Vaca Pinta 29. Edición en galego by Transmedia Comunicación

Revista técnica do vacún leiteiro | N.º 29 febreiro 2022 | Edición en galego

• JORGE SANTISO E FRANCISCO SINEIRO DEBULLAN AS CARACTERÍSTICAS DO ÍNDICE INLAC A3 • DESMONTAMOS MITOS SOBRE O CONSUMO DE LÁCTEOS CON CARLOS SPUCH • CON LUPA: PERCORREMOS 40 ANOS DO SECTOR DA MAN DE QUIM BAUCELLS • NA GRANXA: SAT AS PANDAS (LUGO) • CONTA LÁCTEA, UNHA FERRAMENTA PARA CALCULAR OS CUSTOS DE PRODUCIÓN • ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

vp029_portada_galego.indd 1

2/3/22 11:41

UN PASO MÁIS: A EVOLUCIÓN DUN MESMO CONCEPTO

-DairyProQ

Edición 2021

•

Unha nova xeración de robots de muxido para unha maior rendibilidade nas granxas

•

De 18 a 20 muxidos máis por box

•

Ata un 10 % máis de vacas en muxido

•

Fluxos de leite máis altos, menores tempos de muxido

•

91 % de sensibilidade na detección de celos con CowScout

•

Aforro de tempo de traballo

interior_portada1_normal.indd 1

•

Maior produtividade

25/2/22 14:34

Adeus aos tempos mortos

•

O lavado e a desinfección entre muxidos redúcense 26 segundos: máis tempo para muxidos

•

Menor tempo de colocación grazas á cámara G5

•

Redución do tempo de estancia en box: 30 segundos menos por muxido

•

Novo modo de separación para vacas tratadas

•

Muxido en liña baixa para o óptimo coidado dos tetos

•

Sensor M6850: reconto de células somáticas en tempo real e sen custos engadidos asociados a reactivos

•

O único robot do mercado que avalía e pode separar o leite individualmente por cuartos

•

In-Liner Everything: menos gasto en consumibles

Excelencia en muxido e calidade de leite

Máis sostible •

Redución dun 35 % nos custos operativos

•

Redución dos consumos en enerxía e auga, ata 2.500 €/ano

•

Ata 4 robots nunha unidade de subministracións

•

Optimización do servizo e mantemento

*Clientes que xa teñan un robot da serie DairyProQ, Monobox ou DairyRobot R9500 poderán beneficiarse das vantaxes da nova Edición 2021 cos paquetes de actualización. *Datos extraídos de varias granxas onde se traballa coa actualización Edición 2021 de R9500.

Todos os detalles da Edición 2021 e as primeiras experiencias dos nosos clientes, en vídeo interior_portada2_normal.indd 1

25/2/22 14:34

vp029_anuncio_Ascol_normal.indd 2

22/2/22 12:23

SUMARIO

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE Marcos Sánchez DESEÑO E MAQUETACIÓN Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Sabela Díaz, Silvia Gayoso EDICIÓN E REDACCIÓN Alexandra Cabaleiro, Noelia Cortizo, Begoña Gómez, Gemma Martínez, María Melle FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido COLABORAN NESTE NÚMERO Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Jorge Santiso, Francisco Sineiro, Quim Baucells, Juan José Sánchez, Antón Camarero, Alexandre Udina, Joel Presa, María Hermida, Israel Flamenbaum, Alessia Tondo, DarioPasetti, Almudena Molinero, Seve Fernández, Jesús Cantalapiedra, Joaquim Lima, José Pedro Araújo, Marcio Vargas, Mercedes Camiña ENDEREZO Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISNI: 0000 0004 7662 5947 ISBN: 978-84-09-38654-3 Tiraxe do número actual: 16.800 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

Repasamos, a través da experiencia profesional do veterinario Quim Baucells, a evolución do papel do buiatra en España nos últimos corenta anos

Coñecer o segredo da alta produtividade en SAT As Pandas era o obxectivo da nosa visita a esta granxa lucense. Juan José Pernas e Moisés Vispalia reveláronnolo

OPINIÓN

SAÚDE PODAL

Lexislar de costas ao sector. Xoán Ramón Alvite ............................................. 8

Saúde podal desde o día un ............................ 94

FORMACIÓN ANEMBE

CONTRATOS O Índice InLac A3 para indexar os contratos do leite ...............................................18 Conta Láctea, a aplicación creada para aumentar o poder negociador dos gandeiros sobre os prezos do leite .................... 26

O LEITE Falamos con Carlos Spuch, investigador do Instituto de Investigación Sanitaria Galicia Sur ........ 32

CON LUPA Catro décadas na vida dun buiatra ............................ 38

ACTUALIDADE Que cambios incorpora a nova normativa sobre medicamentos veterinarios?........................ 48

NA GRANXA

Transmedia pertence a: O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:

Certificado PEFC

Este producto procede de bosques gestionados de forma sostenible y fuentes controladas

PEFC/14-38-00071

www.pefc.es

SAT As Pandas. Vilalba (Lugo) ........................... 56

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA Adaptarse ou morrer: sustentabilidade na produción de forraxes ensiladas ........................... 102 Pautas de manexo para forraxes ricas en leguminosas ..................................................... 114 Ensilado de pradeira: vantaxes dunha análise avanzada (I) .......................................................... 122

ESTRÉS POR CALOR Necesítase máis dun verán para arrefriar adecuadamente as vacas ....................... 128

MANEXO Utilidades e realidades do uso de datos na granxa ..................................................... 134 Suplementación de vacas secas con oligoelementos inxectables: un estudo de retorno económico .......................................... 144

ECONOMÍA Perspectivas do mercado do leite e os produtos lácteos na Unión Europea ata o ano 2031 ......................................................... 148

INVESTIGACIÓN Dairy for Future, un proxecto para establecer unha etiquetaxe específica de leite respectuoso co medio ambiente ............................................ 74

Auditada por: Distribución media durante o ano 2021: 17.204 exemplares

www.vacapinta.com

Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:

transmedia@ctransmedia.com 675 974 194 @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv 02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 3

vp029_sumario_galego.indd 3

1/3/22 22:28

C A M PA Ñ A DE FORRAJE

2022

NOVACAT Segadoras de discos suspendidas, arrastradas y combinadas

HIT Rastrillos henificadores suspendidos y arrastrados

TOP Rastrillos hileradores suspendidos y arrastrados

IMPRESS Rotoempacadoras de cámara fija y variable

FARO, EUROPROFI, TORRO y JUMBO Remolques autocargadores

vp029_anuncio_duran.indd 4

18/2/22 14:21

En Durán Maquinaria te ofrecemos las

mejores soluciones en equipos de siega y recolección de forraje con la mayor inmediatez PROGLIDE

F5000

Segadoras

Rotoempacadoras de cámara fija

FUSION

V6 Rotoempacadoras de cámara variable

Rotoempacadoras-encintadoras combinadas: • Modelo Fusion 3 Plus con aplicación de lámina plástica en la cámara de empacado • Modelo Fusion Vario, de cámara variable

ENCINTADORAS Encintadoras de pacas redondas y cuadradas

FR FORAGE CRUISER Picadoras de forraje

Campaña de forraje 2022 EN VÍDEO

KXON Remolque multifunción Síguenosen: en: Síguenos

O Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

vp029_anuncio_duran.indd 5

18/2/22 14:21

EDITORIAL

FACENDO CAMIÑO

in que o tempo voa e algo de certo debe de haber nesa afirmación porque, nun visto e non visto, chegamos ao cuarto aniversario desta cabeceira. E xa van vinte e nove. Facemos un repaso polo que foi a evolución de Vaca Pinta e, se de algo nos alegramos, é de ver que a nosa revista soubo cumprir –unhas veces mellor, outras con maiores dificultades– coa razón de ser pola que xurdiu: ofrecerlle ao sector un medio especializado e que dese conta tanto das últimas informacións como dos avances técnicos máis sobresaíntes. No entanto, tamén é notable a evolución, sempre necesaria, que tivo desde a súa aparición. Pulimos o fondo e a forma, definimos as nosas liñas de traballo e presentamos novas apostas que axudaron a reforzar o noso compromiso por innovar e mostrar da forma máis atractiva e relevante posible o contido. Neste sentido, este último número é outro paso adiante na aposta pola introdución continua de melloras, pero no que non deixamos de lado os traballos que nos deron entidade dende o día un. Desta maneira, xunto cunha selección dos mellores artigos técnicos (nesta ocasión, cun especial sobre o ensilado de herba) e as habituais reportaxes e entrevistas en profundidade, recollemos tamén as novidades sobre normativa en medicina veterinaria (un tema chamado a ser protagonista durante os próximos meses), expoñemos as recentes propostas sobre etiquetaxe láctea e poñemos o foco nos contratos lácteos. Sobre este punto final quixemos incidir especialmente agora que os produtores están en época de renegociado dos contratos coa industria. Os últimos meses foron especialmente convulsos e prevese que isto se reflicta nos novos prezos de pago, pero, para iso, é fundamental contar con ferramentas xustas que permitan establecer un valor do produto de acordo cuns datos que reflictan de maneira clara e concisa parámetros esenciais, como son os custos de pro-

galego.indd 6

dución. Neste número, esperando que poidan servir de axuda, presentámosvos os pormenores de dúas delas: a aplicación Conta Láctea e o Índice InLac A3. É inaceptable que se siga xogando co pan dos traballadores e, nun sector que avanza inexorablemente cara á profesionalización e a tecnificación, cremos que contar con datos contrastados –de produción, de calidades, de benestar animal, de custos… –que apoien calquera reclamo é a mellor defensa que se pode presentar. Así, tratando sempre de achegar contidos que poidan axudar dalgunha maneira a mellorar a situación dos nosos lectores, é como fomos facendo camiño e este é o rumbo que nos propoñemos manter nos vindeiros anos. No que se refire a retos futuros, o principal, está claro, non só pasará por manterse, senón tamén por seguir desenvolvendo novas propostas –a propósito, as suxestións sempre son benvidas– e máis canles de comunicación convosco. En definitiva, o obxectivo é seguir andando (que non é pouco) e, sobre todo, facelo tan ben acompañados como o estivemos ata o de agora. Non haberá mellor agasallo.

25/2/22 13:19

InnovacIón, compromIso y garantía

CaRgaDORaS muy vERSáTILES gRaN CapaCIDaD DE gIRO ELEvaCIóN DESDE 600 kg a 2600 kg

IDorEs DIsTrIbu o Para luG as y asTurI

¡CONSÚLTANOS SIN COMPROMISO!

NoVEDaD IN PrEcIo s NcIa comPETE s! ENo ¡coNsúlT

NoVEDaD

CEpILLO baRREDOR CON CazO DE 1.80, 2.20 y 2.40 m

RODILLOS agRíCOLaS aRRaSTRaDOS auTONIvELaNTES DESDE 3,5m a 15m

ar l u Irc Erra c Ía sa T m o o N Eco Da N % 100

Nos coNsúlTa y s Io PrEc IN PruEba s Iso m o r P m co

NIvELaDORa avíCOLa apTa paRa SERRIN, CaSCaRILLa, vIRuTa, paLLETS y CuaLquIER TIpO DE paja. paRa aNCLajE a 3º puNTO y paRa paLaS agRíCOLaS O TELESCópICaS

EXTENDEDOR DE SILO TambOR Ø 80, 90 y 100. SIEmpRE gaLvaNIzaDOS.

www.corbarsll.com

maQuINarIa aGrÍcola corbar, s.l. poligono Industrial O morelle, nave 4 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

vp029_publi_corbar.indd 7

16/2/22 11:21

ESTAMOS ONDE TEMOS QUE ESTAR

Vaca Pinta cumpre 4 anos e certifica a súa tiraxe anual por cuarta vez É o cuarto ano consecutivo que, Vaca Pinta, a revista técnica do vacún leiteiro, certifica de maneira oficial a súa tiraxe correspondente a 2021. Acreditamos así unha tiraxe media de 17.204 exemplares por número, que se distribúen entre gandeiros, veterinarios, técnicos, casas comerciais e demais profesionais do sector vacún leiteiro de España e Portugal, tanto por correo postal como a través de asociacións e cooperativas coas que colaboramos. A entidade oficial encargada de realizar as auditorías de audiencia OJD, para medios de pago, e PGD, para medios gratuítos, é Información e Control de Publicacións SA.

ÚNICA EN MEDIR OS DATOS No noso empeño por traballar coa máxima transparencia cos nosos lectores e os nosos anunciantes, cremos esencial a medición de datos de maneira oficial. Por iso, estamos moi orgullosos de poder defender que, entre as revistas de gandería de España, Vaca Pinta é a única en auditar a súa tiraxe.

taformas, convértese no medio de comunicación referente do sector vacún de leite na península ibérica, tanto pola calidade do contido como pola diversidade de formatos ofrecidos. Así o referendan os nosos lectores, seguidores e anunciantes.

REFERENCIA NO SECTOR Durante 2021 reforzamos os contidos da nosa revista impresa e continuamos potenciando a nosa presenza on-line. A revista Vaca Pinta é líder en distribución e, xunto ao resto de pla-

concesionario oFiciaL neW HoLLanD para LuGo, asturias y cantabria

D p y

8 | Vaca Pinta n.º 10 | 05.2019

vp029_auditoriaPGD_galego.indd 8

25/2/22 14:18

CHEGAMOS A ONDE TEMOS QUE CHEGAR

CERTIFICADO COMPLETO EN www.vacapinta.com/certificacion-pgd

GRAZAS por facernos líderes!

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

DistribuiDores soLÁ para GaLicia, asturias y cantabria

05.2019 | Vaca Pinta n.º 10 | 9

vp029_auditoriaPGD_galego.indd 9

25/2/22 14:18

OPINIÓN

Lexislar de costas ao sector

Xoán Ramón Alvite Colaborador de La Voz de Galicia, especialista en gandería

DE POUCO SERVEN AS CONSULTAS PÚBLICAS, OS TRÁMITES DE AUDIENCIA, AS ALEGACIÓNS OU OS RECURSOS POSTERIORES SE NON HAI VONTADE DE ESCOITAR TODAS AS PARTES

upoño que non se sorprenderán se lles digo que o sector gandeiro ten un serio problema coa Administración. CON TODA, así en maiúscula e en xeral, para non ferir a sensibilidade ideolóxica de ninguén e tamén, dito sexa de paso, porque creo que este asunto non depende da cor política do gobernante de quenda. Ao contrario, véxoo máis como unha consecuencia da falta de vontade e da ausencia dun compromiso inequívoco co campo, circunstancia que, paradoxalmente, non se dá noutros países europeos, líderes e referentes absolutos no ámbito agrogandeiro. No noso, por exemplo, levan anos lexislando de costas ao sector e parecen dispostos a seguir facéndoo. De pouco serven as consultas públicas, os trámites de audiencia as alegacións ou os recursos posteriores se non hai vontade de escoitar todas as partes, sobre todo as afectadas polas normas que se pretenden poñer en marcha. Unha simple análise do ocorrido durante os últimos anos deixa ás claras que a tan loada“participación pública en proxectos normativos” non é máis que unha mera formalidade lexislativa. O último exemplo disto é o decreto polo que se establece nas normas básicas de ordenación das granxas bovinas, un paquete normativo do que, cando era un simple borrador de traballo, xa temos falado aquí e que, varios meses e unha consulta pública despois, vai camiño de converterse na principal lei que regulará o funcionamento das ganderías, tanto das de nova construción como das xa existentes que deberán, nun prazo xa

estipulado de tempo, adaptarse ás referidas disposicións ministeriais. Unha vez máis, preténdese regular o funcionamento do sector pero sen ter en conta ao propio sector e, o que aínda resulta máis grave, sen aplicar o sentido común que se lles presupón aos lexisladores. De feito, da proposta inicial presentada polo Ministerio de Agricultura só se retirou o punto –imposible de cumprir en Galicia, onde se asentan case a metade das granxas de todo o Estado– no que se establecía unha distancia mínima de 500 metros entre establos e, á súa vez, entre estes e os núcleos de poboación. E isto con matizacións, porque se segue a manter, contra o criterio das organizacións profesionais agrarias, unha separación de polo menos 100 metros con outras explotacións para os establos do grupo 2 –de 21 a 180 UGM– e de 300 metros para as do grupo 3, que son as que teñen entre 181 e 850 UGM. O demais foron meros retoques estilísticos ou maiores concrecións nalgúns puntos que se supuñan ambiguos na súa redacción inicial e que, por tanto, eran susceptibles de derivar en interpretacións contraditorias. Asunto este último, por certo, do que seguen sen librarse varios aspectos do novo articulado, como é o caso dos relativos á xestión dos xurros ou o papel que desempeñarán os veterinarios de referencia que deben designar as granxas. Tampouco se tocou, nin se tocará, a clasificación das granxas en función do número de animais. Así é que, cando o decreto entre en vigor, unha gandería de 21 vacas estará sometida,

10 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_opinion_alvite_galego.indd 10

25/2/22 10:22

OPINIÓN

O VERDADEIRAMENTE GRAVE DO ASUNTO QUE NOS OCUPA SEGUE A SER O ENORME DESCOÑECEMENTO QUE EXISTE DA REALIDADE DO SECTOR LÁCTEO, TANTO POR PARTE DO CONXUNTO DA POBOACIÓN [...] COMO POLA DOS REPRESENTANTES POLÍTICOS

en liñas xerais, á mesma regulación que outra que teña 180. De verdade, alguén medianamente sensato pode pensar que se lle pode esixir o mesmo a unha explotación con 181 cabezas que a outra que teña 850? As normas poden ser idénticas para unha granxa cunha base territorial ampla que para outra que non dispoña de terras? Aínda lles digo máis, existe o mesmo risco zoosanitario nunha explotación leiteira que nunha porcina ou avícola? Evidentemente, non. E esa é a cuestión de fondo de todo isto: o incomprensible interese por equiparar normas entre sectores que pouco ou nada teñen que ver entre si. Carece da máis mínima lóxica facer táboa rasa. Igualarnos a todos cos peores e non atender a criterios tan importantes como a eficiencia, a sustentabilidade ou o coidado ambiental que levan anos caracterizando a produción de leite en España. Porque, que non se engane ninguén, os gandeiros non están contra as normas. Ao contrario, son os máis interesados en que as haxa e en cumprilas, dado que diso depende o seu futuro. Hai anos que Europa llo deixou claro, así que por aí non busquen o problema. De feito, como ben saben a pouco que estean vinculados co sector, a cantidade de leis, decretos, directivas ou regulamentos –só no referente á identificación e rexistro do gando bovino hai case unha vintena de normas diferentes– que deben cumprir as ganderías lácteas resulta sorprendente. Aínda así, a inmensa maioría cúmprenas ao pé da letra porque, de facelo, depende o poder seguir no mercado.

Con todo, o verdadeiramente grave do asunto que nos ocupa segue a ser o enorme descoñecemento que existe da realidade do sector lácteo, tanto por parte do conxunto da poboación –neste aspecto os gandeiros deben facer autocrítica e traballar para corrixilo– como dos representantes políticos que, por acción ou por omisión, non deixan de meter a pata coas súas actuacións e declaracións. Sen ir máis lonxe, miren o que desencadeou o ministro Garzón por non ter claro que o que non é extensivo non ten por que ser macrogranxa nin intensivo, que non todo o intensivo é malo, nin que todo o extensivo é rendible ou sustentable. Estou convencido de que o 80 % dos que aqueles días opinaron do tema non visitaron unha granxa láctea na súa vida e, con todo, crían ter a razón absoluta no que dicían. E nesas estamos. Tendo que preocuparnos, non só dos baixos prezos do leite ou do caros que se puxeron o penso, o gasóleo ou os fertilizantes, senón tamén do que lexisle o goberno de quenda e mesmo do que pense a xente sobre o que fas. Definitivamente, dedicarse a isto está moi mal pagado.

02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 11

vp029_opinion_alvite_galego.indd 11

25/2/22 10:22

Gomas e camas para vacas Limpezas automáticas distribución material gandeiro

Estabulacións libres

MÁIS DA M ETADE DAS VACA S GALEGA S COMEN O UD CORNADIZ ORMEN EN AS, CUBÍC ULOS OU CAMA S VENDID AS POR NÓS

MELLORES GANDERÍAS

ELIXEN OS NOSOS PRODUTOS TUBULAR BOVINO

Gomas e Camas para Vacas

vp029_publi_dismagan_galego.indd 12

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

2/3/22 15:55

CUBÍCULOS FLEXIBLES

S N OS

PROPIO ALMACÉN AÑA E EN ESP ÍAS GARANT POR AS OFRECID GÁN DISMA

los s u e c í ub idad e a c en 0 un osll s o 00 m ert 300. xudá . p ex de e a ión s e s o c ior mái mol stala a m n rá in os a, co seso r a s a mo añ . A liz So Esp idas rea de end v

POSIBILIDADE DE VISITAR VARIAS OBRAS PROPIAS CON CUBÍCULOS INSTALADOS Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servicio Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es distribución material gandeiro

vp029_publi_dismagan_galego.indd 13

2/3/22 11:42

Ao Excmo. Sr. Pedro Sánchez Castejón, presidente do Goberno de España

nembe é a única e máis representativa asociación de veterinarios especialistas en vacún de España e, como tal, séntese na obrigan de facer pública e facerlle coñecer a nosa posición ante a cantidade de opinións que se están a lanzar estes días nos medios de comunicación sobre o noso sector e as súas producións. Non nos cabe dúbida de que as empresas gandeiras que asesoramos constitúen verdadeiros estándares de calidade e tecnoloxía. O problema é que estas empresas non saben usar a comunicación para visualizarse, nin os seus gobernos se encargaron de facilitárllelo, ante unha sociedade cada vez máis distanciada e desinformada acerca do rural. Con todo, as empresas gandeiras producen produtos saudables a prezos alcanzables para todas as economías grazas ao seu investimento continuo en tecnoloxía e á técnica veterinaria aplicada desde hai máis de cinco décadas en España. Como principais interesados, gustaríanos facerlles notar que non se comunica desde os gobernos que os veterinarios somos garantes da calidade dos produtos co noso servizo e asesoramento, pero é que, ademais, traballamos para vostedes como funcionarios en matadoiros, áreas gandeiras, alfándegas, industrias e ministerios facendo cumprir as leis de seguridade alimentaria que vostedes aproban. É importante ter en conta que a sociedade actual é moi vulnerable á influencia de macroempresas e macronegocios que nos ditan o que hai que vestir, ou neste caso comer, baseado no gran poder que lles dá o seu control da información e da comunicación. Isto vai moi ligado ao feito de que as empresas promotoras da carne artificial son macroempresas, movidas por grandes fondos de investimento e grandes fortunas, que utilizan ben a comunicación e que promulgan a diminución a mínimos da gandería polo seu propio interese comercial e non polo ambiental. Como sanitarios debemos alertar de que as consecuencias sanitarias, alérxicas ou de intolerancias alimentarias son e serán descoñecidas na carne artificial e un perigo de saúde pública. En contraposición, podemos afir-

mar que a proteína de orixe animal é unha garantía de consumo saudable, de vitaminas e aminoácidos esenciais e unha columna onde se constrúe o noso desenvolvemento antropolóxico. Consideramos importante matizar que o termo ‘macrogranxa’ se asocia xeralmente a un gran número de animais, lobbies da carne e parece que grandes beneficios, cando agora mesmo o sector está a tentar visualizar que se traballa a perdas en granxas grandes ou explotacións familiares. Por poñer un exemplo real: unha granxa de 500 vacas de leite, en teoría macrogranxa, necesita manter 1.000 animais vivos para darlles un soldo digno a unhas 10 persoas, o cal cremos que se parece máis ao concepto dunha peme que ao dunha macroempresa. Estas pemes gandeiras normalmente danlles traballo a familias de inmigrantes que acaban plenamente integradas no medio rural. A calidade da carne de vacún non está ligada ao modelo de explotación. Depende de factores como raza, idade, alimentación, transporte, sacrificio, conservación, maduración e mesmo corte carniceiro, e todos estes factores inflúen tanto no intensivo coma no extensivo. A FAO corrixiu en varias ocasións os seus cálculos de emisión de gases de efecto invernadoiro rebaixándoos. Desde moitos estamentos técnico-veterinarios a nivel mundial pídense novas revisións, pois segue a haber o erros de cálculo e un agravio comparativo ao comparar o metano, que é un gas degradable e reciclable, coa combustión de hidrocarburos fósiles que lanzan ao medio ambiente GEI que anteriormente non existían. En todo caso, como non pode ser doutra maneira, poñémonos á súa disposición co maior espírito construtivo para axudar a salvar esta situación ou futuras, sen comprometer a produción gandeira nin os técnicos que estamos detrás dela. O reto pasa por unha comunicación eficiente e certeira do noso sector coa sociedade, para o que necesita do apoio inequívoco do Goberno. Atentamente, Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe)

14 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_anembe_galego.indd 14

2/3/22 10:39

POWER TECHNOLOGY

RED DE CONCESIONARIOS

DISTRIBUIDOR OfIcIal De mccORmIck eN GalIcIa

AGROFORESTAL ROUCO SLU C/ Xistral, n.º 23 27770 Valadouro · Lugo Tfno.: 982 574 613

TAIL MAQUINARIA Parque empresarial de Xinzo, Parcela 12 32630 Xinzo de Limia · Ourense Tfno.: 988 550 502

TALLERES MOSFER SC P. Ind. Monterroso, Parcela 14 27560 Monterroso · Lugo Tfno.: 982 378 011

TALLERES JOMABE SL C/ Arenal, n.º 52 36500 Lalín · Pontevedra Tfno.: 986 780 272

PABLO GONZÁLEZ RODRÍGUEZ C/ Fonteboa, n.º 1 32570 Maside · Ourense Tfno.: 696 687 726

AGROCOSME SL Estrada de Tui, n.º 25, Cela 36415 Mos · Pontevedra Tfno.: 986 344 599

CIAL. AGRÍCOLA Y CERRAJERA F. CHAVES SL Tanoira, n.º 17, Padrenda 36968 Meaño · Pontevedra Tfno.: 986 747 243

Lugar Corrillos, 31 AC-223 km 15,8 15685 Mesía · A Coruña | Tfno.: 881 060 218 vp029_anuncio_duracor.indd 15

18/2/22 11:11

elmega@elmega.com

+34 981 88 05 50

180

CUBÍCULOS FLEXIBLES

Este establo, situado en Bama ha apostado por un mayor descanso y de mejor calidad para sus animales. Incrementará su productividad gracias a aumentar el tiempo de reposo.

vp029_publi_elmega.indd 16

16/2/22 11:29

•

Desde 1975

•

PERMANENTE DE MATERIAL ORIGINAL

DISTRIBUIROR DIRECTO AUTORIZADO EN ESPAÑAÑA Y PORTUGAL

vp029_publi_elmega.indd 17

16/2/22 11:29

CONTRATOS

Gráfico 1. Evolución dos prezos do leite en España e nos países da nosa contorna (5EM) e prezo indexado InLac A (€/100 kg) 42 40 38 36 34 32 30

28 26 24

INLAC A

FEGA

5EM

22 20

O Índice InLac A3 para indexar os contratos do leite Durante marzo serán moitos os gandeiros que terán que enfrontar a renovación dos seus contratos lácteos, motivo polo que nos parece oportuna unha explicación do funcionamento do Índice A3, unha das referencias que propón a Interprofesional Láctea para indexar os contratos a prezo variable.

Jorge Santiso, Francisco Sineiro Ecoagrasoc, Universidade de Santiago de Compostela (USC)

a actual situación de incerteza do mercado nos prezos do leite, pensos, enerxía e fertilizantes, unha cuestión que lles afecta tanto aos produtores de leite como á industria é como asegurarse de que o prezo do contrato se adapte á evolución futura dos mercados.

Os contratos asinados a un “prezo razoable” poderían quedar fóra do mercado ao cabo duns meses se cambian as condicións actuais. De aí o risco dos contratos a prezo fixo e a nosa recomendación de optar por un prezo variable indexado, isto é, ligado á evolución dos mercados. Á fin e ao cabo, a indexación de prezos é a norma seguida tamén no campo das pensións, os convenios laborais e contratos como os de alugamento de vivenda revisables de acordo co índice de prezos ao consumo (IPC).

Para esta indexación de prezos, o sector lácteo conta cos índices elaborados pola Interprofesional Láctea (InLac), baseados nun estudo das características do sector lácteo español e o seguimento de experiencias similares en Francia. Cunha metodoloxía elaborada por un equipo da Universidade de Santiago, os índices InLac A viñéronse publicando desde 2011 na web da Interprofesional Láctea. O obxectivo deste artigo é explicar as bases dos Índices InLac e a súa aplicación práctica. O importante é ter claro que os resultados finais están contrastados e que os prezos que resulten da súa aplicación teñen a garantía de que os contratos indexados “non se saen do mercado”, o que, na práctica, pode evitar tensións entre produtores de leite e industrias.

A COHERENCIA DOS ÍNDICES INLAC A En 2017 a InLac encargou ao mesmo equipo da USC unha análise (ver gráfico 1) de coherencia do Índice A. Desta análise resultou que a evolución dos prezos indexados era

18 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_contratos_inlac_galego_SABE.indd 18

25/2/22 10:49

CONTRATOS

moi próxima á evolución dos prezos medios do mercado para o período 2011-2016; en 2017, en cambio, ofrecía diverxencias debidas a un comportamento anómalo dos prezos do leite en España, que rexistraban unha evolución plana en contraste coa forte recuperación de prezos que se viña observando nos países da nosa contorna. A este comportamento anómalo terían contribuído factores como o predominio dos contratos con prezo fixo e/ou con prezo referenciado ao prezo FEGA. Cos resultados da análise de coherencia realizada, o Índice A quedaba plenamente validado, aínda que se aconsellaba a súa revisión para adaptalo aos cambios rexistrados no sector lácteo español, consecuencia sobre todo dos aumentos na produción de leite tras a supresión das cotas. A partir destas conclusións elaboráronse os novos Índices InLac, etiquetados como ”A2” e ”A3”. Ambos os índices teñen as mesmas bases e método de cálculo, e a súa única diferenza é que o A3 é o

resultado de acoutar o A2, un concepto que trataremos de explicar ao final.

COMPOÑENTES DOS ÍNDICES INLAC A2 E A3 Para a elaboración dos Índices InLac A2 e A3 seleccionáronse seis indicadores que reflicten a evolución dos custos de produción, dos prezos do leite noutros países e dos prezos dos principais produtos lácteos. Indicador pensos. Representa os custos de produción de leite e a fonte de información é o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA). Indicador 5EM. Reflicte os prezos do leite nos cinco países de maior interese para España como orixe das importacións de produtos lácteos (Francia, Portugal, Alemaña, Países Baixos e Dinamarca). Indicador IPRI (índice de prezos industriais). Recolle a evolución dos prezos dos produtos lácteos á saída de fábrica e, polo tanto, a valorización do leite utilizado como materia prima na industria láctea.

OS INDICADORES REFLICTEN A EVOLUCIÓN DOS CUSTOS DE PRODUCIÓN, DOS PREZOS DO LEITE NOUTROS PAÍSES E DOS PREZOS DOS PRINCIPAIS PRODUTOS LÁCTEOS

Carros Mezcladores Autopropulsados

- Modelos de 1 y 2 sinfines, de 11 a 33m3. - 4 a 6 cilindros, potencia de 170-260 CV. - Canal de carga de 800mm de ancho.

- 3 modos de conducción. - 2 versiones, Ecomix (Granjas) y Ecomode (Cumas). - 8 velocidades de Sinfin y 3 velocidades de fresado. Farming Coruña Lugar Campoduro - Céltigos N-634 km.687 15686 - Frades Telf. 881 254 681 administracioncoruna@farming-agricola.com www.farmingagricola.com

02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 19

vp029_contratos_inlac_galego_SABE.indd 19

25/2/22 10:49

CONTRATOS

Evolución de los precios de la leche (€/100 kg) en el año 2021

Gráfico 2. Evolución dos prezos indexados INLAC A31, FEGA e 5EM (€/100 kg)

45 40.0 40

38.6 35.2

35 30 25

Simulación Inlac A3 (*)

FEGA

5EM

20 Xan

Feb

Mar

Abr

Mai

1Precio indexado tomando como inicial el 1

Xuñ

Xul

Ago

Set

Out

Nov

precio FEGA promedio oct-dic de 2020

Prezo indexado tomando como inicial o prezo FEGA media out-dec de 2020

OS ÍNDICES INLAC NON FIXAN O PREZO DO LEITE, SENÓN A SÚA EVOLUCIÓN AO LONGO DO CONTRATO

Cada un destes indicadores leva a índices con base 100 en 2016 e a cada un dos índices resultantes asígnaselle un peso ou ponderación. As ponderacións, expresadas en tantos por cento, estimáronse en base ao impacto previsible de cada indicador no mercado do leite en orixe, de acordo coas características do sector lácteo español: Indicadores Prezo de pensos de vacas de leite Prezo do leite dos 5 Estados membros (5EM) IPRI (fabricación de produtos lácteos)

Os outros tres indicadores expresan a dinámica dos tres grupos de produtos máis importantes nos mercados internacionais: a manteiga, o leite desnatado en po e os queixos. A evolución dos respectivos prezos reflicte a situación de equilibrio ou desequilibrio global no sector: subidas de prezos nestes produtos indican escaseza de leite como materia prima, desencadeando tensións alcistas nos prezos do leite en orixe, e, pola contra, as caídas dos seus prezos acábanse trasladando ao campo con prezos á baixa.

Ponderación 19 % 19 % 25 %

Prezo da materia graxa

19 %

Prezo dos queixos

11 %

Prezo do leite desnatado en po Total dos seis indicadores

7% 100 %

Como resultado final da ponderación obtense o Índice A2, publicado regularmente na web de InLac. O Índice A3 resulta da acoutación do A2 en previsión de situacións extremas e atípicas que poidan darse nos mercados lácteos. A acoutación permite adaptar a evolución do índice á dos prezos nos países da nosa contorna (indicador 5EM), cunha marxe de +/-5 %.

En xeral, a evolución do Índice A2 mantense dentro desta marxe, polo que a acoutación apenas implica efectos e os índices A2 e A3 presentan diferenzas de escasa contía e limitadas a puntos moi concretos.

UN PREZO INICIAL PACTADO SOBRE O QUE SE APLICA O ÍNDICE É importante sinalar que os índices InLac non fixan o prezo do leite, senón a súa evolución ao longo do contrato. É necesario, polo tanto, partir dun prezo inicial pactado entre as partes sobre o que se aplica a variación do índice. No gráfico 2 móstrase a evolución dos prezos que resultarían dunha indexación co Índice A3 desde xaneiro de 2021, tomando como prezo inicial a media FEGA no último trimestre de 2020. A comparación dos perfís do prezo indexado co do prezo FEGA e o dos países da nosa contorna (5EM) mostra como a indexación recolle as tendencias xerais de prezos. No exemplo de 2021 os prezos indexados seguirían unha evolución positiva acorde coas subidas dos custos de produción e cos prezos dos produtos lácteos, mentres que os prezos realmente percibidos polos produtores (a serie FEGA) tardaron en reaccionar, lastrados por unha maioría de

20 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_contratos_inlac_galego_SABE.indd 20

1/3/22 22:32

ANTICIPA TU

Contigo desde el principio Nuestros especialistas te ayudarán en todo lo que necesites para que gestiones de la forma más fácil y rápida, el anticipo de tu PAC 1. Santander, por ti los primeros. Consigue una suscripción al cuaderno de campo digital 2 solo por anticipar un mínimo de 2.500€.

1. Operación sujeta a previa aprobación por parte del banco. Consulta condiciones en tu oficina o en bancosantander.es 2. Oferta válida hasta el 31.12.2022, una suscripción por cada NIF/CIF. Suscripción válida hasta el 31.12.2022. La promoción no incluye retribución en efectivo. Retribución en especie a efectos fiscales y sujeta a ingreso a cuenta según normativa fiscal vigente.

vp029_publi_santander.indd 21

18/2/22 10:22

CONTRATOS

Gráfico 3. Simulación de indexación a InLac A32 e comparación cos prezos 5EM (€/100 kg) no período 2016-2021

Evolución de los precios (€/100 kg) en el periodo 2016-2021 45 40 35 30

5EM

Simulación A3

2Precio indexado tomando como inicial el

Prezo indexado tomando como inicial o prezo FEGA medio 2016

A INDEXACIÓN FACILITA A ESTABILIDADE A LONGO PRAZO DAS RELACIÓNS ENTRE A INDUSTRIA E OS GANDEIROSPROVEDORES

contratos a prezo fixo ou autorreferenciados que foron incapaces de recoller os aumentos nos custos de produción e a boa valorización do leite que se estaba observando no mercado xa desde o mes de abril.

precio FEGA promedio 2016

Insistimos na importancia do prezo inicial sobre o que se aplica o índice. Este prezo inicial debería basearse na situación do mercado no momento do acordo e deixar en segundo plano as expectativas, xa que será a indexación a que vai determinar o seu axuste ao longo da duración do contrato. Con relación á duración do contrato, a indexación facilita a estabilidade a longo prazo das relacións entre a industria e os gandeirosprovedores. O gráfico 3 mostra os resultados dunha indexación cunha perspectiva a longo prazo, tomando como prezo inicial a media FEGA 2016 (29,0 €/100 kg). Ao longo dos seis anos, o prezo indexado segue tanto os ciclos de prezos á alza (segundo semestre de 2016, 2017 e 2021), como os de prezos á baixa (primeiro semestre 2016, 2018 e 2020), o que mostra a solidez do modelo.

CONCLUSIÓNS Para comezar, cabe destacar que a indexación permite adaptar o prezo á evolución dos mercados, mentres que un contrato a prezo fixo non ten marxe para asumir os cambios. Ademais, conclúese que o modelo de indexación é neutro, no sentido de que non favorece a ningunha das partes interesadas no contrato. Produtores e industria deben ter presente e asumir que a evolución do mercado pode ser á alza ou á baixa e que os seus efectos deben valorarse cunha perspectiva a longo prazo. Por último, dado que a indexación vai adaptar o prezo á evolución dos mercados, é necesario valorar que a fixación do prezo inicial ou de partida debería acordarse en base á situación obxectiva nese momento, sen preocuparse especialmente polas perspectivas, que en todo caso poden ser cambiantes ao longo da vixencia do contrato.

22 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_contratos_inlac_galego_SABE.indd 22

2/3/22 13:27

OTRA V IS

A DERÍ NA

ARA L A P GA N Ó I

años ALIMENTANDO a Llinde Ariel Jordan

Campeona Gran Nacional Conafe 2019 y 2021 Campeona Swiss Expo 2019. Categoría 23 (+ 75.000 kg) S.A.T Ceceño. El Tejo - Valdáliga (CANTABRIA)

BUILD YOUR SUCCESS WITH vp022_anuncio_soufleseed.indd 23

PREMIUM BRAND 16/2/22 11:31

Sembrando

AÑOS

SENSACIONES

SENSACIONES: Sembrar los híbridos de la única empresa que posiciona todas sus variedades en el TOP de los ensayos forraje de España COMO EN LAS EXPLOTACIONES GANADERAS, tanto en cantidad (TMseca) como en calidad (Almidón y Digestibilidad)*** SIÉNTELO

*** Incluso con altos % de MSeca del maíz a la hora de ensilar presenta muy buenos niveles de FND Y FAD en el ensilado por la composición de sus fibras, Stay Green, Sanidad Vegetal y producción de grano.

Siembra Soufflet Seeds Contacto: 639 83 25 47 (Óscar R. Fuentevilla)

vp022_anuncio_soufleseed.indd 24

16/2/22 11:31

S Ganadería Castro Buxia S.A.T Viaño Grande / Campo-Trazo (A CORUÑA)

Agro García 2015 S.L. Anero / Ribamontan al Monte (CANTABRIA)

S.A.T. Los Yugos Pontones / Ribamontan al Monte (CANTABRIA)

Ganadería M - Goimil San Estevo - Goimil /Arzúa (A CORUÑA)

CONSTRUYENDO TU ÉXITO CON UNA MARCA PREMIUM Quai Sarrail - BP 12 - 10 402 Nogent-sur-Seine cedex (Francia) Valle de FORNELA 26 -24009 LEÓN (España) vp022_anuncio_soufleseed.indd 25

16/2/22 11:31

CONTRATOS

Conta Láctea, a aplicación creada para aumentar o poder negociador dos gandeiros sobre os prezos do leite Levar un control rigoroso da conta de resultados nas granxas de vacún leiteiro e facilitarlles aos gandeiros unha ferramenta que avale os custos de produción á hora de esixirlles ás industrias un prezo xusto para o seu produto son os retos fundamentais cos que foi creada Conta Láctea. A continuación, coñecemos da man de José Balseiros, director xeral de Gandería da Consellería do Medio Rural da Xunta de Galicia, e de José Manuel Andrade, director da Fundación Juana de Vega, todos os detalles desta app que xa está a disposición de todo o sector leiteiro galego.

o marco das mesas de traballo desenvolvidas para a elaboración da Estratexia de Dinamización do Sector Lácteo Galego

constatouse, por parte dos diversos axentes participantes, a falta de coñecemento dos custos de produción das explotacións lácteas galegas, o

que, sen dúbida, supón unha eiva de cara á posible negociación dos prezos do leite coa industria e unha clara debilidade para esixir o cumprimento da Lei da cadea alimentaria. A Consellería do Medio Rural, consciente de tal problema, puxo en marcha, en colaboración coa Fundación Juana de Vega, o desenvolvemento de Conta Láctea, unha aplicación informática que lles permitise aos gandeiros calcular os seus custos de produción, co fin de concretar canto lles custa producir un litro de leite e a que prezo se pode vender. “Este instrumento ten como principal obxectivo axudar os produtores de leite na negociación dos seus contratos coa industria e facilitarlles aos gandeiros información útil para garantir o cumprimento desta Lei, na súa defensa como elo máis débil da cadea de valor do leite”, subliña José Balseiros, director xeral de Gandería, Agricultura e Industrias Agroalimentarias da Consellería do Medio Rural.

26 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_actualidade_contalactea_galego_SABE.indd 26

24/2/22 15:48

CONTRATOS

JOSÉ BALSEIROS: “TEN COMO PRINCIPAL OBXECTIVO AXUDAR OS PRODUTORES DE LEITE NA NEGOCIACIÓN DOS SEUS CONTRATOS COA INDUSTRIA PARA GARANTIR O CUMPRIMENTO DESTA LEI, NA SÚA DEFENSA COMO ELO MÁIS DÉBIL DA CADEA”

UNHA APP SIMPLE E INTUITIVA Entre as premisas de deseño e de desenvolvemento da plataforma destaca a de “crear unha ferramenta sinxela e intuitiva para calquera usuario non familiarizado cos termos contables, pero que, ao tempo, permitise calcular os custos de produción dun litro de leite co máximo rigor desde o punto de vista do cumprimento da normativa contable española”, revela José Manuel Andrade, director da Fundación Juana de Vega. A aplicación cumpre de cheo con estas premisas, que son claves para unha xeneralización do seu uso, tanto por parte dos gandeiros como por parte de usuarios profesionais, tales como as entidades de aconsellamento, asesores, organizacións de produtores, cooperativas ou mesmo industrias.

CONTA DE RESULTADOS, AO COMPLETO Con esta ferramenta o gandeiro pode levar a contabilidade da súa explotación orientada a resultados. Segundo nos conta Andrade, “na aplicación recóllense todos os custos nos que incorre unha explotación láctea para o desenvolvemento da súa actividade, desde o gasto de alimentación, no que se recollen tanto os alimentos comprados como os producidos na propia explotación, os gastos de sanidade, reprodución e hixiene, servizo de recría externa, mantementos e repara-

cións, ata soldos e salarios, amortizacións do inmobilizado, alugamentos e subministracións, entre outros”. Conta Láctea presenta unha conta de resultados completa, coas diferentes epígrafes de ingresos e de gastos, dentro dos cales se inclúe un salario para as persoas propietarias. “Sería o equivalente a 1,5 veces o salario mínimo interprofesional, como se fai tamén noutros países. A partir de aí a aplicación determina o resultado da explotación, o custo de produción e o prezo de equilibrio, que debe entenderse como o prezo mínimo que o gandeiro debe recibir por cada litro de leite para cubrir todos os custos, incluíndo o salario para as persoas propietarias”, matiza o director de Juana de Vega. A aplicación permite introducir datos individuais de cada explotación e na actualidade ten habilitada unha funcionalidade para comparar cada explotación coa media dunha mostra de 112 explotacións lácteas galegas e coa media dunha submostra desta, correspondente co estrato de tamaño da explotación. “Esta é unha funcionalidade –explica Andrade– que lle facilita ao usuario ver como o está facendo no referente á xestión da explotación en comparación cos demais. Pode ver se está gastando máis que as demais explotacións en alimentación, se está gastando máis en amortizacións (o que

pode deberse a un exceso de investimentos), ou mesmo compararse en canto ao prezo que recibe polo leite con respecto á media ou ás calidades do seu leite en termos de graxa e proteína”. En definitiva, a aplicación achega información útil para calcular os custos co máximo rigor e poder tomar as decisións de xestión correctas co obxectivo de mellorar a rendibilidade e competitividade dunha explotación en particular e do conxunto do sector lácteo galego en xeral.

BASE SOBRE A QUE NEGOCIAR OS PREZOS A Lei da cadea alimentaria di que cada operador debe pagarlle ao inmediatamente anterior un prezo igual ou superior ao custo de produción, polo que a clave é o coñecemento dese custo de produción que determina esta aplicación. “Sen este dato non se pode esixir nada porque non existe unha base sobre a que negociar. Unha vez que temos o custo é cando se pode negociar –destaca Andrade–, pero ollo, isto non significa que a industria lles vaia pagar máis a explotacións ineficientes, senón que o que vai servir como referencia son os custos medios das explotacións por estratos de tamaño para poder defender un prezo xusto no marco da Lei da cadea alimentaria”.

02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 27

vp029_actualidade_contalactea_galego_SABE.indd 27

24/2/22 15:49

CONTRATOS

JOSÉ MANUEL ANDRADE: “NA APLICACIÓN RECÓLLENSE TODOS OS CUSTOS NOS QUE INCORRE UNHA EXPLOTACIÓN LÁCTEA PARA O DESENVOLVEMENTO DA SÚA ACTIVIDADE”

Nesa liña, Conta Láctea defínese como un instrumento definitivo para que os gandeiros poidan defender, desde a mellor posición posible, os seus intereses, mellorando a súa posición dentro da cadea de valor da produción de leite. “É unha ferramenta útil e potente para acadar ese obxectivo”, defende o director xeral de Gandería. “Con esta aplicación pódense determinar e concretar os custos das explotacións e, a partir de aí, pódense fixar os prezos de venda que cubran eses custos, máis a marxe de beneficio que se determine”. A app permite obter e imprimir un informe no que figuran os datos técnicos da explotación e a súa conta de resultados, con indicación do custo de produción e o prezo do leite de equilibrio. “Este informe efectivamente pode ser empregado e servir de base no marco dun proceso de negociación coa industria; de feito, este é precisamente o obxectivo da aplicación Conta Láctea”, apunta Andrade.

Neste senso, a Consellería do Medio Rural trasladoulle ao Goberno central xa en diversas ocasións, mesmo en sede parlamentaria, a proposta de incorporar Conta Láctea á normativa sobre venda a

perdas. “Lamentamos –di Balseiros– que non se tivese en conta esta demanda de Galicia, que non persegue máis que beneficiar os gandeiros, o elo máis feble da cadea de valor do leite”.

28 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_actualidade_contalactea_galego_SABE.indd 28

24/2/22 15:49

CONTRATOS

A CONSELLERÍA DO MEDIO RURAL TRASLADOULLE AO GOBERNO CENTRAL XA EN DIVERSAS OCASIÓNS, MESMO EN SEDE PARLAMENTARIA, A PROPOSTA DE INCORPORAR CONTA LÁCTEA Á NORMATIVA SOBRE VENDA A PERDAS

VINDEIRAS PRESENTACIÓNS

Diversas presentacións de Conta Láctea ao sector lácteo galego

Desde o seu lanzamento oficial o pasado verán, a Consellería levou adiante un conxunto de actos de presentación da aplicación para dala a coñecer a todo o sector gandeiro galego. “Os gandeiros reciben a información con moito interese e vemos como medra, ao tempo, o enfoque empresarial da súa xestión que estamos promovendo tamén con cursos como os de Gandeiros 20_30”, apunta Balseiros. Cren que a acollida está sendo “positiva” e a súa idea é “continuar explicando e espallando a información sobre Conta Láctea de maneira especial naquelas zonas de maior vocación gandeira de Galicia, como é lóxico”. Programan xa reunións con produtores do interior das provincias da Coruña e Lugo, tales como Xallas, Ordes ou Terra Cha, así como do interior de Pontevedra, como pode ser Deza. Ademais, “procuramos aproveitar todos os encontros que mantemos cos representantes do sector para trasladarlles esta información”, finaliza Balseiros.

02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 29

vp029_actualidade_contalactea_galego_SABE.indd 29

24/2/22 15:49

Granjas Prima

Víd Her Nú

¿Conoces las claves para tener una recría de 10?

Repasamos los factores de éxito que han llevado a algunas de las ganaderías que han confiado en nuestro programa Prima de recría a tener hoy en día unas terneras fuertes y sanas y, por consiguiente, unas vacas longevas y buenas productoras. SAT TAÑOI, PREDISPUESTOS A ACEPTAR LOS CAMBIOS (A Coruña) En 2015, la situación en SAT Tañoi era preocupante. Tras reformar el establo e instalar una amamantadora, empezaron a ver cómo proliferaban diarreas y neumonías. Sondar a las terneras, cortar las corrientes de aire y vacunar fueron las tres acciones fundamentales para empezar a mejorar la situación de su recría. CLAVES PRIMA ▪ Sondar para garantizar la ingesta de leche ▪ Vacunar a las madres para inmunizar a las terneras ▪ Modificar las instalaciones sin entrar en grandes gastos para cortar las neumonías ▪ Velar por el bienestar para mejorar la rentabilidad

G C

Vídeos en Tañoi

A em ta je as po

“Los principales resultados aparecen a los dos años, cuando la novilla pare y te da los 35 o 40 litros de leche al día”, Dosinda Suárez

CL ▪

IRMÃOS FERREIRA GOMES, CON GANAS DE MEJORAR Paços de Ferreira (Oporto) Los propietarios de Irmãos Ferreira Gomes asistieron a una charla en la que se presentaron los primeros resultados del programa Prima, tras la cual decidieron implantarlo en su ganadería. En los últimos años han llevado a cabo una serie de cambios en el manejo y en la alimentación de la recría, que les han permitido, entre otras cosas, pasar de los 26 meses de edad media al primer parto a los 23. Vídeos en Ferreira Gomes

CLAVES PRIMA ▪ Traslado de los boxes a un local más resguardado ▪ Utilización del milktaxi para que la leche esté siempre a la misma temperatura y distribución en baldes con tetina ▪ Agrupación de las terneras por edades ▪ Certificación Prima para los animales con mejores datos de crecimiento

“Ya no recuerdo la última vez que tuve que darle un antibiótico a una ternera”, Joaquim Gomes

vp029_publi_nanta.indd 30

17/2/22 17:39

▪ ▪ ▪

“S ag

una del gae de que s de

HERBÓN NÚÑEZ, PIONEROS CON EL PRIMA Os Ancares (Lugo) Vídeos en Herbón Núñez

Fueron la granja piloto en la que comenzó a gestarse el programa Prima. Cuando comenzaron, no tenían problemas especialmente graves, pero sí cosas que se podían mejorar. Por ejemplo, ahora se basan más en la leche y los animales están tomando 75 kg. Además, modificando algunos manejos han reducido las patologías en los primeros días de vida y mejorado la ganancia media diaria. CLAVES PRIMA ▪ Buscar el equilibrio entre buenos sólidos y producciones estables ▪ Adelanto natural de la primera inseminación ▪ Aumento de la ingesta de leche ▪ Trabajar pensando en una mejora de resultados en cadena

“Si algo creemos que debe funcionar en esta granja son las novillas y las secas. Después, la leche ya está en el tanque”, José Manuel Herbón GORRELLO, EN BUSCA DE LA MÁXIMA RENTABILIDAD Castropol (Asturias) A finales de verano de 2020 decidieron comenzar a trabajar empleando el programa Prima. Un cambio especialmente notable fue el destete, que pasó a ser más progresivo con el objetivo de reducir el estrés de la ternera ante la falta de leche, así como también dar agua a disposición desde el primer día y poner mantas a las terneras más prematuras. CLAVES PRIMA ▪ Creación de unas pautas adaptadas a las necesidades de la ganadería ▪ Cambio de leche y de pienso starter ▪ Comenzar a pesar para poder valorar la evolución ▪ Apuesta por una recría mejor y más rentable

Vídeos en Gorrello

“Si lo haces bien, si cumples las pautas, al final el animal lo va a agradecer y tu bolsillo, a largo plazo, también”, Jairo Álvarez LA SIELMA, VELANDO POR SUS FUTURAS PRODUCTORAS Monfarracinos (Zamora) Los motivos de esta granja para comenzar a trabajar con el Prima en su recría pasaron por la necesidad de seguir implementando las últimas novedades para garantizar la rentabilidad y el bienestar de sus animales. Ver la mejora en la recría de ganaderos amigos fue el impulso final para decidir confiar en este programa.

re a ina

atos

oa Vídeos en La Sielma

CLAVES PRIMA ▪ Cambio de ubicación de la recría para resguardarla del frío ▪ Procurar encalostrar lo antes posible ▪ Velar por el bienestar de la recría: terneras limpias y bien atendidas ▪ Mantener el espíritu crítico para seguir mejorando

“El que piensa que tiene todo bien está muy equivocado. Siempre hay margen para hacer las cosas mucho mejor”, Jorge Hernández vp029_publi_nanta.indd 31

17/2/22 17:39

O LEITE

CARLOS SPUCH, INSTITUTO DE INVESTIGACIÓN SANITARIA GALICIA SUR

En Vaca.tv

“Se che bombardeo a cabeza dicindo que o leite é veleno e estoutra bebida non, rematarás deixando o leite, porque dubidas” O investigador sénior do grupo de Neurociencia Traslacional do Instituto de Investigación Sanitaria Galicia Sur (Vigo) Carlos Spuch leva anos traballando no efecto dos hábitos saudables na saúde mental. Isto levouno a afondar nos beneficios dos lácteos na nutrición humana, razón que motivou esta charla con el para desmontar os grandes mitos sobre o leite que proliferan na actualidade.

