Μάης - Ιούνης 2014
Τεύχος 10
«Κύπρον ου μ' εθέσπισεν οικείον Απόλλων» - Γιώργος Σεφέρης -
Μάης - Iούνης 2014 Έκδοση 10η info@toutoukkinews.com toutoukkinews@gmail.com www.toutoukkinews.com Facebook: Τουτουκκι ΝΙΟΥΖ Free Press Τηλέφωνο επικοινωνίας: 99 07 77 28
Εκδότριες Ζαμπά Νικολέττα Αριστείδου Κωνσταντία Επιμέλεια ύλης Ζαμπά Νικολέττα Αριστείδου Κωνσταντία Διόρθωση & Συντονισμός ύλης Αριστείδου Μαρία Σεβαστός Χρυσόστομος Συντακτική Ομάδα Καϊάφα Έλενα Αρωραίος Μιχαήλ Φλογερή Δημητρούλα Λίχτεσταϊν Κούλλα Ζίττη Άντρια Ηροδότου Μαριάννα Ξενοφώντος Νικόλας Μυλωνά Καλλισθένη Νικήτα Σοφία Κατσαρός Νίκος Τρύφωνος Μαρία Ττερλικκάς Μιχάλης Υπεύθυνοι Φωτογραφίας Σάββα Χρίστος Παπαδόπουλος Γιώργος (AFIAP) Σχεδιασμός Εξωφύλλου Αντώνης Πέτρου Υπεύθυνη Σχεδιασμού Αριστείδου Κωνσταντία Υπεύθυνη Μάρκετινγκ & Διαφήμισης Ζαμπά Νικολέττα Σκιτσογράφος Πέτρου Αντώνης Συνεργάτες infonistas.com Photo Studio 57 Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση, η αναπαραγωγή, η αντιγραφή και γενικότερα η µετάδοση µε οποιονδήποτε τρόπο και µέσο, µέρους ή ολόκληρης της ύλης της εφηµερίδας, χωρίς τη γραπτή άδεια των εκδοτών.
2 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
Μάης. Κατά πολλούς η καλύτερη εποχή του χρόνου. Και όχι άδικα. Φεύγουμε για τα καλά από το κρύο του χειμώνα, τα απρόοπτα καιρικά φαινόμενα του Μάρτη και είμαστε ένα βήμα πριν το καλοκαιράκι. Είναι αλήθεια πως αυτή την εποχή μας πιάνει εμάς τις γυναίκες μια τάση μεταμόρφωσης. Ξαφνικά μόλις μεγαλώσει η μέρα, θυμόμαστε τη δίαιτα, το τροχαδάκι και από που ν’αρχίσουμε! Κι αυτό ρε παιδί μου με το ζακετάκι και το αμάνικο στη βεράντα, χαρά Θεού!
Σας προτείνουμε τους μήνες Μάη τζαι Ιούνη, να περπατήσετε στην περιοχή που ζείτε και να αποθανατίσετε εικόνες και στιγμές. Τυπώστε τις και ξεκινήστε μια καινούρια διακόσμηση στο σπίτι. Με εικόνες από την Κύπρο μας. Είναι καιρός να αρχίσουμε να εκτιμούμε το κάθε τι που έχουμε γύρω μας. Συμφωνείτε; Κάντε το και θα μας θυμηθείτε. Δε θα πιστεύετε πόσες όμορφες εικόνες μπορείτε να μαζέψετε, τις οποίες κάτω από άλλες συνθήκες δεν θα είχατε ποτέ προσέξει. Συμβουλευτείτε και το τεύχος για προτάσεις εκδρομούλας με την παρέα σας και να δείτε εσείς πόσο όμορφα θα περάσετε. Εμείς πάντως προσπαθούμεν το όσο καλλύττερα γίνεται να σας διούμεν κάθε φορά ολοκληρωμένη δουλειάν, με μεράκι, αγάπην τζαι ιδιαίτερην αισθητική με στόχο να κάμνουμε το κάθε τεύχος μας μοναδικό για μια ξεχωριστή συλλεκτική συλλογή. Άτε τζαι καλό καλοτζαίρι να φτάσουμεν τζαι οικονομία στο νερό γιατί ο φράχτης έπιασεν πάτο πάλε!!
Νικολέττα τζαι Κωνσταντία
ΗΒΡΕΣ ΤΟ ΣΥΚΟ ΣΗΚΩΣ ΤΟ ΠΡΙΝ ΤΟ ΣΗΚΩΣΟΥΝ ΑΛΛΟΙ!
*Διαφημίστε τζ’ εσείς στην εφημερίδα Τουτούκκι Νιουζ τζαι εξασφαλίστε τη μέγιστη επιτυχία!
info@toutoukkinews.com Ι www.toutoukkinews.com Ι Τηλέφωνο επικοινωνίας: 99 07 77 28
Γράφει o Μιχάλης Ττερλικκάς
ΜΕΡΟΣ Α’ Κάποτε σε τούτον το τόπον είχαμεν τ∙αι χαρές. Μιτ–ες - μιτ–ες, αμμά εκανούσαν μας. Τ∙’ αφού λαλώ, κάποτε, πά’ να πει που ήμουν μιτσής, τ∙αι πά’ να πει, αττυμήθηκα τες χαρές μας τον τ∙αιρόν που ήμαστιν μιτ–οι, στο χωρκόν μας. Τ∙’ αφού εν’ καλοτ∙αίριν, τες χαρές του καλοτ∙αιρκού. Εκαρτερούσαμεν πως τ∙αι πως να βαώσουν τα σκολεία τ∙αι να ξαπολυθούμεν μέσ’ τους κάμπους. Τα ποστάννια ήτουν φυτεμένα που τον Μάην τ∙’ εκαρτερούσαν μας. Που την πρώτην ημέραν των διακοπών, επετάσσαμεν τα παπούτ–ια τ∙αι τα ρούχα τ∙’ εμεινίσκαμεν μ’ έναν σώβρακον μαύρον με την ρίγαν, την άσπρην, στα πλευρά, τ∙εινον που εφορούσαμεν στο μάθημαν της γυμναστικής, για το πολλύν - πολλύν, κανέναν κοντοπαττέλονον, χακκίν, με τες τελάντες. Είπαμεν, τα ποστάννια εκαρτερούσαν μας. Επηαίνναμεν, με τον αρφόν μου, στον διπλανόν καλαμιώναν, εκόφκαμεν κάμποσα καλάμια τ∙’ εκάμναμεν τα μάτσες. Εβρίσκαμεν οκτώ κοντάρκα, για αμμέν είχαμεν έτοιμα εκόφκαμεν ευκαλύπτους που τον ξηλιόρακαν1. Έναν κουβάριν σπάον, κάμποσες παλιοβελόνες, κουννιάν, ––επάρνιν, τσάππαν, φκυάριν, ξινάριν2 τ∙αι μα–αίρκα. Εφορτώνναμεν τα ούλλα πάνω στον γάρον, τ∙’ ελαμνίζαμεν3 για το ποστάνιν, τρία - τέσσερα χιλιόμετρα που το χωρκόν. Ο ένας με τον γάρον τ∙’ ο άλλος με το ποδήλατον. Τωρά έννα διερωτάστε: Μα είντα σχέσην είχαν τούτα ούλλα με το ποστάνιν; Ήταν τα υλικά που εθέλαμεν για να στήσουμεν την καλύφην μας. Το στήσιμον της καλύφης ήταν η πρώτη δουλειά, γιατί εί–εν νά ’ν’ το σπίτιν μας ώστι ν’ αννοίξουν τα σκολεία. Ήτουν δύσκολη δουλειά, για τούτον τ∙’ εσμίαμεν με
4 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
τα κοπελλούδκια του γειτονικού ποσταννιού. Εστήνναμεν αντάμα την μιαν καλύφην τ∙αι ύστερις την άλλην. Τέσσερεις στύλλοι μπημένοι στην γην σε σχήμαν τετράγωνον τ∙αι τέσσερεις
δείλις οι γονιοί μας, εφορτώνναν τα πά’ στο γάρον, εχαρίζαν κάμποσα στην γειτονιάν, σε τ∙είνους πόν είχαν τ∙αι τ’ άλλα επαίρναν τα στο παζάριν.
που πάνω, που τους επιντώνναν4 τ∙’ ο σκελετός ήτουν έτοιμος. Απλώνναμεν κάπμοσα καλάμια που πάνω, για να κάμνουν πα–ύν ο––ιόν τ∙’ εδύνναμεν τα, για να μεν τα παίρνει ο άνεμος. Ύστερις εδύνναμεν καλάμια στες τρεις πάντες, τ∙είνες που τες έπκιαννεν πκιο πολλά ο άνεμος τ∙’ η καλύφη, το ...αρκοντικόν μας ήτουν έτοιμη. Αμμά εθέλαμεν τ∙αι τα ταιρκαστά μας, για να ∙ουμεν τ∙ειαμαί ούλλον το καλοτ∙αιριν.
Τωρά έννα μου πείτε: «Τ∙αι ήνταν που ετρώετε;» εφέρναν μας κάθε δκυο τρεις ημέρες κανέναν ψουμίν που το χωρκόν, τ∙αι τ∙είνον ήτουν. Ετρώαμεν ότι εγιωρκούσαμεν. Παττίχαν με το ψουμίν τ∙αι το χαλλούμιν, ελιές, πιπόννια, πιπέρκα, βαζάννια, να μεν τα λαλούμεν πάλε. Έτο, ό,τι έ–ει έναν ποστάνιν.
