M A A R T / A P R I L 2 0 2 2 €4.95
FOCUS MIDDEN-OOSTEN 14 x Dubai, dineren in Doha, het Saudi-Arabisch masterplan
TRIED & TESTED Trendy OKU op Ibiza en de Emirates Business Class A380
ZOMERROUTES 2022
PLUS
Welke nieuwe vluchten zijn er vanaf Schiphol en Brussel?
Thai Airways • Los Angeles Aerodynamics • Topchefs
TRAVELMANAGERS BP
wijzen meer dan ooit de weg...
MAART/APRIL 2022
INHOUD
MAART/APRIL 2022
TR AVEL MANA GEMENT
D E L A AT S T E HOTSPOTS VAN DUBAI
SCHIPHOL TR AVEL I N T E R N AT I O N A L
DINEREN IN DOHA
De lekkerste nieuwe adresjes van Qatar
DE AMBITIE S VAN SAUDI-ARABIË
INTERVIEW UNIGLOBE TR AVEL
TRIED & TESTED Trendy OKU op Ibiza en de Emirates Business Class A380
ZOMERROUTES 2022
PLUS
Welke nieuwe vluchten zijn er vanaf Schiphol en Brussel?
Thai Airways • Los Angeles Aerodynamics • Topchefs
14
■ THALYS ■ HEINEKEN ■ DELTA ■ HOTELNIEUWS
24
Een goed gesprek met Daan Lenderink
M A A R T / A P R I L 2 0 2 2 €4.95
FOCUS MIDDEN OOSTEN 14 x Dubai, dineren in Doha, het Saudi-Arabisch masterplan
MAART/APRIL 2022
Knipper met de ogen en er is weer iets nieuws...
30
WIE KAN NOG ZONDER? DE TR AVEL MANAGEMENT COMPANIE S…
52
De zakenreiswereld volgens Cees Klinkenberg
TRAVELMANAGERS wijzen meer dan ooit de weg...
BP
20
OP D E C OVER BUSINESS TRAVELLER
SPE CIAL MIDDEN- O O STEN
26
De torenhoge toeristische plannen van de oliestaat
LIF E S T YLE SLAPEN IN HET SHANGRI-LA DUBAI 60
Een topper met uitzicht 62
60
34
3
HIP OP IBIZA
Een bijzonder hotel op een bijzonder eiland
L O S ANG ELE S
62 46
PR I VAT E JE T S businesstraveller.nl
MAART/APRIL 2022
More INFORMATION More NETWORKING More INSPIRATION Amare: thé newest event venue of The Hague Register on www.btmf.nl
© Sebas�aan van Damme
-
© Carlijn Stortelder
Indispensable for every business travel agent, corporate traveller and mice professional Catch up on the latest trends from the mice, hotel and airline industry Interac�ve exhibi�on floor Networking cocktail and awards MAART/APRIL 2022
Interested to exhibit and meet the Benelux market? Please contact us: E sales@travmedia.nl T +31 356728855
VOORWOORD
Complex, maar reislustig
H
et is ook altijd wat. Van de ene storm in de andere. Nu de pandemische ellende weliswaar niet weg is, maar in ieder geval een andere aanpak kent waarmee we gelukkig weer volop op reis kunnen, barst de ellende los in Oekraïne. Een humanitaire ramp met veel ‘collateral damage’ voor mensen die er niets mee van doen hebben. Maar de economie is er hoe dan ook niet bij gebaat. En die komt op dit moment ook niet met een mooi paas-rapport naar huis. Gelukkig hebben we een nieuwe regering die het belang van de hub Schiphol goed onderkent. Oh nee, wacht even. Alles wordt duurder en vliegen nog een beetje extra. Het is veel te belangrijk om weer op reis te gaan, zaken te doen, te gaan waar je concurrent thuisblijft en te genieten van de zakenreis, want dat blijft toch een krent in de pap van je baan. ‘Beats the office’ noemen we dat. Het reizen wordt wel complexer, en daarom staan we dit nummer extra stil bij de meerwaarde van de Travel Management Company. Maar uiteraard ook weer bij de eerste bestemmingen die volop open zijn. We mogen weer, we willen weer - en wat er ook gebeurt - we gaan weer. Heerlijk!
5
Tijn Kramer Hoofdredacteur
COLOFON
FOCUS MIDDEN OOSTEN 14 x Dubai, dineren in Doha, het Saudi-Arabisch masterplan
TRIED & TESTED Trendy OKU op Ibiza en de Emirates Business Class A380
ZOMERROUTES 2022
PLUS
Welke nieuwe vluchten zijn er vanaf Schiphol en Brussel?
Thai Airways • Los Angeles Aerodynamics • Topchefs
JAARLIJKS ABONNEMENT: Bespaar 5 procent op een abonnement van 2 jaar en 10 procent op een abonnement van 3 jaar.
■ THALYS ■ HEINEKEN ■ DELTA ■ HOTELNIEUWS
businesstraveller.nl
M A A R T / A P R I L 2 0 2 2 €4.95
MAART/APRIL 2022
TRAVELMANAGERS wijzen meer dan ooit de weg...
BP
CONTACT REDACTIE 035-6728848 EMAIL redactie@travmedia.nl SALES tel 035-6728855 of 035-6728852 EMAIL sales@travmedia.nl
ABONNEMENT tel 035-6728830 email redactie@travmedia.nl
BUSINESS TRAVELLER
UITGEVER Tom van Apeldoorn HOOFDREDACTEUR Tijn Kramer EINDREDACTEUR Sharon Evers REDACTEUR Arjen Lutgendorff, Dylan Cinjee, Theo de Reus, Rahanna van Stapele en redactie UK Business Traveller COMMERCIEEL DIRECTEUR TJ van Apeldoorn SALES Dennis Ebbers, Dennis de Groot en Daniëlle van Ewijk ART DIRECTOR Iris Beenen
PANACEA 41-43 MADDOX STREET, LONDON W1S 2PD TEL +44 (0)20 7821 2700 BUSINESSTRAVELLER.COM
NEDERLAND: 1 jaar, € 42.95 2 jaar, € 79 3 jaar, € 115
MAART/APRIL 2022
TUI Workation Werken in een inspirerende vakantieomgeving
RAZENDSNELLE EN VEILIGE WIFI
COMFORTABELE WERKUITRUSTING
Ontdek alle bestemmingen op TUI.nl/workation
RUSTIG WERKEN ÉN ONTSPANNEN
VOORIN
THALYS WEER DIRECT NAAR CHARLES DE GAULLE AIRPORT THALYS HERVAT DE DIENSTREGELING naar de stations Marne-la-Vallée (Disneyland Paris) en luchthaven Parijs-Charles-de-Gaulle.
Dat betekent dat Thalys na bijna twee jaar weer 100 procent van de oorspronkelijke bestemmingen van voor de pandemie bedient. Vanuit Amsterdam duurt het nu 3 uur en 27 minuten om de luchthaven Parijs-Charles de Gaulle te bereiken en slechts 3 uur en 40 minuten tot aan de ingang van Disneyland Paris. Bertrand Gosselin, CEO van Thalys, is verheugd over de hervatting van de route: ‘We zijn erg blij dat we deze bestemmingen weer aan onze klanten kunnen aanbieden. De hervatting van deze route is een belangrijke stap voor ons bedrijf en stelt ons in staat weer 100% van onze klassieke bestemmingen te bedienen. Het is een manier om de toegang tot Disneyland Paris en de luchthaven Paris-Charles de Gaulle te vereenvoudigen voor onze reizigers uit Nederland. Zij kunnen opnieuw genieten van ons betrouwbare en milieuvriendelijke vervoermiddel.’
Heineken voor de nieuwe generatie
WAAR WE TER WERELD ook komen, je ziet altijd wel ergens iemand Heineken drinken. Immer een trots momentje. Het wereldmerk introduceert nu Heineken Silver. ‘Een extra verfrissend nieuwe brouwinnovatie met een subtiele afdronk’, aldus de brouwer. Het belangrijkste is toch wel het lagere alcoholpercentage: vier procent. En dat past goed in de trend dat veel mensen toch kiezen voor iets lichtere biertjes, zo niet al geheel alcoholvrij, waarin ook Heineken uiteraard zijn, pun intended, graantje meepikt. Proost.
businesstraveller.nl
MAART/APRIL 2022
7
VOORIN
BOEK UW VAKANTIE IN EGYPTE BIJ OPPENHEIM.NL Luxe rondreizen Egypte Luxe rondreizen met privégids. Diverse mogelijkheden voor een combinatiereis tussen Cairo Nijlcruise met o.a. Luxor en Aswan, eventueel met enkele nachten strandvakantie aan de Rode Zee. Keuze tussen 10 dagen of 15 dagen
Cairo de Luxe stedentrip Individuele stedentrip naar Cairo, Egypte met privegids. Leuke korte stedentrips naar het land van de Farao’s, u heeft de keuze uit een 4, 5 of 6 daagse individuele reis.
MAART/APRIL 2022
NEEM CONTACT MET ONS OP VIA INFO@OPPENHEIM.NL OF BEL 020-4042040
VOORIN
Delta Air Lines verdubbelt Delta Air Lines maakt komende zomer een sterke comeback. Vanuit Amsterdam gaat het aantal vluchten in het zomerseizoen van 58 vorig jaar naar 119 dit jaar. Ook vanuit andere Europese bestemmingen is sprake van een forse toename van Delta’s trans-Atlantische vluchten. ‘Delta heeft zich gericht op de heropbouw van haar netwerk om passagiers gemakkelijke toegang te geven tot de bestemming van hun voorkeur. We maken deze belofte waar met maximaal 74 dagelijkse vluchten vanuit 21 Europese bestemmingen naar tien Amerikaanse gateways deze zomer,’ zei Joe Esposito (Delta’s SVP - Netwerkplanning). ‘We hebben ook versneld verbeteringen aan onze vloot doorgevoerd, zodat klanten kunnen genieten van een comfortabelere reis inclusief de beschikbaarheid van meer stoelen dan ooit in Delta Premium Select, dat de komende maanden op bijna elke vlucht vanuit Europa beschikbaar is.’ Vanuit Amsterdam wordt de uitbreiding gespreid over alle Amerikaanse hubs gerealiseerd. Bestemmingen die door Delta rechtstreeks vanuit Amsterdam worden aangeboden zijn Atlanta, Boston, Detroit, New York JFK, Minneapolis, Portland, Seattle en Salt Lake City. Er wordt gevlogen met de vliegtuigtypen A330-200, A330-300, A330-900 en A350-900, die in de tussentijd allemaal voorzien zijn van een Premium Select Cabine, Delta’s premium economy class.
businesstraveller.nl
Cruisen vanuit Nederland met Holland America Line HOLLAND AMERICA LINE BIEDT komende zomer twee afvaarten vanuit haar twee Nederlandse havens, Amsterdam en Rotterdam, naar de Noorse Fjorden en Noord-Europa. Het nieuwste schip van de cruisemaatschappij, Rotterdam, biedt routes aan vanuit Amsterdam, terwijl schip Volendam vanuit de haven van Rotterdam zal varen. Van mei tot en met oktober 2022 kunnen gasten inschepen op routes variërend van zeven tot 35 nachten die zich uitstrekken van IJsland tot de Noorse fjorden en helemaal tot aan Spitsbergen. Met beide thuishavens goed bereikbaar per trein of auto, is het gemakkelijk om een korte zomer trip of een langere familievakantie te plannen. Zowel Rotterdam als Volendam zijn middelgrote premiumschepen, met ruime staterooms, uitzonderlijke culinaire en verrijkende ervaringen, onberispelijke service en onvergetelijke routes. Rotterdam is een schip in de Pinnacle-klasse, terwijl Volendam een intiemer schip is. Met een gastencapaciteit van respectievelijk 2.668 en 1.432, genieten gasten van een naadloze ervaring, ongeacht welk schip ze kiezen.
MAART/APRIL 2022
9
MODERNE OA S E I N D E S TA D
Op zoek naar een centraal gelegen hotel in Nederland? Welkom bij Dutch Brand Hotel Gooiland. Een modern, iconisch rijksmonument en een oase van licht en groen. Met Amsterdam en Utrecht op slechts een half uur reizen en alles in huis om jouw zakelijk verblijf zo comfortabel mogelijk te maken. Ontsnap aan de drukte, maar heb alles bij de hand.
MAART/APRIL 2022
VOORIN
Turkish Airlines: vlucht erbij
TURKISH AIRLINES GAAT KOMENDE ZOMER zeven
keer per dag vliegen op de route van Amsterdam naar Istanbul. Dat was eerst zes keer per dag. Nederland is een goede markt voor Turkish Airlines, zegt General Manager Nederland Cengiz Inceosman, die al vijf jaar in Amsterdam werkt. Hij omschrijft de drukte vanaf Schiphol relativerend als ‘het kon slechter’. Turkish Airlines stond vorig jaar in de top vijf airlines van Schiphol. Seatle is vanaf 27 mei de nieuwe bestemming van Turkish Airlines, dat vanaf thuishaven Istanbul veel verre bestemmingen heeft, waaronder een groot aandeel naar de VS. ‘De VS is een belangrijke markt voor ons.’ Ook Afrika is een belangrijke bestemming voor de Turkse maatschappij. Zo biedt Corendon sinds december vorig jaar pakketreizen naar het zonnige Zanzibar aan, met Turkish Airways via Istanbul.
11
BA WEER VANAF ROTTERDAM NAAR LONDEN CITY
BRITISH AIRWAYs is herstart met de lijndienst tussen Rotterdam The Hague Airport en London City Airport. Op de route wordt doordeweeks vier keer per dag gevlogen met een Embraer 190. Door de coronacrisis werden vorig jaar de dagelijkse vluchten van de maatschappij van en naar Rotterdam The Hague Airport en London City stopgezet. Nu is de geliefde route weer terug.
businesstraveller.nl
MAART/APRIL 2022
ADVERTORIAL
E XCELLENTE GA ST VRIJHEID UIT
HET MIDDEN-OOSTEN Qatar Airways is de nationale luchtvaartmaatschappij van de staat Qatar. Het is een van de snelst groeiende luchtvaartmaatschappij ter wereld die beschikt over één van de jongste en meest moderne vloten.
12
H
et bedrijf viert zijn 25-jarig jubileum dit jaar. Qatar Airways is een 5*luchtvaartmaatschappij en heeft door de jaren heen vele onderscheidingen gehaald. Zo is Qatar Airways in 2021 voor de zesde keer uitgeroepen als ‘World’s Best Airline’ als erkenning voor innovatie en uitmuntendheid, veerkracht tijdens de pandemie en een sterke toewijding aan passagiers in uitdagende tijden. Sustainability De ambitie van Qatar Airways is om in al haar activiteiten leiderschap op milieugebied te tonen en een pad uit te stippelen voor een betere toekomst, door te werken aan het duurzaam maken van vliegen met een holistische benadering van ecologische duurzaamheid. Belangrijke factoren in die missie: het verminderen van geluidsbelasting en CO2uitstoot, waterbesparing en afvalvermindering - ten gunste van de bescherming van dieren in het wild. Met een wereldwijd netwerk van meer dan 140 bestemmingen heeft de staat Qatar een moderne luchthaven om aan de behoeften van zijn nationale luchtvaartmaatschappij te voldoen.
Hamad International Airport Hamad International Airport (HIA), gelegen in Doha, is een internationale vijfsterrengateway met ultramoderne faciliteiten, die een gastvrije sfeer en een naadloze ervaring biedt, van check-in tot paspoortcontrole, transfers en instappen. De luchthaven is uitgerust met een grote duty free, vele restaurants en bars en luxueuze lounges. Oneworldtm lidmaatschap Dankzij haar lidmaatschap in luchtvaartalliantie oneworldtm, hebben de passagiers verbindingen met meer dan 1000 bestemmingen in 170 landen. Van inchecken tot beveiliging en instappen, de bij oneworldtm aangesloten airlines werken samen om uw vliegervaring zo naadloos mogelijk te maken. Corporate oplossingen Qatar Airways heeft een aantal oplossingen voor zakenreizigers ontwikkeld, zoals Beyond Business, het loyaliteitsprogramma voor MKB’s en biedt tevens de mogelijkheid tot corporate contracten, afhankelijk van het aantal geboekte vluchten. Qatar Airways in Nederland Qatar Airways vliegt dagelijks vanuit Schiphol naar Doha met een Boeing 777-300ER, uitgerust met de bekroonde Business Class, Qsuite. In deze nieuwe Business Class heeft iedere passagier een eigen cabine met schuifdeuren, die veel privacy biedt. De Business Class van Qatar Airways is uitgeroepen tot ‘World’s Best Business Class’.
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
VOORIN
NIEUW IN HOORN: HEAVENS HOTEL Op 1 juni 2022 opent viersterrenboetiekhotel Heavens Hotel Hoorn met 43 kamers en Restaurant The Saint in De Grote Kerk in Hoorn. Binnen de karakteristieke contouren van dit rijksmonument uit 1883, kunnen gasten genieten van design met het hoofd in de wolken en gemoedelijke service op historische bodem. General Manager Dutchen, de Operator van Heavens Hotel, Audry van de Merwe: ‘De kerk zelf is al uniek, daarbij staat deze in het hart van havenstad Hoorn waar je de invloeden van de Gouden Eeuw kunt proeven. Dat rijke gevoel brengen we terug met een kleurexplosie die op chique wijze in het interieur is verwerkt.’ Audry werkte voorheen ruim acht jaar bij het gerenommeerde vijfsterrenhotel The Dylan Amsterdam en weet hoe het is een unieke historische locatie te vertegenwoordigen. Heavens Hotel Wandel onder de originele hoge gewelven van de kerk over de vloeren van marmer en leisteen en de trappen met klassieke leuning. De authentieke elementen kenmerken de geschiedenis van het gebouw. Tegelijkertijd geniet je van de hedendaagse luxe die een verblijf zo aangenaam maakt. Omgeef je met de kerkelijke details van een van de 43 kamers, waarvan 15 suites, variërend van 20 tot 39 m2. De kamers hebben een rijk kleurenpalet; van terra, honey, clay en aubergine tot rich blue, gecombineerd met goud, hout, en steen. Warme kleuren en zachte materialen komen samen in het originele decor vol siermetselwerk, pilaren, boogvormige kozijnen, kerkramen en rondboogvensters met glas-in-lood.
Nieuw restaurantconcept: LEO’S International Flavors LEONARDO ROYAL HOTELS introduceert een nieuw foodconcept in haar
twee hotels in Den Haag en Amsterdam: LEO’S International Flavors. Na het succes van de Food Festivals in Den Haag waarbij gasten op culinaire wereldreis gaan heeft Leonardo Royal Hotels besloten om dit concept te borgen in twee vernieuwde restaurants. Op de menukaart van LEO’S International Flavors staan dan ook authentieke gerechten van over de hele wereld die allen gedeeld kunnen worden om meerdere smaken te proberen. Gedurende het jaar vinden er zowel in Den Haag als Amsterdam verschillende LEO’S Food Festivals plaats met keukens van Thailand tot Iran en van Tunesië tot Mexico. Tijdens de Food Festivals staat er iedere editie een wereldse keuken centraal, wordt er een chef vanuit het land ingevlogen en komen de beste gerechten op de menukaart te staan.
The Saint Food & Wine Op de begane grond combineert restaurant The Saint goddelijke smaken met menselijke geneugten. Het restaurant biedt plaats aan zo’n 130 gasten, op het terras aan nog eens 100. De grote bar is centraal gelegen in het midden van de kruiskerk, het vroegere altaar is nu een Chef’s table. De gezellige nisjes binnen of het zonnige terras vormen een heerlijke ontmoetingsplek voor een borrel met vrienden, familie of collega’s.
businesstraveller.nl
MAART/APRIL 2022
13
14
DOOR TOM OTLEY
WAARDEVOLLER DAN OOIT Nu reizen door de pandemie drastisch werd vermoeilijkt, bevinden TMC’s zich in de unieke positie om er proactief voor te zorgen dat reizigers hun routes kunnen voortzetten.
