Business Traveller - September 2017

BUSINESS TRAVELLER

Interview Ap Dijksterhuis

SEPTEMBER 2017 V8.95

Reizen is dus echt verslavend

Trends in zakenreizen PASSPORT

Wat wacht ons in 2018?

Machtig Moskou

De wereldstad van de wereldmacht

Porsche 911 &

Omega horloges & Leica & andere lifestyle

SEPTEMBER2017 ■ ONZE

De allerbeste stoelen uit de tussenklasse getest BP

MAN IN DAVOS ■ DOHA ■ SHANGHAI ■ LEIPZIG ■ CULINAIR HONG KONG ■ HOLLANDSE HOTSPOTS 7

Premium x Business

Korean Air Amsterdam Schiphol Airport Tel. 020-655-6333

www.koreanair.com

MADE OF SPACE MEER RUIMTE IN ONZE PREMIUM ECONOMY CLASS

Het nieuwe reizen: Premium Economy op langeafstandsvluchten; meer ruimte, comfort en technologie.

Dit zijn pas enkele details. Ontdek nog meer voordelen: 2 STUKS BAGAGE VAN 23KG

APARTE CABINE

VOORRANG BIJ HET INCHECKEN

40% MEER RUIMTE DAN ECONOMY CLASS

VOORRANG BIJ INSTAPPEN

WI-FI EN INTERNATIONALE ROAMING

ALITALIA.COM | CALLCENTER | REISAGENT

Inhoud I 5

SEPTEMBER 2017

8 I VOORIN Wereldwijd airline- en hotelnieuws 15 I VOOR U GETEST Jakarta Marriott en Premium Economy en Economy van Virgin Atlantic 18 I DE GULDEN MIDDENWEG De nieuwste hit heet Premium Economy. Maar niet elke stoel is hetzelfde!

24 I MACHTIG MOSKOU De oude wereldstad heeft nieuwe kleding aangetrokken…

18

30

44

30 I INTERVIEW Onze man in Davos…

56

32 I BUSINESS TRAVEL TRENDS Wat kunt u het komende jaar verwachten op zakenreis?

36 I LEIPZIG Niet ver, wel erg aangenaam 42 I HOLLANDSE HOTSPOTS We gaan weer uit eten, van hip Amsterdams tot twee sterren Michelin 44 I SHANGHAI Snel, sneller, snelst, wie stopt Shanghai?

48 I INTERVIEW Hoogleraar Ap Dijksterhuis: reizen maakt gelukkig businesstraveller.nl

54 54 I LIFESTYLE NIEUWS

58 I CULINAIR HONG KONG

56 I HORLOGES VAN OMEGA

62 I DOHA, WAT TE DOEN IN QATAR?

SEPTEMBER 2017

MEI 2017

businesstraveller.nl

Voorwoord & colofon I 7

Premium vliegen

I

n deze editie staan we stil bij trends in zakenreizen.

Enerzijds de toekomst van ons ondernemend reisgedrag. Daar zie ik twee voorspellingen die niet erg onverwacht uit de hoek komen. Tickets worden goedkoper, en hotels duurder. Dat is niet vreemd. De airline industrie lijkt eindelijk te leren van de bedrijfsvoering van de lowcosters en weet steeds beter de Business Class uit te rusten, opdat je ook daadwerkelijk uitgerust op de bestemming komt. Met al dat gereis is het niet vreemd dat er krapte op de hotelmarkt komt. Toerisme is booming, vooral uit landen die daar voorheen niet aan deden. En zakenreizigers en Airbnb, dat is nog lang geen een-tweetje, weet ik ook uit eigen ervaring. Daar ligt nog voldoende ruimte voor innovatie, ook bij hotels. Zoals de airlines wel deden bij Premium Economy. Alleen moet je daar ontzettend opletten: het product draagt diverse namen en is bovenal een wereld aan verschillende stoelen. De ene is de andere niet, soms is het echt gewoon Economy met echt een klein beetje meer, andere stoelen zijn bijna Business Class Light. We zetten graag de mooiste exemplaren van dit innovatieve product voor u op een rijtje! Goede reis en tot volgende maand.

Uitgever Tom van Apeldoorn Hoofdredacteur Tijn Kramer Redactie Theo de Reus, Belinda Meijers, Sofie Smets, Dylan Cinjee, Alexandra Meijer en redactie UK Business Traveller Commercieel directeur TJ van Apeldoorn Sales Dennis Ebbers, Jan Gorter en Dennis de Groot Art Director Julian Kersten CONTACT Redactie 035-6728848 Email redactie@travmedia.nl Sales tel 035-6728855 of 035-6728852 Email sales@travmedia.nl

businesstraveller.nl

NOVEMBER 2016 V8.95

Een klasse apart

Steeds meer keuze in premium economy

Vancouver

Zakelijk ook wereldtop

Blauw bloed

KLM-topman over de toekomst

Roberto Payer

De GM van het Waldorf Astoria en Hilton

Reizen in stijl

ABONNEMENT tel 035-6728830 email redactie@travmedia.nl Jaarlijks abonnement: Bespaar 5procent op een abonnement van 2 jaar en 10procent op een abonnement van 3 jaar.

Nederland: 1 jaar, f42.95; 2 jaar, f79,-; 3 jaar, f115,-.

Tijn Kramer Hoofdredacteur

In samenwerking met: Panacea 41-43 Maddox Street, London W1S 2PD tel +44 (0)20 7821 2700 businesstraveller.com

SEPTEMBER 2017

8 I Voorin

KLM start met Flight Bundle en WhatsApp ONDER DE NAAM FLIGHT BUNDLE lanceert KLM een strippenkaart voor leisure-passagiers die binnen Europa meerdere keren per jaar een vaste route vliegen. De bundels zijn verkrijgbaar van 3 tot 30 retourvluchten. De geldigheidsduur is een jaar.