Καρκόλαν, στρώματα, σεντόννια, πατανίες5, τηάνιν, μαείρισσαν, ελιόλαον, πουρκούριν, ελιές, χαλλούμια... Έτο, πάνω - κάτω ό,τι γρειάζεται έναν πρόχειρον νοικοτ∙υρκόν. Πού να καρτερούμεν ως γύρισ’ ημέρα, να πά’ να τα φέρουμεν;! Οι νύχτες εις στην καλύφην ήταν πολλά όμορφες τ∙’ ’εν εθέλαμεν να χάσουμεν καμιάν. Μονομερού εστρεφούμαστιν έσσω με τον γάρον, εφορτώνναμεν το νοικοτ∙οιρκόν τ∙αι ξανά, πίσω στο ποστάνιν. Που τ∙ειαμαί τ∙αι τ∙ει άρκεφκεν η ζωή του καλοτ∙αιρκού. Οι διακοπές μας! Έτσι, όπως πηαίννουν σήμμερα οι χωραΐτες στον Πρωταράν... Μα μεν φανταστείτε ότι η ζωή στα ποστάννια, ήτουν «φά’ τ∙αι κνίστου6»! Ήτουν «φά’ τ∙αι ποταβρίστου». ’Εν τ∙’ επηαίνναμεν για διακοπές. Άσχετα αν εμείς, αφού άλλες διακοπές ’εν είχαμεν, εθωρούσαμεν το έτσι. Εί–εν λό’ν που εμεινίσκαμεν τ∙ει κάτω. Έπρεπεν να γλέπουμεν τα ποστάννια που τους κορώνους7, τ∙αι τα περτίτ∙ια, που ετρώαν τες παττί–ες τ∙αι τα πιπόννια, που τους λαούς, που ετρώαν τα φυτά τ∙αι τα φρέσκα τα πιπονούδκια τ∙’ αν εκαταφέρναμεν να πκιάμεν τ∙αι κανέναν λαόν, επκιέρωννεν το με την ζωήν του, μέσ’ την μαείρισσαν, με τα κρομμύδκια. Που την άλλην έπρεπεν να τσαππίζουμεν, να ξηχορτίζουμεν τ∙αι να ποτίζουμεν τα ποστάννια. Στον τ∙αιρόν, να κόψουμεν το μαξούλλιν8, παττί–ες, τα πιπόννια, το λουβίν, σιταροπούλλες, τα κολότ∙ια, τα βαζάννια, πιπέρκα, τα πομηλόρκα, τα αγγούρκα τ∙’
τες τες τα ότι
άλλον εγιωρκούσαμεν9. Τες παττί–ες τ∙αι τα πιπόννια, επειδή εκόφκαμεν μόνον δκυο τρείς φορές, ούλλον καλοτ∙αίριν, έρκουνταν οι εμπόροι τ∙’ εγοράζαν τα που το ποστάνιν, χοντρικά. Ετρώαν μας τον κόπον μας, δηλαδή. Εκόφκαμεν τα, εβουναρκάζαμεν τα, έρκουνταν με τα αυτοκίνητα, εθωρούσαν το βουνάριν
Εν’ πολλά που έχω μέσ’ στον νουν μου, μα αν κάτσω να τα γράψω ούλλα, έννα θέλω μήνες τ∙αι κόλλες πολλές. Πριχού τελειώσω, όμως, θέλω να σας πω κάτι πολλά σπουδαίον, που σήμμερα πάει να λείψει που τες αξίες μας τ∙αι λείπει μου πολλά τ∙αι μαραζώννει με. Τ∙’ εμέναν τ∙αι καμπόσους άλλους, θαρκούμαι. Τούτες ούλλες τες δουλειές, εκάμναμεν τες με πολλήν χαράν τ∙αι όι μόνοι μας. Όπως είμαστιν με τους φίλους μας, των γειτονικών ποσταννιών, αντάμα στο παιγνίδιν τ∙αι στες πελλάρες της νιότης μας, έτσι είμαστιν τ∙αι στην δουλειάν. Ούλλοι δουλειάν στο ποστάνιν του ’νου τ∙αι ύστερις στο ποστάνιν του άλλου. Ως δαμαί κανεί. Η συνέχεια στο άλλον τεύχος. Δυστυχώς ’εν έχω την δυνατότηταν να σας δείξω σκηνές που το επόμενον επεισόδιον, όπως εις τα σήριαλ.
1
ξηλιόρακαν, ξηλιόρακας (ο): Ξηρό ρυάκι που
τρέχει συνήθως μόνο τον χειμώνα
ξινάριν (το): Αξινάρι, εργαλείο με διπλή χρήση. Από τη μία πλευρά τσεκούρι, για κόψιμο ξύλων, και από την άλλη στενό σκαλιστήρι. 2
ελαμνίζαμεν, λαμνίζω, λάμνω: ξεκινώ, οδεύω, (από το ελαύνω). Αλλού και κωπηλατώ
3
4 5
επιντώνναν, πιντώννω: ενώνω πατανίες, πατανία (η): κουβέρτα
6
’εν τ∙’ εν’ φά’ τ∙αι κνίστου. Εν’ φά’ τ∙αι ποταβρίστου: Παροιμία, που σημαίνει δεν πρέπει μόνο να τρώς αλλά ταυτόχρονα να προσφέρεις.
τ∙’ εσυγκόβκαν10. «Ρε μιτ–οί, να σου δώκω πέντε λίρες τ∙αι να μου τα φορτώσετε;». Είντα
7
κορώνους, κόρωνος (ο): κοράκι
8
μαξούλλιν (το): γεωργική παραγωγή
’–εν να κάμουμεν; Εκαϊλούσαμεν11. Αν μας εδιούσαν 5 λίρες, τ∙είνοι εβκάλλαν πάνω που πενήντα! Τα άλλα ρεντικά, βαζάνια, λουβίν κλπ, εσυνάαμεν τα κάθ’ ημέρα. Έρκουνταν το
9
εγιωρκούσαμεν,γιωρκώ: παράγω αγροτικό προϊόν
10
εσυγκόβκαν, συγκόβκω: υπολογίζω με το μάτι
11
εκαϊλούσαμεν, καϊλώ : αποδέχομαι
info@toutoukkinews.com
ΦΩΤΟ
ΟΦ ΔΕ ΤΕΪ
ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ 5
Γράφει η Νικολέττα Ζαμπά
Άνοιξη. Μια διαφορετική Άνοιξη για μένα που δε σήμαινε κατάνυξη αλλά ένα ταξίδι στις αναμνήσεις μου. Αναμνήσεις στις οποίες το μυαλό μου είχε δημιουργήσει εικόνες γιατί προέρχονταν από τις ιστορίες του παππού και της γιαγιάς. Είμαι πρόσφυγας. Από την κατεχόμενη για χρόνια τώρα Μόρφου. Μεγάλωσα κι εγώ, όπως πολλά παιδιά της ηλικίας της δικής μου και μικρότερα, σε συνοικισμό. Δεν είχα επιλογή. Γιατί όλα όσα η οικογένεια μου είχε, ένα πρωινό μας τα ρήμαξαν. Όλα! Απρίλης 2002. Μετά από το «άνοιγμα των οδοφραγμάτων», ο θείος μου ήρθε για τις διακοπές του Πάσχα στην Κύπρο από την Αγγλία και ήθελε να πάμε στον κατεχόμενο τόπο μας. Μια οικογένεια Τουρκοκυπρίων, καλοί του φίλοι, ήθελαν να μας παραλάβουν με μικρό λεωφορείο από το Κιόνελι και να μας πάρουν, ως επισκέπτες πλέον, να δούμε τα σπίτια και τους τόπους όπου γεννήθηκαν οι γονείς και η οικογένεια μου. Θύμωσα και διαφώνησα. Το να πάω ως επισκέπτης στο σπίτι τον γονιών μου, ήταν για μένα αδιανόητο. Το να δείξω την ταυτότητα μου για να περάσω στην κατεχόμενη γη μας, απαράδεχτο. Το έβλεπα σαν άμεση αναγνώριση ενός ανύπαρκτου κράτους. Οι υπόλοιποι, γονείς, τα αδέλφια, θείοι, θείες, όλη μου η οικογένεια, θα ξεκινούσαν στις 6 το πρωί. Το βράδυ δεν έκλεισα μάτι. Ανησυχούσα, προβληματιζόμουν, έκλαιγα. Στις 5:45 τηλεφώνησα: θα έρθω μαζί σας. Ήθελα να είμαι μαζί τους γιατί θα ήταν δύσκολες οι στιγμές,
6 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
ήμουν σίγουρη. Και κατά βάθος ήθελα να ζωντανέψω όλα όσα μου περιέγραφε η καλή μου γιαγιά, χρόνια τώρα και είχαν ριζώσει στο μυαλό μου: «Ο τόπος μας κόρη μου, αν υπάρχει παράδεισος, σίγουρα έτσι θα μυρίζει. Ευωδία από τους ανθούς, τους ανθούς των πορτοκαλιών». Ξεκινήσαμε με διαφορετικά αυτοκίνητα μέχρι την Πύλα. Εκεί σταθμεύσαμε και αντίκρισα μια κατάσταση που δεν πίστευα. Τα αυτοκίνητα ουρές. Χιλιάδες κόσμος περίμενε υπομονετικά τη σειρά του να περάσει στα κατεχόμενα. Πόση νοσταλγία, καημός και πόνος συσσωρευμένος. Σταθμεύσαμε σε ένα σημείο και περπατήσαμε περίπου δύο χιλιόμετρα για να φτάσουμε εκεί όπου θα μας παραλάμβανε το μικρό λεωφορείο. Τα καταφέραμε. Ήμασταν περίπου είκοσι άτομα όλων των ηλικιών. Με ανάμεικτα συναισθήματα καλημερίσαμε τον οδηγό μας και μπήκαμε όλοι στο λεωφορείο. Στην αρχή όλοι ήταν σιωπηλοί και κοίταζαν έξω από τα παράθυρά τους. Στη συνέχεια άρχισαν οι εικόνες να μας τρομάζουν και να δημιουργούν συναισθήματα που ίσως να ήταν κοινά για όλους. Αντικρίσαμε την πρώτη Τουρκική σημαία και δίπλα της η σημαία του ψευδοκράτους. Και μετά η οροσειρά του Πενταδάχτυλου. Τόσο κοντά μας. Και η σημαία της ντροπής, με την οποία ασχήμισαν τον Πενταδάχτυλό μας, εμφανίστηκε τεράστια μπροστά μας. Έτσι για να μας θυμίζουν καθημερινά την παρουσία τους στο νησί μας. Το μικρό λεωφορείο ταξίδευε στον αυτοκινητόδρομο. Και για λίγο ένιωσα ότι έπαιρνα εκδρομή ένα τσούρμο μαθητούδια που ο καθένας ήθελε να διηγηθεί το δικό του. Και τι δε θυμήθηκαν. Σχολικές εκδρομές, τους εαυτούς τους μικρούς, που έπαιζαν με τα άλλα παιδιά στο χωριό, τις μυρωδιές από τα ψωμιά που έφτιαχναν τις γιορτές…Και ήταν όλες οι αναμνήσεις όμορφες και αθώες. Στο λεωφορείο καθόμουνα μπροστά και τους κοίταγα. Τα πρόσωπα τους ήταν γεμάτα χαρά. Μιλούσαν, αλλά στην πραγματικότητα αγωνιούσαν. Αγωνιούσαν να δουν ξανά όλα όσα είχαν αφήσει πίσω τους χρόνια τώρα. Και προσπαθούσαν να καλύψουν την αγωνία τους αυτή με όμορφες αναμνήσεις. Και μέσα μου έκλαιγα. Γιατί ήμουν σίγουρη πως καμιά εικόνα δεν θα ήταν ίδια με αυτή που είχαν αφήσει πίσω. Εκτός από τη μυρωδιά των πορτοκαλιών. Αν αυτές υπήρχαν…. Φτάσαμε. Και όλη αυτή η χαρά και ο ενθουσιασμός, έγινε ένα ξέσπασμα λυγμών μόλις στρίψαμε από τον αυτοκινητόδρομο να μπούμε στο χωριό. Ήταν λες και το λεωφορείο τους έπαιρνε για καταδίκη. Ήταν τόσο γρήγορη η αλλαγή των συναισθημάτων που μέσα μου είχα χαθεί. Το χωριό ήταν ερημωμένο. Μόνο ένας αδέσποτος σκύλος κουτσός περπατούσε κι αυτός είχε τα χάλια του. Κανένα ίχνος από το χαρούμενο χωριό που μου περιέγραφε η γιαγιά…. Το λεωφορείο ήταν πια ασφυκτικά μικρό. Όλοι ήθελαν να βγουν έξω και να τρέξουν ο καθένας στη δική του