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
TMC
V
eel van ons boeken en organiseren hun eigen reizen, maar de afgelopen twee jaar van corona-ontwrichting heeft zelfs de best uitgewerkte reisplannen omvergeworpen. Terwijl je misschien ooit op je gemak je eigenlijk vluchtopties onderzocht en een luchtvaartmaatschappij en route koos die bij je past, kan de herinnering aan geannuleerde vluchten en uur in de wacht staan om aanpassingen te maken je tot nadenken stemmen. Door die moeilijkheden is de rol van Travel Management Company’s (TMC’s) duidelijker naar voren gekomen. Simone Buckley, vicepresident van EMEAmarketing bij Tripactions, vat de huidige situatie samen. ‘Reizen is ingewikkelder dan ooit’, zegt ze. ‘Vluchtschema’s zijn op het moment zo wisselvallig.’ Buckley zegt dat de dynamische inkomstenbeheersystemen van luchtvaartmaatschappijen betekenen dat als dingen veranderen, ze snél veranderen, en reizigers dus “de breedste hoeveelheid informatie en diepgang qua inhoud nodig hebben om te kunnen kiezen en beslissen”. ‘Het gaat niet alleen om de tarieven, al is het natuurlijk belangrijk een goede prijs te vinden. Het gaat ook om het kunnen wijzigen van het tarief. Je krijgt die informatie niet altijd als je rechtstreek naar de luchtvaartmaatschappij gaat, maar wel als je een reisbureau inschakelt.’ Mark Smith, algemeen directeur van Simplexity, is het daarmee eens. ‘Er zullen altijd goedkope deals online zijn, maar je ziet de waarde van een TMC als er dingen misgaan. Gedurende deze periode hebben we veel telefoontjes gehad van mensen die hun vlucht al hadden geboekt, tegen problemen aanliepen en dan zeiden: ‘We hadden graag via jullie geboekt’. We hebben toen gedaan wat we konden om hen alsnog te helpen. Hopelijk denken ze een volgende keer aan ons.’
businesstraveller.nl
Steve Banks, Hoofd marketing bij Agiito, iemand anders de reismogelijkheden te zegt: ‘In de afgelopen 20 maanden laten onderzoeken, of in ieder geval de hebben we nog nooit zo hard gewerkt informatie aan te leveren in een handig voor zo weinig. Of de juiste commerciële dashboard als een Online Boekingstool afspraken zijn gemaakt met sommige (OBT). Sommigen zullen misschien klanten is een andere vraag, maar zeggen dat het de lol wegneemt, omdat Covid heeft de behoefte aan een goede veel van ons genoten van het researchen reisagent meer dan ooit vergroot. Een en gemakshalve vergaten wat we hadden goed agent zal zijn klanten juist hebben kunnen of moeten doen op het gebied geïnformeerd en van werk. De pandemie heeft het een scheidsrechter 5 REDENEN OM VOOR EEN TMC TE KIEZEN echter complexer en tijdrovender zijn geweest gemaakt, en als dingen veranderen, ■ Er zeker van zijn dat de tussen feit en zorgvuldigheidsverplichtingen jegens is het niet echt een lachertje om fictie. We bleven medewerkers nagekomen wordt. een uur in de wacht te staan om dicht bij onze ■ Deskundige ondersteuning, zoals in contact te komen met een klanten en goede 24/7-hulplijnen om klanten uit ‘lastige situaties’ luchtvaartmaatschappij, om communicatie vervolgens op de 61e minuut te te halen. was belangrijk.’ horen dat de verbinding wordt ■ Toegang tot concurrerende vliegtickets en Communicatie hoteltarieven die de onafhankelijke reiziger niet verbroken. Ten tweede, als je lijkt inderdaad vlucht wordt geannuleerd, is kan boeken. er ook een kans dat de TMC van het ■ Transparantie en controle over hoeveel meer geluk heeft dan jij als het allergrootste organisaties aan reizen uitgeven. belang geweest. ■ Vermijden van de stress rond proberen - en gaat om het krijgen van een Reed en Mackay falen - om iemand bij de luchtvaartmaatschappij terugbetaling of tegoedbon. ‘Dezelfde ticketregels gelden als zegt dat het in 94 te pakken te krijgen. je het ticket via een TMC koopt, procent van de als wanneer je het zelf rechtstreeks bij gevallen proactief klanten heeft gebeld, de luchtvaartmaatschappij zou kopen’, voordat ze zelf belden met een probleem. zegt Smith. ‘Maar bij de vervoerders Gary Povey is Hoofd sales, zegt: ‘Mensen waar we een accountmanager hebben, willen meer zekerheid. We keken naar kunnen we veel meer doen om de klant een gemiddelde klanttijd van ongeveer 15 te helpen dan alleen het bellen van een minuten voor een offline boeking. Dat is nummer en in de wacht te staan. Je hoeft nu richting de 45 minuten.’ Steve Norris, zo niet te stressen om het bereiken van de directeur van Flight Center Travel Group, luchtvaartmaatschappij.’ onderkent dit. ‘We praten drie keer zoveel met mensen als vóór Covid, maar Het is ook een kwestie van het er is zoveel verwarring rond testregimes, kennen van de rechten van de klant. veranderende vergoedingen op de ‘Als een vlucht wordt geannuleerd, heb tarieven en op de achtergrond Brexit met je recht op een volledige terugbetaling’, visa.’ Zoals Norris het stelt: ‘Uiteindelijk voegt Smith toe. ‘Helaas bieden gaan er toch dingen mis, en ondanks dat je niet kan voorspellen wat, staat er dan luchtvaartmaatschappijen tegoedbonnen tenminste iemand klaar om het probleem aan of verplaatsen ze deze naar een op te lossen.’ andere dag, maar als deze worden geannuleerd, heb je wel gewoon recht op DE JUISTE PRIJS restitutie. Net als wanneer ze de tijden TMC’s rekenen natuurlijk een veranderen en de reistijd langer wordt vergoeding, en om te beoordelen of het dan een bepaalde tijd. Ook dan heb je inschakelen voor jou zinvol is, moet je recht op een volledige terugbetaling. We een aantal factoren afwegen. Bedenk kunnen sommige vluchten ook opnieuw allereest hoeveel tijd je bespaart door valideren voor dezelfde prijs, terwijl
MAART/APRIL 2022
15
TMC
klanten soms honderden euro’s wordt gerekend om dat te doen.’ Over het algemeen zeggen TMC’s dat ze voor veel vliegtickets een betere of meer gepaste prijs kunnen regelen, omdat ze vluchten en hotelkamers voor veel klanten inkopen, en dus betere tarieven kunnen bedingen. Norris zegt dat het vermogen van TMC’s om toegang te krijgen tot een ruime keuze aan vluchttarieven en informatie, garant staat voor een goede uiteindelijk deal voor de reiziger. ‘We proberen mensen het gemiddelde standaardtarief te tonen op de routes die ze willen, zodat ze meer overzicht krijgen. Met meer dan 20 miljard euro aan klantgeld te spenderen, kunnen we gebruikmaken van tarieven waarmee klanten uiteindelijk geld besparen.”
16
VEILIGHEID EN ZEKERHEID
vermijden, hoewel een aantal van hen zegt dat ze de routes voor reizigers zó kunnen plannen dat dat risico tot een minimum wordt beperkt. Reed en Mackay’s Povey zeggen: ‘Communicatie is belangrijk. Als het goed is weten we via de technologie dat een vlucht wordt geannuleerd, dus we hebben de informatie eerder. Dan kunnen we reizigers ’s nachts in een hotel plaatsen, omdat dat de enige optie is, óf er zijn vijf stoelen vrij op een andere vlucht en verzekeren we er daar een van, voordat de andere 350 andere passagier beseffen wat er is gebeurd. Of je vliegt via New York JFK en we kunnen zien dat de vlucht vertraagd is en klanten hun aansluitende vlucht gaan missen. Dan kunnen we contact opnemen met hun assistent en regelingen treffen en omboeken, en zo de meeste spanning van de situatie opvangen en wegnemen.’
‘Managementinformatie’ is een omvattende term voor alles van het consolideren van uitgaven tot zorgplicht, en die plicht, hoewel niet altijd belangrijk geweest, is dat met de huidige beperkingen en risico’s door Covid meer dan ooit. Een van de vele zorgen van reizigers is dat ze tijdens een reis positief testen en vervolgens mijlen van huis zijn, mogelijk in quarantaine. TMC’s kunnen je niet helpen om quarantaine te
Meestal gaan dingen niet fout als je achter je bureau zit met een laptop en een goede internetverbinding, maar juist als je een halfdode telefoon hebt met een fragmentarisch signaal, ’s avonds laat of ’s ochtends vroeg wanneer callcenters gesloten zijn. ‘Je hebt het reactieve en het proactieve’, zegt Agiito Banks. ‘Het reactieve zijn de vervolgacties na de annulering,
DE TOEKOMST VAN ZAKELIJKE REIZEN
dus het uitstippelen van een nieuwe route voor de reiziger of het zoeken van een hotelkamer voor de nacht. Contact opnemen met een luchtvaarmaatschappij kan op dit moment moeilijk zijn, zoals we allemaal weten. We kunnen ze een pragmatisch alternatief of keuze bieden.’ Veel van ons hebben de pogingen om luchtvaartmaatschappijen te bereiken opgegeven, elke manier om daadwerkelijk met een hulplijn te praten is kostbaar. Hebben TMC’s een speciale ‘hotline’? ‘Er zijn handelstelefoonlijnen’, zegt Banks. ‘En er zijn nog steeds de oude vertrouwde vertegenwoordigers van luchtvaartmaatschappijen, maar die zijn er steeds minder, dus je hebt steeds minder lijnen en minder mensen die een groter aantal agenten ondersteunen. We kunnen nog steeds veel informatie van het GDS-systeem krijgen, en zolang we de PNR (Passenger Name Record) bezitten is het ‘Luchtvaartabsoluut prima, dus we zeggen simpelweg: ‘Probeer het maatschappijen zijn niet meer uitgerust om niet zelf te doen, wij kunnen het sneller en beter, omdat grote hoeveelheden mensen de telefoonlijnen telefoontjes aan te gewoon overbelasten. Geen kunnen’ enkele luchtvaartmaatschappij is meer uitgerust om zulke grote hoeveelheden telefoongesprekken aan te nemen. Je kan je er razend om maken.’
De afgelopen twee jaar meldden veel headlines dat zakenreizen voor altijd zijn veranderd als gevolg van de pandemie, met veel bedrijven die zeiden dat ze in de toekomst minder zullen reizen. De TMC’s die we hebben gesproken maken onderscheid tussen grote bedrijven en kleine tot middelgrote ondernemingen (MKB). De eerste is langzamer om op vol volume te reizen, de laatste zijn nu klaar om te reizen. Steve Banks, commercieel directeur bij Agiito, zegt: ‘Veel reizen zijn vervangen door virtuele vergaderingen en elke organisatie moest voorzichtig omgaan met reizen, dus de beslissing en bereidheid om rond te reizen ligt nu bij het individu. Kleinere bedrijven komen sneller terug. Grote organisaties hebben risico-afdelingen en waar risico’s bestaan, doen ze er alles aan om dit te af te zwakken. Het grootste probleem dat we met Covid hebben gehad, is hoe je het risico kwantificeert, en merkreputatie wordt ook zeer serieus genomen, zodat bedrijven risicomijdend worden en het herstel van het reizen belemmeren.’Gary Povey, hoofd sales bij Reed and Mackay, zegt: ‘De grotere zakelijke klanten zullen langzamer zijn om het reisniveau terug te krijgen dat ze voorheen hadden. Het MKB is al op reis. Over het algemeen denk ik het 2025 zal zijn voordat we weer op dat niveau zijn, maar tegelijkertijd verwelkomen we ook nieuwe klanten die in de steek zijn gelaten door bestaande spelers.’
MAART/APRIL 2022
PSYCHOLOGIE De balans tussen technologie en een persoonlijk tintje wordt niet alleen bepaald door je budget, maar ook door de psychologie van de reizigers, stelt Norris. ‘Het eerste dat we zouden doen is kijken naar de reizigers en hun psychologie en die van het bedrijf. Als het een groot, traditioneel bedrijf is waarbij de veelvuldige reizigers technofoben zijn, zou het een complete mislukking zijn om te vragen om de eigen reizen te boeken en te beheren zonder veel ondersteuning.
businesstraveller.nl
TMC
Als het een startend bedrijf is met jonge mensen die alles via hun mobiele telefoon zouden consumeren, dan is dat een heel andere cultuur. ‘Dus hebben we technologie, zoals ons nieuwe reisboekings- en beheerplatform Melon.’
TECHNOLOGIE Alle TMC’s bieden een technologie en kunnen jou en de medereizigers binnen enkele dagen hun reis via een OBT laten boeken. Maar het niveau van ondersteuning dat je achter die technologie kunt verwachten, verschilt per bedrijf. ‘Veel mensen zeggen dat we een geweldige technologie hebben en we hebben mensen op standby voor als ze nodig zijn’, zegt Povey. ‘Maar voor ons is het andersom. We hebben onze technologie gebouwd rond de vereisten van onze consultants die omgaan met een aantal zeer complexe behoeften van klanten, dus het biedt informatie over eerdere reizen, zakelijke profielen en de goedkeuringsflow op één enkel scherm om hen te helpen de klanten te begrijpen. Wij geloven dat mensen een TMC willen gebruiken omdat ze behoefte hebben aan high-touch reisbeheer en bij ons hebben ze geruststelling dat ze spreken met een expert in een zeer complexe reiswereld, en dat was zelfs vóór Covid. We willen dat mensen productief zijn. Het allemaal een rendement op de investering oplevert. Dat kan een kosten- of tijdsbesparing zijn.’ Een andere benadering wordt gevolgd door Tripactions, waarvan Buckley zegt het meer een software-en-serviceaanbieding is. ‘We zijn technologisch bedreven en maken het je zo gemakkelijk mogelijk om het zelf te doen. Het platform bied je veel opties voor jouw reizen met volledige zichtbaarheid en prijsstelling, en het is net zo eenvoudig om te boeken via onze technologie als op de website van de luchtvaartmaatschappij zelf. Sinds recent kun je zelfs Miles & More-punten verdienen en inwisselen. Maar als er iets misgaat, kun je ons nog steeds om hulp vragen, zodat je die back-up hebt. Buckley zegt dat de focus op technologie betekent dat wanneer dingen snel veranderden tijdens Covid, de focus op het verbeteren van de technologie een groot voordeel was voor klanten. ‘Op een gegeven moment
businesstraveller.nl
BUSINESS TRAVEL TRENDS 2022 EVENWICHT Bedrijven heroverwegen de waarde van het sturen van werknemers op zakenreizen. Werknemers waarderen reizen vanwege de kansen die worden geboden door persoonlijke ontmoetingen met collega’s, klanten en zakenpartners, maar reisprogramma’s moeten zich aanpassen aan de nieuwe manieren van werken. DUURZAAMHEID Bedrijven houden zich bezig met duurzaamheid en reismanagers onderzoeken manieren om de ecologische voetafdruk van hun programma te verkleinen. Veel TMC’s zullen rapportagetools hebben om bedrijven te helpen nauwkeurig te rapporteren over de uitstoot van zakenreizen via de lucht, autoweg, hotels en rails. NIEUWE VERWACHTINGEN VAN WERKNEMERS De manier waarop we werken en reizen verandert snel. Bedrijven moeten het kantoorbeleid aanpassen aan de behoeften van digitale nomaden en hybride werknemers, en ze
stevig op de agenda voor personeelsrisicobeheer plaatsen. RISICOBEHEER Meer op afstand en hybride werken betekent dat bedrijven hun zorgplicht moeten uitbreiden naar werknemers wanneer ze niet op kantoor zijn; niet alleen als ze op zakenreis zijn. EEN GROTERE REEKS RISICO’S Nu reizen terugkeert, moeten risico’s zoals extreme weersomstandigheden, terrorisme en economische risico’s, worden afgewogen tegen de reisrisico’s van vandaag. CYBERVEILIGHEID Reismanagers moeten hun bedrijf en reizigers beschermen tegen actieve cyberbedreigingen. De eerste stap is het erkennen van cyberbeveiliging als een dagelijks risico tijdens het reizen en de verantwoordelijkheid te nemen en dat aan te pakken, inclusief het bieden van de juiste beveiligingstraining en instructie rondom voorzorgsmaatregelen te
hadden we net zoveel ontwikkelaars in het bedrijf als reisbureaus, omdat ontwikkelaars dingen kunnen veranderen, en we in één weekend Sherpa (dat de Covid-regels en -voorschriften toont) hebben geïntegreerd en het dashboard hebben gemaakt met wat er over de hele wereld speelde. We houden nauwlettend in de gaten wat er aan de voorkant
nemen bij het maken van een zakenreis. GLOBALISATIE-RESET Politieke onrust, veranderende consumentenwaarden, kosten en suply chainkwesties dwingen ons tot het opnieuw analyseren van de globalisering. Bedrijven verschuiven van een geconsolideerde naar een meer gediversifieerde benadering van aanbod, productie en consumptie, en zoeken naar manieren om de productie dichter bij het punt van consumptie te brengen. Als gevolg hiervan kunnen zakenreispatronen verschuiven. FINTECH Betalingen en onkosten kunnen tijdrovend zijn, dus het gebruik van op fintech gebaseerde oplossingen kan helpen bij het vereenvoudigen, digitaliseren en automatiseren.
Overgenomen uit het rapport ‘Business Travel Trends 2022’ van BCD Travel
(van het technologieplatform) gebeurt en zorgen ervoor dat we daar technologisch gezien mee om kunnen gaan. We hebben in 2020-2021 ongeveer 80 nieuwe producten of productverbeteringen ontwikkeld over een periode van 12 maanden.’ Simplexity’s Smith zegt dat de technologie in het verleden misschien een reden was om een grotere TMC
MAART/APRIL 2022
17
TMC
te overwegen, maar dat is nu niet meer het geval. ‘Kleinere TMC’s hebben dezelfde tools als de grote TMC’s.’ ‘Ik heb dezelfde online boekingstool (POBT) als zij, met het mobiele berichtenverkeer ook hetzelfde als de grote TMC’s. Het is niet de technologie die het verschil in grootte maakt, het is de grootte van de bedrijfsaccounts. Als een enorm bedrijf naar je toekomt en vraagt of je geïnteresseerd ben in het regelen van hun reizen, dan weet je dat je veel mensen nodig hebt om dat account te onderhouden. Je kunt tot op zekere hoogte op technologie vertrouwen, maar als de technologie misgaat, heb je veel mensen en middelen nodig om al die reizigers te dekken.’
18
Reed en Mackay’s Povey is het daarmee eens. ‘Je hebt de toegang tot technologie, maar ook de toegang tot deskundigheid’, zegt hij. ‘We kunnen je helpen de juiste beslissingen te nemen, en als je boekt of organiseert voor anderen in je organisatie, waaronder het ontwerp van het beleid, nacontrole en pre-trip goedkeuring, die na Covid veel meer overwegingen omvat. Dan is er nog de zorgplicht, de managementinformatie over de reizen, duurzaamheid en CO2-rapportage, peer-to-peer benchmarking, waar je zou moeten zijn op basis van de grootte van het bedrijf en dat is iets dat je niet kunt weten zonder de bredere informatie - wat zijn jouw doelen in het bedrijf: betalingen, financiering, HR, facturatie, toegang tot onderhandelde inhoud tegen een prijsverlaging, en een vermindering van contractbeheer. Goedkopere vliegtickets zijn vaak inflexibel, en hoe verder je boekt, hoe groter de kans dat je je plannen moet veranderen.’
VERGADERINGEN EN EVENEMENTEN Alle TMC’s zeggen dat ze een toenemende vraag zien naar vergaderingen en evenementen, wat misschien vreemd lijkt, aangezien we nu twee jaar met Covid leven. Buckley zegt dat het ‘distributed workforce’-model van mensen die thuis of op een hybride manier werken, betekent dat teams bij elkaar moeten komen, en toch niet zomaar door de gang kunnen lopen om een vergaderruimte te gebruiken. In die omstandigheden kunnen TMC’s je met alles
MAART/APRIL 2022
‘Alle TMC’s zeggen
agenten met één nummer helpen, van het vinden van dat ze een toename dat aan passagiers werd locaties, het identificeren van zien in de vraag verstrekt zodat ze konden de beste locatie en eenvoudige bellen wanneer routes niet dingen rond het contracteren naar meetings en meer mogelijk waren. ‘Veel als er een reële mogelijkheid events’ van deze mensen kenden hun is dat er iets verandert. Povey opties niet’, zegt hij. ‘Sommige zegt bijvoorbeeld: ‘Voor reizigers zaten al twee of grotere vergaderingen zijn drie dagen op luchthavens er mogelijke verplichtingen, dus welke en wij konden ze zeggen: voorwaarden wil je in een locatiecontract als een week voor “Als we je op die en die manier het evenement 50 procent van boeken, kunnen we je naar huis de afgevaardigden niet kunnen brengen”. Na afloop kregen we heel wat kome. Heb je dan het recht om telefoontjes en mooie berichten op onze te annuleren?’ Facebookpagina’s waarin stond hoeveel we hen hadden geholpen. En daarom houden we van wat we doen. Wij zijn expert in het vinden van DE WAARDE LATEN ZIEN oplossingen om mensen thuis te krijgen of waar Alle TMC’s hebben verhalen over hoe ze de ze heen moeten. En zelfs als slechts een van die afgelopen twee jaar hun klanten (en soms mensen later terugkomt en zegt: ‘Ik weet nog zelfs geen eigen klanten) hebben geholpen. dat je me hielp, nu wil ik een reis boeken’, is het Smith zegt dat Simplexity deel uitmaakte van allemaal waard.’ BT de Focus Travel-groep - een collectieve groep
VERGADERINGEN EN EVENEMENTEN PASSEN ZICH AAN Bedrijven zijn op zoek naar nieuwe manieren om werknemers bij elkaar te brengen, en hotels hebben zich snel aangepast. De Vere heeft onlangs Smart Base geïntroduceerd, dat een selectie van locaties biedt waar degenen die een pauze nodig hebben van het thuiswerken een werkruimte kunnen opzetten en persoonlijke vergaderingen, evenementen of trainingssessies kunnen organiseren, terwijl ze tegelijkertijd kunnen genieten van een nieuwe omgeving of zelfs toeristische activiteiten. Of de locatie nu is gekozen omdat deze op gelijke afstand ligt tussen gedistribueerde werkteams, of gewoon in een gebied dat toegang biedt tot het platteland, de service is beschikbaar op alle locaties. Door gebruik te maken van technologie, stelt een Smart Connections-vergaderingspakket teams in staat zowel persoonlijk als virtueel met elkaar in contact te komen, door bijvoorbeeld Zoom-videobellen naar virtuele vergaderingen met meerdere kamers, zodat teams elkaar persoonlijk kunnen ontmoeten bij de accommodatie terwijl ze communiceren met degenen die niet fysiek aanwezig kunnen zijn. Boeken is eenvoudig met een live boekingsservice voor de kamers via een geïntegreerd cloudgebaseerd boekingsplatform voor vergaderingen en evenementen op de De Vere-website, mogelijk gemaakt door MeetingPackage.
businesstraveller.nl
INTERVIEW
‘HET LOOPT VEEL BETER DAN IK HAD VERWACHT’ Oppenheim Travel startte in 1973 en groeide uit van een klein bedrijf tot een stabiele reisorganisatie met de focus volledig op Israël, Jordanië en Egypte. Welke doelgroep bedienen jullie vooral, en welke groep zie je nu het meest? ‘Ons klantenbestand bestaat uit veel repeaters en mensen waarvan de (groot)ouders reeds bij ons boekten. Het zijn veel stellen, vanwege ons segment vaak van gemiddelde leeftijd of wat ouder, maar tot mijn verbazing ook veel gezinnen. Op dit moment merken we ook dat er meer belangstelling is voor het net iets hogere segment. Veel focus op luxe en onderscheidende kwaliteitsreizen, welke desgewenst op maat kunnen worden aangepast.”