Bij de bundel geldt een vaste en lagere prijs per vlucht. De prijs van het abonnement varieert van 1.000 tot 3.000 euro en is afhankelijk van de wensen en flexibiliteit van de passagiers. Wie 90 dagen van tevoren zijn vluchten boekt en het hele jaar één vaste bestemming heeft, betaalt een lagere prijs dan passagiers die kort voor vertrek willen boeken en wisselende bestemmingen hebben.

NICE Wie bijvoorbeeld 25 keer naar zijn vakantiehuis is Nice vliegt en zijn vluchten lang van tevoren vastlegt, betaalt 138 euro per retour.

Passagiers met een bundel kunnen kiezen uit alle Europese bestemmingen van KLM. In een bundel kunnen meerdere bestemmingen worden geboekt. Bij succes wordt het concept wereldwijd uitgerold. Klanten met een Flight Bundle betalen slechts eenmalig boekingskosten van 10 euro. Zij kunnen de bundel in één keer bij aanschaf of in termijnen betalen.

Daarnaast starten WhatsApp en KLM een test met een nieuwe service op WhatsApp. KLM-klanten van over de hele wereld kunnen nu ook via WhatsApp hun boekingsbevestiging, incheckmelding, instapkaart en vluchtupdates ontvangen en in 10 talen vragen stellen.

KLM is één van de eerste bedrijven en de allereerste luchtvaartmaatschappij ter wereld die over een officieel zakelijk WhatsApp-account beschikt. Door klanten vluchtinformatie te bieden via een zakelijk WhatsApp-account, kunnen ze al deze gegevens terugvinden op dezelfde plek en raadplegen op het vliegveld, onderweg of thuis. Klanten kunnen daarnaast dag en nacht rechtstreeks via WhatsApp contact opnemen met een van de medewerkers van KLM’s socialmediateams. De service is beschikbaar voor klanten die via KLM.com tickets boeken of inchecken en aangeven dat ze via WhatsApp informatie willen ontvangen.

BEVEILIGDE BERICHTEN De berichten zijn beveiligd, zodat ze alleen door de klant en door KLM kunnen worden gelezen. WhatsApp zelf kan de berichten ook niet lezen. Klanten kunnen heel eenvoudig geverifieerde bedrijven herkennen die gebruikmaken van de zakelijke app van WhatsApp. Zo is er bij het KLM-account een groen vinkje te zien.

Cairo Calling: Egyptair gaat dagelijks op Schiphol EGYPTAIR gaat dagelijks op Amsterdam vliegen vanaf Caïro. Vanaf 29 oktober gaat de Egyptische airline van vijf naar zeven vluchten per week tussen de twee hoofdsteden opereren. Het Star Alliance lid zet een 737800 in op de route in een twee klasse configuratie: Economy (3-3) en Business (2-2). Vanaf Brussel wordt tijdelijk tussen 14 december en 11 januari een extra vlucht ingezet, van vier naar vijf per week.

SEPTEMBER 2017

businesstraveller.nl

Voorin I 9

Hôtel de Crillon heropent in Parijs HOTEL DE CRILLON, EEN ROSEWOOD HOTEL, heeft na een vierjarige renovatie, de deuren heropend. Het luxe Parijse hotel opende voor het eerst de deuren in 1909, in een 18e eeuws pand op het Place de la Concorde, en is overgenomen door Rosewood Hotels in 2013.

Het aantal kamers is teruggebracht van 147 naar 124. Deze beginnen bij 32 vierkante meter en telt 46 suites, waarvan er twee zijn ontworpen door Karl Lagerfeld. Dineren kan in het gastronomische restaurant L’ ecrin (28 couverts) of Vrasserie D’Aumont, dat ook een terras heeft. Voor koffie en gebak is er de Jardin d’Hiver en de Ambassadeur Bar heeft iedere avond live muziek. Het hotel heeft ook een 14-meter zwembad, een spa, kapper en schoonheidssalon. rosewoodhotels.com/crillon

W Hotel nu ook in Shanghai

W HOTELS heeft een eerste vestiging geopend in Shanghai. W Shanghai the Bund ligt aan de North Bund en bij alle 374 kamers en suites bieden een uitzicht op de Huangpu rivier. Het interieur, door G A Design, vermengt oosterse en westerse invloeden met koloniale glamour en futuristische motieven. Eet- en drinkopties bevatten een New York Style Bistro en Kantonees restaurant en een speakeasy-cocktailbar. W Hotel Shanghai heeft ook een spa, een buitenzwembad, 6000 vierkante meter meetingspace, inclusief de Great Room van 2000 vierkante meter. marriott.com

Culinaire top in de Business van Garuda Indonesia GARUDA INDONESIA heeft het nieuwe Star Chef programma gepresenteerd. Op de non-stop vlucht van Amsterdam naar Jakarta zal het Business Class menu vanaf deze maand worden samengesteld door de Executive Chef van Ron Gastrobar Indonesia, Agus Hermawan. ‘We zijn trots op wat Agus voor elkaar heeft gekregen. Hiermee willen we innoveren en een extra belevenis creëren’, aldus Rick Wouters, sales & marketing manager bij de Indonesische airline.