Cal dirías que é a principal crenza falsa asociada ao consumo de lácteos? Quizais unha das maiores acusacións, a que se saca sempre a relucir, sexa a de que fomenta a actividade inflamatoria, malia que se realizaron moitas investigacións que proban xusto o contrario. Tamén é importante desmitificar que por norma xeral as graxas sexan malas, porque a

maior parte dos beneficios que asociamos ao leite proveñen da composición dos seus ácidos graxos. O que ocorre é que, do mesmo xeito que é malo o consumo excesivo de proteína ou de hidratos de carbono, tamén o é o consumo excesivo de graxa, pero cando falamos de graxa abarcamos unha chea de moléculas moi diferentes (ás que coloquial-

mente nos referimos como “graxas malas” e “graxas boas”, aínda que dalgunha maneira todas son boas). O correcto é o consumo adecuado, o que se fai nas cantidades xustas. Outra gran pandemia da nosa sociedade é a obesidade, o que nos levou a tratar de consumir todo sen graxa. É isto correcto no caso dos lácteos? O certo é que cos lácteos habería que facer case o contrario, consumilos con graxa, porque, como dicía, de aí é de onde sacamos todos os aspectos nutricionais correctos que necesitamos. O fundamental é que cada un consuma o que máis lle guste, pero se non temos unha preferencia clara, se, por exemplo, nos dá igual tomar leite enteiro ou desnatado e o que queremos é escoller o que sexa máis saudable, entón habería que elixir o leite enteiro.

32 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_eslaleche_Spuch_galego_SABE.indd 32

25/2/22 10:52

O LEITE

ALERXIA VS. INTOLERANCIA É importante coñecer as diferenzas entre ser alérxico e ser intolerante. “A alerxia é algo que aparece case dende que nacemos e un pediatra diagnostícao rapidamente porque é moi evidente. Podes ter unha alerxia á caseína, á lactosa, ao compoñente que sexa, e aí non hai discusión: se es alérxico a calquera produto que contén o leite, non podes tomalo”, explica Spuch. Pola contra, unha intolerancia xorde cando unha persoa non fai unha dixestión fácil do produto que está a tomar. “Hai 8.000 anos non tolerabamos os lácteos porque non eramos capaces de procesar a lactosa, ata que xurdiu a mutación na que se creou a encima lactasa, que nos permite dixerila correctamente e que hoxe en día xa ten practicamente toda a poboación mundial (aínda que en distintas porcentaxes)”, expón. Esta encima ten orixe nunha das bacterias do intestino, o lactobacillus, que dixire a lactosa e, se mantemos un microbioma correcto, dixeriremos os lácteos sen problema. A cuestión é que se deixamos de consumir lácteos o noso microbioma se desregulará, o nivel de lactobacilos baixará e entón será cando, ao querer volver inxerilos, teremos unha dixestión máis complicada.

Que lles dicimos a aqueles que enarboran o argumento de que somos o único animal que bebe leite de vaca? Que tamén somos o único animal que toma xamón serrano, o único que toma pizza e outras tantas cousas… Esa afirmación non ten ningunha base. É como a que sostén que habería que tomar leite materno humano (que en composición é similar o doutros mamíferos). E coa carne facemos o mesmo e pasámonos ao canibalismo? E que facemos cos vexetais? Porque xa son doutra especie... Non ten ningún sentido. A especie humana evolucionou e aproveitou os recursos e a tecnoloxía á que tivo acceso para facer a alimentación moito máis sinxela. Se seguísemos outro camiño, estariamos como hai 100.000 anos e, no canto de estar aquí, falando, estariamos por aí, de caza, esperando poder comer algo hoxe. Son argumentos que non teñen ningún sentido, moi simples e fáciles de poñer en redes sen ningunha base.

“Isto pasa con todos os alimentos, pero parece que ao sector lácteo o castigan máis. A un vexetariano pasaríalle algo similar se despois de moito tempo sen consumir produtos cárnicos decidise comer unha costeleta”, sinala Spuch, quen apunta que recompoñer unha poboación bacteriana non é unha tarefa fácil, leva meses, pero pode facerse. “Eu recomendaría comezar por tomar a diario leite fresco enteiro en pequenas cantidades para ir recuperando aos poucos esa flora bacteriana. Desta forma, chegarase a ter unha inxestión e unha tolerancia normais”.

“CANDO FALAMOS DE LÁCTEOS NON SÓ NOS REFERIMOS A LEITE LÍQUIDO, SENÓN TAMÉN A IOGURES, QUEIXOS, BATIDOS, XEADOS… E ISO PERMÍTENOS PODER ELIXIR SEN TER QUE RENUNCIAR TOTALMENTE A ELES”

Cando unha persoa decide deixar de consumir lácteos, debe recorrer a complementos alimenticios para suplementar os nutrientes que lle van faltar. Estes produtos teñen o mesmo valor? Nutricionalmente non teñen o mesmo valor, pero non me gusta dicirlle a ninguén o que ten que comer. Coñezo a moitos vexetarianos e sei que comen moi ben. De feito, os vexetarianos de verdade adoitan saber máis de alimentación que a maioría da poboación. Son capaces de saber que necesitan e quitan eses compoñentes das sementes, das verduras,

recorren a algún complemento se é necesario… Entón, se por filosofía de vida alguén quere facer iso, o importante será saber o que ten que tomar e canto ten que tomar. Neste aspecto, por exemplo, coas vitaminas hai que ter moito coidado. De todos os xeitos, mesmo no caso de persoas que toman todo tipo de alimentos, a clave está en saber tomalos de maneira adecuada. Tampouco é cuestión de ir a costeleta diaria, porque a alimentación é un equilibrio e ao levala a calquera extremo é cando se desenvolven problemas patolóxicos.

02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 33

vp029_eslaleche_Spuch_galego_SABE.indd 33

25/2/22 10:52

O LEITE

“SE XA TES UNHA BACTERIA, TOMAR UN VASO DE LEITE NON CHE VAI FACER NADA, PERO O CONSUMO DIARIO DE LÁCTEOS SI FAI UN CONTROL DESA POBOACIÓN PARA PREVIR”

Algo especialmente preocupante é a crenza de que os lácteos potencian as enfermidades autoinmunes. É certa esta afirmación? Non. No caso dos lácteos frescos e naturais ocorre xusto o contrario, xa que un dos efectos máis descritos é que son potenciadores do sistema inmune. As enfermidades autoinmunes son afeccións nas que o noso sistema inmune, por algún motivo que se descoñece, funciona mal e ataca células do noso corpo, e os lácteos axudan nese sentido porque teñen unha acción antiinflamatoria, de maneira que, se algo che provoca unha inflamación, os lácteos achegan protección. Tamén é habitual ler que o leite provoca cancro. Que hai disto? Non é certo. Se o leite provocase cancro xa habería moito tempo que estaría retirado da nosa alimentación. De feito, precisamente por esa acción antiinflamatoria que posúe, está demostrado que é bo fronte ao cancro colorrectal, de mamá e de vexiga. No resto non hai evidencias de nada. Non hai ningún estudo que probe que algún produto lácteo provoque ningún tipo de cancro. E son os lácteos potenciadores das enfermidades cardiovasculares? Non, non o son. Para abordar este punto temos que volver falar das graxas do leite. Un dos efectos beneficiosos que teñen é a súa acción cardiovascular: baixan a presión arterial e son moi bos para o mantemento do sistema cardiovascular. Por iso, se cando vas ao supermercado queres adquirir os produtos pensando nisto, o mellor é escollelos coa graxa, é dicir, os enteiros. Aínda que, evidentemente, isto non se controla soamente tomando lácteos, senón que vai dentro de todo o conglomerado de hábitos saudables: nutrición, actividade física e actividade mental. Como funciona o efecto antimicrobiano do leite? Grazas á súa acción microbiana, os lácteos controlan as poboacións de

bacterias. Non funcionan como un antibiótico, non é coma se tomásemos unha penicilina, pero si regulan poboacións. Entón, se ti xa tes unha bacteria, por exemplo, unha infección no estómago provocada por un crecemento anómalo do Helicobacter pylori, tomar un vaso de leite non che vai facer nada, pero ese consumo diario de lácteos si fai un control desa poboación para previr un aumento anómalo. Esta calidade do leite está descrita para todos os leites de mamíferos, é unha das propiedades que lle achega a nai ao lactante para protexelo. Estas propiedades das que estamos a falar son extrapolables a unha bebida vexetal? Non, e non porque sexan malas nin boas, senón porque as bebidas vexetais son un produto diferente. Como son clariñas, ao principio chamáronas ‘leites’, pero en realidade é como tentar comparar o leite e o viño: son cousas diferentes, con utilidades distintas. Poderás tomar bebidas vexetais porque che gustan ou porque che parecen un bo complemento para o que sexa, pero non teñen nada que ver co leite. O problema está en pretender achegar os aspectos nutricionais do leite en bebidas vexetais, porque lles faltan, obviamente, todas as graxas e as proteínas e carecen tamén de moitas vitaminas. Cal cres que é a razón da proliferación de tantas campañas de desprestixio? É unha cuestión difícil… Parece que a sociedade é cada vez máis agresiva e a xente necesita buscar malos e estar a loitar constantemente contra cousas. Creo que tería que ser xustamente ao revés: coller a gran variedade de posibilidades que temos e ver como podemos axudar a xente con elas. No caso dos lácteos, diría que o problema empezou hai xa anos potenciado polas redes… Faltou unión para facerlles fronte? É posible. Quizais faría falta que alguén forte os defendese, porque as defensas adoitan vir de pequenos

OS LÁCTEOS AO LONGO DA VIDA Explica o investigador do Instituto Galicia Sur que o 70 % do noso cerebro é graxa, polo que, se deixásemos de consumir graxas de súpeto, este sería o órgano que máis se resentiría, xa que necesita moita cantidade para manterse. “Desde que nacemos ata os 25 anos o noso cerebro está en desenvolvemento e en todo ese período unha das cousas que necesitamos é a achega de graxas “boas”, que podemos consumir de forma sinxela tanto no peixe coma nos lácteos. Se non os consumimos, haberá que sacalo doutros alimentos. Isto é algo que moitas veces a xente non ten en conta, o feito de que, se renuncias a un alimento, deberás sacar doutros produtos eses nutrientes”, sinala. Tamén neste sentido é importante valorar que unha das principais fontes do calcio que consumimos son os lácteos. Necesitamos este elemento durante todas as etapas da nosa vida: un neno mentres está a crecer necesita moitísimo calcio, durante a etapa adulta debemos manter o consumo e, cando somos maiores, xa que empezan os procesos de descalcificación, tamén hai que tomalos. “Ademais, o leite ten outra cousa moi boa, e é que xa non é que teña só o calcio, senón tamén as moléculas que o transportan ao noso corpo. Porque hai moitos alimentos que teñen calcio biodispoñible, pero tamén necesitamos ter os transportadores que o leven ás células que o requiren”, di o investigador. Así pois, necesitamos tomar lácteos durante toda a vida porque, aínda que as funcións que realizan cambien dependendo da etapa, todas elas son esenciais durante as nosas etapas vitais. “Evidentemente ao longo da vida os nosos gustos van cambiando e haberá alimentos que tomaremos durante uns anos, despois deixarémolos, posteriormente recuperarémolos… e cos lácteos iso tamén pasa, pero temos unha variedade moi grande, porque cando falamos deste tipo de alimentos non só nos referimos a leite líquido, senón tamén a iogures, queixos, batidos, xeados… e iso permítenos poder elixir sen ter que renunciar totalmente a eles”, destaca Spuch.

produtores, de gandeiros, pequenas industrias etc., os cales non teñen o peso suficiente para poder loitar contra estas noticias que corren polas redes. Creo que faltou ese impulso institucional ou que se unan todas as grandes empresas, que son as que teñen máis capacidade para chegar a moitos sitios, e que se potencien todos os seus beneficios. E de que xeito poderían potenciarse de maneira efectiva? Precisamente algo que fixeron potencias lácteas a nivel mundial como os irlandeses, os noruegueses, os canadenses e os neozelandeses moi ben foi esa defensa dos seus produtos. Hai moita publicidade promovida

34 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_eslaleche_Spuch_galego_SABE.indd 34

25/2/22 10:52

O LEITE

“O PROBLEMA ESTÁ EN PRETENDER ACHEGAR OS ASPECTOS NUTRICIONAIS DO LEITE EN BEBIDAS VEXETAIS, PORQUE LLES FALTAN TODAS AS GRAXAS E AS PROTEÍNAS E CARECEN TAMÉN DE MOITAS VITAMINAS”

A PERDA DUN GOLD STANDARD DA ALIMENTACIÓN É habitual que os motivos que leven a unha persoa a tomar leite desnatado, ou unha bebida vexetal, sexan de saúde: cren que necesitan renunciar á graxa do leite. Para Spuch, aquí o problema é a falta de coñecemento dos consumidores: “Non saben que na graxa do leite é onde están as súas propiedades, tanto as nutricionais como as que lle dan todo o sabor e o corpo ao produto”. Por iso, para el eliminar a graxa non só non implica ningún beneficio, senón que, ademais, carrexa inconvenientes, xa que se están perdendo, a un tempo, sabores, aromas e elementos nutritivos. “Desta forma, o que facemos é eliminar, digamos, un gold standard, que sería nutrirse e gozar á vez que nos alimentamos”, engade. Algúns derivados nos que se nota especialmente a calidade do leite utilizado son, por exemplo, os iogures e os xeados, nos que o sabor se transforma totalmente, e tamén nos cafés nos que, a xuízo de Spuch, usar sucedáneos non fai senón “estragar o produto”.

por estes gobernos que explica todo isto e deixa a decisión do consumidor facer o que queira. O importante é que non quede en mans dunha noticia en redes que sexa rechamante e careza de fundamentos. É moi fácil explicar isto desde a neurociencia: se che bombardeo a cabeza dicindo que o leite é veleno e estoutra bebida non, rematarás deixando o leite. Por que? Porque dúbidas.

Estamos a tempo de facerlle cambiar de percepción ao consumidor que xa estea “bombardeado” por estes mitos? Eu creo que si... Dou moitas charlas en colexios e institutos e unha das cousas que vexo é que cando lles contas como son as cousas, o bo e o malo (porque non podes ocultar nada), eles despois toman as súas propias decisións. Sobre todo, no caso dos máis novos, as súas mentes están abertas a moitas cousas. Eles son, digamos, as nosas persoíñas do futuro e, se lles explicas as cousas ben, de maneira sinxela, están predispostos a escoitar. Fronte a tanto desprestixio, rematemos falando en positivo: cal é o maior beneficio que nos achegou o consumo de lácteos? Sen dúbida, que a nosa especie puidese desenvolver a capacidade de procesar produtos coma o leite foi un dos grandes fitos no noso desenvolvemento para conseguir a alimentación que necesitamos dunha forma moi sinxela. Iso deixounos unha gran cantidade de tempo libre que non tivemos que dedicar a buscar comida, senón a facer outras cousas, o que posibilitou posteriormente grandes avances nas ciencias, na arte, no pensamento etc. 02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 35

vp029_eslaleche_Spuch_galego_SABE.indd 35

1/3/22 22:33

Vacatinta a

Alba ST ofrécelle a xenética máis innovadora a Galicia da man de Albaitaritza

brindan servizos de xenómica e transferencia de embrións, entre outros. Así mesmo, desde o ano 2008, dispoñen de seme sexado da man da compañía Sexing Technologies, dos Estados Unidos. “Isto supuxo unha revolución moi importante nas ganderías, porque na utilización e na xestión do seme sexado é algo diferente do sistema convencional”, recalca Joxe. Engade que lle achegou ao gandeiro un instrumento de primeira orde para a mellora xenética tanto a nivel cualitativo como cuantitativo; a nivel económico as vantaxes tamén son destacables. Posto que Galicia é punto estratéxico en canto a ganderías de vacún leiteiro, buscaban chegar a este territorio. Joxe explica que, nese camiño, coñeceron a Javier Cuiña, co que crearon Alba ST: “Vai ser a empresa que levará a iniciativa do desenvolvemento da xenética en Galicia da man de Albaitaritza”. Ademais, Xenética Fontao tamén vai contar coa tecnoloxía de Sexing Technologies e isto supuxo “un apoio importante, porque nós tamén cremos que é un sistema innovador, vangardista e o máis eficiente en técnica da sexaxe”. Un equipo amplo de expertos e técnicos Alba ST é nova e nace da inquietude, vocación e vinculación ao sector da gandería de Javier Cuiña. É o administrador da firma e tamén exerce como veterinario, aínda que a súa ambición é chegar a ser gandeiro de maneira profesional. É unha entidade nova, que está a dar a coñecer o catálogo dos servizos que teñen en canto a xenotipados. “Buscamos sempre os mellores touros e os máis adecuados para usar nas nosas ganderías. Aconsellamos sobre axustes, xenotipados e todo desde un punto de vista técnico. Traballamos con esa visión, antes que coa comercial”, resalta Javier. Esta empresa conta cun equipo de asesores, colaboradores e xente con experiencia no sector da xenética, ademais doutros expertos como Joxe. Así mesmo, dispoñen de técnicos comerciais que visitan as explotacións para asesorar aos gandeiros en todo o relacionado coa xenética. “Tamén temos o apoio de Sexing Technologies ST, que lle dá corpo a todo isto. Estamos a tratar de incorporar xente que lle guste a gandería e as vacas para que se sume a este proxecto”, afirma Javier.

Conta co apoio da compañía estadounidense Sexing Technologies e ofrécenlles aos gandeiros de vacún de leite todos os servizos relacionados coa reprodución, desde os touros e a tecnoloxía máis avanzada ata xenómica e transferencia de embrións.

A empresa Albaitaritza naceu no ano 1983 da man dun grupo de veterinarios, que implantaron as técnicas do control reprodutivo. Foi unha firma innovadora e, tras percibir carencias neste ámbito, empezou a desenvolver funcións comerciais de compras de subministracións, medicamentos etc. No ano 1996 incorporouse á firma Joxe Etxezurieta como director comercial, co fin de desenvolver un catálogo exclusivo en xenética e de touros para atender todas as demandas neste ámbito. Tras anos de crecemento, decidiron desenvolver outra entidade paralela, Albaitaritza Genetics, centrada exclusivamente en temas de xenética.

Servizos personalizados para cada demanda Joxe e Javier coinciden en que facer unha recomendación é difícil, posto que cada gandería é diferente e, por tanto, ten distintas necesidades. “Hai gandeiros que teñen claro o que buscan en cada momento e só é atopar os touros no noso amplo catálogo. Con todo, hai outros que simplemente se deixan aconsellar polos novos touros e as novas liñas que teñamos”, comenta Javier. Ambos concordan en que teñen uns catálogos abertos e variados para cubrir todas as demandas que fagan os gandeiros e que se axusten ás súas explotacións.

En vídeo

Os servizos que ofrecen están centrados na mellora xenética e o asesoramento neste ámbito. “Tentamos traer touros e tecnoloxía o máis avanzada posible e de todo o mundo. Temos provedores nos Estados Unidos e algo en Europa tamén”, apunta Joxe. Ademais,

ALBAITARITZA GENETICS S.L. CIF: B71427306 AKABORRO Ind. Eremua, z/g 31860 IRURTZUN www.albaitaritzagenetics.com

vp029_publirreportaxe_albaitaritza_galego.indd 36

25/2/22 13:14

Vacatinta anuncio 2/2/22 14:59 P�gina 1 Vacatinta anuncio 2/2/22 14:59 P�gina 1

C C

M M

Y Y

CM CM

MY MY

CY CMY CY CMY

K K

CY CMY

re da to na ma un el én

ún se er ca én un o-

ecén er áa tios tisa

te os an do ue ue o”,

osato os as en ue

vp029_publirreportaxe_albaitaritza_galego.indd 37

25/2/22 13:14

C O N LU PA

DA CESÁREA Á CONTA DE EXPLOTACIÓN

Catro décadas na vida dun buiatra O veterinario Joaquim Baucells (Centre Veterinari Tona) leva corenta anos traballando e vendo en primeira liña o desenvolvemento do sector leiteiro español. A través da súa experiencia profesional, nas liñas que seguen faremos un repaso polo que foron o cambio e a adaptación do rol veterinario de explotación no país desde os anos oitenta ata a actualidade. OS 80: COÑECENDO A IDIOSINCRASIA DO SECTOR O sector do vacún leiteiro tiña nos anos oitenta un censo de case 2.000.000 de cabezas e as 307.363 explotacións leiteiras de entón producían 5,9 millóns de toneladas anuais. Naqueles tempos, nos que a venda directa era unha realidade para o 10 % da produción, só o 5,5 % das ganderías dispoñían de instalacións en estabulación libre, o 10,9 % tiña silo para forraxe e o 4,8 %, tanque de refrixeración. Usaba muxidora portátil un 24,2 % das explotacións e o 16,6 % muxía con instalación ou en sala. Foron estes os anos nos que se iniciou o consumo de penso, se propa-

gou a mecanización e se consolidou a inseminación artificial, xunto coas modernas instalacións canadenses de muxido en praza fixa. O envellecemento dos titulares xa era entón preocupante, o 54 % tiña máis de 55 anos, e as diferenzas estruturais servían para destacar os contrastes rexionais entre a España húmida e o conxunto do país. Neste contexto comezou a súa traxectoria laboral Joaquim Baucells. “Os veterinarios que nos licenciamos en 1981 nalgunha das 4 facultades existentes aterramos nun mundo profesional moi minoritario: eramos 7.721 colexiados”, sinala. “Fomos das últimas promocións que, polo xeral, tivemos que percorrer longas distancias para estudar”. As facul-

tades de veterinaria de Barcelona, Murcia, Cáceres, Lugo e As Palmas aparecerían durante estes anos. O perfil do veterinario dos 80 era substancialmente distinto ao actual: na súa maioría homes (98,5 %), cuxa orixe familiar se relacionaba coa profesión ou ben procedía do ámbito rural. “Os novos licenciados convivimos co final da omnipresencia da figura dos veterinarios titulares e coa impopular peaxe das guías de orixe e sanidade pecuaria”, lembra. “Os veterinarios de zonas con presenza de gando vacún asistiamos a moitos partos (algo no que os nosos predecesores eran verdadeiros expertos artesáns) e non menos hipocalcemias e cetoses”, enumera.

38 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_conLupa_baucells_galego_SABE.indd 38

25/2/22 10:54

C O N LU PA

Fotos: David Iglesias García-Conde

“APRENDEMOS A CONVIVIR COA IDIOSINCRASIA DUN MUNDO PROFESIONAL SATISFEITO CO QUE TIÑA E CON ONDE ESTABA, PROTECCIONISTA COS SEUS INTERESES E MOI CORPORATIVISTA”

timento: un computador de sobremesa NRC sen disco duro con 124 k en dobre disqueteira e un sistema operativo xa desaparecido, o CPM; todo iso polo módico prezo dun millón de pesetas. Con el, desenvolvín o meu primeiro programa de nutrición en base á programación lineal para a formulación de racións en bovino leiteiro”, rememora.

OS 90: REESTRUTURACIÓN E CAMBIO DE TERZO

Sobre eses primeiros anos, conta Quim que, sen dúbida, foron ilusionantes, a condición de que te “conformases co que che viña dado e aceptases o rol de ‘veterinario bombeiro’”. “Aqueles foron tempos para aprender ciencia infusa, sentido común e disciplinas que xamais intuiramos nin nos ensinaran na facultade. Descubrimos rápido que para sobrevivir deberiamos agudizar o enxeño e poñer os pés na terra despois de cinco anos de alucinar na universidade. Estes primeiros tempos de veterinaria liberal foron dunha continua autoaprendizaxe: aprendemos a inseminar, a palpar, a atopar o ‘ping’, a operar callares –enfermidade que mesmo algúns no noso gremio describían como invento dos máis novos para gañar algunha pela– e, sobre todo, a convivir coa idiosincrasia dun mundo profesional, o de entón, satisfeito co que tiña e con onde estaba, proteccionista cos seus intereses e moi corporativista”.

Neste período xeneralizáronse en moitas partes de España as campañas de saneamento gandeiro. En concreto, en Cataluña autorizouse que estas tarefas as realizasen tamén veterinarios libres que formasen grupos de saneamento gandeiro “e os resultados no tempo avalaron tal decisión”, apunta Baucells, quen neste decenio compartiu traballo e ilusións con outros catro veterinarios e unha secretaria, cos que empezou a xestar o embrión dun equipo veterinario pluridisciplinar que se consolidaría na década dos 90. Así foi como empezou a propoñer e desenvolver, cos clientes de máis confianza, aptitudes polas que se formou en produción animal na Facultade de León: “A nutrición foi o paso inicial e o INRA primeiro e o NRC despois proporcionáronme a primeira experiencia na formulación no campo. Ademais, malia que tiñamos unha estrutura económica moi limitada, atrevinme cun inves-

Nesta década o número de explotacións decrece ata case a metade (171.000) e o censo de vacas leiteiras pasa a 1,6 millóns (-20 %). No sector en xeral comeza a intuírse a aposta pola concentración e a intensificación (o 85 % das vacas xa eran frisonas), seguindo outros modelos produtivos nacionais que estaban a dar bos resultados e se baseaban na obtención de valor engadido mediante a combinación e optimización de recursos e produción. En 1991 aparecen os primeiros plans de abandono subvencionado, programas defectuosos debido a un baixo prezo e a unhas limitacións orzamentarias que condicionarían o futuro dos cesamentos por esta vía. A produción leiteira entra nesta etapa nunha fase de incerteza a teor da chegada efectiva do réxime de cotas lácteas, as cales mostran o seu lado amargo: a multa ou supertaxa e a aplicación da Lei por exceso de produción nas campañas 19931994, 1995-1996 e 1999-2000. Millóns de euros lastrarían a miles de gandeiros de todo o país.

02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 39

vp029_conLupa_baucells_galego_SABE.indd 39

25/2/22 10:54

C O N LU PA

A TRANSCENDENCIA QUE ADQUIRIU O MAL DAS VACAS TOLAS NOS MEDIOS IMPLICOU IMPORTANTES REPERCUSIÓNS NA OPINIÓN PÚBLICA RESPECTO DE TODO O RELACIONADO COA SAÚDE HUMANA

INTERCAMBIO DE COÑECEMENTOS NACIONAL E INTERNACIONAL Quim afirma que 1990 podería considerarse como o “ano un” para os buiatras españois da actualidade. “Quen non lembra o mes de decembro do primeiro congreso de Anembe?”, salienta. Celebrado na Facultade de Veterinaria de Madrid, o afán por compartir ciencia, lecer e coñecemento dos asistentes fixo que as salas habilitadas quedasen pequenas. “Así foi como botou a andar esta asociación, que conseguiu darlles forma aos anhelos do noso colectivo. Monge e o resto do comité organizaron con grande éxito esta primeira reunión, á que seguiron as de Santander, Xixón e o memorable Congreso de Sitges de 1998”, valora.

Nos anos 90, desenvolveron unha primeira lista de comprobación para revisar máis rapidamente os datos das granxas

O penso é substituído polas mesturas personalizadas (se non se adquire directamente a materia prima), os carros mesturadores popularízanse e a ración única de produción consolídase na maioría das explotacións. As fábricas de mesturas proliferan e as industrias de penso para vacún recíclanse ou prescinden do sector leiteiro por todo o territorio nacional. É esta unha década en que a sanidade avanza e se sitúa nos estándares europeos da sanidade animal en relación coa tuberculose, a brucelose e a leucose bovina. Nesta liña, entre 1994 e 1996 publícanse dous reais decretos que establecen as normas sanitarias aplicables á produción e comercialización de leite cru de vaca que lle esixirán ao produtor requisitos mínimos de calidade de acordo coa Directiva 92/118/CEE. “A devandita normativa, e as atractivas axudas económicas con que se dota, propiciaron a consolidación dunha nova figura, a do veterinario especialista en calidade do leite, demandado con éxito pola industria láctea, así como por asociacións, cooperativas e algúns produtores particulares”, apunta Baucells. Comeza a intuírse entón o efecto da masificación de novos licenciados debi-

do ás dez facultades existentes (Valencia abriu como privada no ano 1996). En dez anos, o fluxo anual de novos licenciados duplícase, pero a oferta é absorbida pola demanda da Administración primeiro e polo auxe das clínicas de animais de compañía despois. Conta Baucells que nestes anos a súa actitude e aptitude para o traballo progresaron e tamén o fixo o seu radio de acción: os clientes xa non só estaban en Xirona ou Barcelona, senón tamén en Lisboa, Bérgamo, Bordeos, Granada ou os Azores e, chegados a 1993, o seu grupo de traballo xa se estruturaba cun organigrama empresarial. “Naqueles tempos o número de granxas que requirían os nosos servizos aumentaba e a toma de decisións en case calquera ámbito da produción leiteira esixía dispoñer de información obxectiva se pretendiamos minimizar os riscos de erros e abandonar definitivamente a subxectividade das sensacións, tan arraigada e fomentada no sector. Para iso, precisabamos doutras ferramentas de control que fosen máis útiles, amplas, fáciles e rápidas, o que nos levou a implementar unha folla Excel á que denominamos “RX” coa valoración mensual duns 50 pa-

Seguindo o ronsel de Anembe, en 1991 Baucells participou, da man da APPB e xunto con outros colegas, no Congreso de Indianápolis e visitou Forth Worth (Texas, EE. UU.), experiencias que o levaron a afondar na medicina da produción e a interesarse especialmente pola informatización dos datos de nutrición en vacún leiteiro. Precisamente no que se refire á medicina da produción, narra este veterinario unha pequena liorta durante unha conferencia na Academia de Ciencias Veterinarias de Catalunya en 1993, evento no que expuxo algunhas reflexións sobre o futuro do veterinario ligado a este tema, as cales non foron ben acollidas. “Afortunadamente, case trinta anos despois esta filosofía é o pan de moitos veterinarios e está máis vixente que nunca”, destaca. Así mesmo, e seguindo co seu afán por coñecer os sistemas de traballo noutros países, lembra cando, por mor dunha charla con Carlos Buxadé en 1992, xurdiu unha viaxe a Alemaña, "á que tamén foron outros expertos do sector, como Juaristi, Collell, Gumer de la Riera, Pepe García, Arturo Barroso e Marc Piera", para afondar nos baixos custos de produción do leite dos produtores alemáns. “Estas viaxes e contactos foron, en certa maneira, un importante punto de partida e inmediatamente implementamos no noso traballo diario a filosofía da medicina da produción ofertando (e cobrando, está claro) por servizos distintos aos habituais. Sen dúbida, foi unha década prodixiosa con crecemento continuo e constante”, asevera.

rámetros”, conta. Esta folla, ou lista de comprobación, de cálculo rápido e fácil, agrupouse por áreas técnicas (efectivo, produción, produtividade, reprodución, patoloxía...) e permitiu comprar dunha ollada os datos técnicos dentro da propia granxa e tamén con outras que utilizasen idéntica metodoloxía.

40 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_conLupa_baucells_galego_SABE.indd 40

25/2/22 10:54

O FUTURO É FLEXIVEL EL FUTURO ES FLEXIBLE WWW.AGRICULTEC.PT

LOS CUBÍCULOS FLEXIBLES EASYFIX REDUCE LAS LESIONES DE LAS VACAS. VACAS MÁS SEGURAS Y LIBRES. CUBÍCULOS FLEXIVEIS EASYFIX REDUZEM AS LESÕES DAS VACAS. VACAS MAIS CONFIANTES E LIVRES.

LIVESTOCK COMFORT

SOLICITA PRESUPUESTO! SOLICITE UM ORÇAMENTO!

(+351) 936 577 866

CMY

POSSIBILIDADE DE VISITAR VÁRIAS OBRAS PRÓPRIAS COM CUBÍCULOS INSTALADOS! POSIBILIDAD DE VISITAR VARIAS OBRAS PROPIAS CON CUBÍCULOS INSTALADOS!

CUBIERTAS E COLCHONES PARA VACAS TAPETES E COLCHÕES PARA VACAS

COLCHÓN INDIVIDUAL CON ALMOHADA INCORPORADO

COLCHÓN / GOMA PARA CAMA DE ARENA

TAPETE COM TRAVESSEIRA INCORPORADA

TAPETE PARA CAMA DE AREIA

Rua da Escola Velha s/n – Outiz.4760-692 V. N. Famalicão. Portugal

vp029_publi_agriculted.indd 41

(351) 252318811

info@agricultec.pt

21/2/22 11:25

C O N LU PA

“A BIOSEGURIDADE PÁGASE E EMPEZA POR UN MESMO. O PERIGO AXEXA AQUÍ MESMO”

paradas pola rúbrica de veterinarios mercenarios da receita virtual que nin viron o animal nin, probablemente, se atreverían a prescribir na vida real”.

O PRESENTE: A MODA DA VETERINARIA NUN SECTOR Á BAIXA

OS 2000: A CONSOLIDACIÓN DA MEDICINA DA PRODUCIÓN O século XXI empeza con 1,12 millóns de cabezas de gando no país, unha cuarta parte das que se contaban nos oitenta, e con 60.293 produtores, un terzo dos existentes en 1990. Coa reforma da Política Agraria Común albiscábanse cambios importantes nas regras de xogo do sector produtivo, pero finalmente quedaron en simples previsións. “Nesta época o mercado internacional do leite volveuse tolo e contaxiou a todo o mundo, incluída Europa. O ouro branco existía e estaba nas nosas mans! Nunca viramos o prezo do leite ao produtor a estes niveis, 450 €/t, pero a algúns parecíalles insuficiente e querían máis...”, lembra Baucells. Os 2000 foron os anos nos que o crecemento das ganderías e a optimización dos recursos eran obxectivos claros de evolución. Cada vez eran menos os gandeiros e os técnicos que relacionaban directamente produción e patoloxía, apareceron interesantes iniciativas, como hoteis para xovencas e sincronización da reprodución; comezou a implantación dos robots de muxido e algunhas explotacións atrevéronse cos tres muxidos: “Xa non eras ninguén se non superabas os trinta litros”. No ámbito veterinario, en novembro do ano 2000 aparece o primeiro

caso de EEB en Galicia e o sector enfróntase a unha histeria colectiva e a un reto descoñecido: a transcendencia que adquiriu o coloquialmente coñecido como “mal das vacas tolas” nos medios, xunto coa maneira en que se tratou, implicou importantes repercusións na opinión pública respecto de todo o relacionado coa saúde humana. Uns anos despois, en 2007, tres das mellores explotacións coas que traballaba Joaquim sufriron as consecuencias dun brote de brucelose orixinado polo contaxio dunha ovella afectada dun rabaño infectado que se paseou por unha granxa de recría común de xovencas. Como resultado, dous baleiros sanitarios e máis de 1.500 animais sacrificados. “Aprendemos que a bioseguridade se paga e empeza por un mesmo; o perigo axexa aquí mesmo, pero de nada serve protexerse cos mellores protocolos sen a adecuada coordinación e eficacia da propia Administración”, reflexiona. Neste tempo, denuncia Baucells que “o noso colectivo, ás veces tan corporativista, pero sempre moi individualista, volveu perder o control efectivo da Lei do medicamento, que quedou en mans das comerciais, cooperativas e distribuidoras, actuais amos e señores deste mercado que, en moitas ocasións, están am-

“A certeza é que a vida continúa a pesar de que se certifique que en 40 anos desapareceron máis do 95 % dos rabaños existentes en 1980”, apunta Quim. No ranking de países produtores da Unión Europea, España ocupa o sétimo lugar. Achegamos o 4 % da cota comunitaria, unhas 7.500 toneladas de leite ao ano, e facémolo coa personalidade propia dun país que, aínda que con certos matices, se etiquetaría como de produción leiteira intensiva e dependente. Como vimos neste repaso, o traxecto ata chegar á actualidade non foi fácil, senón que estivo cheo de dificultades que aínda sofren as ganderías que seguen en pé (hoxe resisten menos de 12.000 explotacións, cunhas 820.000 vacas). “Nesta travesía, o gandeiro sorteou unhas cotas que coartaron o crecemento (clave para a redución de custos e a mellora da eficiencia), unhas lexislacións ineficaces para frear o abandono, unha incerteza no mercado das materias primas e uns cambios na sensibilidade e nos hábitos de consumo dunha sociedade cada día máis distante coa realidade do sector gandeiro”, enumera Baucells. A pesar disto, na actualidade o sector lácteo español é un dos máis profesionalizados de Europa e, fronte a unha base territorial pequena, presenta unha alta densidade de animais, que segue aumentando ano tras ano.

42 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_conLupa_baucells_galego_SABE.indd 42

25/2/22 10:54

Empresa de Nutrición y Salud Animal

Maximizamos la eficiencia técnica y económica de las ganaderías de vacuno lechero

Un equipo científico, internacional y multidisciplinar

Dellait España S.L. Plaza del Pan, n 11, 2 - 5 Talavera de la Reina, 45600, Toledo Contacto: 613 017 132 I 613 017 134. vp029_publi_dellait.indd 43

info@dellait.com | www.dellait.com

17/2/22 14:30

C O N LU PA

Evolución do perfil do sector leiteiro español N.° vacas N.° produtores Produción nacional (kg)

1980

2020

1.852.000

830.000

1/2

307.363

12.000

1/25

7.400.000

Innecesaria x12

N.° vacas/explotación

Produción nacional (t)

5.900.000

7.500.000

Produción granxa (t/ano) Produtividade vaca (l/vaca/ano)

625

x33

3.152

9.000

285 % x3

Produción diaria (l/vaca)

8,7

24,6

% granxas > 300.000 kg

Irrelevante

> 25 %

88 %

% granxas < 10 vacas

Variación

“O GANDEIRO SORTEOU LEXISLACIÓNS INEFICACES E CAMBIOS NOS HÁBITOS DE CONSUMO DUNHA SOCIEDADE CADA DÍA MÁIS DISTANTE COA REALIDADE DO SECTOR”

A compra externa de alimentos, xa sexan forraxes ou concentrados, representa entre o 70 % o 85 % do custo alimentario –predomina o gasto en pensos e concentrados, que supón máis de 4.500 kg/vaca/ano, o que nos converte no país europeo con maior consumo, seguido moi de lonxe por Italia–. Apunta este veterinario que, malia que xurdiron iniciativas por parte dalgunhas administracións e asociacións, aínda son poucas as explotacións que avalían con obxectividade os seus custos reais de produción e é habitual que se confundan ou obvien nas contas os custos de oportunidade, o que impide ter un coñecemento real e invalidan os resultados de moitas delas. “Os custos existen e as tomas de decisións para melloralos desaténdense ou aprázanse e, se se executan, demasiadas veces se fai en base a tópicos ou inercias non sempre acertadas”, lamenta Baucells. No que respecta ao volume de profesionais veterinarios, en 2011 en España había xa uns 30.000 veterinarios colexiados e 1.300 novos aspirantes á licenciatura incorporábanse cada ano nalgunha das once facultades do país. O número de escolas de veterinaria españolas representa hoxe, xunto coas italianas, o 50 % do total europeo.

O volume de licenciados duplicouse entre 1985 e 2000 e en 2010 existían xa catro veces máis veterinarios que en 1980. “Isto xa se vía vir no ano 2000 e a Federación Veterinaria Europea alertou, nun estudo, do perigo de plétora profesional a partir de 2010”, lembra Baucells, quen opina que a obsesión de políticos e profesionais durante a Transición por “colocar unha facultade en cada esquina” foi, xunto coa popularización da profesión veterinaria nos medios de comunicación, o detonante para a “moda” de estudar esta carreira. No entanto, o problema de exceso de oferta non aplica para a buiatría: “Atreveríame a aventurar que seremos da orde de 1.500 a 2.200 profesionais polo que, considerando o número actual de veterinarios colexiados, a nosa especialización é minoritaria e non superaría o 7 % do total”, calcula.

Joaquim Baucells durante un relatorio nas xornadas da Asociación de Estudantes de Medicina Veterinaria da UTAD en Vila Real (Portugal) en febreiro de 2018

Custo dos gastos veterinarios Referencia

Pfeiffer Hélène, 2007 Promar FBA, 2009

País

Veterinario (€/vaca/ano)

Medicamento (€/vaca/ano)

Francia

Inglaterra

Baucells-CVTONA, 2010

España

2003

EE.UU.

Irlanda do Norte

Irlanda

Observatori de LLet, 2010

España

Total (€/vaca/ano)

130 25-180

50-80

60-120

Custos (%)

130-200

101 $

3,5 %

51-87 51-85

59-59

110-144

44 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_conLupa_baucells_galego_SABE.indd 44

25/2/22 10:54

C O N LU PA

“OS GANDEIROS QUE SE PRECEN DEBERÁN IMPLEMENTAR FERRAMENTAS QUE LLES PERMITAN COÑECER O QUE LLES CUSTA PRODUCIR UN LITRO DE LEITE E CALES SON AS SÚAS FORTALEZAS E DEBILIDADES”

O FUTURO: AVANZAR CO SECTOR Advirte Baucells que todos estamos condicionados á evolución do sector polo que traballamos: se este fracasa, nós tamén e, sen dúbida, o futuro do sector leiteiro pasará por ser máis global, menos protexido e máis eficiente. “Os gandeiros que se precen deberán implementar ferramentas eficientes de xestión que lles permitan coñecer en todo momento o que lles custa producir un litro de leite e cales son as súas fortalezas e debilidades para, en función disto, tomar decisións e afrontar con éxito o futuro”, augura. A maior e previsible volatilidade dos mercados, a política de redución de subsidios, lexislacións máis restritivas ao crecemento e o acceso ao capital obrigarán nos próximos anos a facer un exercicio importante de coñecemento e mellora de custos, o que levará a un incremento das granxas eficientes e á desaparición das explotacións non competitivas. Pero non será a volatilidade dos factores de produción, senón o propio mercado, o consumidor, o que decidirá que é o que quere e canto está disposto a pagar por iso. As explotacións de vacún leiteiro na UE e en España deberanse localizar en zonas con capital humano ilusionado e onde a produción resulte máis organizada, eficiente e competitiva. “Non somos insensibles a que a produción de leite en zonas desfavorecidas se siga considerando como valor engadido, en base á conservación do territorio e á fixación da poboación, pero sempre pensando a que custo e que as vacas de leite non son a única alternativa para resolver os problemas de desenvolvemento rural”, sostén.

FALEMOS CON PROPIEDADE Debemos ser conscientes de que a produción ecolóxica e de proximidade son argumentos moi atractivos para o consumidor e tamén un instrumento que dota de certa protección ao produtor local. Por iso, hai que acoutar claramente os conceptos “ecolóxico”, “proximidade”, “slow food”, “pegada de carbono”… e, se é necesario, demostrar os beneficios que lles atribuímos. “Mentres isto non se faga, non é de recibo caer no tópico da falsa incompatibilidade coa produción convencional que, ademais de ser o mellor garante para alimentar de forma sa a un mundo superpoboado, está igual (se non máis) de controlada e é de igual maneira ecoloxicamente eficiente”, opina Baucells.

Opina que actualmente ao veterinario de vacas non lle falta traballo en España e que, posto que a inxente afluencia de novos veterinarios no mundo laboral nos últimos anos dificilmente poderá ser absorbida polas ofertas na Administración, na clínica de animais de compañía ou nas industrias farmacéutica e agroalimentaria, é probable que haxa un crecente interese polo mundo rural. “No noso sector, poida que se estean reducindo as áreas de traballo, pero tamén están a xurdir novas ou renovadas actividades que posibilitarán recolocar profesionais na próxima década”. En calquera caso, advirte Quim que, do mesmo xeito que o fai o sector polo que traballan, os buiatras deberán facer a curto prazo dous exercicios: recoñecer e remediar a baixa produtividade que se intúe no gremio. Apunta, ademais, que os veterinarios non son inmunes aos cambios que experimenta a profesión, nin tampouco aos do sector. “Se non cambiamos con el, veremos limitada a nosa utilidade e será máis difícil esixir o que pretendemos”, destaca.

“Tamén deberemos asumir que as granxas non son nosas, senón dos nosos clientes, e non podemos supoñer que somos os seus únicos e infalibles conselleiros. Podemos aprender e debemos aceptar con espírito crítico e proactivo opinións doutros profesionais, aínda que, ás veces, entren en conflito coas nosas ideas ou recomendacións”, completa. Como en case calquera profesión, tamén os veterinarios deberán investir tempo e diñeiro en adquirir novas aptitudes e, subliña, “pensar en orientar o traballo en base ás necesidades do sector, e non ao revés”. Así mesmo, á vez que o mundo se tecnifica, tamén terá que facelo este gremio: “Tanto os gandeiros como os veterinarios deberiamos apostar polo traballo intelixente. O ‘veterinario bombeiro’ é cousa do pasado; vivimos na era do organizador de sistemas de produción”. Admite Baucells que é dos que cre que o futuro será duns poucos asesores e, sobre todo, de moitos veterinarios locais próximos, honestos e dispostos a estar á beira do produtor, a evolucionar con el para proporcionarlle os servizos que precisa e, cando sexa necesario, a recorrer a outros profesionais competentes que lle axuden. Sexa como for, e pese os cambios e a incerteza dos anos que están por vir, probablemente o fin último do bo veterinario permaneza inamovible, isto é, o que Baucells define como “ofrecer os produtores de leite que o demandan propostas asumibles para implementar os cambios necesarios que lles permitan mellorar os resultados económicos das súas explotacións, optimizando rendementos e protexendo a saúde e o benestar animal para contribuír así, no posible, á súa permanencia voluntaria no sector”. 02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 45

vp029_conLupa_baucells_galego_SABE.indd 45

25/2/22 10:54

Elanco presenta YMCP Vitall®, el único bolo con levadura viva y calcio de rápida absorción que estimula la actividad ruminal y recupera la ingestión de la vaca tras el parto Elanco ha incorporado dentro de su programa The Vital 90 Days™ un nuevo producto, YMCP Vitall®, desarrollado por TechMix. Se trata de un pienso complementario mineral en formato de bolos, el único del mercado que contiene levadura viva y calcio de rápida absorción, que estimula la actividad ruminal y recupera el nivel óptimo de ingestión posparto. Las vacas en posparto tardan en recuperar una plena ingestión de alimento y no suelen obtener los nutrientes necesarios para su rápida recuperación. En este sentido, YMCP Vitall® es un producto clave porque contiene, entre otros ingredientes, levadura viva para el correcto funcionamiento del rumen y la estimulación de la ingesta. También incluye otros nutrientes como calcio, para la óptima producción de calostro y leche y la correcta respuesta inmunitaria; magnesio, necesario para el metabolismo del calcio; potasio, responsable del correcto equilibrio hídrico; niacina, para mejorar la función hepática y despertar el apetito, y osmolito, para ayudar a la salud celular. Los desafíos de la vaca lechera son muchos y el uso de YMCP Vitall® puede aliviarlos, reduciendo el estrés tanto para la vaca como para el ganadero. Si se consigue que el animal se alimente bien durante los 90 días vitales, tendrá una lactación mucho más productiva. LEVADURA VIVA PARA MEJORAR EL RENDIMIENTO DE LA LECHE El uso de levadura viva tiene una larga historia en el mercado de la nutrición de rumiantes. Existe una gran cantidad de trabajos de investigación que permiten evaluar los beneficios y la funcionalidad que tiene este suplemento alimenticio en la salud y el bienestar del animal. Entre ellos, se ha demostrado que mejora la función del rumen, con los consiguientes efectos sobre el rendimiento animal. La levadura viva ayuda, por un lado, a regular la estructura de la flora microbiana, mejorando la fermentación anaeróbica y aumentando la eficiencia de los microorganismos del rumen, y, por otro, a la descomposición de la fibra estimulando una mayor digestión y absorción de esta. Por lo tanto, como aditivo natural de los piensos, puede mejorar el rendimiento de la producción y la calidad del producto de los rumiantes. RECUPERACIONES MÁS RÁPIDAS Y RENDIMIENTOS MEJORES CON YMCP VITALL® Cuando solo se suplementa con calcio, las vacas hipocalcémicas en riesgo producen menos leche y tienen tiempos de recuperación más largos. Por el contrario, con los bolos YMCP Vitall®: • Junto con el calcio se aportan otros nutrientes críticos que impulsan la recuperación. • Las vacas recuperan la ingesta de alimento más rápido y aumentan la producción diaria de leche. • Se logra una mayor y mejor actividad microbiana, tal y como demuestran los estudios de rumen in vitro. *Datos respaldados por estudios de investigación de la Universidad Estatal de Iowa (EE. UU.)

THE VITAL 90™ DAYS Los 90 días en torno al parto, desde el secado hasta el mes posparto, abarcan un periodo en el que la vaca experimenta gran multitud de cambios de manejo e internos, de cuya adaptación dependerán su permanencia en la granja y el éxito de la lactación. Se trata de una etapa crítica en la que se centran muchas de las inversiones (tiempo y dinero) de las ganaderías que buscan mejorar sus resultados productivos y en la que se ponen en marcha multitud de estrategias encaminadas a que la vaca se adapte de forma satisfactoria a los cambios que comporta esta fase. A través de la plataforma The Vital 90™ Days para el vacuno lechero, Elanco apuesta por mirar más allá del periodo de transición tradicional y emprender acciones de tipo preventivo, ya desde el momento del secado, para lograr alcanzar el potencial productivo de cada animal. Para ello, aúna personas, productos, herramientas de diagnóstico, análisis de datos y jornadas de formación con el compromiso por ayudar a los veterinarios y ganaderos a hacer frente a los retos y oportunidades que surgen en los 90 días en torno al parto de la vaca.

vp029_publi_elanco.indd 46

16/2/22 11:41

La recuperación de la vaca recién parida requiere más que solo calcio

Magnesio

Necesario para el metabolismo del Calcio

Osmolito

Ayuda a la salud celular

Niacina

Calcio

Mejora la función hepática y despierta el apetito

Para la optima producción de calostro y leche y la correcta respuesta inmunitaria

a ón.