Werknemers werken er al 25 tot 35 jaar en behoren naar naamgever Steven Oppenheim’s eigen zeggen ‘praktisch tot de inboedel’. Hoe kwam de specialist de coronatijd door en waar ligt dit jaar de focus? Business Traveller spreekt met Steven Oppenheim. Hoe is het Oppenheim Travel de afgelopen tijd vergaan? ‘Alle drie de landen waren om te huilen de afgelopen twee jaar, maar we hebben door onze reserves en de staatssteun de crisis van de afgelopen tijd gemakkelijk kunnen doorstaan. Niemand is gelukkig ontslagen en wij hebben veel knowhow in huis. Op dit moment hebben we het weer druk!’
Waarin maken jullie het onderscheid? ‘Ter plaatse bieden we altijd uitstekende service. Wij hebben een onderscheidend product dat bijna niemand heeft omdat het bijzonder lastig is om te boeken: we beginnen met een rechtstreekse vlucht naar Egypte. Dat is totaal ongebruikelijk en daar hebben we speciale regelingen en tarieven voor. Voor zover ik weet zijn we daarmee de enige. Op die manier ga je heen en terug met Egypt Air, en kun je ook gebruikmaken van hun doorverbindingen. Bij aankomst word je in de watten gelegd en de auto’s zijn van hoge kwaliteit, met geselecteerde chauffeurs en gidsen en alles erbij. Ook op een nijlcruise heb je je eigen gids.’
Hoe is de stand van zaken met reizen naar de regio? ‘Na twee jaar bijna stilstand loopt het sinds een paar weken weer als een trein. Vooral Jordanië en Egypte lopen zelfs heel goed. Die laatste twee landen zijn weer helemaal open en voor Israël moet je vooralsnog getest worden.’ Gaat het daarmee weer een beetje richting het niveau van 2019? ‘Dat niveau hopen we volgend jaar weer te bereiken, want laten we reëel zijn: we zijn pas weer een paar weken echt aan het werk. Het loopt veel beter dan ik had verwacht, maar ik kan die vraag over enkele maanden beter beantwoorden.’ Wat zijn op dit moment de meest populaire bestemmingen? ‘We boeken ontzettend veel Egypte. Er blijkt gewoon behoefte te zijn aan een net wat betere reis. Een goede prijskwaliteitverhouding, maar in het wat hogere segment. De meest geboekte reizen zijn nu dan ook Egypte-rondreizen, zoals bijvoorbeeld de Nefertiti-rondreis, met privégids en -chauffeur, inclusief een luxe Nijlcruise en met verlenging aan de Rode Zee.’
businesstraveller.nl
BOVEN: Steven Oppenheim
Zijn er naast erkende klassiekers ook relatieve ‘noviteiten’ die het bezoeken waard zijn? ‘Zeker het museum in Caïro. Het wereldberoemde museum, dat meermaals op het journaal was, gaat dit jaar open, en zal een groot aantal bezoekers trekken. Caïro is gewoon een ontzettend interessante stad en ik merk aan de reacties van de mensen die terug zijn dat ze het geweldig hebben gevonden om een paar dagen in de hoofdstad door te brengen. Mooie hotels ook!’
MAART/APRIL 2022
19
WATC H E S
DUBAI DENDERT DOOR! 20
Zelfs fervent Dubai-gangers zullen het erkennen: de wereldstad is nog altijd in voortdurende ontwikkeling. Het wow-effect blijft groeien...
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
DUBAI
TEKST TIJN KRAMER
H
et Olympisch motto ‘Citius, Altius, Fortius’ zou de slogan van het emiraat kunnen zijn: sneller, sterker, hoger. Business Traveller bekijkt de laatste stand van zaken in 14 tips.
1. DE NIEUWE MAGNEET: HET MUSEUM VOOR DE TOEKOMST
Bilbao heeft het Guggenheim, Londen de Tate en Mexico City het al even schitterende Soumaya Museum. Maar een nieuw lid van de club van adembenemend mooie musea is het recent geopende Museum of The Future (MOTF) in Dubai. Dat heet een eyecatcher. Het museum heeft een Het Museum thema dat heel goed bij het of the Future emiraat past, namelijk de toekomst. Het neemt een behoort tot de prominente plaats in langs mooiste ter de snelweg van de stad, wereld... Sheikh Zayed Road. Het gebouw stond er natuurlijk al een tijdje, alleen was het nog niet open. Dat is nu veranderd. Maar laten we eerst naar de buitenkant kijken. Het Museum van de Toekomst is ontworpen als een asymmetrische torus bekleed met staal en glas en is door National Geographic erkend als een van de veertien mooiste musea ter wereld. Het is een eer voor architect Shaun Killa, hij wilde dat de structuur de toekomstvisie van Dubai zou vertegenwoordigen. Wat kan je binnen verwachten? Een toegangspoort tot de wereld over 50 jaar, dat met baanbrekende ontwikkeling zal bijdragen aan een betere mensheid en een sterkere wereldeconomie door te laten zien hoe oplossingen van de volgende generatie - waarin alles is verwerkt, van kunstmatige intelligentie tot augmented reality - ons leven kunnen verbeteren. Bezoekers krijgen de kans om deel te nemen aan deze baanbrekende technologie. Elke verdieping van het museum is ontworpen als een
businesstraveller.nl
uitgebreide, interactieve filmset, tot leven gebracht door deskundige vertellers, technologen en visionaire kunstenaars. Onderwerpen die centraal staan, zijn onder meer de toekomst van ruimtevaart en leven, klimaatverandering en ecologie, gezondheid, welzijn en spiritualiteit. museumofthefuture.ae/en
2. THE COOL PLACE TO STAY: 25HOURS HOTEL
Het 25hours-hotel is nieuw en staat tegenover het Museum van de Toekomst. Het is niet een typisch zakenhotel, integendeel zelfs. Het is een verfrissend trendy hotel, maar wel een met een vijfsterrenkwalificatie en dus service. Het 25hours is een ode aan de regio en de geschiedenis daarvan wordt weerspiegeld door het hele ontwerp van het hotel. Gelegen naast het Dubai World Trade Centre en met uitzicht op de Emirates Towers en het Museum van de Toekomst, ligt het hotel ook zeer dicht bij het Dubai International Finance Centre (DIFC), op een kwartier rijden van het La Merstrand en vijf minuten rijden van de Dubai Mall. De 434 kamers en suites hebben een bedoeïenen-, glamping- en boerderij-interieur, terwijl de Artist Village-suites perfect zijn voor wie op zoek is naar meer ruimte. Alle kamers en suites hebben lokale invloeden, met eigenzinnige ontwerpelementen, zoals hangmatten, dubbele regendouches, baden op pootjes, Schindelhauerfietsen, analoge telefoons en nog veel meer. Het hotel heeft indrukwekkende restaurants en bars, die gasten meenemen op een culinaire reis rond de wereld, zoals het heerlijke Tandoor Tina voor een speels gecombineerde Britse en Noord-Indiase keuken, de populaire Berlijnse rooftopbar Monkey Bar, en de binnenkort te openen Ernst Biergarten & Wirtshaus. Ook komt er een Libanees restaurant. Er zijn ook volledig ingerichte vergader- en evenementenruimtes en een co-workingruimte. De ontvangst is al geweldig. De lobby
MAART/APRIL 2022
21
→
DUBAI
→
van 25hours heeft een Fountain of Tales-bibliotheek met duizenden boeken. De zesde verdieping is met zijn mooie zwembad op het dak een ware traktatie. Voor degenen die zin hebben om een stukje te rijden zonder echt een auto te huren: gasten kunnen de omgeving verkennen tijdens een gratis proefrit (max. 4 uur) op vier wielen dankzij de samenwerking met MINI. Het 25hours is luxe, supermooi en bijzonder charmant. Een oase van coolness in het enorme aanbod van hotels in Dubai. 25hours-hotels.com/ en/hotels/dubai/one-central
3. WOW. HELIKOPTER TOUR
22
Dubai is vanaf de grond al indrukwekkend, om nog maar te zwijgen over de vele uitkijkpunten op grote hoogte die er te vinden zijn. Maar voor de ultieme blik op het emiraat gaat niets boven een ritje in een helikopter. Zo’n tour in de lucht, startend vanaf 12 minuten, is een ervaring om niet snel te vergeten. Langs de Palm, met uitzicht over de Burj al Arab en in de buurt van de Burj Khalifa. Ga je langer, dan zie je meer en is er uiteraard ook maatwerk te regelen of een privévlucht te boeken. Dubai wordt gerangschikt als een van de top vijf helikopterspots ter wereld. falconhelitours.com
4. ZWEMMEN IN DE WOLKEN
Je hebt zwembaden, je hebt indrukwekkende infinity-pools, én je hebt het Aura Sky-zwembad. Een 360 graden-infinty-pool op 200 meter hoogte. In hetzelfde gebouw als The View, maar wij vinden dit een leukere manier om van het uitzicht te genieten. Reserveer en betaal (ver) vooruit, want het is een bijzonder populaire plek om vanaf je bedje met uitzicht te genieten, gepaard met een kleurrijke cocktail of een mooi glas wijn. De eigen ingang is te vinden in het St. Regis Hotel en het kan ook gebruikt worden als eventlocatie. auraskypool.com
5. KIJKJE IN HET VERLEDEN
We hebben een speciaal plekje in ons hart voor het nieuwe Shindaga Museum. Keer terug naar de oude tradities en het leven gaat veel
MAART/APRIL 2022
langzamer. Het Al Shindagha Museum is een mooie multimedia-ervaring die de bezoeker meer vertelt over het rijke verleden van Dubai. Erg leuk is het Perfume House waar je meer leert over typische geuren van de plek, zoals Amber en Oudh. Een vriendelijke gids vertelt je meer en beantwoordt al je vragen. Een klein maar fijn museum.
6. LEKKEN LUNCHEN
Aan trendy eettentjes of toprestaurants met een wereldkeuken geen gebrek in Dubai, maar een klassieker (in 1997 geopend) is het Arabian Teahouse. Ondanks de naam is het een echt restaurant met een lokale Arabische cuisine en de heerlijkheden die we kennen uit Libanon. Alles wordt vers voor je ogen bereid in een halfopen keuken, het is schappelijk geprijsd en bovenal heerlijk. Zoals veel plekken die niet behoren tot een hotel serveert het geen alcohol, maar wel heerlijke verse sappen (lime en mint). Het eten is regionaal (bijvoorbeeld laham machboos; lam met rijst en specerijen uit de Golfregio) of Libanees (falafel, labneh, et cetera). De lokale bevolking is er dol op. En wij ook. Want ons betreft een verplichte stop voor lunch. arabianteahouse.com/
7. BEKENDE NAAM
Een van de nieuwe en leuke, en zeer goede kwaliteitshotels is Sofitel The Obelisk. Een uitstekend zakelijk hotel met een wat opmerkelijk Egyptisch thema, maar dat vinden we terug in de hele buurt. De kamers zijn in ieder geval uitstekend en het beschikt
VAN BOVEN NAAR BENEDEN: Helikopter; Arabian Teahouse.
over een prachtige rooftopbar. Het zwembadgedeelte is zeer groot en aangenaam. Maar biedt bovenal een van onze favoriete restaurants in Dubai: Taiko! Maar kennen we dat niet ergens van? Jazeker, Taiko is tevens het kwaliteitsrestaurant van het Amsterdamse Conservatoriumhotel van chef Schilo van Coevorden. Daar hebben we al eerder over geschreven en met heel veel lof. En aangezien elke topchef ook graag in Dubai wil zijn (en dat zijn er nogal wat inmiddels) kon Taiko niet achterblijven. Zie daar dus het ontstaan van Taiko Dubai. Het is eveneens een prachtige spot met een ietwat andere kaart dan in Amsterdam, maar naast heerlijk Aziatisch is de fusion van Arabisch ook prachtig uitgevoerd. We proeven Gyoza met Arabisch lam en, komt ie, Wagyu Shawarma. Top. sofitel-dubaitheobelisk.com/
8. ACTIE OP HET WATER
Plezier op het water? Jetski’s vind je overal en er zijn ook speedboten te
businesstraveller.nl
DUBAI
huren. Maar ook erg leuk is het aanbod van OdySea, voor een jetski-achtige snelle bootrit op het water om al die beroemde bezienswaardigheden te zien. Bereik snelheden van 50 km/u op deze leuke, wendbare en snelle boten. Een leuk alternatief voor sightseeing in Dubai, aangezien je kunt stoppen bij beroemde bezienswaardigheden, zoals Burj Al Arab en Ain Dubai. Met verschillende tours om uit te kiezen. Fun. https://www.hero-dubai.com/
te midden van de drukte van de Dubai Mall met wisselende expo’s. infinitylumieres.com/
11. ADVIES VAN EEN KENNER
Deze tips krijg je van een vaste gast. Matthieu Hastman is Sales Executive bij Emirates en is dus vaak in de thuishaven van de beroemde airline. Zijn tips? The View (een nieuwe attractie midden op de Palm) en Ain Dubai (het reuzenrad). En bezoek ‘s avonds The Pointe op de Palm. Of loop vanaf The Walk naar Ain Dubai, een leuke wandeling in de avond. Een mooi plekje voor een drankje is de Pure Sky lounge & Dining (de Hilton rooftopbar) of Level 43 Sky Lounge (Four Points). www.emirates.com
9. WOESTIJNAVONTUUR
Natuurlijk ga je in Dubai een dagje de woestijn in. Zoals de Platinum Heritage Experience met authentieke Land Rovers en een gezellige avond onder de sterren. Ervaar de woestijn als nooit tevoren. Een gids neemt je mee op een natuursafari door de Dubai Desert Conservation Drive en vertelt van alles over de woestijnfauna en -flora en hoe de bedoeïenen leefden. Geniet van een prachtige Arabische zonsondergang, terwijl je naar een valkerijvoorstelling kijkt. En sluit af met een emirati-diner en, als je wil, een aromatische shisha. Een uitstekende excursie, even uit de drukte. platinumheritage.com/heritage-safari
12. OPENLUCHT HOTSPOTS La
We proeven Gyoza met Arabisch lam en Wagyu Shawarma...
10. VINCENT, BEN JIJ DAT?
In de befaamde Dubai Mall is nu ook een digitaal kunstmuseum gevestigd. Infinity des Lumières is de naam. We kennen deze interactieve kunstmusea inmiddels uit vele plekken in de wereld, onder meer Parijs, dus Dubai kon niet achterblijven. Het is een mooi, artistiek, digitaal uurtje
businesstraveller.nl
BENEDEN: MOTF
Mer, JBR The Walk, de jachthaven. Onthoud deze namen. Veel plezier... buiten! Als het seizoen er goed voor is natuurlijk. Het zijn de nieuwe hotspots van Dubai voor de momenten dat het weer aangenaam is en niet te heet, zoals in de zomermaanden. Je kunt heerlijk terrasjes pakken, een beetje outdoor shoppen, lekker op het strand liggen, rondhangen in de zeer hippe beachclubs en ga zo maar door.
13. ANALYSE: HET SUCCES VAN DUBAI
Het zal de meesten niet zijn ontgaan: Dubai is een succesverhaal. De bestemming is steeds in het nieuws. Of het nu over EXPO 2020 of over bezoekende BN’ers gaat. Ook wordt er steeds vaker door eigen omgeving een reisje voor werk en/of plezier geboekt. Ook ten tijde van de pandemie. De achtergronden van het recente succes: Dubai verwelkomde 7,28 miljoen internationale, overnachtende bezoekers tussen januari en december 2021, wat neerkomt op een groei van 32 procent op jaarbasis, een mijlpaal in het wereldwijde herstel van het toerisme. Volgens de laatste
gegevens, gepubliceerd door Dubai’s Department of Economy and Tourism (DET), overtrof het internationale bezoek aan de stad 3,4 miljoen bezoekers in het vierde kwartaal van 2021, wat neerkwam op 74 procent van de totale pre-pandemische toeristenaankomsten van Q4 2019. Ter ondersteuning van het streven van de stad om elke wereldreiziger altijd iets nieuws, unieks en van wereldklasse te bieden, werden in 2021 verdere stappen gezet in het verbreden van de aantrekkingskracht van Dubai op een breed spectrum van bezoekers met de opening van nieuwe attracties en vrijetijdsbestemmingen. Ain Dubai, Deep Dive Dubai, Hatta Dome Park en The View at The Palm, om er maar een paar te noemen, terwijl de stad voortbouwt op de pijlers van de bestemming - van cultuur tot keuken, entertainment, buitenavonturen tot strandactiviteiten, gezinsgerichte ervaringen tot winkelen - en kansen benut door iconische festivals en evenementen, zoals het Dubai Shopping Festival, Dubai Summer Surprises, Dubai Fitness Challenge, Gulfood, ATM en Gitex om de bezoekersaantallen van vakantiegangers en zakenreizigers te vergroten.
14. DE TOEKOMST VAN DUBAI?
Ontzettend ambitieus, zoals altijd. Het streven om van Dubai de stad van de toekomst te maken, ligt vast in het het Dubai 2040 Urban Master Plan, dat tot doel heeft het aanbod van het emiraat uit te breiden en een vernieuwde focus te leggen op het verbeteren van de levenskwaliteit voor inwoners en bezoekers van de stad, terwijl het Dubai’s aanbod verder wordt geconsolideerd met de reputatie als een wereldwijde bestemming voor zaken, investeringen en toerisme. Met andere woorden: Dubai dendert door. Ook morgen, overmorgen en ver daarna. Meer weten over Dubai, het laatste aanbod, andere leuke activiteiten en wat al niet meer: visitdubai.com. Een andere uitstekende site, met vooral leuke eeten uitgaantips is timeoutdubai.com.
MAART/APRIL 2022
23
DOHA
Culinair Doha We gaan… naar het WK voetbal, natuurlijk. Maar we beginnen met de fijnste restaurants die Doha te bieden heeft en binnenkort haar deuren openen.
24
Ga mee op reis door de Libanese keuken...
FOTO: Le Royal Méridien Doha, Yedi Terrace
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
DOHA
In de woorden van Berthold Trenkel, Chief Operating Officer van Qatar Tourism, klinkt het: ‘Lekker eten is een integraal onderdeel van elke reis en in Qatar hebben fijnproevers het voor het kiezen als het gaat om uiteten gaan. Met inwoners uit meer dan 100 landen, weerspiegelen de eetgelegenheden hier echt onze multiculturele samenleving. Van de straten van Italië en de bergen van Turkije, tot de kusten van Griekenland en de steden van Japan, we zijn enthousiast om te zien dat dit jaar nog meer keukens van over de hele wereld hun weg naar Qatar zullen vinden.’ Dus voor degenen die op zoek zijn naar de meest sensationele nieuwe culinaire hotspots, heeft Qatar Tourism een aantal van de meest verrukkelijke restaurants op een rijtje gezet om naar uit te kijken in 2022. 1. ADRIFT Ami by David Myers (tweede kwartaal 2022) David Myers wil de rustieke charme van de Provence tot leven brengen en gebruikt daarvoor zijn Michelin-status om een culinaire reis op hoog niveau te serveren. In ADRIFT Ami wordt een farm-to-table-filosofie omarmd en krijgen bezoekers prachtige gerechten voorgeschoteld die op ZuidFrankrijk zijn geïnspireerd. 2. Yedi Terrace (tweede kwartaal 2022) Le Royal Méridien Doha brengt de rijke geschiedenis van Turkije, gecombineerd met de levendigheid van het moderne deel van het land, van de in Izmir geboren chef-kok Esat Akyildiz. Het restaurant aan het zwembad biedt een warme sfeer, relaxte beachhouse-vibes en authentieke Anatolische gerechten uit de zeven regio’s van Turkije.
en bijpassende drankjes. Meeslepend entertainment zal worden verzorgd door krachtige dj’s en unieke feestconcepten. 6. The Score (tweede kwartaal 2022) Deze trendy gastro- en sportbar in het Pullman Doha West Bay serveert eigentijdse Amerikaanse gerechten. Op het menu staan traditionele favorieten zoals de ‘Massive Beef Rib Burger’ en het dessert ‘Any Given Sunday’, geserveerd met livevertoning van belangrijke sportevenementen. 7. SUSHISAMBA (derde kwartaal 2022) SUSHISAMBA, bekend om zijn Japanse, Braziliaanse en Peruaanse keuken, komt naar Qatar. Gelegen in het nieuwe Waldorf Astoria in Qatar Entertainment City, is de uitgebreide eetgelegenheid aan het strand de vijfde SUSHISAMBA in de wereld, met een gevarieerd menu. 8. OCTA (derde kwartaal 2022) Octa is geïnspireerd door zeedieren en zit vol smaak, leven en kleur. Het trendy, verfijnde en exclusieve restaurant zal heerlijke zeevruchten serveren, met livemuziek en de klanken van de coolste dj’s, gevestigd in Hilton Salwa Beach Resort & Villas.
25
9. Beef Bar Doha (TBC 2022) Riccardo Giraudi brengt de Beef Bar met verrukkelijke gerechten naar de kust van de stad, in het hart van de wijk Lusail Marina, vlak bij de blues van de Arabische Golf.
