ZIJDEROUTE PER TREIN
ONGEREPT OEGANDA CEO SCHIPHOL VAN OORD PLUS Een van de meest luxe reizen over het spoor
Een compleet unieke safaribestemming
‘We gaan een hele nieuwe luchthaven neerzetten...’ Lotus Eletre R • Riu Chicago • Zeilen • 100% Georgië • Hoteltests
Ontdek de
De eerste twee schepen van Explora Journeys, EXPLORA I en EXPLORA II, zijn ontworpen in samenwerking met ’s werelds meest vooraanstaande superjachtspecialisten en maken gebruik van geavanceerde maritieme technologie.
Explora Journeys transformeert zeereizen: voor gasten is er meer gelegenheid om te ontdekken, een intensere reiservaring te beleven en meer tijd op de bestemmingen door te brengen tijdens een reeks betoverende reizen met zowel langere dagen als overnachtingen in de havens. Vaar door de kristalheldere wateren van de Caribbean en de Middellandse Zee aan boord van deze nieuwe schepen met ruime suites met privé terras en uitzicht op zee, allemaal ontworpen om je naar de Ocean State of Mind te brengen.
Ervaar EXPLORA I of EXPLORA II, op een collectie van reizen vanaf 7 nachten met de flexibiliteit om uit te breiden naar 14 of 21 nachten.
In mei 2025 zal EXPLORA II aanmeren aan de Port Hercule tijdens de FORMULA 1 GRAND PRIX DE MONACO 2025.
Dit biedt gasten de gelegenheid om op wandelafstand toegang te hebben tot dit legendarische evenement. Bij reserveringen, heeft u de mogelijkheid om het verblijf aan te vullen met Grandstand Tickets (Tribune T2) of Paddock Club™, inclusief VIP Hospitality.
Alle reizen zijn inclusief high speed Wi-Fi, toegang tot 18 verfijnde en gevarieerde belevingen op het gebied van eten en drinken, waaronder zes restaurants, vijf lounges en in-suite dining, ongelimiteerde drankjes, heerlijke wijnen, premium sterke dranken, een welkomstfles champagne, toegang tot de spa, fooien aan boord, en meer.*
Spotlight Journeys
A Journey from the Heart of FORMULA 1 GRAND PRIX DE MONACO to the Blessed Balearics
21 MEI - 2 JUNI 2025 12 NACHTEN • EXPLORA II
MONTE CARLO - 5 NACHTEN AANGEMEERD IN PORT HERCULE • ROME (CIVITAVECCHIA) • SORRENTO • PALERMO (SICILIË) • CAGLIARI (SARDINIË) • MAHON (MENORCA) • PALMA DE MALLORCA • BARCELONA
Ocean Suites vanaf EUR 14,140 per persoon
De prijzen zijn gebaseerd op een suite met zeezicht en 3-daagse Grandstand Tickets (Tribune 2), per persoon; inclusief belastingen en havengelden; onder voorbehoud van beschikbaarheid en onder voorbehoud van wijzigingen; de algemene voorwaarden zijn van toepassing. Het F1-logo, FORMULA 1, F1, GRAND PRIX en aanverwante merken zijn handelsmerken van Formula One Licensing BV, een Formule 1-bedrijf. Alle rechten voorbehouden. * Experience fee is van toepassing op twee locaties
Enjoy seamless connections to New York, Paris, Amsterdam, London and other top business hubs in Europe, the U.K. and North America.
14 DE TOEKOMST VAN ZAKENREIZEN
Alles over de laatste trends in business travel
44 INTERVIEW CEO De topman van Schiphol Pieter van Oord spreekt
18 GEORGIË
Een bestemming om te koesteren
38 LUXE TREINREIS
Met de beroemde Golden Eagle langs de Zijderoute
58 ZEILCRUISE
Van Rome naar Cannes per luxe vijfmaster
62 OEGANDA
The next hot safaribestemming WINTER 2024
Wel eens met de auto naar München gekacheld? Dan ben je wel even onderweg - vooral als je achteraan die monsterlijke file aansluit. Stap uit de auto en in de ICE, die je vanuit hartje Nederland vanaf 15 december in 6,5 uur direct naar hartje München chauffeert. Als een VIP. Klinkt dat niet als Vanilla-zoete muziek in de oren? “Yo VIP, let’s kick it. ICE ICE baby.”.
Simone Raanhuis, Accountmanager Business Travel
Fijne feestdagen als eerste. We gaan op naar een nieuw jaar met hopelijk veel mooie (zaken)reizen. We laten alle discussies even voor wat het is en vieren dit nummer met heel wat ‘cadeautjes’ voor de reisliefhebber. Wat te denken van een zeer bijzondere safari in Oeganda, een bestemming waar nog niet velen zijn geweest. Of per luxe trein langs de hoogtepunten van de Zijderoute. Een once-in-a-lifetime experience om bij weg te dromen! Een echte VIP-klassieker vormen de Malediven. Het was altijd al een luxe bestemming, maar ‘the sky’ lijkt daar zo langzamerhand ‘the limit’. Een onderwatersuite anyone? En alsof het luxe wow-gehalte nog niet beter kan, testen we in dit nummer ook de Lotus Eletre R, een racemonster in SUV-jasje. En zo hebben we nog veel meer om even van te genieten bij de kerstboom of tussen de nieuwjaarsborrels door.
We zien u heel graag weer terug in een mooi, gezond en reislustig 2025!
Tijn Kramer Hoofdredacteur
UITGEVER Tom van Apeldoorn
HOOFDREDACTEUR Tijn Kramer
REDACTEUR Arjen Lutgendorff, Dylan Cinjee, Theo de Reus, Rahanna van Stapele, Sharon Evers en redactie
UK Business Traveller
COMMERCIEEL DIRECTEUR TJ van Apeldoorn
SALES Dennis Ebbers, Dennis de Groot en Tina Bakker
ART DIRECTOR Iris Beenen
CONTACT
REDACTIE 035-6728848
EMAIL redactie@travmedia.nl
SALES tel 035-6728855 of 035-6728852
EMAIL sales@travmedia.nl
ABONNEMENT tel 035-6728830 email redactie@travmedia.nl
JAARLIJKS ABONNEMENT: Bespaar 5 procent op een abonnement van 2 jaar en 10 procent op een abonnement van 3 jaar.
NEDERLAND: 1 jaar, €42.95 2 jaar, €79 3 jaar, €115
INK
BLACKBURN HOUSE
BLACKBURN ROAD
LONDON, NW6 1RZ
TEL +44 (0)20 7821 2700
BUSINESSTRAVELLER.COM
KLM breidt haar intercontinentale netwerk uit met nieuwe diensten tussen Amsterdam en San Diego (VS), Georgetown (Guyana) en Hyderabad (India). Vanaf 8 mei 2025 voert KLM drie wekelijkse directe vluchten uit op de route Amsterdam-San Diego, waarmee dit de 22ste directe KLM-verbinding tussen Amsterdam en Noord-Amerika is. De route Amsterdam-Georgetown wordt vanaf 4 juni 2025 uitgevoerd met twee wekelijkse vluchten, met op de heenreis een korte tussenstop op Sint Maarten. Vanaf 2 september 2025 zijn er drie wekelijkse directe vluchten op de route Amsterdam-Hyderabad, waarmee het de vierde directe verbinding is tussen Amsterdam en India.
AER LINGUS heeft opnieuw een nieuwe trans-Atlantische route aangekondigd, met vluchten vanuit thuishaven Dublin naar Indianapolis die in mei 2025 starten. Het is de tweede aankondiging van de luchtvaartmaatschappij van een nieuwe Amerikaanse route deze maand, na nieuws over vluchten naar Nashville die in april volgend jaar beginnen. Uiteraard vliegt Aer Lingus, zoals bekend, van Amsterdam naar hub Dublin. Net als Nashville wordt deze nieuwe route Dublin-Indianapolis uitgevoerd door het aanstaande A321XLR-vliegtuig van Aer Lingus, met vier vluchten per week (maandag, woensdag, vrijdag en zaterdag) vanaf 3 mei 2025.
De Californische stad San Diego vertegenwoordigt een grote, onbediende markt voor de joint venture van Air France, KLM, Delta en Virgin Atlantic met een gestage groei in het afgelopen decennium. Georgetown is de hoofdstad van Guyana (foto) en is eveneens een snelgroeiende markt. Hyderabad is de hoofdstad van de Indiase staat Telangana en staat bekend als de ‘farmaceutische hoofdstad van India’. Met deze nieuwe routes blijft KLM haar aanwezigheid in de wereld versterken, waarbij ze haar klanten meer reismogelijkheden biedt en inspeelt op een groeiende en dynamische markt.
DE DUITSE LUCHTHAVEN verwelkomt easyJet als nieuwe luchtvaartpartner, die vanaf het voorjaar 2025 tot wel negen maal per week gaat vliegen naar LondenGatwick, Edinburgh en Nice. Deze vluchten zijn nu al boekbaar op de website van easyJet. Zeker voor reizigers in met name het oosten van Nederland wordt dit een aantrekkelijke optie.
Ik heb al jaren het idee dat ondernemers door het kabinet in de hoek worden gezet waar de klappen vallen.
Ooit was men de mening toegedaan dat vanwege onder andere de risico’s die ondernemers lopen deze beroepsgroep fiscaal geholpen moest worden. Dat inzicht kwam, nadat ik werkzaam ben geworden in de accountancy.
Immers, bij de start van mijn carrière was het toptarief inkomstenbelasting 72%. De winsten in vennootschappen werden belast met 48% vennootschapsbelasting. Bij dividenduitkeringen uit de vennootschap was weer het toptarief van 72% verschuldigd.
Dat betekende dat wanneer een besloten vennootschap € 100.000 winst maakte vóór vennootschapsbelasting er € 48.000 vennootschapsbelasting te betalen was en bij een uitkering van de netto winst ad € 52.000 als dividend aan privé er daarover 72% inkomstenbelasting was te betalen ofwel € 37.440. Netto hield je dan € 14.560 over, krap 15% van hetgeen je verdiende in de besloten vennootschap. Gelukkig is deze waanzinnige heffing in de loop van de tijd naar een zeer acceptabel niveau gebracht.
Maar in de afgelopen jaren zijn er diverse maatregelen genomen om ondernemend Nederland meer belasting te laten betalen. Het moest zo zijn dat een ondernemer feitelijk evenveel belasting ging betalen als zijn werknemer. Daar kun je wat van vinden, en dat vind ik ook. Er is niets mis met een risicopremie voor de ondernemers teneinde de mens te bewegen om ondernemer te worden. En dan bedoel ik een echte ondernemer en geen ZZP’er die drie jaar op een contract voor één opdrachtgever werkzaam is, dat is
namelijk vaak gewoon een werknemer. Maar nee, de reservering voor de oude dag middels de fiscale oudedagsreserve is afgeschaft.
De zelfstandigenaftrek wordt jaarlijks minder en zal ophouden te bestaan. De middelen van het inkomen zijn afgeschaft. De tarieven voor de vennootschapsbelasting worden stelselmatig verhoogd, evenals de box 2 belasting op inkomen uit aanmerkelijk belang( de dividenduitkeringen uit vennootschappen waar je in principe 5% of meer van de aandelen bezit). Niets om vrolijk van te worden.
Ook is er de idioterie dat wanneer je inkomstenbelasting moet nabetalen je 7,5% belastingrente moet betalen en wanneer je vennootschapsbelasting moet nabetalen die rente 10% is. Dubbel zoveel voor de (ex)ondernemer.
Maar dan is er de rechtbank Noord-Nederland. Die heeft onlangs bepaald dat het vorige belastingrentetarief ad 8% in strijd is met het algemene rechtsbeginsel van evenredigheid. De belastingrente was gebaseerd op de rente die bedrijven verschuldigd zijn bij een handelsvordering en de rente die betaald moet worden aan de belastingdienst wanneer er te laat wordt betaald. Kort door de bocht: er is geen sprake van een handelsvordering en de hoogte van de invorderingsrente is niet relevant, dus de rente van 8% is niet akkoord en is gecorrigeerd naar 4%, de toen geldende belastingrente voor alle belastingen met uitzondering van de vennootschapsbelasting.
Hulde aan de rechtbank, de vennootschap die in opstand kwam en de fiscalist die de vennootschap bijstond. Maar de belastingdienst zal wel in hoger beroep gaan en mogelijk zal er een cassatieprocedure volgen bij de Hoge Raad, maar deze uitspraak geeft in ieder geval een goed gevoel.
EEN SAMENWERKING waar we heel erg naar uitkijken: Delta Air Lines gaat samen met Shake Shack hun heerlijke burgers serveren op 30.000 voet. Delta’s eerste partnerschap met de beroemde burgerketen begon op 1 december op vluchten vanuit Boston, met plannen voor uitbreiding naar andere Amerikaanse markten in 2025. Klanten die in First Class zitten op routes van meer dan 900 mijl kunnen vooraf een Shake Shack Cheeseburger kiezen als hun maaltijdoptie.
‘Een heerlijke cheeseburger is een iconisch comfortfood - onze klanten weten dat en daarom zijn de burgers een van de meest bestelde menu-items die we aanbieden. We zijn
verheugd om het aanbod te verbeteren met Shake Shack’, aldus Stephanie Laster, Managing Director of Onboard Service. ‘Onze samenwerking met Shake Shack gaat echter verder dan de burger. Shake Shack’s people-first cultuur en toewijding om hun buurten te verrijken, passen perfect bij onze eigen merkwaarden van service-excellence en het helpen van de gemeenschappen die we bedienen.’ De Shake Shack Cheeseburger is beschikbaar via pre-select; klanten kunnen hun hoofdgerecht-selectie tot 24 uur van tevoren maken en bewerken via de Fly Delta-app of een link in hun e-mail. Mogen we ‘m svp ook op Amsterdam?
“Ik voelde mij direct thuis”
Travel Counsellor Astrid Goedhart
Travel Counsellor worden? Scan de QR-code voor meer informatie
Regent Seven Seas Cruises, de bekende rederij voor luxe cruises, heeft bekendgemaakt dat Kool & the Gang, die recentelijk werden opgenomen in de Rock & Roll Hall of Fame, de hoofdact van het World Cruise Gala 2025 is. Het exclusieve gala vindt plaats aan de vooravond van de langste cruise ooit in de geschiedenis van Regent - een onvergetelijke reis met maar liefst 150 overnachtingen aan boord van Seven Seas Mariner. Op 7 januari 2025 krijgen gasten in Miami, Florida, een spetterende avond aangeboden. De wereldcruise Away in Wonder, die op 7 januari 2025 vertrekt vanuit Miami, Florida, en eindigt in San Francisco, Californië, neemt de reiziger mee naar fascinerende bestemmingen in ZuidAmerika, de Stille Zuidzee, Australië en NieuwZeeland, Azië en Alaska. De gasten bevaren drie oceanen, bezoeken 97 havens in 25 landen op vijf continenten en leggen in vijf maanden tijd maar liefst 67.000 kilometer af.
EMIRATES vierde onlangs de levering van het eerste Airbus A350-toestel. De A6-EXA is de eerste van 65 A350toestellen die de komende jaren aan de luchtvaartmaatschappij worden geleverd. Deze levering is ook het eerste nieuwe type dat sinds 2008 aan de Emiratesvloot is toegevoegd. Het toestel wordt in januari officieel in commerciële dienst genomen, wanneer het zijn debuutvlucht maakt naar zijn eerste bestemming, Edinburgh, gevolgd door acht andere bestemmingen in het Midden-Oosten, West-Azië en Europa.
Audi heeft onlangs de orderboeken voor de Audi Q6 Sportback e-tron geopend. De elegante en extra gestroomlijnde Sportback - met een maximaal bereik van liefst 656 kilometer* (WLTP) - is op Audi.nl inmiddels te configureren, met volop keuze in luxe en krachtige aandrijfopties. De prijzen van de Audi Q6 Sportback e-tron beginnen bij € 67.990.
De stijlvolle Audi Q6 Sportback e-tron springt direct in het oog dankzij zijn sportief-elegant aflopende daklijn. De gunstige stroomlijn (Cw-waarde 0,26) draagt bij aan het indrukwekkende rijbereik, het grootste binnen de Q6 e-tron modelfamilie. Uiteraard profiteert de Sportback-versie van alle voordelen van het nieuwe Premium Platform Electric (PPE), zoals technologisch geavanceerde features, een hoogwaardige afwerking en snelle
laadmogelijkheden tot maximaal 270 kW. Naast een bagageruimte met een inhoud van 511 liter (1.373 liter met neergeklapte achterbank) hebben alle uitvoeringen van de Q6 Sportback e-tron standaard een 64 liter grote frunk. Op Audi.nl is de Q6 Sportback e-tron inmiddels te configureren, met een keuze uit vier luxe uitvoeringen - Edition, Advanced Edition, S edition en SQ6 - en aanvullend een range aan extra opties en mogelijkheden om de auto helemaal naar eigen wens en smaak samen te stellen. Net als bij de Q6 SUV e-tron begint het gamma van de Sportback bij de Edition, met onder meer LED-koplampen en -achterlichten, 18 inch lichtmetalen velgen, comfort airconditioning (drie zones), MMI-navigatie plus met MMI-touch inclusief panorama display met navigatie, een elektrisch bediende achterklep met virtual pedal en diverse geavanceerde rijassistentiesystemen.
Ben jij toe aan een onvergetelijke reiservaring? Kom dan naar Vakantiebeurs, van 9 tot en met 12 januari 2025 in Koninklijke Jaarbeurs Utrecht, het grootste reisevent van het jaar!
Hier ontdek je de mooiste, luxe en meest exotische bestemmingen van over de hele wereld. Maak kennis met lokale reisexperts die jouw reis perfect op maat kunnen maken en geniet van inspirerende presentaties en workshops. Of je nu op zoek bent naar een romantische getaway, een avontuurlijke trip of een familievakantie, op Vakantiebeurs vind je het allemaal. Ga in één dag de hele wereld rond. Mis het niet!
Op Vakantiebeurs ga je in slechts één dag de wereld rond! Ontdek de mooiste stranden in Afrika, snuif cultuur in Azië, laat je inspireren door de parels in ons eigen Europa en geniet van het natuurschoon in Noord-Amerika. Vervolgens nog een bezoekje aan Zuid-Amerika met de regenwouden en kleurrijke gebouwen, om de reis af te sluiten in Oceanië met de ruige natuur van de Outback.
Wijnproeverij op hoog niveau
Beleef een unieke wijnproeverij in een sfeervol reuzenrad tijdens Vakantiebeurs! Geniet van twee exclusieve wijnen, gecombineerd met kaas, onder begeleiding van een sommelier van Meisjes van de Wijn. Voor slechts €12,50 krijg je twee rondes in het reuzenrad, wijn, kaas en deskundige uitleg. Wees er snel bij, plaatsen zijn beperkt! Bestel ‘m bij je ticket. Ga rechtstreeks naar het reuzenrad en laat daar je voucher scannen, je hoeft deze niet eerst te verzilveren zoals bij de Foodtour.
Bezoekers over de Vakantiebeurs:
“Vakantiebeurs geeft veel nieuwe informatie, inspiratie en voelt echt als een dagje uit!”
“Ik heb dingen gezien en gehoord die ik bij een willekeurig reisbureau niet zou zien of horen.”
“Je waant je even in het buitenland. Er heerst een goede sfeer, omdat iedereen die op Vakantiebeurs is van vakanties houdt.”
Wil jij hét reisevent van het jaar niet missen?
Bestel je tickets voor Vakantiebeurs in de online voorverkoop met € 3 korting ten opzichte van de kassaprijs. Wees er op tijd bij, de korting geldt tot en met 8 januari 2025. De korting is automatisch verrekend in de ticketshop.
RELAIS & CHÂTEAUX is verheugd zes nieuwe leden te verwelkomen in haar prestigieuze associatie. Deze uitzonderlijke locaties, elk met een eigen unieke identiteit, delen een passie voor authenticiteit en lokale tradities.
De zes nieuwe leden nodigen gasten uit om de culinaire, culturele en natuurlijke schatten van hun regio te ontdekken. Van de bruisende stad New York tot de serene fjorden van Noorwegen, elk lid biedt een bijzondere ervaring in harmonie met de natuur en lokale tradities. Een korte introductie van de nieuwe leden: als eerste The Modern in New York. Een verfijnde culinaire ervaring in het hart van Manhattan, met een tweeMichelinsterrenrestaurant gelegen in het MoMA. Daarna Botanique Hotel Experience, Camposdo Jordão, Brazilië. ‘Een ode aan de natuur, met luxe suites,
een spa van 10.800 m² en farm-to-table gastronomie’. CasaMolle, Vicuña, Chili is een idyllisch resort in de Elqui-vallei, beroemd om sterrenkijken onder een van de helderste nachthemels ter wereld. En dan is er VeteraMatera, Matera, Italië. Een elegant hotel gehuisvest in gerestaureerde grotwoningen in de historische stad Matera, een UNESCOWerelderfgoedlocatie. Dicht bij huis ligt Hotel DiepeschratherMühle, Bergisch Gladbach, Duitsland. Een culinair toevluchtsoord geleid door Michelin-chef Nelson Müller, met een focus op seizoensgebonden gerechten. En tot slot StorfjordHotel, Øvre Glomset, Noorwegen. Een intieme locatie met uitzicht op de Noorse fjorden, perfect voor natuurliefhebbers en fijnproevers.