Levadura viva

men se

co der nos, el sy

Potasio

Responsable del correcto equilibrio hídrico

Para el correcto funcionamiento del rumen y la estimulación de la ingesta

YMCP Vitall® PRODUCTO COMPLETO PARA LA VACA RECIÉN PARIDA soluciones metabólicas Para más información contacta con Elanco. También puedes visitar https://vetconecta.elanco.com/our-products/ The Vital 90 Days™, Elanco y la barra diagonal son marcas registradas de Elanco o sus ﬁliales. © 2021 Elanco. PM-ES-21-0576

vp029_publi_elanco.indd 47

16/2/22 11:41

A C T U A L I DA D E

Que cambios incorpora a nova normativa relativa a medicamentos veterinarios?

Desde o 28 de xaneiro, resulta de aplicación en todos os Estados membros da Unión Europea o novo regulamento sobre o uso de antimicrobianos. Con motivo da súa entrada en vigor, ao longo dos próximos meses Vaca Pinta afondará en todos os seus aspectos referentes á medicina veterinaria, comezando neste número cunha recompilación das principais modificacións que presenta.

resistencia aos antimicrobianos nos medicamentos tanto de uso humano como veterinario é un problema sanitario cada vez máis grave. O seu impacto vai máis aló das súas consecuencias para a saúde humana e a sanidade animal e converteuse nun hándicap de saúde pública mundial que afecta o conxunto da sociedade e esixe unha acción intersectorial urxente e coordinada en consonancia coa formulación one health. Baixo este paraugas, a Unión Europea renovou recentemente a normativa para obrigar a un uso máis responsable dos antibióticos.

ACCIÓNS CLAVE NO USO PRUDENTE DOS ANTIMICROBIANOS Todas as instancias da UE identificaron a necesidade dunha estratexia común para valorar e afrontar o pro-

blema e nesta liña, dentro da rama veterinaria, xa se aprobaron a finais de 2018 dous regulamentos sobre medicamentos veterinarios e sobre pensos medicamentosos. Entre as accións expostas pola Unión Europea inclúense o reforzo da utilización prudente dos antimicrobianos, actuacións destinadas a limitar o uso en animais de antibióticos que son de importancia crucial para tratar infeccións humanas potencialmente mortais e o fomento para o desenvolvemento de novos fármacos. Tamén se busca garantir que nas etiquetas dos antimicrobianos veterinarios se indiquen advertencias e consellos adecuados. Doutra banda, o uso non amparado polos termos da autorización de comercialización de determinados antimicrobianos novos ou de importancia crucial para as persoas debe restrinxirse no sector veterina-

PROFILAXE E METAFILAXE, RESTRINXIDAS O uso de medicamentos antimicrobianos con fins profilácticos –administración dun medicamento a un animal ou grupo de animais antes de existir signos clínicos de enfermidade para evitar a aparición de tal afección– só se permitirá cando o risco de enfermidade infecciosa sexa moi elevado e as consecuencias poidan ser graves. No que se refire ao uso metafiláctico –administración dun medicamento a un grupo de animais antes do diagnóstico de enfermidade clínica en parte do grupo para tratar os animais clinicamente enfermos e controlar a transmisión da enfermidade a animais en estreito contacto que xa poidan estar infectados de forma subclínica–, só será unha opción cando o risco de propagación no grupo sexa elevado e non se dispoña de alternativas adecuadas.

rio. Finalmente, as normas relativas á publicidade dos antibióticos veterinarios deberán ser máis estritas e os requisitos de autorización terán que abordar adecuadamente os riscos e os beneficios de tales medicamentos.

48 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_actualidade_antibioticos_galego_SABE.indd 48

25/2/22 10:50

A C T U A L I DA D E

A Unión Europea aprobou a finais de 2018 dous regulamentos sobre medicamentos veterinarios e sobre pensos medicamentosos, os cales se xestaron simultaneamente:

As persoas debemos protexer a saúde humana e animal e mirar polo medio ambiente...

... para conseguir os mellores resultados sanitarios para todos

Fonte: Centros para o Control e a Prevención de Enfermidades (CDC)

A NOVA NORMATIVA, DE OBRIGADO CUMPRIMENTO EN TODOS OS PAÍSES MEMBROS DA UE, RESULTA DE APLICACIÓN DENDE O VENRES 28 DE XANEIRO

Así pois, na parte que ocupa directamente a gandeiros e veterinarios –a prescrición e o uso dos antimicrobianos– as accións clave para facer un uso prudente pasan por evitar o seu emprego profiláctico e metafiláctico sistemático, limitar a aplicación en animais de antibióticos esenciais en saúde humana e usalos de xeito estrito nos termos da autorización de comercialización (salvo casos de prescrición excepcional por parte dun veterinario).

En España xa se publicou o Real Decreto 370/2021, do 25 de maio, sobre a fabricación, a comercialización e o uso de pensos medicamentosos e o Real Decreto 1157/2021, do 28 de decembro, polo que se regulan os medicamentos veterinarios fabricados industrialmente, os cales recollen as novidades que seguen: Principais cambios respecto do Regulamento (UE) 2019/4 sobre pensos medicados • Ao longo do ano 2022 todos os fabricantes de pensos medicamentosos deberán ser reautorizados baixo as normas establecidas pola nova regulación, principalmente en canto á evitación da contaminación cruzada de principios activos de medicamentos en pensos non destinatarios.

• Regulamento (UE) 2019/4 do Parlamento Europeo e do Consello, do 11 de decembro de 2018, relativo á fabricación, á comercialización e ao uso de pensos medicamentosos, polo que se modifica o Regulamento (CE) n.º 183/2005 do Parlamento Europeo e do Consello e se derroga a Directiva 90/167/ CEE do Consello e outras normas da Unión Europea en materia de pensos e medicamentos, e se modifican diversos reais decretos en materia de gandería. • Regulamento (UE) 2019/6 do Parlamento Europeo e do Consello, do 11 de decembro de 2018, sobre medicamentos veterinarios polo que se derroga a Directiva 2001/82/CE (texto pertinente para os efectos do EEE).

Principais cambios respecto do Regulamento (UE) 2019/6 sobre medicamentos veterinarios • Sobre as prescricións veterinarias: só se expedirán tras un diagnóstico da enfermidade infecciosa por parte dun veterinario, quen deberá poder xustificar a prescrición, en particular a de medicamentos con fins metafilácticos e profilácticos. Ademais, as prescricións só se farán tras un exame clínico ou calquera outra avaliación adecuada (incluíndo obrigatoriamente a identificación do animal ou grupo de animais obxecto do tratamento), limitarase a cantidade prescrita de medicamentos á necesaria e a validez será de cinco días desde a súa data de expedición.

Está pendente a publicación dun real decreto sobre a distribución, prescrición, dispensa e uso de medicamentos veterinarios

NOVO MARCO LEXISLATIVO A entrada en vigor da nova normativa da UE significa que, desde o 28 de xaneiro, todas as persoas físicas e xurídicas da Unión deben respectar as súas disposicións e, evidentemente, todos os Estados membros deberán adaptarse ao seu contido no momento de redactar calquera norma nacional. Trátase dunha normativa europea de directa aplicación nos Estados membros e que non necesita transposición para a súa aplicación, independentemente de que cada país poida establecer disposicións específicas para o seu territorio. 02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 49

vp029_actualidade_antibioticos_galego_SABE.indd 49

25/2/22 10:50

A C T U A L I DA D E

TRÁTASE DE EVITAR AS RECEITAS RUTINEIRAS E AS PROVISIÓNS DE MEDICAMENTOS E REMÁRCASE QUE O VETERINARIO TERÁ QUE PODER XUSTIFICAR TODA PRESCRICIÓN

Principais cambios na prescrición e o uso de antimicrobianos na UE DISPOSICIÓNS XERAIS

• Evitar o uso profiláctico e metafiláctico rutineiro. • Limitar en animais o uso de antimicrobianos cruciais para tratar enfermidades potencialmente mortais en saúde humana. • Fomentar o desenvolvemento de novos fármacos. • Incluír nas etiquetas dos medicamentos advertencias e consellos de emprego. • Restrición en veterinaria de usos non amparados polos termos da autorización de comercialización. • Promoción de normas máis estritas en publicidade de antimicrobianos veterinarios. DISPOSICIÓNS ESPECÍFICAS

Regulamento (UE) 2019/4 sobre pensos medicados Regulamento (UE) 2019/6 sobre medicamentos veterinarios

• Todos os fabricantes de pensos medicamentosos deberán ser reautorizados ao longo de 2022 baixo as normas establecidas pola nova regulación. Prescricións veterinarias • Só se expedirán tras un diagnóstico da enfermidade infecciosa por parte dun veterinario. • O veterinario deberá poder xustificar a prescrición, en particular a de medicamentos con fins metafilácticos e profilácticos. • As prescricións só se farán tras un exame clínico ou calquera outra avaliación axeitada (incluíndo obrigatoriamente a identificación do animal ou grupo de animais obxecto do tratamento). • Limitarase a cantidade prescrita de medicamentos á necesaria. • A validez será de cinco días desde a súa data de expedición. Uso de medicamentos • Utilizaranse segundo os termos da autorización de comercialización. antimicrobianos • Nunca se recorrerá a eles de forma rutineira ou para compensar unha falta de hixiene ou coidados, unha mala xestión da granxa ou co fin de fomentar o crecemento ou rendemento do animal. • Non se empregarán con fins profilácticos salvo en casos excepcionais (nos cales o uso se limitará a un animal determinado). • Só se utilizarán con fins metafilácticos cando o risco de propagación no grupo de animais sexa elevado e non se dispoña de alternativas adecuadas.

• Sobre o uso de medicamentos antimicrobianos: utilizaranse segundo os termos da autorización de comercialización e nunca de forma rutineira ou para compensar unha falta de hixiene ou coidados, unha mala xestión da granxa ou co fin de fomentar o crecemento ou rendemento do animal. Así mesmo, os medicamentos antibióticos non se empregarán con fins profilácticos salvo en casos excepcionais (nos cales o uso se limitará a un animal determinado) e só se utilizarán con

fins metafilácticos cando o risco de propagación no grupo de animais sexa elevado e non se dispoña de alternativas adecuadas. Os expertos sinalan como decisivos os cambios referidos á inversión da carga da proba ao establecer que será o veterinario o que deberá poder xustificar os tratamentos de antimicrobianos que prescriba. Así mesmo, parece evidente que a norma trata de evitar as prescricións rutineiras e as provisións de

medicamentos ao limitar a validez das receitas a cinco días, ao establecer a obrigatoriedade de identificar os animais destinatarios –ata o de agora, isto só era aplicable ás prescricións excepcionais e a identificación dos animais realizábase no momento da administración– e ao restrinxir a cantidade de medicamento prescrito á imprescindible para o tratamento duns animais concretos.

50 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_actualidade_antibioticos_galego_SABE.indd 50

25/2/22 10:50

LOS EXPERTOS EN CALIDAD DE LECHE COINCIDEN EN UNA COSA:

NO TE LA JUEGUES. UTILIZA DE FORMA RUTINARIA SELLADORES INTERNOS DE PEZONES

Para cada vaca. En cada secado.

Ubroseal® Vacas en Secado 2,6 g suspensión intramamaria para bovino. Composición: Cada jeringa intramamaria de 4 g contiene: Subnitrato de bismuto, pesado 2,6 g. Especies de destino: Bovino (vacas lecheras en el secado). Indicaciones: Prevención de nuevas infecciones intramamarias durante el período de secado. En las vacas que se considera que están libres de mastitis subclínica, el medicamento veterinario puede usarse solo en el manejo de la vaca seca y control de la mastitis. Contraindicaciones: No usar en vacas en lactación. No usar el medicamento veterinario solo en vacas con mastitis subclínica en el momento del secado. No usar en vacas con mastitis clínica en el momento del secado. No usar en casos conocidos de hipersensibilidad a la sustancia activa o a algún excipiente. Uso durante la gestación y la lactancia: Puede utilizarse durante la gestación. El uso de este medicamento veterinario está contraindicado durante la lactancia. Posología: Sólo por vía intramamaria. Introducir el contenido de una jeringa del medicamento veterinario en cada cuarterón de la ubre inmediatamente después del último ordeño de la lactancia (en el momento del secado). Precauciones: Es una buena práctica observar a las vacas regularmente durante el período de secado para detectar posibles signos de mastitis clínica. Si un cuarterón sellado desarrolla mastitis clínica, deberá retirarse el sello manualmente antes de iniciar el tratamiento adecuado. Para reducir el riesgo de contaminación, no sumerja la jeringa en agua. Utilizar cada jeringa una sola vez. No administrar ningún otro medicamento por vía intramamaria después de haber administrado este medicamento veterinario. Tiempos de espera: Carne: 0 días. Leche: 0 horas. Conservación: No conservar a temperatura superior a 25ºC. Proteger de la luz. Nº autorización: 3628 ESP. Presentación: Caja de cartón con 20 jeringas y 20 toallitas limpiadoras. Cubo de polietileno con 120 jeringas y 120 toallitas limpiadoras. Titular: Univet Ltd. Representante Local: Boehringer Ingelheim Animal Health España, S.A.U. Medicamento sujeto a prescripción veterinaria.

vp029_publicidade_boheringer.indd 51

16/2/22 11:43

A C T U A L I DA D E

Clasificación europea de medicamentos veterinarios

Polimixinas: colistina, polimixina B

Quinolonas: fluoroquinolonas e outras quinolonas: cinoxacino, marbofloxacino, danofloxacino, norfloxacino, difloxacino, orbifloxacino, enrofloxacino, ácido oxolínico, flumequina, pradofloxacino

Aminoglicósidos (excepto espectinomicina): amikacina, apramicina, dihidroestreptomicina, framicetina, gentamicina, kanamicina, neomicina, paromomicina, estreptomicina, tobramicina

Aminopenicilinas, en combinación con inhibidores da beta-lactamasa: amoxicilina+ácido clavulánico, ampicilina + sulbactam Cefalosporinas de 1.ª e 2.ª xeración e cefamicinas: cefacetrilo, cefadroxilo, cefalexina, cefalonio, cefalotina, cefapirina, cefazolina

Anfenicolis: cloranfenicol, florfenicol, tianfenicol

Glicilciclinas: tigeciclina Derivados do ácido fosfónico: fosfomicina Riminofenazinas: clofazimina Outras cefalosporinas e penemes Ácidos pseudomónicos: (Código ATC J01DI), incluídas as mupirocina combinacións de cefalosporinas de Sulfonas: dapsona Substancias novas autorizadas 3.ª xeración con inhibidores das beta- para medicina humana tras a Estreptograminas: pristinamicina, lactamasas: ceftobiprol, ceftarolina, publicación da clasificación do virxiniamicina ceftolozano-tazobactam, faropenem AMEG (por determinar)

Aminopenicilinas sen inhibidores da beta-lactamasa: amoxicilina, ampicilina, metampicilina Tetraciclinas: clortetraciclina, doxiciclina, oxitetraciclina, tetraciclina

Aminoglicósidos (espectinomicina en monoterapia): espectinomicina Penicilinas antiestafilocócicas (penicilinas resistentes a beta-lactamasas): cloxacilina, dicloxacilina, nafcilina, oxacilina Penicilinas naturais de espectro reducido (penicilinas sensibles a betalactamasas): bencilpenicilina benzatina, feneticilina, fenoximetilpenicilina benzatina, fenoximetilpenicilina, bencilpenicilina, bencilpenicilina procaína, penetamato hidroioduro

Macrólidos: eritromicina, gamitromicina, oleandomicina, espiramicina, tildipirosina, tilmicosina, tulatromicina, tilosina, tilvalosina

Lincosamidas: clindamicina, lincomicina, pirlimicina Pleuromutilinas: tiamulina, valnemulina Rifamicinas: rifaximina en monoterapia: rifaximina Sulfonamidas, inhibidores da dihidrofolato reductasa e combinacións: formosulfatiazol, sulfaleno, ftalilsulfatiazol, sulfamerazina, sulfacetamida, sulfametizol, sulfaclorpiridazina, sulfametoxazol, sulfaclozina, sulfametoxipiridazina, sulfadiazina, sulfamonometoxina, sulfadimetoxina, sulfanilamida, sulfadimidina, sulfapiridina, sulfadoxina, sulfaquinoxalina, sulfafurazol, sulfatiazol, sulfaguanidina, trimetoprima Polipéptidos cíclicos: bacitracina Esteroides antibacterianos: ácido fusídico

Nitroimidazolis: metronidazol Derivados de nitrofurano: furaltadona, furazolidona

EVITAR

Cefalosporinas de 3.ª e 4.ª xeración, agás as combinacións con inhibidores de beta-lactamasas: efoperazona, cefovecina, cefquinoma, ceftiofur

Rifamicinas (excepto rifamixina): rifampicina Carboxipenicilina e ureidopenicilina, incluídas as combinacións con inhibidores de beta-lactamasas: piperacilina-tazobactam

Glicopéptidos: vancomicina

LIMITAR

Fármacos utilizados exclusivamente para tratar a tuberculose ou outras enfermidades micobacterianas: isoniazida, etambutol, pirazinamida, etionamida

CAUTELA

Carbapenemes: meropenem, doripenem Lipopéptidos: daptomicina Oxazolidinonas: linezolid

PRUDENCIA

Aminopenicilinas: mecilinam, pivmecilinam Ketólidos: telitromicina Monobactámicos: aztreonam

Fonte: Axencia Europea de Medicamentos

Respecto da prescrición excepcional, o veterinario poderá recorrer a ela, baixo a súa responsabilidade directa, para evitar causar un sufrimento inaceptable. Deste xeito, permítese tratar de maneira extraordinaria aos animais enfermos con outro medicamento autorizado en España ou, no seu defecto, noutro Estado membro, sempre que se poida demostrar a falta de eficacia dos medicamentos autorizados en primeira instancia. En tal caso, esta prescrición deberá acompañarse da correspondente comunicación ao Sistema Español de Farmacovixilancia de Medicamentos Veterinarios da sospeita de falta de eficacia na indicación e especie obxecto da prescrición. Xunto con esta normativa, aínda está pendente a publicación dun real decreto sobre a distribución, prescrición, dispensa e uso dos medicamentos veterinarios no país. Esta será a norma que dotará de marco legal á

categorización dos antibióticos en veterinaria establecida polo Plan Nacional de Resistencia aos Antibióticos (PRAN).

CATEGORIZACIÓN DOS ANTIBIÓTICOS DE USO VETERINARIO O PRAN estableceu unha categorización para os antibióticos de uso veterinario que os clasifica segundo o risco para a saúde humana que representa o seu uso: A. Non usar. Antibióticos non autorizados en animais produtores de alimentos. Poden usarse de maneira excepcional en animais de compañía. B. Uso restrinxido. Antibióticos de importancia crítica en medicina humana e cuxo uso en animais debe restrinxirse a mitigar o risco para a saúde pública. Deberán empregarse cando non se dispoña de antibióticos nunha categoría inferior de risco que puidesen ser efectivos e o seu uso basearase na identifica-

ción etiolóxica do axente patóxeno e a súa sensibilidade ao antibiótico ou calquera outra proba diagnóstica equivalente. Se isto non fose posible, a terapia deberase basear en información epidemiolóxica e coñecementos de susceptibilidade sobre granxa, local ou rexional, sempre que antes se tome unha mostra biolóxica dos animais afectados. C. Usar con cautela. Antibióticos para os que existen substitutos en medicina humana na UE, pero que teñen poucas alternativas en determinadas indicacións veterinarias. Por tanto, só deben usarse cando non haxa opcións efectivas na categoría D. D. Usar con prudencia. Antibióticos que deben usarse como tratamentos de primeira elección, pero sempre de maneira prudente, evitando o seu uso innecesario, especialmente en tratamentos longos e/ou grupais.

52 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_actualidade_antibioticos_galego_SABE.indd 52

25/2/22 10:50

A AGRICULTURA DO FUTURO NAS TÚAS MANS

Lely Horizon O seguinte paso no futuro da súa explotación é a predición. Dea un paso adiante na xestión da súa explotación con Lely Horizon e sáquelles o máximo partido aos seus datos. Aproveite a información aplicando algoritmos intelixentes para predicir rendementos e obter opcións precisas de optimización da súa explotación. Consiga unha indicación clara e nunha fase precoz das vacas sospeitosas de padecer cetose e reciba consellos de tratamentos. Horizon está dispoñible en dous paquetes: Control e Advance. Comprobe cal se adapta mellor ás súas necesidades.

GALICIA, ASTURIAS E CANTABRIA AGROTEC ENTRECANALES SL - LELY CENTER LOS CORRALES DE BUELNA Polígono de Barros, P22, N8 39408 Los Corrales de Buelna (Cantabria) Tfno. +34 660 137 730 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com CASTELA E LEÓN, MADRID E TOLEDO TECNOLOGÍAS DE ORDEÑO SL - LELY CENTER ÁVILA C/ Hornos Caleros, 29 05003 Ávila Tfno. +34 920 254 116 avila@avi.lelycenter.com PAÍS VASCO, NAVARRA E CATALUÑA LELY IBÉRICA CSV SA – LELY CENTER IN AIZOAIN Polígono Iruregaña, naves 5 e 6 31195 Aizoain (Navarra) Tfno. +34 629 083 587 aizoain@aiz.lelycenter.com

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.

vp029_publi_lely_jogu_galego.indd 53

2/3/22 15:05

A AUTOMATIZACIÓN MELLORA O BENESTAR ANIMAL NA SAT JOGU Esta explotación, situada en Ribamontán al Mar (Cantabria), leva case unha década cos robots de Lely. Dispón de catro unidades para uns 270 animais en produción e, entre as vantaxes da robotización, os seus propietarios resaltan a mellora na calidade de vida tanto para eles como para os seus animais.

ta ch lo as ra la ro ac un co

Un As ex in na o an qu pi ¡EN VÍDEO! Giomara Aguilar, José Antonio Gutiérrez e Andrea Gutiérrez

ndrea Gutiérrez é a última xeración que se incorporou a esta SAT, fundada polos seus avós José Antonio Gutiérrez e María Antonia Alonso, que tamén son propietarios xunto aos seus pais José Antonio Gutiérrez e Jennifer Ruíz. A moza gandeira lembra que a explotación empezou cunha sala de muxido pequena e, tras trasladarse á nave onde se atopan na actualidade, “pasamos a unha máis grande, logo xa puxemos os tres robots e, logo dun tempo, o cuarto”. Hai xa nove anos que Lely instalou os primeiros robots de muxido nesta SAT. Antes de colocalos, a media de produción situábase nos 29-31 kg/vaca/día e na actualidade está nos 40 kg. Alberto Sánchez, comercial de Lely Center, relata

vp029_publi_lely_jogu_galego.indd 54

que quizais o máis importante para esta granxa era que había un problema grave de man de obra e coa automatización do muxido se progresou nese aspecto. A man de obra era escasa e coa robotización iso mellorou. Así mesmo, ante o aumento da produción, sinala que o gandeiro factura máis e isto é moi importante: “Hai que buscar cada día ser máis eficiente e iso aquí lográmolo. Nós queremos que lles vaia ben aos nosos clientes”. As unidades atópanse situadas nos extremos da granxa, na que moxen unhas 270 vacas. A media anual de produción son uns 4 millóns de quilogramos por ano, é dicir, máis dun millón por robot. Así mesmo, a media por vaca e día está nos 39,8 kg, cunha graxa do 3,70 % e

unha proteína do 3,40 %. Outro dato a resaltar é que ten unha media de rexeitamentos de 1,6, “é dicir, o tráfico libre funciona. Si é certo que temos os robots saturados, porque hai demasiados animais e iso, con esta media tan alta de produción, obríganos a estar pendentes dalgunhas vacas que se atopen en picos de produción para levalas ao robot”, explica Alberto. Para conseguir esa media de produción tamén coidan a alimentación cunha ración composta de 24 kg de silo de millo, 14 kg de silo de herba, 1,2 kg de melaza, 2,6 kg de soia e 3,7kg de copos e colza.

2/3/22 15:06

gr de za di do po pr cie m m re re m rá

sa te ció de ac ció pr du

a eire ts nide es os xia ade kg de

Nesta explotación tratan de ter en conta o benestar animal, por iso dispoñen de chans de goma, ventiladores para a calor, esparexedor de auga para refrescar as vacas, cortinas nos laterais da nave e rascadores. Alberto afirma que coa instalación de diferentes ferramentas mellorouse ese aspecto. Ademais, os colares achegan datos sobre o estrés por calor, un parámetro interesante para avaliar como se atopan os animais.

“OS DATOS QUE OFRECE O ROBOT SON UNHA PARTE IMPORTANTÍSIMA PARA O CONTROL DE REPRODUCIÓN”

MÁIS DATOS CON LELY HORIZON Unha das vantaxes que destacan dos Lely Astronaut A4 é a recollida de datos: “Dun exemplar sáeche cando pariu, cando a inseminaron, cando está en celo, a ruminación, se ten algunha enfermidade ou o que sexa. Todo iso mellora o benestar animal e a nosa calidade de vida, posto que antes tardabas moitísimo en recompilar todos os datos”, apunta Andrea. A Farm Management Support desta granxa, Giomara Aguilar, comenta que desde Lely están centrados na actualización do software Lely Horizon, do que dispoñen en Jogu. “É moito máis avanzado, por exemplo, dános consellos e proporciónanos un índice no que se valora a produción, a saúde, a reprodución e a eficiencia do robot”. Engade que este sistema aprende segundo os datos que se van metendo, por iso é importante aceptar ou rexeitar os consellos que ofrece: “Se se rexeita un consello, por exemplo, a próxima vez que teña a mesma situación saberá que non ten que brindar ese aviso”. Desde a empresa preocúpanse pola saúde dos animais e para iso poden obter toda a información a través da aplicación. “Se unha vaca pode ser sospeitosa de cetose, chégalles ao móbil e dilles que accións debemos facer”, relata. A aplicación tamén dispón dun novo widget que proporciona a marxe por rabaño e individual da vaca.

vp029_publi_lely_jogu_galego.indd 55

Andrea destaca as facilidades que lle ofrece esta aplicación, xa que, se ten unha vaca con algunha enfermidade ou incidencia, “collo o teléfono e notifícame o que sexa para que eu poida actuar ao momento”. O mesmo afirma Ismael Villar Gómez, veterinario de reprodución e nutrición nesta explotación, quen tamén resalta a importancia dos datos que lles dá o robot: “É unha parte importantísima para o control de reprodución, como a medida da actividade por medio dos colares. Isto permite que as repeticións de celos se poñan en evidencia. Hoxe imos facer un control reprodutivo e atopamos moi poucas vacas baleiras”.

A ROBOTIZACIÓN É O FUTURO Ismael afirma que a robotización é o futuro, unha forma intelixente de muxir as vacas. Subliña que se lograron uns avances importantes neste aspecto, como o feito de que unha vaca se poida muxir máis veces porque ten necesidades fisiolóxicas debi-

do á presión da mama. “Nesta explotación aumentouse a produción porque antes se muxían dúas veces e agora a media está en 2,9 muxidos ao día”, comenta. Tamén sinala que o sistema que se utiliza no robot por punteo, polo premio que se lles dá ás vacas de maior produción, salta á vista. O veterinario cóntanos que “non hai nada máis que ver a condición corporal destes animais que está ao redor do 3,5, nunca baixan de tres, e isto permítelles ter un sistema inmunitario desenvolvido e unha resistencia extraordinaria ás enfermidades”. Un dos lemas que ten Lely é que “as vacas seguen sendo vacas, pero os que cambian son os gandeiros”, frase que tamén comparte a propia gandeira. Andrea conclúe afirmando que na súa gandería se produce leite de calidade, teñen benestar animal “e todo o demais, pero non nos pagan o prezo do leite que deberían. Aquí prodúcese leite de igual ou de mellor calidade que no resto de Europa, pero non temos os prezos iguais”.

2/3/22 15:06

NA GRANXA

SAT AS PANDAS. VILALBA (LUGO)

En Vaca.tv

Juan José Pernas e Moisés Vispalia, dous dos socios de SAT As Pandas

47 litros de media grazas á calidade das forraxes e ao benestar animal Moisés Vispalia e Juan José Pernas desvélannos nesta reportaxe os piares nos que asentan a súa gandería, unha sociedade que apostou hai máis de dez anos polo muxido robotizado e que destaca pola súa alta produtividade. Ambos os gandeiros apóianse nun amplo equipo asesor para mellorar cada día, aínda máis se cabe, o confort das súas vacas e a dixeribilidade das súas racións.

odo se remonta ao ano 2008, cando os propietarios de catro ganderías próximas, saturados de traballo, creron que xuntar esforzos sería unha boa solución para todas as súas preocupacións. Así se creou SAT As Pandas. “Construímos unha instalación nova para as vacas en produción, apostamos polo muxido robotizado con dous robots e comezamos a traballar en

2011 cun total de 115 vacas”, lembra Moisés Vispalia, propietario actual da sociedade xunto a Juan José Pernas, Nuria Vispalia e David Vispalia. Desde ese momento seguiron sumando en número de animais e actualmente manteñen unhas 300 cabezas, das que están muxindo unhas 155 vacas. Ademais, sumaron un robot máis ao negocio e teñen dous empregados, os irmáns Santiago e Cristina Chao.

Localización: Vilalba (Lugo) Propietarios: Juan José Pernas, Moisés Vispalia, Nuria Vispalia e David Vispalia N.º total de animais: 300 Vacas en muxidura: 155 Media de produción: 47 l/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,88 % Porcentaxe de proteína: 3,28 % RCS: 180.000 cél./ml Cualificación morfolóxica: 79 puntos Superficie agrícola: 140 ha Venda do leite: Entrepinares

O rabaño está dividido en dúas localizacións. Por unha banda, na nave máis grande e máis nova, creada coa constitución da sociedade, manteñen todas as vacas en muxidura, as secas, as próximas ao parto e as xatiñas acabadas de nacer. Por outra, o resto da recría está nun establo pertencente a unha das ganderías orixinais, a dous quilómetros da principal.

56 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_naGranxa_asPandas_galego_SABE.indd 56

25/2/22 10:58

NA GRANXA

Alta Calidad Alemana Asegurada!

Acondicionan as camas todos os días cunha grade e cámbianas cada 10 días

MOISÉS VISPALIA: “PARA NÓS O CONFORT DAS VACAS É MOI IMPORTANTE, QUE TEÑAN BOAS CAMAS, AMPLAS E LIMPAS, E CORREDORES ESPAZOSOS”

Entrega Matova

As produtoras descansan en camas de area

UNHA VIDA CON MOITO CONFORT As vacas de SAT As Pandas teñen acceso a 165 cubículos con camas de area, “un material que é o mellor para o descanso das vacas, están supercómodas e súperlimpas”, destaca Moisés. Engade que se hixienizan “todos os días unha vez. Pasámoslles unha grade para airealas e renovamos a area cada 10 días, cando vemos que lles fai falta”, di o gandeiro. Na nave da recría os cubículos que utilizan as xovencas xa inseminadas teñen colchoneta de goma e unha mestura de serradura con carbonato cálcico e as secas teñen camas de palla, que se acondicionan dúas veces por semana. Os comedeiros son de aceiro inoxidable en ambos os establos, ao igual que os bebedoiros, de fácil volteo, “para unha limpeza máis cómoda”, apunta Vispalia. “A comida neste tipo de comedeiros mantense máis fresca e límpanse moi ben. Ademais, teñen cepillos para rascarse cando queren”. En canto á ventilación, o gandeiro vilalbés recoñece que “o establo é bastante aireado, porque podemos abrir as portas e os laterais, pero hai días no verán nos que aperta bastante a calor. Temos xa uns ventiladores, pero imos poñer algún máis”.

NOVEDAD

CAZO OR DISTRIBUID FORRAJE

NOVOEUDNAIFEDED CAZ

Tel. (+34) 985 634 238 Schäffer Ibérica • info@schaffer-iberica.com

www.schaffer-iberica.com 02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 57

vp029_naGranxa_asPandas_galego_SABE.indd 57

25/2/22 10:58

NA GRANXA

ÁNGEL ÁVILA Asesor de granxas de leite en Galicia e o occidente de Asturias “BUSCAMOS UNHA ALTÍSIMA DIXERIBILIDADE NO COMEDEIRO PARA QUE AS VACAS ASISTAN AO ROBOT, ASÍ NON TEMOS MOITOS ATRASOS”

Como xurdiu a relación con esta explotación? Empecei a asesorar SAT As Pandas en xaneiro de 2017, é dicir, levo uns catro anos. Puxéronse en contacto comigo porque tiñan problemas no parto e no posparto, sobre todo de calleiras de posparto. O problema solucionouse cambiando a ración das secas e mellorando a inxestión de auga. O que facemos agora é quentar a auga das vacas secas. En que aspectos da granxa asesora os gandeiros de SAT As Pandas? Asesóroos en nutrición para obter a máxima produción de leite e de sólidos, tanto de graxa como de proteína. Estamos intentando ter moita durabilidade nas vacas, é dicir, que nos duren moitos anos. Para iso, teñen unha granxa con moito confort animal, con moito benestar e eu asesoro na produción de forraxes. Perseguimos conseguir forraxes de altísima dixeribilidade. Desde hai dous ou tres anos estamos a picar o millo un pouco máis longo, de 2,2 cm, e conseguimos mellorar esa dixeribilidade. En canto ás secas, estamos tentando non ter problemas de posparto e a ración é moi básica: herba seca, penso e unha melaza baixa en potasio para incrementar a inxestión.

Como adaptou o seu asesoramento a esta granxa robotizada con tres máquinas e tres lotes de produtoras? Nun primeiro robot temos as vacas de primeiro parto; no segundo, vacas de segundo, terceiro ou cuarto parto, e no terceiro mantemos as vacas de altísimo fluxo, que están a facer hoxe unha media de 4,2 muxidos e teñen unha produción media de 60 litros. Manexamos eses tres lotes de distinta maneira e as táboas de alimentación tamén son diferentes, tanto en primíparas como en multíparas. En primíparas, preparamos unha alimentación ata os 100 días por días de leite e, a partir dos 100 días, por produción. As vacas de leite programámolas ata os 60 días por días de leite e, a partir de aí, por produción. Ademais, buscamos unha altísima dixeribilidade no comedeiro para que as vacas asistan ao robot, así non temos moitos atrasos.

Para o silo de herba, o ano pasado fixeron tres cortas cun 17 % de proteína

M. V.: “TRATAMOS DE CONSEGUIR MOI BOAS FORRAXES, DE HERBA MOI DIXERIBLE E CON MOITA PROTEÍNA”

Cales son os puntos fortes para conseguir a eficiencia produtiva que buscan? Nestes catro anos pasamos duns 44 litros de produción, con 3,68 % de graxa e 3,26 % de proteína, a uns 47 litros, con 3,88 % de graxa e 3,28 % de proteína, é dicir, subimos tanto en litros como en sólidos. A eficiencia que temos conséguese sempre coas forraxes, de altísima dixeribilidade. Para o silo de herba, o ano pasado fixemos tres cortas cun 17 % de proteína e cunha dixeribilidade ás 30 horas do 72 %, cando a media da maioría das ganderías é do 55 %. Esta é a auténtica razón de por que estes gandeiros teñen unha grande eficiencia, non só polo benestar animal e polo seu gran manexo senón porque teñen unha comida altamente dixerible. As vacas aproveitan todo.

OS SEGREDOS DA ALTA PRODUCIÓN Con todos estes coidados, as produtoras de As Pandas están conseguindo unhas cifras de produción sobresalientes: a media por vaca e día é de 47 litros. Ao preguntarlle polos motivos destes resultados, Moisés Vispalia respóndenos que unha das claves para alcanzar esta media é o benestar. “Para nós o confort das vacas é moi importante, que teñan boas camas, amplas e limpas, e corredores espazosos, para que teñan facilidade para desprazarse polo establo”. O outro dos puntos fortes é a alimentación. “Tratamos de conseguir moi boas forraxes, de herba moi dixerible e con moita proteína. Nótase cando lles subministras un silo que ten moita proteína, a produción aumenta. Non hai nada que a substitúa. Se podes ter un 19 % de proteína, non teñas un 15 %, evidentemente”.

RACIÓNS E LOTES Para as vacas en produción fan unha ración dúas veces ao día, pola mañá e á noite, “para que estea máis fresca”, puntualiza Moisés, outra para as secas e unha terceira para as xovencas.

Elaboran cada día tres racións no carro para tres lotes: vacas en muxidura, secas e próximas ao parto e xovencas a partir dos seis meses

58 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_naGranxa_asPandas_galego_SABE.indd 58

1/3/22 22:35

PROMOCIÓN

LA MEJOR HIGIENE DE UBRE CON LA FAMILA BLUEMAX

Premium

Cl2 Cl2 Cl2 Cl2 Cl2 Cl2 Cl2 Cl2 Cl2

Cl2

¡Nunca hubo un producto como este! ¡Bluemax Premium es el primer y único producto de higiene de la ubre en la industria lechera basado en dióxido de cloro listo para usar en pre y post ordeño sin necesidad de mezclar!

D Control El sellador definitivo para el mejor acondicionamiento de la piel del pezón

Barrier

Rápida desinfección natural y barrera física entre ordeños

B Clean Espuma limpiadora pre-ordeño de calidad superior con gran capacidad acondicionadora de la piel de los pezones y excelente capacidad espumante

Xtrem Sellador acondicionador de la piel de los pezones con dióxido de cloro listo para usar

L A N O I C P E C X E A T R E OF

* O L A G E R E D 1 AFAS Y OBTEN R R A G 4 A R P M O C 1, + 4 o de 2022 a hasta el 30 de Juni Promoción válid

Grupanor - Cercampo S.A Azufre 4 Torrejón de Ardoz Madrid 28850 91 656 17 48 Mov .: 609 277 617 pedrojdiaz@grupacer.com

FRIOR S.L.

Pol. Industrial Pedrapartida parcela 17 Coirós, A Coruña 15316 981 774 500 Mov .: 616 029 988 www.frior.es

Oferta disponible exclusivamente en España entre los distribuidores oficiales BouMatic, para todos los pedidos de los productos BlueMAX, Gladiator Barrier, Gladiator RTU, Udder Spray, Udder Dip, y Hexi Dip Supreme (20kg, 60kg, y 200/220 kg) aprobados entre el 1 de Febrero y el 30 de Junio de 2022. Para obtener más información, contacte con su distribuidor BouMatic.

vp029_publi_boumatics.indd 59

16/2/22 11:46

Frior S.L.

Pol. Industrial Pedrapartida, parcela 17, 15316 Coirós

NA GRANXA

M. V.: “TENTAMOS QUE OS ANIMAIS TEÑAN A ALTURA E A CAPACIDADE IDÓNEAS PARA INSEMINALOS”

JESÚS FIALLEGA Servizo de Podoloxía de Seragro SCG “AO REALIZAR UN RECORTE PREVENTIVO, CONSEGUIMOS UNHA REPARTICIÓN DE PESOS EQUILIBRADA E MINIMIZAMOS FUTURAS LESIÓNS”

En que consiste o seu asesoramento en SAT As Pandas? Enfoco o meu traballo no benestar animal e en darlles unha boa formación podal aos gandeiros. Ofrezo a miña experiencia en calquera aspecto que afecte á saúde podal (instalacións, manexo etc.). Cando empezou a traballar con eles e por que? Estou con eles desde o principio, desde que montaron a nave. Xa traballabamos xuntos antes, cando estaban separados, e seguiron confiando en min. Que recomendacións lles dás para ter unha boa saúde nas patas? Recomendo facer unha revisión periódica cada seis meses de todas as vacas adultas e revisar a todas as coxas que aparezan no medio dese

A ración das produtoras componse de 20 kg de silo de herba, 18 kg de silo de millo, 14 kg de penso –7 kg no presebe e 7 kg no robot– e 0,8 kg de palla picada. Están divididas en tres lotes en función da idade e da súa relación cos robots: “Nun lote están as xovencas; noutro, as adultas, e no terceiro metemos aquelas vacas con máis acceso ao robot, aquelas que van mellor e producen máis”. As secas, que están noutro lote, comen 7,5 kg de herba seca “da mellor calidade –sinala Moisés–”, 4 kg de penso e 0,5 kg de melaza líquida. “Cando vemos que non nos chega a herba, mesturámoslles palla picada de Castela”. Aliméntanse con esta ración tamén as xovencas próximas ao parto, que están nun lote separadas das secas para que non haxa competencias. Ademais das racións das vacas en muxidura e das secas e próximas ao parto elaboran unha terceira ración no carro para as xovencas a partir dos seis ou sete meses, composta de herba seca, silo de millo e un pouco de penso. Varían as proporcións en función da calidade e da cantidade das forraxes que teñan a disposición.

período canto antes, así como ter unha boa rutina de baños, un bo encamado dos cubículos e unha hixiene de patios apropiada. Como é de importante a prevención no voso sistema de traballo? A prevención é a base do noso traballo. Ao realizar un recorte preventivo, conseguimos unha repartición de pesos equilibrada e minimizamos futuras lesións. Isto permítenos concretar unha avaliación do estado xeral dos animais e poder ofrecer recomendacións adecuadas. É diferente o traballo nas granxas robotizadas? Non, no que se refire á podoloxía non inflúen os robots. Coa prevención é suficiente. Estades centrados en mellorar algún aspecto en concreto de cara ao futuro? Nesta granxa o ano pasado revisáronse 240 vacas, cun 17 % de úlceras, un 10 % de liña branca e un 3 % de dermatite. De cara ao futuro sempre se pode mellorar e lograr que estas cifras sexan aínda máis baixas. Nesta materia a axuda do gandeiro é fundamental, o seu manexo é o noso complemento.

As xatas toman leite das vacas durante cinco ou seis días, como mínimo

O lote de seis a dez meses ten acceso a un patio exterior

60 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_naGranxa_asPandas_galego_SABE.indd 60

1/3/22 22:36

SISTEMA SISTEMA DEDE CRUZAMIENTO CRUZAMIENTO DEDE 3 RAZAS 3 RAZAS SISTEMADE DECRUZAMIENTO CRUZAMIENTODE DE3 3RAZAS RAZAS SISTEMA

RENTABILIDAD RENTABILIDAD VITALICIA VITALICIA PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN GRASA GRASA + + PROTEÍNA PROTEÍNA PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN GRASA GRASA + + PROTEÍNA PROTEÍNA COSTES COSTES

TRATAMIENTOS TRATAMIENTOS DE SALUD DE SALUD COSTES COSTES TRATAMIENTOS TRATAMIENTOS SALUD DEDE SALUD DÍASDÍAS LONGEVIDAD LONGEVIDAD

+33% +33% +33% +33%

== ==

-26% -26% -26% -26% +147 +147

TÍFICAME EN TÍFICAME EN TÍFICAM EN TÍFICAME E EN

O O

REDUCCIÓN DE LA REDUCCIÓN DE LA MORTINATALIDAD MORTINATALIDAD

ORBO A PRP AB D D TENTE

+147 +147

R OB A B PR O PA TE D D N

DÍAS DÍAS LONGEVIDAD LONGEVIDAD

RENTABILIDAD RENTABILIDAD VITALICIA VITALICIA

* Estudio * Estudio de 10de años 10 años dirigido dirigido por lapor Universidad la Universidad de Minnesota. de Minnesota. Resultados Resultados confirmados confirmados por elpor Journal el Journal of Dairy of Dairy Science Science

CI CI

REDUCCIÓN REDUCCIÓN DEDE LALA MORTINATALIDAD MORTINATALIDAD

Global Global Genetics Genetics Galicia Galicia Global Global Genetics Genetics * Estudio de años 10 años dirigido la Universidad de Minnesota. Teléfono: Teléfono: 619 760 619 916 760 916 * Estudio P.N. P.N. Európolis Európolis C/Londres C/Londres 29A 29A de 10 dirigido porpor la Universidad de Minnesota. Resultados confirmados el Journal of Dairy Science confirmados porpor el Journal of Dairy Science global@globalgenetics.es global@globalgenetics.es Resultados 28232 28232 Las Rozas, Las Rozas, Madrid Madrid galicia@globalgenetics.es global@globalgenetics.es

procross.info procross.info

Global Genetics Galicia Global Genetics Galicia Teléfono: 619 760 916 Teléfono: 619 760 916 global@globalgenetics.es global@globalgenetics.es

vp029_anuncio_GLOBAL.indd 61

Global Genetics Global Genetics P.N. Európolis C/Londres 29A P.N. Európolis C/Londres 29A 28232 Rozas, Madrid 28232 LasLas Rozas, Madrid

18/2/22 11:42

NA GRANXA Lote de xovencas no establo máis antigo

MARGARITA PENELAS Servizo de Calidade de Leite de Seragro SCG “CO SECADO SELECTIVO REDUCIMOS O USO DE ANTIMICROBIANOS, O QUE REPORTA BENEFICIOS ECONÓMICOS, E ADAPTÁMONOS Á LEXISLACIÓN VIXENTE. SÉCASE CON ANTIBIÓTICO UNHA VACA DE CADA DEZ, OU MESMO MENOS”

En que consiste o seu asesoramento en SAT As Pandas?

O BO ESTADO SANITARIO DOS ANIMAIS AXUDOULLES HAI SEIS ANOS A APOSTAR POLO SECADO SELECTIVO

A andadura nesta granxa comezou en 2011, pero xa levabamos traballando con algúns dos socios desde moito antes. Un dos nosos obxectivos fundamentais foi traballar con vistas ao muxido robotizado, nun contexto no que existían moi poucos robots instalados en Galicia. O maior reto foi adaptar as vacas dun sistema de muxido convencional ao sistema robotizado e tiñamos que ter en conta os contextos individuais, é dicir, as características das explotacións que conformaban a futura sociedade. Traballamos antes de xuntar as vacas nunha moi boa adaptación, fundamentada non tanto na microbioloxía da mamite senón na muxibilidade, é dicir, na capacidade da vaca para adaptarse a un sistema de muxido robotizado e de ter elevados fluxos de leite, con ausencia de problemas. Unha vez establecido isto, os nosos protocolos de traballo orientáronse sempre a traballar na prevención de cara ao futuro, de cara ao que o sector iría demandando. Sempre contrastamos datos de tres fontes. A primeira é o control leiteiro, a segunda son os datos que nos proporciona o robot, en canto a condutividade, e a terceira son os rexistros informáticos cos que traballamos en Seragro, nos que temos o histórico de mamite de todos os animais, análises microbiolóxicas do leite mamítico e todas as datas do secado, porque neste establo contamos co servizo de reprodución tamén de Seragro. Con todo isto, establecemos que a periodicidade das visitas sería semanal ou quincenal e contando cos datos das tres fontes é como elaboramos unha listaxe de animais a revisar, listaxe que se lle proporciona ao gandeiro previamente á visita. Que protocolo lles recomendas para ter unha boa calidade de leite nesta granxa? Para buscarlles solución aos problemas causantes da mamite analizamos a granxa desde múltiples ámbitos: clínica, alimentación, microbioloxía..., porque é unha enfermidade multifactorial. O protocolo que recomendamos parte de traballar con moita información das tres fontes que xa comentamos. A maiores tamén temos en conta os controis microbiolóxicos da alimentación, auga de bebida, as patoloxías concomitantes e protocolos de vacinación, tanto de mamite como de enfermidades de produción, por exemplo, de respiratorio ou de enterotoxemias. Abarcando todos eses puntos, a maiores do manexo, conseguimos ter unha moi boa saúde de ubre na explotación, pero sempre enfocando a mamite desde un punto de vista multifactorial.

Como vos axudan os datos dos robots á hora de detectar problemas? Os datos que nos proporciona o robot son importantísimos. Cos datos das nosas visitas e das de control leiteiro obtemos unha información moi valiosa, pero os datos de condutividade que nos proporciona o robot, os seus informes de saúde, dannos unha visión do presente na granxa, día a día e minuto a minuto. Teñen unha alta sensibilidade, que nós, como técnicos, temos que corroborar, é dicir, a informática está para axudarnos, pero a parte humana ten que comprobar e analizar todos os datos. Que incidencia de mamites teñen nesta gandería? A bibliografía dinos que debemos traballar con índices de mamite clínica por debaixo do 5 %. É certo que non se considera a mamite subclínica, pero nós temos en conta todo, para nós mamite é todo, clínica e subclínica. Movémonos moi por debaixo desas porcentaxes. Aínda valorando a mamite clínica e a subclínica, estamos falando dunha porcentaxe dun 2 ou 2,5 %. Por que recomendou o secado selectivo nesta granxa? Por un lado, tiñamos un status sanitario moi bo para tomar esa decisión e, polo outro, era moi interesante economicamente. Realízase un secado abrupto, simplemente temos separadas as vacas un máximo de 48-72 horas nunha parideira cunha ración de vacas secas para que diminúa aínda máis a cantidade de leite. Este manexo non sería necesario, pero nós facémolo así para controlar o animal, sobre todo se se trata dunha vaca problemática na lactación. Utilizamos a análise microbiolóxica ou a información que teñamos para aplicar secado ou non aplicalo. Nesta explotación, como o status sanitario era moi bo, o filtro establecémolo intentando que o 90 % dos animais levasen selador intramamario. Tamén traballamos con antibiograma, é dicir, as mostras da análise microbiolóxica que enviamos ao Ligal sempre nos proporcionan un panel de sensibilidades ou resistencias do xerme causante da mamite. Polo tanto, sabemos con moita seguridade que antibiótico empregar, tanto en secado como en lactación. Atreveríame a dicir que aquí só se seca con antibiótico unha de cada dez vacas, ou incluso menos. Que beneficios lles achega esta técnica? O secado selectivo ten innumerables beneficios. Por un lado, desde o punto de vista económico, reducimos o uso de antimicrobianos na explotación; polo outro, adaptámonos á lexislación vixente e, por último, reducimos o risco de inhibidores no leite, co cal non estamos preocupados pola súa presenza en vacas paridas. O secado selectivo obríganos a ser máis eficientes no traballo diario e a implantar protocolos de manexo moito máis exhaustivos, porque queremos secar animais sans. En SAT As Pandas levamos traballando co secado selectivo máis de seis anos. Nos últimos tres tivemos simplemente dous casos de mamite no secado. Funciona moi ben. No contexto actual de redución do uso de antibióticos é necesario e obrigatorio, temos unhas producións elevadísimas e nunca tivemos problemas á hora de empregalo.

62 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_naGranxa_asPandas_galego_SABE.indd 62

1/3/22 22:36

vp029_pub_holm_laue.indd 63

16/2/22 11:47

NA GRANXA

M. V.: “AO ALIVIAR O TRABALLO DOS ROBOTS, AO NON TELOS SATURADOS, PASAMOS DE ESTAR EN 2,7 MUXIDOS DE MEDIA A ALCANZAR OS 3,4, MESMO ALGÚN DÍA OS 3,5”

RECRÍA, DESDE O NACEMENTO Á INSEMINACIÓN

TRES ROBOTS E UNHA MEDIA DE 3,5 MUXIDOS

As becerras nacen na nave máis nova en varias parideiras acondicionadas e instálanse os primeiros 10 días en boxes individuais. “O primeiro día dámoslles o costro o máis rápido posible, incluso algunhas xa o maman da nai nas propias parideiras, e despois xa as levamos para os boxes, onde toman leite das vacas durante, mínimo, cinco ou seis días. A partir de aquí, pasamos a darlles leite en po ata os nove ou dez días”, explica Moisés. Pasado este tempo, pasan á amamantadora ata os 80 días máis ou menos, “que se fai a desteta. Aquí comezan a comer tamén penso de recría e teñen a disposición herba seca e auga”, conta o gandeiro. Ao saír da nodriza distribúense en diversos lotes por idade, xa no establo que está a dous quilómetros: “De tres a seis meses, de seis a dez e de dez a trece, nos que teñen cama quente de palla. Despois, pasan a un lote con cubículos onde as inseminamos e, cando teñen seis meses ou sete de preñez, volven á explotación principal para parir e entrar na produción”.

Precisamente, para a produción, decantáronse xa no momento de crear a SAT polo muxido robotizado e instalaron dous robots. “Naqueles anos non estaba moito de moda, pero nós vímoslles moitas vantaxes. Efectivamente, o muxido é sempre igual, non hai discusión entre se o fas mellor ou peor, porque o fan as máquinas; o número de muxidos aumenta, se non o tes moi saturado, e, polo tanto, tamén incrementas a produción”, resume Moisés. Lembra que os primeiros días foron complicados, tanto para os animais como para os traballadores, pero “co paso do tempo, compensa moito”. Chegaron a muxir cos primeiros dous robots sobre unhas 140 vacas, pero chegou un momento no que “non daban feito máis de 2,7 muxidos de media”, recorda. “Había que tomar unha decisión: poñemos outro robot ou reducimos o número de vacas”. Finalmente, lanzáronse a poñer o terceiro robot e, segundo conta Vispalia, “era unha decisión que tiñamos que ter tomado antes, pois notouse aumento na produción, mellor acceso das vacas a eles e máis facilidade no traballo diario, pois non

tiñamos que estar tan pendentes dos animais”. Tras comprobalo nas súas carnes, consideran que “aliviar o traballo dos robots, non telos tan saturados, é unha vantaxe para nós e para os animais. Pasamos de estar en 2,7 muxidos de media aos 3,4, mesmo algún día aos 3,5”.