ανάμνηση. Η μάνα μου, σαν τηλεκατευθυνόμενη, με αργά και σταθερά βήματα, ανέβηκε τα σκαλοπάτια του σπιτιού της και χτύπησε το κουδούνι. Έτρεμε. Αν είχε επιλογή είμαι σίγουρη πως θα λιποθυμούσε. Δεν την έπαιρνε όμως. Ήθελε να μπει. Να μπει στο σπίτι που με τόση χαρά έχτισε με τον πατέρα μου. Τόσα όνειρα, τόσες χαρές και τώρα άπλωνε το χέρι να χτυπήσει το κουδούνι σαν ξένη στο ίδιο της το σπίτι. Πόση δύναμη και πόσο ψυχολογικό σθένος χρειάζεται να συσσωρεύσει κανείς για να προβεί σε μια τέτοια κίνηση. Ο πατέρας μου έτρεξε δίπλα της και η πόρτα άνοιξε. Μια χοντρή κυρία εμφανίστηκε. Προσπάθησαν να συστηθούν. Η γυναίκα φαίνεται να κατάλαβε και άνοιξε την πόρτα διάπλατα, σημάδι ότι τους άφηνε να μπουν. Κι εμείς ακολουθήσαμε. Έμπαινα με τα αδέλφια μου από το ένα δωμάτιο στο άλλο και ήμασταν όλοι αμίλητοι. Η μάνα μου έκανε μια-δυο προσπάθειες, να μας πει δυο λόγια δεν τα κατάφερε. Έκλαιγε. Πολύ δύσκολες στιγμές. Γιατί αυτό δεν ήταν απλά ένα σπίτι. Μαζί με το σπίτι έχτισαν κάποτε ένα όνειρο. Να ζήσουν εκεί και να μεγαλώσουν την οικογένεια τους. Στον παράδεισο, όπως έλεγε και η γιαγιά μου. Και ο παράδεισος αυτός, υπό την απειλή όπλων, μετατράπηκε στην αρχή σε ένα σπίτι που μοιράζονταν τρεις οικογένειες και στη συνέχεια σε ένα μικρό σπιτάκι σε ένα συνοικισμό. Το σπίτι ήταν μεγάλο και για να είμαι ειλικρινής πέρασε από το μυαλό μου η σκέψη πως είχαμε ένα τέτοιο σπίτι κι εντούτοις μεγαλώσαμε σε συνοικισμό. Έπρεπε όμως να είμαστε και ευχαριστημένοι που δε μεγαλώσαμε στο δρόμο….Αυτό θα ήταν το πατρικό μου, σκέφτηκα. Τι όμορφη λέξη. Πατρικό. Κάτι που πρακτικά ποτέ δεν είχα. Ανεβήκαμε και στην ταράτσα του σπιτιού. Κι εκεί κρυβόταν όλη η αλήθεια. Όλο το μεγαλείο. Πορτοκαλιές παντού πίσω από το σπίτι και η ευωδία των ανθών διαπερνούσε όλες μου τις αισθήσεις. «Ώσπου μπορούν να βλέπουν τα μάτια σου κόρη μου, θα αντικρίζεις τις πορτοκαλιές μας». Και όντως, έτσι ήταν. Κάθισα στην άκρη της ταράτσας και κρέμασα τα πόδια μου κάτω. Άφησα το βλέμμα μου να αγναντέψει όσο πιο μακριά μπορούσα και ανάπνεα βαθιά. Κανένας δεν θα μπορούσε να μου στερήσει να πάρω τη μυρωδιά αυτή μαζί μου φεύγοντας. Η μυρωδιά από τις πορτοκαλιές ήταν η μόνη ανάμνηση από τις περιγραφές της γιαγιάς που δεν μπόρεσαν οι κατακτητές να τσαλακώσουν. Γιατί όλα τα υπόλοιπα άλλαξαν χρώμα. Ήταν λες και μαράζωσαν, λες και έβαλαν τα πένθιμά τους. Το σπίτι της γιαγιάς ήταν δίπλα. Επιχειρώντας να πάω είδα το θείο μου να ξαπλώνει κοντά στο ξωπόρτι σε μια δόμη, με ένα στάχυ στο στόμα. Δεν τον έζησα έφηβο στο χωριό. Ήμουν όμως σίγουρη ότι σε αυτό το σημείο, χρόνια πριν, συνήθιζε να ξεκουράζεται και να αφαιρείται βλέποντας τον ουρανό. Έτσι, με ένα στάχυ στο στόμα. Το σπίτι της γιαγιάς είχε πολύ λίγα αντικείμενα. Το κρεβάτι της όμως, το νυφικό όπως
μου έλεγε, ήταν εκεί. Αφημένο στο χρόνο. Δίπλα, σε μια πολύ παλιά ξύλινη καρέκλα καθόταν μια γριά. Κανένα σημάδι όμως από τις νοικοκυροσύνες της γιαγιάς μου. Κανένα σημάδι ότι αυτό κάποτε ήταν το δικό της σπίτι. Το μόνο που με έκανε σίγουρη γι’ αυτό ήταν ο θείος μου, που ξανάγινε έφηβος για λίγο. Πόσα παιχνίδια αλήθεια μπορεί να παίξει το μυαλό μας. Περπατήσαμε όλοι μαζί στο χωριό. Το καφενείο του παππού, το μπακάλικο και η εκκλησία. Το μελίσσι στην είσοδο της εκκλησίας μαρτυρούσε πως για χρόνια κανείς δεν είχε μπει, έστω κι από περιέργεια. Πίσω στο μικρό λεωφορείο τα μικρά μαθητούδια ήταν τώρα πια γερασμένοι μεσήλικες. Καμιά συζήτηση, κανένα χαμόγελο. Σιωπή. Και η σιωπή αυτή ήταν τόσο βαριά που με πίεζε στο στήθος και μου έκοβε την ανάσα. Ο κύριος που οδηγούσε κατάγεται από την Τίμη της Πάφου. Τώρα ζει στη Ζώδια και μας φιλοξένησε στο προσωρινό του σπίτι για μεσημεριανό. Η πεθερά του, με το που φτάσαμε μας υποδέχτηκε με το καπνιστήρι. Στιγμή που δε θα ξεχάσω ποτέ. Μουσουλμάνα στη θρησκεία αλλά τόσο χριστιανή στα έθιμα. Γιατί είναι τόσα πολλά τα κοινά που έχουμε οι άνθρωποι μεταξύ μας. Επιστρέφοντας, έβαζα σε μια σειρά στο μυαλό μου όλα όσα έζησα και ήξερα ότι ίσως αυτή να ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που πήγαινα στο χωριό των γονιών μου. Και είναι αλήθεια πως από τότε κάθε άνοιξη, το μυαλό μου ταξιδεύει στην ταράτσα του σπιτιού μου στα κατεχόμενα. Οσφραίνομαι τους ανθούς από τις πορτοκαλιές και μαγεύομαι... Κλαίω σιωπηλά, μαραζώνω και περιμένω να επιστρέψω κάποτε μόνιμα... Στον παράδεισο...όπως έλεγε και η γιαγιούλα μου.
ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ 7
Γράφει η Εύη Οικονομίδου
@spotlight.studentlife.com.cy
Πόσες φορές πήγες ταξίδι κάπου εκτός Κύπρου και είδες κάποιον/κάποια και με την πρώτη ματιά κατάλαβες πως είστε συμπατριώτες; Πάμπολλες; Ακόμα καλύτερα, πόσες φορές αναρωτήθηκες ποια είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά που κάνουν το λαό μας τόσο ξεχωριστό και εύκολα αναγνωρίσιμο παντού;
Όταν μία τάση έρχεται στην Κύπρο, εξαπλώνεται πιο γρήγορα κι από ανεμοβλογιά. Αυτό αφορά: • • • •
Ρούχα: φανέλες με γιακά-πουκάμισα για τους άντρες/loose φανέλες, jeans με καλσόν, φαρδύ και μακρύ σακάκι για τις γυναίκες. Μαλλί: κοντοκουρεμένο στα πλαϊνά και ψηλό κοκοράκι στη μέση για τους άντρες/ ολόισιο-περιποιημένο για τις γυναίκες. Βάψιμο για τις γυναίκες: έντονο φρύδι – έντονο κραγιόν. Ξύρισμα για τους άντρες: επιμελώς- ατημέλητο μούσι, που πολλές φορές θυμίζει τον επόμενο πάτερ της ενορίας μας.
Όπως και να το κάνουμε, ο Κύπριος είναι συνηθισμένος στην καλοπέρασή του. Από αυτή δεν μπορεί να απουσιάζει το πλούσιο φαγητό, σε σημείο που αγγίζουν τις δύο φυσιολογικές μερίδες του μέσου Ευρωπαίου. Αλλά εννοείται πως όσες κι αν είναι οι μερίδες του, θα συμπεριλαμβάνουν τα εξής ποτά: • Diet/Zero αναψυκτικό (ε, να μην το παρακάνουμε κιόλας) • Μπύρα • Κρασάκι (για άπειρο γλέντι) • Νερό (για όσους/όσες προσέχουν και λίγο)
Είμαστε από τους λαούς που δεν μπορούμε να διατηρήσουμε χαμηλούς τόνους με όλη τη σημασία των λέξεων. Συνεπώς, αν κάθεσαι ή περπατάς κάπου και ακούσεις τα πιο κάτω, να ξέρεις πως έχεις δίπλα σου κάποιον/κάποια από τη μητέρα πατρίδα: • • •
Ανέκδοτο – δυνατά και ασταμάτητα γέλια Δυνατή επιβράβευση ή χλευασμός για τη συζήτηση που ακολουθεί Βρισιές και πειράγματα σε μορφή αστείου που προκαλούν ακόμη περισσότερα γέλια
Τι θα κάνει ο Κύπριος που θα τον ξεχωρίσει στο αεροδρόμιο και στο αεροπλάνο; • • • • •
8 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
Θα φορέσει 10000 ρούχα ώστε να γλιτώσει κάποια kg στις βαλίτσες του Θα κουβαλήσει τις κυπριακές λιχουδιές και φαγητά, ώστε να μη τα στερηθεί στο εξωτερικό Θα κάνει το σταυρό του/της μόλις απογειωθεί το αεροπλάνο Θα χειροκροτήσει και θα φωνάξει χαρούμενος/η μόλις προσγειωθεί Θα χάσει την υπομονή του/της με τις βαλίτσες
“Πέτε μας ποιο νομίζετε ότι εν το καλλύττερο κυπριακό φαγητό”
-Αγγέλω ΑθανασίουΚουπέπια χωρίς κεϊμά. Τα νηστήσιμα.
-Μαρία ΠαπαντρέουΜακαρόνια του φούρνου.
-Σαμουήλ ΠαπαγεωργίουΟφτόν κλέφτικο.
-Ιωάννα ΧριστοφήΚεφτέδες
-Γιώργος ΜωϊσήςΜακαρόνια του φούρνου.
-Αντρέας ΜανώληΑφέλια
-Παντελής ΤραϊανόςΣιεφταλιές, καλοψημένες και μερακλήτικες! Εννοείται και η σούβλα.
- Αντώνης ΚαλοπέσαςΚουπέπια -Μιχάλης ΚαλοπέσαςΚαππαμάς (Κολοκάσι)
ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ 9
ΜΕΡΟΣ Α΄
Η Κυπριακή Εταιρεία Αγροτουρισμού μας βοηθά να έβρουμε που υπάρχουν καταλύματα σε όλη την Κύπρο, τα οποία μπορούν να καλύψουν και τους πιο απαιτητικούς επισκέπτες. Πιο κάτω είναι αυτά που βρίσκονται στην επαρχία Λάρνακας.