Brussels Airlines bereidt zich voor op het zomerseizoen van 2025 met meer vliegtuigen, een nieuwe bestemming en hogere frequenties naar heel wat bestaande bestemmingen. Funchal (Madeira) is een nieuwkomer in het netwerk. Tegelijkertijd is Brussels Airlines ook volop aan het werven in de aanloop naar het drukke zomerseizoen.
Tussen april en eind oktober 2025 zet Brussels Airlines elf langeafstandsvliegtuigen (Airbus A330) in, en 35 vliegtuigen voor de korte en middellange afstand (Airbus A319/A320). Boven op de eigen capaciteit, huurt Brussels Airlines ook vier Airbus A220 vliegtuigen van Air Baltic. Die toestellen met personeel voeren vluchten uit in opdracht van Brussels Airlines tijdens het zomerseizoen. Hiermee komt de totale capaciteit in de zomer van
2025 op 50 vliegtuigen die alles samen naar 91 bestemmingen vliegen. Ter vergelijking: tijdens de zomer van 2024 beschikte Brussels Airlines over 44 vliegtuigen. Op het Europese netwerk vliegt Brussels Airlines niet minder dan 71 bestemmingen aan en zal in totaal 18% meer capaciteit aanbieden in vergelijking met de zomer van 2024. Blikvanger is Funchal, de hoofdstad van Madeira, Portugal. Vanaf april zal Brussels Airlines wekelijks rechtstreeks vliegen naar dit eiland dat bekend is dankzij de prachtige natuur. Met deze nieuwe bestemming vliegt Brussels Airlines in totaal naar vier verschillende Portugese steden. De luchtvaartmaatschappij verhoogt ook het aantal vluchten naar Faro en Porto.
Hoe staat het met de zakelijke reisbranche? Recente onderzoeken van BCD Travel en WTM geven goede indicaties. Gemak is een belangrijke drijfveer tijdens alle reisfases en onderstreept het belang van het vereenvoudigen van zakenreizen.
DOOR TIJN KRAMER
Uit het onderzoek blijkt dat veel reizigers kiezen voor gemak. Bijna de helft van de ondervraagde zakenreizigers betaalt voor stoelkeuze. Ook populair is betalen voor ruimen handbagage als dat niet bij de vluchtprijs inbegrepen is. Priority boarding, fast-track security en extra beenruimte zijn andere betaalde diensten waar reizigers graag voor kiezen. Als het gaat om annuleren en wijzigen, koopt de helft van de reizigers meestal volledig of gedeeltelijk restitueerbare tickets. Dit biedt reizigers meer flexibiliteit bij reisverstoringen of gewijzigde plannen. De ticketprijs speelt echter nog steeds een grote rol in de beslissing: vier van de tien reizigers kiezen voor de goedkoopste optie, ongeacht het annulerings- of wijzigingsbeleid.
Factoren van invloed
Voor 51% van de reizigers is de prijs een van de belangrijkste factoren
bij het selecteren van een vlucht voor zakelijke reizen. Volgens 71% heeft de aankomst- en vertrektijd of vluchtduur echter de grootste invloed op de keuze en het werkgeversbeleid is van invloed op 49%.
Reisduur en serviceklasse
De meerderheid van de reizigers gebruikt het vliegtuig voor reizen van twee tot zes dagen. Slechts 3% vliegt voor reizen van één dag. Op korte vluchten (minder dan zes uur) vliegt 88% van de reizigers economy class, terwijl premium economy en business class respectievelijk slechts 9% en 3% uitmaken. Op lange vluchten reist minder dan de helft economy, twee van de tien premium economy en drie van de tien business class.
Duurzaamheid
Maar liefst 66% kiest voor een rechtstreekse vlucht als ze voor hun werk reizen. Ongeveer drie op de tien
bezoeken meerdere bestemmingen in één reis, gebruiken het openbaar vervoer van of naar de luchthaven en vullen hun eigen waterfles bij. Deze keuzes hebben allemaal een positieve impact op het milieu dankzij minder CO2-uitstoot en afval. Daarentegen kiezen maar weinig reizigers voor vluchten die de minste uitstoot genereren en probeert slechts 16% minder te vliegen. Twee derde van de reizigers geeft toe dat ze nooit of zelden rekening houden met het milieu als een duurzame keuze een hogere kostprijs met zich meebrengt.
‘Uit een eerder onderzoek onder reisinkopers blijkt dat bijna een kwart van de reisinkopers het verduurzamen van hun reisbeleid als topprioriteit beschouwt’, zegt Olivia RugglesBrise, vice president Sustainability bij BCD. ‘Uit dit nieuwste onderzoek blijkt echter dat reizigers niet op dezelfde manier prioriteit geven
aan duurzaamheid. Travelmanagers kunnen het gedrag van hun reizigers beïnvloeden door het aanmoedigen of verplichten van duurzame maatregelen, die vaak hand in hand gaan met het welzijn van reizigers. Directe vluchten zijn bijvoorbeeld duurzamer en minder stressvol voor reizigers. Hoewel ze duurder kunnen zijn, zorgen directe vluchten voor minder uitstoot dan indirecte vluchten of vluchten met tussenstops. Aan de andere kant, hoewel business class beter is voor het comfort van de reiziger, is het waarschijnlijk niet de meest duurzame optie. Door alleen die reizen voorrang te geven die van vitaal belang zijn en business class voor die reizen te kiezen, kan een balans worden gevonden die zowel reizigerswelzijn als duurzaamheid ten goede komt.’
Tevredenheid van reizigers
Meer dan twee derde is zeer of enigszins tevreden over het reisbeleid en de voorkeursleveranciers van hun bedrijf. Een derde meldt geen problemen bij het boeken van een vlucht. Een vergelijkbaar deel is er echter niet tevreden over dat extra diensten, zoals stoelkeuze of priority boarding, zijn uitgesloten van hun reisbeleid of goedkeuring van de werkgever vereisen. Een vijfde vermeldt gebruiksonvriendelijke boekingstools, een lage serviceklasse die wordt toegestaan of goedkope luchtvaartmaatschappijen die worden aangemoedigd als een van hun grootste uitdagingen. Een op de zes geeft aan dat er geen rekening wordt gehouden met het welzijn van reizigers (bijvoorbeeld nachtvluchten). Reizigers storen zich het meest aan vertragingen en annuleringen, ongemakkelijke dienstregelingen en oncomfortabele stoelen. Slechts weinigen klagen over gebrek aan aandacht voor duurzaamheid of toegankelijkheidsbeperkingen.
Ongemakkelijke situaties
Ongemakkelijke situaties die zakenreizigers tijdens een reis het vaakst ervaren zijn geen ruimte voor handbagage in de bagagevakken en technische problemen met het vliegtuig. Andere vervelende situaties zijn: vliegen bij slecht weer, werken na een nachtvlucht en rijden na een lange vlucht. Hoewel sommige situaties onvermijdelijk of buiten iemands controle zijn, kunnen werkgevers de ervaring van hun werknemers verbeteren door het reisbeleid aan te passen. ‘Het reisbeleid kan het welzijn en de tevredenheid van werknemers flink beïnvloeden’, zegt Teri Miller, executive vice president, Global Client Team bij BCD. ‘Het toevoegen van extra’s die door het bedrijf worden gedekt, zoals priority boarding of loungetoegang, kan reizen voor het werk aangenamer
Het is opvallend dat zakenreizigers langer blijven en meer uitgeven per reis
en minder stressvol maken voor werknemers. Het toestaan van een flexibel schema, thuiswerken of vrije tijd na een zakenreis kan werknemers ook helpen na thuiskomst bij te komen.’
WTM Global Travel Report
Ook uit een andere hoek zien we de markt veranderen. Gecombineerde zakelijke en vrijetijdsreizen zijn de beste kans voor groei in toerisme, aldus het WTM Global Travel Report 2024. Zakelijke reizen hebben de verwachtingen na de pandemie overtroffen en vormen nu, wanneer ze worden uitgebreid met vrije tijd, de beste kans voor groei in toerisme, volgens dit nieuwe onderzoek. Meer dan de helft van de experts, die reageerden op de Travel Industry Monitor 2024-enquête van Tourism Economics voor het WTM Global Travel Report, noemden gecombineerde zakelijke en
vrijetijdsreizen een kans voor groei in toerisme, waardoor het de belangrijkste genoemde niche is.
Verrassend
De prestaties van zakelijke reizen zijn ‘een beetje verrassend ten opzichte van eerdere verwachtingen’, aldus het rapport. Verwacht werd dat de aanhoudende online vergaderingen en evenementen na de pandemie de daling zouden veroorzaken. In plaats daarvan worden persoonlijke ontmoetingen ‘nog steeds zeer gewaardeerd’ en hebben zakelijke overnachtingen en uitgaven eerdere pieken overtroffen. Het rapport merkt op dat zakelijke reizen grotendeels worden opgebouwd rond zakelijke evenementen. De jaarlijkse groei van zakelijke bezoeken van ongeveer 19% in 2024 overtreft een groei van ongeveer 11% voor vrijetijdsbezoeken volgens Tourism Economics. Hoewel de groei van zakelijke reizen naar verwachting enigszins zal vertragen tot ongeveer 17% in 2025, wordt voorspeld dat dergelijke bezoeken in de periode van 2024 tot 2030 met ongeveer 50% zullen groeien, tegenover een groei van vrijetijdsbezoeken van iets minder dan 30% voor dezelfde periode.
Het is opvallend dat zakenreizigers langer blijven en meer uitgeven per reis. Hoewel het volume van internationale zakelijke bezoeken momenteel 6% onder het niveau van vóór de pandemie ligt, ligt het aantal overnachtingen 3% boven de benchmark van 2019.
Dergelijke uitgebreide bezoeken zijn deels te danken aan de trend van ‘bleisure’ - het combineren van zakenreizen met extra dagen vrijetijdstoerisme. In dit opzicht heeft thuiswerken een positief effect gehad, zo merkt het rapport op, waardoor reizigers flexibeler kunnen zijn over het werken in het buitenland rond hun vrije tijd. Echter, puur vrijetijdsreizen, waar ook langere verblijfsduren worden geboekt, blijven met afstand het belangrijkste reissegment in termen van volume en uitgaven, goed voor 69% van de aankomsten en 80% van de wereldwijde reisuitgaven. Juliette Losardo, tentoonstellingsdirecteur voor World Travel Market London: ‘Het doel van WTM is om bezoekers te helpen bij het navigeren door veranderingen, zodat reisprofessionals
Op lange vluchten reist minder dan de helft economy
zijn uitgerust voor het komende jaar. Het in opdracht geven van het WTM Global Travel Report ondersteunt onze toewijding om bezoekers te voorzien van de laatste trends die het reislandschap vormgeven. Met behulp van een uitgebreide databank die meer dan 185 landen wereldwijd bestrijkt als bestemmingen en als herkomstmarkten, die alle belangrijke bilaterale toeristenstromen bestrijkt in termen van bezoeken, nachten en uitgaven, evenals unieke inzichten in de sector, geeft het rapport een uitgebreid overzicht van toerisme.’
Er is nog zoveel te ontdekken in Europa! Neem Pristina, de compacte en bijzondere hoofdstad van Kosovo. Het is de stad van Moeder Teresa, maar ook van Dua Lipa. Wat kun je er van verwachten? Spoiler: het is er spotgoedkoop.
DOOR TIJN KRAMER
Pristina, de hoofdstad van Kosovo, is misschien niet het eerste waar je aan denkt voor een stedentrip, maar juist dat maakt het zo aantrekkelijk. Zeker omdat de stad nu direct bereikbaar is vanaf Amsterdam met easyJet. Pristina is in vele opzichten een beetje een stap terug in de tijd. Er is in het centrum van Pristina namelijk geen McDonalds, ook geen Starbucks, H&M of Apple Store. Het centrum heeft een hoog retrogehalte. Niet dat er geen winkels zijn, die zijn er genoeg, net als restaurants en cafeetjes. Maar de wereld heeft Pristina nog niet ontdekt, en ook de toeristen niet. In een wereld van soms overbevolkte binnensteden is dat ontzettend verfrissend voor een keer. Maar dat gezegd hebbende: deze jonge, bruisende stad combineert een rijke geschiedenis met een moderne energie. Hier ontdek je fascinerende musea, lokale markten en een opkomende eetcultuur.
Oké, we blijven Nederlanders. Het prijspeil in Pristina is allemachtig fijn. Dit moet een van de goedkoopste bestemmingen van het hele continent zijn. Een dubbele espresso en een flesje San Pellegrino, in een hippe koffietent? Doe eens een gok. Fout, twee euro! Samen! Pizza of pasta? Drie tot vier euro! Biertje: nog geen twee euro. Een frappucino voor anderhalve euro bij een van de vele leuke koffietenten. Ze hebben meer dan voldoende Starbucks-alternatieven. Wie gewoon lekker wil stappen in Pristina zonder de bank te breken, is hier in de juiste stad.
CULTURELE MUST-SEES
Uiteraard kun je ook de culturele highlights meepakken. Begin je ontdekkingstocht bij het iconische Newborn Monument. Dit kunstwerk, dat elk jaar van uiterlijk verandert, staat symbool voor de onafhankelijkheid van Kosovo. Het is niet alleen een populaire fotospot, maar ook een krachtige herinnering aan de recente geschiedenis van het land. Lees je vooral ook even in over de (soms beroerde) geschiedenis van het land, dat zal je helpen tot een beter begrip waarom nog niet alles is verhuisd naar de 21e eeuw. Maar die tijd gaat komen. Ga ook naar het Etnografisch Museum (Muzeu Etnologjik). Dit charmante museum geeft je een inkijkje in het traditionele leven in Kosovo. Het is gevestigd in een prachtig Ottomaans huis en biedt een intieme blik op de cultuur en gewoonten van de regio. Mijn favoriet:
de Bibliotheek van Pristina, een architectonisch hoogtepunt. De controversiële uitstraling - een mix van betonnen kubussen en metalen rasters - maakt het een interessante stop voor liefhebbers van moderne architectuur. Je hoeft niet naar binnen, de buitenkant is al prachtig. Wandel ook over Mother Teresa Square, vernoemd naar de wereldberoemde humanitaire die van Albanese afkomst was. Het is een levendige ontmoetingsplek in het hart van de stad. Toch zou je kunnen beargumenteren dat Moeder Teresa op dit moment de beroemdste dochter van de stad is, maar dat is megaster Dua Lipa, en haar afbeelding zie je op vele plekken. Het geeft mooi het hippe DNA van de stad weer… Oh, als je dan toch echt wil shoppen, op tien kilometer buiten de binnenstad zijn twee zeer Westerse ogende shopping malls waar je alle bekende namen wel hebt. Maar waarom zou je, daar zijn de prijzen weer zoals thuis werd me verteld.
ETEN EN DRINKEN
Gegrild vlees, bier, het betere bordje Balkanvoer. Ook in Pristina weten ze goed hoe ze vlees moeten grillen. Ook is er Kosovaarse wijnbouw, die je lekker kunt proeven. Dat alles voor een habbekrats. Maar Kosovo is een stad met een snel groeiende jonge en trendy cultuur en dus vind je er ook voldoende vega-opties en trendy cocktailbars. Enkele namen om te houden zijn het ouderwetse Liburnia, een begrip in Pristina. Gevestigd in een sfeervol, traditioneel huis, serveert Liburnia een mix van Kosovaarse en Albanese gerechten. Probeer de tava, een stoofschotel met lam en groenten, of de heerlijke verse broodjes. En misschien wel de hipste tent om samen te borrelen: Soma Book Station (foto opening). Een moderne hotspot waar literatuur en gastronomie samenkomen. Geniet van een cappuccino of een cocktail, terwijl je door de boeken snuffelt. Hun burgers en pasta’s zijn een aanrader. Even zoeken, maar een ontzettend fijne plek waar het aardig druk kan worden maar waar je snel aanspraak zal hebben. Een van de leukste tenten in heel Midden-Europa me dunkt. Verder is er nog Dit’ e Nat’, een gezellige koffiebar, ’s
avonds een levendige plek voor muziek en goede drankjes. Dit’ e Nat’, wat ‘Dag en Nacht’ betekent, is een creatieve ontmoetingsplek voor locals en toeristen. Ook leuk is de Hamam Jazz Bar met een unieke locatie - een Ottomaanse hamam - met live jazzmuziek. Het is een intieme plek om te genieten van een drankje en de muziek. Voor wie wil dansen is Zone Club dé plek. Met internationale en lokale dj’s trekt deze club een hip publiek.
Pristina is een stad vol verrassingen, die nog in de kinderschoenen van het toerisme staat. Maar of je nu geniet van de lokale keuken, het nachtleven induikt, of cultuur opsnuift, deze stad weet te verrassen. Kosovo mag dan klein zijn, maar de charme van zijn hoofdstad is groot.
• Vervoer: Pristina is compact en makkelijk te voet te verkennen. Taxi’s zijn goedkoop en handig voor langere afstanden. EasyJet vliegt twee keer per week (ma en do) vanaf Amsterdam
• Beste tijd om te gaan: Lente en herfst zijn ideale seizoenen, met mild weer en levendige straten.
• Kosten: Je betaalt met de euro, overal zijn bankautomaten en het prijspeil is zeer laag te noemen
‘Vaak weten bedrijven niet wat er mogelijk is’
FinTech-bedrijf Ebury stort zich sinds kort met een eigen travel campagne volop op de Nederlandse reiswereld. Wat is het verhaal hierachter en wat maakt de aangeboden dienst zo’n goede match met de reisbranche? Business Traveller maakt op het Amsterdamse kantoor kennis met Boris De Lorme (country manager), Tom Zwanikken (marketing executive) en Duco Royaards (head of partnerships).
Met kantoren in 25 landen is het bedrijf internationaal goed vertegenwoordigd. ‘We begonnen in Nederland in 2014, vijf jaar na de oprichting in het Verenigd Koninkrijk (VK), met een klein clubje. Sindsdien zijn we heel snel opgeschaald’, vertelt De Lorme. ‘Inmiddels zijn we met een team van 60 tot 70 mensen, na ons kantoor in London en Madrid, het grootste kantoor wereldwijd.’
In een notendop specialiseert Ebury zich als financieel-technologiebedrijf in drie producten: internationaal betalingsverkeer, valutarisicobeheer en handelsfinanciering. Met Ebury helpen wij bedrijven met het afdekken van deze
BOVEN:
Boris de Lorme, Tom Zwanikken en Duco Royaards
risico’s en het betalen van hun partners en leveranciers in deze landen.’
Jullie werkgebied zal voor sommigen vrij complex klinken. Wat biedt Ebury in vergelijking met een traditionele bank?
Royaards: ‘Vaak kunnen reisorganisaties niet met alle valuta waarmee ze te maken krijgen bij hun bank terecht. En juist dat is onze core, onze specialisatie. Juist in de illiquide markten zoals Afrika en Zuid-Amerika kunnen onze klanten eenvoudig betalingen verrichten in de gewenste lokale valuta. Daarnaast gaan we zelf een stapje verder en kunnen ze bij ons ook de koers reserveren.
De Lorme: ‘Kijk, wij vervangen geen bank. Die heb je altijd nodig voor
de dagelijkse gang van zaken. Het verschil is alleen dat banken met zoveel klanten en meer gestandaardiseerde producten, eigenlijk een vrij simpele, wat onpersoonlijke dienst aanbieden. Je kan er soms een beperkt aantal valuta verhandelen en als je als bedrijf niet groot genoeg bent krijg je vaak geen tailormade producten. Wij verhandelen meer dan 140 valuta en werken samen met tientallen banken wereldwijd. Wij kunnen bedrijven dus helpen de beste pricing in de lokale valuta te krijgen en we hebben daarbij op maat gemaakte termijnoplossingen. Het is veel meer op maat gemaakt voor de kleinere en middelgrote ondernemingen, die dat normaal niet bij de bank loskrijgen.’
Royaards: ‘En van dat laatste profiteren we ook eigenlijk. Veel MKB-bedrijven
weten ons daardoor voor het internationale betalingsverkeer dan ook steeds vaker te vinden en blijven bij de bank voor hun lokale zaken.’
Hoe ziet jullie klantcontact er concreet uit?
De Lorme: ‘Alle bedrijven hebben een vast aanspreekpunt en een mobiel nummer waar ze hun accountmanager altijd kunnen bereiken. We willen ook echt als sparringpartner fungeren.’
Royaards: ‘Het ligt er ook een beetje aan wat de klant zelf wil. Wij zijn een financieel technologiebedrijf, dus in principe kan een bedrijf alles zelf online doen als ze daar de behoefte aan hebben. Maar er zijn ook klanten die graag persoonlijk contact willen om juist geüpdatet te worden over de marktontwikkelingen. We bieden on- en offline. Maar doorgaans zien we klanten jaarlijks minstens een keer face-to-face en hebben we iedere maand telefonisch contact.’
Met welke reispartijen werken jullie?
Zwanikken: ‘Echt de allerkleinsten tot de allergrootsten. Twee voorbeelden zijn onder andere Matoke Tours, gespecialiseerd in op maat gemaakte reizen naar Afrika, en Corendon.’
En zijn er in het algemeen grote namen die we kunnen kennen?
Royaards: ‘Binnen ons klantenbestand zitten ook veel huisen meubelgerelateerde bedrijven en veel uit de food- en agricultuur sector. Denk aan importeurs van wijn of bloemen uit Zuid-Afrika, bijvoorbeeld. We kunnen helaas niet zomaar klantnamen prijsgeven, maar we hebben ook partners die we tevens als klant bedienen, waarvan verschillende uit de sport. PSV is daar in Nederland één van, maar ook AS Monaco, Parma, Fullham en Rangers. Als partners doen zij natuurlijk veel
meer bij ons dan alleen transacties.’