Garuda Indonesia vliegt nu zes keer in de week de nonstop route van Amsterdam naar Jakarta. Eerder werd al bekend gemaakt om met ingang van 29 oktober de First Class op de vluchten van en naar Amsterdam te schrappen waarmee de capaciteit vanuit Nederland fors wordt uitgebreid.

businesstraveller.nl

SEPTEMBER 2017

Tripdrive

Gemak, inzicht en controle

Al uw reisonderdelen in een beveiligd online platform Wat Tripdrive kan betekenen Voor de zakenreiziger

Voor de Travel Manager

Eén locatie voor al uw reisbescheiden Uw reisgenoten en hun schema's bekijken Persoonlijke items toevoegen Reisverstoringen direct zichtbaar Toegankelijk vanaf ieder apparaat

tripdrive.com | +31 20 6800 802 | tripdrive@vcktravel.nl

Alle reisdata op één locatie Controle op reisaanvragen, boeken en beheren Weergave huidige en toekomstige trips Track & Trace reizigers Newsfeed met reisupdates Wijzigingen in reisschema snel communiceren Boekingen third parties, links en documenten toevoegen

Voorin I 11

EasyJet zet aanval in op langeafstand-markt EASYJET gaat in nauwe samenwerking de intercontinentale markt bestormen als toeleverancier van passagiers voor lange vluchten van andere airlines. Passagiers kunnen vanaf vandaag vluchten van andere maatschappijen boeken via easyjet.com en via easyJet vluchten overstappen op intercontinentale vluchten van andere (soms low cost longhaul) maatschappijen. De start is op Gatwick, met Norwegian en het Canadese WestJet. Meer airlines gaan volgen, op meer airports.

Hiermee worden naar verwachting sommige long haul bestemmingen voor veel passagiers een stuk goedkoper, vooral naar de VS en Canada.

Stoelen van “Worldwide by easyJet” zijn per direct beschikbaar.

Hierdoor kunnen passagiers eenvoudig hun easyJet vlucht laten aansluiten op een vlucht van een van de partners. WestJet en Norwegian zijn partners bij de lancering waarbij gebruik wordt gemaakt van het product GatwickConnects.

Voor de Nederlandse markt betekent dit dat je met een goedkoop easyJet ticket Gatwick kunt overstappen op WestJet. Deze vliegen het hele jaar op Toronto en Calgary, en in de zomer op

Vancouver, Edmonton, Winnipeg en St. John’s, Newfoundland. Norwegian vanaf LGW is vooral sterk op de VS, met onder meer NYC, LA, Boston en Las Vegas direct.

NOG MEER easyJet heeft topposities op veel Europese hoofdluchthavens en vliegt op meer van Europa’s 100 grootste routes dan andere maatschappijen. easyJet gaat andere maatschappijen toevoegen aan Worldwide by easyJet en is in gevorderde besprekingen met onder andere maatschappijen uit het Midden-Oosten en Oost-Azië. Naast het toevoegen van partners op luchthaven Gatwick wil easyJet ook uitbreiden naar andere luchthavens in

Europa, zoals Amsterdam, Milaan Malpensa, Genève, Parijs Charles De Gaulle en Barcelona. easyJet CEO Carolyn McCall legt de rationale achter Worldwide by easyJet als volgt uit: “Rond de 70 miljoen passagiers vliegen ieder jaar via een easyJet luchthaven en stappen ook over op andere vluchten, vooral intercontinentaal, dit is het marktsegment dat Worldwide by easyJet voor ons gaat openen.”

“Door easyJet’s sterke positie op Europa’s hoofdluchthavens en onze klantgerichtheid hebben aanbieders van intercontinentale vluchten al enige tijd gevraagd om met easyJet samen te werken. Het nieuwe technologische platform stelt ons in staat om dat ook te doen.” “Onze eigen passagiers en de passagiers van andere maatschappijen, zowel op korte als lange afstand, hebben ons ook gevraagd om het gemakkelijker te maken om over te stappen op een aansluitende vlucht. Dit simpele boekingsplatform maakt het voor hen gemakkelijk om te doen.”

“Door dit nieuwe marktsegment te ontsluiten, kan easyJet een groter deel van passagiers over heel Europa bereiken.”

Strakke schoonheid straks op Schiphol AMSTERDAM AIRPORT SCHIPHOL heeft het ontwerp voor haar nieuwe terminal gepresenteerd,. De nieuwe terminal opent in 2023 de deuren en biedt jaarlijks ruimte aan 14 miljoen passagiers. Het gaat om de Europese/Schengen vluchten.

De nieuwe terminal is een uitbreiding van de bestaande terminal en wordt aangebouwd aan vertrek en aankomst 1. Door het aan elkaar te bouwen, houdt Schiphol vast aan het één terminal concept. De uitbreiding is nodig voor de versterking van de concurrentiepositie van de Mainport Schiphol, om mee te groeien met de groei van de luchtvaart en om de positie van ‘preferred airport’ bij zowel luchtvaartmaatschappijen als reizigers verder te ontwikkelen.

businesstraveller.nl

SEPTEMBER 2017

Air Europa & Uw comfort.

Geniet in de Business Class van Air Europa.

Volledig flat bed stoelen, gezonde & ecologische menu’s.

Uitgebreid entertainment op een individueel scherm, en wifi verbinding.

Every detail counts.

Voorin I 13

Cathay Pacific van Brussel naar Hong Kong CATHAY PACIFIC gaat door met het uitbreiden van de directe verbindingen tussen Europa en Hong Kong.Vanaf de zomer van 2018 zal de airline nonstop routes lanceren tussen Hong Kong en Brussel, Kopenhagen en Dublin.

De route tussen Düsseldorf en Hong Kong wordt gestopt per 25 maart. Op de route vanaf Brussels Airport wordt wederom een moderne A350 ingezet.