3. Chotto Matte (april 2022) Chotto Matte, oorspronkelijk gelanceerd in Londen, met vestigingen over de hele wereld, brengt een van de belangrijkere uitingen van de Nikkei-keuken naar Qatar. Het restaurant komt van restauranthouder Kurt Zdesar en opent in The St. Regis Marsa Arabia Island, The Pearl Qatar. 4. Babel (mei 2022) Babel neemt zijn gasten mee op een unieke reis van de bekroonde Libanese keuken, waarbij combinaties van traditionele ingrediënten worden verkend, een weerspiegeling van alles wat Libanon te bieden heeft. Bij Babel wordt eten een gemeenschappelijke taal, waarbij verfijnde recepten worden samengebracht die opnieuw zijn ontwikkeld om een progressieve keuken te bieden. 5. KAIA (tweede kwartaal 2022) KAIA is een boetiekhotel in het Hilton Salwa Beach Resort & Villas en biedt een Aziatisch-Pacifisch geïnspireerde keuken en een zorgvuldig samengesteld menu van eersteklasgerechten
businesstraveller.nl
FOTO: Qetaifan Projects, AZURE Beach Club
10. AZURE Beach Club (nog te bevestigen 2022) Bezoekers zullen verrukt zijn van Qatars coolste nieuwe beachclub in de stad, waar gasten kunnen genieten van zon, zee en zand. Het is gelegen op het toekomstige Qetaifan Island, Qatars eerste entertainmenteiland met uitzicht op de prachtige wateren van de Arabische Golf. AZURE Beach Club zal in 2022 de plek zijn om gezien te worden in Qatar.
MAART/APRIL 2022
WATC H E S
HET MASTERPLAN VAN SAOEDI-ARABIË Saoedi-Arabië maakt zich klaar om de wereld te laten zien wat het te bieden heeft. 26
TEKST TIJN KRAMER
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
H
et is je misschien al opgevallen, of misschien niet door de pandemie. Maar er is een ‘new kid on the block’ in het toerisme. Welnu, nieuw? Het biedt eeuwenoude cultuur en kunst, bergen en zee. En het land heeft zeer ambitieuze plannen met diepe zakken om het te ondersteunen. We hebben het over Saoedi-Arabië. Vrij onverwacht, misschien controversieel, maar toch op weg naar een betere toekomst. Zijn enorme ‘Vision 2030’ zorgt voor een ‘nieuw’ land en zeker een zeer interessante bestemming om toeristisch en zakelijk te bezoeken. Er waait een wind van verandering in het reizen... Laten we beginnen bij het begin, toen Vision 2030 zo’n vijf jaar geleden werd gepresenteerd door een van de hoogste autoriteiten. In de woorden van kroonprins prins Mohammed bin Salman bin Abdulaziz: ‘Het is mij een genoegen om de visie van Saoedi-Arabië voor de toekomst te presenteren. Het is een ambitieuze, maar haalbare blauwdruk, die onze langetermijndoelen en -verwachtingen uitdrukt en de sterke punten en capaciteiten van ons land weerspiegelt. Alle succesverhalen beginnen met een visie en succesvolle visies zijn gebaseerd op sterke pijlers.’
27
TOERISTISCHE KRACHTPATSER Het is zeker niet alleen een toeristisch masterplan, maar ook een ‘state of the union’ voor een nieuwe toekomst. Wie alles wil weten, kan terecht op vision2030.gov.sa. Niet bepaald een A4’tje, het is maar liefst 80 pagina’s dik aan uitgeschreven plannen. Maar hoe zit het met het toerisme? Is het ooit bijna volledig gesloten land een toeristische krachtpatser voor de toekomst? Had je dit 10 jaar geleden gevraagd, dan
businesstraveller.nl
MAART/APRIL 2022
→
SAUDI-ARABIË
→
zouden mensen je voor gek hebben verklaard. Die dagen zijn voorbij. In de ‘visie’ zijn er delen van het land die (opnieuw) zijn ingericht voor alle vormen van toerisme.
DUURZAAMHEID Allereerst de rode zee. In de Vision 2030: ‘Het Rode Zee-project is ‘s werelds meest ambitieuze en opwindende toerisme- en gastvrijheidsproject: een luxebestemming gecreëerd rond een van ‘s werelds laatste verborgen natuurlijke schatten. Het project beslaat meer dan 28.000 km2 ongerept land en water en omvat een enorme archipel van meer dan 90 eilanden. Het land zal nieuwe normen stellen op het gebied van toerisme en duurzame ontwikkelingen, waarbij unieke reiservaringen en onvergetelijke herinneringen worden gecreëerd. Met duurzaamheid als kern, legt ondersteunende infrastructuur de nadruk op duurzame energie en waterbesparing en hergebruik. De bestemming biedt ook bergcanyons, slapende vulkanen en oude cultuuren erfgoedsites. Het Red Sea-project omvat hotels, woningen, recreatiefaciliteiten en amusementsondernemingen.
MAART/APRIL 2022
Dan is er nog de noordwestkust AMAALA, gelegen aan de noordwestkust van Saoedi-Arabië, ‘ontworpen om te evolueren en het allerbeste in reizen te verbeteren’. AMAALA is, volgens haar eigen website, ‘een voortreffelijke, luxe toeristische bestemming die wordt ontwikkeld langs de noordwestelijke kust van de Rode Zee van SaoediArabië, en bedoeld is om transformatieve persoonlijke reizen te organiseren. AMAALA omvat een geïntegreerde benadering van gezondheid en welzijn en is gecentreerd rond drie belangrijke pijlers: welzijn en sport; kunst en cultuur en zee, zon en lifestyle.’
BERGEN En dan zijn er nog de bergen, nogal een mooi verkoopargument. ‘In de Asir-regio, de thuisbasis van de hoogste top van Saoedi-Arabië op 3.015 meter boven de zeespiegel, biedt het bergachtige gebied van Soudah het hele jaar door koele temperaturen en is het een populaire bestemming voor de binnenlandse toeristenmarkt. Met uitgestrekte valleien, spannende wandelpaden en het serene uitzicht op bergen genesteld tussen verfrissende wolken, zal Soudah Development de
Het plan is 100 miljoen bezoekers in het jaar 2030
kenmerkende natuurlijke hulpbronnen van de regio beschermen en het unieke culturele erfgoed vieren om een bestemming te creëren die zowel lokale als internationale aantrekkingskracht heeft.
Maar dit zijn natuurlijk de woorden van de architecten van het masterplan. Hoe zit het met de rest van de wereld? Die reageert langzaam, maar neemt het land als toekomstige speler op de markt steeds serieuzer. Maar het zal tijd nodig hebben, simpelweg omdat de ‘When in Rome, do as the Romans do’ (nog) niet niet te verplaatsen is naar dit koninkrijk in het Midden-Oosten. In de ogen van veel bezoekers zullen lokale wetten en tradities de ambitieuze transformatie toch enigzins moeten volgen. Zal het? De tijd zal het leren, het kan juist toerisme aanwakkeren. Maar er hangt zeker wel verandering in de lucht. De International Trade Administration van de VS zegt: ‘Reizen, toerisme en entertainment is een prioritaire sector onder het Vision 2030-initiatief voor economische diversificatie van Saudi-Arabië. De Saoedi-Arabische regering streeft ernaar de binnenlandse huishoudelijke uitgaven voor amusement en vrije tijd te verhogen en het land om te vormen tot een belangrijke wereldwijde reisbestemming.’ De entertainmentsector weerspiegelt misschien meer dan alle andere de opmerkelijke transformatie van het Koninkrijk in de afgelopen vijf jaar. In 2018 maakte de regering
businesstraveller.nl
SAUDI-ARABIË
een einde aan het 30-jarige bioscoopverbod. Tegen het einde van 2021 waren er 45 bioscopen in Saoedi-Arabië die meer dan 1.000 films hadden vertoond, en er werd aangekondigd dat de eerste editie van het Red Sea International Film Festival Arabische en internationale films zou bevatten. Daarnaast zijn er
plannen om een mediastad te bouwen om een multiservice media-ecosysteem te creëren om talent te ondersteunen en ontwikkelingen mogelijk te maken.
100 MILJOEN BEZOEKERS Op het gebied van toerisme is Saudi-Arabië van plan om tegen 2030 jaarlijks meer dan 100 miljoen bezoekers te verwelkomen. Daartoe heeft het tal van initiatieven geïmplementeerd, waaronder een e-visumsysteem voor burgers van 49 landen, de opening van zijn UNESCOWerelderfgoedsites, de bouw van resorts aan de kust van de Rode Zee en de lancering van een cruisemaatschappij. In 2020 kondigde het ministerie van Toerisme aan dat het tot vier miljard dollar zou investeren in het versterken van de toeristische industrie door het nieuwe Tourism Development Fund te lanceren. Het ministerie verklaarde
businesstraveller.nl
ook dat het actief zou samenwerken met investeerders uit de particuliere sector om de komende jaren te profiteren van nieuwe groeimogelijkheden, aangezien het toerisme een rebound-fase na de Covid-pandemie ingaat. Volgens de World Travel & Tourism Council was Saudi-Arabië in 2019 de snelst groeiende toeristenmarkt in het Midden-Oosten. Daarnaast, de Saudi Convention & Exhibition General Authority (SCEGA) houdt zich bezig met de ontwikkeling om van Saudi een internationaal centrum voor tentoonstellingen te maken. Dus wat heeft het land te bieden? Afgezien van de religieuze reizen die duidelijk voor moslims naar Mekka en Medina zijn… iets waar we het in dit artikel niet over hebben anders dat Mekka zeker niet opengaat en Medina langzaam, zo lijkt het. Maar er is verder een zeer grote rijkdom aan cultuur. De stad Al Ula, de thuisbasis van Saoedi-Arabisch eerste UNESCO-Werelderfgoed, ligt in de noordwestelijke regio van het land en beschikt over historische en culturele activa zoals Mada’in Saleh, de op een na grootste Nabateanerfgoedsite na Jordanië’s Petra. De Saoedische regering transformeert de stad tot een culturele bestemming voor ecotoerisme die
naar verwachting verschillende recreatieve activiteiten zal bieden, waaronder sightseeing, wandelen, kamperen en andere woestijnvriendelijke sporten en festivals.
LUXE HOTELS Dichter bij Riyad, zal de historische stad Diriyah de meer dan 300 jaar cultuur en geschiedenis van SaoediArabië laten zien door unieke, inspirerende erfgoedervaringen, educatieve en culturele kansen en een uitstekend levensstijlaanbod te bieden wat betreft winkels, entertainment en eetgelegenheden. In het hart van de ontwikkeling is het UNESCO-Werelderfgoed At-Turaif, een iconische stad van modderstenen, en het huis van het eerste huis van de familie Al Saud, de hoofdstad van de eerste Saoedische staat, bewaard en gerestaureerd voor toekomstige generaties. Diriyah biedt 20 luxe hotels, meer dan honderd cafés en restaurants, acht musea en galerieën, een golfbaan en een racebaan. Heb je tot tien geteld om alles in je op te nemen? Dit is niet ‘zomaar’ een toerismecampagne, dit is een land dat zich openstelt voor de wereld. Langzaam, maar gestaag. Grand Prix Formule 1, belangrijke voetbalwedstrijden, steeds meer business en de komende jaren steeds meer toeristen, congressen en incentives. Laten we een positieve kijk hebben na deze donkere dagen. De wereld komt naar Saoedi-Arabië en is waarschijnlijk net zo benieuwd naar hen als zij naar ‘ons’. We hopen snel te kunnen gaan kijken. (Bronnen Arabian Travel Market: wtm.com/atm/en-gb.html, AMAALA amaala.com, www. vision2030.gov.sa/v2030/v2030 -projecten)
MAART/APRIL 2022
29
WATC H E S
30
‘Persoonlijk contact is onverslaanbaar’ Een ander businessmodel en een welbespraakte directeur die strooit met mooie metaforen en pittige uitspraken. Een gesprek met Daan Lenderink van Schiphol Travel International, een van de grootste zakenreisorganisaties in Nederland.
TEKST TIJN KRAMER
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
INTERVIEW
LINKS: Daan Lenderink en Arlette van Bezu
‘Het begrip ‘vliegschaamte’ bestaat niet in Nederland.’
Een korte introductie van Schiphol Travel International? ‘Ons bedrijf is opgericht in 2000 met Arlette van Bezu en ikzelf in het management. We zijn begonnen met een nieuw concept, dat zijn oorspong kende ontstaan uit een onderzoek onder 500 bedrijven. De vraag die centraal stond was de uiteindelijke wens van de zakenreiziger.’
belangrijkers. Wij helpen ook met het afdwingen van ‘travel policy’, we zijn onderdeel van een wereldwijd netwerk waardoor we veel goedkoper kunnen inkopen. We zijn een van de grootste reisorganisaties in de VS, dus daardoor kunnen we voordeliger inkopen, tickets in het buitenland afgeven, en andere schaalvoordelen. Alles bij elkaar, (lachend), moet je gewoon bij ons zijn.’
En dat was? ‘Het concept is niets meer en niets minder dan een invulling van die wens van de klant. In een notendop feitelijk: een ‘one stop shop’. We hebben een organisatie gebouwd die antwoord geeft op die vraag. Om dat te kunnen heb je een vlakke structuur nodig met vaste en vertrouwde contactpersonen. Een bedrijf heeft dus één vast contactpersoon, met één telefoonnummer, die alles kan en mag regelen voor de klant, of zoals wij het noemen, een concept van explants only.’
Hoe hebben jullie de pandemie doorstaan? ‘Wij hebben een andere aanpak gekozen dan anderen. Bij ons is iedereen in dienst gebleven, omdat we ons vooraf bedachten dat alles weer zou terugkomen.’
Zoiets was er anno 2000 niet? ‘Nee. De meest reisorganisaties hebben een model ingericht naar de bedrijfsmatige wens. Gefaciliteerd uit een efficiente interne constructie die vaak voorbijgaat aan de uiteindelijke wens van de klant. Wij kiezen voor ‘vijf sterren’, Vanuit de klant gedacht.’ Betaal je daar ook voor? ‘Men zou moeten kijken naar de ‘total cost of ownership’. Als je een zakenreisorganisatie alleen op fee vergelijkt en daar de keuze op baseert, ga je voorbij aan de TCO. Uiteindelijk dien je naar het totaalplaatje te kijken, wij besparen aantoonbaar meer dan de fee die we in rekening brengen. Je kunt ook nooit zeggen dat een advocaat duur is, het gaat om het eindplaatje, een goedkope advocaat kan heel erg duur zijn.’ Tijd is geld, en zo bespaar je? ‘Dat ook ja, maar er is iets veel
businesstraveller.nl
Dan was je een van de weinige... ‘Ja, maar dit was wel een zakelijke inschatting die wij vooraf ook niet 100% zeker wisten. Wat we nu zien, is dat er juist méér behoefte lijkt te zijn dan hiervoor.’ Maar de business lag wel stil…wat heb je gedaan? ‘Bijscholing, de teams verder op orde gebracht, krachtiger gemaakt, enorm in IT geïnvesteerd. We hebben we enorme stappen gemaakt. We zijn sinds 2021 onderdeel van Travel Leaders (het Amerikaanse Travel Leaders telt een netwerk in meer dan 86 landen en kent een omzet van meer dan 25 miljard wereldwijd en behoort Travel tot de top 5 grootste reisagenten ter wereld). Wij maken deel uit van het Europese managementteam. We zijn dus onderdeel van een wereldwijde formule. Het is bijna een combinatie van een servicemodel, met aandacht op vijfsterren-niveau maar aan de andere kant wel de wereldwijde inkoopkracht van een grote speler. Die combinatie is eigenlijk goud waard. Deze propositie is uniek in de markt, vaak doet een organisatie zaken met een kleineren partij voor de service of een ‘grotere marktpartij’ vanwege de
MAART/APRIL 2022
31
→
INTERVIEW
→
wereldwijde inkoop. In onze propositie bieden wij beiden aan.’ Hoe is de zakelijke reismarkt nu? ‘Als we kijken naar het herstelpad in de VS dan zien we hier in Nederland gelijke patronen. Je ziet dat de markt zich op dit moment, na de pandemie, relatief snel herstelt. Luchtvaartmaatschappijen openen de routes weer en de reizigers gaan weer op pad. Tijdens de eerste en tweede golf van de pandemie schreven Nederlandse media over een blijvend veranderende markt, door Teams zouden de zakenreizen wel 50% minder worden. Wij hebben het destijds met een lach gelezen, het is feitelijk wensdenken. In maart 2022 zaten we alweer op 70 tot 80 procent van 2019.’ Niet eens alle markten zijn open. Dus in zekere zin groeien jullie dan je harder dan eerst. ‘Ja exact, dat hebben we ook voorspeld, De internationalisering van de markt zet door.’
32
Hoe kwam je aan die voorspellende wijsheid? ‘Er is één omgangsvorm die onverslaanbaar is en dat is: persoonlijk contact. Wij hadden dit interview bijvoorbeeld ook via Teams kunnen doen, maar we willen elkaar toch zien. Het begrip vliegschaamte, ofschoon zakelijke reizen allemaal noodzakelijke reizen zijn, bestaat in dit land feitelijk nog niet. Zakenreizigers moeten reizen.’ Waar komt die Hollandse reishonger vandaan? ‘Ten tijde van de allereerste pandemie-golf kon niemand op reis. Het gevolg: ‘teller’ en ‘noemer’ waren bij alle bedrijven gelijk. Maar op het moment dat er wel weer gereisd mocht worden ontstaat de markwerking weer. Als bedrijf A niet gaat en concurrent B wél en vervolgens de deal binnen haalt dan is een aandeelhouder snel klaar. Teller en noemer zijn niet meer gelijk en de marktwerking dicteert. Diegene die het meest bij de klant op schoot zit, wint de deal.’ Je moet dus wel meedoen, een zakelijke ‘fear of missing out’ ‘Als je kijkt naar de grootste markten, dan zie je dat die marktwerking heftig is. Daar wil je als bedrijf bij zijn.’ Hoe ernstig is oorlog in Oekraïne, los van het humanitaire leed, voor de zakelijke markt? ‘Laat als ik eerste zeggen: we leven enorm mee, het
MAART/APRIL 2022
is verschrikkelijk vooral voor de mensen. Maar hoe vijandiger de houding van Europa wordt richting Poetin, des te minder je bijdraagt aan de noodzakelijke de-escalatie. Laten we het hopen dat er snel een einde aan komt.’ De tickets worden wel wat duurder, problematisch? ‘Niet per se. Tickets worden als gevolg van tekorten en brandstofprijzen inderdaad wel duurder, maar veiligheid gaat boven alles. We zien dus meer non-stop vluchten. Dat heeft met verhoogde aandacht voor duty of care en veiligheid te maken. Je ziet klanten even wat minder overstappen.’ Blijft dat zo? ‘Nee, dat denk ik niet. Als de oorlog en de pandemie definitief voorbij is, zal de concurrentie weer verder toenemen, met logsiche gevolgen voor de de prijs… en alles wordt dan weer als vanouds.’ En hoe past KLM daarin? ‘Veel politici begrijpen het hub & spoke-model van KLM niet. Mevrouw Bouchallikh van van Groen Links diende onlangs een motie in waarin bedrijven verplicht zouden moeten worden om op de korte afstand de trein te nemen. Echter, er zit op de korte afstand al jaren niemand meer aan boord. Wij boeken misschien tien vliegtickets per jaar naar Brussel; daar zitten geen Nederlanders aan boord, die gaan al lang met de trein of auto. Die vlucht bestaat omdat luchthaven Brussel niet zoveel directe vluchten heeft. Dus als voorbeeld: iemand wil San Francisco naar Brussel en die kan via Heathrow of via Schiphol naar Brussel. Maak je Amsterdam-Brussel verplicht per trein, gaat die reiziger gewoon via Londen… en is alles weg.’ En de Nederlanders? ‘Voor de Nederlandse reizigers is dat ook geen punt, sterker nog, treinreizen doen we allang, fake news. Je ziet dat politici soms ondoordachte voorstellen doen omdat men het huidige hub & spoke niet doorziet. De korte vlucht heb je nodig op de lange in stand te houden. Je kunt geen zee wensen zonder plankton maar wel met walvissen, het totale systeem van feeders dient intact te blijven voor het intercontinentale netwerk, het is feitelijk een ecosysteem. Verstoor je dit verdwijnen beiden en dát heeft dus weer een negatieve invloed op het Nederlands vestigingsklimaat.
businesstraveller.nl
INTERVIEW
Nederland en daar eten we allemaal van. De paradox van bepaalde progresieve partijen is dat bij voorstellen tot kleiner Schiphol het achterliggende ecosysteem niet goed begrepen wordt en dat dit kleinere model leidt tot een katalysator van economische krimp welke wij dan allemaal gaan voelen. Een professioneel milieubeleid dient moet je wereldwijd uitgevoerd te worden. Maatregelen die eenzijdig alleen in Nederland worden uitgevoerd leiden tot een verstoring van de vestigingsfactoren met vergaande gevolgen. Een multinational heeft helemaal niets met Nederland. Multinationals zijn minder aan Nederland gebonden dan veel mensen denken, We moeten ervoor zorgen dat ze blijven. Want als je ze kwijt bent, komen ze niet meer terug. We kennen allemaal de voorbeelden van Unilever en Shell.’ Het reizen ‘an sich’ is ook niet makkelijker geworden. Een zakenreisbureau wordt bijna noodzaak. ‘De markt is echt veranderd. Er is veel meer service nodig dan voorheen. Mensen zijn onzeker, service, elke dag veranderen restricties per land, per airline, prijzen en wat al niet meer. Duurzaamheid is ook van steeds groter belang, steeds meer bedrijven eisen dat en wij bieden verschillende programma’s. En eens te meer: Duty of care. Heel veel bedrijven zijn bezig met veiligheid van hun werknemers. Bij ons weet je met een druk op de knop waar je mensen zijn en waar ze naartoe gaan…’
‘De meerwaarde gaat niet alleen om het digitale product’
En dat is slecht voor de BV Nederland? ‘We hebben er onderzoek naar gedaan onder bedrijven. Die hebben onfhankelijk van elkaar aangegeven zich zorgen te maken over het verslechterende vestigingsklimaat in ons land. Zij geven aan dat het belied van een kleiner Schiphol en verminderende connectiviteit zal leiden tot een mogelijk vertrek uit Nederland. Dat zou desastreus voor Nederland zijn. De hub-functie is van groot belang. Die zorgt voor economische groei van de BV
businesstraveller.nl
Het is ook echt enorm complex geworden met alle covid-eisen. ‘Exact, bedrijven willen een partij die ontzorgt. Als je alles zelf gaat doen ben
je een dag kwijt. Overal is er enorme krapte op de arbeidsmarkt, het laatste wat een bedrijf wil is druk zijn met reizen boeken. Ze moeten met de core business bezig zijn. En als dan een reisagent een tientje meer vraagt, maar wel alles regelt, dan is dat geen probleem.’ Welke online innovaties zijn er inmiddels? ‘We hebben, uiteraard ook onze Online Bookingtool, net als vele anderen. Onze tool ‘E-click’ is een heel mooi product. Maar de meerwaarde gaat niet alleen om het digitale product, maar omdat het in combi is met het onze offlineservice. Het is als fietsen met een driewieler: je wil mensen best wel laten fietsen, maar je wilt niet dat er ongelukken gebeuren. Zonder goed toezicht schiet de gemiddelde ticketswaarde soms wel met 100 euro omhoog zo zien we veelvuldig bij low Cost TMC’s. Bedrijven die daar boeken vragen soms bij ons een schaduwofferte aan, en dan is het via die persoonlijke know how opeens veel goedkoper.’ De markt pakt op, de politiek en een deel van de publieke opinie trapt op de rem. Hoe nu verder? ‘Duurzaamheid staat bij ons zeer hoog op de agenda, maar de ecomnomische realiteit dient hierbij niet vergeten te worden. Onze relaties en die van onze collega zakenreisorganisaties opereren in een grote internationale markt en dienen te concurreen met buitenlandse partijen. Dit speelveld dient hierbij in ogenschouw genomen te worden, uiteindelijk komt al het geld dat we in Nederland verdienen uit het bedrijfsleven, laten we het koesteren en op een duurzame manier doorontwikkelen. Zaken doen we in Nederland al honderden jaren heel succesvol en daar hebben we onze welvaart aan te danken.’