Waar gaan we Ebury de komende tijd zien?
Royaards: ‘Vanuit Partnerships zul je mij het vaakst zien. We zijn dus net onze travelcampagne gestart en daarmee al best actief in de sector. Door de reisklanten die we al lang hebben, hebben we veel ervaring binnen deze branche, en die kennis en
ervaringen willen we nu gaan delen. We zijn samenwerkingen aangegaan met het ANVR, VvKR en de vakpers en organiseren zelf en samen events en webinars. Als een partij interesse in onze diensten heeft, gaan we in eerste instantie samen kijken wat er mogelijk is. We zoomen dan in op hoe een bedrijf het nu doet, met welke betaaltermijnen, valuta en landen je werkt, en zo komen we tot een op maat gemaakt advies.’
Twee van de reisbedrijven die deel uitmaken van het klantenbestand zijn Matoke Tours en Corendon. Matoke Tours liet hierover weten:
‘Wanneer je zaken doet met een financieel dienstverlener zoals Ebury, is vertrouwen cruciaal. Als je dan een partner vindt die niet alleen betrouwbaar is, maar ook maatwerk levert, heb je goud in handen.’ - Paul Gevers, Matoke Tours
‘Met Ebury kunnen we ons valutamanagement voor hotel, brandstof en andere inkoopkosten in vreemde valuta optimaal beheersen. Hun oplossingen beschermen ons tegen wisselkoersschommelingen waardoor onze inkoopkosten voorspelbaarder worden en mede daardoor ons verwachte bedrijfsresultaat ook betrouwbaarder wordt.’
- Peter Ankerman Manager Business Controlling
DOOR LEE COBAJ
Van skydives tot onderzeeërs, we verkennen de meest extravagante ervaringen op de Malediven.
Bestaande uit 1.192 koraaleilanden die rond 26 glinsterende atollen in de afgelegen Indische Oceaan cirkelen, zijn er weinig bestemmingen die meer worden geassocieerd met aspiraties op A-lijstniveau dan de Malediven. Unieke ervaringen zijn standaard - eilandhoppen per watervliegtuigen die worden bestuurd door piloten op blote voeten, zwemmen met vier meter brede manta’s, jetskiën over lege lagunes in tinten blauw waarvan je niet wist dat ze bestonden - en dat is nog maar het begin. In een poging om de allerrijkste toeristen te trekken, hebben luxe hotels in het hele land miljoenen dollars geïnvesteerd in unieke faciliteiten, van ziplines zoeven door de jungle en onderwaterrestaurants tot geavanceerde spafaciliteiten, bekroonde wijnkelders en onderzoekswaardige observatoria. Hier is onze selectie van de meest waanzinnige over the top-dingen om te doen - als de creditcard het toelaat.
Zipline naar het diner bij Soneva Fushi
Dat is pas een entree maken. Bij het baanbrekende eco-luxe toevluchtsoord Soneva Fushi kunnen gasten naar het ontbijt, high tea of diner suizen langs een 200 meter lange zipline. De lijn ligt tussen houten torens, touwbruggen en het weelderige bladerdak van de jungle en loopt op een hoogte van vijf tot tien meter (wat hoger voelt dan het klinkt) en eindigt bij het verfijnde boomhutrestaurant Flying Sauces. Hier worden strakke, duurzame gerechten geserveerd aan een ronde tafel op het dak met een spectaculair uitzicht over de Indische Oceaan. Het avontuur om de eetlust op te wekken duurt ongeveer 75 minuten, van briefing tot zweven. soneva.com
Bubblebed bij Finolhu
Afhankelijk van de getijden is het meestal niet mogelijk om de nacht door te brengen op een Maledivische zandbank, behalve bij Finolhu, waar het geheel natuurlijke koraaleiland wordt gevolgd door een brede zandbank van een kilometer lang die nooit helemaal verdwijnt. Hier kunnen gasten minimaal drie nachten upgraden naar glamping in een transparante ‘bubble room’ op dit privézandstuk. De ervaring omvat een diner met zand tussen de tenen en een nacht staren naar de Melkweg en de Oriongordel vanuit bed. finolhu.com
Onderwaterslaapplaatsen bij The Muraka
Je vindt onderwaterhotelkamers in Dubai, Singapore en de Australische Whitsundays, maar geen enkele is te vergelijken met The Muraka bij Conrad Maldives Rangali Island. The Muraka is meer dan een verzonken doos met een raam: het is een weelderige presidentiële villa met twee verdiepingen, met de hoofdslaapkamer - een tien meter lange cilinder van achttien centimeter dik acryl - ondergedompeld op zestien voet onder het oppervlak van een van de meest biodiverse plekken op de planeet. Word wakker met zonnestralen die door de Indische Oceaan breken en een regenboog aan lipvissen, vlindervissen en papegaaivissen onthullen. Slaap met nachtdieren: murenen, verpleegsterhaaien en fluorescerende koralen. hilton.com
Als je de startprijzen van 8.500 euro per nacht van het Muraka niet kunt betalen, kun je altijd het onderwaterrestaurant Ithaa van het Conrad bezoeken, dat een driegangenmenu aanbiedt vanaf 135 euro per persoon. Hoewel Ithaa de eerste was die op het toneel verscheen, zijn er vergelijkbare geprijsde onderwater-eetkamers te vinden bij Hurawalhi, Ozen Life Maadhoo, Niyama Private Islands en Anantara Kihavah. hurawalhi.com; theozencollection.com; niyama.com; anantara.com
Onbeperkte luxe bij Kudadoo
Gelegen in het betoverende Lhaviyani Atoll, heeft Kudadoo Maldives Private Island het all-inclusive concept naar A-lijstniveaus getild. De slogan is ‘alles, altijd en overal.’ En het resort houdt zich aan hun woord en overlaadt gasten met onbeperkte activiteiten (inclusief duiken en gemotoriseerde watersporten), rijkelijk stromende champagne (of een ander drankje), gastronomische maaltijden en zoveel wellnessbehandelingen als je maar in jouw verblijf kunt proppen - van privé yogalessen tot personal trainingsessies, Thaise massages, Chinese reflexologie, Tibetaanse klankschalen, reiki en ademhalingsoefeningen in een Himalaya-zoutkamer. kudadoo.com
Castaway bij COMO Maalifushi
COMO Maalifushi is het enige resort in het zuidelijke Thaa-atol, wat het een heerlijke sfeer van afzondering geeft die je niet zult vinden bij resorts in de buurt van de hoofdstad. Verhoog de sfeer van een schipbreukeling met een overnachting op Lavadhoo, het onbewoonde eiland van het resort. Het ligt dicht genoeg bij het hoofdeiland dat je je niet bang zult voelen, maar ver genoeg om te doen wat je wil zonder bang te zijn voor nieuwsgierige blikken. Er is een doucheruimte en toilet, maar verder is de ervaring al fresco, met een gang met lantaarns die door de jungle leidt naar een eettafel en een dik tweepersoonsbed aan de waterkant. comohotels.com
Perfectioneer je swing op Velaa Private Island
Er zijn vijf golfbanen op de Malediven, maar de beste vind je op de A-lijst ontsnapping Velaa Private Island, gelegen in het noordelijke Noonu Atoll. Ontworpen door Ryder Cup-kampioen en winnaar van zes PGA Tour-titels, José María Olazábal, beslaat de weelderige baan zeven holes en 170 meter aan greens tussen stralend wit strand en palmbomen zo hoog als giraffen. Heb je tips nodig? Er is ook een swingstudio die individuele lessen aanbiedt met echte PGA-professionals. velaaprivateisland.com
Multisensorische filmavonden in Jumeirah Olhahali
Zelfs de instapvilla’s op Jumeirah Olhahali Island zijn gigantisch, met ronde woonkamers, spa-waardige badkamers, lange infinity pools en uitgestrekte dakterrassen. Overdag zijn de daken de perfecte plek om de calico stranden en de blauwe lagune van het eiland te fotograferen. Na zonsondergang is er geen betere plek voor een filmavond, compleet met extra grote ligstoelen, jouw favoriete gekoelde drankje en dozen popcorn. Gasten kunnen elke film kiezen die officieel is uitgebracht, maar we raden je aan om te profiteren van de real-life surround sound en een film met een maritiem thema te kiezen - denk aan Jaws of Castaway - met de Indische Oceaan die op de achtergrond murmelt. jumeirah.com
Naar nieuwe hoogten zinken bij Patina Malediven, Fari-eilanden
Wil je de volledige onderwaterervaring, maar wil je niet leren duiken? Probeer dan eens een trip op Patina’s tweepersoons onderzeeër, Ocean Pearl. Een van de meest technologisch geavanceerde schepen in het land, de ultra-wendbare onderzeeër is uitgerust met vier navigatiesystemen, akoestische beeldvorming, sonar, robotarmen en piloten die zijn opgeleid in samenwerking met de Amerikaanse kustwacht. De bubbelachtige cabine kan tot meer dan 100 meter afdalen en biedt een betoverend 360-graden uitzicht op koraalwanden, onderwatergrotten, rivieren met gestreepte gele snapper, koraalduivels, papegaaivissen, zeeschildpadden en manta’s, als je geluk hebt. patinahotels.com
Geniet van een fles wijn van US$ 50.000 bij St. Regis Vommuli
Het St. Regis Vommuli is het enige resort op de Malediven dat drie sterren heeft gekregen op de prestigieuze ‘World’s Best Wine List’-awards van het tijdschrift The World of Fine Wine. De collectie van 2000 wijnen is ondergebracht in vakblad Decanter, een gouden ondergrondse wijnkelder die ook dienstdoet als privé-eetkamer. Aan de muren hangen 615 etiketten uit de Oude en Nieuwe Wereld, samengesteld uit 23 landen. Tot de blikvangers behoren een fles Portugese Madeira, Sercial Campanario, daterend uit 1755, en een Domaine de la Romanée-Conti ‘Romanée-Conti’ uit 2014, een gelimiteerde Bourgogne die zeer gewild is bij verzamelaars en investeerders - een koopje van bijna 50.000 dollar per fles. marriott.com
Stimuleer jouw cellen bij Soneva Soul
Een tweede vermelding voor Soneva laat zien hoe vooruitstrevend dit eco-merk is. Sluit je aan bij techneuten uit Silicon Valley, Hollywoodsterren, Europese socialites en Aziatische nepo-baby’s in de meest geavanceerde wellnessfaciliteit van de Malediven. Programma’s zijn op maat gemaakt en combineren oude praktijken (Ayurveda, Traditionele Chinese Geneeskunde, kruidengeneeskunde) met de nieuwste medische ontwikkelingen, zoals cryotherapiekamers die dalen tot -110 graden (waarmee 800 calorieën in 24 uur zouden worden verbrand); body steam-pakken die opblazen als ballonnen terwijl ze het lichaam van zuurstof voorzien; en bloedplaatjes rijk plasma-microneedling-gezichtsbehandelingen die fijne lijntjes wegvagen. Het meest futuristische is stamceltherapie, waarbij infusies van speciaal gekweekte stamcellen uit beenmerg worden toegediend in een spa-suite in een boomtop. . soneva.com
Skydive op Ifuru Island
Bekijk de ringen van Saturnus bij Anantara Kihavah
Lage niveaus van lichtvervuiling gecombineerd met een wijd open lucht maken de Malediven een toplocatie voor amateur-astronomie. Gelegen in het Baa Atoll UNESCO Biosphere Reserve, heeft Anantara Kihavah een observatorium boven het water uitgerust met een 3,8 meter diameter draaiende koepel met de sterkste telescoop op de Malediven (een Meade 16-inch LX200). Het is ook verbonden met een cocktailbar boven het water, waar u kokosnoot rum punch kunt nippen terwijl Kihavah’s vaste Sky Guru zijn kennis van oude legendes deelt naast wetenschappelijke verklaringen van spectaculaire astrologische verschijnselen. anantara.com
Krijg een vogelperspectief van deze buitengewone eilandnatie, niet vanuit een watervliegtuig, maar tijdens een skydive op Ifuru Island, het enige resort in het land met een professionele dropzone - gecreëerd door wereldkampioen skydiver Will Penny. De adrenaline-aangedreven reis start vanaf Ifuru’s privé landingsbaan voordat het opstijgt naar een oorverdovende 13.500 voet (voor een gevoel van hoogte, zuurstofmaskers vallen naar beneden op commerciële vliegtuigen wanneer de cabinehoogte 14.000 voet bereikt). Vastgebonden aan een instructeur spring je dan in een minuut vrije val totdat je 5.500 voet bereikt en de parachute wordt uitgevouwen. De laatste vijf minuten laten je rustig terugdrijven naar het Raa Atoll. ifuruisland.com BT
Bij het instappen in een vliegtuig maken de meeste passagiers zich meer zorgen over hun stoeltoewijzing, mogelijke slechte buren of inflight entertainment (IFE) dan over de leeftijd van het vliegtuig. Dat kan echter een aanzienlijke impact hebben op de vliegervaring, om nog maar te zwijgen over de operationele efficiëntie en de duurzaamheid van het milieu.
PASSAGIERSERVARING
Nieuwere vliegtuigen bieden doorgaans betere voorzieningen, zoals grotere en comfortabelere stoelen, meer opbergruimte, geavanceerde IFE-systemen en verbeterde connectiviteit. Het is duidelijk dat de luchtvaartindustrie een lange weg heeft afgelegd sinds vliegen een luid, koud en verontrustend avontuur was, waarbij passagiers meer fysiologische problemen ervoeren, zoals vermoeidheid en uitdroging. Nieuwe technologievliegtuigen, zoals de Airbus A350 long-haul jet, die populair is bij luchtvaartmaatschappijen over de hele wereld, waaronder Cathay Pacific, Singapore Airlines en binnenkort
Qantas en KLM. Deze vliegtuigen bieden meer comfort voor passagiers met functies, zoals een hogere cabinedruk en verbeterde luchtfiltratiesystemen, die helpen jetlag en vermoeidheid te verminderen.
Cathay Pacific uit Hongkong, dat onlangs zijn 48e A350 in ontvangst nam, heeft zijn wereldwijde activiteiten opnieuw vormgegeven rond de nieuwste technologie, de A350 widebody. ‘De Airbus A350 is merkbaar stiller dan andere vliegtuigen in de cruise, en ik merk het vooral als ik land bij slecht weer. Het regent en je wordt een beetje heen en weer geslingerd bij de nadering, maar op het vliegdek kun je op normaal gespreksniveau praten. Het is ook stil voor passagiers - en dat is geweldig, want een van de dingen die bijdraagt aan jetlag en vermoeidheid is lawaai’, zegt wijlen Pacific-kapitein, Evan Summerfield, in een officiële Cathayblogpost. ‘Omdat de romp is gemaakt van een koolstofvezelcomposietkunststof in plaats van aluminium, kan de cabine meer onder druk worden gezet. Dat betekent in feite dat de cabinehoogte lager is. Dit helpt tegen de effecten van een jetlag en hoe u zich na een vlucht
voelt. Het is minder vermoeiend. Deze drie dingen - stil, snel, lage cabinehoogte - zorgen er allemaal voor dat u zich beter voelt in de cabine en na de vlucht’, legt Summerfield uit, die Cathay’s eerste A350-1000 van Toulouse naar Hong Kong vloog. Andere luchtvaartmaatschappijen die bekend staan om hun moderne vloten zijn Singapore Airlines, Etihad Airways, Emirates en Qatar Airways, met een gemiddelde vlootleeftijd van zes jaar of minder.
De gemiddelde passagier kan niet makkelijk zien hoe oud een toestel is...
Omgekeerd kunnen sommige luchtvaartmaatschappijen, met name low-cost of kleinere luchtvaartmaatschappijen, oudere vloten exploiteren. American Airlines, Delta Air Lines en United Airlines hebben een aantal van de oudste vloten onder de grote luchtvaartmaatschappijen, met een gemiddelde vliegtuigleeftijd van meer dan vijftien jaar. Dit komt deels door hun strategie om gebruikte vliegtuigen te verwerven en te onderhouden om de kosten en capaciteit te beheren.
Op dezelfde manier vliegt Lufthansa in Europa nog steeds met de 747-400 ‘Jumbo Jet’, ondanks dat sommige ervan al meer dan 26 jaar in gebruik zijn, en British Airways heeft een grote 777-200ER-vloot met sommige jets die meer dan 27 jaar oud zijn. Natuurlijk renoveren luchtvaartmaatschappijen vaak oudere vliegtuigen, waarbij ze het interieur en de systemen upgraden om een concurrerende passagierservaring te garanderen.
Vliegen in een ouder vliegtuig betekent dus niet per se een ondermaatse reis. Een voorbeeld: Veel van de oudste 777’s van British Airways zijn gerenoveerd met het nieuwste generatie ‘Club Suite’-businessclassproduct van de luchtvaartmaatschappij, waardoor sommige passagiers waarschijnlijk niet weten dat het vliegtuig waarin ze zitten ouder kan zijn dan zij.
LEVENSDUUR EN
VEILIGHEIDSZORG: MOET JIJ JE ZORGEN MAKEN?
Of een toestel nu oud of nieuw is, het moet voldoen aan stricte veiligheidseisen
De gemiddelde reiziger kan niet eenvoudig vaststellen hoe oud een vliegtuig is. Luchtvaartmaatschappijen adverteren doorgaans niet met de leeftijd van hun vloot en nieuwe verflagen kunnen oudere vliegtuigen er snel weer fris laten uitzien. Een beetje onderzoek kan echter de gemiddelde leeftijd van de vloot van een luchtvaartmaatschappij en die van een individueel vliegtuig onthullen. Websites, zoals planespotters.net, bieden informatie over individuele vliegtuigen, inclusief leeftijd en geschiedenis. De levensduur van vliegtuigen varieert aanzienlijk. Luchtvaartmaatschappijen houden vliegtuigen gemiddeld 20-25 jaar, voordat ze worden afgedankt. Dit kan echter verschillen op basis van het type luchtvaartmaatschappij en de regio. Full-service luchtvaartmaatschappijen pronken vaak met nieuwere vloten,
gemiddeld zo’n zes tot acht jaar, omdat ze prioriteit geven aan passagierscomfort en brandstofefficiëntie, en ze hebben vaak diepe zakken. Daarentegen exploiteren sommige low-cost luchtvaartmaatschappijen, met name in ontwikkelingsgebieden, oudere vliegtuigen om de kosten laag te houden. Oudere vliegtuigen zijn over het algemeen veilig, dankzij strenge onderhouds- en veiligheidscontroles die wereldwijd door luchtvaartautoriteiten worden voorgeschreven. Toch kan de perceptie van veiligheid een zorg zijn voor passagiers.
In werkelijkheid moet een vliegtuig, of het nu nieuw of oud is, voldoen aan strenge veiligheidsvoorschriften om in gebruik te blijven, en luchtvaartmaatschappijen investeren veel in het onderhoud van oudere vliegtuigen om ervoor te zorgen dat ze aan deze normen voldoen. Om deze reden kunnen sommige grote luchtvaartmaatschappijen die hun eigen zware onderhoud in eigen beheer uitvoeren, zoals Delta en Lufthansa, ervoor kiezen om hun vliegtuigen langer te laten vliegen - omdat ze dat kunnen doen tegen relatief lage kosten. Dat gezegd hebbende, nemen de kosten
voor onderhoud, reparatie en revisie (MRO) natuurlijk toe met de leeftijd van een vliegtuig, net zoals ze dat doen als mensen ouder worden. Een tien jaar oud vliegtuig kan aanzienlijk meer kosten om te onderhouden in vergelijking met een nieuw of twee jaar oud vliegtuig. Oudere vliegtuigen vereisen frequente en intensieve inspecties, vervanging van onderdelen en revisies, wat de kosten opdrijft. Luchtvaartmaatschappijen kunnen tot 10 procent meer uitgeven aan MRO voor vliegtuigen die ouder zijn dan tien jaar in vergelijking met nieuwere modellen. Aan de andere kant betekent het niet dat een vliegtuig veiliger is, alleen omdat het ‘nieuwe technologie’ is. Nu de Boeing 737 MAX-controverse nu in zijn vijfde jaar zit, voelen sommige passagiers zich nog steeds niet op hun gemak in het vliegtuig. Ondanks Boeings beste inspanningen, blijft de perceptie hangen dat de MAX problemen zou kunnen betekenen - of zelfs de dood - na het ‘Alaska blowout’-incident eerder in 2024 en de dubbele MAX-crashes vóór de pandemie.
Een andere belangrijke factor is dat nieuwere vliegtuigen geavanceerde
aerodynamica hebben, zijn gebouwd met lichtere materialen en efficiëntere motoren hebben, wat leidt tot een lager brandstofverbruik en lagere emissies. Oudere vliegtuigen zijn over het algemeen minder brandstofefficiënt en verbruiken tot 20 procent meer brandstof dan hun nieuwere tegenhangers. Dit verhoogt niet alleen de bedrijfskosten, maar heeft ook een aanzienlijke impact op het milieu. Nieuwere vliegtuigmodellen zijn ontworpen met duurzaamheid in gedachten, wat bijdraagt aan de doelstellingen van de luchtvaartindustrie om de CO2-uitstoot te verminderen en netto-nuldoelstellingen te behalen tegen 2050. Luchtvaartmaatschappijen investeren steeds meer in moderne, brandstofefficiënte vliegtuigen om hun ecologische voetafdruk te minimaliseren en brandstofkosten te verlagen.