64 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_naGranxa_asPandas_galego_SABE.indd 64

25/2/22 11:00

Dolomita

1992 - 2022

30 años a tu ser vicio

D R O S T x ES P ER A N T O x R E F L E C T O R

DE BIESHEUVEL JAVINA 19 ET (VG-88). Los orígenes de DOLOMITA

Toro completísimo: Súper Tipo y Producción Patas: +2,35

Leche: +1218 kg

Grasa: 0,11% Proteína: 0,13%

Longevidad: +136 RCS: +122

3 (VG-8 VEL JAVINA DE BIESHEU

Ubres: +2,28

Tipo: +2,72

DA: +108

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

Alta Fertilidad Genética de Confianza

www.aberekin.com vp029_anuncio_escolmo.indd 65

18/2/22 10:32

NA GRANXA

JUAN JOSÉ PERNAS: “A SUPERFICIE QUE TEMOS CHÉGANOS PARA SER AUTOSUFICIENTES COAS NOSAS FORRAXES”

CONTROL DOS CULTIVOS

Realizan tres cortas de herba ao ano

Logran un rendemento co millo duns 40.000 kg/ha

“Para min –subliña Moisés– é o mellor sistema que hai. As vacas teñen tráfico libre, entran e saen cando queren e están moito máis tranquilas que coa sala. Como negocio, consegues facer os tres muxidos sen tanta man de obra, doutra maneira sería un traballo extra moi grande, e para nós, dános outra flexibilidade, xa non temos que estar aquí tan cedo nin meternos na sala a muxir.

Só tes que controlar á mañá e á noite as poucas vacas que poidan ter un atraso ou algún tipo de problema, o resto do día os robots moxen sós”. Os datos positivos facilitados polos robots, o manexo e o estado sanitario dos animais axudáronlles hai seis anos a apostar polo secado selectivo. “É rarísimo que fagamos secado con antibiótico; moi puntualmente”, sinala.

Contan con 140 hectáreas, a gran maioría propias e un 30 % en alugamento. “De momento a superficie que temos vénnos chegando para ser autosuficientes coas nosas forraxes, porque non temos pensado aumentar máis as cabezas de gando. Só compramos o penso e, ás veces, algo de palla”, explica Juan José Pernas, outro dos socios da SAT xunto a Moisés Vispalia, quen se encarga dos labores das fincas. Sementan unhas 50 ha a millo, unhas 60 ha a herba e o resto dedícano para a herba seca. “As terras máis húmidas utilizámolas máis para o millo, por se veñen veráns secos, e as máis duras van á herba. Así podemos entrar nelas e temos máis facilidades á hora dos ensilados”, afirma Pernas. Adoitan botar o millo a finais do mes de abril ou durante a primeira quincena de maio e véñeno recollendo a principios ou mediados de outubro. Segundo Juan José Pernas, “logramos sobre uns 40.000 kg/ha. Evidentemente, sempre dependemos das condicións meteorolóxicas, pero vimos alcanzando ese rendemento cun ciclo 280”. En canto á herba, manexan raigrases e algún híbrido: “A primeira corta –di– facémola en abril e vimos realizando unhas tres cortas ao ano máis ou menos”. Todos os traballos que implican as terras son asumidos por eles mesmos, menos o picado e o transporte, que o contratan a empresas externas. Para iso, dispoñen de todo tipo de maquinaria.

66 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_naGranxa_asPandas_galego_SABE.indd 66

1/3/22 22:39

Bienestar y rendimientos

PORQUE NO TODAS LAS LECHES SON IGUALES

Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota. Oligoelemento indispensable. Su forma natural permite biodisponibilidad.

una

mejor

Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.

LECHES MATERNIZADAS

www.serval.fr/es Servicio comercial : 629 64 02 61 Servicio técnico : 656 83 30 80 commercial@serval.fr

Serval España vp029_publi_serval.indd 67

18/2/22 10:35

NA GRANXA

M. V.: “ESTAMOS A TENTAR MELLORAR EN GRAXA E PROTEÍNA E, AO TER ROBOTS, É MOI IMPORTANTE PARA NÓS QUE AS VACAS TEÑAN BOS UBRES E BOA COLOCACIÓN DE TETOS”

LUIS DÍAZ Servizo de Reprodución de Seragro SCG “AS VACAS QUE TEÑEN A PRODUCIÓN ALTA SOSTIDA NO TEMPO SON MÁIS RENDIBLES SE ALONGAMOS A LACTACIÓN QUE SE CONSEGUIMOS PREÑALAS ANTES”

En que consiste o seu asesoramento en SAT As Pandas?

EQUIPO DE ASESORES Para as diferentes áreas da gandería, como son a alimentación, a reprodución, a podoloxía ou a calidade do leite, contan con catro asesores externos: Ángel Ávila, Luis Díaz, Jesús Fiallega e Margarita Penelas, ademais do veterinario clínico habitual, Jose Castiñeiro. “Ángel Ávila está moi pendente da explotación. Cando temos que cambiar o silo xa se encarga de adaptar a ración ou cando xorde algún tema de diarreas ou algo así, contactamos con el e xa nos explica como actuar. Luis Díaz encárgase de todo o relativo á reprodución dos nosos animais e Margarita Penelas realiza o control de calidade de leite; grazas a ela comezamos a facer o secado selectivo”, apunta Vispalia. En canto á reprodución dos animais, realizan a primeira inseminación das xatas aos 14 meses, sempre dependendo do desenvolvemento corporal. “Intentamos –recalca Moisés– que a esa idade os animais teñan a altura e a capacidade idóneas para inseminalos”. A media de inseminacións por preñez mantéñena en 1,9 para xovencas e en 2,8 para vacas e o intervalo entre partos é de 455 días. Para a detección de celos guíanse polos datos que lles facilitan os colares: “A verdade é que detectan os celos moi ben, fiámonos moito deles e intentamos inseminar cando o programa nos di que é o momento óptimo”.

Desenvolvo o traballo técnico en reprodución dúas veces ao mes. Facemos unha revisión do posparto da vaca revisando a recuperación da matriz e o reinicio da actividade ovárica. Unha vez recuperada a vaca do parto, tratamos de conseguir unha nova xestación que reportará unha cría e a vaca volverá á súa fase produtiva, onde é máis rendible. Para conseguir o maior nivel produtivo de cada vaca, adoptamos unha medida técnica que é o manexo da xestación óptima. Para isto, consideramos cada vaca individualmente e temos en conta a produción, os días en leite de cada vaca e a media de produción da explotación. A todos os animais que estean por debaixo da media de produción iniciaráselles a inseminación cando os días en leite sexan o dobre da produción da vaca diariamente e, con todos aqueles animais que estean por encima da media de produción nun 20 %, esperaremos un máximo de 180 días en leite, sempre e cando sigan mantendo ese 20 % de produción por riba da media. Consideramos que as vacas que teñen esa produción alta sostida no tempo son máis rendibles se alongamos a lactación que se conseguimos preñalas antes, en caso de que preñen e volvan a facer outro parto, porque vemos que esa diferenza produtiva non é significativa nese novo parto. Á parte, tamén temos moi en conta todos os problemas metabólicos que provoca un período seco e un parto novo.

Cando empezou a traballar con eles e por que? Con Moisés Vispalia xa estaba traballando antes de facer a SAT e, no momento en que se uniron os diferentes socios no 2011, seguín con eles. Hai diferenzas entre traballar con robots ou con sala? Os datos dos robots son moito máis certeiros, no sentido de que a información é continua. Ademais, a produción é máis sostida no tempo e adoita ser máis alta, o que nos marca o tipo de traballo reprodutivo. Como axudan os datos dos robots á hora de desenvolver o seu traballo en reprodutivo? Os robots axudan moito porque nos facilitan moita información diaria. Aínda así, para conseguir estes niveis produtivos, é moi importante que a xente das explotacións teña unha conciencia dos traballos técnicos, do manexo, da constancia e do mantemento de todos os protocolos. Están centrados en mellorar algún aspecto en concreto de cara ao futuro? Todas as explotacións cun nivel produtivo tan alto non poden deixar de revisar cada detalle, no manexo, no rendemento, na saúde dos animais, no benestar, no medio ambiente... Todo repercute na produción e no rendemento das vacas. Estamos centrados niso todos os días. Ante calquera problema ou posible mellora, abordámolo en equipo e intentamos corrixilo.

Margarita Penelas e Jesús Fiallega durante a súa visita á granxa

68 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_naGranxa_asPandas_galego_SABE.indd 68

25/2/22 11:00

vp029_publi_distrigen.indd 69

16/2/22 11:53

NA GRANXA

Vista aérea da gandería na parroquia vilalbesa de Goiriz

M. V.: “ESTE É UN SECTOR QUE ALIMENTA A CIDADANÍA DO PAÍS, DO QUE DEPENDE MOITA XENTE, NON SÓ OS GANDEIROS. TEÑO ESPERANZAS DE QUE, POLA SÚA IMPORTANCIA, O FUTURO SEXA UN POUCO PROMETEDOR”

EN XENÉTICA: CALIDADES, UBRE E COLOCACIÓN DE TETOS Os trazos xenéticos aos que máis prioridade lles dan na súa selección de touros son a produción, as calidades, o ubre e a colocación dos tetos. “Temos necesidade de subir os parámetros de graxa e proteína e, ao ter robots, é moi importante para nós que as vacas teñan bos ubres e boa colocación dos tetos para que o muxido sexa máis fácil. Á parte, valoramos tamén moito que teñan boas patas, boa capacidade e tamén a lonxevidade”. O 100 % do seme que utilizan é de Xenética Fontao, tanto de sementais probados como xenómicos. Vispalia recorda nomes como “Xacobeo, un touro que tivo moi bos animais, ou Sanxurxo, un semental con crías destacadas, sobre todo, pola produción. Agora estamos traballando con touros novos que veremos como resultan”. A día de hoxe, están tamén apostando polo seme sexado para as xovencas. Para o seu asesoramento nesta materia traballan co programa de apareamentos de Africor Lugo e a súa media morfolóxica é de 79 puntos.

CONTRATO LÁCTEO Con 47 litros de media por vaca e día e unhas porcentaxes de 3,88 % de graxa e 3,28 % de proteína, están vendéndolle o leite a Entrepinares e teñen contrato en vigor ata o 31 de marzo. “Estannos pagando un prezo base de 35,5 céntimos por litro e esíxennos uns mínimos de graxa e proteína de 3,80 % e 3,30 %, respectivamente. Tamén temos primas por superar esas calidades, tanto á alza como tamén á baixa, que poden descontarche”. Están á espera do contrato que lles presente nos vindeiros días a empresa e agardan, dependendo da oferta, tomar a decisión máis acertada. Moisés Vispalia subliña que os custos de produción continúan subindo e o prezo do leite non segue esa mesma liña ascendente, pero aínda así defende que “este é un sector que alimenta á cidadanía do país, do que depende moita xente, non só os gandeiros. Creo que debemos conservar isto o mellor posible e teño esperanzas de que, pola súa importancia, o futuro sexa un pouco prometedor”. A esta idea tamén se suma o seu socio Juan José Pernas, quen recalca: “A xente ten que comer e os gobernos deberan mirar un pouco máis por este sector”.

70 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_naGranxa_asPandas_galego_SABE.indd 70

25/2/22 11:00

Máis produtividade coa mesma man de obra A explotación portuguesa Agropecuária Pinheiro e Filhos Lda. (Santa Maria da Feira) robotizou o muxido dos seus animais fai en febreiro xustamente tres anos. António Manuel Pereira, xunto ao seu pai, António Pinheiro, e os seus irmáns, Rui e Belmiro Pereira, socios do negocio, mantiñan antes do cambio un total de 130 produtoras e dábanlles emprego a catro traballadores. A día de hoxe, o rabaño aumentou en 50 vacas e moxen 120 en dous GEA DairyRobot R9500 e as 60 restantes nunha sala de espiña de peixe 8x2. Coa combinación dos dous sistemas son ben coñecedores dos beneficios que lles están achegando os robots. Coa mesma man de obra, son capaces de producir máis litros de leite, pois incrementaron o número de cabezas e o número de muxidos por vaca. Ademais, o traballo é máis ameno e as vacas gozan dun maior confort e de máis tranquilidade. Para falar de todo iso, visitamos esta granxa situada ao norte de Portugal, moi preto de Porto, e abordamos todo o proceso de cambio e a súa valoración actual con António Manuel Pereira; Luis Reis, técnico de mantemento de Gondimil, distribuidora de GEA na zona, e Sergio Vieira, delegado comercial de GEA en Portugal.

vp029_publi_gea_galego.indd 71

25/2/22 13:09

Explotación: Agropecuária Pinheiro e Filhos Lda. Localización: Santa Maria da Feira (Portugal) Número total de animais: 500 Vacas en produción: 120 en robot e 60 en sala Media de produción: 34 litros/vaca/día Media de número de muxidos en robot: 2,8 Número de muxidos en sala: 2 Porcentaxe de graxa: 3,80 % Porcentaxe de proteína: 3,25 % RCS: 180.000 cél./ml

António Manuel Pereira: “Cos robots conseguimos producir moito máis coa mesma man de obra, porque podemos ter máis animais” Que sistema de muxido tiñan antes de instalar o robot? Antes traballabamos só coa sala, unha espiña de peixe 8x2. Por que decidiron robotizar o muxido? Empecei a pensar nos robots hai 10 anos ou mesmo máis. Debemos sempre modernizarnos e evolucionar. Por que elixiron GEA? Foi o robot que máis nos gustou entre os que hai no mercado. Convenceume a capacidade de estar preto, de acceso ás vacas. Permíteme, ademais, o muxido manual, que outros non o permiten. Gustoume esta marca e apostei por ela.

Luis Reis Técnico de mantemento/comercial de Gondimil, distribuidora de GEA na zona

Como foi o proceso de instalación? Como a instalación era nova, estudamos previamente a localización dos robots e das portas de preselección e postselección. Os robots colocáronse ao carón da nave e así conseguimos ter o traballo máis localizado e máis fácil. Ao estar todo baleiro e limpo, a montaxe non provocou grandes problemas, foi rápida. Teñen tres filas de cubículos dobres, cabeza con cabeza, e recomendamos dúas portas de preselección. Aínda que de momento está todo xunto, poderíase dividir o rabaño en dous lotes independentes.

vp029_publi_gea_galego.indd 72

Cando o instalaron? Instalámolo hai tres anos, recentemente cumpridos o 14 de febreiro. Como planificaron o proceso de instalación do robot? A verdade é que foi fácil de programar, ao contar cunha instalación nova. Desde que a nave estaba lista, comezamos a montar os robots e, a partir de aí, fomos trasladando os animais. Para iso non tivemos problemas. Como lembran o proceso de cambio? Os primeiros meses foron complicados, non sei se era culpa dos animais, dos robots ou dos traballadores. Chegado un punto, todo mellorou.

“Os animais están máis calmados e aumentaron en número de muxidos” En que consiste o seu asesoramento posvenda? Asesoramos os clientes despois da venda axudándoos con todas as necesidades que van tendo durante o proceso de adaptación á nova máquina e forma de traballo. Ademais, vemos cando teñen que facer as revisións preventivas, dando un servizo continuo de mantemento e soporte. Que beneficios podería destacar dos robots nesta granxa? Os animais están máis calmados e aumentaron en número de muxidos; por tanto, en canto á produción por vaca conseguiron incrementala.

25/2/22 13:09

Como é a organización do traballo con robot e sala? Cando chego á explotación cada mañá ás 6:30 horas, veño sempre ao robot a ver se ten algunha alarma ou algunha vaca atrasada e poño todo ao día. Logo, vou facer o muxido xunto a un dos meus traballadores e, ás 8:00 h, que chega outro dos empregados, xa se encarga de comprobar de novo os robots, da limpeza de camas e dos tratamentos pendentes. Tentamos que os robots teñan o número de vacas axeitado. Cando necesito vacas para os robots, selecciono das que teño en sala as paridas recentemente ou as que teñen mellores ubres e incorpóroas aos lotes dos robots. Non fago esa elección por produción nin ando cambiando vacas de sala a robot. Que diferenzas notan dun sistema a outro? A sala esíxenos estar a unhas horas concretas e o robot non nos esixe iso. Notei moita diferenza tamén polas condicións da nave. O establo antigo estaba moi saturado, tiña moitos animais. Iso dificultaba o traballo e as vacas estaban moito máis nerviosas. Agora están máis calmadas, teñen máis confort e trabállase bastante mellor. Que beneficios lles achega a robotización? Cos robots conseguimos producir moito máis coa mesma man de obra, porque podemos ter máis animais. Antes de instalar os robots, tiñamos 130 animais e pasamos en pouco tempo a 180, mentres os traballadores continúan sendo os mesmos, co mesmo traballo. Creo que é un bo beneficio nun momento no que a man de obra está tan cara e difícil. Cal é o plan de futuro? Agora mesmo manterémonos como estamos, pagaremos o investimento e despois todo dependerá do sector, do prezo do leite. Se cambian as cousas, podería pensar en investir noutro robot.

Sergio Vieira Delegado comercial de GEA en Portugal

Que características destaca do robot GEA? Destacaría que efectúa todo o proceso de muxido de forma completa e con toda garantía nunha soa colocación, desde o lavado dos tetos, predipping, retirada dos primeiros chorros, estimulación da vaca e muxido ata a desinfección entre as vacas. Que beneficios poden achegar os robots? Neste momento, no que existe falta de profesionais cualificados, son cada vez máis necesarias solucións como a robotización. Recomendaría a instalación dos nosos robots para que os gandeiros poidan producir leite con menos man de obra, un factor bastante limitante.

vp029_publi_gea_galego.indd 73

ENTREVISTA En vídEo

“Coa robotización, o produtor buscaba a redución de man de obra e a flexibilidade de horarios” Ademais, permiten un traballo máis leve para o produtor e os traballadores, o aumento do número de muxidos por vaca e o consecuente incremento da produción. Neste caso en particular o que buscaba o produtor coa robotización era a redución de man de obra e a flexibilidade de horarios. En que consiste o seu asesoramento nos diferentes proxectos de robotización con GEA? Consiste en axudarlle ao produtor a escoller a máquina, proxectar a instalación do robot na nave, controlar a montaxe para poder aproveitar ao máximo o noso robot e, despois da venda e instalación, acompañalo na utilización dos nosos programas e resolver calquera dúbida que xurda.

25/2/22 13:10

INVESTIGACIÓN

En Vaca.tv

Dairy for Future, un proxecto para establecer unha etiquetaxe específica de leite respectuoso co medio ambiente Galicia participa no proxecto europeo Dairy for Future, iniciado no ano 2018, que pretende chegar a establecer unha etiquetaxe propia do leite que proceda de granxas con prácticas eficientes desde o punto de vista medioambiental.

Consellería do Medio Rural, a través da Axencia Galega da Calidade Alimentaria (Agacal) e do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM), participa no proxecto Dairy for Future. Trátase dunha investigación enmarcada nunha convocatoria do Interreg Arco Atlántico, no que cooperan outras 10 entidades, desde Escocia ata as Illas Azores. Da península ibérica colaboran País Vasco, Galicia e Portugal. César Resch, investigador principal deste proxecto por parte de Agacal, considera importante estar nestes estudos, posto que “desta maneira, Galicia ocupa o lugar que lle corresponde. A nosa comunidade é unha potencia en produción de leite; estamos dentro das 10 primeiras rexións de Europa”. Resch continúa relatando que as zonas participantes son “practicamente as que máis leite producen do continente e −recalca− nese contexto, temos unha carac-

terística moi común: a maneira de facer leite. Todas as ganderías integrantes, unhas cen, producen as súas propias forraxes nas explotacións e, a inmensa maioría, son granxas familiares de tamaño medio”. O proxecto divídese en diferentes paquetes de traballo (work packs). Un deles é o denominado 'capitalización' e está dirixido por Agriculture and Horticulture Development Board, do Reino Unido. Nesta parte defínense as liñas de políticas ambientais que “fagan o sistema sustentable, pero que non rivalicen coa produtividade que temos”, indica Resch. Outro paquete de traballo é o que manexa o Institut de l’Elevage de Francia e consiste en analizar as perspectivas económicas e a produción de leite que teñen as áreas participantes. Outra parte do estudo está liderada por Scotland's Rural College SRUC (Escocia). Neste caso analizáronse os datos económicos das granxas par-

ticipantes, para ver como funcionan en cada un dos sistemas que teñen. No work pack comandado pola entidade irlandesa Teagasc analízanse as explotacións desde a perspectiva da pegada de carbono. Por último, o paquete de traballo que lidera Agacal ten por obxectivo deseñar os camiños a partir dos datos económicos e da pegada de carbono para ver “que é o que están a facer ben e que fan mal as granxas. Con esta análise tratamos de darlles 'normas' para que poidan mellorar no seu día a día”, comenta Resch. En canto ao criterio de selección das 10 explotacións galegas que forman parte deste estudo, o investigador apunta que foi por ser “granxas que teñen algo que contar, posto que das case 7.000 que hai en Galicia, é imposible ter unha representación nunha decena". Entre elas hai explotacións ecolóxicas, en pastoreo, máis extensivas ou menos extensivas.

74 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_investigacion_proxecto_CIAM_galego_SABE.indd 74

25/2/22 10:17

INVESTIGACIÓN

CÉSAR RESCH: “INTENTAMOS QUE NA SELECCIÓN [DAS GANDERÍAS DO PROXECTO] SE REFLECTISE A VARIEDADE QUE TEMOS EN GALICIA”

DOLORES BÁEZ: “Á PARTE DO NITRÓXENO, ANALIZAMOS OUTROS PARÁMETROS [...] QUE NOS DARÁN UNHA IDEA DAS PROPIEDADES QUE TERÁ O XURRO”

“Tentamos que nesta selección reflectísese a variedade que temos en Galicia, pero primamos, sobre todo, que fosen innovadoras”. Valentín García Souto, bolseiro predoutoral de Agacal, explica que o primeiro que fixeron nas explotacións foi recoller todo tipo de datos, tanto de produción de leite como de consumo de concentrados ou calidades. O obxectivo é analizar todo tipo de datos para coñecer a pegada de carbono. “Máis que ter un dato, nos serve de indicador de eficiencia dos diferentes sistemas de produción de leite. Se nunha gandería calculamos a pegada de carbono e ao ano seguinte diminúe, podemos dicir que a eficiencia nesa gandería aumentou; ao contrario, diminúe”, relata. Ademais, destaca que é un bo indicador, xunto a outros como a biodiversidade, a autosuficiencia proteica ou a capacidade de transformar forraxes non consumidas polo ser humano (herba, por exemplo) nun produto de alto valor nutritivo como é o leite. Espérase que, nun futuro próximo, todas estas medidas sexan incorporadas nas explotacións. Marcos Veiga López, traballador do CIAM, comenta que para a realización deste proxecto elaborouse un ensaio, no propio centro de investigación, con vacas en lactación completa, é dicir, vacas paridas entre xaneiro e febreiro, con toma de mostras ata novembro. Tamén dividiron a investigación segundo a alimentación en cinco sistemas. “Temos un primeiro sistema no cal as vacas consumían ensilado de raigrás italiano, como cultivo de inverno, máis ensilado de millo, como culti-

MARCOS VEIGA: “EN TODOS OS SISTEMAS DE ALIMENTACIÓN INTENTOUSE TER RACIÓNS ISOPROTEICAS”

vo de verán, e concentrado, sempre menor a 200 gramos en todos os casos”, expón Veiga. Noutro, engadiríase trevo anual no ensilado, xunto ao raigrás italiano no cultivo de inverno, e manteríase igual o cultivo de verán. “No S3 mantemos o cultivo de inverno de raigrás italiano con trevos anuais, mentres que no verán usariamos o ensilado de sorgo. Despois, xa estarían os sistemas de pastoreo, S4, no cal as vacas consomen pasto con raigrás híbrido trevo violeta; finalmente, está o S5, no que os animais comen pasto de raigrás inglés. Nas épocas nas que non houbese pasto, gastarían ensilado, pero de cultivos propios”. Conclúe que “en todos os casos se tentou ter racións isoproteicas, co cal se achegou unha maior cantidade de soia nos tres primeiros sistemas e nos dous últimos o concentrado buscou ser máis enerxético, cun 70 % de polpa de remolacha e unha 30 % fariña de cebada”. No laboratorio, Dolores Báez, investigadora de Agacal, encárgase de analizar que fracción do nitróxeno é ofertada aos diferentes sistemas de produción na dieta e que fracción se atopa nas excretas, é dicir, nas feces e nos ouriños. Desta forma, se se consegue aumentar a eficiencia de utilización do nitróxeno na produción de leite, redúcese a cantidade de nitróxeno que está presente na dexección. “Nunha parte do traballo, estamos a analizar as características químicas das feces e dos ouriños dos cinco sistemas. Á parte do nitróxeno, examinamos outros parámetros como a composición das fibras e a composición da lignina, de maneira que isto nos dará unha idea das

VALENTÍN SOUTO: “A PEGADA DE CARBONO, MÁIS QUE TER UN DATO, SÉRVENOS DE INDICADOR DA EFICIENCIA DOS DIFERENTES SISTEMAS DE PRODUCIÓN DE LEITE”

DE GALICIA PARTICIPAN 10 EXPLOTACIÓNS CON DIFERENTES SISTEMAS DE MANEXO E, SOBRE TODO, INNOVADORAS

propiedades que terá o xurro que se xera”, aclara a investigadora. No estudo, asocian as emisións de gases de efecto invernadoiro que poidan ter os cultivos asociados aos diferentes sistemas. “A metodoloxía que utilizamos para determinar a cantidade de CO2, de metano e de óxido nitroso foi unha cámara pechada”, indica. Tras a aplicación dos fertilizantes nos cultivos, colócase a cámara e, despois dun determinado tempo, controlado, recóllese a mostra de gas. Posteriormente, almacénase nun vial e logo, no laboratorio, analízanse os gases de efecto invernadoiro. “Como sabemos o tempo que tivemos a cámara pechada, podemos determinar esa concentración, esa liberación do óxido nitroso. Desta maneira fixemos as determinacións en pradeiras, con diferentes técnicas de aplicación de xurro, localizadas na superficie ou ben inxectadas; en cultivo de millo; en pradeiras que son pastadas e en pradeiras con manexo de corte”. 02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 75

vp029_investigacion_proxecto_CIAM_galego_SABE.indd 75

25/2/22 10:18

INVESTIGACIÓN

GRANXAS PILOTO: SAT SAMPÉREZ

Localización: Guisande, Santa Comba (A Coruña) Propietarios: José Calvo, María Teresa González e Francisco Calvo Empregados: 1 N.° total de animais: 260 Vacas en produción: 120 Media de produción: 34 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 4,20 % Porcentaxe de proteína: 3,62 % RCS: <150.000 cél./ml Superficie agrícola: 54 ha

En Vaca.tv

“Formar parte deste proxecto sérvenos para compararnos con outros territorios e outras explotacións” Hai nove anos, SAT Sampérez empezou de cero tras recibir unha oferta de Nestlé na que lles indicaban requisitos en canto a calidades. Grazas ao traballo diario e ao apoio recibido pola firma, a explotación segue en crecemento.

aría Teresa González e José Calvo decidiron empezar de cero coa SAT Sampérez hai nove anos e, desde hai case dous, o seu fillo Francisco Calvo tamén se sumou ao negocio. “Os meus pais decidiron separarse da explotación na que estaban e, grazas a unha oferta de Nestlé e ao traballo diario, estamos aquí”, apunta Francisco. Os pais do mozo gandeiro lembran que “xa coñeciamos a empresa con anterioridade, porque estivemos con ela máis de vinte anos, por iso tiñamos boa relación”. Para que a firma lle recollese o leite era necesario que cumprisen uns requisitos, xa que lles paga por

sólidos, por iso, en canto a xenética, recentemente cambiaron. “Ata agora traballabamos con seme americano, pero decidimos introducir o alemán parar mellorar as calidades”, explica Francisco. Nesta explotación tamén contan cun traballador asalariado que, xunto á nai de Francisco, encárgase do muxido, mentres “o meu pai e eu nos centramos no resto dos labores da granxa”, comenta o mozo gandeiro. Dispoñen dunha sala de muxido de 20 puntos e realizan dous muxidos por día. SAT Sampérez conta cunhas 54 hectáreas que destinan a cultivos

de herba e millo para as súas forraxes, nas que buscan obter moita fibra, xa que para ter boas calidades é necesario que coman moito, pero con máis fibra. A ración das vacas en produción componse de 35 kg de millo, 9 kg de herba, 3 kg de veza e 12 kg de penso; na de xovencas engaden palla. En canto ao proxecto Dairy for Future, o gandeiro resalta que “estamos satisfeitos, aínda que, por agora, non coñecemos moito sobre el. Estiveron durante varios meses recollendo datos de todo tipo, pero non temos os resultados. Aínda así, formar parte desta investigación sérvenos para compararnos con outros territorios e outras explotacións”.

76 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_investigacion_proxecto_CIAM_galego_SABE.indd 76

25/2/22 10:18

vp029_publi_DELAVAL.indd 77

16/2/22 11:58

Conoce Conocenuestro nuestroequipo... equipo... Jorge Fernández - Técnico Comercial (Lugo Sur) Jorge Fernández - Técnico Comercial (Lugo Sur) Técnico Superior de Laboratorio. Técnico de Laboratorio. Empezó suSuperior carrera profesional en el mundo de la genética hace 8 años Empezó los su carrera profesional en el mundo de laen genética haceTécnico 8 años y durante 2 últimos ha desarrollado su trabajo ABS como y durante los 2 últimos ha desarrollado su trabajo en ABS como Técnico Comercial en ganaderías de la zona sur de Lugo. Comercial en ganaderías de la sury de Lugo. También es Técnico Deportivo enzona Fútbol compagina su trabajo como También es Técnico Deportivo en Fútbol y compagina su trabajo como entrenador de un equipo senior de 2ª autonómica. entrenador de un equipo senior de 2ª autonómica.

Puede ver la entrevista aquí: Puede ver la entrevista aquí:

Estrategia EstrategiaSexado SexadoyyCarne Carne - -Beneficios Económicos Beneficios Económicos-La estrategia de ABS Sexado y Carne es un plan genético integral alineado con los objetivos de crecimiento y La estrategia ABS Sexado y Carne es un plan genético integral alineado losgenético objetivos crecimiento mejora genética de de cada granja que consiste en inseminar los animales con mayorcon valor condesemen sexado y mejora con mayor valor genético con semen sexado ® genética de cada granja que consiste en inseminar los animales ® (Sexcel )®y utilizar estratégicamente semen de carne (Beef In Focus )®en la parte del rebaño con menor valor genético (Sexcel ) y utilizar estratégicamente semen de carne (Beef In Focus ) en la parte del rebaño con menor valor genético para crear el ternero de cruce industrial de alta calidad y rendimiento que la industria de carne está demandando. para crear el ternero de cruce industrial de alta calidad y rendimiento que la industria de carne está demandando.

Plan de Selección Optimizado para Novillas Plan de Selección Optimizado para Novillas - Ejemplo real ganadería - Ejemplo real ganadería Granja situada en la provincia de A Coruña, con 147 vacas adultas y 113 novillas. Tiene una tasa de reemplazo del Granja situada en la provincia de A Coruña, con 147 vacas adultas y 113 novillas. Tiene una tasa de reemplazo del 25% (45 novillas necesarias por año), con lo que está recriando 9 más de las necesarias por año1.1 25% (45 novillas necesarias por año), con lo que está recriando 9 más de las necesarias por año . En base a los valores medios de mercado2, 2se asumen 70 y 238€ para la venta de machos frisones y animales de En base a los valores medios de mercado , se asumen 70 y 238€ para la venta de machos frisones y animales de cruce respectivamente. cruce respectivamente. Actualmente están usando una estrategia de inseminación con semen convencional y se les plantea una estrategia Actualmente están usando una estrategia de inseminación con semen convencional y se les plantea una estrategia futura de solo semen Sexcel® en novillas y mejores vacas y el resto semen Beef In Focus® 3. futura de solo semen Sexcel® en novillas y mejores vacas y el resto semen Beef In Focus® 3. Esta nueva estrategia genética aportará unos ingresos adicionales de 15.500€ de venta de animales para cebo. Esta nueva estrategia genética aportará unos ingresos adicionales de 15.500€ de venta de animales para cebo.

Haga Hagasus susnúmeros númerosen:en:https://gsp.absglobal.com/Views/HeiferOptimization/HeiferOptimization.html https://gsp.absglobal.com/Views/HeiferOptimization/HeiferOptimization.htmlo ocontacte contacte con tu representante ABS. con tu representante ABS. Datos adicionales: Datos adicionales: 1. Tasa de reposición: 25%, 7% Mortinatos, 15% bajas en novillas. Intervalos entre partos: 389 días. 1. Tasa de reposición: 25%, 7% Mortinatos, 15% bajas en novillas. Intervalos entre partos: 389 días. 2. Datos venta terneros en: https://centralagropecuariadegaliciaabanca.es/precios-semanales-de-la-central-agropecuaria-de-galicia-abanca-2022/ 2. Datos venta terneros en: https://centralagropecuariadegaliciaabanca.es/precios-semanales-de-la-central-agropecuaria-de-galicia-abanca-2022/ 3. Tasa de concepción en novillas: 60% semen convencional, 55% Sexcel®. ® 3. Tasa de concepción en novillas: 60% semen convencional, 55% Sexcel .

Únas Úna

ABS PROGENEX, C/C/ Rafael Bergamín 16A, local 4,4, 28043 - Madrid ABS PROGENEX, Rafael Bergamín 16A, local 28043 - Madrid Email: ABS-Progenex@genusplc.com | Web: www.absglobal.com/es/ Email: ABS-Progenex@genusplc.com | Web: www.absglobal.com/es/ Teléfono: 9191 483 4949 3030 Teléfono: 483 vp029_publi_progenex.indd 78 Conoce nuestro equipo Agosto 2021 - JORGE FERNANDEZ.indd 1 Conoce nuestro equipo Agosto 2021 - JORGE FERNANDEZ.indd 1

Consu Consu

https: https

18/2/22 16:38

® ®

SEXCEL SEXCEL YY CARNE CARNE

¡LA ¡LA ESTRATEGIA ESTRATEGIA GANADORA! GANADORA!

quí: aquí:

Aprenda más sobre Cruce Industrial: Aprenda más sobre Cruce Industrial:

Únase Únaseaanuestro nuestroequipo equipoganador. ganador.

Consulte Consulteaasu surepresentante representantede deventas ventasyyreproducción reproducciónde deABS ABShoy hoymismo mismooovisite: visite:

https://www.absglobal.com/es/cruce-industrial/ https://www.absglobal.com/es/cruce-industrial/ vp029_publi_progenex.indd 79

EL ELBENEFICIO BENEFICIO DEL DEL PROGRESO PROGRESO GENÉTICO GENÉTICO 18/2/22 16:38 09/02/2022 12:33:56 09/02/2022 12:33:56

INVESTIGACIÓN

GRANXAS PILOTO: CASA CODESAL SL

Localización: Devesa, Friol (Lugo) Propietarios: Ángel Rivas Lamas, María Paz Corredoira Ferreira e José Antonio Rivas Corredoira Empregados: 1 N.° total de animais: 94 Vacas en produción: 60 Media de produción: 6.000-7.000 litros/vaca/ano Porcentaxe de graxa: 3,70 % Porcentaxe de proteína: 3,17 % Superficie agrícola: 70 ha

En Vaca.tv

“Non podemos pensar só na nosa explotación; debemos aprender das que nos rodean” Casa Codesal SL foi unha das primeiras explotacións en apostar pola produción de leite ecolóxico, o que supuxo un cambio na alimentación, unha elección que incrementou os custos, pero tamén aumentou os ingresos.

ngel Rivas, xunto á súa muller e o seu fillo, rexenta Casa Codesal SL, unha explotación gandeira que conta con 100 anos de historia. O avó deste gandeiro, obrigado pola necesidade, comprou as terras onde se atopa a granxa; nos anos 70 incorporáronse os seus pais e en 1981 uniuse Ángel. “Coa miña chegada, pasamos de ser unha explotación de autoconsumo a vender para a industria”, apunta. No ano 2019 integrouse o seu fillo, que é xa a cuarta xeración. Actualmente, as 70 hectáreas que teñen están destinadas a prados para o pastoreo das vacas. “Temos prados naturais de longa duración

para que se implanten as especies características da zona”, explica o gandeiro. Os animais desta gandería aliméntanse de pastoreo e uns 4,5 kg de concentrado ecolóxico e herba seca. “A explotación está deseñada para pastorear todos os días, como moito quedan uns 5 días ao ano sen saír, só en situacións meteorolóxicas adversas”, destaca. Esta explotación foi unha das primeiras en contar co selo de certificación ecolóxica do Consello Regulador de Agricultura Ecolóxica de Galicia (Craega) e na actualidade destina toda a súa produción a Casa Grande de Xanceda. “Non tiñamos un grande interese en producir grandes

cantidades por vaca, desde sempre levamos a cabo un manexo similar ao ecolóxico”, comenta Ángel. Lembra que os comezos foron difíciles, xa que non existían outras ganderías das que aprender: “Era un sistema pouco coñecido”. Tiveron que facer cambios, sobre todo nas terras e, a nivel sanitario, baixar a produción para que estivesen menos estresadas. “Cambiamos a alimentación e isto aumentounos os custos, pero, por outra banda, os ingresos melloraron. Estamos contentos co paso que demos e seguimos crendo nel”, resalta o gandeiro. En referencia ao proxecto Dairy for Future, Ángel comenta que é un “recoñecemento que quixesen contar connosco, pois queremos achegar a nosa forma de traballar e o que facemos para poder compararnos con outras granxas e sacar conclusións que poidan servirnos a nós. Non podemos estar a pensar só na nosa explotación, porque hai outras que nos rodean das que debemos aprender”. En relación a unha das temáticas que se abordan na devandita investigación, a pegada de carbono, destaca que “o consumidor está a concienciarse con iniciativas de venda de leite con baixo contido en CO2. É importante ter isto en conta, porque nós non queremos quedar ancorados no pasado, senón que queremos innovar e mellorar naquilo que poidamos”.

80 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_investigacion_proxecto_CIAM_galego_SABE.indd 80

3/3/22 12:20

INVESTIGACIÓN

GRANXAS PILOTO: GANDERÍA COLORADO SC

Localización: Salgueiros, Dumbría (A Coruña) Propietarios: José Argimiro Mouzo Bermúdez e Lidia Otero Souto N.° total de animais: 120 Vacas en produción: 56 Media de produción: 37 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,83 % Porcentaxe de proteína: 3,24 % Superficie agrícola: 40 ha

En Vaca.tv

“Ao coñecer outras granxas, ves o que se fai ben por aí e o que ti estás a facer ben” Gandería Colorado SC levou a cabo un gran cambio en febreiro do pasado ano en canto ás instalacións coa incorporación dun robot de muxido, o que lles permitiu mellorar a calidade de vida dos propietarios.

osé Argimiro conta que antes de instalar o robot valoraron a posibilidade de implantar o pastoreo, “pero vímolo moi complicado pola zona na que estamos”. A decisión que tomaron foi porque “estabamos moi angustiados. Tamén pensamos en incorporar un empregado, pero a xente non fala ben do persoal, entón descartámolo. Desde que temos o robot, recuperamos algo de vida”, resalta o gandeiro. En canto a mellorías en produción, no momento de realizar a reportaxe, só notaron un incremento en entradas ao robot. “Chámanos a atención que a graxa

baixase; non sabemos se é pola estacionalidade ou polas entradas ao robot”, comenta. Esta explotación pertence á Cooperativa CLUN e conta cos certificados necesarios para producir o leite Únicla. “Tivemos que pasar rexistro da alimentación, medicamentos, xurros e outros moitos datos para conseguir esta certificación; agora só nos falta que nos avisen para empezar a enviarlles o leite”, apunta. A granxa conta cunhas 14 ha en propiedade e o resto, ata as 40 ha, en alugueiro. Nelas teñen pastos permanentes e fan rotacións de millo

con raigrás. A ración dos animais en produción componse de 30 kg de silo de millo, 15 kg silo de herba e 8,5 kg de concentrado no carro, ademais do 4,5 kg do robot. En canto ao proxecto explican que estiveron durante varios meses recollendo datos de todo tipo e están á espera de coñecer os resultados para saber en que poden mellorar. “Deste tipo de investigacións sempre se aprende. Ao coñecer outras explotacións, ves o que se fai ben por aí e tamén o que ti estás a facer ben", razoa Lidia. Ademais, resalta que o feito de formar parte dun proxecto europeo, con tanta variedade de sistemas, “permíteche recoñecer que había maneiras de traballar en Galicia, coma o pastoreo, que antes estaba mal visto e agora o queren potenciar. Iso quere dicir que algo se estaba traballando ben aquí”. Así mesmo, incide en que hai explotacións moi variadas e moitas delas non son extrapolables a Galicia, pola distribución territorial. 02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 81

vp029_investigacion_proxecto_CIAM_galego_SABE.indd 81

3/3/22 12:21

INVESTIGACIÓN

GRANXAS PILOTO: A CERNADA

Localización: A Cernada, Palas de Rei (Lugo) Propietarios: Ana Corredoira e Julio Corredoira Empregados: 2 N.° total de animais: 100 Vacas en produción: 56 Media de produción: 22 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 4,10 % Porcentaxe de proteína: 3,20 % Superficie agrícola: 70 ha

En Vaca.tv

“A investigación e a transferencia de coñecemento son claves para a evolución do leite” Ana Corredoira, bióloga de formación, apostou polo proxecto de vida que iniciaron os seus pais en A Cernada e na actualidade recuperaron a comercialización e a venda directa do leite a través da marca Sen Máis.

na Corredoira naceu ao pouco de que os seus pais, Carmen Vázquez e Benigno Corredoira, iniciasen o seu proxecto de vida: a gandería A Cernada. “O gran punto de inflexión na nosa granxa foi no ano 2002, cando levaron a cabo a reconversión cara á produción ecolóxica. Ademais, en paralelo, buscaron a maneira de transformar o leite para vendelo de forma directa”, lembra Ana. No ano 2012 incorporáronse ela e o seu irmán, Julio. “Os dous fomos á universidade, pero sempre tratamos de compatibilizar os estudos cos labores da explotación”, comenta. O pastoreo é a actividade principal desta explotación lucense. Pretenden que sexa a base da alimentación do rabaño o maior tempo posible e de forma exclusiva para os lotes de animais que non están en produción.

No caso das vacas en produción, teñen un complemento de ración que ofrecen no presebe, composto de forraxes propias de silo e millo. “Sementamos anualmente unhas 12 ha de millo ecolóxico, certificado polo Craega, do mesmo xeito que as demais hectáreas, que nos serve como cultivo para a rotación de millo-herba”. O concentrado que achegan está formado por cereais e leguminosas que compran de maneira directa a unha cooperativa de Castela e León, para preparar o penso no muíño que teñen. “Buscamos escapar dos pensos compostos do mercado e de certas materias primas que oscilan de prezo. Para nós, ter o muíño é unha vantaxe porque decidimos a porcentaxe que mesturamos e non estamos condicionados ao mercado, que ao final repercute na produción de leite”, resalta a gandeira.

Actualmente, esta gandería empezou a comercializar o seu propio leite a través das Vacas da Ulloa SCG, unha cooperativa de traballo asociado, que nace co obxectivo de desenvolver un proxecto de envasado, procesamento e comercialización de leite e produtos derivados. Baixo a certificación ecolóxica, conxuntamente con Granxa Maruxa, venden o leite que producen baixo a marca Sen Máis. Ana é bióloga de formación e apunta que “é unha disciplina que ofrece unha visión ampla para entender como podemos enfocar a agricultura, maximizar a produción de forraxes e coñecer o chan no que traballamos. Para o meu perfil como gandeira supuxo unha grande achega”. En canto á investigación da que forma parte, destaca a oportunidade que tiveron para presentar o seu proxecto ante as diferentes entidades que colaboran. “Tivemos un encontro en Arqueixal no que puidemos dar a coñecer a nosa forma de traballar, ademais das sesións de recollida de datos e visitas de persoal do centro”. Así mesmo, indica que crear estes espazos permite visualizar distintos sistemas de produción cos que “sempre atoparemos nexos que se poden trasladar aos nosos sistemas de traballo. A investigación e a transferencia de coñecemento son claves para a evolución do leite. Isto deixa darlles resposta aos grandes retos ambientais e sociais”.

82 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_investigacion_proxecto_CIAM_galego_SABE.indd 82

25/2/22 10:18

OS PRODUTOS GALICAL FAVORECEN O RENDEMENTO DO MILLO

Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio nas terras de cultivo é recomendable aplicar emendas calcarias ou magnésicas. O millo esixe un pH de entre 6 e 7. • EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO) Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 %

• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 % CaO) Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 %

• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO (80 % CaO)

Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 %

• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO (65 % CaO)

• EMENDA CALCARIA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO)

Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos.Valor neutralizante: 56 %

• EMENDA CALCARIA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO) Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 %

• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO) Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 %

Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación. Valor neutralizante: 65 %

• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO)

• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO) Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta. Valor neutralizante: 83 %

Fácil aplicación e asimilación con achega de magnesio. Valor neutralizante: 59 %

Estendido regulado por GPS Transporte a calquera punto de España e Portugal

GALICAL SL

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

vp029_publi_galical_galego.indd 83

R/ Gallastegui Unamuno. Vial G - N.º 7 Polígono Industrial As Gándaras 27003 Lugo

Teléfono 982 22.14.84 Tfno.: 982 22 14 84 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

@ Galical 25/2/22 14:19

INVESTIGACIÓN

GRANXAS PILOTO: GANDERÍA BOGA BARREIRO SC

Localización: Abellá, Frades (Lugo) Propietarios: Pablo Boga, Manuel Boga e María del Carmen Barreiro N.° total de animais: 152 Vacas en produción: 89 Media de produción: 33 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 4,40 % Porcentaxe de proteína: 3,70 % Superficie agrícola: 27 ha

En Vaca.tv

“Hai que darlle máis visibilidade ao sector, así o consumidor terá máis información” Pablo Boga, socio da Gandería Boga Barreiro, foi profesor da EFA Fonteboa durante sete anos, por iso considera que a formación no sector agrogandeiro é importante e necesaria.

o ano 2015, coa incorporación de Pablo Boga á gandería familiar, a explotación inaugurou as súas instalacións novas. Os seus pais emprenderon este proxecto de vida no ano 1985 nunhas primeiras instalacións que foron ampliando co paso dos anos. Á súa chegada á actual nave, contaban cunhas 40 vacas en muxido, momento no que decidiron traer un camión de animais da zona de Bretaña. Esta gandería produce o seu leite para a Quesería Entrepinares, por iso dan importancia ás calidades. “Non temos tanto en conta a media de produción, porque nos interesa mellorar en canto a calidades. Ao ser leite destinado á produción de queixos, valoran estes parámetros e a nós compénsanos economicamente. Ademais, non temos que forzar as vacas para que produzan máis litros, utilizamos menos quilogramos

de concentrado e os animais duran máis”, explica o gandeiro. Dispoñen dunhas 27 hectáreas, nas que cultivan millo. Ademais, en 22 delas, tras obter a colleita deste cereal, sementan veza ou cebada. Estas forraxes utilízanas para a ración dos animais, que se compón de 10 kg de polpa de remolacha, 17 kg de silo de herba, 20 kg de silo de millo e 9 kg de concentrado. Da súa participación no proxecto de investigación relata que é importante coñecer os diferentes parámetros que estiveron a analizar ao longo de dous anos. “A pegada de carbono vai ser o futuro. En Francia vemos supermercados, que ao final da compra che indican, tendo en conta o gasto que fixeches, os gramos que consumiches de CO2. En realidade, deberiamos apostar por isto e non pola certificación ecolóxica, xa que un produto, se o hai que vender en Alemaña, vai consumir máis can-

tidades de CO2 que un queixo, por exemplo, transformado en Vilalba e vendido na Coruña”. Da súa etapa como profesor na EFA Fonteboa resalta a importancia da formación no sector, pois hai pouca xente formada, non só para traballar nas propias explotacións, senón nas industrias que rodean a granxa. “Nas grandes empresas ou cooperativas pode haber enxeñeiros ou veterinarios, pero noutras moitas firmas colgan o título de técnicos e asesóranche de calquera cousa, sen ter os coñecementos necesarios”, relata. Incide en que, cada vez máis, esíxese ter persoas formadas, pero “a xente con titulación non quere vir para as explotacións, porque o horario é moi complicado”. No seu tempo libre realiza diversas publicacións nas redes sociais que lles permiten dar visibilidade aos diferentes labores dos gandeiros. “É importante dar a coñecer o que facemos. Cando asistía coa EFA Fonteboa aos encontros en Francia, deime conta do valorados que están os agricultores e gandeiros, xa que son persoas que producen alimentos, por iso son respectados pola sociedade. Aquí é necesario aínda cambiar moito. Hai que darlle máis visibilidade ao sector, así haberá menos bulos e o consumidor terá máis información”, conclúe Pablo.

84 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_investigacion_proxecto_CIAM_galego_SABE.indd 84

25/2/22 10:18

Sala Ordeño Trasero SBS SAC con salida rápida

Nuevas unidades de ordeño IDC: • Pulsación electrónica • Retirada automática • Medición electrónica • Detectores de conductividad • Todo en una sola unidad compacta • Toda la información al instante

Nuevo Robot de Ordeño

SAC FUTURLINE ELITE de doble box o monobox

• • • •

Fácil adaptación a cualquier tipo de establo Se adapta al crecimiento de la granja Bajo coste de inversión por vaca Plan flexible de mantenimiento que se adapta a sus necesidades • Posibilidades de financiación y alquiler • Disponemos de Robots acondicionados

Únicos es dor importa a en Españ

Monterroso (Lugo) - Negreira (A Coruña) Telf. (+34) 982.377.103 M. (+34) 699.468.985 - 697.486.779 sancristobalsl@sancristobalsl.net vp029_publicidade_san_cristobal.indd 85

C/ Rumanía 5 - Nave D15 28802 - Alcalá de Henares Telf.: (+34) 918829479 18/2/22 12:56

INVESTIGACIÓN

GRANXAS PILOTO: SAT MARGÁ

Localización: Guitiriz (Lugo) Propietarios: Óscar Morado Corral, Iván Morado Corral, Sonia Morado Corral e María Corral Pazo N.° total de animais: 170 Vacas en produción: 110 Media de produción: 23 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 4,40 % Porcentaxe de proteína: 3,50 % Superficie agrícola: 115 ha

En Vaca.tv

“Cando a granxa deixou de ser rendible, demos o paso a extensivo” As vacas da SAT Margá pastorean case todo o ano, a excepción duns meses en inverno, condicionados pola meteoroloxía. Ese cambio supuxo mellorar en condicións económicas para que os irmáns Corral Pazo poidan seguir coa explotación.

o ano 1975, os pais de Óscar, Iván e Sonia Morado Corral abriron a SAT Margá. Foron crecendo ata o ano 2004, cando se incorporaron os dous irmáns e, uns anos máis tarde, chegou a irmá a formar parte desta sociedade. A granxa foi crecendo ata que en 2012 “Quedábasenos pequena en canto a rendemento económico. Os tres queriamos vivir disto e non era rendi-

ble, entón tivemos que buscar unha alternativa e a que xurdiu foi dar o paso a extensivo”, explica Óscar. Os animais desta explotación pastan todo o ano, en función da climatoloxía. “Se non hai pasto suficiente, complementamos na cuadra de noite. Ademais, no inverno, hai uns meses que estabulamos e dámoslles a ración a base de silo e concentrado”, relata. En total, pastorean unhas 54

hectáreas e o resto destínano para cultivo de silo e herba seca. A distribución do terreo é importante para poder realizar o pastoreo, “porque, por exemplo, hai zonas nas que os animais non teñen que pasar por estradas, pódense mover con total liberdade e sen ningún perigo”, apunta o gandeiro. Desde hai uns anos, empezaron a introducir as vacas jersey, por iso a media de produción diminuíu, aínda que lles dan máis importancia ás calidades que á produción, posto que o seu leite se destina á produción de queixos. En canto ao proxecto, lembran que desde un principio “estiveron a recoller datos de todo tipo, mesmo separaron as producións das jersey. Estamos pendentes dos datos que obtiveron para así coñecer máis sobre a explotación e saber onde nos levará toda esta investigación.