MAART/APRIL 2022
33
Comeback city
34
Nu de VS volledig weer open is voor Nederlandse reizigers, is de Stad der Engelen klaar om een schitterende show op te voeren voor haar bezoekers met een groot aantal nieuwe openingen, tentoonstellingen en evenementen.
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
LOS ANGELES
DOOR LAURA MILLAR
35
Academy Museum of Motion Pictures Miracle Mile Wat hebben Dorothy’s rode muiltjes uit The Wizard of Oz, Star Wars’ R2-D2, en een 7,6 meter lange grote witte haai van fiberglas, Bruce - voor het laatst gezien in Jaws - met elkaar gemeen? Het zijn slechts enkele van de boeiende tentoonstellingen in het nieuwe zeven verdiepingen tellende, 2.800 vierkante meter grote museum van de Academy of Motion Pictures Arts and Sciences, ook wel bekend als de mensen die Oscars uitdelen. En je ziet er ook veel van die kleine gouden figuurtjes; 20 van hen zijn verzameld in een trofeeënkamer - waaronder Clark Gable’s prijs voor beste acteur voor It Happened One Night - terwijl je ook een simulatie kunt meemaken van hoe het zou zijn om je eigen Oscar te ontvangen (vergeet niet om de bedanktoespraak kort te houden). Permanente en tijdelijke tentoonstellingen gaan over de mechanismen van het filmmaken, geselecteerde regisseurs en filmgenres. ■ Zondag t/m donderdag van 10.00 tot 18.00 uur; vrijdag t/m zaterdag van 10.00 tot 20.00 uur; academymuseum.org/en
businesstraveller.nl
DEZE PAGINA: Oscarbeeldjes en de rode muiltjes uit The Wizard of Oz zijn te zien in het Academy Museum of Motion Pictures
MAART/APRIL 2022
LOS ANGELES
The Broad Downtown Met zijn avant-garde architectuur verwacht je dat de inhoud van dit hedendaagse kunstmuseum in het centrum van LA net zo boeiend is. Terwijl de permanente collectie werken bevat van schilder Jasper Johns, beeldhouwer Jeff Koons en fotograaf Cindy Sherman, kun je momenteel ook tentoonstellingen bekijken van werken van Jean-Michel Basquiat, Roy Lichtenstein en Andy Warhol. Evenementen, lezingen en optredens zijn vaak gepland - van een DJ-set tot ballet of een feministische poëzielezing. ■ Woensdag en vrijdag, 11.00 tot 17.00 uur; zaterdag en zondag, 10.00 tot 17.00 uur; thebroad.org
Grammy Museum South Park Als muziek echt jouw ding is, dan is het Grammy Museum zeker een aanrader; tentoonstellingen nemen je mee door de geschiedenis van muziek, muzikale genres, en de Grammy’s zelf (de naam komt van het woord ‘grammofoon’, een klein verguld model die alle winnaars ontvangen). Voel je jezelf een ontluikende producer of opkomende artiest? De interactieve activiteiten laten je de mixtechnologie ervaren en met instrumenten spelen, en er zijn optredens, seminars en lessen om uit te kiezen, evenals meet & greets met muzikanten. Je kunt zelfs je eigen zang- of raptrack opnemen, en die remixen om een cover te maken van verschillende popsongs (waarschijnlijk komt ie niet in de Top 40, maar je maar je weet maar nooit...). ■ Zondag-vrijdag, 12.00 tot 17.00; zaterdag,11.00 tot 18.00 uur; grammymuseum.org
WBSTH maakte gebruik van de sluiting van de pandemie om zijn toch al indrukwekkende aanbod uit te breiden en een reeks nieuwe ervaringen te onthullen voor fervente filmliefhebbers. De tour zelf belicht bijna 100 jaar van TV- en film in de studio sinds het in 1923 startte als een bioscoopketen (zijn evolutie wordt getoond in een speciale tentoonstelling, ‘Storytelling Showcase’). Onderweg kan je jouw innerlijke Monica of Chandler bij de set van Central Perk van Friends testen, of bezoek Sheldon’s appartement uit The Big Bang Theory. Er is ook een nieuwe grote finale, ‘Action and Magic Made Here’, met Harry Potter en Fantastic Beasts series - denk rekwisieten, kostuums en ‘grammable’ en het DC Universum, waar je de nieuwe Batcave kunt verkennen, en drie incarnaties van de Batmobile. ■ Donderdag tot en met maandag van 9.00 tot 15.30 uur; wbstudiotour.com
TONELSONPRODUCTIONS / SHUTTERSTOCK.COM
36
Warner Bros. Studio Tour Hollywood Burbank
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
SoFi Stadium Tours Inglewood
Het is ook de moeite waard om naar het Los Angeles County Museum of Art te gaan, alleen al voor wat er buiten staat. ‘Urban Light’ is een opvallende sculptuur bestaande uit 202 gerestaureerde gietijzeren antieke straatlantaarns, die ‘s nachts volledig tot hun recht komen. Binnen vind je verschillende boeiende en interessante tentoonstellingen. In april wordt de tentoonstelling Lee Alexander McQueen: Mind, Mythos, Muse (tot 9 oktober) - een duik in het leven en de wereld van het creatieve modegenie, terwijl Francofielen en cinefielen zich aangetrokken zullen voelen tot City of Cinema: Paris 1850-1907 (loopt tot 10 juli), waarin wordt onderzocht hoe film als beeldcultuur ontstond. ■ Maandag, dinsdag, donderdag, 11.00 tot 18.00 uur; vrijdag, 11.00 tot 20.00 uur; zaterdag, zondag, 10.00 tot 19.00 uur; lacma.org.
Na gastheer te zijn geweest van de machtige Super Bowl op 13 februari, zal het SoFi Stadium - de thuisbasis van de LA Chargers en LA Rams - hopelijk nog prominenter worden in de sportscène. Afgelopen mei, introduceerden ze rondleidingen door het stadion, het grootste in de NFL, en een van de technologisch meest geavanceerde gebouwen in de wereld - kijk maar eens naar het revolutionaire Infinity Screen, een 360°, 6.500 vierkante meter, wat betekent dat elke aanwezige fan ondergedompeld kan worden in de realtime actie. De rondleiding geeft je een gevoel van hoe het is om een speler te zijn op de wedstrijddag, door een spelerstunnel naar het veld te lopen, en zelfs het testen van je American Footbal-vaardigheden voordat je vergelijkt hoe je het hebt gedaan met de profs. ■ Rondleidingen zijn alleen op bepaalde data beschikbaar; kijk voor details op sofistadium.com/stadium-tours
The Geffen Contemporary at MOCA Little Tokyo
businesstraveller.nl
MAART/APRIL 2022
ELON SCHOENHOLZ PHOTOGRAPHY 2015; 2020 GETTY IMAGES
Tot 5 juni is de dependance van het Contemporary Art’s annex een gedurfde tentoonstelling bestaande uit sculpturen en video-installaties van de Zwitserse mediakunstenaar Pipilotti Rist. Nog nooit van haar gehoord? Nou, ze houdt ervan om te provoceren; de ongewone, oversized kroonluchter die boven de kassa hangt is gemaakt van onderbroeken - van gebruikte onderbroeken - terwijl een van haar videowerken een vrouw toont die de ruiten van geparkeerde auto’s verbrijzelt. Wij houden van haar stijl. ■ ’Pipilotti Rist: Big Heartedness, Be My Neighbour’, donderdag-zondag, 11.00 tot 17.00 uur; moca.org/visit/geffen-contemporary
37
MICHAEL GORDON / SHUTTERSTOCK.COM
LACMA Miracle Mile
LOS ANGELES
Citizen Public Market Culver City Een vrij recente toevoeging aan de Los Angeles foodscene, de voortdurende evolutie van nieuwe restaurants in de foodhallen, maakt Citizen Public Market een van de meest opwindende locaties om te openen tijdens de pandemie. Het is gevestigd in een aantrekkelijk gebouw waar vroeger de Citizen Publishing Company huisde. Er is een verleidelijk dakterras (perfect om de zon onder te zien gaan), 650 vierkante meter ruimte en zeven eetgelegenheden. Van de beste koffie en vers gebak bij Goodboybob tot duurzaam geproduceerde zeevruchten bij The Jolly Oyster of taco’s in overvloed bij Mexicology, je vindt er altijd iets heerlijks als jetlagged snack. ■ Maandag van 8.00 tot 16.00 uur; dinsdag tot zondag van 8.00 tot 21.00 uur; citizenpublicmarket.com
Girl and The Goat Arts District 38
De beroemde chefkok Stephanie Izard uit Chicago heeft een replica van haar restaurant aan de oostkust in een luchtig met glas bekleed bakstenen gebouw in een van de hipste buurten van de stad. En ja, geit staat op het menu, in de vorm van geitenlevermousse en een Cali-variant van de geitcurry,met ingemaakte groenten. Maar ook Aziatische ingrediënten, waaronder yuzu en gochujang, voor in gerechten zoals lamsentrecote spiesjes en runderribstuk. ■ Maandag tot en met donderdag van 17.00 tot 22.00 uur; Vrijdag, zaterdag, 17.00 tot 23.00 uur; Zondag, 10.00 tot 14.00 uur/17.00 tot 22.00 uur; girlandthegoat.com/los-angeles ■ Voor meer info, bezoek discoverlosangeles.com en visitcalifornia.com
ANTHONY TAHLIER
Mother Wolf Hollywood Chef Evan Funke verfijnde zijn pastavak in Bologna, en bracht zijn glamoureuze kijk op Italiaanse keuken naar zijn restaurant Felix, in Venetië (niet die in Italië). Nu heeft hij net deze Insta-vriendelijke ruimte geopend - denk aan grote wereldbolverlichting, spiegelende pilaren en reusachtige roze cabines - met een menu dat een eerbetoon is aan Romeinse keuken, van gefrituurde artisjokken tot cacio e pepe. Bestel een negroni, volg het met een knapperige pizza margherita, en waan je op de Piazza del Popolo. ■ Dinsdag tot en met donderdag van 17.30 tot 21.00 uur; vrijdag van 17.30 tot 22.00 uur; zaterdag, 17.00 tot 22.00 uur; motherwolfla.com
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
ZOMERROUTES
39
Fly me to the sun TEKST TIJN KRAMER De zomerdienstregeling van de airlines is van start gegaan. Luchtvaartmaatschappijen bieden ook deze zomer een grote directe connectiviteit op Schiphol en Brussels Airport, zowel zakelijk als voor de hoognodige vakantie. Een overzicht. →
businesstraveller.nl
MAART/APRIL 2022
ZOMERROUTES
40
→
Op Schiphol komen er negen nieuwe bestemmingen en achttien aanvullingen op bestaande routes bij. Er zijn deze zomer twee nieuwe airlines van start gegaan: Amelia en terug van weggeweest, Flybe. KLM zet in op Austin in de Verenigde Staten. TUI fly voegt naast Dakar in Senegal en Kavala in Griekenland de Tunesische bestemmingen Djerba en Enfidha toe. Easyjet gaat vanaf Schiphol vliegen op Brindisi in Italië en zal ook deze zomer Milaan, Bergamo aanbieden. Op Jeddah zal door Saudia worden gevlogen. Als negende nieuwe bestemming voor Schiphol is East Midlands gevlogen door Flybe.
AANVULLINGEN Aanvulling op bestaande routes van luchtvaartmaatschappijen op Schiphol zijn er ook. TUI fly start deze zomer vluchten naar Skiatos, Hurghada en Boa Vista. Daarnaast ook de Turkse bestemmingen Antalya, Bodrum en Dalaman. Naar die laatste bestemming zal ook Sun Express gaan vliegen. Transavia vliegt op Ponta Delgada en Riga. Het Spaanse Vueling doet Kopenhagen aan, Jet2.com gat naar Birmingham en Air Transat zal op Montreal vliegen. Het Britse easyJet voegt deze zomer ook Kefalonia en Pisa toe. Deze zomer zal ITA Airways,
MAART/APRIL 2022
de opvolger van Alitalia, op bestaande routes naar Milaan en Rome gaan vliegen. Nieuwkomer op Schiphol deze zomer is dus Amelia die tweemaal daags tussen EU-stad Straatsburg en Schiphol gaat vliegen. Flybe start drie routes: Belfast, Birmingham en Londen Heathrow.
AIR TRANSAT Door de huidige situatie in Oekraïne zal er ook met de start van de zomer van 2022 niet gevlogen worden naar Moskou, St. Petersburg, Kyiv en Minsk.
KLM KLM maakt een mooie comeback. Tot en met 29 oktober vliegt KLM naar 96 Europese en 71 intercontinentale bestemmingen. Dit biedt zowel de zakenreiziger als de vakantieganger een ruime keuze. Dankzij het succes van de vorig jaar nieuw gestarte bestemmingen als Belgrado, Dubrovnik en Palma de Mallorca zijn deze ook dit jaar opgenomen in het routenetwerk voor de zomer. Hiernaast anticipeert KLM op de verdere terugkeer van de zakenreiziger door te groeien op verschillende Britse, Duitse en Poolse routes.
businesstraveller.nl
ZOMERROUTES
INTERCONTINENTAAL
BRUSSEL AIRPORT
Ook op het intercontinentale netwerk heeft KLM de capaciteit met 17% uitgebreid ten opzichte van vorig jaar, vanwege de stijgende boekingstrend. Zo vliegen ze deze zomer dagelijks naar Aruba, Bonaire en Curaçao. Port of Spain, de nieuwe tropische bestemming uit het winternetwerk, zal ook deze zomer worden aangeboden.
DE VS
Op 30 juni stationeert het Nederlandse Transavia een Boeing 737-800 op Brussels Airport en start het met 16 vluchten per week naar Alicante, Ibiza, Faro en Heraklion. Flyr, uit Noorwegen, begint in mei met elke week vier vluchten naar Oslo. Het IJslandse PLAY lanceert vier wekelijkse vluchten, in dit geval naar Reykjavik, met connecties naar de Verenigde Staten. TUS Airways, uit Cyprus, vliegt vanaf 2 mei op maandag en vrijdag naar Larnaca. Naast deze nieuwe luchtvaartmaatschappijen, kunnen we ook drie luchtvaartmaatschappijen opnieuw verwelkomen op Brussels Airport, die na twee jaar hun KLM gaat naar operaties heropstarten. Delta Air Lines start eind 96 Europese maart opnieuw met een dagelijkse vlucht naar en 71verre New York/JFK. Air Transat vliegt vanaf mei bestemmingen drie keer per week naar Montreal. CSA Czech Airlines keert vanaf einde maart terug op de route naar Praag.
Sinds de heropening van de VS in november 2021 blijft de vraag naar vluchten groeien. De capaciteit op de Verenigde Staten zit deze zomer op het niveau van 2019. Met de herstart van vluchten naar Salt Lake City en de nieuwe bestemming Austin vliegen we deze zomer in de VS rechtstreeks op meer bestemmingen dan ooit (12). Azië dan. Hoewel inreisbeperkingen op moment van schrijven voor veel landen nog verschillen, ziet KLM de vraag naar bestemmingen zoals de Filipijnen, Thailand, Singapore en Bali voor aankomende zomer weer aantrekken. Voor China blijven de inreisrestricties vooralsnog gelden, wat betekent dat KLM het netwerk daar nog niet kan opbouwen. De capaciteit op het merendeel van de routes naar Zuid-Amerika is nagenoeg hersteld naar het niveau van voor de coronacrisis. Passagiers die naar Afrika willen vliegen kunnen deze zomer uit 10 bestemmingen kiezen. Op veel routes is ten opzichte van vorige zomer capaciteit uitgebreid om aan de toegenomen vraag te voldoen. Zanzibar, vorig jaar een nieuwe bestemming, is ook deze zomer door de toegenomen vraag opgenomen in het schema.
businesstraveller.nl
NIEUWE ROUTES Verschillende luchtvaartmaatschappijen breiden de keuze vanaf Brussels Airport verder uit deze zomer. Corendon Airlines vliegt voor het eerst naar Las Palmas en Tenerife in Spanje, en Nador en Al Hoceima in Marokko. Eurowings start een wekelijkse vlucht naar Pristina (Kosovo). Brussels Airlines opent routes naar Mytilene en Samos in Griekenland, Rabat (Marokko) en Munchen (Duitsland). Het Griekse SKY Express gaat naast Athene ook vliegen naar Heraklion, Royal Air Maroc vliegt nieuw tweemaal per week naar Marrakesh, en Turkish Airlines driemaal per week naar Ankara. Tot slot gaat ook Swiss dagelijks op Genève vliegen. Grote intercontinentale bestemmingen die ook weer direct bereikbaar worden zijn onder andere Miami (TUI fly). Op het intercontinentale netwerk heropent Brussels Airlines Conakry (Guinea) en Ouagadougou (Burkina Faso) in Afrika en hervat het tijdens het zomerseizoen vluchten naar Washington D.C. In totaal biedt de Belgische luchtvaartmaatschappij 19 langeafstandsbestemmingen aan, waarvan 17 in Sub-Sahara Afrika en twee in de VS (New York en Washington). Brussels Airlines zal voor het eerst vluchten uitvoeren tussen Brussel en München. Vanaf Brussels Airport zal de maatschappij twee dagelijkse vluchten aanbieden.
41
MAART/APRIL 2022
WATC H E S
42
D e weg naar herstel Het is een moeilijke tijd geweest voor Aziatische luchtvaartmaatschappijen. Business Traveller spreekt met Thai Airways over de comeback.