LEASING VS. AANKOOP: EEN STRATEGISCHE BESLISSING
Vanuit het perspectief van een luchtvaartmaatschappij kan het leasen van vliegtuigen financiële flexibiliteit bieden in vergelijking met aankoop. Leasing stelt luchtvaartmaatschappijen in staat om nieuwere modellen te exploiteren zonder de hoge kosten vooraf, en ze kunnen het vliegtuig aan het einde van de leaseperiode retourneren, waardoor onderhoudskosten op de lange termijn worden vermeden. Deze strategie helpt luchtvaartmaatschappijen om hun vloten modern en efficiënt te houden, en zowel operationele als milieudoelstellingen te realiseren.
Op geen enkel ander moment in de geschiedenis van de luchtvaart is de flexibiliteit die vliegtuigleasing biedt, sterker voelbaar geweest dan in het post-pandemische tijdperk. Veel luchtvaartmaatschappijen over de hele wereld worstelen nog steeds met het terugbouwen van de capaciteit die verloren is gegaan tijdens Covid, toen ze een aanzienlijk deel van de wereldwijde vloot buiten gebruik stelden. Dit is verergerd door wereldwijde
uitdagingen op het gebied van toeleveringsketen en arbeid, waarbij veel luchtvaartmaatschappijen niet in staat zijn om voldoende nieuwe medewerkers aan te nemen, wat een negatieve impact heeft gehad op hun prestaties. Vaak is het inschakelen van vliegtuigverhuurders de enige haalbare optie om netwerk- of frequentieverlagingen te voorkomen. Steeds vaker integreren verhuurders en hun luchtvaartklanten duurzaamheidsdoelen in hun vliegtuigleasecontracten. Deze ‘groene leases’ bevatten in wezen milieuclausules en prikkels om het gebruik van brandstofefficiëntere en minder vervuilende vliegtuigen aan te moedigen, evenals de invoering van best practices op het gebied van onderhoud, bediening, brandstofophaling en -afvoer.
Wanneer vliegtuigen uit dienst worden genomen, verdwijnen ze niet zomaar. Veel worden verkocht aan kleinere luchtvaartmaatschappijen of vrachtvervoerders, vaak in opkomende markten, waardoor hun operationele levensduur wordt verlengd. Andere worden gedemonteerd en gerecycled, waarbij tot 85 procent van de onderdelen van een vliegtuig wordt hergebruikt. Sommige vinden een nieuw leven als restaurants, hotels of zelfs huizen, creatief hergebruikt door liefhebbers en ondernemers. Steaks On A Plane in Bolton, Greater Manchester serveert heerlijke maaltijden in een Boeing 737, terwijl een Boeing 747 Jumbo Jet is omgebouwd tot
Een groene lease kan bijvoorbeeld de minimale milieuprestatienormen voor het geleasede vliegtuig specificeren, kortingen of boetes bieden op basis van het werkelijke brandstofverbruik en de emissies, of vereisen dat de leasenemer zijn CO2-voetafdruk compenseert.
nichehotelaccommodatie op Stockholm Arlanda Airport. En we kennen de 747 van Corendon.
MOETEN PASSAGIERS ZICH ZORGEN MAKEN?
Uiteindelijk komt het erop neer of passagiers om de leeftijd van het vliegtuig moeten geven, af op persoonlijke voorkeuren en prioriteiten. Veiligheid is ongeacht de leeftijd verzekerd dankzij strenge regelgeving. Als brandstofefficiëntie, milieu-impact en de nieuwste voorzieningen echter belangrijk voor je zijn, kan het kiezen voor luchtvaartmaatschappijen met nieuwere vloten je reiservaring verbeteren.
De Renaissance van het Amstel is in volle gang
Het is misschien wel de Grande Dame van de Amsterdamse hotellerie. Het
Amstel Hotel kent iedereen. Meer dan anderhalve eeuw een warm thuis voor gasten uit de hele wereld. We spreken met Rudolf van Dijk, General Manager.
DOOR TIJN KRAMER
Het Amstel Hotel, een instituut met 79 kamers waar altijd wat gebeurt. Wat is er nu gaande?
‘Dit gebouw, en dat komt eigenlijk als een rode draad in het hele verhaal telkens weer terug, is eigenlijk maar voor één ding gemaakt. En dat is om een luxe hotel te zijn. Het heeft de uitstraling, het heeft de naam, het heeft de reputatie. Maar het is wel een historisch gebouw dat constant aandacht vraagt. We zijn dan ook bezig met het maken van een soort van inhaalslag met betrekking tot kwaliteit. De laatste acht jaar kende vele ups, maar ook de nodige downs. Zoals iedereen natuurlijk ook met Covid, en al dat soort onvoorziene omstandigheden.’
Hoe ben je in dit vak gekomen?
‘(Lacht) Wat je niet wil dat er gaat gebeuren, gebeurt vaak
toch. Dus zo ben ik eigenlijk in het hotelwezen terechtgekomen. Ik heb heel veel gewerkt in kwalitatief hoogstaande restaurants in Nederland. Eén sterren, twee sterren Michelin. Meestal in de bediening. Eigenlijk wilde ik graag kok worden. Dat vind ik nog steeds heel leuk. Je kunt het aan mijn vrouw en kinderen vragen, zij vinden het toch altijd heel fijn als papa kookt. Maar ja, als je begint in de keuken, dan is dat met het wassen van de spinazie en het afwassen van een pannetje. Maar toen die deur openging naar de gasten, zag ik opeens een hele andere wereld. Dat wilde ik proberen en toen was ik ook al snel overstag. Het contact met mensen gaat me heel erg goed af in plaats van tegen een stukje vlees aan te praten. Ik heb er met veel plezier gewerkt, maar uiteindelijk achtte ik het tijd voor een nieuwe stap. En zodoende ben ik dan ook het buitenlandse hotelwezen ingerold. Toen is het eigenlijk begonnen.’
Na 23 jaar vele avonturen in het Verre Oosten, Sydney en Moskou kom je in het Covid-jaar, 2020, terug naar Nederland. Waarom terug naar huis?
‘In 1994 heb ik nog afscheid van Nederland genomen in het Amstel. Chef-kok Robert Kranenburg, een hele goede vriend van me, stelde voor dat ik mijn vertrek in dit prachtige hotel moest vieren. In 2020, omdat mijn vorige standplaats in Moskou om de bekende redenen kwam stil te liggen, kwam deze kans langs. Ik wilde heel graag nog werken, want ik vind het leuk. Mensen, hotels, onderhoud, gasten, alles wat er mee verwant is, ik vind het heerlijk.
Dus toen ben ik in contact gekomen met Katara Hospitality, de eigenaren van dit hotel (een wereldwijd hotelbedrijf uit Qatar met meer dan 50 jaar ervaring, en verder onder meer Raffles Singapore, The Savoy Londen en The Plaza NYC in het portfolio, red.).’
Het Amstel past in het rijtje. Wat kwam je tegen toen je begon?
‘Wat me vooral opviel, is dat er sinds mijn laatste bezoek in 1994 eigenlijk niets is veranderd. Daar schrok ik wel van. Ik ben dus begonnen aan een inhaalslag om het Amstel in alle facetten weer in oude glorie te herstellen, zowel aan de achterkant als de voorkant. Er waren te veel managers, we huurden een te grote parkeergarage, dat soort voorbeelden. Maar misschien het belangrijkste: de gast stond niet meer centraal. En het gaat juist om de gast. In de vier jaar dat ik hier ben, zit dat er nu wel veel beter in. Service en kwaliteit zijn echt het allerbelangrijkste, maar we willen meer. Wij willen echt de competitie binnen de stad, en zelfs binnen Europa, weer aankunnen. Dus de gast wordt aangesproken met de naam en gevraagd hoe het gaat. ‘Fijn dat u er weer bent. Wat kunnen we voor u doen vandaag?’ En dat klinkt heel erg basic, maar daar gaat het in principe om. Het gaat juist om die basics.’
Waar staat het Amstel nu?
‘We zijn natuurlijk nu heel erg bezig met een gedegen plan op te stellen. Om ervoor te zorgen dat het Amstel weer teruggaat naar wat het ooit was.’
Wat is dat dan volgens jou?
‘Voor mij is het een schitterend hotel met een prachtige locatie, waarbij het volledige potentieel van het gebouw an sich nog nooit eigenlijk is gebruikt. Dat is voor mij het Amstel. Dat ben ik nu aan het proberen te ontdekken wat we wel kunnen.’
Wat zijn de plannen voor de nabije toekomst?
‘Het gebouw krijgt inwendig een stevige opfrisbeurt, aan
de binnen- en buitenkant, hoewel de gast daar niet veel van zal merken. We zijn bezig met een interieurontwerper om de kleurstelling te verfijnen. We willen het pand nog mooier maken als dat het nu daadwerkelijk al is. Dat het er echt uitspringt. Dat is de intentie. We zijn ook bezig met een nieuw restaurantconcept op de plek waar ooit het fameuze La Rive zat. Een plek waar ook Amsterdammers komen, waar je geen drempelvrees voor hoeft te hebben. Ik denk wel dat we al ongeveer twee jaar bezig zullen zijn.’
Hoe staat het op de zakelijke markt?
‘We kennen ongeveer 80 procent leisure gasten, maar die twintig procent corporate wil ik wel wat meer mee gaan doen. Vooral lokale corporates, want die zijn er wel. Zij vinden het ook heerlijk dat ze in Amsterdam terecht kunnen. We hebben zoveel leuke zalen vind ik zelf, waarvan onze Spiegelzaal de grootste is. Alles is eigenlijk mogelijk. Er liggen nog volop kansen in de combinatie van onze zalen met die corporate accounts. Het netwerk is heel erg belangrijk geworden voor veel bedrijven en daar passen wij met ons aanbod goed in. Niet voor immens en hele grote gezelschappen, maar wel juist voor dat intieme en kwalitatieve.’
‘0.0%
Het eerste bord khinkali, de Georgische dumpling, zorgt voor gelach. Hoe gaan we dit eten? De vraag naar een 0.0% biertje wordt met een volle lach beantwoordt door de ober: “0.0% Beer? No, this is Georgia brother.”
DOOR ARJEN LUTGENDORFF
Reis mee door Georgië. Een land op het kruispunt van verschillende culturen en landen waarvan de inwoners ‘altijd’ in spanning leven. Georgië kwam dit jaar meerdere keren in het nieuws vanwege de wens om toe te treden tot de EU, de ‘relatie’ met Rusland en de verkiezingen in eigen land.
KRUISPUNT
Het begin van mijn ontdekkingsreis door Georgië ligt in Tbilisi, een stad waar de unieke, eeuwenoude architectuur en moderne invloeden naadloos samengaan. Vanaf de iconische 13e-eeuwse Metekhi-kerk is er een prachtig uitzicht over de oude stad en de rivier de Mtkvari. Met zijn geplaveide straatjes, kleurrijke huizen en prachtige balkons vol versieringen en patronen, toont de oude stad een rijkdom aan culturele invloeden die door de eeuwen heen hun weg vonden naar dit kruispunt tussen Europa en Azië.
WARMWATERBRON
Het zicht van bovenaf op de historische wijk van Tbilisi inspireert en nodigt uit om dieper de geschiedenis in te duiken. We nemen de kabelbaan naar het indrukwekkende Narikala-fort, dat al sinds de vierde eeuw over de stad waakt. Vanuit het fort ontvouwt zich een panoramisch uitzicht over Tbilisi en zijn verschillende wijken. In de buurt van het fort
ligt het beroemde zwavelbadengebied, een plek die de naam Tbilisi (‘warmwaterbron’) eer aandoet en al eeuwenlang bezoekers trekt met zijn geneeskrachtige wateren. Hier wordt duidelijk dat Georgiërs een sterke verbondenheid hebben met hun land en tradities, terwijl ze ook openstaan voor nieuwe ideeën en invloeden.
Tijdens onze eerste lunch in de stad ervaren we de bijzondere Georgische keuken. In een sfeervol restaurant op Rustaveli Avenue proeven we khachapuri, een heerlijk kaasbrood, en khinkali, verrukkelijke dumplings gevuld met gekruid vlees. Deze gerechten weerspiegelen de rijke culinaire tradities van Georgië, waar eeuwenoude recepten en de beste ingrediënten uit de regio samenkomen. Onze gids vertelt dat het diner in Georgië altijd gepaard gaat met tamada, een toastmeester die zorgt voor een serie toasten op gastvrijheid, liefde en vriendschap.
Na onze eerste kennismaking met Tbilisi reizen we naar de regio Kakheti, het kloppende hart van de Georgische wijncultuur. De route voert ons langs schilderachtige landschappen en pittoreske dorpjes tot we aankomen in het charmante
stadje Sighnaghi. Dit stadje, gelegen op een heuvel met uitzicht op de Alazani-vallei en de hoge pieken van de Kaukasus op de achtergrond, is een van de meest romantische plaatsen van Georgië. De sfeer is kalm en de uitzichten zijn adembenemend, waardoor het lijkt alsof we een stap terug in de tijd hebben gedaan.
We bezoeken een lokale wijnkelder waar de beroemde kvevri-wijn wordt geproduceerd. In de grote aardewerken kruiken - kvevri’s - worden de druiven gefermenteerd en opgeslagen, een wijnmaakmethode die zo uniek is dat hij is opgenomen in het UNESCO-Werelderfgoed. De rijke, volle smaak van de wijn is een reflectie van het landschap, de bodem en de eeuwenoude kennis van de Georgische wijnmakers. Hier leren we dat wijn in Georgië meer is dan een product; het is een essentieel onderdeel van de cultuur en identiteit. Het enthousiasme waarmee de wijnmaker vertelt, laat de wijn alleen maar beter smaken.
Tijdens de lunch worden we hartelijk ontvangen door een Georgische familie in hun huis. We proeven traditionele gerechten als pkhali, een mix van groente en walnoten,
en chacha, een sterke druivendrank. Onze gastvrouw laat ons zien hoe churchkhela wordt gemaakt, een zoete traktatie van druivensap en walnoten die aan snoep doet denken, maar zonder kunstmatige ingrediënten. De gastvrijheid en warmte die we hier ervaren, voelt bijna als thuiskomen. In Georgië, zo wordt ons verteld, beschouwt men elke gast als een zegen. Gastvrijheid is niet zomaar een traditie; het is een heilige plicht.
Na het ontdekken van Kakheti en de fascinerende wijncultuur gaan we richting de hoge bergen van de Kaukasus. Onderweg passeren we Mtskheta, een van de oudste steden van Georgië en het spirituele hart van het land. Hier bezoeken we de Jvari-kerk, een indrukwekkende 6e-eeuwse kerk die hoog boven de stad uitkijkt en een van de belangrijkste religieuze monumenten van Georgië is. Niet ver daarvandaan bevindt zich de Svetitskhoveli-kathedraal, een grootse 11e-eeuwse kerk die nog steeds wordt gebruikt als centrum van de GeorgischOrthodoxe kerk. Deze plekken, die samen op de UNESCO-lijst staan, geven een dieper inzicht in de culturele en religieuze identiteit van het land. Onze gids vertelt dat de Georgiërs hun land als een brug zien tussen Europa en Azië, een rol die ze al eeuwenlang met trots vervullen.
Onze route brengt ons langs de beroemde Georgian Military Highway, een weg vol geschiedenis en strategisch belang, die ons naar Gudauri leidt, een populaire bestemming voor skiën en bergsport. De Military Highway biedt onderweg verbluffende uitzichten op de Kaukasus en kronkelt langs ravijnen en valleien. Onderweg maken we een stop bij het Ananuri-kasteelcomplex, waar we de combinatie van architectuur en natuur bewonderen. De bergen die ons omringen, zijn ruig en machtig, en stralen een tijdloze kracht uit. Eenmaal in Gudauri checken we in bij het Marco Polo Hotel, dat prachtig is gelegen met uitzicht op de bergen.
INDRUKWEKKEND
Een van de hoogtepunten van onze reis is een bezoek aan de Gergeti Drievuldigheidskerk,
een iconische kerk die op een hoogte van 2170 meter ligt. De klim naar de kerk, met de majestueuze Kazbegi-berg op de achtergrond, biedt onvergetelijke vergezichten en is een spirituele ervaring op zich. Onze gids vertelt dat deze kerk symbool staat voor de Georgische veerkracht en vastberadenheid. De kerk zelf is eenvoudig en bescheiden, maar haar ligging en betekenis maken het tot een van de meest indrukwekkende plaatsen die we hebben bezocht.
ADRENALINE
Na de spirituele momenten is het tijd voor wat adrenaline. We ondernemen een raftingavontuur op de Aragvi-rivier, waar het koude water en de wilde stroomversnellingen een nieuwe kant van Georgië laten zien. Dit ruige, ongerepte landschap toont de natuur op zijn best. Na deze avontuurlijke activiteit genieten we van een uitgebreide lunch aan lange tafels langs de rivier, waar de verse smaken van de Georgische keuken ons nogmaals verrassen.
Terug in Tbilisi hebben we tijd om te dwalen door de markten en winkels van de stad. Het is de perfecte gelegenheid om in contact te komen met de lokale bevolking en enkele souvenirs mee te nemen. We sluiten onze reis af in een sfeervol restaurant in de oude binnenstad, waar we genieten van traditionele gerechten en terugblikken op de ervaringen die we hebben opgedaan.
Voordat we de reis afsluiten, vertelt onze gids over de hedendaagse uitdagingen waarmee Georgië geconfronteerd wordt. Georgië, dat zichzelf als een Europees land beschouwt, staat sinds zijn onafhankelijkheid in 1991 voor geopolitieke vraagstukken. Hoewel het land zich sinds de Rozenrevolutie van 2003
steeds meer richting Europa oriënteert, is de invloed van Rusland nog altijd voelbaar. Dit verlangen naar Europese integratie wordt gedeeld door een groot deel van de bevolking, maar het brengt ook spanningen met zich mee. Georgië streeft naar een toekomst binnen de Europese Unie en de NAVO, maar dit is een lang proces met onzekerheden. Onze gids benadrukt dat Georgië zijn eigen weg wil gaan, maar dat dit niet eenvoudig is in de complexe geopolitieke realiteit van vandaag. Toch is de vastberadenheid van de Georgiërs duidelijk - zij willen hun onafhankelijkheid behouden en hun land opbouwen voor toekomstige generaties.
DIEPE INDRUK
Georgië heeft een diepe indruk op ons achtergelaten. Het land biedt een rijke cultuur, een ongeëvenaarde natuurpracht, en een bevolking die met trots haar tradities omarmt. De majestueuze Kaukasus, de unieke Georgische keuken, en de hartverwarmende gastvrijheid van de lokale bevolking maken deze bestemming tot een van de meest bijzondere plaatsen die we hebben bezocht. Hoewel de toekomst van het land onduidelijk en onzeker is, koestert het ook zijn geschiedenis. Deze reis heeft ons niet alleen nieuwe inzichten gegeven, maar ook een diepe waardering voor Georgië.
DOOR ARJEN LUTGENDORFF
Eric Schouten komt uit de wereld van de AIVD, de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Vandaag de dag heeft hij zijn eigen bedrijf, Dyami Security Intelligence, waarmee hij bedrijven helpt om te begrijpen wat er in de wereld speelt en waar je je op moet voorbereiden als het om de veiligheid van medewerkers en klanten gaat. Vanuit Dyami doet Schouten naar eigen zeggen hetzelfde als bij de AIVD. ‘Maar effectiever en sneller.’
‘Na een periode van rust tussen het westen en Rusland staat er inmiddels weer een agressieve natie aan de grenzen van de NAVO’, aldus Schouten. ‘Interessant genoeg begon ik mijn bedrijf vijf jaar geleden, vlak voordat Covid uitbrak. Tot een jaar geleden was niemand echt geïnteresseerd in veiligheid. Nederlanders zijn goed in het wegkijken van problemen. Natuurlijk kan je als reissector praten over de prachtige wereld en de mogelijkheid van prachtige reizen, maar de wereld is zodanig aan het veranderen dat je wel maatregelen moet nemen. Wij helpen continu mensen die in problemen komen. Tijdens de Covid-pandemie, maar denk ook aan de evacuatie van 300 Nederlanders uit Kabul, terwijl Buitenlandse Zaken niet adequaat handelde. Zelfs in Oekraïne, Sudan, Israël en Libanon hebben we mensen geholpen.’
ANALYSEREN
De reisbranche heeft continu te maken met geopolitieke onrust. Schouten: ‘Bij de AIVD hielp ik de luchtvaartsector met het duiden en analyseren van die risico’s. Vanuit Dyami helpen wij luchtvaartmaatschappijen met het bekijken van routes en hoe je veilig op een bestemming komt. Het is belangrijk dat reisbedrijven weten welke luchtvaartmaatschappijen welke veiligheidsanalyses doen. Er zijn hele grote luchtvaartmaatschappijen in de wereld die in mijn ogen minder serieus met de risico’s omgaan. Je wil natuurlijk geen tweede MH17-situatie. Wees je ervan bewust met welke airline je je passagiers laat vliegen.’
POLYCRISIS
Elke week geeft Dyami briefings aan haar klanten om de wereld voor hen te duiden. ‘Als je niet op de hoogte bent van wat er op de bestemmingen die je aanbiedt speelt, kun je voor grote verrassingen komen te staan. We hebben mensen geëvacueerd uit vakantiebestemmingen waar men geen rekening hield met de risico’s. We moeten durven kijken waar het spannend is, welke plekken een uitdaging hebben en natuurlijk zijn er nog genoeg plekken waar je nog wel naartoe kan. Maar de wereld bevindt zich in een ‘polycrisis’. We gaan van de ene crisis over in de andere: asielcrisis, CO2-crisis, geopolitieke crisissen. En er komt altijd weer een nieuwe, waardoor we wegkijken van de ‘oude’ crisissen. Dat Nederlanders zo vaak wegkijken is écht een serieus probleem. We hopen maar dat het goed komt, maar dat is geen strategie.’