Cathay Pacific Chief Executive Officer Rupert Hogg zegt dat deze aangekondigde routes de vraag van klanten beantwoordt voor directe vluchten naar deze populaire steden. Daarnaast geeft het Europese passagiers gemakkelijke toegang tot belangrijke bestemmingen in Azië en de Southwest Pacific via hun thuishaven in Hongkong.

“Wij zijn erg blij om de enige directe vluchten tussen Hongkong en Brussel, Kopenhagen en Dublin aan te bieden. Dit zijn allemaal fantastische bestemmingen en zijn erg aantrekkelijk voor zowel zakelijke als recreatieve reizigers wereldwijd. We hebben naar de behoefte van onze klanten voor meer opties en meer flexibiliteit geluisterd en hebben gereageerd door directe luchtverbindingen met deze geweldige steden te maken,”aldus Hogg.

Etihad zet Luxe Dreamliner in ETIHAD AIRWAYS zet per direct dagelijks de Boeing 787-9 Dreamliner in op de route Amsterdam – Abu Dhabi in de Verenigde Arabische Emiraten. Eerder in 2016 vloog de 787-9 Dreamliner ook al gedurende de zomer op de route Amsterdam – Abu Dhabi. De Boeing 787-9 Dreamliner is voorzien van Etihad Airways’ nieuwe generatie Business Studio’s en Economy Smart Seats, en bestaat uit 28 Business Studio’s en 271 Economy Smart Seats.

Peter Baumgartner, Chief Executive Officer van Etihad Airways: ‘Het besluit om de route Amsterdam – Abu Dhabi gedurende het gehele jaar te upgraden met de inzet van de Dreamliner weerspiegelt het belang van de Nederlandse markt voor Etihad Airways.’

De Business Studio’s hebben twintig procent meer persoonlijke ruimte en een bed dat volledig neer te klappen is. Iedere Business Studio is bekleed met Poltrona Frau leder en de stoelen zijn voorzien van ongekende luxe, zoals een massagefunctie, een pneumatisch systeem om de stevigheid aan te passen, en een touchscreen-tvscherm van 18-inch. Ook de Economy Smart Seats zijn comfortabel met een stoelbreedte van bijna vijftig centimeter en een eigen tvscherm van 11,1-inch.

businesstraveller.nl

Eindelijk: Privium opent lounge na douane PRIVIUM HEEFT VOOR PRIVIUM PLUS LEDEN een tweede lounge op Schiphol geopend: de voorlopige Privium Airside Lounge op de Holland Boulevard na de security. Hiermee gaat een langgekoesterde wens van het programma in vervulling.

De Privium Airside Lounge is open van maandag tot en met vrijdag van 6:00 tot 20:30 uur. De lounge is gesloten in de weekenden, de gast is dan van harte welkom in de ClubLounge. Let wel: alleen met een duurder Plus-abonnement, gewoon Privium is enkel voor snelle grenspassage.

De locatie van de Airside Lounge is na security, op de Holland Boulevard bij de E-pier (entree achter Dutch Bar & Kitchen). Het bezoeken van deze lounge is vooral interessant als de reiziger naar een niet-Schengen bestemming vliegt. Wanneer deze vliegt naar een Schengen bestemming is de huidige ClubLounge voor u gunstiger gelegen.

SEPTEMBER 2017

14 I Voorin

Nieuwe luchthaven Berlijn: wachten en wachten PASSAGIERS DIE VAAK NAAR BERLIJN VLIEGEN, moeten het voorlopig nog met het oude vertrouwde Tegel doen.

De ingebruikname van de nieuwe luchthaven, die officieel Flughafen Berlin Brandenburg Willy Brandt (BER) heet. zal volgens deskundigen pas eind 2018 plaatsvinden. Maar ook dat lijkt te positief ingeschat, stelt Theo de Reus in een analyse.

Bild am Sonntag meldde recent uit vertrouwelijke stukken dat de opening van de luchthaven pas in het najaar van 2019 plaatsvindt. Ingewijden laten weten de opening zelfs niet eerder dan in 2020 te verwachten.

De nieuwe luchthaven van de Duitse hoofdstad zou aanvankelijk zes jaar geleden al worden geopend. Technische problemen zorgden echter telkens voor vertraging. Zo waren er problemen met de technische aansturing van de circa duizend deuren in de terminal. Ook moesten onderdelen van de sprinklerinstallatie worden vervangen en moest daarvoor twee kilometer waterleiding worden vernieuwd. De openingsdatum van de nieuwe luchthaven is in totaal al vijf keer verschoven.

De burgemeester van Berlijn liet eerder weten dat het eindelijk tijd wordt dat de nieuwe luchthaven zijn deuren opent. Hij liet daarbij aan duidelijkheid niets te wensen over. ‘We hebben het hier niet over een maanlanding, maar over de opening van een luchthaven.’

Tegelijk met de vertraging van luchthaven BER in Schönefeld is de discussie opgelaaid om de bestaande luchthaven Tegel open te houden. De Duitse verkeersminister Dobrindt pleit

SEPTEMBER 2017

hiervoor. Tot nu toe is afgesproken dat Berlin-Tegel dicht gaat zodra het nieuwe Berlin Brandenburg wordt geopend. Maar volgens de minister krijgt BER in de toekomst echter met een capaciteitsprobleem te maken. Volgens de voorstanders van het openhouden van Tegel is een hoofdstad met meerdere luchthavens geen uitzondering.

Volgens officiële gegevens kan BER in 2040 circa 55 miljoen passagiers verwachten.

Engelbert Lütke-Daldrup, de directeur van de Berlijnse luchthavens, voelt er niets voor om Tegel open te houden.

Tegel is gebouwd in de jaren 70 en technisch fors verouderd.

Om de bestaande luchthaven open te houden, is volgens hem een sanering nodig die een slordige miljard euro gaat kosten.