Aunt Maria’s Πάνω Λεύκαρα Λάρνακα
Garden Kamara House Κάτω Δρύς Λάρνακα
Andri's House Καλαβασός Λάρνακα
Cyprus Villages Τόχνη Λάρνακα
Aristos House Καλαβασός Λάρνακα
Anesi Traditional Holiday Villa Σκαρίνου Λάρνακα
Kontoyiannis Traditional House Καλαβασός Λάρνακα
Iosiphis Stonebuilt House Πάνω Λεύκαρα Modus Vivendi Λάρνακα Ψεματισμένος Λάρνακα
The House of Achilles Χοιροκοιτία Λάρνακα Konatzi tou Flokka Άγιος Θεόδωρος Λάρνακα
Ta Domata tou Zeniou Τρούλλοι Λάρνακα Ample Places Πάνω Λεύκαρα Λάρνακα
Prodoma House Μαρώνι Λάρνακα
Teacher’s House Μαρώνι Λάρνακα
Kleanthis House Τόχνη Λάρνακα Gabriel House Κάτω Δρύς Λάρνακα
The Library Hotel Καλαβασός Porfyrios Λάρνακα VRAKAS HOUSE Country House Τόχνη Xοιροκοιτία Λάρνακα Λάρνακα
Vasilopoulos’ House Τόχνη Λάρνακα
Redblue Door Πάνω Λεύκαρα Λάρνακα
Stratos House Καλαβασός Λάρνακα
Traditional Village Houses - Skarinou Σκαρίνου Λάρνακα
Vavla Rustic Retreat Βάβλα Λάρνακα
Για κρατήσεις και πληροφορίες: www.agrotourism.com.cy / email: helpdesk@agrotourism.com.cy / Tel: 22340071 10 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
ΛΑΜΒΑΝΕ ΠΡΩΤΟΣ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ ΣΟΥ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ, ΣΤΟ email ΣΟΥ!
* Στείλε το email σου τζαι τα υπόλοιπα κανονίζουμεν τα εμείς!!
info@toutoukkinews.com
info@toutoukkinews.com Ι www.toutoukkinews.com Ι Τηλέφωνο επικοινωνίας: 99 07 77 28
info@toutoukkinews.com
Θέλω να κάμω τουτούκκι τους χώρκατους που παρκάρουν πας τες θέσεις αναπήρων... Που εν η αστυνομία να τους λαπορτάρει; Έτο ένταλως έννα φκάλει ριάλλια το κράτος... ΓΡΑΦΕΤΕ ΤΟΥΣ, πέρκι κοπεί τούτον το χωρκατιλλίκκιν...
Στην εξυπηρέτηση του πολίτη δεν παίζουνται. Πάεις, πκιάνεις το νούμερό σου, κάθεσαι (εκάμαν τζαι σαλονάκι) τζαι εξυπηρετείσαι στο πιτς φυτίλι. Άσε που τζαι με τα καινούρια αναπτυξιακά έργα του Δήμου Λεμεσού βρίσκεις τζαι πάρκινγκ. Εύγε !-Mαριάννα-
Το τουτούκκι μου εν το ότι: Εν γεμάτοι οι δρόμοι λαγκούφες τζαι επαττήσαμεν τα αυτοκίνητα... Ποιός έννα μας πλερώσει τη φθορά τούτην; Τάκκα ποτζεί, ττούκκου ποδά εκάμαμεν τα αυτοκίνητα γέρημα...
Κόρη Σταυρούλα, μα πόσα να φκάλλουν κόρη, που τους καφέδες; Εν γίνεται να πίννουμεν καφέ καλόν τζαι φτηνό;
12 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
Λοιπόν, το να ακολουθείς την μόδα, εν τζαι σημαίνει ότι πρέπει να γίνεσαι ΣΚΕΔΙΟ.... Ντυθείτε μάνα μου καθώς πρέπει τζαι αήστε τα “τρέντς”... Εν μπορούμε πκιόν να σας θωρούμεν εμείς οι “συντηρητικοί”, τεντώννουν τα μαλλιά της τζεφαλής μας ίσσια πάνω! -ΆντριαΕμύρισεν καλοτζαιρούι. Τέλεια!!! Αλλά... ΠΛΗΖ να λούννεστε πκιο συχνά τωρά! –ΚώσταςΑρέσκει μου που είμαστε λαός που ξέρουμε να δείχνουμε στους άλλους ότι αρέσκει μας η δουλειά τους. Καφέ εσύ; Καφέ τζ’εγώ. Γιαουρτάδικο εσύ; Τζ’εμείς τζ’άλλοι 50. Γοράζεις χρυσό; Τζ’εμείς τζ’άλλοι 100..
Κόρη εν πολλύν το κακόν... Στο Μολ της Ιταλίας ήταν πκιό φτηνοί οι καφέδες! Είπαμεν να φκάλλουν,αλλά όι να μας χτέρνουν. Ύστερα λαλούν ότι ένα ποτόν παραγγέλλουν τζαι κάθουνται στο κκαφέ 5 ώρες...
Ο μάστρος μου εν αμπάλατος. Ουφ, είπα το! –Αντωνία Α.-
Τούτο που με τα καύσιμα οι τιμές εφτάσαν την Έτνα, ώσπου έννα πάει; Κανεί σιόρ!
Κάποιες εταιρείες, αντιγράφουν ατάκες που άλλους τζαι κάμνουν τες δική τους διαφήμιση... Εν περνά πκιον. Κανεί!
Εν μπορώ! Είμαι άνεργος τζαι άμαν έβρω δουλειά μόνο για μερική απασχόληση με προσλαμβάνουν για να μεν έχω ιδιαίτερα δικαιώματα τζαι ωφελήματα. Καλάν, οι αρμόδιοι δεν διερωτούνται που επολλήναμεν οι μερικής απασχόλησης ξαφνικά;... -Αντρέας Κ.-
Γειά σας κοπέλλια τζαι κοπέλλες του Τουτούκκι Νιουζ! Πολλά καλή η δουλειά που κάμνετε. Αποφάσισα να σας γράψω τζ’ εγώ γιατί θέλω να κάμω τουτούκκιν τη νοοτροπία μας δαμέσα. Όσπου δεν αλλάζουμε, δεν θα πάμε μπροστά... Μπράβο στην προσπάθεια σας τζαι συνεχίστε! -Χρίστος Γ.-
Tο ποδόσφαιρο εν άθλημα. Τζαι ως άθλημα/ παιχνίδι πρέπει να παραμείνει. Κανεί πλέον μες τούτον τον τόπο ο καθένας να κάμνει της κκελές του.. -οπαδός-
Θέλουν μας να χρησιμοποιούμε τα λεωφορεία αλλά κανένα να μεν περνά στην ώρα του δεν μπορώ να το καταλάβω. Τζαι τις προάλλες για τον ίδιο προορισμό, για να πάω με λεωφορείο ήθελα €4.50 τζαι επλέρωσα €5 τζαι επήα με ταξί. Άσε που έπρεπε να αλλάξω τρία λεωφορεία τζαι το ταξί επήρε με ολόισια. -Αγανακτισμένος Κυπραίος-
ΚΑΜΕ ΤΟ ΤΟΥΤΟΥΚΚΙΝ ΤΩΡΑ! Όχι, η εκδίκηση δεν είναι πιάτο που σερβίρεται κρύο. Είναι πιάτο που σερβίρετε ζεστό-χογλαστό τυλιμένο σε χαρτί εφημερίδας όπως τα κάστανα στην οδό Ανεξαρτησίας τα Γριστούγεννα. «Έστησε σε; Απάτησε σε; Ένεψε σου; Επρόδωσε σε; Έκαμε σε ρεζίλι; Θέλεις να τον/την κάμεις ρεζίλι; Θέλεις έτσι να το πεις να ξαλαφρώσεις; Ε, βαρ’το στα Νιουζ., στο Τουτούκκι Νιουζ!» Τζαι μισή αντροπή δική του, τζαι η άλλη μισή …πάλε δική του. Εσείς, κούππα άπαννη! Στείλτε ή-μειλ στο info@toutoukkinews.com, στο facebook στο Toutoukki Niouz FreePress ή μήνυμα στο τηλέφωνο 99 07 77 28.
info@toutoukkinews.com www.toutoukkinews.com Facebook: Τοutoukki Niouz FreePress Τηλέφωνο επικοινωνίας: 99 07 77 28
ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ 13
info@toutoukkinews.com
www.agrotourism.com.cy helpdesk@agrotourism.com.cy
22 340071
Με αφορμή την καταγωγή του καλού μας φίλου Αντρέα Σταφυλάρη τζαι μετά που δική του επιμονή να κάμουμεν “τουτούκκιν” τα Λεύκαρα, αποφασίσαμε να φορτωθούμε στο αυτοκίνητο τζαι να ισιώσουμεν κατά πάνω! Καλή ανάγνωση τζαι καλή διαδρομή στο ταξίδι που ακολουθεί!!
14 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
Ιστορία Τα Λεύκαρα χαρακτηρίζονται από πολλούς, ως η πατρίδα του κυπριακού παραδοσιακού κεντήματος, του ονομαστού «λευκαρίτικου», που η φήμη του ξέφυγε από τα όρια της Κύπρου τζαι εγίνηκεν γνωστό στες πιο πολλές χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο. Όπως αναφέρει ο Δημήτρης Ξ.Σάββα, από ευρήματα αρχαιολογικών ερευνών φαίνεται πως η περιοχή των Λευκάρων κατοικείτο από αιώνες. Αν τζαι εν υπάρχουν αποδείξεις φαίνεται πώς ο συνοικισμός μπορεί να άρχισε να δημιουργείται τζαι ν’ αναπτύσσεται στη σημερινή του θέση κατά την περίοδο των αραβικών επιδρομών. Ωστόσο, η πρώτη γραπτή ιστορική αναφορά για τα Λεύκαρα οφείλεται στη μεγάλη μορφή των κυπριακών γραμμάτων, τον Άγιο Νεόφυτο τον Έγκλειστρο, ο οποίος μας πληροφορεί ο ίδιος ότι γεννήθηκε στα Λεύκαρα το 1134. Κατά τη διάρκεια της φραγκοκρατίας τα Λεύκαρα έγιναν η έδρα του Ελληνορθόδοξου επισκόπου Αμαθούντος, Λεμεσού τζαι Κουρίου, μια από τες τέσσερις έδρες των ορθόδοξων επισκόπων. Αργότερα κατά τη Ενετοκρατία ( 1489-1570 μΧ) τα Λεύκαρα αναφέρονται σαν καλοκαιρινό θέρετρον για τους ενετούς ευγενείς και τις οικογένειές τους. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι οι ρίζες του Λευκαρίτικου κεντήματατος φτάνουν μέχρι την περίοδο αυτή και ότι οι κυρίες των ευγενών επηρέασαν σε κάποιο βαθμό την τεχνοτροπία των γυναικών των Λευκάρων. Η ίδρυση του Δημαρχείου υπήρξε καθοριστική στην εξέλιξη της κωμόπολης τζαι συνέβαλε αποφασιστικά στην πρόοδο τζαι ευημερία των κατοίκων. Θεσπίστηκαν μια σειρά κανονισμοί που έβαλαν τάξη σε πολλά πράγματα στην κωμόπολη. Δημιουργήθηκε σφαγείο, δημοτική αγορά, με ξεχωριστό κρεοπωλείο τζαι χοιροπωλείο. Τοποθετήθηκαν φανάρια για τον τοπικό φωτισμό τζαι εδιορίστηκε συνεργείο λυχναναφτών τζαι οδοκαθαριστών. Αντιμετωπίστηκε το πρόβλημα της έλλειψης νερού, ενώ το 1934, ύστερα από σύμβαση του Δήμου με ιδιωτική εταιρεία εγκαταστάθηκε στα Λεύκαρα ηλεκτρογεννήτρια που τροφοδοτεί όλα τα σπίτια με ηλεκτρισμό.Το 1938 αποκαθίσταται και τηλεφωνική σύνδεση με τη Λάρνακα.