WEERBARE BEDRIJVEN EN SAMENLEVING
Schouten hamert erop dat er in Nederland moet worden gewerkt aan weerbare bedrijven, maar ook aan een weerbare samenleving. ‘Hoe ga je thuis om met de dreigingen? Heb je een radio op batterijen, heb je volle batterijen, water, enzovoorts? In Apeldoorn slaan mensen schoon drinkwater in nadat het kraanwater is verontreinigd. Bereid je voor, zowel thuis als op reis. Er is een website van de Rijksoverheid: crisis.
nl en voorbereid.nl, waar je kunt zien wat je thuis nodig hebt in geval van nood. Die sites zijn er niet alleen voor momenten dat we in een grote oorlog terechtkomen, maar ook voor minder ‘ernstige’ situaties. Maar de Russen of Chinezen zijn ook in staat om vitale infrastructuur te saboteren of onze onderzeese kabels door te snijden, wat ons weken zonder stroom kan laten zitten waardoor er binnen een dag bruin water uit de kraan komt. Je moet je voorbereiden.’
DE WERELD IS ENG
Ook de reisindustrie heeft volgens Schouten te maken met heel veel uitdagingen. ‘Op het gebied van klimaat, terrorisme en op politiek vlak. Terrorisme is weer aan het opkomen. Ook in Nederland gaan we weer terroristische aanslagen krijgen. Steekincidenten in Duitsland nemen fors toe, maar het wordt niet meer vermeld in de Nederlandse media, omdat het zo vaak gebeurt. En activisme, dat zorgt voor onvrede en agressie. Er is heel veel anti-reisindustrie activisme en daar moet je je ook op voorbereiden. Dan heb je ook nog de gezondheidscrisissen die impact hebben op de reiswereld. Maar ondanks alles zeg ik ook: ‘Embrace chaos and adventure’. De wereld is eng, maar je kunt nog steeds geweldige dingen doen, mits je goed geïnformeerd bent.’
ONCONVENTIONELE OORLOGSVOERING
Juist in tijden van nood heb je menselijk contact nodig
‘De Derde Wereldoorlog is gaande en we zijn daar al bij betrokken, alleen niet op de manier zoals we die kennen uit het verleden’, aldus Schouten. ‘Er rijden in Nederland geen tanks door de straten, hoewel in andere landen wel. Het is een onconventionele oorlogsvoering: ondermijning van de maatschappij, het saboteren van infrastructuur, desinformatie, ervoor zorgen dat de economie van een land kapot wordt gemaakt. Dit gebeurt overal ter wereld en heeft invloed op vakantiebestemmingen. We zien dat de samenwerking tussen landen, om het huidige westerse model te ondermijnen, impact heeft op vakantiebestemmingen. Landen die van oudsher onbezorgde vakantiebestemming zijn voor de Nederlander, beginnen vanwege economische redenen en vanwege politieke druk te neigen naar verbanden met landen die Nederland niet zo goed gezind zijn. Dat is een risico voor reizigers.’
VERKIEZINGEN
Schouten wijst op het grote aantal landen waar er dit jaar verkiezingen zijn (geweest). ‘Verkiezingen zorgen voor politieke onrust en dat kan de reiswereld ernstig beïnvloeden. Denk maar eens terug aan wat we in Peru hebben gezien, waar opeens alle grenzen en luchthavens werden gesloten waardoor heel veel toeristen waren gestrand. Dit gebeurde uit het niets, maar eigenlijk ook weer niet. Je kon het echt wel aan zien komen. Durf te kijken naar onrust in een samenleving waar je als
toerist of zakenreiziger naartoe gaat. Rusland is bijvoorbeeld bezig met old school oorlogvoering. Het saboteren van essentiële elementen: spoorwegen kapotmaken, bus depots in brand steken in Duitsland en Polen. Zorgen dat de spoorwegen in Frankrijk kapot zijn, zodat je niet meer met de hogesnelheidslijn kan reizen. Dit heeft allemaal direct impact op de reissector. En wat te denken van desinformatie. Welk Instagrambericht of nieuwtje kun je nog vertrouwen? Voor je het weet neem je een besluit om een kul-reden. Leer en zelf en leer je kinderen er mee omgaan.’
VERANDERINGEN
‘China kijkt veertig jaar vooruit en maakt daarop hun plannen. Langzaam, maar zeker wordt de invloed van China in bijvoorbeeld Afrikaanse landen groter en groter. In Nederland hebben we geluk als we elke vier jaar een nieuw kabinet hebben. Onze lange termijnvisie is nul. Nederland gaat het afleggen tegen andere landen, die veel slimmer in de wedstrijd staan”, aldus Schouten. “Over het geweld in het Midden-Oosten hoef ik niks uit te leggen, want het gaat er elke dag wel over in de media. Als Iran wordt aangevallen, kan je ‘kiss goodbye’ zeggen tegen heel veel vliegroutes naar Azië waardoor heel veel mensen niet meer op hun bestemming kunnen komen of niet meer kunnen terugvliegen. Er is ook nog een oorlog in de Nagorno-Karabach die af en toe oplaadt, de BRICS-landen vormen een blok tegen het westen en dit worden steeds meer landen. Dat zal economische gevolgen hebben voor Nederland. Een groep analisten van ons volgt continu wat er speelt in Latijns-Amerika en dat is best heftig. Je ziet er grote veranderingen, ook economisch en in landen waar het economisch minder gaat, zie je de criminaliteit toenemen. Landen waar je eerst nog onbezorgd op vakantie kon gaan, zijn opeens veranderd in landen waar het echt gevaarlijk is. Je kan niet meer uitgaan van een situatie die je twee
jaar geleden zelf hebt ervaren op een bestemming. Misschien kan je met de juiste maatregelen nog steeds gaan en kan het nog steeds leuk zijn, maar je kan niet wegkijken van problemen.’
GRENZEN
In besprekingen met reismanagers wijst Schouten regelmatig op landen die misschien hun grenzen wel willen dichtgooien of andere maatregelen nemen, zodat reizigers er niet meer zo gemakkelijk naartoe op vakantie kunnen. ‘Duitsland wil haar grenzen dichtgooien. Spanje wil eigenlijk heel veel data gaan verzamelen bij hotel- of autohuurboekingen. Het gaat alleen maar erger worden. We dachten dat de grenzen allemaal opener gingen worden en dat we veel vrijer kunnen reizen, maar nu kunnen we niet eens meer normaal naar Duitsland zonder grenscontrole. De anti-globalisten is gaande en dat merk je niet als je hier in Nederland (op een terrasje) zit, maar de reisbranche gaat hier heel veel van merken.’
Veilige vakantielanden veranderen in gevaarlijke bestemmingen
MENSENLEVEN
‘We hebben ook nog te maken met climate risk en sustainability en de goals die erbij horen, waardoor travel policies ook veranderen”, aldus Schouten.
“Ik zie soms met lede ogen aan dat bedrijven met nieuw reisbeleid komen dat helemaal is gericht op duurzaamheid, waarbij alle veiligheidsaspecten eruit zijn gesloopt. Medewerkers die alleen nog maar met het openbaar vervoer mogen en een budget van 100 euro voor de hotelovernachting.
Zoek maar eens een hotel in Parijs voor 100 euro. Dan kom je dus in de buitenwijken en ga je met de metro. Dat wil je niet als zakenreiziger. Dus denk als je met travel policy bezig bent niet alleen aan duurzaamheid, maar houdt ook de veiligheid op orde. Duurzaamheid is belangrijk, maar een mensenleven ook. Praat over veiligheid met de directie. Je kan dingen niet voorkomen door alleen het nieuws te volgen, want het nadeel van journalistiek: they are chasing the news. Het is
pas sexy om te schrijven als er iets is gebeurd. Maar je wilt juist vooraf weten waar jij iets moet gaan regelen, in welke landen het wel eens hommeles kan. Je kan natuurlijk ook kijken naar landen waar het veiliger is en in die landen investeren.’
REISADVIES BUITENLANDSE ZAKEN
‘Toen ik bij de AVD werkte, viel het mij op dat wij continu alerts uitbrachten en dat er weer geëvacueerd moest worden uit landen waarvan wij al een tijdje zeiden dat het daar spannend was. Toen was ik het op een gegeven moment zat en heb ik managers van de reisorganisaties bij elkaar gezet in een kamer en ze gevraagd: ‘Hoe kan dit?’ We hebben het hier over tien, vijftien jaar geleden. Toen kwam het eerlijke antwoord: ‘Eric, wij kijken helemaal niet naar de wereld. Wij kijken naar zonuren, yield management, wat is de goedkoopste hotelplek, hoe kan je er makkelijk komen, enzovoorts. We kijken niet naar de problemen in een land’. Dat moet de reiswereld echt veranderen”, aldus Schouten. “Het is een beetje veranderd, maar nog niet goed genoeg. Daar ben ik heel hard in. Nederlanders moeten zich beter informeren over de situatie in een land/regio. Hoping for the best is not a strategy. Ik kan wel verklappen dat het reisadvies van Buitenlandse Zaken niet altijd up-to-date is. Het loopt vaak achter óf is te landengericht. Dat betekent dat iets heel eng lijkt, terwijl je echt wel naar die stad kan gaan en dan nog steeds iets leuks kan doen.’
DIGITALE AFHANKELIJKHEID
‘Zorg ook dat je je medewerkers traint. Denk aan een training omgaan met situational awareness. Zorg dat je niet altijd afhankelijk bent van je telefoon en alles wat op je telefoon staat, maar leer omgaan met een papieren kaart. Een beetje om je heen leren kijken en vertrouwen op je gut feeling. Niet alleen maar digitale afhankelijkheid”, aldus Schouten. “We zien
dat digitale afhankelijkheid je in de problemen kan brengen. Bedenk ook hoe je tijdens een gesprek communiceert en hoe blijf je communiceren als het fout gaat. In sommige landen werkt WhatsApp niet. Dat is vaak een verrassing voor heel veel mensen. En als we het hebben over zakelijk reizen, wees je er dan van bewust dat er heel veel wordt bespioneerd.’
MENSELIJK
‘Zorg dat je zelf een plan hebt voor het moment dat je in de problemen komt. Zorg dat je een crisisplan hebt én hebben geoefend. Dat je weet wie je kan bellen. Telkens weer kom ik erachter dat mensen te veel afhankelijk zijn van de overheid, terwijl de overheid er eigenlijk niet altijd voor je is’, aldus Schouten. ‘Zorg dat je als reisbedrijf een crisismanagementplan hebt. Wie kan je bellen als het fout gaat tijdens de reis? Klopt het telefoonnummer van je verzekering? Heel vaak staan bij reisbedrijven apps centraal en stel je via de app je vraag, maar in de praktijk zien wij dat die apps vaak niet werken op momenten dat het fout gaat. Zorg voor die mensbenadering. In de hele samenleving zie je dat het steeds minder menselijk wordt, steeds meer AI driven. Maar kies als reisbedrijf voor menselijk contact, menselijke ondersteuning, juist in tijden van nood heb je dat nodig. Dan wil je niet afhankelijk zijn van digitale oplossingen. Wat hebben wij gedaan tijdens de meeste evacuatiemissies? Zorgen dat mensen gehoord werden. Even aandacht geven aan mental health. We hebben vorig jaar evacuaties vanuit Israël gedaan. Mensen die er op vakantie waren en opeens kregen ze te maken met inkomende raketten op het vliegveld. Ze waren begrijpelijkerwijs helemaal in paniek. Ze wisten niet hoe ze moesten reageren, want Nederlanders zijn dat niet gewend. Wij hebben ze stap voor stap telefonisch begeleid…’
De hoogtepunten van de Zijderoute per luxe trein
DOOR TIJN KRAMER
Langzaam trekt Oezbekistan voorbij. Het ene hoogtepunt van de legendarische Zijderoute ligt net achter ons, als de trein met gepast tempo alweer rijdt naar het volgende. Een ouderwets reizigersgevoel maakt zich van je meester. Dit is genieten met de grote G.
Wat een weelde, wat een voorrecht: een luxe treinreis met The Golden Eagle staat bij vele reisliefhebbers hoog op de bucketlist, ongeacht waar de luxe treinen van deze Britse maatschappij ook rijden. Maar de zogeheten ‘Caspian Odyssey’, langs de hoogtepunten van de Zijderoute, moet haast toch wel een van de kroonjuwelen zijn in het landschap van legendarische treinreizen wereldwijd.
De Zijderoute heeft iets magisch, iets ongrijpbaars. Het is geen beroemde autoweg die je kunt volgen, geen woeste rivier die je kunt bevaren, niet eens een nummer op een landkaart, ook niet op de historische. De Zijderoute is een complex netwerk van handelsroutes dat zich uitstrekte van China tot de Middellandse Zee, met vertakkingen naar India, Centraal-Azië, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Hoewel de route veel groter is dan enkel het indrukwekkende Centraal-Azië, is dit deel van de wereld binnen het hedendaagse toerisme misschien wel het meest geliefde - en wellicht het meest unieke - stuk landkaart om te ontdekken.
Toch is dat gemakkelijker gezegd dan gedaan. Het bereizen van Oezbekistan, Kirgizië, Kazachstan en omliggende landen vergt nogal wat omslachtige reisplanning, papierwerk, grensgedoe en omwegen. Maar er zijn uitzonderingen, en de meest unieke manier om in korte tijd veel te zien, is per trein. The Golden Eagle, een luxetrein uit de allerhoogste categorie en al vele malen bekroond, biedt die unieke mogelijkheid.
AFTRAP IN AZERBEIDZJAAN
Nog voordat we de trein instappen, begint het avontuur al. Deze reis start aan ‘onze’ kant van de Kaspische Zee. Wij voegen ons bij het luxe Four Seasons hotel voor het verslag bij het gezelschap in het Azerbeidzjaanse Baku, terwijl de reguliere groep al enkele dagen per bus en vliegtuig door Armenië en Georgië heeft gereisd. De hoofdstad van Azerbeidzjan is een fascinerende mix van oude tradities en moderne architectuur, en compleet anders dan het nabijgelegen Armenië en Georgië (op basis van eerdere ervaringen). Een niet te missen stop is Icheri Sheher, de Oude Stad. Dit UNESCO-Werelderfgoed is het historische hart van Bakoe, een wirwar van straatjes en middeleeuwse gebouwen. Maar Bakoe is niet alleen een historie. Op afstand doemt de moderne kant van op: de hypermoderne Flame Towers, wolkenkrabbers in de vorm van vlammen, die het symbool van het hedendaagse Bakoe zijn. ’s Avonds worden ze spectaculair verlicht.
TREINTIJD
Maar dan is het toch echt tijd voor de trein. Heel het reisgezelschap kijkt er vol verwachting naar uit. En, laten we eerlijk zijn, dat gezelschap is aangenaam, van verschillende leeftijden vanaf een jaar of veertig. In dit geval zeer bereisd, goed geschoold en allemaal Engels sprekend. Golden Eagle trekt overduidelijk een clientèle aan die niet alleen in de ruimschoots aanwezige luxe is geïnteresseerd, maar even zozeer in de prachtige route die staat te beginnen.
Dit zijn liefhebbers die graag reizen en over reizen spreken met affectie. Dat maakt de gesprekken aan boord - bij de lunch, het diner of in het barrijtuig - bijzonder aangenaam. Net als op de vele excursies. En heel bijzonder: er reist een dokter mee aan boord. Niet alleen op de trein, maar ook tijdens de excursies. Dus ook voor kleine ongemakken staat hij klaar om te helpen. Hij had gelukkig nauwelijks iets te doen.
Als het privévliegtuig eenmaal landt in Oezbekistan, is het zover. Tijd voor het grote treinreisavontuur. Met de bus rijden we naar Urgench waar de lange blauwe trein op ons staat te wachten. Net zoals de hosts en hostessen in uniform. Iedere passagier heeft zijn eigen een- of tweepersoonshut/suite, verdeeld over de rijtuigen. De trein is van Russische makelij, niet vreemd aangezien het treinstel eerder dienst deed als de luxe variant van beroemde Trans Siberië-Express, maar dat nu niet kan logischerwijs. Maar nu maakt deze prachtige ingerichte (veel hout, koper, warme kleuren, luxe aankleding) klassieker de route langs de enigmatische republieken van de Zijderoute.
Voordat de eerste excursie begint is het tijd voor lunch. De restauratiewagon is precies zoals je die uit de films verwacht. Klassiek ingericht, met prachtig gedekte tafels, uitstekende bediening en een ruime keuze uit twee- en vierpersoonstafels. De keuze bestaat iedere dag uit drie gangen, en twee keuzes per gang, zodat ieder dieet gerespecteerd kan worden. Maar maar
meer later over het culinair genot, nu wacht de eerste excursie van de Zijderoute.
De eerste interculturele uitwisseling is al op het perron, waar een ensemble klaar staat om ons met lokale dans en muziek te verwelkomen. Het is een van de vele kleine, aangename verrassingen die ons tijdens deze reis te wachten staan. Na dit warme welkom stappen we met onze gids in de bus naar Khiva, een betoverende stad in Oezbekistan, en eentje die iets minder vaak wordt bezocht door toeristen. Dat maakt het des te mooier!
SPROOKJSACHTIG
Khiva heeft goed bewaarde historische architectuur en een bijna sprookjesachtige sfeer die je het gevoel geeft dat je een tijdreiziger bent. De logische eerste stop is Itchan Kala (de binnenstad), UNESCO-Werelderfgoed en het historische hart van Khiva. Deze ommuurde stad bevat de meeste bezienswaardigheden en ademt middeleeuwse charme. De kleuren, badend in het felle zonlicht, zijn volkomen uniek, zoals die van de Kalta Minor Minaret: een opvallende, nooit voltooide minaret bedekt met turquoise tegels. Maar ook een beetje hedendaags winkelplezier ontbreekt niet. Er zijn talloze shops met zijde, lokale kleding, zilver en goud - en natuurlijk de usual suspects, zoals magneetjes en andere kleine souvenirs. Het blijft tenslotte een handelsroute. Maar Khiva als eerste stop blijkt vooral een openluchtmuseum waar je stil van wordt. In de avond rijden we terug naar trein voor het welkomstdiner. De culinaire fans worden op hun wenken bediend. Bij de voorgerechten de keuze tussen kreeft met guacamole, gebakken paprikasaus en pittige kimchisaus of krokante croustage gevuld met romige mousse van peterselie, zwarte kaviaar en goud, versierd met bloemen. Voor het vervolg eendenborst met port en rozemarijnsaus, gepocheerde peer, wortelmousse en noten of een witte bonenrisotto met saffraan,
eekhoorntjesbrood, truffel en grana padano kaas. Zoals altijd is er vervolgens kaas en/of fruit en een mooi dessert zoals ‘Tonkaboon melkchocolademousse met witte wijn en perenragout en cacaochips.’ En met dit een hele mooie ruime wijnlijst (inclusief), of tegen meerprijs een ware prestige-lijst voor extra feestelijke dagen. Het is bewonderenswaardig hoe, zelfs in de afgelegen streken waar we doorheen trekken, de keuken zulke verse en heerlijke maaltijden weet te serveren. Durven we te zeggen op Michelin-niveau? Van mij mag het! Na zo’n dag, en zo’n maaltijd slaap je heerlijk. De twee vaste hosts zorgen voor een opgemaakte kamer, een gedekt bed en bijna alles wat je maar kunt wensen om de treinreis zo aangenaam mogelijk te maken. Deinend gaat de trein op avontuur en wij mogen mee.
VOORKENNIS
De Zijderoute is niet zomaar een ‘route’. Het heeft een niet te onderschatten belang in de wereldgeschiedenis en dat maakt de treinreis zo extra bijzonder. De Zijderoute ontstond rond 130 v. Chr. en bereikte zowel tijdens de Tang-dynastie (618–907) als het Mongoolse Rijk (13e - 14e eeuw) zijn bloeiperiode. Vanuit Azië werden zijde, porselein, keramiek, papier, buskruit en specerijen, zoals kaneel en gember, geëxporteerd. Vanuit het westen kwamen wol, glaswerk en zilver uit Europa, goud en edelstenen uit Perzië en India, en wijn en olijfolie uit het Middellandse Zeegebied. Het was een fysieke uitwisseling par excellence. Maar met de handel kwam ook een geestelijke uitwisseling: boeddhisme verspreidde zich van India naar China, Korea en Japan via de Zijderoute, islam bereikte Centraal-Azië en China, en christendom vond zijn weg naar het oosten. Op het gebied van wetenschap en technologie werden innovaties, zoals papier, buskruit, het kompas en
medische kennis, verspreid via de Zijderoute. Wiskunde en astronomie uit Perzië en India bereikten het westen. Tot slot werden ook kunst en cultuur uitgewisseld: architecturale stijlen, schildertechnieken, muziek en literatuur vonden hun weg tussen beschavingen.
Aan boord van de trein hebben de meeste passagiers een enorme dorst naar deze kennis. In het restaurantrijtuig worden tussen de maaltijden door lezingen gegeven - die je ook vanuit je hut op de tv kunt bekijken, en bij elke excursie is een gids aanwezig die via een speakerset alles duidelijk uitlegt. Het is op momenten de meest aangename schoolreis ter wereld, met een duidelijke voorkeur voor authentieke ervaringen. Wat ook zo leuk is gedaan: zeker de lunches en diners die buiten de trein worden genoten, staan in het teken van de lokale cuisine. Van rijstklassieker Pilav (die ieder land weer anders doet), tot heerlijke Samsa’s (een soort vleespasteitje) of lokale stoofschotels en soms zelf wijnen. Het maakt dat je de de Zijderoute ook culinair een beetje leert kennen. Lekker bovenal.
