยก าลั ง ผชิ ญ ะคื อ ะการกຌ า วขຌ า มกรอบนวคิ ด อุ ต สาห กรรมก ารท อ ง ทีไ ย ว บบดัๅ ง ดิ ม ทีไ นຌ น ทรั พ ยากรละหล ง ท อ งทีไ ย วทางธรรมชาติ ปຓ นะะะะ จุดขายหลักะะเปสูกรอบยุทธศาสตร์฿หม฿นการพัฒนา อุ ต สาหกรรมการท อ งทีไ ย ว฿หຌ ส อดรั บ กั บ กระส ศรษฐกิจสรຌางสรรค์฿นปัจจุบัน15
๖
การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม: “ตัวต่อที่หายไป” นอกหนื อ เปจากทรั พยากรละหลง ท อ งทีไ ยวทาง ธ ร รม ช า ติ ลຌ ว ะะ ภ า พ ลั ก ษณ์ ข อ ง อุ ต ส า ห ก ร ร มะะะะะะะะะะะ การท อ งทีไ ย วเทย฿นสายตาของชาวต า งชาติ ะ คื อะะะะะะะ สถานริ ง รมย์ ห รื อ สถานทีไ ท อ งทีไ ย ว฿นช ว งกลางคื นะะะะะะ ซึไ ง มຌ ว า จะก อ ฿หຌ กิ ด รายเดຌ จ ากนั ก ท อ งทีไ ย วปຓ น จานวนมากมายมหาศาละะต฿นขณะดียวกันกใยังนามา ซึไ ง ปั ญ หาสั ง คมละอาชญากรรมะะะอี ก ทัๅ ง ยั ง เม สอดคลຌองกับวีถีการดารงชีวิตดัๅงดิมละคานิยมอันดี งามทางพระพุทธศาสนาของสังคมเทย
ทัๅงนีๅะมืไอราพิจารณาอุตสาหกรรมศิลปะการสดง ทางชิ ง วั ฒ นธรรม฿นประทศต า งโะะเม ว า จะปຓ นะะ การสดงอุ ป รากรจี น ะะการสดงละครคาบู กิ ของญึไ ปุຆ น ะะการสดง อปร า ะึอิ ตาลี ื ะะล ะะะะะะะะะะ การสดงระบาฮาวายะะราจะหในถึงความพยายาม ขอชนชาติหลานัๅน฿นการประยุกต์อาทุนวัฒนธรรม พืๅ น ถิไ น ฿ หຌ ขຌ า กั บ ก ร ะ ส ค ว า ม นิ ย ม ฿ น สั ง ค มะะะะะะะะะ ยุ ค ปั จ จุ บั น ะ ต ฿ น ข ณ ะ ดี ย ว กั น กใ ยั ง ค ง เ วຌ ซึไ ง อกลักษณ์ฉพาะถิไนของประทศนัๅนโ
นอกหนื อ เปจากหล ง ท อ งทีไ ย วทางธรรมชาติ ละ สถานริงรมย์ตางโลຌวะะสังคมเทยยังมีทุน วัฒนธรรม ฿นรู ป บบศิ ล ปะการสดงละการละล น พืๅน บຌ า นทีไ งดงามะะะต ท ว า การน าอาะทุ น วั ฒ นธรรมะมาปຓ นะะะะ จุ ด ข ายข องอุ ตสา หกรรม การท อ ง ทีไ ย วเทยนัๅ นะะะะะะะะะะ ราจาปຓนตຌองคิดคຌนวิธีการนาอาทคนลยีมา฿ชຌ฿น การพัฒนาการนาสนอศิลปะการละลนพืๅนถิไนของเทยะ ดยคงเวຌซึไงความปຓนเทยละประวัติ ความปຓนมา฿หຌ ฿กลຌคียงกับ฿นอดีตมากทีไสุด
ศิ ล ปะการสดงทางวั ฒ นธรรมะคื อ ะตั ว ต อ ทีไ หายเปะของอุ ต สาหกรรมการท อ งทีไ ยวชิ ง วั ฒ น ธ ร ร ม ฿ น ป ร ะ ท ศ เ ท ย ะ ะ ด ย พ บ ว า มี ศิ ล ปะการสดงพืๅน บຌ า นมากมายหลายประภททีไ นักทองทีไยวชาวตางชาติเมสามารถขຌาถึงเดຌงายนักะ ช น ะลิ กะลิ กฮู ลู ะ นราห์ ะ หมอล าะปຓ น ตຌ น ะะหรื อ มຌ ก ร ะ ทัไ ง ห ล ง ท อ ง ทีไ ย ว ทีไ มี ก า ร น า ส น อ ศิ ล ปะการสดงบบประยุ ก ต์ ะ ึช น ะสยามนิ ร มิ ตะ ปຓ น ตຌ น ื ะ กใ ยั ง ก ร ะ จุ ก ตั ว อ ยู พี ย ง ต ฿ น ข ต กรุงทพมหานครละปริมณฑลทานัๅน
๗