***
ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΜΕΝ με την δεξιοτεχνία τζαι το μεράκκι που δουλεύκουν οι κεντήτριες!! Άτε! Τι σας θωρούμε; Πάμε Λεύκαρα για να μάθουμε “Λευκαρίτικο”!
Από που πήρε το όνομά του το χωριό Κάτοικοι μας ανέφεραν ότι τα Λεύκαρα φαίνεται να πήραν το όνομά τους από τα βουνά με άσπρο χρώμα ασβεστολιθικών πετρωμάτων γύρω από το χωριό, με τη ονομασία «Λευκά Όρη», εξού και τα Λεύκαρα.
Κατά που κόφκει Το χωριό βρίσκεται στα Νοτιοανατολικά της οροσειράς του Τροόδους σ΄ενα υψόμετρο 650 m , 45 km από τη Λευκωσία, 30 km από το αεροδρόμιο Λάρνακας και μόνο 12 km από τον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας – Λεμεσού.
“ΤΟΥΤΟΥΚΚΙΝ” Η Μαρικκού που τα Λεύκαρα, λαλούν πως εν μύθος τζαι εν υπάρχει! Πιστεύεται ότι εν φράση, που είπεν κάποιος τζαι έμεινεν με το πέρασμα των τζαιρών!
ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ 15
info@toutoukkinews.com
Απίστευτο τζ’ όμως αληθινό - Χαρακτηριστικό των σπιθκιών εν το ότι εξωτερικά εν χτισμένα τζαι διακοσμημένα με Λευκαρίτικη πέτρα. Πέτρα η οποία παράγεται στα Λεύκαρα. Παλαιότερα εβάλλαν τες πέτρες πάνω στη «δουκάνη» τζ’ εκόφκαν τες κομμάθκια. - Τα Πάνω Λεύκαρα έχουν δήμαρχο, ενώ τα κάτω Λεύκαρα έχουν κοινοτάρχη. Εν θκυό ξεχωριστά χωρκά αλλά με κοινή τζαι αλληλένδετη πολιτιστική υπόσταση. - Στα Πάνω Λεύκαρα υπάρχει νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο και λύκειο. - Αρκετά εκκλησάκια βρίσκονται ενσωματωμένα στα σπίτια.
Ασχολίες των κατοίκων τζειπάνω Ο πληθυσμός του χωριούμετά τον Β΄παγκόσμιο πόλεμο ξεπερνούσε τους 2500 κατοίκους. Σήμερα ανέρχεται γύρω στους 850-1000 κατοίκους, ανάμεσά τους και αρκετοί πρόσφυγες. Αρκετοί από τους μόνιμους κατοίκους, ασχολούνται με τουριστικές επιχειρήσεις ή άλλες επιχειρίσεις. Μερικοί ασχολούνται με αγροτουριστικά καταλύματα και άλλοι με εργασίες εκτός Λευκάρων. Σημαντικός αριθμός Λευκαριτών υπάρχει στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνο, την Νότια Αφρική ακόμα τζαι στην Αυστραλία.
Εκκλησίες Στο κέντρο των Λευκάρων δεσπόζει επιβλητικά η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, η οποία χρονολογείται από τον 14ο αιώνα μ.Χ. Χαρακτηριστικό της εκκλησίας είναι το ξυλόγλυπτο εικονοστάσι, που φιλοτεχνήθηκε το
“ΤΙ ΝΑ ΠΑΡΕΤΕ ΜΑΖΙ ΣΑΣ” Όρεξη Καλή διάθεση Φωτογραφική Αθλητικά παπούτσια Βελόνια για κέντημα Σακκούι όπως πάντα για καλόν τζαι για κακόν!
1760 μ.Χ. και στο οποίο φυλάγεται μεγάλος Σταυρός που, κατά την παράδοση, φέρει κομμάτι από το Τίμιο ξύλο. Σύμφωνα με την παράδοση ο Σταυρός στα Πάνω Λεύκαρα μεταφέρθηκε στο χωριό από την Αγία Ελένη όταν επισκέφθηκε την Κύπρο. Επίσης υπάρχουν πολλά εκκλησάκια, ξωκλήσια, παμπάλαια, μικρά και γραφικά. Αρκετά από αυτά έχουν ασυνήθηστα ονόματα, όπως ο Άγιος Ξωρινός, ο Αϊ Γιώρκης ο Οξύς, η Παναγία της Ομορφιάς κι ο καβαλάρης στη χαίτη του λιονταριού που κατοικεί σαν σύμβολο ακατανίκητης δύναμης και σαν φύλακας στη μέση του χωριού. Άλλα ξωκλήσια είναι η Αγία Μαρίνα, ο Άγιος Γεώργιος, ο Άγιος Αντρόνικος και ο Άγιος Μάμας, που φέρνει στο νου την Πύλη Των Λεόντων των αρχαίων Μυκηνών.
Εκδηλώσεις Ο Δήμος Λευκάρων κατά τη διάρκεια του χρόνου, διοργανώνει εκδηλώσεις όπως: Καρναβαλίστικος χορός, Παιχνίδια τη Δευτέρα του Πάσχα Εβδομάδα μουσείων / Εκδηλώσεις Πολιτιστικού Ομίλου Λευκάρων (Μάιος), Ημέρα μουσικής – Συνάντηση χοροδιών, Ετήσιο φεστιβάλ Λευκάρων, τέχνης και Πολιτισμού (Αύγουστος) Επίσης κατα καιρούς διεξάγονται σεμινάρια και διαλέξεις με διάφορα θέματα.
16 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
Ψέμα ή αλήθκεια - Στα Λέυκαρα έσσιει πολλά μανιτάρκα της «Αναθρίκας». (Αναθρίκα= βλ. τουτούκκι Νιουζ τεύχος 10, σελίδα 26 στο 10+1) - Τέλη του 16ου αιώνα, έναν μεγάλον λευκαρίτικον κέντημαν, τύπου «Ποταμός», εκόσμησεν τον Καθεδρικό Ναό του Μιλάνου. Το τραπεζομάντηλο εδωρήθηκε από τον Λεονάρτο ντα Βίντσι, ο οποίος το εγόρασε όταν επισκέφτηκε τα Λεύκαρα, κατά τη φιλοξενεία του στην Κύπρο από τη βασίλισσα της Κύπρου Αικατερίνη Κορνάρο. - Τα παλιά χρόνια στα Λεύκαρα κάθε Πάσχα επογιατίζαν τους εξωτερικούς τοίχους των σπιθκιών με ένα συγκεκριμένο μπλέ χρώμα, το μπλέ το «λουλλατζιήν». Οι πλούσιοι εσουβατίζαν τους εξωτερικούς τοίχους τζαι επογιατίζαν τους, ενώ οι φτωσσιοί έβαφαν την εξωτερική Λευκαρίτικη πέτρα που πάνω.
Τι μπορείτε να δείτε ή να κάμετε - Επίσκεψη στα πάρα πολλά ξωκλήσια τζαι εκκλησίες. - Περίπατο στα γραφικά δρομάκια. - Να επισκεφτείτε το Δημαρχείο για πληροφορίες και να προμηθευτείτε με χάρτες. - Επίσκεψη στο Τοπικό Μουσείο Λευκάρων (υπέρχει χρέωση εισόδου). Ακόμα και για εμάς που θέλαμε να προωθήσουμε το μουσείο! - Να απολαύσετε την τέχνη τζαι τη μαεστρία που εν φτιαγμένο κάθε «λευκαρίτικο κάντημα» ή να παρακολουθήσετε τις κεντήτριες. - Περίπατο στον « κάμπο» στο δρόμο προς τη Βαβατσινιά. - Ανάβαση προς τη Σωτήρα τζαι να δείτε τη θέα από την κορυφή της! - Να δοκιμάσετε «λοκκούμια» τζαι «συκόπιττες»! - Να δοκιμάσετε «Τταβά Λευκαρίτικο»!
“ΜΑΣ ΣΥΓΚΙΝΗΣΕ...” Εσυγκίνησεν μας ο κ. Παύλος Παύλου, που με τόσην αγάπη τζαι ευλάβεια, μιλούσε για την τέχνη τζαι τη δουλειά του. «Ότι κάμνεις εν μεράκκιν», είπεν, με τόσο συναίσθημα, καθώς μας έδειχνε έργα τζαι δουλειάν του! Κλείνοντας τζαι αφού μας έδειξε πως γίνεται το «τριφούρι»* τζαι εξήγησε μας τι εν το «τρουμπουλέ»* τζαι η «καρκαπουννού»*, μας έκανε την εξής δήλωση: «Μπορεί να μεν αφήκουμεν ριάλλια των κοπελλουθκιών μας, αλλά θ’ αφήκουμεν πράματα με τ’ όνομαν μας πάνω!»
“ΤΙΠ” Δοκιμάστε τα λοκκούμια του κ.Θεόδωρου Καμβίδη! Ετζαίρασεν μας η κ.Μαίρη τζαι δεν εμείναμεν στο ένα. . .
* βλ. Τουτούκκι Νιουζ τεύχος 10, σελίδα 26 στο 10+1 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ 17
info@toutoukkinews.com
18 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
Στα Κάτω Λεύκαρα, όπως και στα Πάνω Λεύκαρα, αναπτύχθηκε η τέχνη της κεντητικής, που έφθασε σε πολύ ψηλά επίπεδα. Κατασκευάζεται μια μεγάλη ποικιλία λευκαρίτικων κεντημάτων που χαρακτηρίζονται για τον πλούτο και την ποικιλία των σχεδίων τους. Το λευκαρίτικο κέντημα, είναι ένα από τα σημαντικότερα είδη της Κυπριακής χειροτεχνίας. Περιλαμβάνεται στον κατάλογο της Παγκόσμιας Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNECSO). Η ονομασία του προέρχεται από τον τόπο καταγωγής του, τα Λεύκαρα. Με αυστηρά γεωμετρικά σχέδια, εμπνευσμένα από τη φύση τζαι το περιβάλλον, το λευκαρίτικο κέντημα, κατάφερε να γίνει γνωστό όχι μόνο σε όλη την Ευρώπη αλλά τζαι σε άλλες χώρες! Σύμφωνα με την αρχαιολόγο Αγγελική Πιερίδου, τα «ασπροπλούμια» αποτελούν το παλαιότερο είδος κεντήματος, ενώ έχουν καταγραφεί από την Υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας, πέραν των 650 μοτίβων.