BUITENBEENTJE
De volgende stop is een heerlijk buitenbeentje. Eenmalig moet de trein een omweg maken en wordt er gestopt in Dushanbe, in plaats van Turkmenistan dat de grens tijdelijk heeft dichtgedaan in verband met de nationale feestdag. De hoofdstad van Tadzjikistan is echter een mooi alternatief, geen typische Zijderoute-stop, maar wel een zeer bijzondere en contrasterende halte. Hier geen indrukwekkende herinneringen aan de fameuze handelsroute, maar juist een stad met bijzondere Sovjet-architectuur. We krijgen privétoegang - ook dat is weer typisch voor Golden Eagle - tot het Nationaal Museum van Tadzjikistan, met een kleine collectie over de cultuur van het
land. Het topstuk is een enorm liggende Boeddha. In het ietwat megalomane Paleis van Nowruz krijgen we exclusief toegang tot een van de meest weelderige, en ook wat pronkzuchtige, zalencomplexen die je ooit zult zien, waar we ook een exclusief diner genieten. Uniek is het zeker, vooral omdat de zalen niet geopend zijn voor het grote publiek. Na terugkomst in de trein is het bed alweer opgemaakt. Zoals iedere avond ligt het uitgebreide programma, met de weersvoorspellingen, van de volgende dag keurig uitgeprint klaar. En hulde: de tijden die erop staan, worden altijd nageleefd door de goede treindirectie. De agenda is een ideale manier om je in te leven in wat komen gaat en je alvast voor te bereiden op de volgende dag. Het team van Golden Eagle werkt overduidelijk aan complete ontzorging; het enige dat je echt hoeft te doen, is genieten van de reis.
Het is gemakkelijk om verliefd te worden op treinreizen, in welke vorm of lengte dan ook. Bij Golden Eagle, een van de meest luxueuze treinen ter wereld, geldt dat helemaal. Gasten kunnen drie verschillende klassen boeken: Silver Class, Gold Class en de Imperial Suite. De Imperial Suite is de meest exclusieve optie, met een zitgedeelte en enkele extraluxe voordelen, zoals een privégids op de excursies met eigen vervoer. Wij checken in voor de Silver Class, een fraaie hut van 5,5 vierkante meter, voorzien van alle gemakken. De hut heeft een lager bed en een hoger bed dat iets kleiner is, maar dat gesloten blijft voor wie alleen reist. Er is eigen douche/wc, een dvd-speler met een lcd-scherm waarop allerlei documentaires en films te zien zijn die ik verder eigenlijk niet bekijk. Ik heb mijn laptop, maar bovenal mijn raam, waar ik zowel in bankstand als vanuit het bed prima doorheen kan kijken naar het landschap. Verder goed om te weten: er is een goed werkende airconditioning en een kledingkast met een kluisje. Dat kluisje hoef je maar één
keer te gebruiken, want alles is inclusief bij Golden Eagle. De maaltijden, zowel in als buiten de trein, de drankjes - inclusief een uitstekende wijnkaart, de fooien en de excursies zijn allemaal inbegrepen. En goed om te weten: wifi! Er is wifi, ook inclusief, al is het niet verrassend dat deze in de meer afgelegen gebieden niet werkt. Maar meer dan de helft van de tijd was er voldoende bereik om mails te sturen, nieuws te lezen en social media te onderhouden. Alleen in het restaurantgedeelte geldt het verzoek om de mobiele telefoon niet te gebruiken om de gesprekken te bevorderen. Een aangenaam verzoek waar iedereen zich aan hield - een mooie middenweg tussen moderne technologie en ouderwets reizen.
Dushanbe verlaten we om 21u31 om in 11u30 in het Oezbeekse Shakhrisyabz te arriveren. De stad is meer dan 2.000 jaar oud, staat vooral bekend als de geboorteplaats van Timoer Lenk (Amir Timoer), een van de beroemdste militaire leiders en de stichter van het Timoeriden Rijk. We blijven hier relatief kort, want er is nog veel meer te zien. Want Bukhara wacht, een iconische plek op de route. We komen daar om kwart voor zeven in de avond aan en gebruiken de tijd voor een kleine eeerste wandeling en mooi diner buiten. Want Bukhara vraagt, en krijgt tijd. Een van de oudste steden van Centraal-Azië, is een juweel van de Zijderoute. De geschiedenis is voelbaar is bij elke stap. Het historische hart van de stad, die sinds 1993 op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staat, voelt als een levend museum. Talloze moskeeën, bazaars en minaretten vertellen verhalen uit een ver verleden. De citadel, het Po-iKalyan-complex, de Kalyan Minaret, het zijn meesterwerken waarvan de architectuur soms aan science fiction films doet denken. Golden Eagle biedt de eerste avond een dinerplek met eersterangs-uitzicht. Een geweldige avond met zicht op de gebouwen en lichten van de oude stad. En dus weer in mooi gezelschap en met het genot van lokale specialiteiten, muziek
GOLDEN EAGLE INFO
De Golden Eagle is een van de meest luxe en iconische treinreizen ter wereld. Deze trein biedt exclusieve routes door Centraal-Azië, Europa, India en sinds dit jaar ook China. De ervaring combineert avontuurlijke routes met ongeëvenaard comfort en service, waardoor reizigers een unieke manier hebben om afgelegen gebieden en culturele hoogtepunten te verkennen. De treinreizen van deze expert zijn in Nederland te boeken bij de gerenommeerde luxetreinspecialist Destin Treinreizen (destintravel.nl). De volgende reizen staan in dit gebied gepland in maart, april, september en oktober 2025.
en dans. We slapen heerlijk, en de hele volgende dag ontdekken we de geheimen van Bukhara. Bij terugkomst wacht wederom een verrassing. Een BBQ op het perron naast de trein! Een geweldige leuke ervaring. We gaan na afloop overigens nog niet naar bed. In de avond kun je een drankje doen in de fraaie Bar Lounge Car, die openblijft tot de laatste gast vertrekt. Een pianist reist mee voor het ultieme hotelbargevoel. Nou eentje dan, en dan op naar misschien wel de bekendste stad van de route: het magisch klinkende Samarkand.
Samarkand is een van de oudste bewoonde steden ter wereld. Met een geschiedenis die meer dan 2700 jaar teruggaat, was deze stad een cruciaal kruispunt op de Zijderoute. In de 14e eeuw bracht Amir Timoer Samarkand naar nieuwe hoogten door het om te vormen tot de hoofdstad van zijn rijk. Het hart van Samarkand is het wereldberoemde Registanplein. Hier zie je mozaïeken, geometrische patronen en koepels die in het zonlicht lijken te schitteren. Of nog beter, tijdens een lichtshow. Het is misschien wel het hoogtepunt van de reis. Nog voordat het grote publiek arriveert, staan er twee rijen stoelen gereserveerd voor de gasten van Golden Eagle. We kunnen zonder mensen voor ons naar een lasershow kijken op een van de mooiste bouwwerken ter wereld. Hoe krijgen ze het toch voor elkaar…Niet ver van het Registan ligt het Gure-Emir Mausoleum, de laatste rustplaats van Timoer zelf. De azuurblauwe koepel en de rijke decoraties maken dit een van de meest adembenemende plekken in de stad.
De reis verandert na enkele dagen enigszins van karakter. Je leert je medegasten wat beter kennen en de gesprekken worden wat diepgaander. Je leert niet alleen over de Zijderoute, maar ook over de thuishaven en het reisgedrag van je medereizigers. De trein heeft duidelijk een aantrekkingskracht op wereldreizigers. Dat levert mooie verhalen op. Als je geluk hebt, ontstaan er
beginnende vriendschappen, al is het maar gedurende de reis. En soms zelf langer. Een goed gesprek is nooit te garanderen, maar ik had er meerdere. En een speciaal woord moet toch echt naar de crew van de trein. Zeer professioneel en wereldklasse service. En met net dat vleugje humor.
TASHKENT
Zo langzamerhand vormt zich een beeld van deze regio, zo bewogen door de eeuwen heen. Dat zie je ook weer in het veel modernere Tashkent. Een stad met een geschiedenis van weliswaar meer dan 2000 jaar maar ook een met een verwoestende aardbeving in 1966. Voor wie het lokale leven wil ervaren, is een bezoek aan de Chorsu Bazaar een must. Onder de koepels van deze kleurrijke markt komt Tashkent tot leven met geuren van verse specerijen en het levendige geroezemoes van marktlieden. Maar na vele fantastische dagen nadert het einde, en het land dat nog van de bucketlist kan: we rijden langzaam, heerlijk genietend van de trein, het lange laatste stuk naar Almaty in Kazachstan, onder schaatsliefhebbers allicht bekend als Alma Aty in Russische tijden. Omgeven door het adembenemende Tian Shan-gebergte, is Almaty anno nu het economische en culturele hart van Kazachstan. Na aankomst op het station is het dan echt tijd om afscheid te nemen van de trein. Een afscheid met enige weemoed. Er volgen nog excursies in Almaty, zoals het fraaie Panfilov Park met de Zenkov Kathedraal, een meesterwerk van Russische orthodoxe architectuur. Maar uiteindelijk stopt de bus bij het Ritz-Carlton Hotel, waar het afscheidsdiner plaatsvindt. De dag erop vliegen de meesten terug naar huis. Sommigen zullen in de komende jaren een andere route van Golden Eagle gaan verkennen, voor anderen is dit de droomreis van hun leven die werkelijkheid is geworden. We hopen op het eerste, maar we zijn immens tevreden als het bij deze blijft. Een luxe treinreis door verleden en heden, met herinneringen genoeg voor de toekomst.
Pieter van Oord is ruim zeven maanden topman van de Royal Schiphol Group. Een start die niet onopgemerkt voorbij is gegaan. Schiphol moet op de schop om terug te keren naar de wereldtop.
DOOR TIJN KRAMER
Op het eerder dit jaar gehouden World Aviation Festival in Amsterdam liet Pieter van Oord er geen misverstand over bestaan. De CEO is een man met ambities, rechtdoorzee en niet publicitair bevreesd om de pijnpunten te noemen. Dat gaf een mooi inzicht tijdens zijn keynote-interview met BBC’s Ben Thompson en in gesprek met Business Traveller.
‘We hebben onlangs besloten om een groot investeringsprogramma te starten (ter waarde van 6 miljard euro, red.) en dit is er een met het oog op onze toekomst. In mijn vorige baan (CEO bij baggeraar Van Oord, red.) was ik meer dan dertig jaar werkzaam. Ik heb in al die tijd veel luchthavens gezien. Schiphol heb ik altijd gezien als een luchthaven met grote potentie, maar met verouderde middelen. Het is mijn persoonlijke missie om Schiphol terug te brengen naar de plek waar het hoort: een hoogwaardige luchthaven met een bedrijfsmodel dat gebaseerd is op duurzaamheid, met een hoog gewaardeerde passagierservaring. Ik
weet dat dit een ambitieus doel is, maar ik geloof dat het team van Schiphol het kan.’
‘Goede infrastructuur is eigenlijk de basis van onze service. We zijn een infrastructuurbedrijf, het is noodzakelijk om goede service aan onze klanten en onze luchtvaartmaatschappijen te bieden. We verwachten elk jaar meer passagiers. We zien steeds meer grotere vliegtuigen en nieuwe bestemmingen op Schiphol, we moeten de passagierservaring op Schiphol dan ook verbeteren. We doen dat met veel nieuwe technologieën, zoals tijdslots voor beveiliging en die zijn succesvol gebleken. Er is veel dat we eigenlijk ontwikkelen om een stressvrije reis voor onze passagiers te hebben. Technologie en innovatie zullen ons echt helpen. En ik heb gezien dat Schiphol waarschijnlijk de beste luchthaven in Europa was toen het werd gebouwd. Was. Ja, dat was zo. Om een of andere
Het is duidelijk dat we aan het einde van onze groeireis zijn gekomen
reden hebben we die positie verloren. Dus toen ik op dag één aan mijn bureau zat, dacht ik: ‘Wat kunnen we doen om ons weer op die oude positie te brengen?’. Dan begin je met honderden mensen te praten en stel je vragen. Wat kunnen we verbeteren? Waar hebben we goede beslissingen genomen? Waar hebben we verkeerde beslissingen genomen? Dat is mijn focus geweest de laatste maanden.’
‘Hoe inventariseer je wat we als eerste aanpakken? Omdat ik weet dat veel ervan echt eenvoudig is. Er is veel dat gemakkelijk is te repareren, maar er zijn ook veel dingen die moeilijk te fixen zijn. Als we het hebben over het vervangen van ons bagageafhandelingssysteem dan hebben we meer dan vijf jaar nodig, omdat we eerst een nieuwe bagagekelder moeten bouwen. Maar dingen zoals roltrappen, lichtbronnen en jaloezieën kun je echt in een jaar, misschien twee jaar repareren en dat is ook onze ambitie.’
EINDE GROEI
‘Wat we echt zien, is dat het bedrijfsmodel van Schiphol heel erg gebaseerd was op groei in Europa. Het is duidelijk dat we aan het einde van onze groeireis zijn gekomen. We leven in een andere wereld dan in Dubai. Luchthavens in Europa zitten nu in een lastig pakket. Onze focus gaat meer naar kwaliteit. Het aantal passagiers is gestegen,
maar we stoppen eigenlijk meer mensen in hetzelfde gebouw. Het is duidelijk dat onze passagierservaring daaronder heeft geleden. Alle gebieden op de luchthaven waren te druk. Op Schiphol hebben we meer ruimte nodig voor onze klanten en dat gaan we nu doen. De ambitie is duidelijk: we willen de luchthaven terugbrengen naar zijn oude glorie.’
VAN ZES NAAR TWAALF
‘We hebben aangekondigd dat we de komende vijf jaar zes miljard euro gaan investeren. Laat me duidelijk zijn, dat is een recordbedrag. We hebben nog nooit zoveel geld geïnvesteerd in onze hele geschiedenis. Ik heb gezegd dat we niet klaar zijn in vijf jaar. We moeten waarschijnlijk nog een bedrag in die orde van zes miljard euro investeren in de volgende vijf jaar. Dat betekent dat je het over twaalf miljard euro hebt.’
VOORRANG
‘Onze eerste prioriteit is natuurlijk onze passagierservaring. We willen die eigenlijk niet onderbreken. We zullen onze klanten uitleggen dat
BOVEN:
Op het World Aviation Festival in Amsterdam.
onze luchthaven mooier zal zijn, maar we vragen wel om geduld. Onze voorspelling is dat we volgend jaar terug zullen zijn op de pre-Covidniveaus; 2019 was ons recordjaar en daar gaan we in 2024 overheen. Maar we zien ook dat de passagiersniveaus kritiek zijn. Iedereen is in Dubai geweest, iedereen is in Istanbul geweest, ik heb de nieuwe luchthavens in China gezien. Als je die luchthavens hebt gezien, is het buitengewoon moeilijk om in een Europese setting een passagierservaring te creëren die vergelijkbaar is met een luchthaven in bijvoorbeeld Dubai. We moeten het stap voor stap doen. Dus oude infrastructuur vervangen, die in de jaren ‘60 en ‘70 is gebouwd, terminal per terminal, lounge per lounge. Dit is wat we de komende dertig jaar gaan doen, we hebben geen andere keuze: een hele nieuwe luchthaven bouwen op dezelfde locatie, terwijl de luchthaven gewoon in werking blijft.’
Nog eens 6 miljard investeren
KLM
‘Ik noem het de symbiotische relatie. KLM kan niet zonder Schiphol en Schiphol kan niet zonder KLM. Dat is een vaststaand feit. Als je dat weet, kun je maar beter goed met elkaar opschieten. En dat doen we, het is een noodzaak. Het is alsof je in één huis woont. KLM is onze belangrijkste vervoerder en we hebben onze uitdagingen. Wat uiterst belangrijk is in dit geval, is dat je met elkaar praat.’
‘We willen heel graag open, maar het ligt bij de overheid. Het zou ook helpen om Schiphol wat te ontlasten door de vakantiegangers via Lelystad te laten vliegen. De provincie Flevoland is daar om economische motieven ook erg enthousiast over. We hebben er niet voor niets 200 miljoen euro in geïnvesteerd. Wij willen graag.’
Deze zomer heeft RIU Hotels & Resorts een gloednieuwe RIU Plaza geopend in het hart van Chicago. Business Traveller was afgelopen september in Chicago en verbleef drie nachten in het sfeervolle hotel. Het hotel in Chicago is de vijfde toevoeging van het merk RIU Plaza in de Verenigde Staten en we kunnen niet anders zeggen dat het zowel een aanwinst is voor RIU Hotels & Resorts als voor ‘The Windy City’. Het vanaf de grond opgebouwde viersterrenhotel telt maar liefst 390 kamers. Hoewel de façade van het 28 verdiepingen tellende gebouw een klassieke uitstraling heeft, is het interieur van de openbare ruimtes en de kamers warm en modern. De ruime stijlvolle kamers, waaronder deluxekamers met kingsize bed, familiekamers, suites en meer, zijn van alle gemakken voorzien. Van een airconditioning, minikoelkast, satelliet-tv en kluis tot
kamers met een extra badkamer, badjas en slippers.
Het letterlijke hoogtepunt van het hotel is zonder twijfel ‘The Rooftop’-bar, gelegen op de 27e verdieping van het gebouw. Hier kunnen hotelgasten, maar ook bezoekers, genieten van een prachtig panoramisch uitzicht over de stad onder het genot van een hapje en een drankje. Maar wie denkt dat het daarbij blijft, heeft het mis. The Rooftop heeft namelijk, voor de gasten zonder hoogtevrees, een indrukwekkend balkon met glazen vloer. Vanaf dit 88 meter hoge uitkijkpunt kijk je recht naar beneden op Ontario Street, waar de auto’s als miniatuurversies onder je doorrijden. Een tip: kom hier tijdens de zonsondergang voor de meest sfeervolle ervaring. Zeker in de (na)zomer zorgt het oranje licht op de
gebouwen in combinatie met een heerlijke cocktail voor een echt vakantiegevoel. Naast een prachtig uitzicht en heerlijke cocktails, kunnen gasten ook genieten van een gevarieerd menu met internationale gerechten. Er wordt zowel lunch als diner geserveerd.
INCLUSIEF ONTBIJT
Ook buiten de kamers om zijn alle benodigdheden aanwezig, van een fitnessruimte en restaurant tot een lobbybar met Grab & Go. Het grote restaurant van het hotel heeft een mooi klassiek interieur en hoewel het gebouw tussen de wolkenkrabbers staat, zorgen de grote ramen in het restaurant voor voldoende lichtinval. Het restaurant is alleen geopend in de ochtend van 7.00 uur tot 10.00 uur en biedt een compleet ontbijtbuffet dat bij de kamerprijs inbegrepen is. Daarnaast biedt
de Grab & Go-service, bij de lobbybar, een gevarieerde selectie snacks, koffie en drankjes. De fitnessruimte in het hotel is 24 uur per dag toegankelijk. De lobby zelf is ruim opgezet met meerdere zitjes om de dag goed te starten met een kop koffie of nog even na te genieten van een drukke dag in de stad.
Klinkt goed, toch? Maar wat het hotel misschien wel nóg aantrekkelijker maakt is de ligging. Riu Plaza Chicago ligt in het hart van de stad op 150 E aan Ontario Street, direct gelegen aan het beroemde winkelgebied Magnificent Mile. In dit drukke, bruisende gebied vind je alle chique winkels, luxe modezaken en hippe restaurants. Op enkele meters van het hotel vind je onder meer de Starbucks Reserve
Roastery, ook wel bekend als de grootste Starbucks ter wereld, maar ook merken als Nike, Dolce & Gabbana, Victoria Secret en Hugo Boss.
Maar er is nog veel meer te ontdekken op loopafstand. Op tien minuten lopen van het hotel ligt de Chicago Riverwalk. Deze twee kilometer lange oever is gelegen aan de Chicago River en strekt zich uit van Lake Michigan tot Lake Street. Onderweg wandel je langs cafés, bars, restaurantjes, openbare kunst, monumenten, musea en meer. Wie geen zin heeft om te lopen, kan kiezen om een van de vele boottochten te nemen. Een architectuurcruise is een populaire attractie en biedt een inkijkje in hoe de stad is vormgegeven. Het is zelfs mogelijk om de rivier met een kajak te
verkennen. Goed om te weten is dat de cruises vaak alleen te boeken zijn van mei tot oktober. Wie nog tien minuten verder loopt komt uit bij Millennium Park met haar beroemde Cloud Gate, ook wel bekend als ‘The Bean’. Dit is zelfs een van de populairste bezienswaardigheden in de stad. Dit grote kunstobject, in de vorm van een boon, weerspiegelt de skyline van de stad op een prachtige manier. Zeker de moeite waard om een kijkje te nemen. Is dat alles? Nee, want ook het Museum of Contemporary Art, de Navy Pier, het historische begin van Route 66, The Art Institute of Chicago en Grant Park liggen allemaal op loopafstand. Dylan Cinjee
• Gelegen in het hart van Chicago
Dichtbij het populaire winkelgebied
Magnificent Mile
Gebouw in de architectonische stijl Chicago School
‘The Rooftop’ met glazen balkon op de 27e verdieping
Ontbijtbuffet inbegrepen
Compleet ingerichte fitnessruimte, 24 uur per dag geopend
Alle openbare ruimtes zijn toegankelijk voor rolstoelgebruikers dankzij hellingen of liften
• Twaalf aangepaste kamers voor personen met beperkte mobiliteit
Het chique, eigentijds vijfsterrenhotel ligt midden in het hart van Barcelona, aan een van de meest prominente straten van de stad, op de plek waar ooit het beroemde Calderón Theater stond. Een perfecte basis om de stad verder te verkennen met misschien wel het mooiste dakterras van Barcelona.