ปักษ์ใต้: ดินแดนแห่งมนต์เสน่ห์ทางวัฒนธรรม ดยทัไ ว เปลຌ ว ะมืไ อ กล า วถึ ง หล ง ท อ งทีไ ย วชิ ง นราถื อ เดຌ ว า ปຓ น จิ ต วิ ญ ญาณพืๅ น ถิไ น ของภาค฿ตຌะ วั ฒ นธรรมะะรามั ก จะนึ ก ถึ ง ภาคหนื อ ปຓ น หลั กะ นืไองจากปຓน การสดงทีไพบเดຌดยทัไวเปตามงาน นืไ อ งจากมี ศิ ล ปวั ฒ นธรรมทีไ อ อ นชຌ อ ยงดงามละมี บุ ญ ะงานวั ด ะละงานฉลองตามประพณี ต า งโะ ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ ค ว า ม ปຓ น ม า อั น ย า ว น า นะะะะะะะะะะะะะะะะะะ ฿นทานองดียวกันกับอุปรากรจีนตຌจิ๋วทีไจัดขึๅนตามะะ ฿นขณะดียวกันะภาค฿ตຌของเทยนัๅนมีชืไอสียงทางดຌาน ง า น ป ร ะ พ ณี ข อ ง ศ า ล จຌ า ต ล ะ ห งะะ หลงทองทีไยวทางธรรมชาติปຓนหลักะชนะทຌองทะละ นอกหนือเปจากนราลຌวะภาค฿ตຌยังมีการละลน ชายหาดะนวปะการังะปຓนตຌนะะ พืๅ น บຌ า นอี ก มากมายทีไ มี ศั ก ยภาพทุ น วั ฒ นธรรมะ เดຌกะหนังตะลุงะลิกฮูลู ตหากพิจารณาจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ลຌวะ จทย์สาคัญของการพัฒนา฿หຌ นราละการละลน จะพบว า ภาค฿ตຌ ข องเทยคยปຓ น ส ว นส าคั ญ ของ อ า ณ า จั ก รศ รี วิ ชั ย ซึไ ง ปຓ น อ า ณ า จั ก รท า ง ท ะ ละ พืๅ น บຌ า นของภาค฿ตຌ ฿ หຌ ปຓ น สิ น คຌ า ทางวั ฒ นธรรม สาหรับนักทองทีไยวทุกชาติทุกภาษาะคือะการนาอา (Maritime Kingdom) ทีไ รุ ง รื อ ง฿นถบอชี ย ตะวันออกฉียง฿ตຌ฿นอดีตะะะะภาย฿ตຌความนิยมหลง ทคนลยีทางดຌานการสดงละนืๅอหามาปรับขຌา กับการละลนตามบบฉบับดัๅงดิมะะซึไงนวคิดนีๅมี ทองทีไ ย วทางธรรมชาติ ะ ะภาค฿ตຌ ข องเทยจึ ง ยั ง มีะะะะะ มนต์ สน ห์ ท างวั ฒ นธรรมอี ก มากมายทีไ ยั ง เม เ ดຌ รั บะะะ ความสอดคลຌ อ งกั บ ศรษฐกิ จ สรຌ า งสรรค์ ทีไ จ ะ ก อ ฿หຌ กิ ด การจຌ า งงาน฿นภาคส ว นอืไ น ของระบบ การพัฒ นาพืไอ พิไม มู ล ค า ทางศรษฐกิ จ ะะซึไ ง หนึไ ง ฿นะะะะ ศรษฐกิ จ ดຌ ว ยะช น ะภาคธุ ร กิ จ สืไ อ ดิ จิ ตั ล ะภาค ศิ ล ปวั ฒ นธรรมทีไ ปຓ น อกลั ก ษณ์ ข องภาค฿ตຌ ะ คื อะะะะะะ การศึกษาทีไนຌนการรียนการสอนนาฏศิลป์บราณ การสดงมนราห์ะหรือะนราะ ละนาฏศิลป์ประยุกต์ะปຓนตຌนะ
๘
กระบี่โมเดล: ปักหมุดบนเส้นทางสายไหมทางทะเล ฿นบรรดาจังหวัดทีไตัๅงอยูบนริมชายฝรัไงทะลอันดามัน ฿นอาณาบริวณ฿กลຌ คีย งกัน ะะกระบีไ มีคุ ณ ลั กษณะทีไ ตกต า งเปจากภู กใ ต ละพั ง งาะกล า วคื อ ะมี ส ภาพ ความปຓ น มื อ งทีไ เ ม ออั ด หนาน น มากะละ มีะะะะะ สถานบั น ทิ ง ยามกลางคื น ปຓ น จ านวนนຌ อ ยะะท า฿หຌ กระบีไ ปຓ น จั ง หวั ด ริ ม ชายฝัດ ง อั น ดามั น ทีไ เ ม มี กิ จ กรรม ชายคไาคืน฿หຌนักทองทีไยวเดຌสารวจคຌนหา ตทวาะจังหวัดกระบีไมีศักยภาพทางทุนวัฒนธรรมทีไ ตกต า งเปจากอี ก สองจั ง หวั ด ะึภู กใ ต ละพั ง งาืะะะะะะ ตามหลั ก ฐานทางประวั ติ ศ าสตร์ ยุ ค ศรี วิ ชั ย ะะจั ง หวั ด กระบีไ ปຓ น มื อ งท า ทีไ ส าคั ญ ของสຌ น ทางการคຌ า ละะะะ การติดตอสืไอสารทางทะลระหวางอาณาจักรศรีวิชัย ละชมพูทวีปะึอินดียืะ฿นชวงคริสตวรรษทีไะ10 ตอมา ฿นชวงคริสตวรรษทีไะ 12 คาบสมุทรมลายูกลายปຓน ดินดนทีไกิดการชวงชิงอานาจระหวางอาณาจักรของ ชาวทมิฬ฿นอินดียตอน฿ตຌะะะอาณาจักรสิงหัดสาหรี