Χαρακτηριστικές κατηγορίες Λευκαρίτικων μοτίβων στα κεντήματα: - Τα γεμωτά ή ανεβατά - Οι ποταμοί «μονοί» ή «διπλοί», τα «κλειδοπλούμια», τα «μήλα» - Τα κοπτά όπως οι «ταγιάδες», οι «κοφτές», τα «κόρτενα» - Τα γαζιά
***
Η υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας, του Υπουργείου Εμπορίου Βιομηχανίας και Τουρισμού, έχει αναλάβει μια πολύπλευρη προσπάθεια για έρευνα, διάσωση και προβολή της παραδοσιακής χειροτεχνίας και κατ΄επέκταση και του Λευκαρίτικου κεντήματος.
Τέλη του 19ου αιώνα οι «κεντητάριδες» όργωναν την Ευρώπη για να προωθήσουν τα προϊόντα τους, ενώ οι «πλουμάρισσες», παρέμεναν στο χωριό τζαι οργανώναν την παραγωγή. Το σημερινό λευκαρίτικο κέντημα, εξελίχθηκε σε μεγάλο βαθμό τζαι στα στερεότυπα παλιά διακοσμητικά γεωμετρικά μοτίβα, προστέθηκαν πολλά καινούργια στοιχεία. Έτσι, μια τεράστια ποικιλία κεντημάτων με τα χαρακτηριστικά ονόματα «αθάσι», «μαργαρίτα», «μακουκούδι», «μη με λησμόνει», «ταγιάδα», «ποταμός», «αρβαλωτός», «κλωνωτός», «αμματωτός», «αραχνωτός», «απλός», «διπλός», «καρούλι», «μηλούδι», και πολλά άλλα, κατακλύζουν την ντόπια και την ξένη αγορά και αποτελούν την κύρια πηγή εισοδήματος, στη δεξιότεχνη Λευκαρίτισσα «κεντήτρια» τζαι στον Λευκαρίτη έμπορο κεντημάτων, τον «κεντητάρη».
Πηγή: Διαφημιστικό έντυπο υπηρεσίας Κυπριακής Χειροτεχνίας.
ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ 19
Γράφει η Έλενα Καϊάφα
Εμείς ετοιμάσαμεν σας μιαν λίσταν με πράματα που ΔΕΝ πρέπει να κάμετε τούτην την περίοδον αν θέλετε να πετύχετε στις εξετάσεις σας:
... μαθητές τ∙αι φοιτητές Μάης - Ιούνης: Περίοδος εξετάσεων. . . Ήρεμα! Λλίες μέρες ένει, έννα περάσουν! Τ∙αι δώστου οι επαναλήψεις των επαναλήψεων τ∙αι οι έξτρα ώρες των φροντιστηρίων τ∙αι ένα ρολόιν που σε βουρά που πίσω τ∙αι οι γονιοί σου που αντικαταστήσαν το «Καλημέρα» με το «Κάτσε θκιάβασε τ∙αι εν θα γράψεις, εν θα περάσεις» τ∙αι οι πυράες που πολλυνίσκουν τ∙αι εσύ να έσσιεις τον νου σου στην παραλία, τ∙αι πάει λέγοντας...
1) Δεν λύουμεν στο facebook ως τις πρώτες πρωινές ώρες με την πρόφασην ότι κάμνει μας παρέαν στο θκιάβασμαν ενώ στην πραγματικότηταν θωρούμεν πιο πολλές φορές το γουόλ μας παρά το βιβλίο μας. Προτείνουμεν αποχήν, για λλίες μέρες. 2) Δεν αφήνουμεν ούλλα τα πράματα για το τελευταίον απόγευμα πριν την εξέτασην γιατί έννα τα κάμουμεν σσιόνιν την επομένην. Εγγυημένον! Καλλύττερα να θκιαβάσετε λλίον παραπάνω τες προηγούμενες ημέρες. 3) Δεν χωρκοϋρίζουμεν (ως αργά) την νύχταν πριν που την εξέτασην. Εντάξει, είπαμεν να κάμουμεν το διαλειμματούιν μας αλλά να μεν ξεφύουμεν α! 4) Δεν επιτρέπουμεν στον εαυτόν μας να ππέσει ψυχολογικά λόγω του άγχους! Ξέρουμεν καλά ότι εν πολλά σημαντικές οι εξετάσεις για ούλλους αλλά τούτον δεν σημαίνει ότι θα αρρωστήσουμεν τ∙ιόλας! Βαθιές ανάσες τ∙αι προχωρούμεν. 5) Δεν το παρακάμνουμεν με τους καφέδες γιατί στο τέλος αντί ενέργεια για να θκιαβάσουμεν τ∙αι να γράψουμεν, εν να έχουμεν πολλά μα πολλά νεύρα! Άτε τ∙αι καλήν τύχην!
‘
Σκιτσάρει ο Αντώνης Πέτρου
‘
Tον τζιαιρόν που ΄μουν μιτσιά είχα έναν φανταστικόν φίλο... Τωρά έχω 750 μεσ’ το facebook!
20 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
Ότ
αν
το
“π αλ
ιό ”σ υν α
ντ
ά
το
“ν έο ”
κά τ
ικ αλ
ό
έρ χε τ
αι !
Γράφει η Άντρια Ζίττη
Εφύασιν οι σήκωσες εφύαν τζαι οι τυρινάες τζαι εμείνασιν οι κορασιές με δίχα τους αντράες. Εμείνασιν ναι γιατί επύρωσεν απότομα τζαι όσον παν τα ρούχα λλιανίσκουν πάνω τους. Κάτι φανελλούες κατώλαιμες, κάτι σιορτούθκια πανώμεσα τζαι κάτι παπουτσούθκια όπως τες φλαούνες που έκαμνε η στετέ μου! Τζαι αν τους πεις τζαι τίποτε “εν της μόδας” λαλεί σου! Εν τζ’ αμφιβάλλω ρε μάνα μου...να πηένουμε με τα νερά της μόδας αλλά όι να πνιούμεν τζιόλας! Μεν γίνεστε ΣΚΕΔΙΑ πλης! Γιατί άλλο να φορείς το κοντοπαντέλονον τζ’ άλλο να σε φορεί τζείνον... Θέλει μιαν άλφα καμπύλην το μαυροσκότεινον, όι ΚΥΡΤΩΜΑΤΑ! Η φανελλούα-ζώνη θέλει τζαι μια τζοιλιούα αν δεν εν φέττες να εν σίουρα επίπεδη ή τουλάχιστον καλή. Όι μπέλη με πανωτζοίλιην τζαι κατωτζοίλιην.. Εν τούτα που θωρώ τζαι σιχίζουμαι τζαι φκένει το ζάχαρον μου σσίλλια! Ένιγουεηζ! Με τούτα τζαι με τζείνα, το νόημα εφκήκεν ρε κοπέλλια. Ας έρτουν οι πυράες εν τζαιρός τους αλλά ελέξετε το λλίον.. Εννα πάμεν τζαι τες θαλασσούες μας εννα πάρουμεν τζαι την παγωνιερούα με την παττιχούα μας, εννα λιαστούμεν με τα ταττού, το σιξ πακ τζαι το λαδάκι μας γιατί όπως τζαι να έσσιει την Κύπρον εν την απαρνιούμαστεν ΠΟΤΤΕ! ΚΑΛΟΝ ΚΑΛΟΤΖΑΙΡΙΝ, ΧΑΒ ΦΑΝ ΤΖΑΙ... ***ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ ΟΙ ΑΡΣΕΝΙΤΖΟΙ ΜΕ ΤΡΙΧΩΜΑ ΤΗΝ ΞΙΜΑΣΚΑΛΗ ΤΗΝ ΦΑΝΕΛΛΟΥΑ ΠΛΗΣ!*** Σι γιου σουν μπέιπις!
Φεστιβάλ κουλτούρας και πολιτισμού, στο χωριό Καμινάρια! (αφιερωμένο στον Άγιο Ερμόλαο)
*Τζηρύτζιν: Η ονομασία του υψώματος πίσω από το χωριό. Το ψηλότερο σημείο του χωριού, όπου κατά τις μαρτυρίες κατοίκων, ανέβαινε τα παλαιότερα χρόνια “Ιεροκήρυκας” για να αναγγείλει στους χωριανούς σημαντικά γεγονότα και να κηρύξει σε αυτούς το Λόγο του Κυρίου!
Διοργανωτής:
Ομάδα Νεολαίας Καμιναριών Υποστηρικτές:
- Κοινοτικό Συμβούλιο Καμιναριών - Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου - Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού - Eφημερίδα ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ 21
Γιώργος Παπαδόπουλος AFIAP
22 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
Τι τζ’ αν μας άφησαν χωρίς μπακκίρα τσακκιστή, εμείς επιμένουμε να σας προτείνουμε λύσεις χαλάρωσης για αθκιασερούς τζαι μη. Το κάμπινγκ ας πούμε είναι μια λύση ξεκούρασης τζαι όχι ιδιαίτερα ακριβή. Τζαι με πολλούς πιστούς φίλους ανά το παγκόσμιο. Θκιαβάστε τι σας προτείνουμε τζαι δοκιμάστε την ανεκτίμητη αίσθηση της ελευθερίας που μπορεί να προσφέρει η κατασκήνωση.
“ΤΙΠ” Πάρτε απαραίτητα μαζί σας ποδήλατα και τα σχετικά αξεσουάρ! Μεν χάσετε την ευκαιρία! Όσοι δεν έχουν, μπορούν να δανειστούν ή να ενοικιάσουν!
Όσοι προτιμάτε την ησυχία σας τζαι δεν θέλετε να έσσιει άλλους δίπλα σας, η λύση εν η εικόνα δαμέ!! Το τσιατιρούιν σας τζαι καλή ξεκούραση! Στην Κύπρο υπάρχουν αρκετοί κατασκηνωτικοί χώροι με άδειες, που φιλοξενούν σκηνές τζαι τροχόσπιτα. Οι πιο πολλοί από αυτούς τους χώρους έχουν ντουζιέρες, τουαλέττες, σνακ μπαρ, εστιατόρια τζαι μίνι μάρκετ ή μπακκάλλικο.