Het staat op een perfecte plek om de stad verder te verkennen, biedt een vriendelijke en relaxte sfeer, evenals een prachtig panoramisch uitzicht vanaf het zwembad op het dak en het romantische terras vol olijfbomen.
LOCATIE
Je vindt het NH Gran Hotel Calderón aan de elegante Rambla de Catalunya in het verlengde van de bekende Ramblas aan de andere kant van Plaça de Catalunya. Het hotel wordt omringd door barretjes, restaurants, modieuze boetiekjes en andere luxe hotels. Een van de meest centrale metrostations ligt om de hoek en zorgt voor goede verbindingen met de hele stad. Op slechts drie minuten lopen bevinden
zich de indrukwekkende façades van Casa Batlló en Casa Mila van Gaudi aan de Passeig de Gracia. De andere kant op is het slechts vijf minuten tot de oude en gezellige binnenstad.
STIJL EN KARAKTER
De lobby is beslist futuristisch met grote projecties op de muren en een incheckbalie in de vorm van een vliegende schotel, terwijl de rest van het hotel kiest voor meer gedempte elegantie - denk aan marmeren wandpanelen, gepolijste houten vloeren, warme vloerbedekking in combinatie met felgekleurde fauteuils.
SERVICE EN FACILITEITEN
Het hoogtepunt van het hotel is absoluut het dakterras, compleet met een zwembad en een fantastisch 360-graden uitzicht over het stadscentrum. Geniet onder het genot van een hapje en drankje van uitzicht op de wereldberoemde Sagrada Familia en zelfs de Middellandse Zee. Er is een kleine sportschool met voldoende apparaten om de conditie op peil te houden. Wanneer er specifieke vragen zijn staat het vriendelijke
guest relations-team altijd klaar om je van dienst te zijn.
KAMERS
De kamers zijn ruim, smaakvol ingericht en elegant, met witte meubels, gepolijste houten vloeren en rode opvallende fauteuils. Ze beschikken over alles wat verwacht mag worden van een vijfsterrenhotel, inclusief een Nespressokoffiemachine. De badkamers zijn enorm,
met luxe regendouches en een apart toilet. Wij hadden het geluk van een suite te mogen genieten met een heuse woonkamer en vanwege de hoekligging een prachtig uitzicht over verschillende delen van de stad. Vraag bij het inchecken beslist om een kamer op een van de hogere verdiepingen!
ETEN EN DRINKEN
Hiervoor zit je in NH Gran Hotel Calderón
wel goed. Het ontbijtbuffet van het hotel wordt elke ochtend vers bereid en zorgt voor een evenwichtige, gezonde start van de dag. Het bevat een grote verscheidenheid aan verse vruchtensappen, gebak, vleeswaren, kazen, fruit, yoghurt, brood en nog veel meer. Stel jouw persoonlijke vitaminerijke sap, smoothie of milkshake samen in de Fresh Corner. Warme gerechten kunnen op bestelling worden klaargemaakt. Voor vroege vogels kan er bij de receptie een earlybird-ontbijt worden aangevraagd.
Het restaurant El Calderón van het hotel biedt een klassiek mediterraan menu, zoals gegrilde zalm met broccoli en zwarte knoflookmayonaise en tomatenrisotto met burrata en basilicumschuim, evenals een goede selectie wijnen uit de eigen kelder. Naast de hoofdingang bevindt zich nog een eetruimte, Tablafina, met zitplaatsen binnen en een buitenterras direct op Rambla Catalunya waar de drukte van de stad aan je voorbijgaat en het ’s avonds nog lang gezellig is.
Het meest opvallende etablissement blijft echter de Eleven BCN Bar & Terrace, gelegen op het dakterras met de adembenemende uitzichten over de skyline van Barcelona. Het heeft zowel binnen- als buiten zitplaatsen en biedt
alles van ambachtelijke bieren tot een variatie aan heerlijke cocktails die beslist kunnen wedijveren met de beste bars van de stad en daarbij heerlijke tapas. Probeer de gin fizz: een licht en romig drankje op basis van gin, gegarneerd met geurige rozenblaadjes en geniet van de ondergaande zon.
MEETING EN EVENTS
Voor speciale evenementen of vergaderingen in Barcelona kan je prima in NH Collection Barcelona Gran Hotel Calderón terecht. Er zijn negen vergaderruimtes die plaats bieden aan maximaal 350 gasten. De configuraties en moderne voorzieningen maken ze ideaal voor conferenties, vergaderingen, congressen, showrooms en banketten. Toegankelijk voor gasten met een beperking.
Er zijn enkele aangepaste kamers voor gasten met een beperking, evenals liften.
GEZINSVRIENDELIJK
Het hotel is een goede uitvalsbasis voor gezinnen met kleine kinderen en baby’s, er zijn kinderbedjes op aanvraag. Echter zijn er geen familiekamers voor families met oudere kinderen. Uiteraard is het wel mogelijk om kamers naast elkaar te reserveren.
ACHTERGROND
Nu Eurostar in februari weer direct tussen Londen en Amsterdam gaat rijden, gaan we even kijken hoe het bevalt in de zakelijke klasse van deze trein op een andere route. Eurostar exploiteert e320-treinen naar Paris Gare du Nord vanaf St Pancras International. De reis duurt ongeveer twee uur en 27 minuten en rijdt tot zeventien keer per dag. Ik reisde in Business Premier (businessclass) op de trein van 8:01 uur, met aankomst om 11:18 uur lokale tijd. De belangrijkste voordelen van Business Premier zijn ticketflexibiliteit, extra bagage (drie stuks plus één stuk handbagage), gratis eten en drinken en fasttrack-rijden.
EERSTE INDRUKKEN
Ik gebruik de Eurostar-app om mijn boeking te beheren, mijn ticket op te slaan in Apple Wallet en mijn reis bij te houden. De ticketflexibiliteit is geweldig. Je kunt de datum/tijd zonder kosten wijzigen (behalve het tariefverschil) tot de dag voor vertrek, of een volledige terugbetaling krijgen. Je kunt ook wijzigingen aanbrengen of een terugbetaling aanvragen als je besluit niet te reizen tot 60 dagen na de geboekte vertrekdatum. Bovendien kun je op de reisdag zonder tariefverschil overstappen op een eerdere of latere trein. Business
Premier-klanten kunnen 45-60 minuten voor vertrek aankomen. Ik arriveerde om 6:45 uur en ging naar de prioriteitsrij zonder wachttijd voor Business Premier, Carte Blanche en Étoile-leden van Club Eurostar. Er zijn ook SmartCheck-biometrische poorten die gezichtsherkenningstechnologie gebruiken om handmatige paspoortcontroles te elimineren. Ik had me niet geregistreerd bij het bedrijf iProov en maakte geen gebruik van de poorten.
De Business Premier-lounge is een smalle, stijlvolle ruimte verdeeld over twee verdiepingen, met een wenteltrap en een lift. Boekenplanken zijn gevuld met gratis tijdschriften en kranten (inclusief Business Traveller).Een trendy bar boven serveert ‘s ochtends smoothies en vanaf 15:00 uur cocktails. Koelkasten bevatten frisdranken, bier, sappen en yoghurt, terwijl het buffet gebak, brood, ontbijtgranen en vleeswaren biedt. Er zijn ook koffie- en theefaciliteiten. Zitplaatsen hebben zowel Britse als EU-stopcontacten, samen met USBaansluitingen.
Mijn trein werd om 7:40 uur vanuit de lounge omgeroepen. Een medewerker begroette mij persoonlijk en checkte mij in met een iPad. Stoelen zijn geconfigureerd in een 1-2 opstelling, met vier stoelen aan een tafel, zitplaatsen per paar en enkele zitplaatsen. Ik zat in een enkele stoel bij het raam.
De stoelen zijn identiek aan die in Standard Premier, maar ruimer dan die in Standard, met veel beenruimte, een hendel om de stoel iets naar achteren te kantelen en ingebouwde leeslampjes. Enkele stoelen hebben een opklapbare tafel, terwijl stoelen tegenover elkaar een grotere gemeenschappelijke tafel hebben. Mijn stoel had een EU-stopcontact, wat irritant was omdat mijn adapter in mijn bagage zat, maar gelukkig had het een USB-poort (niet beschikbaar in Standard). Er zijn bagagerekken aan het einde van de wagon en bovencompartimenten voor handbagage.
Rolstoelplaatsen bevinden zich in wagons 3 en 14.
ETEN EN DRINKEN
Business Premier biedt driegangenmaaltijden in samenwerking met chef Raymond Blanc OBE. Menu’s variëren afhankelijk van de datum/tijd van de reis en de route. Ontbijt en brunch worden geserveerd vóór 10:14 uur, lunch daarna en diner vanaf 17:15 uur. De service begon om 8:35 uur. Het ontbijt bestond uit een koude croissant en broodje, yoghurt met lijnzaad en compote, en een smakelijke frittata van lente-ui en Emmental met gevulde champignons, spinazie en tomaten. Drankjes omvatten een mini-smoothie en flesje water - en Piper-Heidsieckchampagne tijdens de lunch- en dinerservices. Koffie en thee worden gedurende de hele reis door het personeel geserveerd.
DE REIS
We vertrokken precies om 8:01 uur en de reis was snel en stressvrij - afgezien van wat haperende wifi.
AANKOMST
We arriveerden op tijd om 11:18 uur en stapten snel uit, zonder dat grenscontroles nodig waren.
OORDEEL
Eurostar blijft de superieure service voor reizen van Londen naar Parijs - en Business Premier, hoewel prijzig, verlicht de stress door ticketflexibiliteit, lounge-toegang en een uitstekende maaltijdservice. Hannah Brandler
BESTE VOOR
Stressvrij, milieuvriendelijk reizen
STOELINDELING 1-2
CONTACT eurostar.com
Locatie, locatie, locatie! Aan de iconische Via Sistina, met uitzicht op de beroemde Piazza di Spagna en de majestueuze Trinità dei Monti, ligt Hotel de la Ville, een juweel binnen de prestigieuze Rocco Forte Hotels-collectie. Dit vijfsterrenhotel combineert historische grandeur met hedendaags comfort.
Vanaf het moment dat je de drempel overstapt, word je ondergedompeld in een sfeer van heerlijke luxe en Italiaanse verfijning. De locatie is simpelweg perfect. Aan de rand van de prachtige Villa Borghese-tuinen en op loopafstand van Rome’s meest iconische monumenten en exclusieve winkels, voelt het alsof de stad aan je voeten ligt. Het hotel weet deze unieke setting te benutten door het verblijf naadloos te verbinden met de rijke geschiedenis en de dynamiek van Rome.
De geschiedenis van Hotel de la Ville is diep verweven met het culturele erfgoed van de stad. Het gebouw stamt uit de 18e eeuw en speelde een prominente rol tijdens de Grand Tour, een culturele reis die destijds als onmisbaar werd beschouwd voor de Europese adel. Hier verbleven aristocraten om zich te verdiepen in kunst en architectuur. Het hotel zelf werd in de vroege jaren twintig officieel als zodanig geclassificeerd en beleefde in de jaren vijftig een uitbreiding, maar de grote transformatie kwam pas in 2019, toen het deel werd van
de Rocco Forte Hotels-collectie na een renovatie van meer dan twee jaar.
Wat direct opvalt is hoe het hotel zijn historische karakter heeft behouden, terwijl het moderne luxe naadloos integreert. De interieurs zijn ontworpen door Tommaso Ziffer in samenwerking met Olga Polizzi. Zij lieten zich inspireren door de Grand Tour, een tijdperk waarin Engelse en Duitse adel door Europa reisde en kunst verzamelde. Dit thema wordt meesterlijk vertaald in elk detail van het hotel, van de handgemaakte Italiaanse stoffen tot de zorgvuldig gekozen kunstwerken die de muren sieren. De binnenplaats, opnieuw ontworpen door tuinarchitect George Carter, biedt een oase van rust te midden van de drukte van Rome. Hier kun je genieten van een serene omgeving met een vleugje romantiek, compleet met obelisken en sfeervolle verlichting die de charme van kaarslicht oproept.
De kamers en suites van Hotel de la Ville zijn een luxe ervaring. Met 104 verblijven in
meerdere categorieën biedt het hotel een scala aan opties die allemaal even luxueus zijn. De kamers zijn ruim en verfijnd, met zorgvuldig uitgekozen meubels en een mix van klassieke en moderne stijlen. De badkamers, volledig uitgevoerd in Italiaans marmer, ademen luxe en zijn uitgerust met de voortreffelijke producten van Irene Forte Skincare. Voor wie echt wil uitpakken, biedt de Penthouse Suite een ongeëvenaarde ervaring. Deze suite, verdeeld over twee verdiepingen, beschikt over privéterrassen met een adembenemend uitzicht over Rome en is ideaal voor grote groepen of familieverblijven. Maar ook de ‘standaardkamers’ weten indruk te maken met hun elegante inrichting en voorzieningen van topkwaliteit, zoals kingsize bedden, slimme technologie en een prachtig uitzicht op de stad of de serene binnenplaats.
Maar Hotel de la Ville is meer dan een plek om te slapen; het is een culinaire en sociale ontmoetingsplek. Hoewel we niet hebben kunnen dineren, is een bezoek aan de Cielo Terrace Bar een must. Gelegen op de zesde en zevende verdieping, biedt niet alleen een prachtig uitzicht over de daken van Rome, maar ook een verfijnde selectie cocktails en lichte gerechten. Dit is dé plek om de dag af te sluiten met een glas wijn, terwijl de zon ondergaat achter de stad. De veelzijdige evenementruimtes maken het hotel ook geschikt voor bruiloften, zakelijke bijeenkomsten of intieme diners. De combinatie van historische elegantie en moderne voorzieningen maakt elke bijeenkomst hier onvergetelijk. Voor wie op zoek is naar nog meer ontspanning, biedt het hotel de Irene Forte Spa. Dit vijfsterrenhotel is een perfecte uitvalsbasis om Rome te verkennen, maar ook een eentje waar je lekker lang van wil genieten.
66 I
Racemonster in SUV-maatpak
Eerlijk is eerlijk, als je de mogelijkheid krijgt een echte Lotus te testen, denk je niet eens verder na. Daar wil je een keer in hebben gereden.
Een legendarisch merk dat een nieuwe richting is ingeslagen, zo leer je dan later. Een heel bijzondere. De Lotus Eletre R markeert een opmerkelijke verschuiving voor het van oorsprong Britse merk, dat traditioneel bekendstaat om zijn zeer fraaie sportwagens. Het merk is al wat jaar in Chinese handen en heeft nieuwe markten voor ogen. Met de introductie
van deze volledig elektrische ‘hyperSUV’ betreedt Lotus een nieuw segment, waarbij prestaties, luxe en geavanceerde technologie worden gecombineerd.
VERMOGEN
De Eletre R is uitgerust met een 112 kWh lithium-ion batterij, die een indrukwekkend vermogen levert van 905 pk en 985 Nm koppel. Hiermee accelereert de SUV in nog geen drie seconden van 0 naar 100 km/u, We hebben het zelf niet ervaren, maar wie in de buurt van Duitsland woont: deze ‘SUV’ haalt dik 260 km/u. Met een
actieradius van 500 km haal je dat ook wel vanaf je Nederlandse woonplaats. Het zijn statistieken die verwarren. Een dergelijke topsnelheid bij een SUV? Die acceleratie? Wie eenmaal achter het best kleine sportieve stuur zit, merkt eigenlijk al snel dat dit racemonster twee koppen heeft. In uiteraard een grote ruime en zeer luxe SUV, in het bloed nog altijd sportief als maar zijn kan. Het DNA verloochent zich niet.
INTERIEUR
Uiteraard val je al voor het logo, maar het interieur van de Eletre R is van alle luxe
voorzien met hoogwaardige materialen. Dat mag ook wel voor dat geld, met een vanafprijs van zo’n 154.000 euro, maar dan krijg je wel wat. Uiteraard info op de ruit, maar die zetten we uit. De digitale buitenspiegels zijn even wennen, maar tevens optioneel voor wie dat liever niet heeft. Heerlijke stoelen, een mooie rijhoogte en volop zicht. Centraal staat het bedieningscherm van 15,1 inch. Het werkt gelukkig heel erg simpel en is geen sudoku. Alle infotainment is goed te bedienen, ook de stoelverwarming en de massagefunctie (toch best aangenaam hoor!), en
ook alle veiligheid en geavanceerde rijhulpsystemen, waaronder adaptieve cruisecontrol, zijn in grote mate gemakkelijk in- en uit te schakelen. Dat is op zich wel fijn, want soms is de Lotus wel een beetje een piepkuiken, vooral op de kleinere Friese wegen waar we aan het toeren waren. Daar rijden we liever even zonder ingrijpen. Dan is het ook leuk om de wagen wat lager en op de sportstand te zetten. De stoel past zich meteen aan om je stevig vast te houden voor die scherpe bochten. Mochten we maar wat (flink) harder.
De Eletre R is, met alle respect, een echte klasbak. Een 100-meter sprinter in het lichaam van een rugbyspeler. Met eigenlijk als SUV-eisen: grootste wegligging, ultiem comfort (zeker ook achterin!), een zeer ruime kofferbak en alle wenselijke veiligheidseisen. Maar ook nog steeds dat Lotus-gevoel. Snelheid, dat stevige vleugje wow waar je veel bekijks mee trekt en een soundsysteem waarmee je je in een club waant. Het zit in de hogere prijsklasse met indrukwekkende concurrentie, maar die kan de Lotus aan. Mocht het in je budget passen, ga eens een Lotus testen. Want het is en blijft een Lotus, waar toch ooit Mario Andretti en Ayrton Senna in raceten. Voor de liefhebbers… (lotuscars.com)
DOOR JEFF WALLACH
In de 600 jaar sinds Schotse vissers per ongeluk golf uitgevonden, heeft de sport een enorme technologische innovatie ondergaan. Eerst werd gespeeld met stokken en stenen die op stranden aanspoelden, daarna met leren ballen gevuld met veren. Golf is geëvolueerd tot een modern spel dat wordt gedomineerd door apparatuur gemaakt van legeringen uit het ruimtetijdperk en gebruikmaakt van militaire technologieën, zoals GPS. Hier zijn enkele van de nieuwste uitrustingen die je er geweldig uit laten zien en misschien zelfs jouw spel verbeteren.
▼ TaylorMade beschrijft zijn nieuwe Qi10 als “de meest vergevingsgezinde serie drivers die het bedrijf heeft geproduceerd”. Simpel gezegd, hoe hoger het traagheidsmoment (deze club bereikt de ongrijpbare 10.000), hoe meer vergevingsgezindheid. Hoge MOI vermindert de rotatie van de kop bij off-center impacts, beschermt tegen mishits en levert een consistente lancering. TM bereikte dit met behulp van geavanceerde lichtgewicht materialen, waaronder een carbon face, een opnieuw uitgevonden kopvorm, een lichtere torque-controlerende schacht en strategische plaatsing van massa. De resultaten spreken voor zich. De club - verkrijgbaar in vier versies voor spelers met verschillende niveaus - voelt als een geheim wapen in uw handen. taylormadegolf.com
▼ Als je op zoek bent naar een sterk verhaal voor het bezitten van de duurste clubs ooit gemaakt (tot US $40.000 voor een set), kijk dan naar Honma, een op maat gemaakte Japanse fabrikant die tot doel heeft prachtige functionele golfkunstwerken te leveren. De prachtige verstelbare Beres Nx-driver van het bedrijf is voorzien van een solide crosscarbon kroon die zorgt voor gewichtsverdeling, een boostersleuf die energie bij impact efficiënt overbrengt en kielontwerpgewicht voor een rechte vlucht en een sterke baan. Nx is verkrijgbaar in verschillende lofts en wordt geleverd met een draw bias. Elke stap van de productie vindt plaats in de fabriek van Honma. Om een hoger traject van opscheppen te lanceren, zal Honma clubs versieren met goudstofverf, diamanten en meer. honmagolf.com
▲ De al lang favoriete ijzerleverancier Callaway Golf kondigt zijn Paradym Ai Smoke-serie aan, die de nieuwste revolutie in ijzerprestaties vertegenwoordigt. Het slagvlak is ontworpen met behulp van echte spelersgegevens gecombineerd met geavanceerd machinaal leren om een reeks sweet spots te creëren, wat resulteert in uitzonderlijke afstand met strakke spreiding. Callaway heeft gegevens over swingsnelheid, clubafgifte en slagvlakoriëntatie vóór impact overwogen om een club te creëren die net zo gemakkelijk is als zondagochtend. De club heeft ook iets langere lengtes in de mid- en lange ijzers, langere bladlengtes, dunnere toplijnen en geoptimaliseerde zoolbreedtes om een vergevingsgezinde club te creëren met een gestroomlijnd, vertrouwenwekkend uiterlijk. En het dynamische zoolontwerp snijdt door gras met extra efficiëntiehandig voor gravers zoals ik. callawaygolf.com
▼ Vroeger, toen je enige optie een stijf paar FootJoys was dat allesbehalve stijf was, hadden golfers pleisters bij zich voor noodgevallen bij het inlopen van nieuwe schoenen. Tegenwoordig kun je een nieuw paar van True’s vele opties direct uit de doos halen, ze 18 holes dragen en ze vervolgens matchen met je avondkleding. De ultracomfortabele schoenen zijn ontworpen om te lopen, waardoor we het bedrijf nog meer mogen. True’s minimalistische, inschuifbare, all-day knit past net zo gemakkelijk op Cape Cod als op een cape hole - niemand hoeft te weten dat het zelfs een golfschoen is. True’s zelfbeschreven “tour-level” OG Tour-schoen combineert country-clubstijl, zero drop voor comfort en een klassieke leren buitenkant (in vijf kleurencombinaties). Dit voorjaar introduceerde True zijn eerste spikes golfschoen sinds de herlancering in 2017, waarbij old-school prestaties worden gecombineerd met moderne toeters, bellen en stijl. De schoenen vallen een beetje klein, dus overweeg om een half getal groter te nemen.