ละอาณาจักรมัชปาหิ฿นทะลชวาะะละราชวงศ์ซง ของจีนะะตอมามืไอจักรพรรดิหยวนเทจูะึตมูจินืะเดຌ สถาปนาอาณาจักรมองกลขึๅนละขยายอาณาขต เปยังอชียกลางละจีนตอน฿ตຌะะะสຌนทางสายเหม (Silk Road) ทางบกละทางทะลเดຌถือกานิดขึๅน ฿นะ ดยฉพาะสຌนทางสายเหมทางทะลของราชวงศ์ หยวนหรื อ ราชวงศ์ ม องกลนัๅ น ปຓ น ทัๅ ง สຌ น ทาง การคຌาละสຌนทางดินทัพรือพืไอขยายอาณาขต ของราชวงศ์หยวนสูทะลชวา จังหวัดกระบีไจึงมีความหมาะสมสาหรับการกຌาวเปสู ความปຓนจังหวัดหลงทองทีไยวชิงวัฒนธรรมหง รกของภาค฿ตຌะดຌวยประวัติศาสตร์ความปຓนมาของ สถานทีไตัๅงซึไงมีสวนคาบกีไยวกับอาณาจักรทีไยิไง฿หญ ฿นอดีตหลายอาณาจักระอีกทัๅงสภาพความปຓนมือง ฿นปั จ จุ บั น ทีไ ยั ง คงมี ค วามงี ย บสงบละคงเวຌ ซึไ งะะะ กลิไนอายของวัฒนธรรมปักษ์฿ตຌจวบจนทุกวันนีๅ
๙
สู่กระบี่โมเดล: รูปแบบความร่วมมือภาครัฐ-ท้องถิ่น-เอกชน จากประสบการณ์ ข องประทศญีไ ปุຆ น ะกาหลี ฿ ตຌ ะ ละ อินดนีซียะะบทบาทของภาครัฐถือปຓนกุญจสาคัญทีไ จะนาเปสู ความยัไ งยื น ของระบบศรษฐกิ จสรຌ างสรรค์ะะ ละบทบาทของภาครั ฐ นัๅ น จะตຌ อ งปຓ น เป฿นลั ก ษณะะะะ การก ากั บ ดู ลละอืๅ อ อ านวยความสะดวก฿หຌ กะะะะะะ ภาคธุ ร กิ จ อกชนละกลุ ม อุ ต สาหกรรมสรຌ า งสรรค์ อย า งทຌ จ ริ ง ะะกลเกการคิ ด ทนละควบคุ ม ตาม นวคิดการปกครองบบดัๅงดิมจะตຌองถูกทนทีไดຌวย กลเกการกากับดูลทีไนຌนพัฒนาละสงสริมอกชน฿หຌ สามารถคิดริริไมสรຌางสรรค์ผลิตภัณฑ์ละบริการตาม ศักยภาพของตนะะขຌอสนอนะพืไอพัฒนา฿หຌะจังหวัด กระบีไ ะปຓ น หล ง ท อ งทีไ ย วชิ ง สรຌ า งสรรค์ ละชิ ง วัฒนธรรมอยางทຌจริงมีดังนีๅ
ภาคหนือละทศกาลหงทียนขຌาพรรษา฿นภาค อีสานพืไอ฿หຌภาค฿ตຌมีทศกาลละฤดูทองทีไยวชิ ง วัฒนธรรมดังชนภาคอืไนโ
สงสริมละชวยหลือทางดຌานขຌอมูลกีไยวกับหลง งิ นทุ น ฿ หຌ ก กลุ มธุ รกิ จ ล ะอุ ตส า หก รรมชิ ง วัฒนธรรมละกลุ มอุต สาหกรรมชิงสรຌางสรรค์฿ น พืๅนทีไจังหวัดกระบีไะชนะกลุมธุรกิจนาฏศิลป์ประยุกต์ะ ปຓนตຌน
ห น ว ย ง า น ภ า ค รั ฐ ทีไ ห นຌ า ทีไ รั บ ผิ ด ช อ บ กีไ ย ว กั บะะะะะะะะะะะหนวยงานภาครัฐควรสริมสรຌางความขຌา฿จรวมกัน ฿นความส าคั ญ ของศรษฐกิ จ สรຌ า งสรรค์ ละการ การทองทีไยวดยฉพาะการทองทีไยวหงประทศเทย พัฒ นา฿หຌ ก ระบีไ ปຓ น หล ง ท อ งทีไ ย วชิ ง วั ฒ นธรรม ควรประชาสั ม พั น ธ์ ทศกาลบิ ก ฟງ า อั น ดามั น ซึไ ง ปຓ น ฿หຌกสวนราชการ฿นระดั บจังหวัดะะองค์กรปกครอง ทศกาลประจาปีของจังหวัดกระบีไ฿หຌปຓนทศกาลชิง สวนทຌองถิไนะรัฐวิสาหกิจะละภาคธุรกิจอกชน วัฒนธรรมทีไยิไง฿หญทียบทากับทศกาลยีไปຓงทาง