Κατασκηνωτικός χώρος Πόλης Χρυσοχούς Χωρητικότητα: 200 σκηνές Κοντά στη θάλασσα Τηλ. 26 815080
Χωρητικότητα: 35 σκηνές, 17 τροχόσπιτα
Χωρητικότητα: 80 σκηνές
Τηλ. 22 608519/518
Χωρητικότητα: 47 σκηνές ή τροχόσπιτα
Κατασκηνωτικός χώρος Κάλυμνος (παραλία Κυβερνήτη) – Λεμεσός Χωρητικότητα: 360 σκηνές και τροχόσπιτα
Τηλ. 25 421422
Τηλ. 26 621534
Τηλέφωνο: 25 632878
Κατασκηνωτικός χώρος Πλατανιών
Κατασκηνωτικός χώρος «Καλογήρου» - Πρόδρομος
Σταυρός της Ψώκας – Πάφος
ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ 23
Τι θα χρειαστείτε • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • •
Σκηνή (τσατήριν) Λούξ ή φακό ή φανάρι (για τις νύχτες χωρίς φεγγάρι) Μικρό στρώμα αφρολέξ για τα κοκκαλούθκια σας ή ένα φουσκωτό κρεβατάκι θαλάσσης Υπνόσακκο Σουγιά (στην καθομιλουμένην – τσιακκούιν) Λεπτά και χοντρά σχοινιά (όχι για να πνίξετε την πεθερά σας) Καρέκλες (διπλωτές για να μεν πιάνουν τόπο) Τραπεζάκι (διαφορετικά που θα τρώτε την παττιχούδαν την παγωμένη;) Θέρμο (για ζεστό και κρύο νερό) Πιάτα, μαχαίρια, πηρούνια, κουτάλια (προτιμείστε μιας χρήσης) Σκεύος μαγειρέματος (εκτός αν προτιμάτε κοντινές ταβερνούες που πάλε καλά θα είναι) Γκαζάκι, αναπτήρες, σπίρτα (μην σας μπαίνουν ιδέες) Χαρτί τουαλέττας (τζαι τσαππούα για το λουκκούι που μπορεί να χρειαστεί να ανοίξετε) Αντικουνουπικά (ή πάρτε μαζί σας μια βασιλιτζιά αλλά να την ποτίζετε για να διατηρηθεί. Θκιόχνει τους κούνουπους) Σαπούνι, απορρυπαντικό Κουτσακοτήρες Νερό σε μπουκάλια (εκτός αν θα είσαστε κοντά σε πηγή νερού που το βουνό) Σακούλες σκουπιδιών Τρόφιμα μπόλικα ή εκμεταλλευτείτε την κατάσταση για να κάμετε τζαι δίαιτα αν νομίζετε ότι επιβάλλετε. Μην ξεχάσετε αλάτι, λάδι, κονσέρβες, έτοιμα γεύματα, πατάτες (ψήνονται ευκολία), φρούτα, καφέ, ζάχαρη, φρυγανιές, παξιμάδια, μπισκότα. Α τζαι κανέναν μπρικκούδι για τον μερακλίτικο καφέ του δειλινιάτικου. Έναν ελαφρύ σακάκι για τα βράδια Μουσικούδα ανάλογα με την περίπτωση Πολλά σημαντικό στη φύση είναι ένα φαρμακείο για πιθανά απρόοπτα (γάζες, επιδέσμους, βαμβάκι, οξυζενέ, οινόπνευμα (ζιβανία που πάει με όλα), αντισυπτικό (άμαν έσιετε ζιβανία δε χρειάζεστε επιπλέον αντισυπτικό), αλοιφή για τσιμπήματα (τζαι η ζιβανία κομπρέσες φελά σας πάλε), αντιπυρετικό, αντισταμινικό, θερμόμετρο, αλοιφή για έγκαυμα)
“ΤΙΠ”
Την παττιχούδαν, ως ορίτζιναλ Κυπραίοι, μεν την αφήκετε χαμέ! Να τη βάλετε μέσα στη θάλασσα να “παώννει”! Αν δεν θα πάτε σε οργανωμένους κατασκηνωτικούς χώρους, κανονίστε στο σημείο που θα θκιαλέξετε να μην είσαστεν εμπόδιο στην ομαλή λειτουργία της φύσης. Τζαι είναι περιττό να αναφέρουμε ότι ποτέ δεν κατασκηνώνουμε σε χώρους στους οποίους απαγορεύεται. • Να θυμάστε να έσσιετε έννοια που πετάσσετε τα σκουπίδια σας. Την Κύπρο μας τζαι τα μμάθκια σας! • Σε περίπτωση δασικής πυρκαγιάς καλέστε 1407 τζαι σεβασμό στη φύση πάνω που ούλλα! Εν πηγή ζωής. 24 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
Πηαίνετε μια βόλτα στην παραλία το απόγευμα!! Θα χαλαρώσετε τζαι θα απολαύσετε το ηλιοβασίλεμα!
'Αγραφοι κανόνες κάμπινγκ: • • • • • •
Ώρα κοινής ησυχίας 2-4 το μεσημέρι και 11 το βράδυ με 8 το πρωί Διατήρηση καθαριότητας του τόπου όπου έχουμε κατασκηνώσει Ραδιόφωνα όχι στο διαπασόν Σε περίπτωση που περιμένετε επισκέψεις, ενημερώνετε τη διεύθυνση Το ίδιο συμβαίνει σε περίπτωση που θέλουμε να ανάψουμε φωτιά Αντικείμενα αξίας δεν πέρνουμε ποτέ μαζί μας σε κάμπινγκ
Γράφετε εσείς info@toutoukkinews.com
...να μεν είδες ποττέ παρκαρισμένον αυτοκίνητον πάνω σε νησίδαν. Ε, μα εν εις την Κύπρο που ζιούμεν...Εν τζαι πκιάννει τους τα «ο γερανός»!
1) Τρουμπουλέ = Εργαλείο για το μέτρημα μεγέθους των δαχτυλιδιών. 2) Τριφούρι = Είδος ασημιού. Με αυτό φτιάχνονται υπέρχοχα
...να στέκεσαι σε σειρά τζαι να μεν σε κουντά ο πίσω σου, τάχα προχώρα.
3) Καρκαπουννού = Η στρογγυλή πένσα. 4) Αναθρήκα = Εύρωστη πολυετής πόα, ψηλή, ύψους 2-5 μ. Τα φύλλα
...το καλοτζαίρι, να μεν πάεις θάλασσα; ...η Κυπραία να μεν πηέννει κομμωτήριο για το Πάσχα, τα Χριστούγεννα ή πιλέ μου πριν το γάμο της Χαρούλλας, της κόρης του συνάδελφου της του Νίκου! ...η Μαρικκού που τα Λεύκαρα, να ήταν που τη Χούλου; ...η παπαρούνα να εν μπλέ; ...να ρωτήσει κάποιος που άλλην πόλη έναν Λεμεσιανό «πού να βρεθούμε; Έννα πάμε με έναν;» Τζαι η απάντηση να μην είναι: «Πάρκαρε στο πάρκινγκ του Ορφανίδη τζ’ έρκομαι». ...να μεν «εκρυφάκουσες» ποττέ; …οι Κυπραίοι να μεν εν μες τα γυμναστήρια τζαι να κάμνουν διατροφές ΜάηΙούνη, επειδή θα πάν θάλασσα «που του Κατακλεισμού» τζ’ ύστερα...; ...να μεν είπες ποττέ «ήντα τσιανς έσσιει...»;
Στείλτε μας τα δικά σας «ήντα τσιανς» στο info@toutoukkinews.com ή στο 99 077 728.
χειροποίητα κοσμήματα και άλλα δημιουργήματα.
είναι πτερωτά με ευδιάκριτο, πλατύ, φουσκωμένο κολεό. Τα άνθη είναι πολύγαμα, σε κεντρικά σκιάδια με κίτρινα πέταλα, ερμαφρόδιτο, γόνιμο. Ανθίζει κατά τους μήνες Μάρτιο-Μάιο. Ευδοκιμεί σε παραθαλάσσιες περιοχές στα πλευρά των δρόμων και σε πευκοδάση. Το συναντούμε σχεδόν παντού. 5) Χαλλούμι = Το χαλούμι ή χαλλούμι είναι γνωστό ευρύτερα ως κυπριακό τυρί. Είναι ημίσκληρο τυρί, το οποίο κατασκευάζεται από μείγμα αγελαδινού και αιγοπρόβειου γάλακτος, ή εξ ολοκλήρου από αιγοπρόβειο γάλα και μπορεί να ψηθεί στη σχάρα ή στο τηγάνι. Έχει άσπρο χρώμα και σημαντικό χαρακτηριστικό του είναι ότι δεν λειώνει στην υψηλή θερμοκρασία που αναπτύσσεται κατά το ψήσιμό του. 6) Καρούλλι = Είδος λευκαρίτικου μοτίβου σε κέντημα. 7) Ποταυρίζω / ποταυρίζομαι = Τεντώνομαι ή απλώνω το χέρι μου, για να φτάσω κάτι. 8) Ζαλατίνα = Παραδοσιακά η ζαλατίνα στην Κύπρο φτιαχνόταν μετά τη σφαγή του καλοαναθρεμμένου χοίρου, χρησιμοποιώντας συνήθως την κεφαλή και τα πόδια. Το κρέας έβραζε καλά και αρτυζόταν με αλάτι, πιπέρι, κομμάτια κόκκινης καυτερής πιπεριάς και δενδρολίβανο. Πρόσθεταν επίσης ξύδι, χυμό από νεράντζια και λεμόνια. 9) Καταρράχτης του Μιλλομέρη = Βρίσκεται κοντά στον Μονιάτη / Σαϊττά.. 10) Ματσιουλώ = Η λέξη μασάω / μασουλώ, στα κυπριακά.
...η ζακεττούα με τες παγιέττες τζαι τη φόρμα την αθλητική.
Δεκάλιρον = Το τελευταίο κυπριακό χαρτονόμισμα, πρίν το ευρώ. Η αξία του ήταν δέκα λίρες. Με αυτό αγόραζες μισό καλάθι πράγματα από υπεραγορά και ήταν μεγάλη η αξία του στα φακελάκια του γάμου! Μάνα μου το τζαι ΠΟΥΝ’ ΤΟ;
...να κάθεσαι να φάεις τζαι να έρκεται το μωρό του δίπλα να σε ενοχλεί, ενώ ο ίδιος να εν εις την κοσμάρα του. ...να παρκάρεις τζαι να πκιάννεις θκυό πάρκινγκ για το αυτοκίνητο σου. ...όπου πηαίννεις να κάμνεις “check-in”. ...να θέλεις να φάεις με τα δάχτυλα σου το παγιδάκι τζαι να ποσφίγγεσαι να το παίξεις «χάη-κλας». ...να θέλεις με τρέλλα να απλώσεις τον τόρρο σου χαμέ, στην παραλία, αλλά να σκέφτεσαι τι θα πουν οι άλλοι... ...το ψωμί που κάμνει η γιαγιά μου μες το φούρνο των ξυλών! ΝΑΙ, ψωμί χωρκάτικο! ...τα φώτα, τάχα «xenon light» που κουρτίζουν μερικοί πας τ’ αυτοκίνητα τους τζαι στραώννουν τον κόσμον απέναντι!
...να απλώννεις το σσιέριν σου τζειαμέ που ΕΝ ηφτάννει...! 26 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
Γράφει η Μαρία Τρύφωνος
Καμιά στιγμή δεν επιστρέφει. Οπόταν μεν χάνετε λεπτό ρε παιθκιά. Αν έχεις εξοχικό στο Σαϊττά ή σε άλλη πευκόφυτη περιοχή, μέσα του Μάρτη με μέσα του Απρίλη κιτρινίζουν τα πάντα που τη γύρη των πεύκων. Άμαν έσσιεις μουστάκι είσαι πιο επιρρεπής στις αλλεργίες. Οπόταν κανεί με το λουκ… Η προβοσκίδα ενός ελέφαντα έχει πάνω από 50000 μυς. Τζ’ εμείς αγωνιζούμαστεν για να σφίξουμε 2-3!
Λαλούν αν πίννεις την σπατ∙ιά σαν τσάι τον σιειμώνα να μεν φοάσαι κρύωμα φελά τ∙αι στα πνευμόνια. Στη μνήμη στον εγκέφαλο το σώμα σου τονώνει μεν πκιεις αν έσσιεις πίεση γιατί σου την ψηλώνει.