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
T H A I A I R WAY S
DOOR HANNAH BRANDLER
I
businesstraveller.nl
MAART/APRIL 2022
43
PANUMAS PIX / SHUTTERSTOCK
Thai Airways’ CCO Nond Kalinta spreekt tijdens de ‘Discover Brand New Sky’-seminar
n de Sakuntula Ballroom van het Peninsula Bankok was de boodschap duidelijk: ‘Onze wilskracht zal de kracht genereren die we nodig hebben om op te stijgen,’ luidde het, terwijl afbeeldingen van nieuwe generatie vliegtuigen en opvallende Thaise landschappen door de luxe ruimte werden geprojecteerd. Deze uitspraak was onderdeel van een promotievideo voor Thai Airways internationale ‘Discover Brand New Sky’-congres begin december, waar het management van het bedrijf voor het eerst in 18 maanden weer werd herenigd met buitenlandse reisagenten, partners uit de reisbranche en een klein aantal internationale media. De sfeer was zeer optimistisch, met afgevaardigden die welkom geheten werden door vriendelijke gezichten en een algemeen gevoel van verwachtingen voor 2022, na het heropenen van het land voor gevaccineerde reizigers uit 63 landen in november. De covidpandemie is enorm moeilijk geweest voor alle luchtvaartmaatschappijen, maar het kwam op een bijzonder slecht moment voor Thai Airways, dat sinds 2012 financieel worstelde en met schulden tot 11,2 miljard in 2020. Dat jaar had de luchtvaarmaatschappij een recordverlies van 3,72 miljard en vroeg het faillissement aan in mei. De Centrale Faillissementsrechtbank van Thailand keurde een revalidatieplan om het bedrijf volledig te herstructureren en weer winstgevend te maken goed in juni 2021. De details van dat plan - van kostenbesparende maatregelen tot vlootefficiëntie tot vebetering van de service voor businessclasspassagiers - zullen bepalen of de vervoerder inderdaad weer kan opbloeien, dit jaar en erna. Voor de verspreiding van de Omicronvariant eind november 2021, zag het er positief uit voor Thai Airways, dankzij de heropening van het land en de langverwachte terugkeer van het toerisme. In oktober haalde het bedrijf zijn hoogste opbrengsten in 18 maanden, en de eerste negen maanden van 2021 zag het een nettowinst van 1,34 miljard, vooral toe te schrijven aan de “schuld-herstructurering, verkoop van activa en organisatieherstructurering”, omdat de omzet met 66,1 procent gedaald was ten opzichte van 2020 (van 900 miljoen in 2020 naar 569 miljoen in 2021). ‘Thai Airways is nu gezonder en slanker, dankzij onze ingrijpende kostenbesparende maatregelen en krachtige bedrijfsreorganisatie,’ zegt Nond Kalinta, hoofd van de commerciële afdeling. Het bedrijf heeft rigoureuze maatregelen ondergaan om zijn voorbestaan te verzekeren,
T H A I A I R WAY S
zoals het halveren van zijn personeelsbestand en het afstoten van 35% van de bestuurslaag. Van de oorspronkelijks 29.500 werknemers in 2019 zijn er op dit moment nog 14.900 over. Naast het verkleinen van het personeelsbestand, is de luchtvaartmaatschappij ook bezig met het verkleinen van zijn vloot. Oude vliegtuigen worden vervangen door nieuwe generatie- en brandstofzuinige toestellen. Op dit moment zit het bedrijf midden in de verkoop van 24 vliegtuigen en het beëindigen van leasecontracten voor 16 jets, om over te blijven met 58 toestellen van 4 types, in plaats van de oorspronkelijke negen soorten. De huidige vloot omvat drie verschillende widebody’s - B777’s, A350s, B787’s - en 20 narrowbody A320’s uitsluitend gebruikt voor de regionale dochteronderneming, Thai Smile. Nieuwe vliegtuigen komen eraan: nog drie B777-300’s zullen dit jaar worden geleverd en de terugkeer markeren van het Royal First Class-product van Thai Airways, dat vorig jaar werd opgeheven toen er niet meer met de A380 en B747400 werd gevlogen. Echter blijft de focus van de vervoerder wel liggen op zijn business- en economycabines. ‘Ik denk dat dat het meest logisch is, gekeken naar de Thaise markt(en) en ons klantprofiel. Eerste klas loont niet echt en is financieel niet levensvatbaar,’ zegt Piyasvasti Amranand, bewindvoerder van het De luchtvaartrevalidatieplan van de luchtvaartmaatschappij en maatschappij voormalig president van Thai Airways International. First Class zal daarom alleen beschikbaar zijn op vervangt oudere drie van de 58 vliegtuigen in de vloot. Nieuwere, toestellen door een zuinigere toestellen beloven minder uitstoot en het nieuwe, brandstofbedrijf hoopt duurzame vliegtuigbrandstof (SAF) zuinige modellen te introduceren op het moment dat dat financieel haalbaar is. ‘Thailand bevindt zich op een zeer goede locatie om in de toekomst SAF in te voeren met alle grondstoffen hier’, zegt Amranand, tevens voorzitter van petrochemisch bedrijf PTTGC. Het bedrijf is van mening dat “mensen en de planeet voor opbrengsten komen”, maar heeft realistisch gezien op dit moment niet de middelen om zo innovatief te zijn als sommige van zijn concurrenten.
44
FABIAN GYSEL/ISTOCK
LAGE PRIJZEN Door de bezuinigende maatregelen kan de luchtvaartmaatschappij concurrerende tarieven invoeren die dynamisch zijn aan de marktvraag. ‘In het verleden hebben we de prijzen verlaagd om meer klanten te krijgen en hebben we verlies geleden. Maar onze kostenbasis is nu echt heel anders’, zegt Amranand. De verlaging van de maandelijkse personeelskosten, een geherstructureerde vloot, het leasen van vliegtuigen en het onderhandelingsproces voor motoren hebben het bedrijf nog eens 27 miljard bespaard. ‘Daarom hebben we er vertrouwen in dat we onze tarieven concurrerend kunnen
MAART/APRIL 2022
maken’, voegt hij eraan toe. Er komt meer informatie hierover, maar de luchtvaartmaatschappij is van plan om die jaar de economy-tarieven te ontbundelen en extra kosten in rekening te brengen voor functies, zoals bagage en stoelkeuze.
HET 2022-NETWERK Na bijna twee jaar van annuleringen van vluchten te midden van reisbeperkingen, vliegen Thai Airways en haar zustermaatschappij naar 28 internationale bestemmingen, vanaf haar belangrijkste hub op de Suvarnabhumiluchthaven in Bangkok. Dit jaar zijn haar peilen scherp op Europa gericht, want dat blijft de belangrijkste markt voor de vervoerder. ‘De vluchten in Europa zullen voor ons de belangrijkste bron zijn om onze inkomsten mee te ondersteunen’, zegt Korakot Chatasingha, salesdirector van het bedrijf. De luchtvaartmaatschappij groeit dan ook van vier naar negen bestemmingen in Europa (Londen, Brussel, Kopenhagen, Frankfurt, Milaan, München, Parijs en Zürich), met 37 vluchten per week in het eerste kwartaal van dit jaar, vergeleken met 27 aan het einde van 2021. Het lidmaatschap van Star Alliance zal ook helpen bij het transporteren van klanten naar gateway-steden. Hoewel het verkeer in Azië nog steeds bijna stilligt door grensafsluitingen, is Thai Airways van plan om 100 wekelijkse vluchten uit te voeren naar 19 bestemmingen in de regio, waar het vorig jaar ging om 38 wekelijkse vluchten naar negen bestemmingen. En inderdaad, vluchten van Bangkok naar Singapore onder de Vaccinated Travel Lane-regeling werden net gelanceerd voordat Omicron toesloeg. Passagiers kunnen ook gebruik maken van All Nippon Airways, een partner, om in transpacifische bestemmingen in Japan, Seoul en binnenkort Taipei te geraken. In het eerste kwartaal van het jaar zullen er ook dagelijkse vluchten plaatsvinden naar Sydney. In de tussentijd zal de luchtvaartmaatschappij op haar zustermaatschappij Thai Smile leunen voor korte- en middellangeafstandsvluchten in Indochina en ZuidoostAzië. De budgetmaatschappij vliegt naar 13 binnenlandse bestemmingen, waaronder populaire bestemmingen als Chiang Mai en Phuket, en breidt nu haar internationale bereik uit. In december lanceerde het vluchten naar de Cambodjaanse hoofdstad Phnom Penh en heeft het plannen om zijn netwerk uit te breiden naar 16 andere bestemmingen, waaronder Ho Chi Minh City, Kuala Lumpur, Singapore, Mumbai, Hong Kong en Colombo. ‘Op dit moment is het onze belangrijkste taak om Thai Airways aan te sluiten op het (regionale) netwerk’, zegt Viset Sontichai, waarnemend CEO van Thai Smile. Het probleem is echter dat Europese passagiers
businesstraveller.nl
T H A I A I R WAY S
LINKS: Thuishaven Bangkok International Airport.
niet onmiddellijk verbinding kunnen maken met de binnenlandse bestemmingen van de vervoerder vanwege de Test en Go-vereisten. Klanten moeten bij aankomst overnachten in een aangewezen hotel totdat ze een negatief PCR-testresultaat ontvangen. ‘We zullen ervoor moeten zorgen dat de connectiviteit naadloos is, en daar werken we aan’, zegt Amranand. De langverwachte introductie van antigeentesten in de plaats van de langzame PCRprotocollen is hiervoor de sleutel - het stond gepland voor eind vorig jaar maar werd uitgesteld vanwege de komst van Omicron.
ZAKELIJKE REIZEN
businesstraveller.nl
45
MATE VAN NORMAAL De Omicronvariant was nog maar net verschenen tijdens mijn bezoek aan Thailand en had toen nog geen lockdowns of toegangsbeperkingen veroorzaakt. Destijds hield het bedrijf die ontwikkelingen nauwlettend in de gaten, maar Amranand herhaalde dat “quarantaine het ergst is”, omdat het reizigers afschrikt. Zodra de zaken weer een beetje normaal zijn, zal Thailand opnieuw zowel toeristen als zakenreizigers ontmoeten die zaken willen doen in de regio, hoewel het jaren zal duren voordat het land terugkeert naar de 40 miljoen bezoekers in de 2019. Volgens voorspellingen van AOT en IATA zal het passagiersverkeer op de luchthaven Suvarnabhumi naar verwachting in iets meer dan twee jaar herstellen, met 66 miljoen verwachte passagier medio 2024. Ter vergelijking: in 2019 waren dat er 65 miljoen. Gehoopt wordt dat Thai Airways klaar zal zijn om hier de vruchten van te plakken, dankzij concurrerende prijzen, verbeterde klantenservice en een beter bestuurbare vloot. Tot die tijd proosten we met koffie.
MAART/APRIL 2022
I VIEWFINDER / SHUTTERSTOCK.COM
Nu het herstel van zakenreizen achterblijft, richt het bedrijf zich op een sneller herstel van vakantiereizen, geholpen door de heropeningsstrategie van het land die strandbestemmingen bevoordeelt - reizigers kunnen verschillende bestemmingen in heel Thailand bezoeken als onderdeel van het Sandbox-programma. Op dit moment wordt de luchtvaartmaatschappij geconfronteerd met een onbalans in het verkeer, met een lage vraag naar Bangkok en meer boekingen voor strandlocaties, zoals Phuket. Om deze reden zijn er op het moment van schrijven drie wekelijkse vluchten Londen-Phuket-
Bangkok die, naar mijn ervaring, leeglopen zodra je op het eiland landt. Om het meeste uit het vrijetijdsverkeer te halen, is de luchtvaartmaatschappij ook van plan om in samenwerkingen met het regionale Bangkok Airways een eilandhoppen-regeling te lanceren, waardoor Europese klanten via Phuket of Bangkok verbinding kunnen maken met Koh Tao, Koh Phangan en Koh Samui. Toch negeert het bedrijf zakenreizen niet en is het van plan om zijn product het komende jaar af te stemmen op drie factoren die het belangrijk vindt: veiligheid, realtime toegang tot informatie en bleisure. Het belangrijkste probleem is echter dat de Royal Silk Class (businessclass) van de vervoerder al vol is op veel haar vluchten vanuit Europa, ondanks het feit dat zakenreizen grotendeels worden opgeschort. De afwezigheid van eersteklas (tot dit jaar) betekent dat cabines worden bevolkt door vakantiegangers die bereid zijn meer te betalen voor een premiumervaring. Daardoor zijn er gevallen geweest waarin zakenreizigers in plaats daarvan met luchtvaartmaatschappijen uit het Midden-Oosten hebben gevlogen.
INTERVIEW
46
DOOR THEO DE REUS
Nieuwe trend: vakantie met private jet Aerodynamics: nieuwe generatie bij opmerkelijk familiebedrijf
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
INTERVIEW
V
oor Aerodynamics Private Jets was 2021 ondanks corona een succesvol jaar. Een goed moment om na 36 jaar het roer over te geven aan de tweede generatie. Zakenreizen vormen al jaren de belangrijkste tak van sport van Aerodynamics. Er wordt gevlogen met toestellen voor één tot goed beschouwd oneindig veel personen. Ook worden veel kleine groepen vervoerd waarvoor bijvoorbeeld een Embraer 135/145 of CRJ200 wordt ingezet, maar grotere toestellen voor meer dan 100 passagiers worden ook veel geboekt, voor bijvoorbeeld beursen voetbalreizen. Corona zorgde twee jaar geleden voor een omslag naar leisure.
PRIVÉJET
“Vanwege de coronacrisis besloten veel mensen die het zich konden veroorloven de afgelopen twee jaar een eigen private jet te huren, vooral ook in het segment vakantiereizen”, zegt Jan Roosjen, een van de mannen van het eerste uur van Aerodynamics. “De vermogende mens pakt nu eerder een privéjet om op vakantie te gaan. We hadden in de zomer veel klanten met een tweede huis of boot die naar Cannes of Ibiza vlogen. Private jet is private space. Niet met duizenden anderen op een luchthaven rondlopen, geen mondkapjes aan boord, maar in je eigen bubbel op vakantie.”
47
Het bedrijf is gevestigd op een van de mooiste locaties op Schiphol-Oost, met hoge ramen die uitzicht bieden op het platform waar toestellen in verschillende soorten en maten klaarstaan voor vertrek. Het zijn de toestellen die Aerodynamics als charterbroker verhuurt aan bedrijven of personen die zich een privétoestel kunnen permitteren.
MET ZIJN DRIEËN
Aerodynamics werd in 1986 opgericht door Huyb van Monsjou. Vijf jaar later, in 1991, sloot Jan Roosjen zich bij hem aan. Hij werd medeaandeelhouder. Nummer drie van de ‘eerste generatie’ is Ronald Wüstefeld. Hij werkt sinds 2001 bij Aerodynamics. Met
businesstraveller.nl
MAART/APRIL 2022
→
INTERVIEW
→
zijn drieën bouwden zij het bedrijf, gespecialiseerd in verhuur van privéjets, chartervluchten en helikopters gestaag verder uit. Aerodynamics is goed voor 700 tot 800 vluchten per jaar, waarvan de meeste vanaf Schiphol, Rotterdam en Eindhoven vertrekken, maar ook van andere luchthavens over de hele wereld.
RUSTIGER
Na 35 jaar hebben Huyb van Monsjou en Jan Roosjen besloten het wat rustiger aan te gaan doen. Begin dit jaar hebben zij het stokje overgedragen aan de nieuwe generatie. Met de instroom van die nieuwe generatie heeft Aerodynamics de afgelopen vijf jaar steeds meer de kenmerken van een familiebedrijf gekregen. Een opmerkelijk familiebedrijf, dat uit drie families bestaat.
48
gewend zijn. Maar dat is ook voor onze klanten een kwestie van wennen”, zegt Roosjen senior, die spreekt van een softe overdracht.
WACHTTIJDEN
Op de vraag wat er de afgelopen drie decennia is veranderd, noemt Roosjen het verschil met de begintijd, toen zijn bedrijf als verkoopargument aanvoerde dat je voor de prijs van een businessclass-ticket ook met acht man een privéjet naar Londen kon huren. Dat is inmiddels niet meer het geval, maar de andere voordelen van een privétoestel staan nog stevig overeind: “Je bepaalt je eigen tijd, er zijn geen wachttijden, je hebt je eigen terminal en hoeft maar een kwartier voor vertrek aanwezig te zijn. Het geeft gewoon veel flexibiliteit.”
TRANSAVIA
Aerodynamics verzorgt sinds eind 2018 de ad hoccharters van Transavia. Deze worden verkocht uit de restcapaciteit van Transavia. Hierbij gaat het om vluchten op maat voor bedrijven of particulieren, die met een eigen Boeing 737 naar een bestemming naar keuze vliegen. “We werkten vroeger veel met Transavia samen”, zegt Jan Roosjen. “We vlogen veel voor farmaceuten, voetbalclubs, voetbalsupporters, autodealers en bedrijven die met klanten of personeel op pad gingen. Toen Transavia de focus op lijndiensten ging leggen, is deze samenwerking ontstaan.”
Sophie: “Mensen die eerst alleen zakelijk met ons vlogen, komen nu ook met hun families bij ons voor hun vakantie.” David: “In de zakelijke communicatie wordt veel gebruikgemaakt van Teams en Zoom. Dat zal nog even zo blijven. Veel bedrijven denken twee keer na voordat ze iemand met een privéjet wegsturen. Het leisure vervoer is daarom een welkome aanvulling.” Roos: “Ik verwacht wel dat het herstel in zakelijke reizen bij ons eerder doorzet. Mensen die privé vliegen voor zaken hebben vaak een directie- of managementfunctie. Dat is anders dan de salesmanagers die wekelijks naar Londen op en neer gingen met een lijndienst.”
WAARDERING
Op de vraag wat Aerodynamics onderscheidt van andere aanbieders, noemen alle generaties de persoonlijke
STAPJE TERUG
Even de namen op een rij. De tweede generatie bestaat uit Sophie van Monsjou (dochter van Huyb), David Roosjen (zoon van Jan) en Roos Wüstefeld (dochter van Ronald). Ronald Wustefeld en de ´drie kinderen´ nemen de dagelijkse leiding over. Huyb van Monsjou en Jan Roosjen doen een stap terug. Jan Roosjen (67) maakt inmiddels niet meer de lange weken die hij ooit maakte, maar is nog vrijwel dagelijks op Schiphol-Oost te vinden. “Ik ken veel klanten persoonlijk en die bellen mij rechtstreeks, zoals ze al jaren
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
INTERVIEW
aanpak. Roos: “Onze manier van benaderen, het meedenken met de klant. Wij gaan net een stapje verder, regelen lokaal vervoer, de catering aan boord. En als klanten willen ook een hotel.” Sophie: “We zijn altijd zelf aanwezig bij het vertrek, zodat je mensen even ziet. Zeker als het een nieuwe klant is. Klanten waarderen dat.” Jan Roosjen: “Wij zeggen altijd dat je de vlucht dan voor de tweede keer verkoopt, omdat je dan persoonlijk contact hebt. Dat wordt erg op prijs gesteld.”
SILVERJET
Grote vraag is of de twee generaties Roosjen het thuis wel eens over iets anders dan werk hebben. Jan: “Als m’n vrouw er niet bij is, dan gaat het wel snel over het bedrijf. Als m’n vrouw er wel bij is, dan hebben we het er niet over.” David: “Mijn vader is eerder geneigd erover te beginnen dan ik. Ik zeg dan: je bent nu vrij.” Aerodynamics is recent een samenwerking aangegaan met Silverjet Vakanties, aanbieder van luxe vakanties. Het vliegen met een privéjet wordt als optie in de brochures aangeboden. “We doen veel voor Silverjet Vakanties op dit moment. Daaraan merken we dat de vermogende vakantieganger een privéjet wil”, zegt Jan Roosjen. “Het is een nieuwe trend aan het worden.” Populaire bestemmingen zijn de wintersportgebieden, ZuidFrankrijk, Ibiza, Malaga, Sardinië, de Griekse eilanden, kortom veel Middellandse Zee. “Op Cannes kun je in de zomer een lijndienst beginnen”, zegt David Roosjen.
WAAR STAAT DE NIEUWE GENERATIE OVER VIJF JAAR?
Sophie: “Ik hoop dat het bedrijf dan meer ons eigen stempel heeft, met eigen klanten.” Roos: “Dat we onze voorgangers moeten uitleggen hoe alles werkt als ze een keer langskomen.” David: “Waar ik over vijf jaar zit? Hier. Met vijf jaar ervaring rijker. En gezond blijven, zowel persoonlijk als zakelijk.” Jan: “De formule is goed, dat hebben de afgelopen 36 jaar wel bewezen. Ik zou zeggen; gewoon doorgaan.”
businesstraveller.nl
49
“We hebben inmiddels alle kenmerken van een familiebedrijf”
WIE ZIJN… Roos Wüstefeld (30) studeerde Toerisme, deed een stewardessenopleiding, is na haar stage blijven hangen bij Eliza was Here, was stewardess op Rotterdam Airport, werkte bij Munckhof Business Travel en Schiphol Travel. “Ik had het erg naar m’n zin bij Schiphol Travel, maar zag een vacature voor het bedrijf waar m’n vader werkte die me op het lijf geschreven is.” Sophie van Monsjou (26) wilde na haar studie aan de Hotelschool de evenementenkant op, maar zou tijdelijk helpen in bedrijf van haar vader. Dat is inmiddels 2,5 jaar geleden. “Ik ben nooit meer weggegaan.”
David Roosjen (30) studeerde Toerisme en heeft diverse stages achter de rug. Zo werkte hij in Afrika een half jaar bij een overland touroperator. “Toen ik hier begon, heb ik gezegd dat ze me er niet op moesten vastpinnen dat ik blijf.” Roos: “Inmiddels vind je het nu zo leuk dat je niet meer weg wil.”
MAART/APRIL 2022
TRIED & TESTED VLUCHT
EMIRATES A380 AMSTERDAM-DUBAI Een vlucht per A380 is nog voor velen een droom die uitkomt. Op Schiphol heb je dan de keuze uit Emirates en, soms, China Southern. Maar Emirates is een vaste gast en bekend gezicht met een reputatie hoog te houden. Terecht?
00 5550
V O O R V E R T R E K Emirates biedt ook op Amsterdam chauffeur-service, met andere woorden een transfer tussen huis en Schiphol. En idem dito in Dubai van en naar hotel. Ideaal. Na de aanvraag online te hebben ingevuld, word je via beschaafd appverkeer keurig op de hoogte gehouden en staat er een paar uur voor vertrek een luxe BMW 5-serie voor de deur met chauffeur die je dicht bij de vertrekhal op Schiphol brengt. Scheelt een taxi en is een mooi begin. Dit is een echte meerwaarde. Inchecken gaat snel en uitstekend. Ik word zonder wachttijd geholpen aan de businessclass-balie en kan meteen door. Na de gebruikelijke formaliteiten wacht ik de overige tijd in de lounge. Emirates maakt gebruik van de Aspire Lounge en dat is er één uit het boekje. Niet bijzonder, maar ook niet slecht. Het belangrijkste tegenwoordig: er is plek genoeg voor een goede zitplaats.