1. UNC”AD (2008), Creative Economy Report. 2. Creative Industries Contributed £84bn to UK Economy in 2014, The Guardian, January 26, 2016. 3. Peter W. Daniels, Kong Chong Ho, and Thomas A. Hutton (2012), New Economic Spaces in Asian Cities: From Industrial Restructuring to the Cultural Turn (New York: Routledge). 4. Katja Valaskivi (2016), Cool Nations: Media and the Social Imaginary of the Branded Country (New York: Routledge). 5. Craig Hayden (2012), The Rhetoric of Soft Power: Public Diplomacy in Global Contexts (Lanham, Maryland: Lexington Books). 6. Ploysri Porananond and Victor T. King (2014), Rethinking Asian Tourism: Culture, Encounters, and Local Response (New Castle upon Tyne, UK: Cambridge Scholars Publishing). 7. OECD (2009), Tourism in OECD Countries 2008: Trends and Policies (Paris, OECD Publishing). 8. OECD (2009), Chapter 8: ”emple “tay Program, Korea, The Impact of Culture on Tourism (Paris: OECD, pp. 115-127). 9. Haksoon Yim (2002), Cultural Identity and Cultural Policy in “outh Korea, The International Journal of Cultural Policy 8 (1): pp. 37-48. 10. Chris Gibson and Iwona Wiszniewski (2004), Indonesia’s Cultural Economy: An Economic Geography Using Two Secondary Data “ources, Indonesian Journal of Geography 36 (1). 11. “.R. Maryunani and I.R. Mirzanti (2015), ”he Development of Entrepreneurship in Creative Industries with Reference to Bandung as a Creative City, Procedia-Social and Behavioral Sciences 169: pp. 387-394. 12. UNESCO (2013), Creative Economy Report 2013 (Paris: UNESCO). 13 UNESCO (2013), Creative Economy Report 2013 (Paris: UNESCO).
14. J. Nugroho and A.B. Setiadi (2012), Boosting Indonesia’s Creative Industries: Identification of People’s Characteristics and Creative Behavior, Quaestiones Geographicae 31 (4): pp.53-62. 15. กาญจนาะสงลิๅมสุวรรณะละศรันยาะสงลิๅม สุ ว รรณะึ2554ื,ะ การท อ งทีไ ย วชิ ง มรดก วัฒนธรรมอยางยัไงยืน,ะExecutive Journal: pp. 141-146.
ผชวยศ สตร จ รย์ะดรเธช ฉลมะสทธพงษ์ปร ช ะะะึนักวิจัยหลักื ะะะวิทยาลัยลกคดีศกึ ษาะ ะะะมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ รองศ สตร จ รย์ะดรเอชกรณ์ะวงศ์ปรด ะะะึทีไปรึกษาครงการื ะะะคณะรัฐประศาสนศาสตร์ ะะะสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ รองศ สตร จ รย์ะดรเจฑ ม ศะ กวพจตร ึทีไปรึกษาครงการื คณะพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์