Openhouden van Tegel is volgens hem economisch niet verantwoord.

Voor de bestaande Berlijnse luchthavens Tegel en Schönefeld wordt in boekjaar 2017 een lichte passagiersgroei verwacht: circa 34 miljoen, iets meer dan de krappe 33 miljoen van vorig jaar. Dat aantal was toen een record.

De nieuwe Flughafen Berlin Brandenburg Willy Brandt (BER) ligt 18 kilometer ten zuiden van Berlijn. Hij vervangt de twee bestaande luchthavens van de Duitse hoofdstad. De derde, luchthaven Berlin-Tempelhof werd al in 2008 gesloten.

De nieuwe luchthaven heeft twee startbanen. Eén daarvan is een bestaande baan van Berlin Schönefeld, die is verlengd tot 3.600 meter. De overige infrastructuur van Berlin Schönefeld wordt opgenomen in de nieuwe luchthaven.

Tried & Tested Hotel I 15

Westin Jakarta ACHTERGROND Westin Jakarta is vorig jaar in augustus geopend. Het is het hoogste hotel in Indonesië en beslaat de 50ste tot 69ste verdieping van de nieuwe Gama Tower. Er is ook eventruimte op de begane grond en de eerste verdiepingen.

HOE IS HET? Er is een veiligheidscontrolepunt zowel aan de voorzijde van het hotel als bij de koele, met marmeren vloer gedecoreerde entree. De lift brengt de hotelgasten naar de 52ste verdieping,

Het hoogtepunt van mijn Renewal kamer was de douche met panoramisch uitzicht

vanwaar je door de plafondhoge ramen een prachtig uitzicht hebt over de stad. Het moderne interieur is ontworpen door Hirsch Bedner Associates en is geïnspireerd op natuurlijke, organische vormen en materialen. De lobby lounge en eventruimtes zijn versierd met geblazen glaswerk, in de vorm van trompetbloemen.

WAAR IS HET? In de ‘Gouden Driekhoek’ van Jakarta, in Kuningan.

De internationale luchthaven is op 34 kilometer afstand, afhankelijk van het verkeer zo’n 45 minuten rijden.

KAMERFACILITEITEN Er zijn in totaal 272 kamers – 177 Westin kamers, 40 Premium, 19 Westin Club, 23 Renewal, 11 Executive suites, één Westin suite en de Presidentiële suite. Het instapmodel is 46-48 vierkante meter. Alle kamers zijn voorzien van een 55-inch LED-tv, ruime bureaus, gratis wifi (dat niet altijd werkt), een koffieapparaat en een Westin Heavenly bed. De marmeren badkamers zijn voorzien van regendouches en een apart bad, en Westin White Tea toiletartikelen. Hoe hoger de categorie van de kamer, hoe meer ruimte je hebt. De Executive suites zijn 92-94 vierkante meter en de Renewal kamers hebben een grote inloopkast.

businesstraveller.nl

Het hoogtepunt van mijn Renewal kamer was het bad en de douche met panoramisch uitzicht. Club kamers en de categorieën daarboven bieden toegang tot de club lounge, waar in de ochtend een uitgebreid ontbijtbuffet klaarstaat, gevolgd door lichte snacks in de middag en cocktails in de avond. Club-gasten krijgen bovendien gratis toegang tot de minibar en hebben een privé check in en check out. Het personeel is hartelijk en behulpzaam.

RESTAURANT EN BARS De dure lobby lounge is populair bij lokale mensen voor een kopje thee in de namiddag. Ik heb verschillende keren gegeten bij het gigantische internationale buffet van Seasonal Tastes op de 51ste verdieping. Sushi, salades, verse sapjes, curry, dim sum en pizza: er is zoveel om uit te kiezen. Het is moeilijk om te bepalen waar je begint – en wanneer je moet stoppen. Geopend van 06.00 tot 22.00 uur en altijd druk. In juli is op de verdiepingen 67 tot 69 het Japanse fine-dine restaurant Henshin geopend, voor lunch en diner. Dit restaurant heeft zes privé eetkamers en een rooftopbar. Met een menu van pisco cocktails en gerechten uit de Nikkei keuken in een blitse omgeving, wordt Henshin zeker één van de meest populaire locaties om te gaan eten.

BUSINESS Er is 3.000 vierkante meter aan eventruimte. De Java balzaal op de begane grond is de grootste ruimte.

Hier kunnen 1.200 gasten terecht voor een receptie en er is een 340 vierkante meter pre-function foyer.

Op de eerste verdieping is ruimte voor diners en conferenties voor 120 tot 150 gasten, in de Padang en Medan ruimtes. Nog drie andere eventruimtes zijn geschikt voor 18 tot 54 mensen.

LEISURE Er is een 140 vierkante meter verwarmd zwembad, waar het lekker rustig is. Bij de Heavenly Spa kun je kiezen uit behandelingen als de Bali Coffee Scrub en de Nourishing Marine Facial. Jenny Southan OORDEEL Jakarta heeft veel luxe, internationale hotels, dus er is genoeg concurrentie.

Toch is Westin een perfecte keuze voor de zakenreiziger, met uitgebreide faciliteiten, een goede beveiliging, fantastisch personeel en een gevoel van rust – erg belangrijk in zo’n drukke stad.

PRIJS Verblijf in een Westin kamer in een midweek in september is vanaf 193 euro per nacht.

CONTACT starwoodhotels.com

SEPTEMBER 2017

16 I Tried & Tested Airline

Virgin Atlantic B787-9 Economy Londen-New York ACHTERGROND Virgin Atlantic vliegt tot vijf keer per dag tussen Heathrow en New York JFK, waar op geselecteerde vluchten gebruik wordt gemaakt van de B787-9 Dreamliner.