86 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_investigacion_proxecto_CIAM_galego_SABE.indd 86

25/2/22 10:19

CHAMA, SEN COMPROMISO

981 935 004

Asesor personalizado

www.ucoga.es #QUENTECOIDA vp029_publicidade_ucoga_galego.indd 87

25/2/22 11:21

INVESTIGACIÓN

GRANXAS PILOTO: GANDERÍA SEBASTIÁN SC

Localización: Beiriz, Irixoa (A Coruña) Propietarios: Raimundo Quintián Peto, Ana María García Vázquez e Alberto Quintián García Vacas en produción: 110 Media de produción: 39,8 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,20 % Porcentaxe de proteína: 3,20 % Superficie agrícola: 86 ha

En Vaca.tv

“Estar no proxecto é unha oportunidade para certificar se o estamos facendo ben” A Gandería Sebastián dispón de 86 ha de superficie destinadas a pradeiras. Cada mañá saen a segar a herba verde que inclúen na ración, posto que lle achega dixestibilidade, humidade e estabilidade ruminal.

s pais de Alberto Quintián crearon Gandería Sebastián SC no ano 2000. Cando se incorporou el, tiñan sobre unhas 40 vacas en muxido e unhas 30 hectáreas. Tras a súa chegada, decidiu aumentar a explotación e crear as naves novas, ademais de crecer en número de animais e terreo.

As terras destínanas a pradeiras, que levan máis dunha década sen renovar. “"Cunha correcta fertilización producen boas forraxes. Os cultivos que temos son trevo branco, trevo violeta, raigrás inglés e algún híbrido”, conta o gandeiro. Todas as mañás, Alberto sae a segar a herba verde, que deixa na nave para que

logo o carro prepare as racións para os animais. A ración de vacas en produción componse de 50 kg de herba verde, 26 kg de silo de herba, 5,5 kg de fariña de millo, 3,5 kg de colza e 3 kg de núcleo, mentres que a da recría leva un quilo menos de colza e de fariña de millo. “A sega fágoa case todo o ano, menos un mes e medio de verán e o mesmo de inverno. Isto ofrece moitas vantaxes, xa que achega moita dixestibilidade á ración, dálle humidade e estabilidade ruminal, polo que non poden escoller”, comenta. En canto á participación da súa explotación na investigación destaca que é unha oportunidade para certificar se o está facendo ben ou non. Tal e como nos di este gandeiro, “os primeiros anos estiveron a recoller datos e xa temos algún resultado sobre a ración, que nos foi de utilidade, sobre todo as analíticas da herba verde".

88 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_investigacion_proxecto_CIAM_galego_SABE.indd 88

25/2/22 10:19

INVESTIGACIÓN

GRANXAS PILOTO: GANDERÍA PATALARGA

Localización: A Guarda, A Pastoriza (Lugo) Propietarios: Daniel Veiga e María de los Ángeles López Empregados: 1 N.° total de animais: 89 Vacas en produción: 51 Media de produción: 26 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,63 % Porcentaxe de proteína: 3,22 % Superficie agrícola: 47 ha

En Vaca.tv

“A investigación é positiva para aprender dos sistemas que hai en Europa” A Gandería Patalarga representa o cambio para mellorar en rendibilidade. No ano 2005 decidiu pasarse ao sistema de pastoreo, á par que incluía no rabaño animais cruzados, que fosen máis robustos e aguantasen os desprazamentos.

aniel Veiga elixiu o sistema de pastoreo para a súa explotación. “Ao principio traballabamos en intensivo e cultivabamos millo, pero ao final das cotas, no ano 2005, non tivemos máis opción que pasarnos a pastoreo. Naquel momento, ou comprabas o que había ou saías, e nós preferimos reducir a produción”, comenta o gandeiro.

Á parte de apostar polo pastoreo, suplementan na explotación 1 kg de palla e 5,5 kg de concentrado, por vaca e día. Ao cambiarse para este sistema, buscaron animais que fosen máis robustos e que aguantasen os desprazamentos. “Buscamos animais cruzados porque nos demos conta de que ter un coche de alta gama

para andar a moita velocidade nun camiño moi malo non tiña sentido, por iso decidimos buscar animais con máis rusticidade, ademais de que ofrecesen unha maior capacidade de inxestión de forraxes da que teñen as holstein”. Aclara que facer este cambio “nos mellorou bastante a nosa rendibilidade. Non sei como sería se seguísemos no outro mundo, pero a verdade é que nos resultou ben”. En relación ao proxecto Dairy for Future comenta que durante varios anos estiveron a recoller datos de todo tipo e asistiron a algunha reunión. “Todo o relacionado coa investigación é positivo para o sector, ademais podemos aprender dos sistemas que hai en Europa”, conclúe o gandeiro. Aínda que polo momento descoñece os resultados dos datos que estiveron a recoller, afirma que lle servirán para saber en que aspectos poderá mellorar a súa explotación. 02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 89

vp029_investigacion_proxecto_CIAM_galego_SABE.indd 89

25/2/22 10:19

INVESTIGACIÓN

GRANXAS PILOTO: O CANCELO

Localización: Miño (A Coruña) Propietarios: Cooperativa Agraria Provincial de A Coruña Empregados: 3 N.° total de animais: 93 Vacas en produción: 84 Media de produción: 35,5 litros/vaca/día Porcentaxe de graxa: 4,20 % Porcentaxe de proteína: 3.60 % Superficie agrícola: 37 ha

En Vaca.tv

“Este estudo axúdanos a aproveitar os recursos que nos brinda a explotación” O Cancelo nace no ano 2009, ao mesmo tempo que se crea o obradoiro de Bico de Xeado. É a explotación que prové o leite para a creación destes xeados artesanais, que están en continuo crecemento.

Cooperativa Agraria Provincial de A Coruña alugou a explotación O Cancelo no ano 2009. Desde hai case dous anos están a introducir a raza jersei, cando empezaron a enviar o leite a Entrepinares. “O motivo é que nos esixían máis calidades e coas holstein non chegabamos”, explica Daniel Torreiro Ramos, un dos traballadores desta gandería. Así mesmo, engade que “o obxectivo era subir en sólidos e a alimentación tamén nos axudou para que as vacas tivesen un cambio incrible”. En canto ao proxecto de investigación, destacan que lles axuda a me-

llorar na relación co medio ambiente, “aproveitar os recursos que nos brinda a explotación e non contaminar tanto. Tamén na eficiencia económica, que é importante nas granxas”, resalta o traballador. Tras a recollida dos datos, nesta explotación comentan que lles permitiu aproveitar mellor o xurro. “En manexo e alimentación estabamos ben, pero a achega de xurros e fertilizantes aos terreos axudounos máis”, indica. O leite que producen nesta gandería non só se destina a Entrepinares, senón que é a granxa que abastece a Bico de Xeado. Este obradoiro xurdiu ao mesmo tempo que a gande-

ría O Cancelo, no ano 2009. “Unha das diferenzas máis grandes que podemos ter con respecto a outras xeaderías é que o noso leite é producido única e exclusivamente na nosa granxa. Podemos controlar o proceso de principio a fin”, explica Iria García, responsable do obradoiro. Outra das vantaxes que subliñan é que o leite, nada máis é muxido, se pasteuriza a baixa temperatura para que non perda calidades, e así non lle dan tempo tempo ás bacterias a proliferar. Actualmente traballan sete persoas, que realizan todos os traballos de maneira artesá, aínda que teñen maquinaria que lles axuda a conseguir un maior volume de produción. Ademais, o proceso de selección dos sabores é algo que tamén fan en equipo. Tal e como nos conta Iria, "se alguén ten unha idea, falámola e reunímonos todos para probalo. Se ten o aprobado, sae adiante".

90 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_investigacion_proxecto_CIAM_galego_SABE.indd 90

25/2/22 13:04

Porque los resultados* nos avalan: Bovisan Diar es líder en España

Para vacas de leche y de carne • • • •

Vacuna de amplio espectro, cubre las principales diarreas neonatales Solo una dosis en la primovacunación = 3 ml Adyuvante bi fase: respuesta inmunológica rápida y duradera** Amplio margen de vacunación: de 3 meses a 3 semanas antes del parto

BOVISAN DIAR -Emulsión para inyección Composición Una dosis (3 ml) contiene: Rotavirus Bovino, inactivado, cepa TM-91, serotipo G6P1 (inactivado) ≥ 6.0 log2 (VNT)* Coronavirus Bovino, inactivado, cepa C-197 (inactivada) ≥ 5.0 log2 (HIT)** Escherichia coli, inactivado, cepa EC/17 (inactivada) expresado como F5 (K99) Adhesina ≥ 44.8 % de inhibición (ELISA)*** *VNT – test de neutralización del virus (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) **HIT – test de inhibición de hemoaglutinación (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) ***ELISA – Valoración inmunosorbente ligado a enzima (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) Adjuvante: Montanida ISA 206 VG 1.6 ml Especies de destino: Bovino (vacas y novillas gestantes) Indicaciones de uso, inmunización activa, con el fin de conferir protección pasiva a sus terneros vía calostro/leche, para reducir la gravedad de la diarrea causada por rotavirus bovino, coronavirus bovino y el enteropatógeno E. coli F5 (K99) y reducir la eliminación del virus por los terneros infectados con rotavirus y coronavirus bovino . La inmunidad pasiva se inicia con el calostro y depende de si recibe suficiente calostro después del nacimiento. Vacunar solo animales sanos. Precauciones Para el usuario: Este producto contiene aceite mineral. La inyección/autoinyección accidental puede provocar un dolor e hinchazón severo, que en raros casos podría resultar con la pérdida del dedo afectado si no se da atención médica inmediata. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, acudir de nuevo al médico. Reacciones adversas Frecuentemente hinchazón leve de 5-7 cm de diámetro en el sitio de la inyección y a veces acompañado inicialmente por un aumento de la temperatura local que se resuelve en unos 15 días. Puede observarse un ligero y transitorio incremento de la temperatura (hasta 0.8ºC) 24 horas después de la vacunación, que se resuelve dentro de los 4 días después de la vacunación. Posología: Administración im.. Una dosis en cada gestación, administrada en un periodo de 12 – 3 semanas antes de la fecha esperada del parto. Alimentación de calostro: La protección de los terneros depende de la adecuada ingesta de calostro de las vacas vacunadas. Si los terneros no consiguen suficientes anticuerpos por calostro poco después de que nazcan, tendrán fallos de transferencia pasiva de anticuerpos. Es importante que todos los terneros reciben una cantidad suficiente de calostro del primer ordeño en las primeras seis horas después del parto. Se recomienda que se alimenten de al menos 3 litros de calostro dentro de las primeras 24 horas y esta cantidad equivale aproximadamente al 10% del peso de un becerro. Tiempo de espera Cero días. Conservar en la nevera (2 - 8°C). Proteger de la luz. No congelar. Formatos: 15 ml (5 dosis), 90 ml (30 dosis) y 450 ml (150 dosis) – Nº reg: 3301 ESP-Titular. FORTE Healthcare Ltd –Co Dublin (Irlanda) Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Administración bajo control o supervisión del veterinario * Zuffa et al. 2019 Inmune response and efficacy of a new calf Scour vaccine inyected once during the last trimestre of gestation. ** AUCOUTURIER J. et al. Adjuvants designed for veterinary and human vaccines. Vaccines, 19, 2001, 2666-2672.

En caso de duda consulte a su veterinario.

vp029_virbac_bovisan.indd 91

17/2/22 14:35

MARI ANGELS ROSELLÓ (SANT JAUME DEL PALAU)

#YoSoyCampo, #YoSoyCampo, una una iniciativa iniciativa para para dar dar visibilidad visibilidad a los a los profesionales profesionales del del campo. campo.

# YO#SYO OYC S OYC A M PAO MP EO S U EN S U PN ROY P ROY EC TO EC TO I M PIUMLPSUALDSO AD PO RP O VR I RV B IAC R B AC E S PA E SÑPA AÑ CA ON CO EL N FEILN FDI N E DA D E RDA A RC A O NCO OCNEORC Y E RD Y I VD UILG V UALG RA EL R EL T R ATBRA AJBOAD JO E LO D E SLO P RO S PFRO E SFI O ES NIA OLNEASLD EE S LDCEA LM CP AO, M PEO, N ES NPEEC S PI A EC L IAL V E TVEERTI N ER AIRNIA OR S,I OGS, AN GA AD NEARO D ESRO Y SOT Y RO OTSRO P RO S PFRO E SFI O ES NIA OLNEASL E S R E LRAC E LI AC O NIA OD NO ASD O CO SN CO E ST N EEST S EC E STO ECRTO . R.

“Quizais sexamos poucas as mulleres que traballamos neste mundo, pero somos moi A raíz A de raízlade pandemia, la pandemia, y enválidas” yconcreto en concreto durante durante el confinamiento, el confinamiento, quedó quedó evidenevidente que te que gracias gracias a la alabor la labor de todos de todos estos estos profesionales profesionales y a su y atrabajo su trabajo diario diario Hai 44seguir anos, os sogros de Mari Angels puxeron marcha con 14 vacas a gandería pudimos pudimos seguir disponiendo disponiendo de alimentos de alimentos en nuestras en en nuestras mesas. mesas. Sant Jaume do Palau (Lleida). Hoxe, este negocio familiar conta cunhas 3.000 cabezas

Les(1.800 Les debemos debemos mucho axovencas) la agente la gente campo del campo y se y merecen se merecen nuestro apoyo, apoyo, vacasmucho e 1.200 e del están aos seus mandos catronuestro socios. Unha deles é a reconocimiento reconocimiento y homenaje, y homenaje, por por eso eso queremos queremos dotar dotar de visibilidad de visibilidad y voz y voz protagonista desta entrega de #YoSoyCampo, Mari Angels Roselló, unha enxeñeira a dichos a dichos profesionales para para conocer conocer su día su adía día, a día, sus sus historias, historias, anécdotas, anécdotas, agrónoma eprofesionales gandeira que se presenta afirmando que se chegou a Sant Jaume, e a este obstáculos obstáculos y 23 percepciones yanos, percepciones sobre el futuro el futuro de su deprofesión, su profesión, escuchándoles escuchándoles a a sector, hai foi porsobre amor. ellosellos directamente, directamente, porque porque no olvidemos no olvidemos que que ellosellos son referentes son referentes de lade salud la salud y laQue y productividad la productividad de nuestro de nuestro país. país. é o que máis che gusta do teu traballo? Que é o mellor da vida no rural? O que máis me gusta é o desafío diario de que o traballo saia ben, que os animais estean cómodos, que crezan ben… e o feito de saber que formo parte da cadea alimentaria, que son parte do proceso para producir alimentos de calidade para a poboación. Como foron os teus inicios na profesión? Cando entras a traballar neste mundo, é certo que é un pouco machista, que hai moito patriarcado. Tes que demostrar moito máis que un home o teu traballo, os teus estudos, os teus coñecementos… Parece que debes ter unha maior base para que te escoiten ou unha bagaxe que, claro, nun principio non tes. Cando saes da carreira, a túa formación non conta coma se fose un rapaz o que chega, sabes? Pero vaia, hoxe en día, despois de 23 anos traballando, si que podo considerar que empezan a escoitarme, tanto aquí como fóra, noutras explotacións. Despois de todo, quizais sexamos poucas as mulleres que traballamos neste mundo, pero somos moi válidas. Que lle dirías á xente nova que quere traballar no sector? Explicaríalle que, se realmente se quere dedicar a este oficio, á parte de que necesita uns coñecementos académicos e científicos concretos, debe ter tamén unha capacidade de sacrificio bastante elevada, porque traballar con animais é algo que se fai 24 horas ao día os 365 días do ano. Tamén me gustaría transmitir que non todo é tan fácil nin bonito como se quere vender ás veces, senón que nunha explotación xorden problemas cos animais, co persoal, cos equipos… e ti debes ter a capacidade de xestionalos sen que se che vaia a vida niso.

vp029_publirreportaxe_virbac_galego.indd 92

É unha vida bonita… e emotiva, por ese sentimento de saber que estás a axudar a alimentar á sociedade, que estás a crear un produto de calidade. Nese sentido, non me gusta nada a mala propaganda que se está facendo do sector primario porque, se non estivésemos nós, moitas cousas caerían. Isto só pasa no primeiro mundo, porque nos países en vías de desenvolvemento levar algo á boca é o esencial; aquí temos tal acceso aos alimentos que non o valoramos. Como viviches a pandemia? Grazas a que pertencemos o sector primario non tivemos que estar totalmente confinados. Eses meses permitíronnos ver que, mentres todo o mundo tiña que parar, a nós nos necesitaban, e por iso fomos un dos sectores que seguiron traballando. Esta situación tamén serviu para que se desvinculase moito o sector primario da contaminación, para desvirtuar esa fake new. Sempre se di que o primario contamina moito (cos xurros, cos gases…) e, por mor disto, viuse que a contaminación mundial baixou moito, malia que o sector primario non parou. Como ves o futuro do sector? Este non é un sector que sempre vaia na mesma liña, senón que son constantes as subidas e baixadas de prezos, houbo momentos nos que moitos gandeiros perderon os seus negocios porque non puideron recuperarse..., pero agora véxoo especialmente mal e creo que é porque a Administración non está a axudar para nada, estamos desprotexidos. Noutros países os gobernos coidan moito de gandeiros e agricultores (en Francia, por exemplo), pero aquí, non. Aquí parece que, como o primario non vende, a Administración non ten interese en axudarnos.

25/2/22 13:16

vp027_pub

LÓ U)

a as a a e

aás ta or as es al; os.

os nós eue n, io sia

eos, os ro dsde ro a

vp027_publi_virbac_yosoycampo.indd 39 93 vp029_publirreportaxe_virbac_galego.indd

20/10/21 25/2/22 13:40 13:16

S A Ú D E P O DA L

Saúde podal desde o día un Neste artigo expoñemos algunhas das pautas máis importantes que debemos seguir para poder obter os mellores resultados de saúde podal desde os inicios dos nosos animais.

Juan José Sánchez López Servizo de Podoloxía de Seragro SCG

ntentaremos ir dándolles resposta a algunhas das preguntas que adoitamos encontrar con máis frecuencia no campo para poder asentar unhas boas bases e que o animal chegue a adulto nas mellores condicións podais posibles e que sexa un animal produtivo para a granxa. ‘Benestar animal’ é un concepto que ultimamente estamos escoitando a diario e cada vez dáselle máis importancia no campo, porque, canto máis nos imos achegando a esas pautas que nos van esixindo ou aconsellando, tamén vemos que os animais van adquirindo mellor saúde en todos os aspectos. A definición de benestar engloba que temos que proporcionarlles aos nosos animais bos alimentos, boas instalacións, con boas zonas de descanso e un bo trato para que estean sans e sexan produtivos, pois, para que gocen sempre dunha boa saúde podal, só temos que seguir eses conceptos e levalos a cabo. A saúde podal ten unha importancia fundamental para o benestar. Calquera proceso patolóxico impide un comportamento normal do animal, que, polo tanto, vai repercutir negativamente na produtividade e na reprodución. O sacrificio por coxeiras está considerado a terceira razón máis importante nas granxas leiteiras españolas, despois da fertilidade e a mastite.

PRINCIPAIS FACTORES QUE INFLÚEN NA SAÚDE PODAL Son varios os factores que poden influír na saúde podal, pero neste estudo imos

centrarnos principalmente en tres que, na miña opinión, van ser os máis relevantes: instalacións e manexo, por unha banda e, pola outra, lesións clínicas (infecciosas e non infecciosas).

1. INSTALACIÓNS E MANEXO Póñoas no mesmo punto porque penso que teñen que ir sempre da man; unha sen a outra non vai ter sentido, por iso falaremos delas sempre en conxunto e ímonos quedar con esta frase: “Un mal manexo vai invalidar unha boa instalación, pero un bo manexo pode darlle moito valor a unha mala instalación”. Como aconsellas manexar as miñas xatas desde que nacen para que cheguen ao parto con boa saúde podal e non dean problemas no futuro? Pois ben, para contestar a esta pregunta, imos dividir en tres fases a vida da xata, desde que nace ata que pare por primeira vez. Fase 1: do nacemento á desteta Imos denominar “fase 1” ao período que comprende desde o nacemento ata a desteta. Despois de saír do seo materno, os pés da xata están formados por unha cartilaxe branda, que está en proceso de converterse en capa córnea, polo que o ideal sería que o chan onde estea aloxada sexa o máis brando e seco posible, con materiais como palla, herba seca, serraduras etc., xa que, desta maneira, evitaremos traumatismos ou des-

gastes por fricción co cemento, que lles poden provocar algunha lesión, posto que eses pés aínda non están preparados para ese tipo de chans. Normalmente adoitamos aloxalas en boxes individuais para que non se mamen e telas máis controladas, pero coidado cos boxes de fabricación caseira, moito coidado cos cravos, grampas ou parafusos, pois moitas veces danse casos nos que se cravan onde non deben. Nesta fase case non se contabilizan rexistros por coxeiras, porque, debido á pouca actividade física e ao peso do animal, é moi difícil que se produzan patoloxías e os poucos casos que se dan adoitan ser derivados do que falabamos antes: cortes en chapas, obxectos punzantes etc.; en resumidas contas, debido a unha mala instalación. Debemos ter moito coidado con todas estas cousas, porque unha lesión dese tipo pode afectar á mobilidade do animal para o resto da súa vida e incluso nun futuro provocarlle outras patoloxías ou mesmo o seu sacrificio. Fase 2: animais de máis de tres meses Esa cartilaxe da que falabamos antes xa está transformada en capa córnea; por tanto, xa está preparada para soportar máis peso e permitir que o animal se desprace por superficies máis duras e rugosas. Aínda que as superficies brandas seguirán sendo adecuadas, un tipo de chan máis duro permitiralles obter un pouco de desgaste e evitar un crecemento excesivo que nos puidese dar lu-

94 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_saudePodal_galego.indd 94

25/2/22 14:26

S A Ú D E P O DA L

COIDADO COS BOXES DE FABRICACIÓN CASEIRA, MOITO COIDADO COS CRAVOS, GRAMPAS OU PARAFUSOS, POIS MOITAS VECES DANSE CASOS NOS QUE SE CRAVAN ONDE NON DEBEN

gar a futuras deformacións ou mal crecemento e desenvolvemento físico. Cando a climatoloxía nolo permita, o ideal sería poder dispor de patios de exercicio exteriores ou leiras, porque así a súa actividade física sería maior e favorecería moito o seu crecemento. Os seus pés estarían sempre secos, limpos, cun desgaste natural idóneo e, ao mesmo tempo, estariamos a previr enfermidades de tipo infeccioso, como é o caso da dermatite dixital (en diante, DD), ao non estar tanto en contacto coa humidade e os xurros como nos patios interiores. Aínda que non son moitos os rexistros de patoloxías nesta fase, o animal vai adquirindo máis capacidade e peso, e xa empezan a aparecer os primeiros celos; por tanto, vai haber máis actividade física. Por mor disto, tamén comezan a sufrir algúns procesos patolóxicos case sempre de orixe infecciosa, como DD, colledizos etc. e outras veces por golpes, cortes ou picadas, que lles poden producir separacións de sola, que tamén van ser moi dolorosas. Fase 3 Nesta fase a xovenca está a prepararse para o parto. A súa condición corporal e o seu peso son maiores,

polo que as instalacións tamén o deberán ser. No lote de secas as instalacións teñen que adecuarse ao tamaño do animal, pois coas xatas pasa o mesmo. Segundo este crece, as instalacións tamén teñen que facelo. Evitaremos amontoamentos con patios máis amplos e proporcionarémoslles zonas de descanso, ben sexa con cubículos, sempre ben dimensionados, con suficiente material, cunha cama quente ou en finca exterior. Con respecto ás instalacións, non sempre é o que nos atopamos nas granxas, porque non todos se poden permitir instalacións axeitadas, pero a finalidade ten que ser achegarse o máximo posible a todos estes parámetros. Nesta fase normalmente o que máis se acostuma facer é xuntalas co lote de vacas para que vaian habituándose ao espazo, á comida e, ao mesmo tempo, van interactuando e socializando coas máis adultas, pero temos que ter en conta que as secas van ser as dominantes e, se teñen que competir por un sitio na cornadiza ou pola zona de descanso, van ser as que leven sempre as de perder. Por iso debemos evitar os amontoamentos e proporcionarlles

Raiado ou

salpicado

lic

de superficies de formigón

suficiente zona de descanso para un maior benestar. Na maioría dos casos o que se fai é aproveitar instalacións antigas para a recría, pero temos que valorar que igual deberiamos facerlles algunhas modificacións e, nalgúns casos, pensar se sería unha opción, porque aínda que atopamos nalgunhas granxas currais con grellas sen cubículos a tope de animais que non teñen sitio case nin para moverse ou deitarse, ou instalacións antigas de cadeas con pouca ventilación ou ningunha, que, ás veces, poden dar lugar a lesións que provoquen incluso o descarte do animal. As xatas son animais en crecemento, por tanto necesitan moito espazo para unha maior actividade e desenvolvemento físico. Temos que pensar que a recría é o futuro da granxa e debemos prestarlle un pouco máis de atención, porque normalmente témolas sempre en segundo plano; por iso é polo que na maioría dos casos, cando un gandeiro nos chama para ver unha xata, é porque xa está moi coxa e seguramente leva coxeando varios días, polo que os rexistros que temos nesta idade son na súa maioría de servizos de urxencia.

643 056 723

raiaousalpica@gmail.com 02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 95

vp029_saudePodal_galego.indd 95

25/2/22 14:26

S A Ú D E P O DA L

2. PRINCIPAIS LESIÓNS CLÍNICAS

Que patoloxías adoitan producirse con máis frecuencia e cal sería a que máis nos afecta? Para saber exactamente cales son as patoloxías que máis aafectan nunha granxa, o primeiro que debemos facer é estar nun programa ou nun servizo que recolla datos, que sexa capaz de aconsellarnos e asesorarnos de maneira individualizada para os casos de cada granxa e, ademais, que teña os datos necesarios para comparar os datos dunha granxa cos doutros, como é o caso do servizo de podoloxía de Seragro, que xera unha gran cantidade de datos cada vez que entra un animal no poldro e ten a capacidade de analizalos para transformalos en información.

Gráfica 1. estudo sobre a incidencia de patoloxías (01.01.2019-31.06.2021) 20.410 entradas rexistradas

38,44 % de animais con patoloxía 61,56 % de animais ben

Gráfica 2. Patoloxías analizadas no Programa de Seragro 2.500 2000 1.500 1.000 500 0

Úl En ce fer ra m. liñ ab ran ca De rm at Ero ite sió nd e Fle t gm alón ón int erd ixi He tal m or ra xia De sg as te Co xe ira alt He a m o. di fu De sa fo rm Hi a c pe ió rp n la xia d ixi Am ta pu l tac ión Fra ctu ra Tir ab uz ón He m at om a Ne cro se

Deberiamos facerlles recorte funcional ás xovencas antes do parto? Na miña opinión, coa experiencia que temos e polo que nos din os datos do noso programa, a maioría dos problemas podais en xovencas adoitan ser de orixe infecciosa e poucas veces de casco, polo que moitos poderían ser evitados polo gandeiro mediante unhas boas rutinas de prevención, como é o caso dos baños podais. Por iso pensamos que na maioría dos casos non deberían ter que pasar polo poldro, xa que os problemas que se atopan non adoitan ser por falta de arranxo, senón por outras causas. De todos os xeitos, debido á súa condición corporal e peso, na fase de preñez é cando se contabilizan máis problemas e en moitas ocasións entre o gandeiro e o podólogo temos que valorar a opción de facer recorte preventivo, xa que, debido ás instalacións onde se atopan, os apromos poden non ser adecuados e poderían necesitar un recorte antes do parto. Cando sexa necesario facelo, os podólogos temos que ter en conta non só o sitio onde se atopan as xovencas senón o sitio onde van ir despois do parto, facendo un recorte adecuado ás instalacións nas que se van atopar. Se as instalacións de produción nos van provocar demasiado desgaste, como cando temos cubículos de area ou patios recentemente raiados, un recorte inadecuado podería causarlles graves problemas podais ás xovenca; por iso debemos ser moi cautos nestes casos e analizar todos eses parámetros antes de efectuar o recorte.

Con esta información poderemos determinar a problemática de cada granxa e así tomar decisións máis axeitadas. A tecnoloxía axúdanos a ser máis eficientes. Se dispoñemos de datos, poderemos ter información e con información poderemos tomar decisións e resolver problemas. Na gráfica 1 vemos un estudo realizado para valorar a incidencia de patoloxías. Analizamos os datos de 29 granxas desde o 1 de xaneiro de 2019 ata o 31 de xuño de 2021, 18 meses rexistrados cun total de 20.410 entradas a poldro, das cales resultou que case un 40 % dos animais rexistraban algún tipo de patoloxía. Como se pode apreciar na segunda gráfica, o Servizo de Podoloxía de Seragro recolle un total de 16 patoloxías no seu programa, das cales imos analizar os datos das tres máis influíntes, posto que suman máis dun 70 % dos casos totais: úlcera, enfermidade da liña branca e dermatite dixital (DD). As patoloxías que tratamos con máis

frecuencia son estas tres, pero ollo, porque a relevancia de cada unha delas dependerá de cada etapa de vida do animal. Na terceira gráfica dividimos os datos en tres etapas: xatas, primíparas e adultas. Veremos que, por exemplo, a úlcera ten máis incidencia en adultas, cun 31,42 %, con respecto ás xatas e primíparas, que alcanzan un 17 e un 20 % respectivamente. • Úlcera A úlcera é unha patoloxía que está moi relacionada co peso do animal e, sobre todo, coa falta de descanso; por iso é polo que podemos deducir que as xatas teñen menos corpulencia, menos peso e están máis tranquilas sempre. Ninguén as molesta, están “á súa bóla” todo o día. En cambio, as adultas son máis corpulentas, pesan máis e estámolas manexando continuamente, para a sala de muxido, para encher os cubículos, para facer a reprodución etc.; por iso é polo que as porcentaxes en adultas son maiores.

96 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_saudePodal_galego.indd 96

25/2/22 14:26

Olvide las lesiones, las marcas por presión y el estrés y compruebe cómo los productos Cow-Welfare™ aumentan la salud y la producción lechera de sus vacas Caserío Ugarte - Asteasu

Flex Stall™

El diseño del cubículo abierto garantiza una salida segura y eficiente para las vacas La barra de cuello ajustable anima a las vacas a tumbarse más rápidamente al tocar un punto de origen nervioso en su cuello Los tubos a los lados del cubículo guían a las vacas a la posición correcta de descanso sin que se lastimen

Chancelas - Palas de Rey

Cowsy Breeze

Tubo de ventilación que proporciona un flujo de aire constante en toda la cuadra Distribuye el aire a través de agujeros especialmente perforados en el tubo El tubo de ventilación puede reemplazar un sin número de ventiladores convencionales

Lopez Zolle SC - Paradela

Flex Feed™

No es necesario un riel para el cuello Flexibilidad única de 30 grados Espacios de alimentación individuales Imita la posición natural para comer Las vacas comerán la misma cantidad de alimento en un periodo de tiempo más corto

SAT Gaigo - Meira

Latex Soft CHY

Colchón inclinado con una pendiente de 3.6% incorporada Estructura de dos zonas que se ajusta al peso de la vaca Garantiza un alto nivel de comodidad

Contacte a nuestros distribuidores oficiales en España GIPUZKOA

LUGO

www.esnetech.com 618 33 16 48

info@sgmuina.com 659 67 78 09

vp029_Publicidade_Cow_Welfare .indd 97

18/2/22 10:40

S A Ú D E P O DA L

Gráfica 3. Evolución das patoloxías en función dos lotes 100 % 90 '%

10,34 % 24,50 %

23,94 %

80 '% 70 '%

44,83 %

19,25 %

60 '%

32,31 %

50 '%

25,39 %

40 % 30 %

27,16 %

22,68 %

17,67 %

20,51 %

20 '% 10 % 0%

Úlcera

31,42 %

Primíparas

Xovencas

Enfermidade liña branca

• Enfermidade da liña branca A enfermidade da liña branca está máis relacionada coa interacción do casco co chan; raiados agresivos ou inclinación da sala de espera; doutra banda, obxectos punzantes, traumatismos, que se producen en momentos de moita actividade, sobre todo cando están en celo, que é cando máis casos se adoitan producir; por iso vemos que as porcentaxes son moi similares en calquera das 3 etapas, entre un 22 % e un 27 % . Dermatite dixital (DD) A DD é unha enfermidade de tipo infeccioso, por tanto contáxiase duns animais a outros e vai moi ligada á limpeza e á desinfección. Como se pode observar, a porcentaxe de DD en xatas alcanza case o 50 % de incidencia e a medida que imos pasando de etapa vai minimizando a súa incidencia ata chegar a case un 20 % en adultas. Como se pode explicar esta diferenza? Ataca menos a DD en adultas que nas xatas? Por que as adultas teñen menos? As xatas son animais en crecemento. A súa pel, a súa derme, aínda se está formando; por tanto, é máis vulnerable á entrada de microorganismos deste tipo, pero o que máis lles vai afectar non só

Dermatite

A DD É A ENFERMIDADE A TER MÁIS EN CONTA, PORQUE MOITAS DAS OUTRAS PODEN VIR DERIVADAS OU ESTAR RELACIONADAS CON ELA, COMO SER O CASO DOS COLLEDIZOS, EROSIÓN DO TALÓN, ÚLCERAS E SOLA POR MALOS APROMOS DEBIDO A DD ETC.

Adultas Outras patoloxías

é iso. Como falabamos anteriormente, non lles prestamos a suficiente atención ás xatas e coa prevención actuamos igual. As adultas, como lles vai afectar á produción, facémoslles unha rutina de baños e ímola cumprindo máis ou menos, pero coa recría non. No caso de que se lles faga, váiselles facer cando coincida, normalmente non adoita haber rutinas; por iso, as xatas van estar máis afectadas sempre, pois, como se pode advertir e como resposta á pregunta, a que leva a palma en recría e en primíparas é a DD e, segundo datos do noso programa, moitas delas son repetidoras, polo que chegamos á conclusión de que a DD é a enfermidade a ter máis en conta, porque moitas das outras poden vir derivadas ou estar relacionadas con ela, como pode ser o caso dos colledizos, erosión de talón, úlceras de sola por malos apromos debido a DD etc. Dado que a DD é a principal problemática podal en xatas, que pautas de manexo me axudarían a atrasar a súa aparición ou a controlala? Como xa dixemos anteriormente, a DD é unha enfermidade de tipo infeccioso e está moi relacionada principalmente coa falta de hixiene; por iso, os patios deberán estar

sempre o máis limpos e secos posible, cunha zona de descanso branda, seca e confortable para que os animais pasen aí o maior tempo posible. Desa maneira estaremos a evitar o contacto cos xurros e os seus pés estarán máis secos e limpos. Segundo varios estudos publicados sobre esta enfermidade, un animal contaxiado con DD arrastrará a doenza para sempre, polo que de nós dependerá a súa prevención coa insistencia de baños para frear o seu grao de actividade e dor. Aínda que un animal sexa portador de DD mentres esta estea desactivada, non lle causará dor ao animal nin contaxiará outros individuos; de aí a insistencia de limpeza e desinfección de patios e cubículos, cunha adecuada rutina de baños. Nas dúas imaxes podemos diferenciar cando unha DD está activada con signos de actividade e dor, e cando está desactivada porque xa foi tratada anteriormente e xa non lle causará dor ao animal. Cal sería un bo deseño de baño e como manexalo? Os baños podais deberán estar colocados en lugares de paso obrigado con

98 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_saudePodal_galego.indd 98

25/2/22 14:26

S A Ú D E P O DA L

PARA SABER EXACTAMENTE CALES SON AS PATOLOXÍAS QUE MÁIS AFECTAN NUNHA GRANXA, O PRIMEIRO QUE DEBEMOS FACER É ESTAR NUN PROGRAMA OU NUN SERVIZO QUE RECOLLA DATOS

lugar idóneo para poñer a bañeira non é tan complicado e con pouco traballo e pouco investimento poderemos instalar un pediluvio funcional, manexable e para poder pór e sacar con facilidade. Hai que ter en conta que canto máis estreito, as vacas pasarán máis amodo e gastaremos menos produto. Que produtos podo utilizar e con que frecuencia debo poñelo? Hai moita diversidade de produtos no mercado e todos poden ser válidos; o importante é facer un bo manexo e utilizar as composicións adecuadas. As dosificacións terán que ser acordes con cada produto, estipuladas polo seu fabricante. Non hai unha frecuencia estipulada para a rutina de baños, en cada granxa será diferente. Primeiramente deberemos facer unha exploración visual técnico-gandeiro. Se a incidencia é grave, deberán pasarse polo poldro e desactivar esas DD con tratamentos tópicos, seguidamente implantaremos unha rutina de baños máis ou menos agresiva e, segundo os resultados, reforzarémola ou a minimizaremos. Se a incidencia non se ve moi grave, pasaremos directamente a unha rutina de baños acondicionándonos aos resultados.

bo acceso para que os animais pasen tranquilos e metan os 4 pés sen opción a escaparse; por iso ha de ser un paso estreito e cunha composición de produto adecuada. Unha medida ideal para unha bañeira sería ao redor dos 3,50 a 4 metros de longo. Iso permitiríalles mergullar os pés polo menos tres veces ao seu paso por ela e ao redor de 50 cm de ancho con paredes inclinadas aos lados para que os animais non poidan evitar pasar con algún dos seus pés e, ao mesmo tempo, que pasen amodo e que non se derrame para fóra o produto. De altura, podería estar sobre os 10-15 cm de líquido, para que o pé se mergulle por completo e o produto poida acceder mellor a todas as súas partes. Buscar un

Que importancia ten a alimentación para a saúde? Non somos especialistas en nutrición, por tanto non nos compete esta parte, polo que só vou facer un pequeno inciso. A alimentación é unha parte importantísima para o bo funcionamento dunha granxa. Como podólogo, só podo dicir que os alimentos teñen que ser de calidade e estar en bo estado. A calidade e o manexo do alimento van ser claves para a prevención de coxeiras metabólicas como a laminite. O nutrólogo vai ser o encargado de xestionar esta parte, por iso é moi importante ter sempre interacción cos demais técnicos da

granxa, desta maneira poderemos transmitirlle o que nos ofrecen os nosos datos para que eles valoren e tomen as súas decisións. Segundo as nosas achegas, tamén vai ser máis eficiente o seu traballo e así todos contribuiremos ao bo funcionamento da granxa. Para o nutrólogo, para o reprodutivo, para o xenetista, mesmo para o técnico de xestión... para calquera técnico da granxa. Nós tamén temos que conseguir que o gandeiro gañe diñeiro co noso traballo, debemos ser sempre unha solución, non un problema.

CONCLUSIÓNS • Inclúan as xatas nas súas rutinas diarias, préstenlles máis atención. Cando inspeccione as vacas, inspeccione as xatas tamén e proporciónenlles un aloxamento seco, limpo e apropiado para un maior benestar. • Aplique unha boa rutina de baños nos lotes de xatas. Hai que buscarlles unha boa localización e non se necesita gastar moito diñeiro. • Incorporen nas súas granxas un servizo de podoloxía e que este conte cun programa de recollida de datos con técnicos ben formados, que lles dean importancia e interprétenos ben para previr e buscarlles solucións aos problemas podais dos seus rabaños. • Como se adoita dicir, apertar un parafuso non é complicado, o complicado é saber cal é o parafuso que hai que apertar... e lembren: a recría é o futuro da granxa.

02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 99

vp029_saudePodal_galego.indd 99

25/2/22 14:26

En vídEo

Asesoría xenética ao alcance de calquera gandería EmbrioVet ofrece asesoría xenética que achega tranquilidade nas explotacións, cunha atención personalizada. Desde hai uns 19 meses traballa en A Rocha SC, onde se mostran satisfeitos cos servizos desta empresa.

Rocha SC (Monfero, A Coruña) incorporou os servizos de EmbrioVet, centrados na asesoría xenética e, de forma puntual, a produción de embrións tanto in vivo como in vitro. Nos 19 meses que levan traballando nesta explotación conseguiron aumentar o ICO ata un 13 %. Así mesmo, en produción de quilos de leite, subiron un 31 %, en graxa un 30 % e en proteína un 31 %. No apartado morfolóxico, o ICU creceu un 13 %, mentres que o IPP un 18 %. Óscar Ousinde Suárez, responsable da Área de Xenética en EmbrioVet resalta que todo isto “son os primeiros froitos de aplicar este sistema de traballo”. Nesta granxa empezaron a vender o leite a Entrepinares hai uns anos e “este foi un dos motivos para buscar asesoría xenética”, explica Manuel Filgueiras Freire, socio da explotación. Así mesmo, considera que necesitaban a alguén de fóra para aconsellar en todo o relacionado coa xenética, “porque consideramos que os avances neste tema foron importantes e estabamos algo perdidos”. Nese sentido, Óscar indica que nesta granxa o programa xenético está orientado a aumentar os quilogramos de graxa e de proteína, pero sen esquecer os kg de leite: “Podes obter moitas calidades, pero non te podes esquecer de que tamén é necesaria unha boa cantidade de produción”. UN PROGRAMA XENÉTICO ADAPTADO A CADA SITUACIÓN Cando unha gandería solicita os servizos de EmbrioVet, o primeiro que realizan é un estudo das súas condicións. “Isto facémolo nunha primeira fase cunha auditoría e así vemos os posibles problemas e tamén as virtudes que existen xeneticamente na granxa”, comenta Óscar. Nunha segunda fase definen os obxectivos, sempre acordados co gandeiro, por iso consideran importante a comunicación ao longo de todo o servizo. “Vemos de maneira conxunta o que hai que mellorar e o que se quere mellorar, que moitas veces coincide, pero outras non”, apunta. Despois, só queda instaurar un programa xenético ben estruturado, no que se recompilan todos os

vp029_publirreportaxe_embriovet_galego.indd 100

Manuel Filgueiras e Óscar Ousinde

A RoChA SC (MonfERo, A CoRuñA) Propietarios

Tania Filgueiras, Mercedes García e Manuel Filgueiras

Empregados

N.° total de animais

212

Vacas en muxido

113

Media de produción

40 l/vaca/día

Porcentaxe de graxa

4,2 %

Porcentaxe de proteína

3,5 %

Cualificación morfolóxica 79,4 puntos media Media ICO

3.175

Superficie agrícola

65 ha

Venda do leite

Entrepinares

25/2/22 13:11

datos xenómicos e de pedigree da explotación e, por último, seleccionan os sementais que deben utilizar para chegar aos obxectivos fixados e as femias das cales recriar. Nesta empresa traballan con explotacións que van desde as 30 cabezas de gando ata outras que superan as 300, tamén en calquera tipo de réxime (intensivo, extensivo ou pastoreo). “Isto mostra un claro reflexo de que é un servizo moi alcanzable, que calquera gandería se pode permitir, sempre que queira empezar a mellorar xeneticamente e cumprir uns obxectivos”, indica Óscar. Así mesmo, EmbrioVet ofrece servizos de asesoría que non teñen que estar ligados á produción e ao transplante de embrións, que son a base fundamental da empresa. “Facer embrións a partir de animais xeneticamente vantaxosos implica un maior avance xenético, un impulso importante para desenvolver un programa xenético nunha explotación”, apunta o asesor da empresa. Considera que a xente ten unha concepción errónea sobre a produción embrionaria. De feito, cóntanos que moitas persoas “cren que é un servizo elitista, pero para nada. A produción embrionaria hoxe en día está ao alcance de calquera granxa que a queira facer, porque os custos nos últimos anos se reduciron moito e calquera gandería os pode asumir”. AUMENTO DE INGRESOS PARA AS EXPLOTACIÓNS Na actualidade, cos custos de produción subindo e con pouca capacidade de reacción por parte do gandeiro, a rendibilidade recae na eficiencia para xerar ingresos. Por iso, un programa de EmbrioVet, ben estruturado e guiado, axuda a reducir os custos e aumenta os ingresos, por exemplo, orientándoo a buscar un tipo de leite específico como o A2A2, ou aumentando os kg de graxa e de proteína. Ademais de todo isto, pode axudar a reducir os problemas de saúde e conseguir animais máis lonxevos. Recriar só os animais necesarios e acertar na súa selección resulta clave.

EMBRIOVET OFRECE TRANQUILIDADE E PROXIMIDADE É unha empresa dedicada á transferencia embrionaria e produción, tanto in vivo como in vitro, de embrións bovinos, que desenvolve o seu traballo por toda España e Portugal. Desde 2018, contan cun laboratorio de fecundación in vitro propio. O valor máis importante que achegan coa asesoría xenética é a tranquilidade: “O feito de saber que o coidado xenético de granxa está en mans dun equipo profesional e cunha atención personalizada, moi detallada e sempre enfocada nunha mellora continua achégalles seguridade aos gandeiros”, subliña Óscar. Así mesmo, outro dos factores que destacan é a relación continua e próxima cos clientes, pois sempre que lles xurda algunha dúbida poden poñerse en contacto co persoal da empresa para resolvela. “Isto é moi importante para nós −destaca Manuel− porque nós o chamamos en calquera momento para dúbidas sobre touros ou outros temas de xenética e sempre están dispoñibles”. Na selección do programa, ademais de traballar con diferentes datos xenómicos e de pedigree e elixir os sementais que utilizan, realizan axustes de maneira trimestral. Ao facer isto cada tres meses, o programa adquire tamén outra característica: a flexibilidade.

www.embriomarket.com administracion@embriovet.com 981 791 843 649 239 488 vp029_publirreportaxe_embriovet_galego.indd 101

25/2/22 13:11

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Adaptarse ou morrer: sustentabilidade na produción de forraxes ensiladas Mellorar a calidade da ensilaxe das nosas forraxes e facelo dunha forma máis sostible conséguese coa suma de boas prácticas gandeiras coas que, ademais de contribuír á redución da emisión de gases de efecto invernadoiro, lograremos incrementar a produtividade das nosas vacas. Analizámolo no seguinte artigo. Antón Camarero Suanzes1, Alexandre Udina Bonet2 Veterinario de Adial | antonio@adial.es 2 Veterinario director técnico de Adial | alexudina@adial.es

COIDADOS DA TERRA E DAS VACAS PARA SALVAR O PLANETA

maioría da comunidade científica está de acordo en responsabilizar ao home do cambio climático. Por iso a era xeolóxica actual denominouse Antropoceno, que sinala directamente o culpable desta alteración do clima. O cambio climático é a consecuencia do aumento na atmosfera da concentración de gases con efecto invernadoiro. O que coñecemos como ‘efecto invernadoiro’ é un fenómeno que permite a retención de parte da calor que se recibe do sol. É un fenómeno natural e beneficioso, imprescindible para o desenvolvemento da vida no

noso planeta e sen el conxelariámonos. Os raios que se reflicten na superficie terrestre son proxectados cara ao espazo exterior como nun espello. A presenza de certos gases fai que a atmosfera traballe coma outro espello en oposición, que retorna os raios de novo á superficie da terra. Así permítese o mantemento da temperatura terrestre dentro de límites que permitiron o desenvolvemento da vida tal e como a coñecemos. Ao aumentar a concentración na atmosfera de determinados gases orixinou un desequilibrio neste balance, o que provocou que a terra se quente de máis.

102 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_especialEnsiladoHerba_adial_galego.indd 102

25/2/22 13:02

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

SENDO MÁIS EFICIENTES, DIMINUIREMOS AS EMISIÓNS, AUMENTAMOS A PRODUCIÓN OU BAIXAMOS O GASTO, OU AS DÚAS COUSAS

Gráfico 1.Como actúan los GEI na atmósfera

. Cales son estes gases de efecto invernadoiro (GEI)? Os gases fluorados, cuxo uso está moi restrinxido xa desde os oitenta, son con diferenza os de maior efecto. Estes gases utilizábanse de maneira habitual como refrixerantes e propelentes. Séguenlles en importancia o óxido nitroso (NO), o metano (CH4) e o dióxido de carbono (CO2). Para poder avaliar os seus efectos fíxose unha escala destes GEI comparándoos con equivalentes de CO2. Así, 1 kg de CO2 equivale a 25 kg de metano e a 298 kg de NO. Certos tipos de hidrofluorocarbonos poden ser equivalentes a case 23.000 kg de CO2.

En lugares como a Antártida o xeo vai atrapando o aire e estas moléculas pasan a formar parte da masa de xeo. Coa análise das diferentes capas destas masas de xeo os científicos estudan a composición do aire co paso do tempo. Por iso constataron que nos últimos 12.000 anos os niveis de CO2, se exceptuamos o último par de séculos, non subiron das 250 ppm. Con todo, desde a Revolución Industrial, hai menos de 300 anos, os niveis disparáronse ata chegar aos 415.39 ppm (medición do aire de Mauna Loa, Hawai, 12 de maio de 2019).