▲ Er is een contradictio in terminis als een deel van de beste waterdichte golfkleding van Sun Mountain komt. Iedereen die op de Britse eilanden speelt of niet bang is voor een regenbui op hun thuisbaan, zal blij zijn om de H2No 14-Way Stand Bag (£284) van Sun Mountain mee te nemen, gemaakt van waterdicht materiaal met gesealde naden en waterbestendige ritsen. De tas weegt 2,6 kg en bevat vakken om clubs te organiseren en te beschermen, plus zeven zakken, waarvan er twee met velours zijn gevoerd voor waardevolle spullen zoals horloges.
Als je de waterdichte tas nodig hebt, wil je ook wat Sun Mountain omschrijft als “de meest speelbare regenkleding op de markt”. De jas en broek van de Tour Series+ collectie (£237 per stuk) hebben een superhoge waterdichtheid en ademend vermogen en een eliteniveau van vierwegstretch. De technische stof versnelt de dampbeweging en voorkomt oververhitting en vochtophoping. De stormflappen en diepe beenritsen, evenals drukknopen die de zoom indien nodig verkorten, zijn bijzonder goed overwogen aspecten van de broek. including two velour-lined for valuables such as watches. sunmountain.com
▼Als traditionalist die wandelt, ben ik dol op de R1-S Push-kar van Stewart Golf (£ 175,20) met wielen met dubbele kogellagers die hem soepel maken, maar hem de duurzaamheid van een tank met drie wielen geven. Met drie framekleuren in ruimtevaartaluminium, gepatenteerde tandheugelen-rondsel-vouwfunctie, eenvoudige montage, een parkeerrem en meer, is hij een van ‘s werelds kleinste opgevouwen karren. Stewart produceert ook drie versies van zijn op afstand bedienbare karren. De topklasse Q Follow (£ 1.749) integreert wielen die elke helling aankunnen en in een Porsche passen. Druk gewoon op de knop ‘volgen’ en de kar volgt je alsof hij een geheime crush op je heeft. Dubbele batterijen leveren meer vermogen zonder dat dit ten koste gaat van de batterijduur.
Zeil mee aan boord van de Royal Clipper, een indrukwekkende vijfmaster die de hele wereld overvaart. We gingen even mee, van Rome naar Cannes, in heerlijke luxe...
Cruisen maakt een groeispurt door bij de Nederlandse vakantieganger. Het aanbod breidt zich uit en nu zien we ook een voorzichtige opkomst van kortere cruises. Ideaal om kennis te maken met het genre of gewoon even er tussenuit te zijn. Niet bepaald een typische cruise, maar des te unieker, is een reis op een zeiljacht. De drie zeilschepen van Star Clippers behoren tot de blikvangers van het Caribisch gebied en de Middellandse Zee. Het is een ideale ervaring voor wie eens iets anders zoekt. Je kunt overigens ook met je hele bedrijf op pad, het hele schip charteren.
Star Clippers Cruises is zeker uniek te noemen: dit zijn geen oversized cruiseschepen (ook leuk, maar heel anders), maar luxe tall ships voor liefhebbers van de wind in de haren. De meeste cruises duren een week, hoewel er af en toe kortere routes zijn, zoals die wij meemaakten: een reis van drie nachten van het prachtige Rome naar het chique Cannes.
De Royal Clipper is het grootste van de drie grote schepen van Star Clippers, een indrukwekkend zeilschip dat zich niet eenvoudig laat beschrijven. In de cruisehaven van Civitavecchia liggen de ‘grote spelers’ van andere cruisemaatschappijen aangemeerd, maar alle ogen zijn gericht op dit buitengewone schip. Met zijn vijf hoge masten (met 42 zeilen) en smalle dek vergeet je al snel dat dit een luxe cruiseschip is, totdat het instappen begint. De klassieke elementen van hout en messing en het rood fluwelen decor ademen een vijfsterrenambiance uit. Het schip is slechts 135 meter lang, 16,5 meter breed en biedt plaats aan ongeveer 230 passagiers (exclusief 106 bemanningsleden). In cruisetermen is dit zeer bescheiden, wat bijdraagt aan een exclusieve dynamiek.
Het is, zoals gezegd, geen cruiseschip met veel toeters en bellen. Er zijn geen Hollywood-shows, slechts één restaurant, geen casino en geen liften. De luxe en service zijn echter even opmerkelijk. De ruime hutten zijn verdeeld over drie dekken en klassen, en hebben allemaal een eigen badkamer. Omdat dit echt een zeilschip is, is het raadzaam om geen waardevolle spullen los op het bureau te laten liggen, want zeilen is zeilen.
Elke avond, als het schip klaar is om te varen, vindt er een traditionele ceremonie plaats waarbij de zeilen worden gehesen. Dit gaat gepaard met Vangelis’ Conquest of Paradise’ en op de eerste avond wordt er champagne geserveerd om te toasten op de komende vaart. Geniet
vanaf een van de ligstoelen op het dek van de lichtshow op de zeilen en bereid je voor op een cruise als geen ander. Vooral het gevoel echt op zee te zijn, maakt het onderscheid. Dit is uitwaaien voor gevorderden.
De route is van tevoren vastgelegd en de Royal Clipper zal naar verwachting stoppen bij Elba, het Italiaanse eiland dat beroemd is om Napoleon en Bastia op Corsica, voordat zij naar Cannes vaart. Gasten kunnen kiezen uit verschillende excursies op deze bestemmingen of zelfstandig op verkenning gaan. Maar nogmaals, het blijft een zeiltocht. Toen het slechte weer de stop op Corsica verstoorde, werd deze vervangen door La Spezia, het startpunt van veel beroemde Cinque Terre-tochten, en dit bleek perfect te zijn. Op Elba bezochten we een van Napoleons residenties en genoten we van een heerlijke lunch in de haven. In het grotere La Spezia verkenden
we een charmant museum, een dagelijkse markt, wat winkelen en natuurlijk genoten we van een heerlijke Italiaanse lunch. Die kans moet je nooit laten liggen.
Er is overdag genoeg te doen aan boord om het schip echt te leren kennen. De brug is altijd open, dus kom gerust even langs en praat met de kapitein over de route. Het schip heeft drie kleine zwembaden en als het voor anker ligt, als het weer het toelaat, gaat de achterkant open om direct vanaf het schip te zwemmen of te kajakken. Gasten kunnen zelfs in de masten klimmen en er zijn netten aan de boeg gespannen waar je kunt ontspannen. Zelfs onderweg kun je jouw zakken leegmaken, achteroverleunen en terwijl het schip door de golven glijdt, dolfijnen en schildpadden in het water, eilanden aan de horizon en de volle zeilen erboven bekijken. Dit is een onvergetelijk hoogtepunt, zelden mogelijk op andere cruises. Conquest of Paradise inderdaad!
Elke dag tijdens happy hour (van 17:00 tot 18:00 uur) worden er snacks geserveerd aan gasten. Het is een welkome traktatie na een dag eilanden verkennen of excursies doen. Taco’s, kipspiesjes, sandwiches, vers fruit... bestel een drankje en ontspan voor het diner om 19:30 uur. Het diner biedt drie avondopties: vlees, vis of pasta/Aziatische gerechten. Enkele culinaire klassiekers worden gedurende de week geserveerd, van Tournedos Rossini tot Surf & Turf met verse kreeft. De wijnkaart is indrukwekkend samengesteld en - vooral voor een cruise - zeer redelijk geprijsd. Voor degenen die dat willen, is een avonddrankje aan de bar of gewoon in slaapvallen op het ritme van de golven de perfecte afsluiting van de dag. Het leven op het schip is heerlijk. Vanwege de grootte zie je vaak bekende gezichten, wat leidt tot vriendelijke gesprekken. Het is niet vereist, maar als je wat tijdelijke vrienden wil maken, is dat gemakkelijk te doen.
Het schip biedt een groot voordeel. Door zijn omvang hoeft de Royal Clipper niet aan te meren bij een cruiseterminal met de grotere schepen. In plaats daarvan ankert het vaak in de baai, waarbij gasten per tenderboot naar het eiland vertrekken. Vanaf veel eilanden levert dit fantastische fotomomenten op: genieten van een strandlunch met een ‘piratenschip’ op de achtergrond. Dat, zo begrijpen we van repeater-gasten, is dat ook zeker in het Caribisch gebied een absolute meerwaarde als het gaat om bijzondere aanlegplekken. Daar zullen de schepen deze winter varen.
We koesteren deze reis. Misschien zijn de beste momenten wel de rustige momenten op het dek met een kop koffie. De wind in je haar, golven die tegen de romp klotsen en de zilte zeelucht maken je hoofd helemaal leeg. Wat een ervaring!
‘Oeganda? Is dat wel veilig? Wat is daar eigenlijk te zien en te doen?’. De vragen als reactie op de reis laten zien hoe onbekend deze Afrikaanse bestemming nog is. Met Yaxa Reizen gingen we naar het Oost-Afrikaanse land voor een eerste verkenningstocht.
DOOR RAHANNA VAN STAPELE
Vanaf Schiphol vertrekken we met KLM naar de Oegandese hoofdstad Entebbe, een reis van ongeveer negen uur. Oeganda is voor Yaxa Reizen een nieuwkomer in het aanbod. Tomas Tiekstra, organisator van de reis en bij Yaxa verantwoordelijk voor de portefeuille Afrika: ‘Op dit moment bieden we heel zuidelijk en Oost-Afrika aan. Oeganda is een mooie toevoeging in Centraal-/Oost-Afrika, omdat we merken dat Nederlandse toeristen net dat beetje extra willen. Net wat meer buiten de gebaande paden.’ Yaxa ziet de bestemming het best passen bij echte natuur- en Afrika-liefhebbers, met net dat tikje extra avontuur. ‘De manier van reizen door Oeganda, met soms ook langere afstanden, vergt wel wat reiservaring en commitment, maar alle bestemmingen maken het méér dan waard. Van wildparken, wildlife tot actieve excursies, alles is er te vinden.’
Na een probleemloze reis worden we wakker onder een heerlijk zonnetje en tussen de spelende aapjes. Na een ontbijt en kennismaking met onze chauffeurs voor de week, zetten we meteen koers richting iets heel bijzonders: een wandelsafari tussen de zeldzame witte neushoorns. Terwijl onze gids ons sporen aanwijst en fluisterend weetjes deelt, sluipen we die middag door hoog gras en takken. ‘We must think like a rhino,’ krijgen we mee. En ja, nog geen half uur later staan we oog in oog met een moeder en haar kalf - en even later nog minstens vijf andere neushoorns. De dieren zijn vrij vredig, al laat er eentje met wat gesnuif weten dat we iets te dichtbij komen. Het is ontzettend bijzonder hoe dichtbij we kunnen komen, en juist de stilte en het gebrek aan voertuigen maken de ontmoetingen extra intens en indrukwekkend. Ondanks eventuele aanwezigheid van grote roofdieren, is het in diverse parken - onder begeleiding van een gewapende ranger - mogelijk te voet of per mountainbike op verkenning te gaan. We herhalen deze bijzondere ervaring nog eens op de laatste dag in het kleinste park van Oeganda, het Lake Mburo National Park, waar we uiteindelijk midden tussen de families zebra’s en giraffen staan.
Uiteraard wil de echte safari-fanaat altijd de big five afstrepen (wat ook lukte), en een klassieke gamedrive met open dak mag in een land als dit niet ontbreken. Oeganda telt zo’n tien nationale wildparken, waarvan vier echte savanne-parken. Murchison Falls National Park is met 3.900 vierkante kilometer hierbij de grootste. Het is dan ook niet voor niets dat we hier twee dagen verblijven, met als een van hoogtepunten een bezoek aan de spectaculaire watervallen in de Victoria Nile. Als we die ochtend in die vroegste uurtjes onder een roze lucht de savanne-landen over stuiven, duurt het niet lang tot we modderige waterbuffels, groepen van honderden bokken en rustig grazende giraffen tegenkomen. Toch blijkt het echte spotten nog best een uitdaging. Bij de eerste paar stops, na enthousiaste kreten, blijken de vermeende leeuwen slechts verdachte termietenhopen te zijn. ‘Lions are not rocky, they are warmblooded,’ tipt onze ranger vriendelijk. Voor de ingepakte lunch lassen we een korte pauze in, naast een koppeltje sierlijke kraanvogels, midden op de savanne.
IJSVOGEL
Oeganda heeft meer dan honderd meren en wordt doorkruist door verschillende belangrijke rivieren, waarvan de bekendste de Witte Nijl, die ontspringt in het Victoriameer en verder stroomt richting Sudan en Egypte. Een bootsafari, die wij maken over zowel de Nijl als door het Kazinga Kanaal, is perfect om zowel water- als landdieren en veel bijzondere vogels van dichtbij te bekijken. Met de motor
uit dobber je heel zachtjes langs de oever, terwijl de gids iedere imposante arend, verscholen hagedis en felgekleurde ijsvogel aanwijst. Er wordt dan ook driftig geklikt met de camera’s. ‘Everyone ready?’ Langs honderden bubbelende nijlpaarden, die vanwege hun gevoelige huid de hele dag in het water doorbrengen, een verstoten buffel die eenzaam de oever opzoekt om op krachten te komen, en een jonge puberolifant die uitdagend met zijn slurf naar ons slingert. Terwijl de zon langzaam ondergaat genieten we van een drankje - de perfecte afsluiting. Het gevoel midden in de natuur te staan, houdt niet op bij de accommodaties. Zo verblijven we twee nachten in de Murchison River Lodge, waar je een speciaal fluitje naar je lodge meekrijgt. Het resort ligt zo dicht aan de oever, dat bij zonsondergang de nijlpaarden aan land komen en regelmatig over de paden struinen. Wil je ’s avonds naar het restaurant, dan alleen met begeleiding. Ook in de Queen Elizabeth Bush Lodge in het gelijknamige wildpark dat we aandoen lopen de zwijnen, bokken én olifanten rond de lodges en haalt een ranger je op. ’s Nachts in je bed liggen en het gesnuif of gestamp naast je horen, is een hele beleving.
De zesde nacht brengen we echter op heel ander terrein door. Voorafgaand maken we een lange autorit waarbij we het landschap totaal zien veranderen. De savanne en velden liggen achter ons en langzaam klimmen we de donkergroene bebossing en mist in de bergen van het Bwindi Impenetrable Forest, waar rond de helft van de wereldwijde populatie berggorilla’s leeft. Oeganda is een van de weinige landen waar je deze indrukwekkende dieren nog kunt zien en het
beschermen van de populatie is dan ook van groot belang voor het land. Met helder en zonnig weer, flinke spanning, bamboe-wandelstokken en (achteraf zeer welkome) lokale porters trekken we uiteindelijk het woud in. Een wandeling die al heel snel van het pad dwaalt en leidt tot een klein uur pittig klimmen langs steile hellingen. Elke groep richt zich op een gorillafamilie waarvan bekend is dat die zich in een bepaald gebied begeeft, en een zoektocht kan zo meerdere uren duren. Wij hebben echter geluk en staan plots oog in oog met een vredige, tienkoppige groep, waar we een vol uur van mogen genieten. De dieren zijn totaal niet bang of vijandig en we zitten heel stilletjes op zo’n vier meter afstand.
Tussen de verschillende bestemmingen door passeren we bijna aaneengesloten chaotische buitenwijken, dorpjes met soms drukbezochte lokale marktjes en een eindeloze stroom aan zwaaiende kinderen (Oeganda heeft ’s werelds op één na jongste bevolking). Als toeristen worden we eigenlijk altijd vriendelijk benaderd en vormt taal geen barrière. De meeste Oegandezen, waarvan er maar liefst 46 miljoen zijn, spreken een van de vele lokale talen, Engels en ten slotte het algemener gebruikte Luganda. Tomas: ‘Wat me echt heeft verrast is de gastvrijheid en de nieuwsgierigheid van de mensen. Iedereen stond ontzettend open voor toeristen. Ik voelde me heel erg welkom’. Voor Tomas zelf was dit uiteraard geen eerste kennismaking met Afrika, maar wel met Oeganda. ‘Groen, groener, groenst. Dit is de eerste Afrikaanse bestemming die me zo’n groen landschap laat zien. De veelzijdigheid in natuur en activiteiten springen er echt uit. Zo rijd je over de savannes, zit je op een boot of kijk
je naar de bijzondere gorilla’s.’ Hij zou dan ook aan reizigers willen meegeven ‘eens iets verder te kijken dan de ‘standaard’ Afrika-bestemming’. ‘Oeganda is een echte parel en doet niet onder aan de populaire bestemmingen. Er zullen mensen zijn die deze bestemming, om wat voor reden dan ook, niet snel boeken, maar ook tegen hen kan ik zeggen dat Oeganda gastvrij en open is. Toerisme groeit in Oeganda en de faciliteiten en infrastructuur worden beetje bij beetje beter, zonder dat het land zijn Afrika-charme verliest.’
Tijdens een drankje op de laatste avond wordt duidelijk dat het vooral de diversiteit en ongereptheid is die het land voor de hele groep zo bijzonder maakt, en wie na een rondreis niet met meer dan duizend foto’s het vliegtuig instapt, die heeft iets gemist. De door Winston Churchill geïntroduceerde liefkozende bijnaam voor Oeganda, Pearl of Africa, is dan ook helemaal passend.
Xiaomi lanceert met trots haar nieuwste serie toonaangevende smartphones, de Xiaomi 14T Series, speciaal ontworpen voor fotografieliefhebbers die op zoek zijn naar uitstekende beeldkwaliteit. Met een vernieuwde benadering van smartphone-fotografie en een sterke nadruk op indrukwekkende nachtopnamen, wordt de Xiaomi 14T Series ondersteund door krachtige AI-functies. Dankzij de geavanceerde AI-beeldtechnologie kan er gebruik worden gemaakt van heldere, levendige opnamen, zowel 's nachts als overdag. Met een elegant design, krachtige MediaTek-processors en schitterende AMOLED-schermen, biedt de Xiaomi 14T Series een naadloze AI-integratie voor meerdere toepassingen.
VEJA, het Frans-Braziliaanse sneakermerk, slaat de handen ineen met het Braziliaanse modemerk van ontwerpers Pedro Andrade en Paula Kim. Deze samenwerking is hun eerste gezamenlijke en introduceert een vernieuwde versie van VEJA's iconische Fitz Roy wandelschoen. Deze samenwerking brengt natuur, urban fashion en innovatie samen. De speciale editie van VEJA's Fitz Roy wandelschoen is geïnspireerd door de Amazone, met aardetinten, grijs- en blauwtinten die de verschillende lagen van de natuur weerspiegelen.
Het skiseizoen nadert in een rap tempo, dus het is hoog tijd om je wintersportoutfit een upgrade te geven. Helly Hansen brengt met zijn nieuwe après-collectie voor komende winter de esthetiek van 90s cool naar de sneeuw. In een collectie die technische functionaliteit combineert met
een retro look, steel jij de show op de piste én in de après-skibar. Bij Helly Hansen draait het niet alleen om design, maar ook om de prestaties en het gebruik van duurzame materialen. Zo is de gebreide trui uit de collectie gemaakt van zacht merino wol en daarmee niet alleen een
stijlvolle keuze, maar ook functioneel. En dan is er ook nog een echte topper die ook zeker in de lage landen bij guur weer van pas kan komen. De Odin 9 Worlds 3.0 Shell Jacket is een absolute topper onder de hardshelljassen, met een vernieuwd, lichter ontwerp dat topprestaties levert. Het drielaagssysteem zorgt voor een uitstekende bescherming tegen regen, wind en kou, terwijl het ademend blijft. De jas is uitgerust met slimme functies, zoals een helm- en rugzakcompatibelontwerp, ventilatieritsen en een verstelbare zoom. Het zogeheten RECCOreddingssysteem voegt extra veiligheid toe. Dit gecertificeerde bluesignproduct is niet alleen functioneel, maar ook milieuvriendelijk dankzij het gebruik van gerecyclede materialen.
9 12 JAN ‘25
Austrian Airlines, Brussels Airlines, Eurowings, Lufthansa, SWISS, Air Dolomiti, Discover Airlines and Edelweiss – these are the Lufthansa Group airlines.
For instance: flying from Amsterdam via our hubs Frankfurt, Munich, Vienna and Zurich to more than 130 destinations around the world.
And, not forgetting those living or working close to the border of Belgium and Germany, plenty of connections from either Brussels or Dusseldorf are offered.
With the airlines of the Lufthansa Group, passengers can make the most of a wide selection and lots of combination opportunities. Coordinated timetables and combinable fares ensure the greatest degree of flexibility when planning flights.
Whether for business or pleasure – the Lufthansa Group airlines fly passengers flexibly around the world.