Μια αγελάδα παράγει 200 φορές περισσότερα αέρια κάθε μέρα από τον άνθρωπο. Τούτον το πόρισμα εφκάλαν τον πριν γνωρίσουν τον Κωστάκη της κας Αντρούλλας! Το χρυσόψαρο είναι το μόνο ζώο που βλέπει υπέρυθρες και υπεριώδεις ακτίνες φωτός. Η φαρδιά πολύπτυχη βράκα είναι φτιαγμένη από λεπτό βαμβακερό ύφασμα, βαμμένο μαύρο και κολλαριστό. Τα ποδινάρια είναι φοδραρισμένα στο κάτω μέρος με άσπρο βαμβακερό πανί. Τα άκρα τους στολίζονται εσωτερικά με ριγωτό μεταξωτό σιρίτι, ενώ εξωτερικά περιτρέχουν το άνοιγμα τρεις σειρές μαύρα μεταξογάιταν. Γράφουμεν το σε περίπτωση που θέλετε να πάτε να ραφτείτε.
ΩΡΑ ΓΙΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗ! •
Αυτή είναι η περίοδος να εφοδιαστείτε με καινούριες γλάστρες, να ανανεώσετε το χώμα των φυτών σας, να τοποθετήσετε ένα σύστημα αυτόματου ποτίσματος. Το πόσα θα ξοδέψετε εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από εσάς. Κανονίστε πριν σφίξουν οι ζέστες, να βεβαιωθείτε ότι τα φυτά σας ποτίζονται σωστά: ρίξετε μια ματιά στο σύστημα ποτίσματος ότι λειτουργεί σωστά ή φροντίστε αν δεν υπάρχει αυτόματος ποτισμός να δίνεται στα φυτά σας τις απαιτούμενες ποσότητες νερού.
•
Κάτι πολύ σημαντικό είναι να ελέγξετε τις μασχάλες των φύλλων και κάτω από τα φύλλα για ενδεχόμενες προσβολές εντόμων. Προληπτικά, φυτέψτε κατιφέδες, που λέγεται ότι απωθούν τους νηματώδεις του εδάφους και λεβάντα, γιατί θεωρείται ότι απωθεί τη μελίγκρα.
•
Αν για δικούς σας λόγους μένετε μακρυά από τα βουνά και τις παραλίες, δεν πειράζει. Μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ σας σε ένα ολάνθιστο ευωδιαστό μπαλκόνι, το δικό σας. Αρκεί να φυτέψετε κοντά στα σημεία όπου συνήθως κάθεστε αγιόκλημα, γιασεμί, φούλι, λουίζα ή τριανταφυλλιές. Αναγκαίο είναι να μεταφέρετε τα φυτά που διακρίνονται για τα φύλλα τους (φυλλόδεντρο, δράκαινα, σεφλέρα) σε σκιερές θέσεις. Για να «καλύψετε» τις ηλιόλουστες θέσεις, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε γεράνια, πικροδάφνες και κάκτους. ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ 27
info@toutoukkinews.com
Κάθεσα ι κάπου με την π σου τζα αρέα ι είδες κ άτι που έκαμε ν σε α γελάσ εις; Είδ ε π ι γρ α φ ες μιαν ή ή ταπέ λλα τζαι “Ε όι.. Μ είπες όνο στη ν Κύπρο Στείλε μ ..”; ας την!!
Τα ττενεκκούθκια εν ξενόφερτον έθιμον, όμως ως Κυπραίοι εβάλαμεν τζαι τη δικήν μας πινελιάν! Τα άσπρα ττεμεκκούθκια εν η “νυφική” έκδοση. φώτο: Κωνσταντίνος
Σαν την Κύπρο εν έσσιει! Τούτο νομίζω μπορεί να το καταλάβει ο οποιοσδήποτε!!! Ζιβανία και δεν είμαι καλά! φώτο: Μαρία
Στείλτε μας παράξενες επιγραφές σε τοίχους που βλέπετε, ή ταπέλλες αλα Κυπριακά, ή οτιδήποτε είδατε και σας έκανε να γελάσετε. Γιατί να μην το μοιραστείτε και με άλλους. Η Κύπρος μας έχει ανάγκη που πλατύ χαμόγελο! Περιμένουμε τα e-mails σας στο
28 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ
info@toutoukkinews.com
ΑΝΕΚΔΟΤΟ Ο Παντελάκης επήαιννε σχολείο αλλά δεν εθκιάβαζε. Η μάνα του εφώναζεν του αλλά τούτος τίποτε. Όσπου μιαν ημέρα εσήκωσεν τον η δασκάλα: -Πες μας Παντελάκη σε παρακαλώ ένα όνομα που αρχίζει από ωμέγα. Ο Παντελάκης ανάπνευσε βαθιά, εγεμώσαν τα πνευμόνια του αέρα τζαι απάντησε: - Ωμέγας Αλέξανδρος κυρία!
ΚΑΘΑΡΟΓΛΩΣΣΙΑ
Τσέστος, τσεστίν, τσεστάστουρον.
ΠΑΡΟΙΜΙΑ
Την ευτζιήν μου να ‘σσιεις τζαι τον Μάη, να ρυάσεις! Σημασία: Την έλεγαν κυρίως για να χαρακτηρίσουν τον μήνα Μάιο. Μήνας που πάντα επιφυλάσσει καιρικές εκπλήξεις.
ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΛΑΪΒ ΦΡΟΜ ΣΑΪΠΡΟΥΣ!
(από το νηπιαγωγείο των Πλατρών Live!)
Τα Χριστούγεννα η ίδια δασκάλα εμιλούσε στους μαθητές της για τα δώρα που χάρησαν οι τρεις μάγοι στο Χριστό. -Παιδάκια οι τρεις μάγοι χάρησαν στο Χριστό σμίρνα, λιβάνι και χρυσό. Το συζήτησαν ξανά και ξανά και πέρασε η μέρα. Την επομένη μπαίνει η δασκάλα στην τάξη και ξεκινούν για λίγο χρόνο τη συζήτηση και ρωτά: -Θυμάστε να μου πείτε πια ήταν τα δώρα που χάρησαν οι τρεις μάγοι στο Χριστό; -Xρυσό -Μπράβο -Σμύρνα -Μπράβο, και το τελευταίο; -Εεεμμμ -Αρχίζει απο λ -Λουβάνα κυρία -Όι κουνουππίδι ρε μωρά!
Αν έσσιετε τζ΄εσείς ανέκδοτα Λάϊβ Φρομ Σάϊπρους, δικές σας αστείες ιστορίες, στείλετε μας τες τζαι θα τες κάμουμεν Τουτούκκιν!!
μήνυμα: 99 077 728 email: info@toutoukkinews.com, toutoukkinews@gmail.com facebook: Toutoukki Niouz FreePress
Μόνον
1.1¢
Η έκθεση θα είναι ανοικτή προς το κοινό από τις 25 μέχρι τις 27 Ιουλίου 2014. ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ: Παρασκευή: 19:00 - 21:00 Σάββατο-Κυριακή: 10:00 - 21:00 ΕΙΣΟΔΟΣ ΔΩΡΕΑΝ
Διοργανωτής:
Ομάδα Νεολαίας Καμιναριών ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ 29
2. Κυπριακό δημοτικό τραγούδι: «Ίντα τον θέλεις κόρη μου εσού τον........» 4. «Λιγάκι» στα κυπριακά. 6. Παραδοσιακός χορός. Υπάρχει γυναικείος και αντρικός. 9. Τίτλος κυπριακού δημοτικού τραγουδιού. Την ερωτεύτηκε ο Φράγκος ρήγας της Κύπρου, Πέτρος Α΄. Η ................. 12. Χωριό της επαρχίας Λάρνακας.
Untitled
1. Κυπριακή Παροιμία / φράση: «Η κουφή........ κάμνει». 3. Κυπριακή παροιμία: Ο αλουπός .... τζ’ ο νούρος του εφαίνετουν. 5. «Σεργιανίζω, κάνω περίπατο» στα κυπριακά. 7. «Άραγε» στα κυπριακά. 8. Παροιμία: Ζήσε Μάη μου να φάεις........ 10. Η γιορτή της μητέρας εν κάθε .......... Κυριακήν του Μάη. 11. Κυπριακό παραδοσιακό φαγητό.
30 ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ Across 2. Κυπριακό δημοτικό τραγούδι: «Ίντα τον θέλεις κόρη
Down 1. Κυπριακή Παροιμία / φράση: «Η κουφή........ κάμνει».
ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ: 2.ΔΑΣΟΝΟΜΟΝ, 4. ΝΑΚΚΟΥΡΙΝ, 6. ΚΑΡΤΖΙΛΑΜΑΣ, 9. ΡΟΔΑΦΝΟΥΣΑ, 12. ΑΓΓΛΙΣΙΔΕΣ ΚΑΘΕΤΑ : 1.ΚΟΥΦΟΥΘΚΙΑ, 3. ΕΧΩΝΝΕΤΟΥΝ, 5.ΘΚΙΑΝΕΥΚΟΥΜΑΙ, 7.ΑΤΖΙΑΠΙΣ, 8.ΤΡΙΦΥΛΛΙΝ, 10. ΔΕΥΤΕΡΗΝ, 11.ΡΕΣΙΝ
Παιδεύκει σας η Έλενα Καϊάφα
Επίπεδο δυσκολίας: 2/5 Χρόνος προετοιμασίας: 20 λεπτά Χρόνος μαγειρέματος: Περίπου 40 λεπτά Κάνει περίπου 3 μερίδες
Recipe available in English at www.afroditeskitchen.com
Συστατικά 3/4 φλιτζανιού ελαιόλαδο 3-4 κουταλιές της σούπας ψιλοκομμένο φρέσκο άνηθο 3 φρέσκα κρεμμυδάκια ψιλοκομμένα 2 τριμμένες ή πολτοποιημένες ντομάτες 1 κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη 1 και 1/2 φλιτζάνια φρέσκα ή κατεψυγμένα μπιζέλια 6 φρέσκες ή κατεψυγμένες καρδιές αγκινάρας (κομμένη στη μέση) 1 φλιτζάνι νερό χυμό από 1 και 1/2 λεμόνια αλάτι και πιπέρι
Συνταγή 1. Προσθέστε λάδι σε μια μεσαίου μεγέθους κατσαρόλα στο μάτι της κουζίνας σε υψηλή θερμοκρασία. Προσθέστε τα κρεμμυδάκια και τον άνηθο και σοτάρετε για περίπου 1 λεπτό, μέχρι τα κρεμμύδια να αρχίσουν να πέρνουν έντονο πράσινο χρώμα. 2. Προσθέστε τις τριμμένες ντομάτες και τη ζάχαρη. Χαμηλώστε λίγο τη φωτιά, ανακατέψετε και σκεπάστε με το πώμα. Αφήστε για περίπου 10 λεπτά, ανακατεύοντας κατά διαστήματα. 3. Προσθέστε τις αγκινάρες, τα μπιζέλια, το νερό, το αλάτι και το πιπέρι . Αφήστε να πάρει βράση. Στη συνέχεια καλύψτε αμέσως την κατσαρόλα με πώμα, χαμηλώστε τη φωτιά και αφήστε να σιγοβράσει για 30 λεπτά. Ανακατεύετε κατά διαστήματα. 4. Μετά από 30 λεπτά, σβήστε τη φωτιά και προσθέστε το χυμό λεμονιού. Μην ανακατεύετε, απλά ανακινήστε το τηγάνι για να διανεμηθεί. Καλύψτε και αφήστε το για περίπου δέκα λεπτά πριν το σερβίρετε. © Aφrodite’s Kitchen (Photographs & Recipe) ΤΟΥΤΟΥΚΚΙ ΝΙΟΥΖ 31
[έρκεται!]