Un producto de Addcon Group GmbH, distribuido por ADIAL NUTRICIÓN S.L. Para más información: www.adial.es | +34 972 546 155 | adial@adial.es 02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 103

vp029_especialEnsiladoHerba_adial_galego.indd 103

25/2/22 13:02

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Gráfico 2. Temperatura global desde a última Idade de Xeo

Anomalía da temperatura ºC

2 1

1,2 ºC en 100 anos

Holoceno

SE AS FORRAXES SON DE CALIDADE (MENOS FIBROSAS E MÁIS DIXERIBLES), AS EMISIÓNS ENTÉRICAS DE METANO REDÚCENSE DE XEITO SIGNIFICATIVO

-1 -2 Idade de Xeo -3 -20.000

-15.000

-10.000

-5.000

Ano Fonte: Shakun et al. (Nature, 2021); Marcott et al. (Science, 2013); Nasa Gistemp ata 2019; gráfico: @rahmstorf

Gráfico 3. Repartición de emisións GEI Repartición das emisións GEI 6% 14 % 40 % Electricidade e calor Transporte Industria

20 %

Agricultura e gandería Fogar 20 %

Os principais responsables desta subida foron os combustibles fósiles usados pola industria, o transporte e o uso doméstico. O carbono que estaba atrapado no interior da terra liberouse para producir enerxía e transformouse en CO2. Desta forma, o carbón primeiro e o petróleo despois contribuíron ao aumento deste gas. Como consecuencia do aumento desmedido das emisións de gases con efecto invernadoiro, a temperatura tamén subiu ata 1,2 °C nestes últimos 100 anos. Os cambios climáticos que vivimos hoxe coas súas secas e inundacións son consecuencias directas. De seguir así, prognostícase unha subida de ata 3 °C para 2050, o tema agravaríase aínda máis e as consecuencias poderían ser irreversibles. Un 80 % destas emisións achácanse á produción de calor e electricidade, á industria e ao transporte, e faise responsable dun 14 % ás actividades da agricultura e gandería. A produción de carne e leite de gando vacún son os dous produtos gandeiros que xeran maiores emisións (3,0 e 1,6 xigatoneladas de CO2 equi-

valentes respectivamente). Séguenlles a carne de porco, con 0,82; a carne e ovos de pitos con 0,79, e a carne e leite de pequenos ruminantes, con 0,5. Causas das emisións no vacún Segundo estudos da FAO, estímanse da seguinte maneira: un 44 % débese á fermentación entérica (o metano dos famosos “peidos vacúns”), á que culpan do 2 % das emisións totais. O resto das emisións repártense en obter produtos agrícolas para a alimentación das vacas ou xovencas (40 %), un 10 % do esterco e xurros, e un 5 % en gastos de enerxía. Podemos buscar moitas xustificacións a estas emisións. Os ruminantes habitaban a Terra antes de que aparecese o home. A gandería apareceu hai 10.000 anos, moitos antes de que aparecesen os problemas coa Revolución Industrial. Sabemos que a gandería, especialmente a de vacún, está moi ligada ao chan onde as pradeiras fixan o carbono. Os pasteiros, ademais, fan de devasas e evitan a propagación dos incendios forestais coa emisión brusca de

carbono que isto supón. O leite, a carne e os ovos son produtos de proximidade onde se aforran as emisións que orixinan o transporte. Son produtos básicos que satisfán unha necesidade primaria como é a de alimentar o planeta. Neste punto, o mesmo poden alegar outros sectores que nos fornecen luz nocturna, transporte, calefacción etc., pois non só de pan vive o home. Todo isto é verdade, pero non implica que quedemos libres de responsabilidades neste incremento de emisións de gases. Se non é suficiente o deber moral, as medidas adoptadas para mitigar este efecto será o punto máis importante, senón o único, para cobrar a PAC. Os negacionistas e os que pasan olimpicamente quedarían, por suposto, sen esta subvención. Os que temos unha idade xa pasamos por moitos outros retos que, ao final, se traduciron nunha mellora na produción. Son prácticas que hoxe vemos como de sentido común, pero que xeraron incomodidade e cabreo cando se aplicaron. Aquí van algúns exemplos: • A obriga que chegou nos anos noventa a reducir as células somáticas

104 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_especialEnsiladoHerba_adial_galego.indd 104

25/2/22 13:02

Altre S.L. C/ Tarbes nº10 entreplanta 22005 HUESCA tlf: 974 231 664 www.altre.es e-mail: ventas@altre.es RepResentante en españa

siempRe con el máximo de calidad To d o l o n e c e s a r io p a r a el empacado y en si laj e (C u erda, malla y esti rable) vp029_publicidade_altre_disasem.indd 105

17/2/22 18:12

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

O APROVEITAMENTO DAS PRADEIRAS PROVOCAN MENOS EMISIÓNS QUE O MILLO E REDÚCENSE MÁIS SE SE TRATA DE PRADEIRAS PERMANENTES

RCS) e a microbioloxía para mellorar a calidade do leite. Quen dubida hoxe de que hai que reducir as células somáticas para mellorar a produción? • No ano 2000, implántase a Lei de benestar animal. Quen, que se teña por bo gandeiro, non entende que as vacas libres de estrés producen máis leite? • No último decenio, a obrigación da redución de antibióticos. Quen dúbida da rendibilidade de mellorar o estado sanitario do rabaño con prácticas de manexo como as vacinacións, limpeza, boa ventilación ou diagnósticos precoces? A produción de dióxido de carbono e de metano é unha ineficiencia metabólica que non podemos anular pero si minimizar. Sendo máis eficientes, diminuiremos as emisións, aumentamos a produción ou baixamos o gasto, ou as dúas cousas. Aquí hai moito percorrido e, se as nosas ganderías emiten menos CO2 e menos metano, contaminarán menos e producirán dunha forma máis eficiente. Informes da FAO din que sen ter que baixar o consumo de produtos gandeiros, nin baixando a oferta podemos reducir as emisións ata case un 40 %. O aproveitamento das pradeiras provoca menos emisións que o millo e se reduce máis se se trata de pradeiras permanentes. Ademais, se as forraxes son de calidade (menos fibrosas e máis dixeribles), as emisións entéricas de metano redúcense de xeito significativo. Pradeiras con máis proteína reducirán o consumo de soia e as forraxes con máis enerxía baixan o consumo de millo gran.

Unha boa conservación dos silos reducirá as ineficiencias da produción de dióxido de carbono (CO2) por parte dos fermentos e fungos. Xa hai comarcas con moito despoboamento onde o gandeiro pode acceder a moita terra e facer sistemas máis extensivos. Estas formas de produción permiten abaratar custos e emisións, logrando bos rendementos económicos incluso producindo menos. Os sistemas ecolóxicos, ademais de diminuír as emisións, permiten mellores rendementos grazas ao mellor prezo que se obtén do leite e da carne. Os distintos sistemas de xestión do esterco dan lugar a diferentes niveis de emisións. Empezan a saír no mercado aditivos para reducir estas emisións de metano no dixestivo como os taninos (Silvafeed), as algas vermellas ou o 3-nitroxipropanol (NOP) etc. Xunto con outros aditivos, como encimas e bacterias utilizadas para diminuír as emisións en xurros e esterco, estes produtos terán que demostrar a súa eficacia. A forma de lograr este obxectivo é unha suma de moitas pequenas accións que co tempo as veremos simplemente como boas prácticas gandeiras. Temos que empezar xa, pois é moi probable que o planeta non poida esperar.

PEGADA DE CARBONO E REDUCIÓN DE EMISIÓNS DE METANO E AMONÍACO COA NUTRICIÓN ANIMAL A alimentación animal ten certo impacto na pegada ambiental onde se inclúe a pegada de carbono. Segundo estudos recentes como o de Ritchie (2019), a alimentación tanto humana como animal contribúe ás emisións

de gases con efecto invernadoiro nun 26 %, pero só unha terceira parte se debe á produción gandeira, que sumando a porcentaxe debida ao uso de terra para o gando e á porcentaxe polas colleitas, daría un dato final do 14 % de produción de gases de efecto invernadoiro asociado aos alimentos para animais. Como novos conceptos aparecen o da pegada hídrica, o balance de nitróxeno e fósforo, a pegada de carbono ou as emisións bioxénicas. Estas emisións bioxénicas danse pola fracción de alimentos non absorbidos e que producen compostos como o metano (CH4). En alimentación de vacún pódese reducir a excreción de N e P con melloras a nivel nutricional para un mellor aproveitamento da proteína, pódese tamén reducir a pegada de carbono usando alimentos da propia finca como son as forraxes ensiladas para reducir así o impacto das materias primas dos pensos, e tamén se poden reducir as emisións bioxénicas mellorando a eficiencia ruminal.

106 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_especialEnsiladoHerba_adial_galego.indd 106

25/2/22 13:02

www.in du s agr i.e s in du s agr i@ in du s agr i.e s

vp029_pub_indusagri.indd 107

17/2/22 14:37

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Figura 1. Redución de metano no rume co uso de taninos na ración de vacas de leite

Metano (g/kg de leite)

15,0

A FERMENTACIÓN LÁCTICA É A MÁIS EFICIENTE, CUNHA TRANSFORMACIÓN DOS AZUCRES EN ÁCIDO LÁCTICO E SEN PERDAS

12,0 9,0 8,6

9,9

14,2

10,9

6,0 3,0

Control Silvafeed© ByPro

0,0 Día 0

Día 90

Duval et al., 2016, J. Water Air Soil Pollut-DC414

Un exemplo para unha mellor eficiencia ruminal é o uso de aditivos como os taninos (por exemplo, extracto de castiñeiro Catanea sativa e extracto de quebracho). Os taninos a 20-30 g/vaca/día reducen a excreción de metano nun 25-40 % segundo diversos estudos publicados, xa que modulan o microbioma do rume, reducindo a metanoxénese ruminal, o que resulta nunha redución das emisións de metano. A avaliación a longo prazo confirmou este efecto, mostrando que unha suplementación dietética prolongada de taninos é unha estratexia viable para diminuír a pegada ambiental no gando leiteiro. A cantidade de metano por unidade de leite en comparación cun grupo control mantense no tempo e isto suxire que os microorganismos ruminais non se adaptan ás substancias bioactivas dos taninos. Por tanto, pode ser factible usalo durante todo o ciclo de lactación e reducir aínda máis as emisións de gases. O N ureico excretado nos ouriños animais é ambientalmente lábil. Isto contribúe en gran medida ás emisións de amoníaco (NH3) ao medio ambiente. A volatilización de NH3 é un perigo potencial para a atmosfera e unha perda de N no esterco, que pode ser utilizado como fertilizante para cultivos. Cando se volve a depositar, pode causar eutrofización dos ecosistemas naturais e emisións de óxido nitroso (N2O). Así, para a redución de amoníaco e nitróxeno urinario e fecal os taninos son tamén unha solución para controlar o impacto ambiental das granxas leiteiras, en xeral e en particular, no referido ás emisións de nitróxeno. A adición de

taninos ás dietas de vacas leiteiras mellorou o metabolismo das proteínas, o que resultou nun cambio de nitróxeno excretado polos ouriños ou polas feces. Tamén pode reducir potencialmente a actividade de ureasa no estercos; en diversos estudos obtivéronse resultados consistentes na redución das emisións de amoníaco do esterco.

REDUCIÓN DE EMISIÓNS DE GASES NOS ENSILADOS Nos ensilados hai perdas nas distintas fases; na fase aerobia prodúcense antes da ensilaxe e durante o baleirado, sobre todo perdas asociadas á respiración por actividade de bacterias e fungos que produce CO2. Na fase anaerobia, segundo o tipo de fermentación, haberá máis ou menos perdas de CO2 e de amoníaco (NH3). O control da fermentación é, por tanto, moi importante para reducir perdas. A fermentación láctica é a máis eficiente, cunha transformación dos azucres en ácido láctico e sen perdas, de modo que todas as pautas de manexo, así como o uso de aditivos de ensilaxe deben favorecer esta fermentación. A fermentación acética non é eficiente, xa que na produción dunha molécula de acético a partir de azucre ou a partir do propio láctico, hai unha perda de CO2. Como o acético ten propiedades antifúnxicas, certos niveis de acético melloran a estabilidade aerobia do silo e evitan perdas por respiración de fungos e fermentos, compensando desta forma a ineficiencia na súa formación. A fermentación butírica é a máis indesexable, xa que se producirá CO2,

NH3 e aminas bioxénicas, pola actividade proteolítica dos clostridios. As perdas nesta fermentación son de máis do 50 % en materia seca.

108 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_especialEnsiladoHerba_adial_galego.indd 108

25/2/22 13:02

Variedades de MAÍZ recomendadas para ENSILAJE en GALÍCIA 500

Sciello

Isia

Scoff

ciclo 450

400

Conbrio

300

ciclo 400

400

300

ciclo 350

400

Illustrado

400

300

ciclo 350

300

200

ciclo 280

www.rocalba.com

vp029_publi_ROCALBA_galego.indd 109

25/2/22 11:21

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Táboa 1. Fermentacións da ensilaxe e as perdas asociadas FERMENTACIÓN

PRODUTOS

RECUPERACIÓN MS/ENERXÍA

Homoláctica

Láctico

100/99

Heteroláctica

Láctico, acético, CO2

76/98

Clostridios

Butírico, NH3, aminas, CO2

49/82

Fermentos

Etanol, CO2

51/99

Enterobacterias

Acético, etanol, NH3, butanodiol, CO2

95/83

O USO DE ADITIVOS DE ENSILAXE REDUCE AS PERDAS DE MS TANTO NA FASE ANAEROBIA COMO NA FASE AEROBIA

Losses via microbes Figura 2.Perdas en ensilaxes pola respiración de fermentos CO2 7.4 toneladas

O2 CH3CHOHCOOH + 3O2à 3CO2 + 3H2O 90 g/mol

x 1.47

Factor 1.47

132 g/mol

C6H12O6 + 6O2à 6CO2 + 6H2O 100 toneladas sustrato 180 g/mol x 1.47 264 g/mol (carbohidratos)

FERMENTOS (respiración)

Metabolismo aerobio fermentos (respiración)

Finalmente, na fermentación alcohólica prodúcese etanol, aínda que non hai perdas enerxéticas importantes, os niveis de alcois asócianse á formación dos VOC, compostos orgánicos volátiles, como os etilésteres, que é unha reacción entre un alcol e un ácido carboxílico. Estes VOC poden ser do tipo etilo, propilo ou butilo segundo o alcol implicado, sendo o máis habitual a formación de etil lactatos, etil acetatos, propil lactatos e propil acetatos. Ademais da súa volatilidade, teñen efectos adversos na apetencia da ensilaxe. Para o control das fermentacións, en función da ensilaxe da forraxe e da MS, poden usarse aditivos de ensilaxe químicos en base a nitrito sódico, hexamina ou fórmico, ou ben biolóxicos en base a combinacións de bacterias ácido lácticas como Lactobacillus plantarum. Todos eles favorecen a fermentación láctica e reducen as perdas de MS do silo. Na fase aerobia previa ao ensilado, cando a forraxe se acondiciona, hai actividade de bacterias e fermentos que respiran, aumentando as perdas co tempo de duración desta fase. Tamén a actividade de enzimas da planta produce proteólise e perdas na calidade da proteína. E unha vez aberto de novo o ensilado, en toda a fase de baleirado vólvese a unha fase aerobia con crecemento de fungos e fermentos que respiran,

95 toneladas despois da almacenaxe e perdas do 5% = 5 t

alimentándose dos azucres e provocando un quecemento do silo pola liberación de CO2. Para ter unha mellor estabilidade aerobia no silo pódense usar aditivos de ensilaxe e conservantes con acción antifúnxica. O benzoato sódico e o sorbato potásico son os máis eficaces contra os fermentos, tamén o propiónico e os seus sales ou o acético/acetato ten acción contra fungos. Para comparar efectividade pódense usar os BSE (benzoato sódico equivalente), sendo o sorbato o dobre de efectivo que o benzoato, e este á súa vez o dobre que o propionato. Tamén a dose de aplicación na forraxe é importante no seu efecto de redución de fermentos e mofos, é dicir, son substancias doses dependentes, a máis doses máis efecto. Outra opción é o uso de bacterias heterofermentativas que producen láctico e acético, como Lactobacillus buchneri, que tamén aumentan estabilidade aerobia polo acético e o propilengilcol que producen. O uso de aditivos de ensilaxe reduce as perdas de MS tanto na fase anaerobia como na fase aerobia. Hai moitos estudos que valoraron esta redución de perdas e a súa equivalencia en redución do CO2 producido na ensilaxe, con reducións asociadas ao efecto do aditivo do 2-4 % na fermentación e do 3-7 % na fase areobia.

110 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_especialEnsiladoHerba_adial_galego.indd 110

2/3/22 17:58

Atrévete y #ActivaDEKALB

ACTIVAR DEKALB ES INNOVAR CON LA FÓRMULA QUE TE GARANTIZA EL ÉXITO

ACTIVA LAS MEJORES SOLUCIONES PARA TU MAÍZ

DEKALB® es una marca registrada del Grupo Bayer.

Cuando Activas DEKALB®, estás maximizando el rendimiento de tus campos de maíz, activando un sistema de servicios basados en la mejor genética, sembrada a la densidad óptima para cada uno de tus campos, junto con el tratamiento de semillas Acceleron®, la protección de nuestros productos fitosanitarios y la plataforma digital Climate FieldView™. Todo ello te llevará a alcanzar límites inexplorados en tu producción de maíz.

vp029_publi_BAYER.indd 111 MONL-MON-DCC-001-20_DEKALB-A4-AZ_Combined-2_200520_RZ.indd 1

16/2/22 12:15 15/2/22 17:15

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Figura 3. Efecto do benozoato sódico sobre os niveis de fermentos

PRODUCIR FORRAXES NA HORTA COA AUGA DA CHOIVA TERÁ UN IMPACTO MENOR NA PEGADA DE CARBONO QUE A PRODUCIÓN DE CEREAIS CON REGADÍO EN ZONAS DEFORESTADAS E AFASTADAS

Fermentos (log ufc/g) 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0

200

400

600

800

1.000

1.500

SBE: benzoato sódico equivalente (g/t)

Referencia: Nadeu, 2011

Sustainability and Products products Táboa 2. Estudos sobre os efectos dos aditivos da ensilaxe na redución deNew perdas de CO2 (CO2) Perda TM ESTUDOS

Ano

Anaeróbico

Weißbach

2005

Keshri et al.

2019

Szumacher et al.

2018

Da Silva et al. Nishino et al.

120 17con/14Lp/25Lb

2003

32con… 83Lb

Wyss & Mosimann

2016

50… 100 (delta GV %)

Amaral et al.

2014

Bernardes et al.

2011

Dolci et al.

2011

Knicky et al.

2014

50 %menos CO2

Knicky&Spörendly

2009

Knicky&Lingvall

2004 2010

2005 2019

Szumacher et al. daSilva et al.

2018 2018

120 17con/14Lp/25Lb

Nishino et al.

2003

32con…83Lb

Wyss & Mosimann

2016

50…100 (delta GV %)

Amaral et al.

2014

Bernardes et al.

2011

5,6…18,5 g CO2/kg DM

2018

Fylia&Sucu

Aeróbico

(CO2) TM-Verlust anaerob 77

Weißbach Keshri et al.

Dolci et al.

2011

Knicky et al.

2014

50% weniger CO2

Knicky&Spörendly Knicky&Lingvall Fylia&Sucu

2009 2004 2010

68/22 (g/kg DM) 50/9 (g/kg DM) 15/9/28 (g/kg DM)

Oliveira et al. Rowghani Lingwall Lättemäe&Lingvall Lättemäe&Lingvall Queiroz et al. Yuan et al.

2017 2009 1999 1996b 1996b 2013 2017c

Yuan et al.

2017a

Driehuis et al. Wen et al. Driehuis et al. Spiekers Milimonka et al. Glenz et al.

2001 2017 1995 2000 2019 2019

13/10 (% DM) 6/3/1 (g/kg DM) 80/40 (g/kg DM) 6/2 (% DM) 5/1 (% DM) 12,6/7,0 115/81/82 (g/kg DM) 127/89/106 (g/kg DM) 28/13 (g/kg DM) 12,7/8,9 (%DM)

25Lb…127con g CO2/ kg DM

aerobe

Tratamento 5,6…18,5 g CO2/kg DM

25Lb…127con g CO2/kg DM

39/74 (g/kg DM) 82/140 (g/kg DM 30,6/37,5 (g/kg DM)

Con/Lp

6,4/12/0,6 (g CO2/kg DM)

Lp só

91/50 g/kg DM 60/38 g/kg DM 87/38

treatment

crop

25 wheat

Cultivo

Con/Lp Lp only

alfalfa corn grain silage

Con/KL+

Ha-Leg

ox.bar./PE

maize

ox.bar./PE Folie

maize

ox.bar.&PE Folie Safesil/con

maize

Trigo

Con/ultra Con/Ultra c/lp/Lb

Gras NFSC RK-WL RK-WL maize

Con/L.p. Con/L.p./FA Con/FA Con/FA Con/HMTNO3 Con/NaB Con/FA/KDF

wheat mais grass grass grass corn alfalfa

Con/FA/Calpro

alfalfa

Con/Lp Con/FA

gras alfalfa

Con/KL Con/KL Con/KL

Herbstgras Herbstgras gras

Alfalfa

Ha-Leg

ox.bar./PE

Millo

82/140 (g/kg DM

ox.bar./PE Folie

Millo

30,6/37,5 (g/kg DM)

ox.bar.&PE Folie

Millo

Safesil/con

Gras NFSC

68/22 (g/kg DM)

Con/ultra

RK-WL

50/9 (g/kg DM)

Con/Ultra

RK-WL

c/lp/Lb

Millo

15/9/28 (g/kg DM)

6,4/12/0,6 (g CO2/kg DM)

Oliveira et al.

2017

13/10 (% DM)

Con/L.p.

Trigo

Rowghani

2009

6/3/1 (g/kg DM)

Con/L.p./FA

Millo

Lingwall

1999

80/40 (g/kg DM)

Con/FA

Herba

Lättemäe&Lingvall

1996b

6/2 (% DM)

Con/FA

Herba

Lättemäe&Lingvall

1996b

5/1 (% DM)

Con/HMTNO3

Herba

Queiroz et al.

2013

12,6/7,0

Con/NaB

Millo Alfalfa

Yuan et al.

2017c

115/81/82 (g/kg DM)

Con/FA/KDF

Yuan et al.

2017a

127/89/106 (g/kg DM)

Con/FA/Calpro

Alfalfa

Driehuis et al.

2001

28/13 (g/kg DM)

Con/Lp

Herba

12,7/8,9 (%DM)

Con/FA

Alfalfa

Wen et al.

2017

Driehuis et al.

1995

Spiekers

2000

91/50 g/kg DM

Con/KL

Herba de outono

Milimonka et al.

2019

60/38 g/kg DM

Con/KL

Herba de outono

Glenz et al.

2019

87/38

Con/KL

Herba

Fonte: ADDCON

Reducción pérdidas MS con el uso aditivos % de reducción pérdidas 2% anaeróbicas por BAL 4% anaeróbicas por aditivos químicos 7% aeróbicas 3% aeróbicas (con aumento de 15ºC Tª)

= 6.6 t =13.2 t =23.1 t = 9.9 t

CO2 = 6.6 t =13.2 t =33.9 t =14.5 t

Ensilaxe de gran de millo

Con/KL+ 39/74 (g/kg DM)

Efectos aditivos en reducción pérdidas CO2 Sumario tabla estudios aplicado para silo de 1000 t (330 t MS)

CONCLUSIÓNS SOBRE A SUSTENTABILIDADE DAS ENSILAXES No concepto global de sustentabilidade, a pegada ambiental, tanto a hídrica coma a de carbono, favorece a produción de alimentos a nivel local e co aproveitamento dos recursos. Por iso, producir forraxes na horta coa auga da choiva terá un impacto menor na pegada de carbono que a produción de cereais con regadío en zonas deforestadas e afastadas, onde ademais, hai un grande impacto do transporte. Unha vez valorado positivamente o producir forraxes ensiladas respecto doutras fontes de alimentos, hai que maximizar a dixestibilidade destas mediante unhas boas pautas de manexo e mediante unha boa fermentación e os aditivos de ensilaxe son unha axuda para reducir as perdas e mellorar a conservación. Isto significa un investimento dobre, xa que, mellorando a calidade do ensilado, redúcese a formación de gases de efecto invernadoiro e, á vez, mellórase a produtividade das vacas.

112 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_especialEnsiladoHerba_adial_galego.indd 112

25/2/22 13:03

Balsas MN MNééunha unhaempresa empresalocalizada ubicada na centro de deGalicia Galiciadedicada adicada áá fabricación fabricacióneemontaxe montaxe Balsas na zona zona centro de balsas balsaspara paraalmacenamento almacenamentodede auga, puríns, lodos e todo de residuos; estanques, lagos, de auga, xurros, lodos e todo tipotipo de residuos, así como estanques, encoros aritificiais e impermeabiliación de vertedeiros, terrazas, cubertas, canles lagos, encoros artificiais e impermeabiliación de vertedoiros, terrazas, cubertas, canlesdederego, regoetc. etc. Para dede materiais en en polietileno e PVC. Para iso isocontamos contamoscunha cunhaampla amplagama gama materiais polietileno e pvc.

especializámonos especializámonos na na construción construción de de balsas balsas de de polietileno polietileno para para oo almacenamento almacenamento de de xurro, purín, tanto tanto de de balsas balsas novas novas como como de de zanxas zanxas que que está está sendo sendo obrigatorio obrigatorio impermeabilizar. impermeabilizar.

As As vantaxes vantaxes deste deste tipo tipo de de balsas balsas con con respecto respecto ás ás fosas fosas tradicionais tradicionais son son innumerables: innumerables: LLORA LLORA DA DA ESTRUTURA ESTRUTURA DO DO SOLO. SOLO.

•• RAPIDEZ RAPIDEZ DE DE INSTALACIÓN INSTALACIÓN (1-2 (1-2 DÍAS). DÍAS). •• REDUCIÓN REDUCIÓN DE DE ATA ATA AA TERCEIRA TERCEIRA PARTE PARTE DO DO CUSTO CUSTO RESPECTO RESPECTO DUNHA DUNHA FOSA FOSA TRADICIONAL, TRADICIONAL. O O QUE QUE QUERE QUERE DICIR DICIR QUE QUE O O MESMESMO MO INVESTIMENTO INVESTIMENTO PERMITE PERMITE CUBICAR CUBICAR O O TRIPLO TRIPLO DE DE CAPACICAPACIDADE, DADE, PERMITINDO, PERMITINDO, POLO POLO TANTO, TANTO, ALMACENAR ALMACENAR PURÍN PURÍN EE ABONO ABONO ORGÁNICO, ORGÁNICO, INCLUSO INCLUSO DE DE FÓRA FÓRA DA DA EXPLOTACIÓN, EXPLOTACIÓN, PARA PARA AS AS ÉPOCAS ÉPOCAS DE DE ABONADO, ABONADO, CO CO CORRESPONDENTE CORRESPONDENTE AFORRO AFORRO EE MEME-

•• PERMITE PERMITE UN UN CRECEMENTO CRECEMENTO DA DA EXPLOTACIÓN EXPLOTACIÓN MÁIS MÁIS FLEXIBLE, FLEXIBLE, XA XA QUE QUE EN EN 2-3 2-3 DÍAS DÍAS SE SE PODE PODE FACER FACER UNHA UNHA AMPLIACIÓN AMPLIACIÓN DA DA BALSA BALSA AA UN UN CUSTO CUSTO REDUCIDO. REDUCIDO. •• CONSECUENTE CONSECUENTE CO CO IMPACTO IMPACTO AMBIENTAL, AMBIENTAL, XA XA QUE QUE PODE PODE SER SER DESMONTADA DESMONTADA CON CON FACILIDADE, FACILIDADE, O O QUE QUE PERMITIRÍA PERMITIRÍA UN UN CAMCAMBIO BIO DE DE LOCALIZACIÓN LOCALIZACIÓN CUN CUN CUSTO CUSTO MÍNIMO. MÍNIMO.

Dispoñemos tamén dun enxeñeiro técnico agrícola dedicado aodeseño deseñoeesituación situacióndas dasbalsas balsaseetamén taménáátramitación tramitaciónde desubvencións subvenciónsse sefose fosenecesario. necesario. adicado ao

Posibilidad de recubrirlas con estructura metálica y lona

Posibilidade Posibilidade de de recubrilas recubrilas con con estrutura estrutura metálica metálica ee lona lona

Posibilidade de construción con rampa de acceso e superficie de formigón para facilitar posibles limpezas posteriores •• BALSAS AUGA,LODOS, LODOS,RESIDUOS... RESIDUOS... •• SUBVENCIONADAS BALSAS PARA PARA ALMACENAMENTO ALMACENAMENTO DE DE XURROS, PURÍNS, AUGA, SUBVENCIONADAS POLA POLA XUNTA XUNTA DE DE GALICIA GALICIA •• ESTANQUES, ESTANQUES, LAGOS LAGOS E E ENCOROS ENCOROS ARTIFICIAIS, ARTIFICIAIS, CANLES CANLES DE DE REGO... REGO... • BALSAS PARA ALMACENAMENTO DE XURROS, AUGA, LODOS, RESIDUOS... •• IMPERMEABILIZACIÓN IMPERMEABILIZACIÓN DE DE VERTEDOIROS, VERTEDEIROS, TERRAZAS, CUBERTAS, FACHADAS... • ESTANQUES, LAGOS E ENCOROS ARTIFICIAIS, CANLES DE REGO... •• DISTRIBUIDORES M33 DISTRIBUIDORES DE DE DEPÓSITOS DEPÓSITOS DE DE ALMACENAMENTO ALMACENAMENTO DE DE AUGA AUGA DE DE ATA ATA 500 500M • IMPERMEABILIZACIÓN DE VERTEDOIROS, TERRAZAS, CUBERTAS, FACHADAS...

•• DENDE DENDE UN UN CÉNTIMO CÉNTIMO POR POR LITRO LITRO • SUBVENCIONADAS POLA XUNTA DE GALICIA •• RAPIDEZ RAPIDEZ DE DE INSTALACIÓN INSTALACIÓN (1-2 (1-2 DÍAS) DÍAS) • DENDE UN CÉNTIMO POR LITRO •• AMORTIZABLE AMORTIZABLE ATA ATA EN EN 3,5 3,5 ANOS ANOS • RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DÍAS)

• DISTRIBUIDORES DE DEPÓSITOS DE ALMACENAMENTO DE AUGA DE ATA 500 M 3 • AMORTIZABLE ATA EN 3,5 ANOS

NECESIDADES CULTIVO PARA 15 TTms DE DE MS/HA MS/ha DE PRODUCIÓN

PLAN DE ABONADO ELIXIDO PARA CUBRIR NECESIDADES DE CULTIVO

Balsas 600 600 quilos quilos de de triple Triple15 15

flexibles para almacenamento dedexurro ou agua. Con esta 40.000 40.000 xurro 80.000 40.000 litros litros de de xurro purín vaca vaca 40.000 litros litros de purín vaca vaca 80.000 litros litros de de xurro purín vaca vaca solución aforramos a cuberta e os traballos de excavación. 200 600 600 300 200 quilos quilos de de urea Urea46% 46% 600 quilos quilos de de triple Triple15 15 600 quilos quilos de de 22/7/6 22/7/6 300 quilos quilos de de 20/12/8 20/12/8 300 300 quilos quilos de de cloruro Cloruropotásico potásico 100 100 quilos quilos de de urea Urea46% 46%

(especial (especial millo) millo)

195 UF de N 195 195 195 90 UF de P2O5 90 126 108 POTASIO 225 UF de K20 225 260 225 POTASIO Custo 377,00 €/ha 258,00 € /ha 205,00 €/ha Custo abonado abonado por por ha ha (sen (sen labores) labores) Aforro en euros por ha con utilización de purín xurro con con respecto respecto aa abono abono típico típico (600 utlización de (600 quilos quilos de de triple Triple15 15ee100 100quilos quilosde deurea) urea) AFORRO PARA SUPOSTO 10 HA ha Anos para amortizar balsa xurro purín de 800 m 3 NITRÓXENO NITRÓXENO FÓSFORO FÓSFORO

(especial (especial millo) millo)

195 102 360 84,00 €/ha 175 €/ha 1750 € 3,5 anos

• O cálculo da amortización estimado para unha balsa de 800 m33 faise con prezos de mercado de abonados nos que non se ten en conta unha posible subida dadapolo poloincremento incrementodedeprezo prezododopetróleo. petróleo. suba dada • Deste xeito, unha subida prezododopetróleo petróleotrae traeconsigo consigoque queo operíodo períododedeamortización amortizaciónsesereducirá reduciráconsiderablemete considerablemeteata ata2,5 2,5ouou3 3anos. anos. suba nonoprezo

Telf: Telf: 609 609 379 379 636 636 || www.balsasmn.es www.balsasmn.es || e-mail: e-mail: balsasmn@gmail.com balsasmn@gmail.com

vp029_PUBLI_balsas_galego.indd 113

25/2/22 13:20

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Pautas de manexo de forraxes ricas en leguminosas A calidade e o correcto manexo da mestura, así como unha axeitada conservación das nosas forraxes, son factores fundamentais para conseguir que sexan ricas en leguminosas, que nos achegarán maior proteína e, á vez, menor dependencia de insumos externos. A elas dedicamos o seguinte estudo. Joel Presa Xestor de produto Fertiprado

s leguminosas desempeñan un papel fundamental na alimentación dos ruminantes, pois son as súas principais fontes de proteína. A soia, tamén unha leguminosa, asume hoxe unha importancia maior pola súa incorporación nos alimentos concentrados onde hai poucos substitutos posibles. Como sabemos, sucede que toda esta soia é importada de países afastados, o que, ademais de ter unha pegada ecolóxica significativa, representa unha dependencia dun mercado que non controlamos, desequilibra a balanza económica do país e custa moito diñeiro. Na península ibérica non temos condicións para a produción deste cultivo

dunha forma competitiva, pero temos condicións envexables para a produción de forraxes ricas noutras leguminosas. Producindo a proteína nas nosas forraxes de inverno, diminuímos de forma significativa a necesidade de soia na ración, ao mesmo tempo que se reducen os custos de produción e a dependencia de factores que non controlamos. A contribución das leguminosas ao contido de proteína das forraxes é incuestionable, e é directamente proporcional á cantidade de leguminosas presentes no momento do corte. Ademais de aumentar de xeito significativo o contido de proteína das forraxes, as leguminosas incrementan tamén a súa dixestibilidade, o que significa un mellor rendemento nutritivo.

114 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_especial_ensiladoHerba_fertiprado_galego.indd 114

25/2/22 13:39

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Gráfico 1. Contido e evolución da proteína bruta en distintas especies forraxeiras anuais: mostraxe realizada en 2 datas na primavera Variación da proteína na primavera (PB) 20,0

19,5 18,0

18,0 16,0 14,0 12,0

10,9

10,0 8,0

10,7

9,5

8,3 6,9

6,6

5,5

6,0

5,2

7,0

Cebada híbrida

Centeo híbrido

7,1

4,4

4,0 2,0 0,0

Leguminosas anuais

Raigrás

Avea strigosa

Avea sativa

07 abril (170 días postsementeira) %PB

Triticale

20 abril (183 días postsementeira) %PB

Ensaio de mesturas realizado en Póvoa de Varzim, norte de Portugal

Gráfico 2. Contido e evolución da fibra neutro deterxente (FND) en distintas especies forraxeiras anuais; mostraxe realizada en 2 datas na primavera Variación da fibra neutra na primavera (FND) 6 0,0

58,1

59,6

58,8 56,5

55,0

53,0

51,8 50,0

56,5 52,4

50,4 48,7

47,4

46,5 45,0

43,2 40,4

40,0

35,0

Leguminosas anuais

Raigrás

Avea strigosa

Avea sativa

07 abril (170 días postsementeira) %FND

Cebada híbrida

Centeo híbrido

Triticale

20 abril (183 días postsementeira) %FND

Ensaio de mesturas realizado en Póvoa de Varzim, norte de Portugal

BATIDORES DE PURIN

DISTRIBUIDORES DE ENSILAJE DE HIERBA

MÁS NCIA POTE

Batidores de toma de fuerza, batidores eléctricos, batidores con motor hidráulico y agitadores sumergidos. ¡Tenemos el batidor apropiado para sus necesidades individuales!

Agratechnik Landmaschinen Ibérica S.L. +34 (0) 678432835 +34 (0) 982314029

www.reck-agrar.com 02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 115

vp029_especial_ensiladoHerba_fertiprado_galego.indd 115

25/2/22 13:39

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Gráfico 3. Equilibrio na composición das mesturas Composición da mestura en peso das sementes

Composición da mestura en número de sementes

Raigrás Italiano 4%

Raigrás híbrido

Trevo encarnado

2% 8%

28 %

25%

8% 17% 7%

34%

Trevo persa Trevo vesiculoso

22 %

Veza sativa Veza villosa

Composición da mestura en produción de materia seca

26 % 12 % 28 %

Trevo squarroso

TRES PUNTOS CLAVE PARA LOGRAR O OBXECTIVO Para alcanzar o obxectivo de conseguir un ensilado de calidade, rico en leguminosas, necesitamos garantir: 1. A calidade da mestura 2. Un correcto manexo da mestura 3. Conservación da forraxe 1. Calidade da mestura Esta depende directamente da súa composición, a cal debe observar, en primeiro lugar, a adaptación da mestura ás condicións de chan e de clima onde vai ser sementada, así como os obxectivos do produtor. Para isto debemos coñecer as características de cada especie e variedade que a compoñen. Ademais das súas preferencias de adaptación, debemos coñecer os hábitos de crecemento, a duración do ciclo, a resistencia ás enfermidades, a resistencia ao encamado e, obviamente, as súas características nutritivas (dixestibilidade, palatibilidade, enerxía e proteína). Tamén debemos garantir o equilibrio da mestura; o equilibrio que buscamos non é o inicial, é o do momento do corte. Independentemente do manexo, que abordaremos a continuación, temos que ter presente que este equilibrio final ten que ser “deseñado” pola composición inicial da mestura. As sementes teñen diferentes pesos específicos; por tanto, para conseguir un determinado número de plantas por unidade de área, temos que considerar este parámetro. Por exemplo, 1 kg de trevo persa ten máis de 700.000 sementes, mentres que unha veza vulgar ten aproximadamente 15.000 sementes. Porén, debemos coñecer tamén os hábitos e a forma de crecemento da planta. Mantendo os mesmos exemplos, no momento do corte unha

20%

1% 5%

8% 1%

veza vulgar ten bastante máis biomasa e ocupa bastante máis espazo por planta que un trevo persa. Observando o gráfico e tomando como exemplo o trevo persa (verde), verificamos que o 9 % do peso da semente corresponde ao 34 % do número de sementes na mestura que orixinarán plantas suficientes, para que ao final teñamos un 17 % da materia seca da nosa forraxe. Temos unha forraxe equilibrada con o 55 % de leguminosas e o 45 % de gramíneas. Esta tarefa e este coñecemento son responsabilidade das empresas provedoras de sementes. En Fertiprado, ademais de garantir este traballo, buscamos incesantemente nova xenética, que sexa máis produtiva, máis nutritiva e que nos permita construír máis e mellores solucións para os produtores. Así mesmo, en Fertiprado todas as leguminosas son inoculadas co seu Rhizobium específico, para garantir a fixación do nitróxeno atmosférico e, consecuentemente, maiores niveis de proteína. Inoculamos as nosas leguminosas coa estirpes máis eficientes e traballamos continuamente na procura de novas cepas de Rhizobium e doutros microorganismos que contribúan á sanidade e á nutrición das plantas. 2. Manexo As pautas de manexo son bastante sinxelas, pero hai algúns detalles que debemos lembrar: Sementeira • O momento da sementeira é moi importante. Máis que respectar unha data en concreto, debemos sementar antes de que a temperatura do chan sexa inferior a 1214 ºC. A temperatura do chan é determinante para a xerminación das leguminosas.

• As sementes das leguminosas son en xeral de moi pequena dimensión. Isto significa que teñen poucas reservas e, por tanto, unha enerxía xerminativa limitada. A mobilización non necesita ser moi profunda, pero a preparación do chan debe estar feita de forma que garanta un bo contacto chan-semente, sen que esta sexa enterrada máis de 0,5-1 cm. A sementeira directa é posible sempre e cando garanta as condicións referidas; para iso, o chan debe estar libre de residuos vexetais e con baixo contido de humidade. • Pasar o rulo ou o rodete é a mellor forma de enterrar a semente. En condicións de chan con exceso de humidade este sistema pode non funcionar. Podemos pasar os picos da grade rápida, garantindo sempre que non enterramos demasiado as sementes.

116 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_especial_ensiladoHerba_fertiprado_galego.indd 116

25/2/22 13:39

TOMA EL CONTROL DE LA CALIDAD DEL ENSILADO Ser altamente eficiente en la producción de leche requiere un enfoque estratégico y las herramientas adecuadas. Optimiza la producción de ensilado y maximiza el valor de tu forraje con los inoculantes MAGNIVA ™ de Lallemand Animal Nutrition, científicamente probados. Nuestra línea de inoculantes premium para forraje protege el valor de tu forraje en dos puntos críticos: fermentación y estabilidad en el desensilado. Como especialistas en fermentación microbiana, Lallemand Animal Nutrition te ofrece soluciones específicas para los desafíos, optimizando el proceso y preparándote para ganar.

Información sobre nuestra gama de inoculantes para forraje:

LallemandAnimalNutrition.com

vp029_publi_LALLEMAND.indd 117

Un manual para el control de su ensilado:

QualitySilage.com

21/2/22 11:25

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Fertilización • Como sabemos, as leguminosas teñen a capacidade de fixar o nitróxeno atmosférico en simbiose co Rhizobium. A xestión da fertilización debe ter este aspecto en conta. • O fertilizante de fondo debe buscar emendar eventuais deficiencias do chan nos principais macro e micronutrientes. Sendo unha mestura rica en leguminosas, debemos prestarlle particular atención ao fósforo e garantir que temos dispoñibles de 60 a 90 ppm. O potasio normalmente non é un factor limitante, pero debemos asegurar que, polo menos, temos 40-60 ppm no chan. A aplicación de xurro incrustado antes da sementeira pode levar a cabo sen calquera limitación. • O fertilizante de cobertura deberá ter en consideración a composición da mestura e o desenvolvemento das plantas no momento. O ideal é que non supere as 30 unidades de N, pois este fertilizante favorece o desenvolvemento das gramíneas, que poderían asfixiar ás leguminosas. Fertilizantes con tecnoloxía de liberación controlada teñen mellor resultado, pois dificilmente desequilibran as mesturas. • A aplicación do xurro en cobertura nas mesturas con leguminosas poderá realizarse, pero con moderación e tendo en consideración 2 puntos principais: 1) Por cada aplicación non se deben superar os 25 m3/ha. 2) Aplicar só cando haxa previsión de choiva para que o xurro se lave

das follas e se deposite no chan, o que reduce os danos provocados por queimaduras nas follas e atrasos de crecemento nas leguminosas, así como a contaminación da forraxe por clostridios.

MÁIS QUE RESPECTAR UNHA DATA EN CONCRETO, DEBEMOS SEMENTAR ANTES DE QUE A TEMPERATURA DO CHAN SEXA INFERIOR A 12-14 °C

Control de malas herbas • Se a mestura o permite, podemos realizar cortes de limpeza, mecánicos ou con animais, respectando o estado fenolóxico das plantas: a partir das 5 follas no raigrás e ata o encanado dos cereais. • Este corte, ademais de eliminar malas herbas, ten outros efectos positivos, como o estímulo do afillamento e o reequilibrio da mestura, o que favorece as leguminosas, pois permite que haxa mellor acceso á luz solar. • A aplicación de herbicidas é posible en mesturas con leguminosas. O tratamento deberá realizarse na fase de desenvolvemento inicial (estado 1-3 follas) con materias activas adecuadas como, por exemplo, a bentazona. Momento do corte • De novo, máis que unha data, debemos observar o estado fenolóxico das plantas. Sabemos que, mentres máis precoz sexa o corte, máis calidade nutricional terá a forraxe. O punto de equilibrio entre a produción de materia seca e a proteína ten lugar no inicio da floración das leguminosas. Así, o momento ideal para cortar a nosa forraxe é cando entran en floración entre o 20 e o 30 % das leguminosas.

O momento ideal para cortar a nosa forraxe é cando entran en floración entre o 20 e o 30 % das leguminosas

118 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_especial_ensiladoHerba_fertiprado_galego.indd 118

25/2/22 13:39

Protección total para su tractor

Configura nuestros productos MAXI CARE para satisfacer tus necesidades específicas. Nuestros contratos de servicio contienen todo lo necesario para ofrecerte costes predecibles, confianza en las operaciones y mucha tranquilidad.  Ampliación de la garantía hasta 5 años o hasta 8 años con el paquete MAXI CARE Plus.  Todo el mantenimiento necesario incluido con MAXI CARE Maintenance.  Con efecto inmediato: compra un tractor y benefíciate de una oferta con precio especial en MAXI CARE Protect - también en combinación con MAXI CARE Maintenance en un paquete MAXI CARE Plus. Minimiza los riesgos desde la primera hora de trabajo. Tu concesionario CLAAS te preparará con mucho gusto una oferta adaptada exactamente a tu tractor. www.claas.es

vp029_publi_claas.indd 119

16/2/22 12:18

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

3. Conservación da forraxe Como sabemos, para garantir o éxito do proceso fermentativo, é desexable que se produza un rápido descenso do pH. A conservación de forraxes ricas en leguminosas en silo ou rulos debe considerar o poder tampón que representa a proteína das leguminosas. Para evitar esta dificultade podemos adoptar as seguintes estratexias: 1. Procurar realizar os cortes máis cara ao final do día, cando as plantas teñen máis horas de fotosíntese e maior contido de azucres, pois estes alimentan as bacterias fermentativas produtoras de ácido láctico, que é fundamental para baixar o pH. 2. Non cortar demasiado baixo; facelo a 7 cm de altura é o máis recomendado, reduce o contido en cinzas e a contaminación de bacterias e fungos da forraxe. Así mesmo, mellora a dixestibilidade da forraxe, pois quedan no terreo as partes máis fibrosas e menos dixeribles, e, ademais, mellora a capacidade e a velocidade do rebrote das plantas para o corte seguinte. 3. Controlar o contido de humidade das plantas: aumentar o contido de materia seca a través do presecado axuda a concentrar os azucres das plantas. O intervalo máis favorable para a conservación en silo é de 28 a 35 % MS e en rulo 30-45 % MS. Silos con materias secas por riba destes intervalos implican perda de follas e das partes máis nutritivas da planta, dificultades de compactación e maior dificultade de conservación. 4. Picar a forraxe en partículas pequenas. Isto facilita a compactación do silo, melloran as condicións de anaerobiose e aumenta a superficie específica da forraxe, é dicir, increméntase a área dispoñible para a acción das bacterias. En forraxes máis fibrosas e con contidos de materia seca máis elevados o tamaño da partícula deberá ser inferior a 5 cm. Cando as forraxes son pouco fibrosas (primeiros cortes) e o contido de humidade é máis elevado, a partícula deberá ter un tamaño superior. 5. Usar inoculantes adecuados: con enzimas que axudan a descompoñer as celulosas e hemicelulosas en azucres máis simples, que os dispón para as bacterias fermentativas, e que aumenten a concentración de bacterias ou outros con tecnoloxías que potencien unha boa fermentación.

CONCLUSIÓNS • O uso de leguminosas nas forraxes ten incontables vantaxes. Como vimos, mellora de xeito significativo a calidade das forraxes, diminúe a necesidade de fertilizantes nitroxenados e evita o uso de proteínas importadas, entre outras, pero convén destacar as ganancias económicas directas para as explotacións pecuarias. • En termos de proteína, considerando que unha mestura biodiversa rica en leguminosas pode producir de media 6.500 kg de MS con 15 % de PB en corte único, conseguimos producir 975 kg de proteína por hectárea. Para obter a mesma proteína con bagazo de soia 44 (450 €/t), temos que gastar 936 €. • En termos de fertilización nitroxenada, cunha mestura rica en leguminosas podemos reducir as necesidades deste fertilizante nitroxenado nun 50 %, en comparación un cultivo de raigrás. • Unha redución de 30 unidades de N/ha representa neste momento un aforro superior a 60 €/ha. • É cada vez máis relevante incluír nesta análise os impactos ambientais positivos que proveñen do uso de leguminosas. • A promoción da biodiversidade, o secuestro de carbono como consecuencia do incremento da materia orgánica, a diminución das importacións de soia ou a diminución das fertilizacións con N de sínteses son só algúns exemplos que potencian unha agricultura rexenerativa e unha economía cada vez máis circular e de proximidade.

ALGUNHAS DAS VANTAXES DO USO DE LEGUMINOSAS SON QUE MELLORA DE XEITO SIGNIFICATIVO A CALIDADE DAS FORRAXES, DIMINÚE A NECESIDADE DE FERTILIZANTES NITROXENADOS E EVITA O USO DE PROTEÍNAS IMPORTADAS

Cunha mestura rica en leguminosas podemos reducir as necesidades de fertilizante nitroxenado nun 50 %

120 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_especial_ensiladoHerba_fertiprado_galego.indd 120

25/2/22 13:39

BONSILAGE FORTE

Para un buen ensilado en el rango inferior de MS.

Este producto especial para ensilados húmedos transforma el material de par�da húmedo de di�cil fermentación en ensilados perfectamente higiénicos con un excelente aroma. BONSILAGE FORTE emplea el espectro de hidratos de carbono completo, reduciendo el pH de forma duradera y segura y evitando fermentaciones nocivas. La eﬁcaz selección de bacterias ácido lác�cas inhibe el crecimiento de los clostridios. Además, se reduce considerablemente la desasimilación de las proteínas para conver�rse en NH3 -N y aminas biógenas, que es habitual en los ensilados húmedos.



Reduce el pH de forma rápida y duradera



Aprovecha los hidratos de carbono de reserva de la planta



Protege la proteína vegetal



Inhibe los clostridios y, por tanto, las fermentaciones nocivas.

BONSILAGE FORTE inhibe de forma eﬁcaz los clostridios (hierba, 1.ª siega, 26-32 % de MS) Control BONSILAGE FORTE

Clostridios, UFC/g de MF 630.957 501.187

501.187

BONSILAGE FORTE evita que la proteína se descomponga transformándose en amoniaco NH3 -N, % del N total 20 18 16 04 02 10 8

3.162

3.981

49 Duración del ensilado, días

4 2

1.995 14

Control

BONSILAGE FORTE

Ámbitos de aplicación: ray-grass inglés 18-30 % de MS; otras hierbas 22-30 % de MS; trébol 25-30 % de MS; alfalfa 25-35 % de MS Periodo mínimo de almacenamiento: 3 semanas

Nutricor S.L., C/ Jaume II, 37, 25001 Lleida, Tel: +34 973 21 25 20, nutricor@nutricor.es, www.nutricor.es vp029_pub_nutricor.indd 121

Schaumann Agri International GmbH info@schaumann-agri.com, www.bonsilage.com 16/2/22 12:20

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Ensilado de pradeira: vantaxes dunha análise avanzada (I) Na primeira parte deste estudo abordamos as vantaxes que supón ter unha análise avanzada dun silo de pradeira, ofrecemos a comparación para os diferentes grupos de nutrientes a partir de tres tipos de ensilado e centrámonos en dous dos seus parámetros fundamentais: proteínas e aminoácidos. María Hermida Laboratorio Rock River España

n ocasións, o silo de pradeira é considerado como a forraxe mala da explotación e, durante algúns anos, deixouse un pouco de lado e infravalorouse; por iso considero que unha análise avanzada nos vai dar moita información sobre a que podemos traballar e facer que isto cambie. Nunha ración de vacún leiteiro adoitamos considerar as forraxes, sobre todo o ensilado de pradeira, como os

ingredientes máis débiles, no sentido de que tanto o tipo de forraxe coma o seu procesamento van determinar a súa calidade nutricional e, polo tanto, a produtividade e benestar dos animais ademais de moitos outros factores. Desde a década dos 90 a análise de forraxes nas explotacións pasou a ser algo rutineiro, chegando a establecerse unha serie de parámetros convencionais que nos achegan moita información se o comparamos con non ter nada. O normal é coñecer materia seca, proteína bruta, fibra ácido deterxente e neutro deterxente, cinzas, amidón e extracto etéreo.

Desde hai aproximadamente cinco anos os técnicos en alimentación animal comezaron a traballar cos sistemas dinámicos de formulación ou sistema CNPS, os cales necesitan outros parámetros para alimentarse e realizar a súa función, entre eles a proteína dispoñible (PC dispoñible), a fibra neutro deterxente corrixida para as cinzas (aFNDmo), a dixestibilidade da fibra neutro deterxente a diferentes horas (tDFND 12, tDFND30, tDFND48, tDFND120, tDFND240), a fibra neutro deterxente non dixerible a diferentes horas (uFND 30, uFND 240), a dinámica de degradación da fibra neutro deterxente (Dinámica FND kd, %h), a proteína non degradable no rume (PRN), a dixestibilidade da fibra neutro no tracto total (TTFDND, %FND), os ácidos graxos insaturados no rume (RUFAL), o coñecemento dos aminoácidos que nos achega a nosa forraxe, lisina, metionina e histidina, así como coñecer os distintos ácidos graxos que forman o extracto etéreo, como ácido mirístico, ácido palmítico, ácido esteárico, ácido oleico, ácido linoleico e ácido linolénico.