CHECK-IN Ik arriveerde op Londen Heathrow T3 om 06.45 uur voor mijn vlucht VS3 van 09.05 uur , proceeding to Zone A. Er waren 12 Economy bagageafgiften open naast de vele zelfservice checkins.

BOARDING Ik ging naar Gate 22 rond 08.15 uur en sloot aan in de Economy rij, wat een tijdje duurde. Bij de sluis kreeg ik een flesje water.

Net voor de landing kregen we afternoon tea, met een chutney sandwich...

DE STOEL De 198 Economy Class stoelen zijn gescheiden in twee cabines, 3-3-3 (A-B-C, D-F-G, H-J-K). De voorste cabine (rij 45 tot 52) zit achter de Premium Economy, gescheiden door een compartiment en gordijnen, met de tweede, grote cabine (53 tot 68) gescheiden door de toiletten die horen bij de voorste cabine.

Ik had de voorgeselecteerde stoel 55C (je kunt gratis kiezen 24 uur voor vertrekt; Flying Club members hebben langer de tijd, ligt aan de rij). De Dreamliner’s grotere ramen, hogere plafond en diepere opbergruimtes boven het hoofd creëren een ruimtelijker gevoel, hoewel de gangpaden smaller lijken. De gestoffeerde Recaro stoel is 48 centimeter breed met een achteroverleuning van ruim vijftien centimeter en een beenruimte van bijna 79 centimeter (prima voor mij, met mijn 1 meter 60, maar het leek een beetje krap voor de langere passagiers). Het was comfortabel, had een verstelbare hoofdsteun, een 9-inch touchscreen, een tafel die voor de helft opgevouwen kan worden, en een magazine zak, waar niet heel veel in paste. Er was een jassenhaakje, een USB-poort en een in-seat power(in-seat oplader). Het IFE-systeem, genaamd Vera, had een fantastische selectie van tachtig films naast de ruime keuze aan televisie, muziek, spelletjes en een chatfunctie. Wifi kost f5,55 voor 40MB data of f20 voor 150MB. Deken, kussen en koptelefoon (niet noise-cancelling) zijn voorzien.

WELKE STOEL TE KIEZEN? De eerste rij in iedere cabine (voorste cabine rij 45 en laatste rij 53) hebben de meeste ruimte; 45 is beter dan 53.

De laatste is bij de toiletten waar je regelmatig gestoord wordt door de passagiers in de rij. Rij 45 en stoel 53D-F-G zijn toegewezen aan passagiers

SEPTEMBER 2017

met kinderen of mobiliteitsproblemen. Je kunt wél stoel 53-A-B-C en 53-H-J-K krijgen voor f66 enkele reis (gratis voor Flying Club gold memebers,) terwijl 47A-B-C en H-J-K 7,5 centimeter meer aanbieden (f45 enkele reis).

DE VLUCHT De pushback was laat, om 09.45 uur, omdat een passagier ziek werd en het vliegtuig moest verlaten. Uiteindelijk vertrokken we om 10.05 uur. Na een half uur werden drankjes en pretzels uitgedeeld. We hadden drie lunchopties – kip met zongedroogde tomatenpenne, pulled pork en bonen met curry. De pulled pork was al op toen ik aan de beurt was. Dus ik koos de pasta, sappig, vol van smaak. Mijn metgezel zei dat de curry één van de lekkerste gerechten was die hij ooit had gegeten in Economy Class. Het werd geserveerd met salade, crackers en Boursain kaas, een chocolade ganache en een drankje naar keuze (inclusief mini-wijflesjes Fachada Malbec and Charles Méras Chardonnay/ Viognier. Uiteindelijk nog een kopje thee of koffie, met later een ijslolly. Net voor de landing kregen we nog een afternoon tea, geserveerd met een chutney sandwich, wat chips en een biscuit.

AANKOMST We landen laat, om 00.10 uur.

Immigratie en douane duurden een uur en twintig minuten. Michelle Harbi

OORDEEL Goede kwaliteit, comfortabele service met indrukwekkend eten en drinken voor een Economy Class, en vliegen met een Dreamliner biedt net wat extra voordelen.

VERTREKTIJD

BEENRUIMTE

09.05 uur

79cm

REISTIJD

ACHTEROVERLEUNING

7 uur en 45 minuten

15cm

AIRCRAFT TYPE B787-9

CONFIGURATIE 3-3-3

STOELAFMETINGEN 48cm

PRIJS De onlineprijzen voor een retourvlucht van Londen naar New York in oktober variëren tussen €575 en €2085, afhankelijk van de flexibiliteit. businesstraveller.nl

Tried & Tested Airline I 17

Virgin Atlantic B787-9 Premium Economy New York-Londen CHECK-IN Ik arriveerde op JFK om 16.30 voor mijn vlucht van 19.00. De checkin is in rij drie. Er waren twee Premium Economy balies. De beveiliging duurde ongeveer twintig minuten.

BOARDING Om 18.20 ging ik naar Gate A5.

Er had zich een rij gevormd in de priority rij, waar Premium Economy passagiers ook gebruik van mochten maken. Het boarden startte vijf minuten later en ik zat op mijn stoel (25C) om 18.35. Er werd een glas prosecco of sapje aangeboden en een krant. Een flesje water, en een amenity kit lagen al op me te wachten.