A A N D E G A T E Het wow-moment gaat nooit vervelen. Ik heb het voorrecht al drie keer eerder te hebben mogen reizen in de A380, maar als je deze krachtpatser dan weer ziet, is het toch even tijd voor het fotootje. Ik ben overigens niet de enige. Met een aardig volle vlucht is het vrij druk bij de gate, maar Emirates verzorgt haar passagiers in Business- en First class goed door een apart gedeelte af te zetten bij de ingang van de gate. D E C A B I N E De cabine in de Business Class kent een 1-2-1-configuratie met enkel naar voren gerichte stoelen (gelukkig). De rijen links en rechts kennen een enkele stoel, die afgewisseld meteen aan het raam staan, of net wat meer naar het gangpad gericht. Midden in zijn de tweetjes, die bij alleenreizenden van meer privacy voorzien kunnen worden door een tussenschot, maar voor stellen bij uitstek de beste keuze zijn om samen gezellig te kunnen reizen, of zakelijk gezien, een en ander nog te kunnen bespreken. Heb je geen reisgenoot, of wil je ‘alone-time’? Dan is de solo-stoel direct aan de raam de beste keuze. Hoe dan ook, altijd directe toegang tot het gangpad en genoeg privacy. Top. D E S T O E L De ruime stoel is goed gevuld met twee flesjes water (Perrier), plat water (Evian) en een frisje. Er is voldoende ruimte voor de rolkoffer of andere bagage. Een merkloze koptelefoon, dekentje en handgel liggen al klaar, net als een zakje met daarin sokken en een oogmasker. Dat bevreemdt wel even. Ook Emirates heeft luxe designer ammenity-kits met de gebruikelijke zalfjes, sokken en wat al niet meer, maar deze worden, zo leert navraag, niet uitgedeeld. De vlucht is daarvoor ‘te kort’. Dat is een beetje verkeerde zuinigheid. Dat moeten ze maar snel terugdraaien, het past niet bij
JANUARI/FEBRUARI 2020
MAART/APRIL 2022
de premium ‘brand’ Emirates. Ontvangst is met de gebruikelijke sinaasappelsap of Champagne (Veuve Cliquot yellow label). De stoel dan. Zelfs met mijn 1.95 meter zit ik zeer comfortabel, er is genoeg opbergruimte, een stekkeraansluiting en een dubbele USB-port. Het inflightentertainmentscherm is met 20 inch lekker groot en kan worden bediend door de gebruikelijke afstandsbediening of met een extra grote tablet die naast je staat. De stoelen zijn uitgevoerd in champagnekleurig leer en behoren absoluut tot de betere in het genre. Ze gaan later in de vlucht 180 graden-plat voor een lekker dutje, maar bieden ook fijne ontspanning bij het kijken naar een filmpje. En zoals velen weten: het entertainment van Emirates, ICE, is wereldtop. De enorme keuze is zeer actueel. Handige tip voor filmliefhebbers, zoals ik: je kunt thuis al het aanbod bekijken en je favorieten aanduiden - wel even de app downloaden, sowieso handig voor wifi. Want ja, er is wifi, die ik zoals altijd laat liggen, ik koester de rust en luxe aan boord. Sociale apps, zoals WhatsApp zijn gratis - vooraf aanmelden businesstraveller.nl
businesstraveller.nl
TRIED & TESTED VLUCHT
op de app - en voor meer data zijn er schappelijke kosten. E T E N E N D R I N K E N De reis begint na het welkomstdrankje met een mooi (en niet te klein, zoals zo vaak) schaaltje luxe nootjes. Er is een keuze uit cocktails en mocktails en ik kies voor de laatste; Virgin Cucumber Gimlet, een echt heerlijk frisdrankje dat er ook nog eens mooi uitziet. Er zijn ook een tiental alcoholische klassiekers van Bloody Mary of Aperol Spritz tot een hippe Espresso Martini.
businesstraveller.nl
De dinerkeuze is al opgenomen. Er is een keuze uit verschillende voor- en hoofdgerechten en vier desserts. Ik kies uit, vermoed ik, een vaste klant in het aanbod: de Arabische mezze (en dus niet de erwtensoep met mint, of de garnalen). Maar het brood met hummus, baba ganouj, een gevuld wijnblad en olijven is een heerlijke lichte starter, en ook leuk om in de sfeer van Dubai te komen. Bij het hoofdgerecht kies ik dan wel weer even voor ‘veilig internationaal’ met de keuze voor de goede steak. Andere keuze zijn zalm en kip met emirati-kruiden. ‘Na’ is er
framboos-rozen-cake, chocotaart en vers fruit, maar ik kies voor het kaasplankje met Engelse Red Leicester, ons aller Old Amsterdam, en een Spaanse heerlijkheid: De La Huz Iberico, de winnaar van de drie. Uiteraard hoort er in Businessclass ook een glas wijn bij. Er is keuze uit twee wit en twee rood. Bij wit een Bordeaux: Château La Louvière, Pessac-Léognan. De andere keuze is een chique ChassagneMontrachet van Domaine Roux 2017, een Chardonnay. Het is lastig kiezen, want het gaat om volle aromatische wijnen. Het wordt de Bourgogne, een topwijn. Bij rood: uitstekende en complexe wijnen, maar alle twee wel zeer klassiek, op leeftijd en stevig: Château La Garde 2011, Pessac-Léognan, en de Fèlsina ‘Rancia’ Chianti Classico Riserva 2011. Ik ken het verhaal: stevige eetwijnen doen het beter op 10 kilometer hoogte, maar zelf ben ik voorstander en liefhebber van iets lichtere wijnen. Ik zou een van deze twee topwijnen dan ook gewoon vervangen voor iets ander lekkers rood, een Duitse Spatburgunder of iets spannends uit Libanon of Griekenland. Dit is geen kritiek verder, maar sec mijn persoonlijke gedachte als wijnliefhebber. Oh, voordat je vraagt: hoe zit het met die fantastische bar aan boord? Nou ja, die is er en oogt geweldig. Maar helaas op moment van vliegen was deze nog gesloten in verband met de medische (Covid-)eisen waaraan Emirates natuurlijk ook goed voldoet. Maar we kunnen ons voorstellen, nu deze weer open is, dat je er even een drankje gaat doen. Al met al heel simpel: een uitstekende Business Class met zeer attente crew en dat mooie toestel. Tijn Kramer
MAART/APRIL 2022
51
INTERVIEW
52
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
INTERVIEW
‘Ik ben wel klaar met videobellen’ TEKST THEO DE REUS ‘Zakelijke reizen zijn niet weg te denken.’ Zo’n opmerking is niet onlogisch uit de mond van Cees Klinkenberg, directeur van zakenreisorganisatie Uniglobe Travel Holland.
A
niveau van 2019. Klinkenberg houdt vast aan zijn verwachting van vorig jaar: 2022 en 2023 zijn hersteljaren. De ambitie van Uniglobe is om eind 2023 weer het niveau van 2019 te benaderen.
ls de coronacrisis iets bewezen heeft, dan is het wel de noodzaak van persoonlijk contact. En dat is iets waar zakenreizen onmisbaar voor zijn, naast de rol van de zakenreisagent daarin, zegt Klinkenberg. ‘Bovendien ben ik wel een beetje klaar met videobellen.’
Net als veel branchegenoten heeft ook Klinkenberg een dubbel gevoel, zegt hij meteen aan het begin van het gesprek in The Base op Schiphol, waar Uniglobe Travel Holland kantoor houdt. Enerzijds is er de snel aantrekkende markt na twee jaar coronacrisis, anderzijds is er de oorlog in Oekraïne.
‘Voor een dagtrip Londen heeft het vliegtuig nog de betere papieren’
‘Wij keuren oorlog en geweld af. We leven mee met alle slachtoffers en hopen op een snelle vreedzame oplossing. We zien ook dat bedrijven die handeldrijven met Rusland worstelen met sancties. Stel dat er straks een vrede komt, dan zal het herstel van de boycotmaatregelen nog lang duren. Als je ziet hoe complex het is om de sancties op te leggen, dan zal het veel tijd kosten om weer terug te gaan naar normaal. Waarbij je je kunt afvragen: wat is dan normaal?’
KLM Het omzetaandeel van KLM, Air France en Delta stijgt bij Uniglobe, zegt Klinkenberg, die daarvoor een goede verklaring heeft. ‘Dat komt doordat zakelijke klanten kennelijk kiezen voor non-stop vluchten van- en naar Schiphol. Ik denk dat vooral KLM daarvan profiteert.’ Ondanks een brandstoftoeslag laat de zakelijke reiziger zich niet snel afschrikken, zegt Klinkenberg, die veronderstelt dat er natuurlijk ergens een omslagpunt zal zijn. ‘De vraag is hoeveel van de extra kosten kunnen worden doorberekend in de ticketprijs ook rekening houdend met je concurrentiepositie als luchtvaartmaatschappij.’
Ongemakkelijk Voor zakenreisagenten betekent de oorlog helaas nieuwe onzekerheid, zegt Klinkenberg, die er meteen aan toevoegt dat deze onzekerheid betekenisloos is in vergelijking met het oorlogsleed. Hij vindt het ongemakkelijk om te praten over herstel van de business. ‘Maar toch, onderliggend zien we dat er weer zakelijk gereisd wordt op alle bestemmingen.’ Het ondernemersvertrouwen is verrassend goed. Uniglobe zit per eind maart dit jaar op bijna 70 procent van het
53
‘Het zakelijke vliegverkeer naar Azië is nog een lastige. De meeste airlines moeten om Rusland heen vliegen. Je bent dan langer onderweg. Dat kost meer brandstof en je moet een extra crew meenemen volgens de cao. Dat zijn ook kosten. ‘Maar er zijn nog steeds luchtvaartmaatschappijen die wel over Rusland mogen vliegen. Deze airlines hebben daarmee wat concurrentievoordeel.’
LINKS: Cees Klinkenberg
Met de (aanstaande) brandstoftoeslagen, het omvliegen en de tickettaks van de overheid (7,85 euro per ticket, red.) verwacht Klinkenberg dat vliegtickets over de hele linie →
businesstraveller.nl
MAART/APRIL 2022
INTERVIEW
platform Uniglobe Booking Intelligence (UBI), dan kunnen klanten zelf vergelijken en kiezen. Het aantal boekingen op directe internationale treinen van Nederland naar België, Frankrijk, Duitsland en de UK groeit snel. Als je een vergadering hebt in Parijs, vlieg je niet eerst naar Charles de Gaulle om van daaruit met een ‘Dankzij de taxi naar het centrum te reizen. Dan pak je de crisis kunnen we Thalys naar Gare du Nord en je bent in het laten zien wat de centrum van Parijs.’
meerwaarde is...’
Met de Eurostar naar Londen is dat anders, zegt Klinkenberg. ‘Londen is zakelijk gezien sterk voor een dag-rand bezoek. De Eurostar is ruim 4 uur onderweg, dan kun je die dag-rand verbinding niet goed maken. Dan moet je overnachten. Los van de extra kosten is het de vraag of dat in de optelsom nog wel duurzaam is? Geen spoorschaamte hoor, maar voor een dagtrip Londen heeft het vliegtuig nog de betere papieren.’
Daarnaast constateert de Uniglobe-directeur dat er gewoonweg te weinig spoor is om reizen in Europa meer en efficiënt met de trein te doen. ‘Daarvoor is aanleg van meer spoor nodig. Dat kost onnoemelijk veel tijd en geld, dus dat zie ik niet snel gebeuren. De inzet zou moeten zijn om het bestaande spoornetwerk beter te benutten.’ 54
Dan is er nog een praktisch verschil tussen het boeken van een vliegticket of een treinticket: ‘Bij luchtvaart kun je online in een paar clicks een vliegticket naar de hele wereld kopen. Dat is voor een treinticket op z’n zachts gezegd nog best een gedoe.’
→
Wat denk je zelf ? ‘Voor de (nood)zakelijke markt zit er wel rek in, maar voor de consumentenmarkt is dat best wel een uitdaging. Tegelijkertijd weten we dat (vlieg)reizen wordt gezien als een belangrijke behoefte.’
Klinkenberg vervolgt: ‘Mijn visie is dat op de langere termijn de luchtvaart de beste kansen heeft om CO2neutraal te worden. Er wordt momenteel volop ingezet op schonere brandstoffen, zoals biofuel en synthetische kerosine. Qua geluidoverlast heb je bij de luchtvaart op twee plekken hinder en bij de trein over het hele tracé. In dat opzicht staat ook de ontwikkeling van stillere vliegmotoren of zelfs elektrisch vliegen gelukkig niet stil. Laten deskundigen maar een antwoord geven op de vraag wat nu een objectieve duurzame vergelijking is tussen vliegtuig en trein. In ieder geval is de luchtvaartindustrie goed bezig. Wie weet kunnen we straks afrekenen met vliegschaamte en bouwen we in de toekomst misschien zelfs woonhuizen in de buurt van luchthavens. Natuurlijk moeten we druk houden op deze sector om de duurzaamheidstransitie krachtig voort te zetten. Alleen zullen klimaatdrammers vinden dat het allemaal niet snel genoeg gaat. Blijft zaak dat luchtvaartmaatschappijen eerst geld moeten verdienen om te kunnen investeren in duurzaamheid. Dus moet er een toekomstbestendig groeien verdienmodel zijn.’
Hoe zit het met de discussie over duurzaamheid? ‘Het gaat daarbij veelal om de trein versus het vliegtuig. Wij laten beide opties zien in ons boekingssysteem en op ons
Compenseren Qua duurzaamheid werkt Uniglobe samen met de Climate Neutral Group (CNG) voor de reductie en compensatie van
duurder zullen worden. ‘De vraag is of het ondernemen van een vliegreis in de toekomst misschien exclusiever wordt?’
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
INTERVIEW
CO2 via gecertificeerde projecten. ‘Wij hebben onze systemen gekoppeld aan hun calculator. Onze offertes en boekingen laten een CO2-getal zien en een compensatiebedrag. De klant bepaalt zelf of hij compenseert. Wij hebben veel middelgrote klanten, die te klein zijn voor een eigen project. Daarom consolideren we de CO2 uitstoot voor onze klanten met een gecertificeerd UN-project (bos- en hernieuwbare energie, red.).’
Klinkenberg: ‘Dankzij een crisis kunnen wij weer laten zien wat de meerwaarde is van een zakenreisbureau, ondanks dat we goede onlinesystemen hebben. De klant heeft toch veel vragen en zoekt informatie. Is het verantwoord, kan ik op reis, wat heb ik nodig, wat zijn de beperkingen? Die adviesfunctie is niet volledig te vatten in een systeem of met een chat-bot. De crisis heeft het reisbureau weer op de kaart gezet, dat weet wat er speelt’
Van voorspellingen dat videobellen het zakelijk reizen na corona voor een groot deel gaat vervangen, wil Klinkenberg niets weten. ‘Zakelijke reizen zijn niet weg te denken. Het onderhouden van je netwerk via beeldbellen is verre van optimaal, los van technische haperingen. Onze klanten zeggen dat het ondernemen van een zakelijke reis per saldo een positief rendement oplevert voor een bedrijf. Alleen gaat die meerwaarde verder dan uitsluitend geld. Er is ook een maatschappelijke meerwaarde van zakenreizen, de sociale kant, elkaar ontmoeten. Bedrijven lopen zo langzamerhand aan tegen achterstallig onderhoud wat dat betreft. Bovendien zijn zakelijke reizen ook een welkome meerwaarde voor medewerkers. Het is gewoon ook leuk om op reis te gaan, relaties te ontmoeten. De dynamiek van een gesprek op locatie is heel anders dan via een videoverbinding. Je bouwt geen duurzame relaties op via het beeldscherm, laat staan vertrouwen.’
Ondanks dat de klant zijn hele zakenreis zelf online bij Uniglobe kan zoeken en boeken, signaleert Klinkenberg dat veel bedrijven eerst zelf zoeken in de systemen, maar niet boeken. ‘Voor dat laatste stapje bellen ze ons. Dat gaat veelal om een bevestiging of men het goed heeft uitgezocht en het beantwoorden van specifieke vragen. Dan komt de expertise van de zakenreisagent weer om de hoek kijken. Dan kun je etaleren wat je doet en weet. Daar heb je wel handjes voor nodig. Uiteraard betaalt de klant daar een hogere servicefee voor deze inzet. Onze meerwaarde is juist (high)touch. Ofwel inspelen op de klantbehoefte en kijken hoe we hem/ haar zo goed mogelijk kunnen ontzorgen.’
Naast het onderhouden van het netwerk noemt Klinkenberg een tweede belangrijke reden om op zakenreis te gaan. ‘Als jij niet naar de klant toegaat, kan een relatievacuüm ontstaan, waarbij je concurrent daar wel aan tafel zit. Daarom zijn zakelijke reizen niet weg te denken.’ Meerwaarde Op de vraag of de coronacrisis iets heeft opgeleverd, zegt
businesstraveller.nl
Daarmee is Klinkenberg terug bij de stelling waar hij het gesprek mee begon: zakelijke reizen zijn niet weg te denken. ‘Het zou ons niets verbazen als we weer een piek gaan krijgen in zakelijke reizen, deels als inhaalslag voor de afgelopen twee jaren maar ook om de verwaarloosde contacten weer aan te halen. Of we volledig teruggaan naar het oude normaal ligt vooral aan de aard van de onderneming en de noodzaak om te moeten reizen. Er zal terecht nog kritischer worden gekeken of een reis wel essentieel is. Met andere woorden: zakelijk wordt nóg meer noodzakelijk. Ach, bij Uniglobe doen we feitelijk niets anders.’
MAART/APRIL 2022
55
WATC H E S
56
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
60
62
64 60 I GETEST
Lekker luieren in luxe 62 I TRENDY
OKU op Ibiza 64 I CULINAIR
Topchefs aan boord
businesstraveller.nl
MAART/APRIL 2022
LIFESTYLE
SEABOURN EXPEDITIONS
REIS VERDER NA AR ONBEKENDE GEBIEDEN 2022/2023 SEIZOEN GEOPEND VOOR BOEKINGEN
58
IJSBEREN BEZICHTIGEN OP SVALBARD
OP MAAT GEMAAKTE 6-PERSOONS ONDERZEEËR VOOR ONDERWATERONDERZOEK
KAJAKKEN IN DE AMAZONE
WALVISSEN SPOTTEN VANAF EEN ZODIAC, ANTARCTICA
KONING PINGUN KOLONIE, ZUID-GEORGIA
Uw klanten kunnen een van de eersten zijn die de ultraluxe expedities van Seabourn meemaken, met unieke ontmoetingen van wilde dieren op de meest bijzondere bestemmingen ter wereld die maar weinigen ooit zullen zien.
SVALBARD | GROENLAND | AMAZONE | ANTARCTICA | ZUID-GEORGIA | CANADESE ARCTIC
Neem contact op met ons Business Development Team: +31 10 297 6611 / SalesNL@Sebourn.com Ontdek meer op Seabourn.com
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
COLUMN
H. KERSTEN
EXCESSIEF LENEN BIJ DE EIGEN BV Op 24 maart 2022 heeft Staatssecretaris Van Rij van Financiën het wetsvoorstel ter zake naar de Tweede Kamer gestuurd. Waar gaat het precies over? Vanaf 2023 mag een aanmerkelijkbelangaandeelhouder (ABhouder) nog ‘slechts’ € 700.000 lenen bij zijn BV. Leningen ter zake de eigen woning vallen niet onder de €700.000. Het meerdere dat boven de € 700.000 wordt geleend wordt jaarlijks, voor het eerst in 2023, belast als uitdeling (dividend) waarover 26,9% inkomstenbelasting betaald moet worden. Overigens gaat het hier over de ABHouder en haar/ zijn fiscale partner. Het kabinet wil excessief lenen bij de eigen BV tegengaan. Dat zal dan wel de reden zijn dat oorspronkelijk er een bedrag van € slechts 500.000 zonder consequenties bij de eigen BV geleend kon worden. O nee, het bedrag dat excessief geleend mag worden is € 200.000 hoger geworden. Zal wel een politiek besluit zijn geweest om het bedrag op te hogen. En wat is excessief ? Overmatig, buitensporig, exorbitant om maar enkele synoniemen te noemen. Ik, en meerder beroepsgenoten met mij, vind het excessief wanneer een ABhouder € 200.000 leent van zijn BV om dat vervolgens te verbrassen. Wanneer hij vervolgens geen bezittingen heeft die te gelde gemaakt kunnen worden om zijn schuld af te lossen is er een probleem. Een bank zou maar zo de € 200.000 niet aan de ABhouder hebben geleend wanneer hij daarom zou hebben verzocht.
businesstraveller.nl
Dat € 700.000 schuld aan de BV vanwege verbraste euro’s ook als excessief wordt beschouwd door medelanders zal u niet vreemd in de oren klinken. Maar wat doet de politiek: die staat toe dat men netto € 700.000 uit de BV opneemt voor consumptief gebruik zonder dat er één euro belasting over wordt betaald. Dat is nog eens buitensporig zou je zeggen. Waarom niet ieder jaar het geconsumeerde bij de eigen vennootschap geleende geld direct belasten? Dat levert in ieder geval een jaarlijkse extra inkomensstroom voor de belastingdienst op. Waarom nodig? Om het wetsvoorstel zodanig aan te passen dat ABhouders die bedragen bij de BV lenen, ook boven de € 700.000, niet te laten afrekenen wanneer ze daar bezittingen tegenover hebben staan die ook de bank zou kunnen financieren. Ik doel daarmee op onroerende zaken, effecten, auto’s etc etc. Het is naar mijn mening vreemd dat je een lening voor consumptieve doeleinden als AB Houder fiscaal geaccepteerd mag hebben ter grootte van maximaal € 700.000 wat niet door een bank gefinancierd zal worden terwijl je fiscaal over € 700.000 moet afrekenen wanneer je een tweede huis koopt voor € 1.400.000 en betaald middels een geldlening van de BV, die ook door een bank verstrekt had kunnen worden. Nu moet je dus € 700.000 bij een bank gaan lenen waar rente over betaald moet worden. De BV houdt € 700.000 over en moet daar feitelijk ook rente over betalen aan diezelfde bank. Dat is nog eens excessief.