122 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_especialEnsiladoHerba_analiticas_galego.indd 122

1/3/22 22:04

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

TANTO O DESENVOLVEMENTO DA TECNOLOXÍA NIR COMO O DA TECNOLOXÍA DA REDE E OS SISTEMAS INFORMÁTICOS CONTRIBUÍRON A QUE HOXE SEXA MOI FÁCIL DISPOR DUNHA ANÁLISE DESTAS CARACTERÍSTICAS

Está claro que na avaliación dunha forraxe, ensilada, deshidratada ou noutra forma dispoñible, se nunha soa analítica nos dá toda esta información, estamos ante unha análise avanzada, que debemos saber interpretar e sacar o maior proveito posible en dous sentidos: o primeiro cara a unha incorporación máis eficaz na nosa ración, porque imos coñecer moito mellor o seu comportamento no animal, e o segundo, porque imos ter unha información para poder manexar cara a futuras forraxes, tanto se as compramos coma se as producimos. Hai dous feitos que contribuíron notablemente a que hoxe sexa moi fácil dispor dunha análise destas características: 1. O desenvolvemento da tecnoloxía NIR nos últimos anos. Os equipos son moito máis robustos, máis precisos, os materiais ópticos permiten recoller mellores espectros e xa non é necesario falar de estandarizar equipos. 2. O desenvolvemento da tecnoloxía da Rede e os sistemas informáticos, que nos permite traballar con ecuacións de predición que non teñen que estar dispoñibles no noso equipo NIR, o que fai que poidamos utilizar ecuacións de predición desenvolvidas por laboratorios de recoñecido prestixio. 02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 123

vp029_especialEnsiladoHerba_analiticas_galego.indd 123

1/3/22 22:04

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

Gráfica 1. Exemplo dunha análise avanzada dun ensilado de pradeira

ESTUDO COMPARATIVO DOS NUTRIENTES Para coñecer en profundidade as vantaxes que supón ter unha análise avanzada dun silo de pradería, fagamos a comparación para os diferentes grupos de nutrientes: Proteína

Ensilado 1 Proteína

% MS

Proteína crúa Aminoácidos totais Proteína soluble % NH3-N PC equiv. N-NH3, % PC PCIDA PCIDN PCIDA, % PC PC dispoñible

19,07 16,34 48,92 2,69 14,11 0,90 3,06 4,71 18,17

Ensilado 2 Proteína

% MS

Proteína crúa Aminoácidos totais Proteína soluble % NH3-N PC equiv. N-NH3, % PC PCIDA PCIDN PCIDA, % PC PC dispoñible

21,85 19,34 28,54 2,60 11,89 1,85 5,67 8,46 20,00

Ensilado 3 Proteína

% MS

Proteína crúa Aminoácidos totais Proteína soluble % NH3-N PC equiv. N-NH3, % PC PCIDA PCIDN PCIDA, % PC PC dispoñible

17,83 14,89 34,67 1,02 5,70 0,33 3,43 1,88 17,49

124 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_especialEnsiladoHerba_analiticas_galego.indd 124

1/3/22 22:05

ESPECIAL: ENSILADO DE HERBA

UNHA ANÁLISE AVANZADA DUN SILO DE PRADEIRA PERMÍTENOS COÑECER O VALOR DOS AMINOÁCIDOS PRINCIPAIS

Nos tres exemplos falamos dun ensilado de pradeira cun valor alto de proteína crúa de 19,07; 21,85 e 17,83, pero esta mesma análise dinos que a proteína dispoñible é respectivamente de 18,17; 20,00 e 17,49. Por tanto, as perdas de proteína foron 0,9; 1,85 e 0,34. É evidente que o ensilado 2, cun valor de proteína algo máis elevado, sufriu unha perda importante, que se reflicte nos valores de nitróxeno ligado á FAD (PCIDA, %PC) cun valor de 8,46, fronte ao ensilado 1, cun valor de 4,71, e o ensilado 3 cun valor de 1,88, é dicir, á parte de indicarnos a perda de proteína que tivemos, dinos onde, nun sobrequecemento como consecuencia das reaccións de Maillard que se desenvolveron e ligaron parte do nitróxeno a fracción de fibra, probablemente este silo teña unha cor escura e cheiro atabacado como consecuencia deste proceso. Pola contra, o ensilado 3, cun valor de proteína de 17,83, só tivo unha perda de 0,34, o que se reflicte nun valor de N-NH3, %PC do 5,7 e un valor de PCIDA, %PC do 1,88.

ANÁLISES DE ENSILADOS E FORRAXES (MÉTODO CNPS OU FORMULACIÓN DINÁMICA) RAPIDEZ, FIABILIDADE, CONFIANZA

Aminoácidos Unha análise avanzada dun silo de pradeira permítenos coñecer o valor dos aminoácidos principais.

Ensilado 1 Cálculos de aminoácidos Lisina, % PC Metionina, % PC Histidina, % PC

4,91 1,55 1,86

Ensilado 2

NOVOS SERVIZOS

Cálculos de aminoácidos Lisina, % PC Metionina, % PC Histidina, % PC

5,43 1,72 2,06

Ensilado 3 Cálculos de aminoácidos Lisina, % PC Metionina, % PC Histidina, % PC

5,74 1,82 2,18

As diferenzas dos valores de aminoácidos son claras nos tres exemplos, o que nos debe facer pensar tanto nas variedades agronómicas que estamos utilizando coma no momento óptimo do corte. Con estes datos, tanto o gandeiro coma o técnico de nutrición dispoñen de información para facer racións e información para facer racións máis equilibradas e axustadas ás diferentes necesidades.

• Análises de micotoxinas (LC MS/MS) • Análises microbiolóxicas de ensilados, forraxes etc. • Análises de augas • Análises de solos • Procesamento do gran en ensilado de millo (KPS) ROCK RIVER LABORATORY SPAIN María Hermida Polígono Industrial Lalín 2000, Parcela A8 Lalín – Pontevedra (España) maria@rockriverlab-spain.com 986 597 195 | 629 901 290 www.rockriverlab-spain.com

02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 125

vp029_especialEnsiladoHerba_analiticas_galego.indd 125

1/3/22 22:05

Delagro presenta Blue Star, Delagro presenta Blue Star, fertilizantes que coidan o fertilizantes que coidan o solo e optimizan os custos solo e optimizan os custos A cooperativa alíase coa compañía esA cooperativa alíasepara coa compañía estadounidense Alltech lanzar estes tadounidense Alltech para lanzar estes produtos, que son unha solución rendible, produtos, que son unha solución rendible, eficiente e respectuosa co medio ambiente; eficientemelloran e respectuosa co medio ademais, a calidade do ambiente; cultivo ademais, melloran a calidade do cultivo e promoven o crecemento da microbiota promoven o crecemento da microbiota doesolo. do solo.

lue Star é un fertilizante que no seu proceso de fabrilue Star é un fertilizante que anotecnoloxía seu proceso de fabricación e formulación incorpora Contribu®cación e formulación incorpora a tecnoloxía Contribute e permite así incrementar a microbiota do solo e ® e permite así incrementar a microbiota do solo e facilita a te absorción de nutrientes. Así mesmo, proporciónaa absorción de nutrientes. Así mesmo, proporciónallesfacilita ás plantas os macronutrientes e micronutrientes nelles áspara plantas macronutrientese e micronutrientes necesarios o bo os desenvolvemento bioestimulación dos cesarios para o bo desenvolvemento bioestimulación dos cultivos. Outra característica relevante éeque optimiza a fercultivos. Outra característica relevante é que optimiza a fertilización e os seus custos. tilización e os seus custos. Este produto é innovador pola súa formulación e polos beEste produto é innovador pola súa formulación e polosde beneficios achegados ao cultivo, que mellora parámetros neficios eachegados ao sementeira. cultivo, que mellora parámetros produción calidade da Coa tecnoloxía Con-de produción e calidade tecnoloxía Con® aplicada sobre da unsementeira. fertilizante Coa mineral obtemos tribute tribute® aplicada sobre un fertilizante mineral obtemos Blue Star, un fertilizante de última xeración que aumenta Blue Star, un fertilizante de última xeración que aumenta solubilidade e dispoñibilidade de nutrientes, optimizando a solubilidade e dispoñibilidade de nutrientes, optimizando a súa absorción pola planta, que induce un maior desenvolvesúa absorción pola planta, que induce un maior desenvolvemento vexetativo e radicular. Isto supón un incremento de mento vexetativo e radicular. Isto supón un incremento de produción, unha redución de estrés e un cultivo máis susprodución, unha redución de estrés e un cultivo máis sustentable, que permite reducir a pegada de carbono e baixar tentable, que permite reducir a pegada de carbono e baixar a lixiviación de nitratos, polo que é clave para cumprir cos a lixiviación de nitratos, polo que é clave para cumprir cos novos decretos de fertilización sustentables, green deal etc., novos decretos de fertilización sustentables, green deal etc., sen diminuír a rendibilidade do produtor. sen diminuír a rendibilidade do produtor.

proceso de desenvolvemento conxunto con Alltech, obtiveproceso de desenvolvemento conxunto con Alltech, obtiveron este fertilizante bioestimulante que achega nutrientes ron este fertilizante queque achega nutrientes específicos adaptados bioestimulante á acidez do chan caracteriza os específicos adaptados á acidez do chan que caracteriza os cultivos do norte de España. cultivos do norte de España. “Ao mellorar a eficiencia das plantas na captación e apro“Ao mellorar eficiencia das plantas na e aproveitamento dosanutrientes dispoñibles no captación chan, estes ferveitamento dos nutrientes chan, estes fertilizantes contribúen a unha dispoñibles agricultura no máis sustentable, tilizantesas contribúen agricultura máisesustentable, reducindo emisións,a aunha pegada de carbono as perdas reducindo as emisións, a pegada de carbono e as perdas de nutrientes non aproveitados. Desta forma, conseguimos de nutrientes non aproveitados. Desta forma, conseguimos adiantarnos ás novas esixencias ambientais contidas na Poadiantarnos ás novas esixencias ambientais contidas na Política Agraria Común (PAC) e a Estratexia da Granxa á Mesa, lítica Agraria Común (PAC) e a Estratexia da Granxa á así como o Real Decreto de nutrición sustentable, cuxaMesa, puasí como o Real Decreto de nutrición sustentable, cuxa publicación é inminente”, detalla Caneda. blicación é inminente”, detalla Caneda.

Tamén destaca o aforro que supón o uso destes novos fertiTamén destaca o aforro que supón o uso destes novos fertilizantes, ao incorporar a tecnoloxía Contribute®®, desenvollizantes, ao incorporar a tecnoloxía Contribute , desenvolvida pola multinacional estadounidense Alltech. Con esta vida pola multinacional estadounidense Alltech. Con esta tecnoloxía aumentan a dispoñibilidade dos nutrientes nos tecnoloxía aumentan a dispoñibilidade dos nutrientes nos cultivos e estimulan a planta para que teña unha maior cultivos e estimulan a planta para que teña unha maior absorción. Caneda explica que “isto se traduce nunha reabsorción. Caneda explica que “isto se traduce nunha redución de custos grazas a estas bacterias, que permiten dución de custos grazas a estas bacterias, que permiten aproveitar nutrientes que quedaran insolubles no chan. aproveitar nutrientes que quedaran insolubles no chan. A súa aplicación é sinxela, directamente no chan, ben esAsí evítase A súa aplicación é sinxela, directamente no chan, ben es- Así evítaseter terque queaplicar aplicargrandes grandescantidades cantidades de de nunuparexido a bato na superficie, en fondo ou localizado. En trientes convencionais, á vez que cumprimos coas parexido a bato na superficie, en fondo ou localizado. En trientes convencionais, á vez que cumprimos coasnovas novas pradeira recoméndase a aplicación enen fondo, nana implaneuropeas”. pradeira recoméndase a aplicación fondo, implan- esixencias esixencias europeas”. tación do cultivo. No caso do millo, tamén se debe aplicar tación do cultivo. No caso do millo, tamén se debe aplicar en en fondo, de de forma previa á implantación; para horta, é é Desde Delagro móstranse satisfeitos de poder ofrecer unha fondo, forma previa á implantación; para horta, Desde Delagro móstranse satisfeitos de poder ofrecer unha mellor unha aplicación ao comezo como fertilización de rendible, eficiente mellor unha aplicación ao comezo como fertilización de solución solución rendible, eficientee erespectuosa respectuosacocomedio medioambienambienfondo e en cultivos leñosos bótase unha vez ao ano, entre te, que lles permite dar respostas de vangarda fondo e en cultivos leñosos bótase unha vez ao ano, entre te, que lles permite dar respostas de vangardaás ásnecesidanecesidao letargo e oecomezo de de inchazón das xemas ouou enen períoo letargo o comezo inchazón das xemas perío- des desdas dascooperativas cooperativassocias sociase eclientes. clientes.“Queremos “Queremosseguir seguir dosdos de de máximo desenvolvemento vexetativo. Tamén está un provedor de referencia cun produto máximo desenvolvemento vexetativo. Tamén está sendo sendo un provedor de referencia cun produtocomo comoBlue Blue previsto desenvolver unun fertilizante Blue Star específico previsto desenvolver fertilizante Blue Star específico Star, Star,que queincorpora incorporatecnoloxía tecnoloxíadedeúltima últimaxeración, xeración,optimioptimipara silvicultura, queque se se aplicará desde a parada invernal a fertilización para silvicultura, aplicará desde a parada invernal zando zando a fertilizacióne eososseus seuscustos”, custos”,conclúe conclúeCaneda. Caneda. ataata a inchazón das xemas. a inchazón das xemas. Cumprimento coas novas esixencias europeas Cumprimento coas novas esixencias europeas Javier Caneda, responsable dada Área dede Produción Vexetal Javier Caneda, responsable Área Produción Vexetal en en Delagro, destaca as as características dede Blue Star, asas súas Delagro, destaca características Blue Star, súas propiedades microbiolóxicas e os seus beneficios, así como propiedades microbiolóxicas e os seus beneficios, así como a importancia de de adecuar e velar pola simbiose solo-planta a importancia adecuar e velar pola simbiose solo-planta para obter resultados óptimos, tanto enen termos dede calidade para obter resultados óptimos, tanto termos calidade como de de eficiencia e cumprimento normativo. Grazas a un como eficiencia e cumprimento normativo. Grazas a un

vp029_publi_DELAGRO_galego.indd 126

25/2/22 13:20

Fertilizantes bioestimulantes bioestimulantes del futuro Fertilizantes del futuro Fertilizantes bioestimulantes del futuro bioestimulantes del futuro Fertilizantes bioestimulantes del futuro bioestimulantes del futuro Fertilizantes bioestimulantes del futuro Fertilizantes bioestimulantes del futuro Pradera Pradera Pradera Pradera Pradera Pradera Pradera Pradera

evees tes os os

oroererle, ble, as das os mos oPosa, esa, upu-

tirtiolvolsta sta os nos or aior ereen ten an. an. unuas vas

ha nha nenadauir guir ue lue mimi-

Maíz Maíz Maíz Maíz Maíz Maíz Maíz Maíz Maíz

Cereales Cereales Cereales Cereales Cereales Cereales Cereales Cereales Cereales Cereales

Cultivos Cultivos Cultivos hortícolas Cultivos Cultivos hortícolas Cultivos hortícolas Cultivos Cultivos hortícolas hortícolas Cultivos hortícolas hortícolas hortícolas Cultivos hortícolas hortícolas

Cultivos Cultivos Cultivos leñosos Cultivos Cultivos leñosos Cultivos leñosos Cultivos Cultivos leñosos leñosos Cultivos leñosos leñosos leñosos Cultivos leñosos leñosos

Bueno para para el el suelo suelo Bueno Bueno para el suelo Bueno para el suelo Bueno para el suelo Bueno para el suelo Bueno para los cultivos Bueno para el suelo Bueno para los cultivos Bueno para el suelo Bueno para los cultivos Bueno para los cultivos Bueno para los cultivos Bueno para los cultivos Bueno para tu bolsillo Bueno para los cultivos Bueno para tu bolsillo Bueno para los cultivos Bueno para tu bolsillo Bueno para para tu tu bolsillo bolsillo Bueno Bueno Bueno para para tu tu bolsillo bolsillo Bueno para tu bolsillo

Incrementa Incrementa Incrementa Incrementa Incrementa laIncrementa microbiota Incrementa la microbiota la microbiota Incrementa la microbiota la la microbiota del suelo suelo laIncrementa microbiota del la microbiota del la microbiota del suelo suelo del suelo la microbiota del suelo del del suelo suelo del suelo

Facilita la la Facilita Facilitala la Facilita Facilita Facilitala la de absorción de Facilita la absorción Facilita la absorción de Facilita la absorción de absorción de Facilita la absorción de absorción de nutrientes por nutrientes por absorciónde de absorción nutrientes por nutrientes por nutrientes por absorción de nutrientes por nutrientes por la planta la planta nutrientes por nutrientes por la planta la planta la nutrientes laplanta planta por lala planta planta la planta la planta

Reduce la Reduce Reduce la la Reduce Reduce la Reduce la Reduce la lixiviación lixiviación Reduce la Reduce la lixiviación lixiviación lixiviación Reduce la lixiviación lixiviación lixiviación lixiviación lixiviación

Optimizalala la Optimiza Optimiza Optimiza la Optimiza la Optimiza la Optimiza la fertilización fertilización Optimiza Optimiza la fertilización fertilización fertilización Optimiza lala fertilización fertilización y suscostes costes y sus costes fertilización fertilización y sus suscostes costes yfertilización yy sus ysus suscostes costes yy sus costes sus costes y sus costes

Aumenta la Aumenta Aumenta la Aumenta Aumenta Aumenta la Aumenta la disponibilidad disponibilidad Aumenta la disponibilidad Aumenta la disponibilidad disponibilidad Aumenta la disponibilidad disponibilidad de nitrógeno disponibilidad disponibilidad de nitrógeno de nitrógeno disponibilidad de nitrógeno nitrógeno de denitrógeno nitrógeno de de nitrógeno

¡Adelántate en el cumplimiento cumplimiento de las medidas medioambientales, medioambientales, medioambientales, ¡Adelántate en de las medidas medioambientales, ¡Adelántate cumplimiento de las medidas medioambientales, ¡Adelántate en el el cumplimiento de las medidas medioambientales, ¡Adelántate en el cumplimiento de las medidas medioambientales, ¡Adelántate cumplimiento de las medidas medioambientales, ¡Adelántate en ely las medidas medidas medioambientales, ¡Adelántate cumplimiento de las medioambientales, huella de carbono y sostenibilidad necesarias para las ayudas de la PAC! las ayudas de la PAC! las ayudas de la PAC! huella de carbono sostenibilidad necesarias para las ayudas de la PAC! huella de sostenibilidad necesarias para las ayudas de la PAC! huella de carbono y sostenibilidad necesarias para las ayudas de la PAC! huella de carbono y sostenibilidad necesarias para las ayudas de la PAC! huella de sostenibilidad necesarias para las ayudas de la PAC! huella necesariaspara paralas lasayudas ayudasde dela laPAC! PAC! huella de de carbono y sostenibilidad necesarias

981519920 981519920 981519920 981519920 981519920 vp029_publi_DELAGRO_galego.indd 127

www.delagro.org www.delagro.org www.delagro.org www.delagro.org www.delagro.org www.delagro.org www.delagro.org www.delagro.org www.delagro.org www.delagro.org

delagro@delagro.org delagro@delagro.org delagro@delagro.org delagro@delagro.org delagro@delagro.org delagro@delagro.org delagro@delagro.org delagro@delagro.org delagro@delagro.org delagro@delagro.org 25/2/22 13:20

E S T R É S P O R C A LO R

Necesítase máis dun verán para arrefriar axeitadamente as vacas Neste artigo presentamos os resultados do estudo realizado en Italia, no que se tomou como base o cálculo da relación verán-inverno de 2020 en 2.400 granxas localizadas na rexión de Lombardía, en comparación con varios grupos de granxas que puxeron en marcha o programa de arrefriamento Elment iniciado en 2017. Israel Flamenbaum1 , Alessia Tondo2, Dario Pasetti3 1 Cow Cooling Solutions Ltd. 2 Asociación Italiana de Criadores de Gando (AIA) 3 Arienti Co.

estrés por calor considerouse nestes días como unha das maiores causas de perdas no sector lácteo mundial. A Asociación Italiana de Criadores de Gando (AIA) adoptou o índice de relación de verán a inverno (V:I), unha ferramenta de avaliación do estrés por calor baseada na relación entre o comportamento das granxas no verán (xullo-setembro) e inverno (xaneiro-marzo). A relación V:I desenvolveuse en Israel e adoptouse recentemente en

Italia e noutros países como unha ferramenta para detectar problemas de rendemento no verán, debido á calor nas granxas leiteiras. O índice de relación verán/inverno representa unha síntese altamente efectiva do impacto negativo da calor nas vacas, xa que reflicte a brecha nos rendementos entre as diferentes estacións, así como tamén avalía a capacidade da granxa para facer fronte aos efectos negativos das condicións estivais, mediante o uso de medios de arrefriamento das vacas. Canto máis estea o valor da relación por baixo de 1, máis se verá afectado o rendemento da vaca de verán. Neste estudo calculouse a relación V:I para o ano 2020 en 2.400

granxas, situadas na rexión de Lombardía, norte de Italia. O cálculo baseouse en datos de rexistro de rendemento oficiais, recompilados por técnicos oficiais de AIA. A información recollida incluíu produción diaria por vaca de leite corrixido a graxa (4,0 %) e proteína (3,3 %), graxa e proteína do leite (%), puntuación lineal do reconto de células somáticas (SCC) e taxa de concepción (TC %), para todas as inseminacións realizadas no verán e o inverno de 2020. Así mesmo, calculouse a porcentaxe das vacas de primeiro parto e vacas adultas con produción por riba dun certo nivel (altas produtoras) e comparáronse as producións en picos de lactación.

128 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_estresCalor_israel_galego.indd 128

25/2/22 14:23

AF T5X-Setna_Wisium 1-2_A4-SPA-2018.pdf

05/03/18

12:02

E S T R É S P O R C A LO R

O ÍNDICE DE RELACIÓN VERÁN/INVERNO REPRESENTA UNHA SÍNTESE ALTAMENTE EFECTIVA DO IMPACTO NEGATIVO DA CALOR NAS VACAS, XA QUE REFLICTE A BRECHA NOS RENDEMENTOS ENTRE AS DIFERENTES ESTACIÓNS

En colaboración coa empresa Arienti como consultora, fabricante e instaladora de medios de arrefriamento no sector lácteo italiano, executamos os últimos cinco anos un programa de apoio e consultoría ás granxas, denominado Programa Element, no cal avaliamos o beneficio derivado da posta en marcha do programa de arrefriamento intensivo sobre o desempeño das vacas, ao comparar os resultados V:I. No ano 2020 comparamos esta relación en todas as granxas de Lombardía á de 99 granxas con participación no citado programa.

¿alguna sospecha?

Element consiste na subministración e instalación adecuados de medios de arrefriamento na granxa e un servizo de asesoría continua, brindado aos agricultores por expertos da empresa. As granxas que participan neste programa poden considerarse homoxéneas na súa xestión de arrefriamento (equipos e protocolos). O programa comezou en 2017 e no verán de 2020 36 das 99 granxas estaban no seu segundo ano de implementación dos protocolos de arrefriamento, mentres que as outras 61 estaban no primeiro. Os resultados obtidos nas granxas do programa comparáronse no verán de 2020 cos de todas as granxas de Lombardía. Os datos de 2020 das 99 granxas do Programa Element dividíronse en dous grupos, os que realizan arrefriamento no primeiro ano no verán de 2020 e os que o fan durante dous anos ou máis. A creación destes dous grupos e a idea de probalos por separado xorden do suposto de que se espera mellorar o efecto do arrefriamento, cando se practica durante máis dun ano. Este suposto baseouse na mellora esperada na condición corporal da vaca, a redución na media de días en leite (DEL) do rabaño (derivada da mellora na fertilidade), así como na mellora continua na operación técnica do sistema de arrefriamento. A relación V:I en 2020 para as granxas de Lombardía e os dous grupos de granxas de Element preséntanse na táboa 1.

7’

6’8’’

6’6’’

6’4’’

6’2’’

6’

5’8’’

5’

4’8’’

CMY

O PROGRAMA ELEMENT

7’

T5 [ la solución definitiva contra las micotoxinas ] Un paquete completo de servicios que incluye plan de control de calidad, servicio de análisis, soporte técnico y herramienta de monitorización, combinado con un producto técnico y de alta calidad. T5X es mucho más que un secuestrante de micotoxinas, es el resultado de 20 años de investigación en nuestros 11 centros de I+D distribuidos por todo el mundo. T5X contribuye a la producción de enzimas de detoxificación y estimula las defensas naturales del animal.

SETNA NUTRICIÓN, S.A.U. C Clavo, nº1 · Pol. Ind. Santa Ana · 28522 · Rivas Vaciamadrid (Madrid) t (34) 91 666 85 00 · f (34) 91 666 71 94 · setnanutricion@setna.com · w setna.com

02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 129

vp029_estresCalor_israel_galego.indd 129

25/2/22 14:23

E S T R É S P O R C A LO R

Táboa 1. A relación verán:inverno para diferentes variables de rendemento en todas as granxas leiteiras de Lombardía e nas que practican arrefriamento intensivo durante o primeiro ano, ou durante dous anos máis, no verán de 2020 Granxas do Programa Element Relación V:I

Total de granxas en Lombardía

Arrefriamento primeiro ano

Arrefriamento segundo ano

Leite corrixido G e P (kg)

0,95

0,97

0,93

Graxa %

0,97

Proteína %

0,98

0,97

Vacas con alta produción (%)

0,78

1,00

0,75

Leite no pico (kg)

0,99

1,01

0,99

Conteo de células somáticas

1,05

1,02

1,08

Taxa de concepción (%)

0,90

0,87

0,81

AS VACAS DE GRANXAS CON ARREFRIAMENTO INTENSIVO TEÑEN RELACIÓN V:I CONSIDERABLEMENTE MÁIS ALTA, EN COMPARACIÓN COAS DE TODAS AS GRANXAS DE LOMBARDÍA

Táboa 2. Relación V:I das variables probadas en 36 granxas do Programa Element en tres períodos de tempo: sen arrefriamento (verán de 2018), primeiro ano de arrefriamento (verán de 2019) e segundo ano de arrefriamento (verán de 2020)

Leite corrixido (kg)

Sen arrefriamento

Primeiro ano de arrefriamento

Segundo ano de arrefriamento

2018

2019

2020

0,93

0,95

0,98

Vacas con alta produción (%)

0,63

0,73

1,09

Taxa de concepción (%)

0,79

0,88

0,87

Como pode verse na táboa 1, as vacas de granxas con arrefriamento intensivo teñen relación V:I considerablemente máis altas, en comparación coas de todas as granxas de Lombardía. Todas as variables de rendemento probadas son de xeito significativo diferentes cando se comparan as granxas con arrefriamento intensivo (tanto no primeiro ano como en segundo ano de operación de arrefriamento), con todas as granxas de Lombardía, excepto polas porcentaxes de graxa e proteína. Cómpre aclarar que as granxas de Lombardía tamén poden incluír explotacións que practican o Programa Element. Non menos importante e interesante é o feito de que gran parte das variables de rendemento probadas mostraron relacións V:I máis altas nas granxas que practicaron arrefriamento durante dous veráns consecutivos ou máis, en comparación coas que comezaron a arrefriar as vacas no verán de 2020. Para estudar este punto, caracterizamos as variables de desempeño mensual das vacas para 36 granxas, onde se practicou arrefriamento en 2020 por dous veráns consecutivos (comezou a arrefriar no verán de 2019). Os datos preséntanse na táboa 2. Como pode verse claramente na táboa 2, hai unha mellora significativa en todas as variables probadas cando as

vacas se arrefrían e esta mellora continúa cando as vacas se arrefrían por segundo verán consecutivo. Nas figuras (a) e (b) preséntanse as medias mensuais da produción de leite e a taxa de concepción nestes anos de proba, para as vacas das 36 granxas do programa. Estes datos describen como evoluciona o comportamento das vacas ao longo deste período de 3 anos. A partir dos datos presentados na figura (a), podemos ver unha clara tendencia de aumento continuo na produción de leite por vaca. A media invernal de produción diaria de leite por vaca aumentou de 35 kg no ano anterior á implementación do arrefriamento intensivo a 38 kg e máis cando se lles proporcionou arrefriamento intensivo ás vacas durante dous veráns consecutivos. Tamén se pode ver que a caída da produción de leite no verán se reduciu despois do inicio do arrefriamento, de 4-5 a 1-2 kg por día, no verán antes de que comezou o arrefriamento e no segundo verán de practicar arrefriamento intensivo, respectivamente. Como se pode ver na figura (b), a taxa de concepción no verán caeu do 47 % ao 35 % no ano anterior ao comezo do arrefriamento (unha caída de 12 unidades porcentuais), en comparación cunha diminución do 50 % ao 43 % (unha caída de 7 unidades porcentuais) no ano

130 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_estresCalor_israel_galego.indd 130

1/3/22 22:42

www.etxeholz.net etxeholz@etxeholz.net +34 683 61 24 06

¡Ventila tus problemas!

¿El calor y la humedad suponen un problema para el bienestar de tus animales y su producción? Los sistemas de ventilación e irrigación permiten combatir el estrés térmico evitando el descenso de la producción y los problemas de concepción. Desde Etxe Holz analizamos el diseño de tu explotación y te proponemos el sistema de ventilacion que mejor se adapte a tu situación; ventiladores de gran tamaño (desde 3 hasta 7 metros de diámetro), sistemas de microirrigación, etc.

REDUCE EL ESTRÉS TÉRMICO AUMENTA LA PRODUCCIÓN MEJORA LA FERTILIDAD COSTE AMORTIZACIÓN: 2 AÑOS COW CONFORT ASEGURADO

¡No dudes en ponerte en contacto con nosotros! vp029_publicidade_etxeholz.indd 131

17/2/22 19:18

E S T R É S P O R C A LO R

Figura 1. Medias mensuais de (a) produción diaria de leite corrixido por vaca (kg) e (b) taxa de concepción (%) para toda a inseminación administrada cada mes a)

A MELLORA NA FERTILIDADE DESDE O PRIMEIRO ANO DE REALIZAR ARREFRIAMENTO AXUDA A REDUCIR A MEDIA DE DÍAS EN LEITE (DEL) DO RABAÑO, UN FEITO QUE PERMITE ALCANZAR MEDIAS MÁIS ALTAS DE LEITE E UNHA MELLOR SAÚDE DO UBRE AO LONGO DE TODA A LACTACIÓN

que se practicou o arrefriamento durante dous veráns consecutivos, case a metade da caída do ano anterior ao comezo do arrefriamento. Como se pode observar na táboa 2 e nas dúas figuras, as melloras obtidas despois do primeiro verán de realizar un arrefriamento intensivo son menores ás do segundo verán (aproximadamente a metade da mellora na relación V:I), mentres que a mellora completa na taxa de concepción se alcanza xa no primeiro ano de arrefriamento. A mellora continua na produción de leite de verán ao longo dos dous anos probados pódese atribuír a que o arrefriamento intensivo das vacas no verán axúdalles a comer máis e, aínda que producen máis, tamén son capaces de acumular máis reservas corporais ao final da lactación e perder menos nas primeiras etapas desta, cando estes períodos se dan no verán, polo que as vacas manteñen unha mellor condición corporal ao longo de toda a lactación, influíndo

positivamente tanto na produción de leite coma na fertilidade, e nos meses de verán, en particular. A mellora na fertilidade desde o primeiro ano de realizar arrefriamento axuda a reducir a media de días en leite (DEL) do rabaño, un feito que permite alcanzar medias máis altas de leite e unha mellor saúde do ubre ao longo de toda a lactación.

CONCLUSIÓN Este artigo escribiuse principalmente co fin de alentar os produtores de leite a poñer en marcha e operar adecuadamente o arrefriamento intensivo nas súas granxas. Non menos importante é ensinarlles aos produtores que xa instalaron medios de arrefriamento para as súas vacas, pero que aínda non alcanzaron os resultados desexados e esperados, a seren pacientes, xa que o efecto beneficioso de implementar medios de arrefriamento non se pode xulgar despois de só un verán de implementación e o rendemento da vaca continúa a mellorar nos anos posteriores.

132 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_estresCalor_israel_galego.indd 132

25/2/22 14:23

ai1639992616365_fima-2022-cartel-ibercaja_V0.pdf 1 20/12/2021 10:30:17

42 42

26-30 ABRIL /APRIL

CMY

Departamento de Agricultura, Ganadería y Medio Ambiente

vp029_pub_fima.indd 133

16/2/22 12:24

M A N E XO

Utilidades e realidades do uso de datos en granxa

Monitorización do rabaño desde o móbil: consulta dos indicadores máis relevantes no panel de control

Este artigo pon en valor o uso apropiado de datos e información que ofrecen as ferramentas informáticas de apoio á toma de decisións ou programas de xestión de datos en granxa que se van introducindo nas explotacións, e destaca aspectos críticos cos que se poden traballar para mellorar o seu uso e o seu rendemento. Almudena Molinero Argüello UNIFORM-Agri España almudena@uniform-agri.com

s lectores desta revista e os profesionais do sector somos coñecedores da actual situación do sector de produción de leite e o convulso que foi o pasado ano 2021. Os prezos do mercado lácteo xa hai anos que se volveron volátiles, pero nos últimos meses a situación é máis crítica. Segundo o último informe do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA), entre 2020 e 2021 houbo un descenso do 6 % en ganderías con entregas de leite, un descenso do 1,2 % no censo de vacas adultas e, pola contra, un incremento do 1 % no leite entregado en todo o país, é dicir, con menos ganderías produciuse máis leite no último ano. Isto é unha consecuencia da volatilidade do mercado, marcando unha

tendencia na que, para aumentar a produción e os ingresos, se incrementa o tamaño do rabaño. Isto, ademais, permite diluír o custo por unidade. Así, as ganderías que se manteñen activas tenden a aumentar o seu rabaño. Pero tamén ten unha segunda lectura, e é que, para poder obter estes resultados, o sector vaise profesionalizando e tecnificando cada vez máis, buscando acrecentar os ingresos mediante melloras na produtividade, sen necesariamente incrementar o tamaño do rabaño, como, por exemplo, instalando robots de muxido e dándolles libre acceso ás vacas para ser muxidas, mellorando o confort dos animais nas naves, a reprodución ou a alimentación. Este sector é un claro exemplo de gran capacidade de resiliencia, de adaptación aos cambios e inclemencias. A grande incógnita para os vindeiros anos é se a tendencia seguirá sendo a mesma ou se, en cambio, o

obxectivo para subir os ingresos por produción cambiará e será, por exemplo, poñer en valor o produto servido: mellorar a súa calidade, facendo venda directa ou buscando conseguir máis incentivos nos pagos por producir máis graxa e proteína e menos células. Vendo os datos de consumo de lácteos (MAPA, xaneiro 2022), que reflicten un descenso no consumo de leite fresco (mentres que segue a ser o lácteo máis producido neste país) e un aumento no consumo de queixos, sen dúbida é algo que hai que considerar de cara ao futuro.

134 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_manexo_almudena_galego.indd 134

1/3/22 22:12

M A N E XO

Exemplo dun panel de inicio do programa UNIFORM-Repor, neste caso enlazado co sistema de muxido e da actividade. No apartado de atencións, na segunda fila, pódense ver as alertas volcadas dos outros sistemas en UNIFORM, para integrar todo nunha pantalla

TECNIFICACIÓN DAS GANDERÍAS E FLUXO DE DATOS É evidente que a innovación no sector nas últimas décadas axudou notablemente a impulsalo. A introdución de

tecnoloxías como o muxido robotizado, aleitadoras para becerros, básculas e carros mesturadores informatizados, melloras en xenética como o uso seme sexado, técnicas de diagnóstico por

2 Soluciones PREMIUM para el control celular

SELLADOR MARCANTE DE DIÓXIDO

SELLADOR CON NUESTRA EXCLUSIVA MOLÉCULA LSA®

02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 135

vp029_manexo_almudena_galego.indd 135

1/3/22 22:12

M A N E XO

medicións en leite ou os acelerómetros (podómetros e colares) para detectar cambios na actividade dos animais teñen gran potencial para mellorar a saúde, benestar e rendemento reprodutivo do rabaño (Rutten et al., 2013; Barkema et al., 2015). Ademais, a aplicación de tecnoloxías é máis frecuente en granxas de maior tamaño, que se centran, por agora, en sistemas que permiten reducir a man de obra (Gargiulo et al., 2018). Tendo en conta que ata a data a tendencia no sector é que as ganderías que permanecen activas van incrementando o tamaño do rabaño, o uso de tecnoloxías de precisión é cada vez máis frecuente. Toda esta tecnoloxía trouxo consigo un aumento de datos permanentemente dispoñibles para a xestión da gandería, o cal, en principio, é beneficioso porque a produción de leite é un sistema de produción moi dinámico que require de toma de decisións constante. As ferramentas informáticas de apoio á toma de decisións convertéronse en elementos cruciais para a xestión das explotacións leiteiras (Cabrera, 2018).

CONVERTENDO DATOS EN INFORMACIÓN Con todo, en moitas ganderías, a pesar do aumento de datos dispoñibles, importantes decisións de xestión séguense a tomar de maneira non programada e baseadas na intuición ou experiencia propia (Groenendaal e Galligan, 2005). Tamén sucede que todos os datos achegados polas no-

vas tecnoloxías son infrautilizados, ben por falta de formación das persoas que traballan na granxa, porque se lanza unha nova ferramenta sen ser suficientemente validada ou porque non hai comunicación entre os sistemas utilizados na granxa (Barkema et al., 2015). Moitos dos sistemas utilizados na granxa son específicos para recompilar os datos xerados por dispositivos e, posteriormente, analizar o funcionamento dos devanditos dispositivos e maquinaria, pero non ofrecen unha visión global da situación do rabaño, senón que permiten traballar nun ámbito da explotación. Adoita ocorrer, ademais, que non existe conexión ou comunicación entre estes sistemas nunha granxa, polo que se necesitan consultar varias pantallas e programas para poder analizar os datos e chegar a unha conclusión. Canta máis tecnoloxía se introduce nas ganderías, máis necesario se fai dispor dun programa de xestión que poida integrar a información de todos os sistemas nun único sitio, conseguindo así un marco de ferramentas de apoio á toma de decisións eficaz, máis visual e comprensible, reflectindo con precisión os acontecementos que se producen na granxa (Giordano et al., 2011). Porque, se non... de que serve dispor de todos estes datos? Por aclaralo, porque non é o mesmo datos que información. Cando falamos de datos, referímonos ás medidas ou valores que se recollen coa intención de facer unha análise ou obter unha referencia; a capacidade de

AS FERRAMENTAS INFORMÁTICAS DE APOIO Á TOMA DE DECISIÓNS CONVERTÉRONSE EN ELEMENTOS CRUCIAIS PARA A XESTIÓN DAS EXPLOTACIÓNS LEITEIRAS

recollelos é cada vez maior. Porén, información é o resultado da inspección e a transformación dos datos de maneira que se poidan analizar e se cren coñecementos prácticos. O máis habitual é que sexamos consumidores de información, de datos que previamente foron procesados pola ferramenta (enténdase, programa informático), para mostralos de forma máis visual e comprensible para o usuario.

Gráfico 1. Análise de fertilidade ao longo do tempo (xaneiro 2018 a xaneiro 2022) no programa UNIFORM-Repro

Este gráfico é un exemplo da transformación de datos en información. Pódense apreciar claramente o impacto do estrés por calor durante os meses de verán na concepción das vacas, moito máis visual do que sería un lista (ou calendario reprodutivo) cos resultados dos diagnósticos

136 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_manexo_almudena_galego.indd 136

1/3/22 22:12

La ganadería del futuro

Gestione mejor con UNIFORM www.uniform-agri.com +34 695 45 67 35 vp029_uniform_agri.indd 137

Ver vídeo

almudena@uniform-agri.com 16/2/22 12:26

M A N E XO

Gráfico 2. Outro exemplo de transformación de datos. Curvas de lactación de todo un rabaño en UNIFORM-Repro

O gráfico mostra kg de leite (eixe de ordenadas) pro días de leite (eixe de abscisas). Apréciase a diferenza de produción entre animais de primeira lactación (curva con menor pico) e o resto das lactacións. A liña azul mostra a lactación media do rabaño

MONITORIZACIÓN DO RABAÑO Para poder controlar o que sucede na granxa, non serve con facer análises puntuais, requírese dun seguimento continuo en distintas áreas de xestión. Isto é o que se coñece como monitorización do rabaño, o rexistro e análises regulares de eventos que se producen na granxa co fin de avaliar o grao de cambio, intencionado ou non, positivo ou negativo. De aí a importancia das ferramentas de apoio á toma de decisións, como os programas informáticos, e a importancia de que todos os involucrados no proceso de decisión (gandeiros e asesores) saiban utilizalas correctamente (desde a recollida de datos ata a interpretación de análise). A monitorización permítenos definir o rendemento “normal” de calquera gandería e tamén detectar cambios imprevistos, motivar cambios na xestión e medir o efecto destes. A monitorización realízase mediante a avaliación de varios indicadores, seleccionados en función de que se quere monitorizar, e sempre cara á consecución duns obxectivos previamente establecidos. Os obxectivos deben ser realistas para cada gandería e alcanzables nun período de tempo establecido, sen esquecer que rara vez é unha boa idea utilizar o propio obxectivo como indicador de seguimento (Overton, 2011).

O uso de programas informáticos de xestión na granxa pode ser de gran utilidade para organizar o traballo diario e para facer seguimento do rabaño

Un exemplo moi claro é o intervalo entre partos. Pode ser un obxectivo propoñerse reducilo, pero este indicador é o resultado doutros moitos procesos que interveñen na consecución do obxectivo e, ademais, os efectos de cambios que afecten a este indicador veranse reflectidos varios meses máis tarde (pola duración das xestacións). Por tanto, os indicadores a utilizar neste caso deberían ser días abertos, taxa de inseminación, taxa de concepción a primeira inseminación etc.

EFECTO DA MONITORIZACIÓN CONSTANTE Coa intención de achegar un pequeno exemplo do que pode contribuír a utilizar un programa de xestión en granxa, a continuación móstranse os resultados dun grupo de 55 granxas que traballaron co software da empresa UNIFORM Agri BV. Estas 55 ganderías enviaron dúas veces ao mes, todos os meses, información de forma totalmente anónima durante os anos 2019, 2020 e 2021. É un grupo heteroxéneo, con distintas realidades e sistemas en granxa.

138 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_manexo_almudena_galego.indd 138

1/3/22 22:12

KESSENT® y LysiGEM™ KESSENT® y LysiGEM™ KESSENT® y LysiGEM™ LIDERANDO UNA

LIDERANDO UNA LIDERANDO GANADERÍA UNA MÁS SOSTENIBLE GANADERÍA GANADERÍA MÁS MÁS SOSTENIBLE SOSTENIBLE

La metionina y la lisina son los dos aminoácidos La metionina y la limitantes lisina son los aminoácidos esenciales más parados producción La metionina y la lisina son los dosla aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes. esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes. lechera en los rumiantes. Los beneficios de la metionina y la lisina son bien Los beneficios de la metionina la lisinade son bien conocidos pero, cuando se y utilizan Los beneficios de la metionina y la lisina sonforma bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios conocidos pero, cuando se utilizan adicionales de forma concertada, beneficios adicionales más allá de laproporcionan suplementación con el aminoácido concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sinlasu inclusión nuncacon podremos llegar a más allá de suplementación el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción. individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción. maximizar ni optimizar nuestra de producción. KEMIN, como único proveedor metionina y lisina KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM. ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM. KESSENT y LYSIGEM.

kemin.com/ kemin.com/ ruminant-essentialities kemin.com/ ruminant-essentialities ruminant-essentialities © Kemin Industries, Inc. and its group of companies 2021. All rights reserved. ® ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. © Keminstatements, Industries, Inc. and its groupand of companies reserved. ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain product labeling claims may2021. differAll byrights geography or as® required by government requirements. © Keminstatements, Industries, Inc. and its groupand of companies reserved. ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain product labeling claims may2021. differAll byrights geography or as® required by government requirements. Certain statements, product labeling and claims may differ by geography or as required by government requirements. vp029_publi_kemin.indd 139

16/2/22 12:27

M A N E XO

Táboa 1. Avaliación ao longo do tempo (de 2019 a 2021) de 55 ganderías usuarias do programa de xestión UNIFORM en España Indicador

Media dec. 2019

Media dec. 2020

Media dic. 2021

Diferenza 2019 - 2021

N.º vacas paridas

238,71

249,03

255,37

16,66

N.° xatas e xovencas

176,19

185,78

216,76

40,57

Tamaño do rabaño

CANTA MÁIS TECNOLOXÍA SE INTRODUCE NAS GANDERÍAS, MÁIS NECESARIO SE FAI DISPOR DUN PROGRAMA DE XESTIÓN QUE POIDA INTEGRAR A INFORMACIÓN DE TODOS OS SISTEMAS NUN ÚNICO SITIO

Produción de leite Número de animais en lact. finalizada Produción a 305 días

193,34

216,14

225,30

31,96

10.919,42

11.224,91

11.197,59

278,17

323,76

326,10

336,52

12,76

12.229,07

12.424,02

12.647,50

418,43

Media días a primeiro celo

75,63

74,40

75,14

-0,49

Media días a 1. inseminación

83,01

79,70

81,68

-1,33

N.° IA por diagnóstico positivo

2,42

2,54

2,34

-0,08

Días en leite lact. finalizada Media kg leite lact. finalizada Reprodución

Media idade a 1.° parto

26,14

25,71

25,36

-0,78

Taxa de inseminación (%)

53,40

57,90

56,32

2,92

Fertilidade (%)

34,75

37,21

35,54

0,79

Ritmo de preñez (%)

18,10

21,54

20,02

1,92

Media reconto celular

248,39

264,14

242,81

-5,58

% vacas > 250.000 RCS

18,48

21,59

17,43

-1,05

9,22

9,74

9,75

0,53

Saúde de ubre

Sustentabilidade Eficiencia vitalicia

O envío de datos foi totalmente anónimo. Móstrase a media anual para cada indicador, así como a diferenza entre 2019 e 2021 para poder avaliar o progreso ao longo do tempo

Na táboa 1 móstranse os resultados con medias anuais (recollidas en decembro de cada ano, respectivamente) do devandito grupo de ganderías para varios indicadores de produción, reprodución e saúde de ubre. Ao tratarse de valores medios non se pode apreciar a dispersión dos datos. Para algúns indicadores, os resultados en 2020 son mellores que os do ano seguinte (moitos no ámbito da reprodución), aínda que en 2021 segue habendo melloría con respecto a 2019. Para outros indicadores (saúde de ubre ou produción a lactación finalizada) hai melloría entre 2020 e 2021. Pódese ver a tendencia de incremento do tamaño do rabaño. Con respecto á produción de leite, pódese apreciar un aumento entre 2019 e 2021 no kg producidos e tamén na duración da lactación. En reprodución, tamén se aprecia certa melloría, sobre todo na taxa de inseminación e, polo tanto, no ritmo de preñez. En saúde de ubre parece que a tendencia da media de RCS é descendente. Por último, na sustentabilidade, incrementouse no medio punto a eficiencia vitalicia, isto é, a produción vitalicia dividida polos días vividos desde

o nacemento, de tal forma que se pode avaliar tamén o rendemento do manexo da recría con este indicador. Da interpretación destes indicadores non se pode deducir causalidade, non se pode concluír que, inequivocamente, o ter un programa de xestión vai mellorar o rendemento do rabaño. Non depende só de ter un programa, senón tamén do uso que se faga del e doutros moitos factores. Agora ben, o grupo de ganderías utilizado nesta mostra ten distintas realidades e o resultado é que o conxunto vai mellorando aos poucos. Por tanto, si se pode concluír certa correlación, posto que un programa de xestión do rabaño é unha ferramenta fundamental para a toma de decisións en granxa de forma máis contrastada e que permite unha correcta monitorización das estratexias e cambios que se implementen ou sucedan.

FERRAMENTAS INFORMÁTICAS COMO APOIO NA RELACIÓN ASESORGANDEIRO É no proceso de monitorización do rabaño onde o veterinario que adoita visitar a granxa e outros consultores xogan un papel fundamental

para asesorar o produtor na toma de decisións. Con todo, igual que na introdución de novas tecnoloxías pode haber consecuencias que producen a infrautilización de ferramentas (por incomunicación entre sistemas ou por falta de formación ao persoal), con respecto á relación e comunicación entre gandeiro e asesor tamén poden aparecer obstáculos que afecten á toma de decisións e ao seguimento dos cambios realizados na xestión do rabaño.

140 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_manexo_almudena_galego.indd 140

1/3/22 22:13

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com vp029_pub_agroamb_galego.indd 141

25/2/22 11:27

M A N E XO

É MOI INTERESANTE QUE OS ASESORES TAMÉN ESTEAN FORMADOS EN COMO UTILIZAR ESTAS FERRAMENTAS

Nun estudo recente sobre motivacións e barreiras dos veterinarios para asesorar na granxa, estes últimos sinalaron como barreiras que os produtores non percibían os seus problemas e a falta de datos fiables ou instalacións. Con respecto á relación veterinarioprodutor destacouse a importancia de creación da confianza e o desenvolvemento de relacións sólidas como factores clave para que os veterinarios se involucrasen de maneira proactiva e “fixesen un esforzo adicional” polos seus clientes (Brocket et al., 2021). O uso de ferramentas informáticas para a toma de decisións supón un grande apoio para crear unha relación de confianza entre gandeiro e asesores. Polo tanto, é moi interesante que os asesores tamén estean formados en como utilizar estas ferramentas. Doutra banda, gran parte dos produtores prefiren traballar cunha persoa proactiva que poida dar un bo asesoramento técnico, e que, ademais, estea aberta á conversación co produtor de cara a realizar cambios (Hall e Wapenaar, 2012). É tamén importante que ambas as partes (gandeiro e asesores) compartan prioridades no que á xestión da explotación se refire. Noutro estudo anterior (Kristensen e Enevoldsen, 2008), os veterinarios parecían centrarse demasiado nos resultados financeiros e o aumento da produción en comparación coas expectativas da maioría dos gandeiros participantes, que resultaron ser “traballo en equipo” e “benestar animal”. Isto suxire que as finanzas non son sempre o principal motor e que é importante centrarse en algo máis que o custo á hora de iniciar o cambio na granxa.

CONCLUSIÓN En definitiva, os gandeiros buscan nos seus asesores un soporte para a toma de decisións, con quen poder debater sobre as prioridades e os cambios. Ademais, é relevante que todas as persoas próximas do gandeiro articulen a mesma mensaxe. Para iso as ferramentas de apoio á toma de decisións utilizadas deben ser prácticas para todos.

Cun programa flexible e visual, áxil na recollida de datos polos que traballan na granxa, capaz de integrar os datos de diversas fontes, e que utilice os datos de forma validada e os converta en información fiable, é máis sinxelo facer seguimento do rabaño, controlar os cambios e tamén axuda os asesores a mostrarlle ao gandeiro de forma práctica o efecto das súas propostas. Isto mellora a comunicación entre todas as partes implicadas e permite, ademais, tomar decisións con argumentos contrastados, non en base a sensacións.

BIBLIOGRAFÍA

- Barkema et al., 2015. Invited review: Changes in the dairy industry affecting dairy cattle health and welfare. J. Dairy Sci. 98: 7426–7445. - Brocket et al., 2021. Motivations and Barriers for Veterinarians when facilitating fertility management on UK dairy farms. Frontiers in Veterinary Science. DOI: 10.3389/fvets.2021.709336. - Cabrera, 2018. Invited review: Helping dairy farmers to improve economic performance utilizing data-driving decision support tools. Animal 12:1, pág. 134–144. - Gargiulo et al., 2018. Dairy farmers with larger herd sizes adopt more precision dairy technologies. J. Dairy Sci. 101:5466– 5473. - Giordano et al., 2011. An economic decision-making support system for selection of reproductive management programs on dairy farms. Journal of Dairy Science 94, 6216–6232. - Groenendaal H y Galligan DT, 2005. Making informed culling decisions. Advances in Dairy Technology 17, 333–344. - Hall y Wapenaar, 2012. Opinions and practices of veterinarians and dairy farmers towards herd health management in the UK. Veterinary Record (2012) 170, 441. DOI: 10.1136/vr.100318 - Kristensen y Enevoldsen, 2008. A mixed methods inquiry: How dairy farmers perceive the value(s) of their involvement in an intensive dairy herd health management program. Acta Veterinaria Scandinavica 50, 50. - Ministerio de Agricultura Pesca y Alimentación. Informe de conyuntura del sector lácteo, enero 2022. - Overton M W, 2011. En el capítulo 22 del libro Dairy Production Medicine. Editado por Risco C A y Melendez P. Publicado por John Wiley & Sons, Inc. Pág. 271 – 302. - Rutten et al. 2013. Invited review: Sensors to support health management on dairy farms. J. Dairy Sci. 96:1928–1952.