DE STOEL De B787 heeft vijf Premium Economy rijen (21-25) met een configuratie van 2-3-2. Vooraan in de cabine zijn toiletten, de galley en de ‘Wander Wall’, gevuld met snacks voor de Premium Economy passagiers. De leren stoel was comfortabel en had duidelijk meer ruimte dan de Economy – de breedte is 53 centimeter, de pitch 96,5 centimeter en een achteruitleuning van 20 centimeter. De stoel heeft een verstelbare hoofdsteun, een pull-down voetsteun en bredere armleuningen dan in de Economy Class.

Het tafelblad komt uit de middelste armleuning. Het tijdschriftenvak is ruimer dan die in de Economy, de hoofdtelefoon is hetzelfde. Het IFE-screen is groter, 11 inch. Ook was er een handset met een scherm, oplader en USB-poort.

WELKE STOEL KIEZEN Het is gratis om vooraf een stoel te selecteren. Rij 21 heeft de meeste beenruimte, maar deze plaatsen kunnen niet gereserveerd worden omdat ze toegewezen

businesstraveller.nl

worden aan mensen met kinderen of passagiers met mobiliteitsproblemen. Deze stoelen zijn ook het dichtst bij het toilet en de keuken. De achterste rij (25) ligt dichtbij de wiegjes bij de voorste rij van de Economy Class. Maar ik werd niet gestoord tijdens deze nachtvlucht.

DE VLUCHT De pushback was om 19.05, maar we vertrokken pas echt om 19.40 door de vliegtuigwachtrij. Na vertrek werden we voorzien van sap of water, gevolgd door verfrisdoekjes. Het menu werd geserveerd om 20.20. Er was keuze uit rundvlees, kip achiote of groente moussaka. Er werd een salade bij geserveerd met balsamico vinaigrette, een broodje met boter en kaas-roomcrackers. Het dessert was een kokos-macadamia taart (smaakvol).

Dit allemaal werd geserveerd op een dienblad met goed bestek, porselein en glaswerk en mini peper en zoutshakers. De mini flesjes wijn waren hetzelfde als in de Economy tijdens de heenvlucht. Verschillende sterke dranken en Heineken en Tigerbier waren ook beschikbaar. Ook mini flesjes champagne werden verkocht (f16, twee voor f28). Cognac, thee, koffie en warme chocolademelk werden aangeboden na de maaltijd. Het personeel was vriendelijk en behulpzaam. De maaltijd werd snel opgeruimd zodat we konden slapen. Ik keek een film en genoot van de extra ruimte en het comfort in vergelijking met mijn Economy vlucht. Een half uur voor de landing kregen we vers fruit, yoghurt en granola.

AANKOMST We landden vroeg, om 06.50 werden we met de bus naar de terminal gebracht. Immigratie was goed georganiseerd en mijn koffer lag snel op de bagageband. Michelle Harbi OORDEEL Uitstekend. Het aanbod aan eten en drinken was prima, maar vooral de extra ruimte en comfort in Premium Economy maken echt het verschil, en maakt het waard om een ticket te kopen.

Speciaal voor de nachtvluchten.

VERTREKTIJD 19.00 uur

UPPER CLASS PREMIUM ECONOMY ECONOMY

A

K G

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

AC D FG HK 14

15 21 16 22 23 24 25

ABC DFG HJK

45 46 47 48 49 50 51 52

ACHTEROVERLEUNING 20cm

REISTIJD 7 uur en 20 minuten

CONFIGURATIE 2-3-2

STOELBREEDTE 53cm

BEENRUIMTE

PRIJS De prijzen op internet voor een retour Premium Economy vlucht van Londen naar New York in oktober verschilt van €1200 en €2900, afhankelijk van flexibiliteit.

53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68

96,5cm

CONTACT virginatlantic.com SEPTEMBER 2017

18 I Premium economy

COMFORT ZONE

SEPTEMBER 2017

De premium economy verbeteringen lokken de passagiers weg van de businessclass.

Jenny Southan vergelijkt verschillende luchtvaartmaatschappijen.

businesstraveller.nl

Premium economy I 19

M

et een standaard businessclass retour van d3.000, is het fijn om de meer betaalbare mogelijkheid van de premium economy te hebben. Door de kloof te overbruggen tussen de economy class en de top-cabins, geeft premium economy de passagiers extra voordelen, zoals het skippen van de wachtrij en in sommige gevallen gratis champagne en toegang tot de lounges, maar ook meer beenruimte.

De meeste grote luchtvaartmaatschappijen bieden tegenwoordig een zelfstandig premium economy product, niet alleen economy stoelen met extra beenruimte. Dit jaar installeren American Airlines en Delta eindelijk de premium economy cabines, en het gerucht gaat dat enkele airlines uit het Midden-Oosten snel zullen volgen. Maar hoeveel beter is de ervaring dat de gewone economy klasse? We vergelijken 16 airlines, zodat u kan beslissen…

AIR CANADA

businesstraveller.nl

Premium economy passagiers hoeven niet lang op de luchthaven te wachten en krijgen een warme handdoek en een welkomstdrankje, gevolgd door wijn, bier, sterkedranken en ‘premium’ maaltijden geserveerd op echt servies met goed bestek en glaswerk. Zoals bij de meeste luchtvaartmaatschappijen, kan je hier twee stukken bagage inchecken (van 23kg).

De B787-7 cabine heeft drie rijen in een 2-3-2 layout (economy is 3-3-3). De premium economy voelt ruim met een goede hoeveelheid beenruimte (17 centimeter meer dan economy) en ziet er stijlvol uit. Entertainmentschermen (met een hoogte van 27 centimeter, 5 centimeter meer dan economy) en universele stopcontacten zijn beschikbaar voor iedereen.

Amenity kits bevatten sokken, een oogmasker, tandenborstel, tandpasta en oordopjes. De voetsteunen maken de reis comfortabeler.