MAART/APRIL 2022
59
TRIED & TESTED HOTEL
SHANGRI-LA DUBAI Locatie, locatie, locatie. Wie voor zaken in Dubai is, wil niet alleen comfort maar ook, gezien de grootte van de immer uitdijende stad, een uitstekende locatie. Kenners weten het. En uiteraard een goede keuze aan culinair genoegen en wat ontspannende mogelijkheden voor een sauna en/of biertje na gedane zaken. Bij
00 6660
Shangri-La Dubai komt het samen. Zelfs als je er niet slaapt, is een bezoek aan het Shangri-La Dubai een goed idee. De Ikandi Ultralounge is een plek om te zien en te worden gezien in deze snelle stad. Vanaf het dak biedt het een prachtig uitzicht op de Burj Khalifa. Bezoekers kunnen cocktails drinken bij het zwembad
of genieten van shisha, terwijl eclectische deuntjes een perfecte soundtrack voor de avond vormen. De resident dj’s draaien unieke sounds van soulvolle house tot R&B en funk. Let wel: aangezien Ikandy Ultralounge een buitenlocatie is, is het seizoensgebonden en sluit het tijdens de warme zomermaanden. Maar de rest van het jaar is het een fantastische plek voor een mooie cocktails - hip of klassiek - met een geweldig uitzicht. Maar waarom zou je niet slapen in deze vestiging van de erkende Aziatische keten. Shangri-La Hotel, Dubai telt 42 verdiepingen en is ideaal gelegen aan de verkeersader Sheikh Zayed Road, op slechts een goed kwartier rijden vanaf de airport. En dus ook op vijf minuten rijden van het Dubai Convention Centre en World Trade Centre, in het Dubai International Financial Centre (DIFC), maar ook het vermaak en culinaire aanbod van de Dubai Mall en het fenomenale uitzicht (vanaf de kamer) op de Burj Khalifa is een usp. Het hotel is enorm hoog en telt 490 kamers, maar liefst zeven (!) restaurants en bars, zakelijke evenementenruimtes, luxe spa en een gym. DE KAMERS De kamers zijn zeer comfortabel en ingericht met originele lokale kunstwerken en bieden uitzicht op de Arabische Golf of de Burj Khalifa en de imposante skyline van Dubai. De ruime badkamers kennen een heerlijk ligbad en een verfrissende inloopdouche met regenwouddouchekop. Het aanbod bestaat uit: 271 kamers, 31 suites en 126 serviceappartementen alsook
JANUARI/FEBRUARI 2020
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
businesstraveller.nl
TRIED & TESTED HOTEL
61
62 ongemeubileerde appartementen. De ruime kamers tellen 45 vierkante meter, terwijl de suites tot een enorme 435 vierkante meter gaan. Met andere woorden: elke ster waard. CULINAIR GENIETEN Uiteraard is ook gedacht aan de inwendige mens met maar liefst zeven F&B outlets. Gasten kunnen een culinaire reis maken met inspirerende gastronomie uit Vietnam, China en de rest van de wereld. Wij eten bij het Vietnamees restaurant Hoi An en genieten van authentieke Vietnamese gerechten geserveerd op traditionele stijl op bamboe-schotels. Kenmerkende gerechten zijn loempia’s, knapperige kreeftenravioli en bananenpannenkoekjes gevuld met fruitsalsa en vanille-ijs. Wij eten uiteraard heerlijke loempia’s en een mooie wokschotel met kip en bestellen daar een mooi glas wijn bij van de goede wijnkaart. Het is niet overdreven hip hier, maar een fijn restaurant met een altijd fijne keuken. Een andere aanrader is Shang Palace, heropend in januari 2020, met een opgefriste look en opnieuw uitgevonden
businesstraveller.nl
hotel, is de Balcony Bar een klassieker met leren fauteuils en kastanjebruin decor met rustgevende bruine en beige accenten. Afijn, met verder nog open dakterrassen met adembenemend uitzicht op de skyline, twee balzalen, zeven vergaderruimten, een heerlijke spa en enorm buitenzwembad is het Shangri-La natuurlijk een zeer compleet hotel. Je kunt verkassen, maar het hoeft niet. menu. Shang Palace is het kenmerkende Kantonese restaurant voor Shangri-La Hotels en Resorts wereldwijd en biedt authentieke Chinese gerechten. Onder leiding van ervaren Executive Chinese Chef, Chunlin Xu, biedt het restaurant een uitgebreid menu met unieke gerechten, vergezeld van geurige thee, wijnen en andere dranken. Het past helemaal bij het Aziatrische dna van het hotel. En dan is er uiteraard nog, naast de eerder beschreven superhippe Ikandy Ultralounge een good old hotelbar: The Balcony Bar. Met uitzicht op de chique lobby van het
CONCLUSIE Shangri-La is een erkende naam voor de zakenreiziger en voldoet ook in Dubai aan de hoge eisen. De locatie is zeer fijn, zeker voor een zakelijk bezoek. Het uitzicht en de service geven het nog extra meerwaarde. In het enorme aanbod van Dubai mag je Shangri-La absoluut tot de top rekenen. Meer info: shangri-la.com/dubai/shangrila/
MAART/APRIL 2022
TRIED & TESTED HOTEL
OKU IBIZA: LAIDBACK, LUXE, LOUNGE
666222
Bekroond minimalistisch design, geïnspireerd door de Japanse filosofie van Wabi-Sabi, dat gebruikmaakt van aardetinten en natuurlijke materialen. Het hotel biedt Ibiza’s grootste zwembad, een intieme spa, een 140 vierkante meter Signature Suite, privévilla met vier slaapkamers en een eigen zwembad, maar het is ook de bestemming voor buitengewone diners in het OKU Restaurant.
living’-lifestyle. Met focus op een rustiger leven en verrijkende ervaringen voor de moderne reiziger, bestaat het hotel uit 184 boho-chique kamers en suites, een 140 vierkante meter OKU Signature Suite, een privévilla met vier slaapkamers en privézwembad, penthouses met uitzicht op zee, twee hotelzwembaden (en nog een semi-privézwembad voor de zes swim-upkamers), twee restaurants en een intieme spa.
Het nieuwe lifestyle-merk OKU Hotels, opende op 28 mei 2021 jaar tweede hotel, OKU Ibiza, op het prachtige eiland. Gelegen aan de rand van de Cala Gracio-baai tussen weelderige heuvels is OKU Ibiza een prachtig onderkomen op de Balearen. Het ultieme plekje om te ontspannen en te genieten van de ‘barefoot
INNERLIJKE RUIMTE Afgeleid van het Japanse spirituele concept OKU, dat de betekenis ‘innerlijke ruimte’ draagt, biedt OKU trots een ingetogen luxe in bestemmingen die fascineren. Naast Ibiza is er nog een hotel op het pittoreske Griekse eiland Kos, waar het vijfsterrenboetiekhotel eveneens is
omgeven door een adembenemende natuur. Het laidback luxury-principe prikkelt de zintuigen met zijn moderne, minimalistische inrichting en culinaire en wellness-aanbod. OPVALLENDE ARCHITECTUUR De look and feel van OKU Ibiza is zorgvuldig ontwikkeld door OKU‘s inhouse designteam, dat zich heeft laten inspireren door de locatie: de eenvoud weerspiegelend van het strandleven en uitnodigend tot een ‘barefoot living’lifestyle. De OKU-principes zijn tot leven gebracht door een zinvol gebruik van de ruimte en door optimaal gebruik te maken van natuurlijk licht en schaduwen. Het team heeft zich laten inspireren door de Japanse Wabi Sabi-filosofie, die de verbinding met de aarde en het gebruik van natuurlijke materialen nastreeft. UITERSTE ZORG Het prijswinnende vader en zoon-duo van MG6AG hebben doordacht het natuurlijke ontwerpethos van het merk toegepast op de architectuur. MG6AG heeft gewerkt aan meer dan 60 woon- en hotelprojecten wereldwijd. OKU Ibiza laat ook het werk zien van opkomende moderne kunstenaars, waaronder composities van de in LA gevestigde kunstschilder en beeldhouwer Steve Tepas. Of je nu verblijft in een van de kamers met zwembad, penthouses met zeezicht, de unieke OKU Signature Suite of de privévilla, er is uiterste zorg besteed aan een sfeer waarin gasten zich ontspannen, veilig en thuis zullen voelen op Ibiza. Voor de business traveller hebben bijna alle kamers een bureau om aan te werken. Het hele hotel is met high speed wifi verbonden en daarom is het mogelijk overal makkelijk te werken. Het hotel heeft zogenoemde lounge ruimtes die gebruikt kunnen worden als werkplek gedurende de dag. Verder is er nog de private villa die gehuurd kan worden als locatie voor meetings, team buildings, incentives of private dinners. T H E O KU WAY O F L I F E OKU Ibiza biedt een alternatieve ervaring op dit befaamde eiland van de Balearen.
JANUARI/FEBRUARI 2020
MAART/APRIL 2022
businesstraveller.nl
businesstraveller.nl
TRIED & TESTED HOTEL
Door het stimuleren van een langzamer levenstempo zijn gasten in staat om de tijd te nemen om zich te concentreren op zichzelf. Gasten kunnen dagelijks genieten van gratis yoga in de yoga shala op het dakterras. Een serene spa met vijf behandelkamers biedt een zorgvuldig samengesteld menu van behandelingen die oude tradities vermengt met moderne technieken, waarbij gebruik wordt gemaakt van volledig natuurlijke producten. Het hotel beschikt ook over een fitness-studio met ultramoderne apparatuur van NOHrD & Casall en er zijn personal trainers beschikbaar voor wie een meer persoonlijk programma wil volgen. Naast de focus op R&R is de wekelijkse brunch iets wat je niet mag missen. Een afwisselend programma met enkele van de beste DJ‘s en live-artiesten van het eiland treden elke zondag op, terwijl gasten genieten van een doorlopende brunch bij het centrale zwembad, geserveerd met verse juices en heerlijke cocktails. Voor diegenen die meer willen zien dan de ontspannen sfeer van OKU Ibiza staat het OKU-team klaar met tal van activiteiten: bijvoorbeeld privé-boottochten naar Formentera en nabijgelegen eilanden, kajakken bij zonsondergang en begeleide wandelingen door het adembenemende landschap van Ibiza. D E S T I N AT I O N D I N I N G OKU Ibiza heeft twee restaurants: het OKU Restaurant voor een intiem diner en ‘To Kima’ aan het zwembad voor een ontspannen maaltijd. Beide menu’s zijn samengesteld en staan onder toezicht van Executive Chef Mark Vaessen, de voormalige chef van SUSHISAMBA. Vaessen staat bekend om zijn meesterlijke Japanse fusionkeuken en heeft innovatieve menu’s samengesteld die gasten meenemen op een culinaire reis, met gebruik van de meest verse seizoensgebonden ingrediënten. Gasten kunnen een meer elegante atmosfeer verwachten in het OKU Restaurant, dat open is voor diner en waar avontuurlijke internationale fusiongerechten worden geserveerd met
businesstraveller.nl
ga je naar ‘To Kima’, waar je kan ontbijten en de hele dag door kunt lunchen. De Mediterrane keuken staat hier centraal in verschillende vormen, van verschillende gerechten en lichte hapjes tot à la carte en snacks aan het zwembad. Er is ook een gezonde juice bar aan de rand van het centrale zwembad waar gasten de hele dag door kunnen genieten van versgeperste juices en smoothies.
een sterke Aziatische invloed. Van Aziatisch geïnspireerde tapas tot gegrild vlees en vis, evenals een rauw menu van Aziatische delicatessen, sashimi, nigiri en uitgebreide vegetarische en veganistische opties, er is voor elk wat wils. De indrukwekkende bar grenst aan het restaurant, naast het opmerkelijke 50 meter lange zwembad van het hotel, en serveert de hele dag door verfrissende cocktails. Het is ook de perfecte plek voor een aperitief of een digestief, begeleid door DJ-beats. Voor een meer ontspannen sfeer
OVER OKU HOTELS OKU Hotels is een groep van inspirerende luxehotels sinds 2020 en bestaat momenteel uit twee eerste hotels - OKU Kos, dat in juli 2020 is geopend en OKU Ibiza dat in mei 2021 is geopend. Met bestemmingen die inspireren, wellnessbehandelingen die ontspannen en revitaliseren en diner- en muziekervaringen die de zintuigen prikkelen, biedt OKU Hotels voor de moderne reiziger, die geïnspireerd is door de natuur en de lokale lifestyle, een ingetogen vijfsterrenluxe op fascinerende bestemmingen. OKU is afgeleid van het Japanse spirituele en architectonische concept dat ‘inner space’ betekent. OKU Hotels is een merk dat eigendom is van en beheerd wordt door ‘Hotel Brands International Limited’ en heeft plannen voor verdere wereldwijde expansie in de nabije toekomst. Tijn Kramer
MAART/APRIL 2022
63
INTERVIEW
Beroemde topchefs aan boord Onze gids voor... 66 44
In de loop der jaren hebben luchtvaartmaatschappijen samengewerkt met chef-koks van restaurants met Michelinsterren en tv-shows om hun passagiers aan boord te verwennen. Hier gaan we enkele programma’s af die in verschillende cabines worden aangeboden.
AIR FRANCE
De luchtvaartmaatschappij heeft een lange traditie in het werken met chef-koks van restaurants met Michelinsterren voor haar menu’s aan boord. Vanaf maart hernieuwde het zijn samenwerking met Anne-Sophie Pic, ‘s werelds meest gedecoreerde vrouwelijke chef-kok op het gebied van restaurants met Michelinsterren, voor La Première en Régis Marcon, eigenaar van de drie met Michelinsterren bekroonde Le Clos des Cimes in SaintBonnet- le-Froid, voor businessclass. Beschikbaarheid: Aangeboden voor zakelijke en La Première (eerste klas) passagiers op langeafstandsvluchten met vertrek uit Parijs tot juni 2022. Het menu: Gerechten zijn onder andere groentelasagne met pittige bieslookroom; gestoofde kalfsschenkel,
MAART/APRIL 2022
saliesaus, aardappelgratin met eekhoorntjesbrood; ossenhaas in rode wijn, gebakken aardappel en morillecake; en gemengde coquilles en scampi’s met truffels, jus en juliennegroenten
ALL NIPPON AIRWAYS
De Japanse luchtvaartmaatschappij werkt met veel beroemde chef-koks in haar The Connoisseurs-programma, waaronder Toru Okuda, Yoshihiro Takahashi, Ryuta Iizuka, Masayasu Yonemura en Hideki Takayama. Beschikbaarheid: aangeboden aan zakelijke en eersteklaspassagiers op geselecteerde vluchten vanuit Japan. Het menu: De gerechten van dit seizoen omvatten rundvlees gewikkeld in seizoenskool met tora kogelvis, shimonita groene ui, zijden tofu en Japanse peterselie in de eerste klas; en rundvlees gestoofd in Yanagawa-stijl in businessclass.
BOVEN: La Première Dish, Anne-Sophie Pic ONDER: Anne-Sophie Pic ©Jean-François Mallet
BRITISH AIRWAYS
De Britse luchtvaartmaatschappij werkt samen met chef Tom Kerridge om een gastronomisch assortiment te creëren voor het Speedbird Café van de luchtvaartmaatschappij. Beschikbaarheid: aangeboden aan korteafstandsvluchten/ economy-passagiers die de producten vooraf moeten bestellen via BA’s in-flight retail high life-website. Het menu: producten zijn onder andere een broodje ham en gerookte cheddar; kip, spek en bleekselderij-crunch; veganistische gekruide bloemkool en kikkererwten wrap; en biefstuk en biertaart.
CHINA SOUTHERN
De luchtvaartmaatschappij werkt samen met de NieuwZeelandse chef-kok Al Brown voor een menu met producten uit Auckland en elementen uit de Aziatische keuken. Beschikbaarheid: aangeboden aan klanten op de route GuangzhouAuckland.
businesstraveller.nl
CULINAIRE GIDS
ONDER: Qantas
Het menu: Gerechten zijn onder meer gekruide eendenbout met gembersmaak, roomboter en ananasjam; en anijsborst met gembersmaak en puree van zoete aardappel.
routes. Vluchten van Europa naar Tokyo Haneda en Narita bevatten seizoensgebonden gerechten van chefkok Daisuke Hayashi, eigenaarchef-kok van het Japanse restaurant Roketsu in Londen. Het menu: Gerechten zijn onder andere aangebraden wagyu-ossenhaas met wilde paddenstoelen gebakken met knoflookboter-sojasaus, geraspte radijs en citrus-sojasaus; tonijnsashimi met in soja gemarineerde eidooiersaus en mosterd; en runderhaasbiefstuk in westerse stijl met rode wijnsaus.
DELTA AIR LINES
Vorig jaar werkte de luchtvaartmaatschappij samen met de in Los Angeles gevestigde chefkoks Jon Shook en Vinny Dotolo om Italiaans-Amerikaanse gerechten te creëren voor geselecteerde kust-totkustmarkten. Beschikbaarheid: aangeboden aan Delta One en eersteklaspassagiers op vluchten van Los Angeles naar New York JFK, Washington DC-DCA en Boston. Het menu: Gerechten zijn onder andere vegetarische parelcouscoussalade; warme sandwich met varkensschouder; gekarameliseerde rode ui en rozemarijn-focaccia.
JAPAN AIRLINES
Het JAL BEDD Sky Auberge ‘restaurant in the sky’ van de luchtvaartmaatschappij beschikt over bekende chef-koks, waaronder Hideki Ishikawa, Kouji Koizumo, Shuzo Kishida, Jun Mishina, Shinobu Namae, Daisuke Hayashi, Ryuji Teshima en Yuya Yamanaka. Beschikbaarheid: aangeboden aan first- en businessclass-passagiers, met chef-koks die variëren over
businesstraveller.nl
SWISS
BOVEN: Swiss
Het Taste of Switzerland-concept van de luchtvaartmaatschappij heeft sinds het debuut in 2002 meer dan 70 gastchefs uit alle 26 Zwitserse kantons vertegenwoordigd, met een menu dat elke drie maanden verandert. De menu’s met regionale en seizoensgebonden specialiteiten zijn ontworpen door chef-koks wiens restaurants Michelinsterren en Gault-Millau-punten hebben ontvangen. Op dit moment kunnen reizigers genieten van maaltijden van chef-koks, waaronder Mike Wehrle van Burgenstock Hotels and Resorts in Obburgen, Silvio Germann van IGNIV van Andreas Caminada in Bad Ragaz en Anja en Hans-Jorg Zingg van de El Paradiso Mountain Club in St Moritz. Beschikbaarheid: aangeboden aan businessen eersteklaspassagiers op langeafstandsvluchten. Het menu: Gerechten zijn onder andere kalfshaas met zwarte truffelsaus, aardpeer, schorseneren en kastanjes; gebakken kabeljauw met nage van zeevruchten, brandade van aardappelen en venkel, gekonfijte peper; en gehaktbrood met morillesaus, aardappelpuree, sperziebonen, spek en lente-uitjes. Ze worden allemaal vergezeld door Zwitserse regionale wijnen en speciale kazen.
QANTAS
De luchtvaartmaatschappij werkt sinds 1997 samen met restauranthouder Neil Perry AM voor het ontwerpen van een à la carte menu en degustatiemenu. Beschikbaarheid: aangeboden aan eersteklaspassagiers op internationale vluchten, met het degustatiemenu op bepaalde diensten. Het menu: Gerechten zijn onder andere aangebraden cone bay barramundi met gekruide knoflookaardappelen en broccolini; pompoentortelloni met gebraden kippenbouillon en asperges; en chocolade amandel-olijfolie cake met frambozen en een zuurdesem kruim.
SINGAPORE AIRLINES
De Singaporese luchtvaartmaatschappij heeft haar eigen International Culinary Panel, bestaande uit zeven bekroonde chef-koks van over de hele wereld: Carlo Cracco (Italië), Georges Blanc (Frankrijk), Matthew Moran (Australië), Sanjeev Kapoor (India), Suzanne Goin (VS), Yoshihiro Murata (Japan) en Zhu Jun (China). Beschikbaarheid: Aangeboden voor business- en first class/suitespassagiers, waarbij de gerechten per route verschillen. Het menu: Gerechten zijn onder andere aangebraden lamsvlees met natuurlijke jus, geroosterde paprika, feta en gestoofde puylinzen met pancetta; gegrilde buikspek met varkensjus, savooiekool, appelmoes en rode appelpartjes; en gebakken kip in saffraan jus met geroosterde fingerling aardappelen en fijne ratatouille.
MAART/APRIL 2022
65
VOLGENDE MAAND
De kracht van Afrika
MAART/APRIL 2022
Kies als business traveller voor het Corendon Village Hotel Amsterdam
Dankzij de gunstige locatie is het Corendon Village Hotel Amsterdam uitermate geschikt voor de business traveller. Het hotel ligt nabij de A4 en A9, Amsterdam Schiphol Airport en andere zakelijke districten zoals de Zuid-as. Met 680 kamers/appartementen is dit hotel de grootste van de Benelux. Ook kunt u gebruik maken van de gratis airport shuttlebus service die u tussen 05:00 en 23:15 van en naar Schiphol brengt. Naast hotelkamers kunt u ook verblijven in één van de appartementen. Ideaal voor een lang(er) verblijf en van alle gemakken voorzien dankzij de volledig uitgeruste keuken en living. In het hotel zijn er tal van mogelijkheden om uw werkzaamheden prettig te kunnen verrichten, maar ook voor de nodige ontspanning. Neem bijvoorbeeld een kijkje in de Boeing 747 die in de achtertuin van het hotel staat of boek een ontspanningsmassage in de spa.
DE VOORDELEN OP EEN RIJ • Dicht bij de luchthaven en zakelijke districten • Boardrooms • Taxiservice (tegen betaling) • Gratis airport shuttle service • Kamers met ruime bureaus • Spa met mogelijkheden voor massages (tegen betaling) • Skybar 747 voor zakelijke borrels met geweldig uitzicht • Boeing 747 in de achtertuin
Ga voor meer informatie naar www.corendonhotels.com
MAART/APRIL 2022
DE ONLINE BOOKINGSMODULE VAN SCHIPHOL TRAVEL
Regel zelf 24/7 uw zakenreis en bespaar tot 20% op uw reisbudget • Persoonlijk advies over veilig en verantwoord reizen • Vaste contactpersonen • Snel, vertrouwd, efficient • Globale dekking
Scan me
+31 20 405 52 75 www.schipholtravel.com MAART/APRIL 2022