142 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_manexo_almudena_galego.indd 142

1/3/22 22:13

vp029_anuncio_agroseguro.indd 143

21/2/22 11:09

M A N E XO

Suplementación de vacas secas con oligoelementos inxectables: un estudo de retorno económico Presentamos o resultado do traballo levado a cabo con base en preto de setenta animais de tres explotacións galegas, co fin de demostrar a importancia da suplementación mineral das vacas leiteiras de alta produción para reducir problemas no posparto e, en consecuencia, obter os mellores rendementos económicos. Seve Fernández González Responsable comercial de Multimin Iberia

INTRODUCIÓN

stá amplamente documentada a importancia que os microminerais, tamén coñecidos como oligoelementos, teñen na función produtiva das vacas de leite (1). Algúns dos máis importantes en vacún son o cobre (Cu), iodo (I), manganeso (Mn), selenio (Se) e zinc (Zn). Mesmo en animais con dietas correctamente balanceadas, o aumento nas necesidades de oligoelementos en certos

períodos produtivos pode levar a unha deficiencia subclínica e ocasionar problemas relacionados co sistema inmune e o estrés oxidativo. Os oligoelementos forman parte de numerosas encimas antioxidantes que interveñen na resposta inmune e o metabolismo (1). A deficiencia de minerais pode afectar á inmunidade das vacas, levando a un incremento de problemas na transición como poden ser mastite, metrite ou retencións de placenta. Corrixir estas deficiencias mellorará a saúde do rabaño e o resultado económico da explotación.

Os animais con carencias minerais presentan unha inmunidade máis feble. As carencias de Zn poden conducir a maiores recontos de células somáticas por mamites subclínicas, detectables só no control leiteiro (2). A deficiencia de Cu provoca unha menor resistencia ás enfermidades. Finalmente, as vacas con problemas de Zn e Se amosan unha resposta inmune máis pobre e a deficiencia de pódese levar a un aumento na incidencia de retencións de placenta e problemas reprodutivos (3). A deficiencia subclínica é unha doenza crónica que se sitúa por baixo do limiar

144 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_manexo_multimin_galego.indd 144

2/3/22 10:49

M A N E XO

OS ANIMAIS CON CARENCIAS MINERAIS PRESENTAN UNHA INMUNIDADE MÁIS FEBLE

de detección, o que significa que non se aprecian síntomas malia afectar negativamente á saúde do gando. Moitas vacas parecen sas pero teñen deficiencias subclínicas e terán máis probabilidade de padecer mastites durante o período de transición porque o sistema inmune e o rendemento reprodutivo se vese minguado (4), (5).

DESENVOLVEMENTO O obxecto desta proba comercial é o de avaliar o retorno económico dun suplemento de oligoelementos inxectables no posparto de tres granxas de vacas leiteiras de raza frisoa da provincia da Coruña en Galicia. Para o estudo seleccionamos tres granxas cun tamaño de 150, 120 e 120 vacas en muxido. Todos os animais estaban en boa condición corporal no momento do secado e foron alimentados cunha ración baseada en forraxes, concentrado seguindo as recomendacións do NRC suplementado con correctores vitaminas e minerais. Estas granxas teñen contratado un servizo de calidade de leite que lles axuda a manter os índices adecuados de saúde de ubre e unhas producións

sostidas, ademais dun servizo de reprodución e alimentación. Para esta proba aplicamos un suplemento de oligoelementos inxectable composto por selenio, cobre, zinc e manganeso a dose de 1 ml/100 kg de peso vivo ao comezo do período seco e á metade deste, coincidindo con 50 días e 25 días antes do parto a 67 animais das 3 granxas. Unha terceira dose será aplicada 30 días antes da cubrición, pero quedará fóra do ámbito deste estudo. O número total de animais tratados foi de 67 animais entre as 3 granxas da investigación. Existe un total de 12 vacas de primeiro parto que se exclúen ao non existir datos de referencia anteriores, polo que quedamos con 55 animais. A análise comezou en setembro do ano 2021, cando se administrou o suplemento durante o secado; os animais pariron en novembro e a recollida de datos foi en decembro, tras o seu primeiro mes de lactación. Para avaliar o retorno económico tivemos en conta as mastites clínicas e as retencións de placenta, comparando os casos nesta lactación coa lactación anterior das mesmas vacas.

02.2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 145

vp029_manexo_multimin_galego.indd 145

2/3/22 10:50

(5) O'Rourke D., 2009 Nutrition and udder health in dairy cows: a review, Irish Veterinary Journal volume 62, Article number: S15 (2009) (6) Machado, V.S. , et al. Effect of an injectable trace mineral supplement containing selenium, copper, zinc , and manganese on the health and production of lactating Holstein cows . The Veterinary Journal (2013), (7) Van Soest F J S, Santman-Berends I M G A, Lam T. J. G. M., Hogeveen H, 2016, Failure and preventive costs of mastitis on Dutch dairy farms, J. Dairy Sci. M A N E XO 99:8365–8374 6. (8) Khaled Gohary, Stephen J LeBlanc Cost of retained fetal membranes for dairy Figura 1. Incidencia de patoloxías posparto enAssoc vacas 2018 suplementadas fronte á lactaherds in the United States J Am Vet Med Jun 15;252(12):1485-1489.

ción anterior 15 10

Mastitesclínicas clínicas Mastitis Mastitis clínicas 15

250 8 200 6 150 1004 502

5 5 0 0

Lactación anterior Lactacion anterior Lactacion anterior

RCS(x1000) (X1000) RCS Retención de placenta 232

Suplementadas Suplementadas Suplementadas

179

Lactación anterior anterior Lactacion Lactacion

Retención placenta Metritis Retención dedeplacenta 8 1,5 6 4 2 0

1,5300 1200

0,5 Lacatacion anterior Lactaciónanterior anterior Lactacion

Suplementadas Suplementadas

Metrites somáticas Recuento células Metritis

A DEFICIENCIA DE SELENIO PODE LEVAR A UN AUMENTO NA INCIDENCIA DE RETENCIÓNS DE PLACENTA E PROBLEMAS REPRODUTIVOS

0,5100

Suplementadas Suplementadas Suplementadas

Lactacion anterior Lacatacion Lactaciónanterior anterior

Suplementadas Suplementadas Suplementadas

Fig 1 : Incidencia de patologías postparto en vacas suplementadas frente a la lactación

anterior2. Valoración económica da redución de patoloxías posparto Figura Enfermidade Lactación anterior RESULTADOS Y VALORACIÓN

Suplementadas

Diferenza

Valoración

Aforro

CONCLUSIÓN Este estudo confirma a necesidade da

Mastite 10 productivos esperados, 2 240 otros 1.920 Hemos evaluado los datos de 8acuerdo con estudios suplementación mineral das vacas leirealizados con suplementación mineral inyectable (6). Los4 datos de mastitis clínicas Retención de placenta 7 3 386 1.544 en teiras de alta produción para obter os

el primer mes de lactación han descendido desde un total de 10 mastitis clínicas en el 1 1 0 grupo de estudio durante la lactación anterior a 2 casos en la lactación actual. En el caso del recuento de células somáticas (RCS) del control lechero siguiente al parto 3.464 el grupo suplementado ha pasado de 232.000 a 179.000, reduciéndose en un 23 %. Las retenciones de placenta han disminuido esta lactación de 7 a 3 (una reducción del 57 %). No ha habido cambios en la incidencia de metritis clínica en este estudio, habiendo RESULTADOS E VALORACIÓN mastites recoñécese un custo medio de un solo caso en cada lactación. Avaliamos os datos produtivos es- 240 euros por caso clínico (7). Aunque el número de animales en este trabajo no es suficiente para tener datos No caso das retencións de placenta, perados, de acordo con outros estuestadísticamente significativos, los indicadores analizados indican una mejor salud de dos realizados con suplementación a valoración alcanza os 386 euros seubre y menos problemas posparto en esta lactación en la que los animales habían sido mineral inxectable (6). Os datos de gundo algunhas fontes (8). O custo do suplementados con oligoelementos inyectables. mastites clínicas no primeiro mes de suplemento antes do parto foi duns 9 lactación descenderon desde un to- euros por vaca. Se nesta lactación afotal de 10 mastites clínicas no grupo rramos 8 mastites clínicas, o que supón un aforro total de posparto 1.920 euros. No caso deFigura estudo durante aeconómica lactacióndeante2. Valoración la reducción de patologías rior a 2 casos na lactación actual. No das retencións que foron 4, o aforro Enfermedad lactación anterior Suplementadas Diferencia Valoración Ahorro caso do reconto de células somáticas é de 1.544 euros. O aforro por estes 10 2 8 240 1.920 Mastitis (RCS) do control leiteiro seguinte ao conceptos é de 3.464 euros. O custo do Retención de parto o grupo suplementado pasou tratamento en preparto para este gru7 3 4 386 1.544 placenta de 232.000 a 179.000, reducíndose po de animais foi de 495 euros. Estes 1 1 0 Metritis nun 23 %. As retencións de placen- datos ofrécennos un retorno do investi3.464 só ta diminuíron esta lactación de 7 a 3 mento de 6 euros por euro investido (unha redución do 57 %). Non houbo no posparto. cambios na incidencia de metrite clínica neste estudo e houbo un só caso en cada lactación. Aínda que o número de animais neste Figura 3. Resultado do ROI (retorno de traballo non é suficiente para ter datos investimento) estatisticamente significativos, os indicadores analizados indican unha mellor saúde de ubre e menos problemas posparto nesta lactación na que os animais foran suplementados con oligoelementos inxectables. Para calcular o retorno de investimento (ROI) no posparto deste tratamento usaremos os datos obtidos de mellora clínica xunto cunhas valoracións da bibliografía. Para o caso das Metrite

mellores rendementos económicos. A suplementación oral en vacas secas non é suficiente para satisfacer o incremento brusco das necesidades de oligoelementos e a suplementación inxectable demostrou nesta proba ser unha ferramenta rendible e eficaz na redución dalgúns problemas posparto.

BIBLIOGRAFÍA

(1) Suttle NF. 2010. Mineral Nutrition of Livestock: Fourth Edition. 4th edn. Cabi Publishing, Wallingford, UK. (2) Davidov I., Radinovic M., Erdelian M., Cincovic M.R., Stancic I., Belic B. 2013., Relations between blood Zinc concentrations and udder health in dairy cows Revue Méd. Vét., 2013, 164, 4, 183-190 (3) Uxía Yáñez Ramil, Elio López García, Pedro J. García Herradón, Ana I. Peña Martínez, Luis A. Quintela Arias, Juan J. Becerra González Reproducción y Obstetricia, Dpto. de Patología Animal, Facultad de Veterinaria de Lugo (USC). Vaca Pinta 21:86-97 (4) Pinna K, Kelley D S, Taylor P C, King J C, 2002 Immune functions are maintained in healthy men with low zinc intake. J Nutr. 132, 2033-2036 (5) O’Rourke D., 2009 Nutrition and udder health in dairy cows: a review, Irish Veterinary Journal volume 62, Article number: S15 (2009) (6) Machado, V.S. , et al. Effect of an injectable trace mineral supplement containing selenium, copper, zinc , and manganese on the health and production of lactating Holstein cows . The Veterinary Journal (2013), (7) Van Soest F J S, Santman-Berends I M G A, Lam T. J. G. M., Hogeveen H, 2016, Failure and preventive costs of mastitis on Dutch dairy farms, J. Dairy Sci. 99:8365–8374 6. (8) Khaled Gohary, Stephen J LeBlanc Cost of retained fetal membranes for dairy herds in the United States J Am Vet Med Assoc 2018 Jun 15;252(12):1485-1489.

146 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_manexo_multimin_galego.indd 146

1/3/22 22:15

TRACE MINERALS TRACE MINERALS TRACE TRACE TRACE MINERALS MINERALS MINERALS OXIDATIVE TRACE MINERALS OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS STRESS OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS TRACE MINERALS OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS STRESS STRESS TRACE MINERALS TRACE TRACE TRACE MINERALS MINERALS MINERALS TRACE MINERALS

OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS

´´ ´´ ´´

TRACE MINERAL INJECTABLE TRACE MINERAL INJECTABLE

MOMENTS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER

TESTIMONIALS TESTIMONIALS

VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE

TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL MOMENTS TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE MOMENTS THAT MAT TER INJECTABLE MOMENTS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER THAT MAT TER MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER TRACE MINERAL MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER THAT MAT TER INJECTABLE THAT MAT TER TRACE MINERAL INJECTABLE

MOMENTS MOMENTS MOMENTS TESTIMONIALS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER TESTIMONIALS THAT MAT TER TESTIMONIALS TESTIMONIALS

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS VETERINARY TESTIMONIALS VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE PAGE VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE TESTIMONIALS VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE PAGE TESTIMONIALS

VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE

TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE

MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER THAT MAT TER

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS

VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE

Improving Improving herd herd health health and farm success Improving Improving Improving herd herd herdhealth health health Improving herd health and farm success Improving herd health Improving herd health and and and farm farm farmhealth success success success and farm success and farm success Improving Improving Improving herd herd herd health health and farm success Improving herd health Improving herd health Improving herd health and and and farm farm farm success success success and farm success and Improving Improving Improving herd herd herdhealth health health and farm farm success success Improving herd health and and andfarm farm farmsuccess success success and farm success

OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE TRACE MINERAL OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS TRACE MINERAL INJECTABLE STRESSMINERAL TRACE INJECTABLE TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE OXIDATIVE TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE STRESS INJECTABLE OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS STRESS

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS MOMENTS TESTIMONIALS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER

VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE

´ ´ ´ ´ ´´ ´´ ´´ ´´ AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR

We moments the We make make…… sure sure moments that that the matter secure your hard work We We We make make make sure sure sure the the the moments moments moments that that that … … … matter secure your hard work ake sure the moments that We make moments that … sure the ake sure the moments that … hard matter matter matter secure secure secure your your your hard hard work work work … r secure your hard work matter secure your hard work make ake sure sure sure the the the moments moments moments that that that rake secure your hard work ake sure the moments that We make sure the moments that … … … We make sure the moments that … er er rr matter secure secure secureyour your your hard hard hard work work work ´ secure your hard work … secure your hard work We We We make make make sure sure sure the the the moments moments moments that that that ´ … matter secure your hard work We make sure the moments that solution is aa trace ´ ´´ … …… That matter matter matter secure secure secure your your your hard hard hard work work work That solution is ´ … matter secure your hardinjectable work CutraceZn mineral

AVOIDABLE LOSS AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR enAVOIDABLE las necesidades AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS AVOIDABLE AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS enAVOIDABLE las necesidades LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR

AVOIDABLE AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR

Prepárate para los momentos críticos, porque el incremento de oligoelementos Prepárate los momentos críticos, porque el incremento de AVOIDABLE oligoelementos puede dar para al traste con tu esfuerzo. LOSS puede dar al traste con tu esfuerzo. CALCULATOR AVOIDABLE LOSS ~ porque Prepárate Prepárate Prepárate para para para loslos los momentos momentos momentos críticos, críticos, críticos, porque porque el el incremento elincremento incremento enen las enlas las necesidades necesidades necesidades dede oligoelementos deCALCULATOR oligoelementos oligoelementos Hard working, conscientious farmers deserve to~ rely on inel the moments Prepárate para los momentos críticos, porque incremento en las necesidades de oligoelementos puede puede puede dardar dar al al traste altraste traste con con con tuproducts tu esfuerzo. tuesfuerzo. esfuerzo. AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS Hard working, conscientious farmers deserve products to rely on in the moments Mejora la salud de tus animales y reduce la incidencia de enfermedades. Combate elAVOIDABLE estrés oxidativo puede dar your al traste conwe tu esfuerzo. that matter on the farm. Relieve stress, have a solution that secures – AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR Mejora la salud de tusminerales animales yareduce de enfermedades. Combate el estrés oxidativo ~ ~~ la incidencia CALCULATOR y las deficiencias de that matter on the farm. Relieve your stress, we havetraza. solution that secures – Your hard work. Your herd health. Your farm success. ~ Hard Hard Hard working, working, working, conscientious conscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products to to rely to rely rely on on on in in the in the the moments moments moments y lasproducts deficiencias de minerales traza. nscientious farmers deserve to rely on in the moments Hard working, farmers deserve products toreduce relylaon in the moments Your hard work.conscientious Your herd health. Your farm success. nscientious farmers deserve products tode rely on in the moments Mejora Mejora Mejora la la salud la salud salud de tus de tus tus animales animales animales yareduce ysolution la incidencia laincidencia incidencia dede enfermedades. de Combate Combate Combate el el estrés elestrés estrés oxidativo oxidativo oxidativo that that that matter matter matter on on on the the the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, we we we have have have ayreduce asolution solution that that that secures secures secures – enfermedades. –enfermedades. – nscientious farmers deserve products to rely on in the moments Mejora ladeficiencias salud tus animales yatraza. reduce de enfermedades. Combate el estrés oxidativo ee farm. Relieve your stress, we have aa solution that secures –– la incidencia that matter on thedeserve farm. Relieve your stress, we solution that secures – nscientious farmers products tode rely on inhave the moments y las y y las las deficiencias deficiencias de de minerales de minerales minerales traza. traza. farm. Relieve your stress, we have solution that secures Your Your Your hard hard hard work. work. work. Your Your Your herd herd herd health. health. health. Your Your farm farm success. success. success. ee farm. Relieve your stress, we have aaYour solution that secures –– yMejora las deficiencias defarm minerales traza. tus beneficios, reduce las pérdidas por enfermedades y protege tu propia inversión Your herd health. Your farm success. Your hard work. Your herd health. Your farm success. farm. Relieve your stress, we have solution that secures conscientious nscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products to to rely to rely rely on on on in in the in the the moments moments moments Your herd health. Your farm success. Copper Zinc conscientious nscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products to to rely to rely rely on on on in in the in the the moments moments moments Mejora tus de beneficios, reduce las pérdidas por enfermedades y protege tu propia inversión en el éxito la granja. nscientious farmers deserve products to rely on in the moments Your herd health. Your farm success. Hard working, conscientious farmers deserve products to– rely on in the moments nscientious farmers deserve products to rely on inthat the moments Your herd health. Your farm success. Copper Zinc n the e the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, we we we have have have a solution a a solution solution that that secures secures secures – – enwe elwe éxito de granja. nthe the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, we we have have have a solution solution alaasolution solution that that that secures secures secures –rely –– on in the moments ee farm. Relieve your stress, have a that secures – Hard working, conscientious farmers deserve products to that matter on the farm. Relieve your stress, we have a solution that secures – farm. Relieve your stress, we have a beneficios, solution that secures –pérdidas Mejora Mejora Mejora tustus tus beneficios, beneficios, reduce reduce reduce laslas las pérdidas pérdidas por por por enfermedades enfermedades enfermedades y protege yyprotege protege tutu propia tupropia propia inversión inversión inversión Your k. ..eYour Your herd herd herd health. health. health. Your Your Your farm farm farm success. success. success. Your k. Your Your herd herd herd health. health. health. Your Your Your farm farm farm success. success. success. Copper Copper Copper Zinc Zinc Zinc Mejora tus beneficios, reduce las pérdidas por enfermedades y protege tu propia inversión Your herd health. Your farm success. that matter on the farm. Relieve your stress, we have a solution that secures – Toma el control de cada momento del ciclo productivo en en el en el éxito el éxito éxito de de la de la granja. la granja. granja. Protege tu esfuerzo. Your hard work. Your herd health. Your farm success. Copper Zinc Your herd health. Your farm success. Copper Zinc Hard Hard Hard working, working, working, conscientious conscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products toto rely torely rely onon on inin the inthe the moments moments moments Manganeso Selenium Copper Zinc en el éxito de la granja. Toma el control de you cadalike momento delthe ciclo productivo Protege tu esfuerzo. Hard working, deserve products to rely on in moments Your hard work. Your herd health. Your farm success. Copper yconscientious reproductivo defarmers tus animales con MULTIMIN™. Would a smooth and stable herd, less Zinc Manganeso Selenium Zinc that that that matter matter matter onon on the the the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, wewe we have have have a solution aasolution solution that that that secures secures secures – ––Copper reproductivo de tus animales Would you like a smooth and stable that matter ony the farm. Relieve your stress,con weMULTIMIN™. have a improved solution that secures – herd, less stress and cattle performance. Toma Toma Toma el el control el control control dede cada de cada cada momento momento momento deldel del ciclo ciclo ciclo productivo productivo productivo yhealth. Acción rápida precisa de zinc, cobre, selenio y manganeso. Protege Protege Protege tuherd tu esfuerzo. tuesfuerzo. esfuerzo. Your Your Your hard hard hard work. work. work. Your Your Your herd herd health. health. Your Your Your farm farm farm success. success. success. Copper Copper Copper Zinc Zinc Zinc Manganeso Manganeso Selenium Selenium Selenium Copper Copper Copper Zinc Zinc Zinc Manganeso Toma control de cada momento del ciclo productivo stress and improved cattle performance. Protege tu esfuerzo. Your hard work. Your rápida herd health. Yourdeel farm success. Copper Zinc y Acción precisa zinc, cobre, selenio y manganeso. Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Selenio Manganese Cobre Zinc Probado y demostrado por veterinarios y granjeros en el mundo. Manganeso Selenium Copper Zinc y reproductivo yyreproductivo reproductivo dede tus detus tus animales animales animales con con con MULTIMIN™. MULTIMIN™. MULTIMIN™. Would Would Would you you you like like like atodo smooth aasmooth smooth and and and stable stable stable herd, herd, herd, less less less Manganese Selenium WE CAN DOHOW THIS Would you like aa smooth and stable herd, less yProbado reproductivo de tus animales con MULTIMIN™. Would you like atodo smooth and stable herd, Find out how we canelhelp your farmManganese enjoy less better FIND OUT Selenio Cobre Zinc y demostrado por veterinarios y granjeros en mundo. margins and increased health. Would you like smooth and stable herd, less Manganese Selenium stress stress stress and and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. performance. WE CAN DO THIS Would you like a smooth and stable herd, less y y y Acción Acción Acción rápida rápida rápida precisa precisa precisa de de zinc, de zinc, zinc, cobre, cobre, cobre, selenio selenio selenio y manganeso. y y manganeso. manganeso. stress and improved cattle performance. stress and improved cattle performance. margins and increased health. Would youimproved like smooth stable herd, less y precisa Acción rápida deazinc, cobre, selenio ywe manganeso. stress and cattle performance. Find Find Find out out out how how how we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy enjoy better better better FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW Selenio Selenio Selenio Cobre Manganese Manganese Manganese Cobre Cobre Zinc Zinc Zinc Probado Probado Probado y demostrado yystress demostrado demostrado por por por veterinarios veterinarios veterinarios y granjeros yygranjeros granjeros en en todo en todo todo el mundo. elbetter el mundo. mundo. and improved cattle performance. MULTIMIN™, la inyección estratégica, rápida y efectiva de oligoelementos Manganese Manganese Manganese Selenium Selenium Selenium Cobre Find out how we can help your farm enjoy FIND OUT HOW Find out how we can help your farm enjoy better stress and improved cattle performance. FIND OUT HOW Selenio Manganese Zinc WE WE CAN WECAN CAN DODO THIS DO THIS THIS Would Would Would you you you like like like a smooth a a smooth smooth and and and stable stable stable herd, herd, herd, less less less Probado y demostrado por veterinarios y granjeros en todo el mundo. Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Manganese Selenium Manganese Selenium margins margins margins and and and increased increased increased health. health. health. Would Would Would you you you like like like smooth acan asmooth smooth and and and stable stable stable herd, herd, herd, less less less MULTIMIN™, layou inyección estratégica, rápida y efectiva de oligoelementos WE CAN DO THIS WE CAN DO THIS Would like aaa smooth and stable less Find out how we help your farm enjoy better FIND OUT WE CAN DOHOW THIS margins and increased health. Would you like a herd, smooth and stable herd, less diseñada para los momentos que importan. margins and increased health. Would you like smooth and stable herd, less Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Manganese Selenium stress stress stress and and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. performance. margins and increased health. WE CAN DO THIS stress stress stress and and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. performance. WE CAN DO THIS stress and improved cattle performance. margins and increased health. Would you like a smooth and stable herd, less diseñada para los momentos que importan. stress and improved cattle performance. stress and improved cattle performance. margins and increased health. MULTIMIN™, MULTIMIN™, MULTIMIN™, la la la inyección inyección inyección estratégica, estratégica, estratégica, rápida rápida rápida y yefectiva yefectiva efectiva de de de oligoelementos oligoelementos oligoelementos Find Find Find out out out how how how we we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy enjoy better better better FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW SeveyFernández Find Find Find out out out how how how we we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy enjoy better better better FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW Manganese MULTIMIN™, la inyección estratégica, rápida efectiva de oligoelementos Manganese Manganese Selenium Selenium Selenium Find out how we can help your farm enjoy better stress and improved cattle performance. FIND OUT HOW Pregúntale a tu veterinario WE WE CAN WE CAN CAN DO DO THIS DO THIS THIS Find out how we can help your farm enjoy better vida de producción o cría. Estrictamente sólo para administración subcutánea. Noyou administrar por vía intramuscular. Dosis: Ganado - Hasta 1 año:herd, 1WE mlherd, por 50CAN kg; Ganado - ATHIS partir años:FIND 1 ml por OUT 75 kg; HOW Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Selenium Representante comercial Iberia WE CAN WE CAN DO DO THIS DO THISde 1-2 Manganese margins margins margins and and and increased increased increased health. health. health. Would Would Would you you like like like a smooth a a smooth smooth and and and stable stable stable herd, less less less diseñada diseñada diseñada para para para los los los momentos momentos momentos que que que importan. importan. importan. WE CAN DO THIS Bovinos - Mayores de 2 margins años: 1 ml por cada 100 kg. Volumen máximo por sitio de inyección: 7 ml Tiempo(s) de espera: Carne y vísceras: 28 días, Leche: cero horas. margins margins and and and increased increased increased health. health. health. por MULTIMIN™ WE DOHOW THIS CAN DO THIS margins and health. Would like a intramuscular. smooth and less Find out how we canseve.fernandez@multimin.eu help your farm enjoy better FIND diseñada para los momentos que importan. vida de producción o cría. Estrictamente sólo para increased administración subcutánea. Noyou administrar por vía Dosis: Ganadostable - Hasta 1 año:herd, 1WE ml por 50 kg; Ganado - A partir de 1-2 años: 1 mlCAN por OUT 75 kg; margins and increased health. increased health. stress stress stress and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. Bovinos - Mayores de 2 margins años: 1 ml por cadaand 100 kg. Volumen máximo por sitio deand inyección: 7 ml Tiempo(s) de espera: Carne y performance. vísceras: 28 días, Leche: cero horas. WE CAN DO THIS stress and improved cattle performance. margins and increased health. Find Find Find out out out how how we we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy better better better FIND FIND OUT OUT HOW HOW vidavida de vida producción dede producción producción o cría. o cría. oEstrictamente cría. Estrictamente Estrictamente sólosólo para sólo para administración para administración administración subcutánea. subcutánea. subcutánea. No administrar Nohow No administrar administrar por vía por por intramuscular. vía vía intramuscular. intramuscular. Dosis: Dosis: Dosis: Ganado Ganado Ganado - Hasta - Hasta - 1Hasta año: 1 enjoy año: 1 ml año: 1por ml 1 ml 50 porpor kg; 5050 Ganado kg; kg; Ganado Ganado - A partir - A- partir A de partir 1-2 dede años: 1-21-2 años: 1años: mlFIND 1por ml 1 ml 75 porpor kg; 75OUT 75 kg; kg;HOW herd healthy and • Keeping your Bovinos Bovinos - Mayores - Mayores - Mayores de 2de años: de 2Estrictamente años: 2 1años: ml 1por ml 1 ml cada porpor cada 100 cada kg. 100100 Volumen kg.kg. Volumen Volumen máximo máximo máximo por sitio porpor sitio desitio inyección: deadministrar de inyección: inyección: 7 mlpor 7Tiempo(s) ml 7 vía ml Tiempo(s) Tiempo(s) de espera: dede espera: espera: Carne Carne Carne yyour vísceras: y vísceras: y vísceras: 28 días, 281 28 días, Leche: días, cero horas. cero horas. horas. - A partir de 1-2 años: Find out how we can help farm enjoy better FIND OUT HOW vida deBovinos producción o cría. sólo para administración subcutánea. No intramuscular. Dosis: Ganado - Hasta año: 1Leche: mlLeche: por cero 50 kg; Ganado 1 ml por CAN 75CAN kg; WE WE CAN WE DODO THIS DOTHIS THIS Keeping your herd healthy and Bovinos - Mayores de 2 años: 1 ml por cada 100 kg. Volumen máximo por sitio de inyección: 7 ml Tiempo(s) de espera:health. Carne y vísceras: 28 días, Leche: cero horas. margins margins margins and and and increased increased increased health. health. • reducing WE CAN DO THIS disease MUL-21-0109incidence MultiMin Adv. VET of A4.indd 1 29/07/21 09:34 margins and increased health. reducing disease MUL-21-0109incidence MultiMin Adv. VET of A4.indd 1 29/07/21 09:34 Keeping Keeping Keeping your your your herd herd herd healthy healthy healthy and and and • •• •Keeping your herd healthy and vp029_publi_multimin.indd 147 16/2/22 12:30 • reducing reducing reducing incidence incidence incidence of of disease of disease MUL-21-0109 MUL-21-0109 MUL-21-0109 MultiMin MultiMin MultiMin Adv.Adv. VET Adv. VET A4.indd VET A4.indd A4.indd 1disease 11 29/07/21 29/07/21 29/07/21 09:34 09:34 09:34 reducing disease MUL-21-0109incidence MultiMin Adv. VET of A4.indd 1 29/07/21 09:34

Cu Cu Cu Cu Cu Cu Mn Cu Zn mineral injectable That That That solution solution solution is is is a a a trace trace trace Cu Zn That solution is a trace That solution is a trace Cu Zn Mn That solution is a trace That solution is a trace mineral mineral mineral injectable injectable injectable That solution is a trace Cu Cu Cu Zn Zn Zn mineral injectable mineral injectable Mn Mn Cu Cu Cu Zn Zn Zn Mn mineral injectable Mn Se Cu mineral injectable That That That solution solution solution is is is aaaaaatrace trace trace Mn Cu Zn Mn Se mineral injectable That That That solution solution solution is is is trace trace trace Se That solution aaMn trace That solution is a trace is Mn Se Cu mineral mineral mineral injectable injectable injectable That solution is trace mineral mineral mineralinjectable injectable injectable Mn Mn Mn Se Se Se Cu Cu Cu mineral injectable mineral injectable Mn Mn Mn Se Se Se Mn Cu mineral injectable That That That solution solution solution is is is a a a trace trace trace Mn Se That solution is a trace Mn mineral mineral mineralinjectable injectable injectable We can help you mineral injectable Mn Mn Mn Mn We can help you

reach your goals reach your goals We We We can can can help help help you you you help you We can help you help you help you reach reach reach your your yourgoals goals goals help you our goals reach your goals our goals goals n n help help you you you our goals nour nhelp help help you youhelp you help you We can help you your our your goals goals Wegoals can help you your your goals goals our goals our goals

Zn Zn Zn Zn Zn Zn Se Se Se Se Se Zn Se Zn Zn Zn Zn Zn Se Se Se Se Se Se

ECONOMÍA

Perspectivas do mercado do leite e os produtos lácteos na Unión Europea ata o ano 2031 Nas seguintes páxinas analizamos a evolución estimada da produción de leite da UE ata 2031, considerando a importancia cada vez maior da sustentabilidade e do cumprimento das normas medioambientais. Jesús Cantalapiedra Álvarez1, Joaquim Lima Cerqueira2,3, José Pedro Araújo1,4, Marcio Vargas Ramella5, Mercedes Camiña García6 1 Servizo de Gandería de Lugo, Xunta de Galicia 2 Escola Superior Agrária, Instituto Politécnico de Viana do Castelo (Ponte de Lima, Portugal) 3 Centro de Ciência Animal e Veterinária (CECAV), Universidade de Trás-os-Montes e Alto Douro (UTAD), Vila Real (Portugal) 4 Centro de Investigação de Montanha (CIMO), Bragança (Portugal) 5 Universidade do Estado de Santa Catarina (UDESC), Campus CERES (O Brasil) 6 Departamento de Fisioloxía, Universidade de Santiago de Compostela (USC)

comezos do mes de decembro do ano 2021 a Comisión Europea publicaba o informe EC (2021) EU agricultural Outlook formarkets, income and environment 2021-2031, onde se estiman as proxeccións para o medio ambiente, a renda e os mercados agrícolas (incluíndo o leite e os seus derivados)

nos vindeiros dez anos. O devandito informe, desenvolto pola Dirección Xeral de Agricultura e Desenvolvemento Rural (DG AGRI) e o Centro Común de Investigación (CCI), fundaméntase nun conxunto de supostos macroeconómicos que incluían, entre outros, o prezo do petróleo, as previsións da poboación, o tipo de cambio dólar/

euro, as previsións do produto interior bruto (PIB), a análise e as incertezas dos mercados agrícolas, as recomendacións da Organización Mundial da Saúde (OMS), o mercado de produtos animais de China e as contribucións de expertos en modelización e mercados, empresas privadas e organizacións internacionais como a Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico (OCDE) e a Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura (FAO). Conclúese que o crecemento da produción de leite da UE ata 2031 se retardará e que se enfocará cara á sustentabilidade e ao cumprimento de normas medioambientais máis estritas, o que conducirá a unha redución de emisións de gases de efecto invernadoiro estimada nun 11 % e un descenso de aproximadamente 1,5 millóns de vacas para 2031.

148 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_economia_cantalapiedra_galego.indd 148

1/3/22 22:26

ECONOMÍA

180

600

150

500

120

400

300

200

100

Granxa/tamaño medio

Figura 1. Evolución da produción de leite na UE (millóns de t), número de explotacións leiteiras (1.000) e o seu tamaño medio

Produción

CALCÚLASE QUE OS PRODUTOS LÁCTEOS, ESPECIALMENTE O QUEIXO, PODERANSE BENEFICIAR AÍNDA MÁIS DOS ESQUEMAS DE CALIDADE (IXP E DOP EXISTENTES NOS DIFERENTES PAÍSES)

Granxas de leite

Vacas por granxa

31 20

Día 90

20 26

Produción de leite

Fonte: Dirección Xeral de Agricultura e Desenvolvemento Rural, baseada en Eurostat

Os agricultores beneficiaranse aínda máis dos custos e das estratexias de alimentación sostibles e dunha maior produtividade e xestión do rabaño baseada na mellora da fertilidade, a esperanza de vida das vacas, a cría de razas de mellor rendemento e o aumento das lactacións.

Calcúlase que os produtos lácteos, especialmente o queixo, se poderán beneficiar aínda máis dos esquemas de calidade (IXP e DOP existentes nos diferentes países), ao igual que ocorre en Francia, onde xa supoñen arredor do 12,5 % da recollida nacional de leite en 2020.

CALCITOP Calcitop es un bolo de calcio diseñado para prevenir la deficiencia de calcio (hipocalcemia) después del parto. Su completa fórmula contiene: calcio (una fuente rápida y otra lenta), fósforo, magnesio y vitamina D3. DISTRIBUIDOR PARA ESPAÑA:

Ansoáin (Navarra) 649 466 728 distrigen@distrigen.es

Para más información de nuestros productos, por favor visite: www.resco-global.com/es

02.2022 Vaca Pinta n.º 29 | 149

vp029_economia_cantalapiedra_galego.indd 149

1/3/22 22:26

ECONOMÍA

Figura 2. Importacións mundiais de produtos lácteos seleccionados (millóns de t de equivalente de leite) 90 80 70 60 50 40

OS SISTEMAS EXTENSIVOS BASEADOS EN PASTOS [...] CRECERÁN, XERANDO MAIOR VALOR ECONÓMICO, MELLORAS AMBIENTAIS, DA BIODIVERSIDADE E DO BENESTAR ANIMAL, E REDUCIRASE DE XEITO SIGNIFICATIVO O USO DE ANTIBIÓTICOS

30 20 10

Queixo

Manteiga

SMP

Aumentarán os sistemas de produción alternativos en relación cos sistemas convencionais. Os sistemas extensivos baseados en pastos, que actualmente representan ao redor do 19 % da produción de leite da UE e a produción de leite orgánico, crecerán, xerando maior valor económico, melloras ambientais, da biodiversidade e do benestar animal. Tamén se reducirá de xeito significativo o uso de antibióticos. Todos estes factores lentificarán o crecemento da produción de leite ao 0,5 % anual e alcanzaranse ao redor de 162 millóns de toneladas para 2031. A demanda e, por tanto, a produción de leite ecolóxico gañará cota de mercado a nivel mundial e en Europa de forma moi evidente (do 3,5 % ao 8 % do total producido ata o ano 2031), duplicándose o número de reses en gran medida polas inquietudes da sociedade pola ética, a seguridade alimentaria, a saúde e o benestar animal. Aínda que este tipo de produción está máis exposta ás variacións do clima, a dispoñibilidade de alimentos e a custos máis elevados en comparación coas granxas leiteiras non orgánicas (+18 % en sistemas intensivos e 3 % en sistemas extensivos), espérase que a cadea alimentaria valorice os beneficios existentes deste tipo de produción, se mellore a súa etiquetaxe, o seu coñecemento e o consumo de lácteos orgánicos, considerando que un 44 % dos consumidores europeos xa buscan activamente este tipo de produtos. Tamén outros sistemas de produción se poderán amosar como alternativa para os agricultores, cun recoñecemento relativamente alto por parte

2031

2029 2030

2027

2028

2026

2025

2023

WMP

2024

2022

2021

2019

2020

2016

2017 2018

2014

2015

2013

2011

2012

S0ro en po

dos consumidores (por exemplo, de alimentos libres de transxénicos). Aínda que a UE se beneficiará da crecente demanda orgánica do mercado mundial, este mercado seguirá dominado polos Estados Unidos e China quedará como o país que rexistrará o crecemento máis alto (estimado en 2 díxitos). No futuro próximo tamén se espera un gran crecemento potencial para os produtos lácteos no mercado de fórmulas infantís orgánicas, para o cal a demanda de importación podería crecer en China, a pesar dunha caída no que respecta á categoría convencional. En consecuencia, tamén podería haber oportunidades considerables para os produtos lácteos orgánicos da UE no contexto do comercio global mundial. Durante este período a UE será líder na comercialización de produtos lácteos de calidade (30 % do comercio mundial de produtos lácteos en 2031), aínda que, no que respecta á produción, o seu crecemento situarase entre Nova Zelandia (+0,2 % anual) e Os EE. UU. (+ 1,2 %). Os países en desenvolvemento medrarán máis, incrementando considerablemente os efectivos da súa manda, o que pode alterar o balance global de emisión dos gases de efecto invernadoiro (GEI) a nivel mundial. A demanda de produtos lácteos será máis forte en Asia (máis do 17 % anual, excluída India), debido ao aumento dos ingresos e á occidentalización das súas dietas, seguida de África (14 % anual), apoiada por un forte crecemento da súa poboación e do seu poder adquisitivo, aínda que en ambos os casos o consumo per cápita se

manterá moi por baixo dos niveis dos mercados tradicionais de consumo de lácteos (europeos e norteamericanos principalmente). As exportacións aumentarán fundamentalmente nos queixos, os produtos lácteos frescos, as fórmulas para lactantes e o soro en po.

As calidades nutricionais e saudables destes alimentos permitiranlles aos fabricantes crear novos produtos que atraian aos consumidores

Aínda que o queixo na UE é o produto que crea maior valor engadido, as calidades nutricionais e saudables destes alimentos lácteos permitiranlles aos fabricantes crear novos produtos que atraian aos consumidores. Como no pasado, o queixo beneficiarase máis do leite producido adicionalmente na UE para 2031 (+0,7 % por ano, preto do 40 %), xerando o valor máis alto (ao redor de 40.000 millóns de euros). O leite desnatado en po e o soro en po seguiranos de preto en termos de contribución ao crecemento en termos de volume, pero cunha brecha de valor máis alta (5 mil millóns e 3,5 mil millóns de euros, respectivamente). O mercado da UE seguirá sendo o principal consumidor

150 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_economia_cantalapiedra_galego.indd 150

1/3/22 22:26

¿ERES UNA GRAN PRODUCTORA COMO YO?

NECESITAS METIONINA ruminants.adisseo.com/es/

ESCANÉAME

Smartamine® & MetaSmart®

MAS QUE LECHE �Todas las vacas necesitan metionina!

En múltiples estudios universitarios y pruebas de campo, el uso de Smartamine® M y MetaSmart® para equilibrar las raciones ha demostrado generar: - Más leche, más proteína, más grasa. - Mayor disminución de los trastornos metabólicos en el periodo de transición. - Mejora la eficiencia reproductiva: salida en celo y gestaciones a término. De la manera más rentable posible. Confía en Adisseo, líder mundial en nutrición con aminoácidos en rumiantes desde los 90s. Contacta hoy mismo con nuestro equipo técnico.

+34 974316092 Info.nasp@adisseo.com

ruminants.adisseo.com/es/ www.adisseo.com vp029_anuncio_adisseo.indd 151

16/2/22 12:32

ECONOMÍA

ÁÍNDA QUE A UE SE BENEFICIARÁ DA CRECENTE DEMANDA ORGÁNICA DO MERCADO MUNDIAL, ESTE SEGUIRÁ DOMINADO POLOS EE. UU. E CHINA QUEDARÁ COMO O PAÍS QUE REXISTRARÁ O CRECEMENTO MÁIS ALTO

Estímase que os produtos orgánicos e outros produtos diferenciados apoien o consumo de leite e iogur

do leite da UE incluso se as exportacións puidesen gañar algunhas cotas (17 % en 2031 en comparación con 15 % en 2021). Espérase que a nutrición e os alimentos funcionais impulsarán a demanda de produtos lácteos da UE (a adición dun ingrediente lácteo a diferentes produtos alimenticios, a innovación en sabores e texturas, os usos diferenciados na cociña ou os servizos alimentarios, a presenza de produtos a base de plantas (por exemplo, améndoas, avea, chícharos...) ou os produtos lácteos nutricionais e clínicos que apoien necesidades de saúde específicas. A compra de lácteos tradicionais permanecerá estable, cun crecemento do consumo interno per cápita limitado (2 kg menos que en 20112021), dado o nivel xa alto que existe. O incremento das exportacións beneficiará a produción de queixos e produtos lácteos frescos. Concretamente, a proxección para estes 10 anos é que máis da metade (57 %) da produción de queixo da UE (0,7 % anual) podería ser absorbida polas exportacións crecentes (3 % anual), o que permitiría á UE seguir sendo o maior exportador de queixo mundial (47 % ). Tamén se espera chegar a un pico de exportación nos produtos lácteos frescos, chegando no ano 2031 ao redor dos 1,8 millóns de toneladas (retardándose o consumo neste período do -0,2 % fronte ao -0,5 %). Estímase que os produtos orgánicos e outros produtos diferenciados apoien o consumo de leite e iogur, mentres que a cociña caseira podería favorecer o consumo de nata. A compra de manteiga nos países eu-

ropeos será estable, pero aumentará a demanda fóra do ámbito europeo, xa que o comercio mundial de manteiga continuaría crecendo a un ritmo similar ao de 2011-2021 (+10 % en comparación co ano 2021). A UE seguirá sendo moi competitiva no comercio mundial de leite en po, que aumentará o seu procesamento pola crecente demanda de importación de ingredientes de alta calidade e o déficit de leite existente nalgúns mercados en expansión, aínda que en menor medida que no período 2011-2021. En concreto, para o leite desnatado en po, o principal estímulo provirá do crecemento das exportacións (máis de 1 millón de toneladas para o ano 2031, +2 % por ano). Os usos domésticos impulsarán o crecemento da produción de soro en po nun 70 % no ano 2031. Tamén podería aumentar o uso de leites en po orgánicos en produtos nutricionais e clínicos (como fórmulas para diferentes idades). O prezo do leite cru na UE aumentará pola maior demanda mundial de proteínas lácteas, os produtos de alto valor engadido, a diferenciación do mercado en produtos de calidade e a forte valorización sostida da graxa láctea, que se estima que compensarán o aumento dos prezos da enerxía e os pensos.

•

cos, que evitarían a diminución da cabana gandeira. Os produtos nutricionais e funcionais impulsarán a demanda de produtos lácteos na UE e as exportacións a mercados emerxentes apoiarán a produción de queixo, produtos lácteos frescos, soro en po e manteiga. Europa manterá a súa posición dominante no comercio mundial de leite en po e seguirá sendo o maior exportador mundial de produtos lácteos. Para o 2031, espérase que o incremento da demanda de proteínas lácteas e a revalorización da graxa impulsen un aumento no prezo do leite cru que compensará os custos da súa produción. Os beneficios proxectaranse tanto nos mercados nacionais como nos mundiais, en consonancia coa crecente conciencia sobre a saúde, a sustentabilidade e a vontade de remunerar os agricultores polos seus esforzos ambientais, sociais e de mellora do benestar animal.

REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA

EC (2021) EU Agricultural outlook for markets, income and environment 20212031, European Commission, DG Agricultura and Rural Development, Brussels

CONCLUSIÓNS • Espérase que aumenten a produtividade e a sustentabilidade da produción de leite da UE e crezan os sistemas de produción alternativos, especialmente os orgánicos/ecolóxi-

152 | Vaca Pinta n.º 29 | 02.2022

vp029_economia_cantalapiedra_galego.indd 152

1/3/22 22:26

A AMPLITUDE NO DESEÑO MELLORA O MANEXO E O CONFORT DOS ANIMAIS EN GRANXAS LELY Tanto o deseño da nave como a súa amplitude favorecen o día a día nunha granxa de leite e ofrécenlles máis saúde ás vacas.

hora de decidir construír unha nave nova para as vacas, existen varios factores que hai que ter en conta, pero o primeiro é que a nave debe ser concibida para as vacas e tamén para as persoas que traballan nela. É por iso que a amplitude e o tamaño serán fundamentais, tanto para o manexo coma para o benestar animal. Dentro destas premisas é importante ter claro o número de cabezas que queremos na nova localización e, de aí, explorar as diferentes opcións para o tamaño da construción. Desde Lely sempre se busca aconsellar o gandeiro a partir do primeiro contacto, ou o que é o

vp029_publi_lely_planos_galego.indd 153

mesmo, levalo da man desde o principio e ata que o robot está muxindo na súa granxa, para que a súa experiencia sexa plenamente satisfactoria. Para conseguilo son moitos os profesionais de Lely que interveñen nesta tarefa, pero a parte fundamental dos deseños depende dos coordinadores de proxectos. Estes son os encargados de guiar os gandeiros e mostrarlles todas as opcións posibles para a instalación dun robot de muxido Lely Astronaut. A nave debe gozar de luz suficiente, tanto natural coma artificial, e tamén da entrada de aire fresco. Todo isto é tan importante como a amplitude dos pa-

tios e a anchura das cruces para permitir unha boa eficacia da circulación dos animais. O ideal sería que o número de camas sexa igual ao número máximo de animais en muxido. Estes factores permitiranlle ao gandeiro un mellor traballo diario dentro da súa explotación. Canto máis cómodo estea o animal na granxa e máis fácil sexa a tarefa que debe realizar o traballador, mellor será o rendemento da explotación.

25/2/22 10:14

En m en pr ao ao

ca Ca m ci

DESEÑOS DE OBRA NOVA PARA ROBOT LELY Hai varias maneiras de poder instalar un robot de muxido nunha nave nova: poden ir en cabeza, en terceira fila, ou mesmo, se é máis dunha unidade robotizada, se pode pensar nas dúas opcións xuntas. A continuación, presentamos os planos para as diversas opcións.

Robots en terceira fila. Lote único de 130 animais con tres áreas de separación. Tres filas de cubículos cun corredor de cruzamento diante dos robots de máis de cinco metros cunha área de contención para máis animais. A nave conta, á súa vez, cun corredor de alimentación lateral.

Ne es di m

Robot en cabeza e en terceira fila. Denominamos este plano como colocación en L curto. Fácil para o manexo cun lote pensado para 135 animais, que comparten área de contención e a mesma área de separación. Robot en cabeza con corredor de alimentación lateral. Patios de máis de cinco metros e amplos pasos para a boa circulación dos animais. Tres filas de cubículos, cun total de 65 para vacas en lactación. Dobre área de separación cunha parideira en cama quente e outra para separar celos, ademais dunha zona de preparto. A separación realízase cunha porta de tres vías.

No do fa

Robots en cabeza no centro da nave. Posibilidade de facer dous lotes independentes. Cubículos dobres con corredor da cornadiza de máis de cinco metros e o patio traseiro de catro metros. Área de separación compartida para as dúas máquinas. 140 cubículos de capacidade. Robot en cabeza con corredores de alimentación exteriores. Catro filas de cubículos e tres áreas de separación: unha utilizada como parideira, outra para os celos e unha de preparto. 70 cubículos de capacidade para vacas lactantes.

vp029_publi_lely_planos_galego.indd 154

25/2/22 10:14

A do o do

TRÁFICO LIBRE + COW COMFORT En Lely apostamos polo tráfico libre ou, o que é o mesmo, que as vacas sexan autónomas para facer en cada momento o que desexen. Os animais sempre deben ter acceso á alimentación na cornadiza, aos bebedoiros e ás camas. Non se lle debe privar ao animal de nada. Para conseguir o determinado cow comfort, buscamos a amplitude da que falabamos ao principio. Canto máis espazo teñan para circular os animais, mellor será o tránsito na granxa e menor será a acción das xerarquías no rabaño.

ÁREAS DE SEPARACIÓN Cada vez son máis os gandeiros que valoran a importancia de ter unha área de separación dentro da súa explotación cun ou varios robots de muxido. Esta área converteuse en algo básico á hora de construír unha nova nave para as vacas. O que permite esta zona é un mellor manexo deses animais que deben estar máis vixiados. Poden ser vacas recentemente paridas, vacas en celo ou incluso animais delicados de saúde nun momento puntual, sobre os cales os gandeiros queren ter un maior control. Esta área ou áreas deséñanse coa implantación do robot de muxido á nave perseguindo ao máximo a súa automatización e, aínda que unha vaca estea separada, que teña de igual modo acceso ao box de muxido.

a z,

Neste plano podemos observar que as vacas teñen moito espazo para circular, ademais dun corredor de cruzamento diante do robot de máis de cinco metros, que nos permitirá un mellor acceso ao box de muxido. Moitos gandeiros optan por que estas zonas sexan unha cama quente para un maior benestar das vacas que están separadas.

No patio de cruzamento adoitamos recomendar a colocación dos bebedoiros no muro que separa as camas do corredor. Isto fará que teñamos máis afluencia de vacas na zona do robot.

Na propia área de separación pódese realizar a construción dun foso de tratamento, que permita que unha vaca separada para esa zona poida ser tratada sen necesidade de molestar ao resto do rabaño e o gandeiro teña unha maior comodidade á hora de realizar calquera acción sobre a vaca. GALICIA, ASTURIAS E CANTABRIA AGROTEC ENTRECANALES SL - LELY CENTER LOS CORRALES DE BUELNA Polígono de Barros, P22, N8 39408 Los Corrales de Buelna (Cantabria) Tfno. +34 660 137 730 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com CASTELA E LEÓN, MADRID E TOLEDO TECNOLOGÍAS DE ORDEÑO SL - LELY CENTER ÁVILA C/ Hornos Caleros, 29 05003 Ávila Tfno. +34 920 254 116 avila@avi.lelycenter.com

A colocación de elementos de confort como un cepillo rascador Lely Luna tamén é determinante, xa non só para mellorar o benestar do gando, senón tamén para mellorar a circulación do rabaño.

vp029_publi_lely_planos_galego.indd 155

PAÍS VASCO, NAVARRA E CATALUÑA LELY IBÉRICA CSV SA – LELY CENTER IN AIZOAIN Polígono Iruregaña, naves 5 e 6 31195 Aizoain (Navarra) Tfno. +34 629 083 587 aizoain@aiz.lelycenter.com

25/2/22 10:14

MONIN

ESPM1505063958 MOOVIN x KING DOC x HIGH OCTANE Familia “Roxy”

+3,26 +2,32 +1,60 +1,37 +3,09

TIPO UBRES PATAS CAPACIDADE ANGULOSIDADE

+3,18 +2,61 +2,23 +1,90 +2,55

Fontao - Esperante - 27210 LUGO -Tfno.: 982 284 391 / Fax: 982 284 626 - www.xeneticafontao.com vp029_contraportada_galego.indd 156

@xeneticafontao 25/2/22 11:03

Vaca Pinta 29. Edición en galego

Articles inside

2022 | Vaca Pinta n.º 29 | 3

Conta Láctea, a aplicación creada para aumentar o poder negociador dos gandeiros sobre os prezos do leite

FORMACIÓN ANEMBE

Lexislar de costas ao sector. Xoán Ramón Alvite