BREEDTE: 46-51cm BEENRUIMTE: 96.5cm ACHTEROVER LEUNING: 18cm

AIR FRANCE Air France passagiers kunnen gebruikmaken van Sky Priority op het vliegveld, toegang krijgen tot een lounge voor een kleine vergoeding (economy passagiers kunnen dat niet), en krijgen hun bagage eerder bij aankomst.

De nieuwste stoel is te vinden op de B787. Air France zegt dat het 40 procent meer ruimte biedt dan in ecomomy, en met het schelp design kan je naar achteren leunen zonder dat het ruimte kost voor degene achter je. Premium economy passagiers zijn voorzien van een reiskit en slim ontworpen groeven in de tafel, waar u de iPad op kan laten rusten (u krijgt ook een ingebouwd scherm van 30 centimeter).

BREEDTE: 48cm BEENRUIMTE: 96.5cm ACHTEROVER LEUNING: 130 graden

AIR NEW ZEALAND In een ietwat achterwaartse stap, wordt de innovatieve Spaceseat van de Kiwi carrier geïnstalleerd op de B777-300, in november vervangen door een nieuwe premium economy stoel. Het product wordt gestandaardiseerd op de B787-9 en B777-200 en -300 toestellen van de vloot, waarvan de laatste vliegt op de route AucklandLA-Londen. De nieuwe stoelen worden geplaatst in een 2-3-2 of 2-4-2 opstelling. Passagiers blijven premium inchecken, priority bagage en boarden en krijgen aan boord een reiskit, eten en drinken, inclusief wijn uit Nieuw-Zeeland.

BREEDTE: 49cm BEENRUIMTE: 104cm ACHTEROVER LEUNING: 23cm SEPTEMBER 2017

▼

Met de klok mee vanaf boven: Air Canada; Air France; Air New Zealand

20 I Premium economy

ANA passagiers kunnen gebruikmaken van de lounge van de airline, daarnaast krijgen ze standaard een Star Alliance priority label

AMERICAN AIRLINES AA heeft dit jaar zijn eerste premium economy product gelanceerd op de B787-9s en B777200s, in eerste instantie op routes van Dallas naar Madrid, Parijs, Sao Paulo en Seoul en Chicago-Parijs voor een beperkte tijd. Tegen het eind van het jaar zal het product beschikbaar zijn van LA naar Tokyo Narita, Auckland en Sydney.

Inbegrepen in de prijs is voorrang bij het inchecken, controle, boarden en bagage, evenals ‘chef-geïnspireerde’ maaltijden en alcohol. Passagiers kunnen profiteren van ruime zwarte lederen stoelen, geluiddempende koptelefoons, USB-poorten en een reiskit.

BREEDTE: 48cm BEENRUIMTE: 96.5cm ACHTEROVER LEUNING: 12-15cm

ANA De gecontroleerde bagage van ANA premium economy klanten krijgen standaard een Star Alliance priority label. Reizigers hebben toegang tot de lounge van de Japanse airline.

Premium economy op de B777300ER is opgesteld in zijn eigen 2-42 cabine. Beenruimte is royaal, met 96 centimeter – 10 centimeter meer dan economy – en de stoel is 10 SEPTEMBER 2017

procent breder, met 48 centimeter.

Het product is ook geïnstalleerd op ANA’s B787s. Elke zitplaats heeft een voetsteun, 25 centimeter entertainmentscherm, stopcontact, USB-poort en aansluiting voor Apple-apparaten, plus een leeslicht op schouderhoogte. Gratis mousserende wijn wordt geserveerd, terwijl de desserts afkomstig zijn van het businessclass menu.

Ook worden er speciale wijnen aangeboden.

BREEDTE: 47-49cm BEENRUIMTE: 96.5cm ACHTEROVER LEUNING: 21-24.5 graden

BRITISH AIRWAYS BA’s World Traveler Plus cabine komt in twee vormen, met een meer modern product op de B787, A380 en sommige B777s en een oudere versie op de rest van de langeafstandsvloot. De ruimte is 17 centimeter meer dan in economy, en de breedte maar 2 centimeter. Gestoffeerd in navy kleuren, de nieuwere stoelen hebben een voetsteun, een hoofdsteun met vleugels en een entertainmentscherm van 25 centimeter inclusief afstandsbediening.

Met de klok mee vanaf links: American Airlines; ANA; Cathay Pacific; British Airways

Ruisonderdrukkende koptelefoon en een reiskit met sokken, oogmasker, oordoppen en een tandenborstel.

Tandpasta is aanwezig.

BREEDTE: 47cm BEENRUIMTE: 96.5cm ACHTEROVER LEUNING: 18-20cm

CATHAY PACIFIC Bij Cathay worden premium economy passagiers met champagne begroet. De nieuwste stoel bevindt zich op de recent geïntroduceerde A350’s van de luchtvaartmaatschappij, die onder andere Hong Kong-Gatwick als route aandoet. Maaltijden zijn “licht en gezond met nadruk op verse groenten en fruit”. De grotere uitklaptafels maken het werken met een laptop makkelijker, daarnaast zijn er 25 centimeter grote entertainmentschermen (30 centimeter op de A350) die met een geluiddempende koptelefoon komen. Reiskits worden uitgedeeld.

BREEDTE: 47-49cm BEENRUIMTE: 96.5-101.5cm ACHTEROVER LEUNING: 20-23cm businesstraveller.nl

Premium economy I 21

CHINA AIRLINES De Taiwanese carrier biedt acht rijen premium economy in een 2-4-2 layout op de B777-300ER vliegtuigen. De stoel heeft een beensteun, 30 centimeter tochscreen, een waterfleshouder en een USB-poort. Ontwerper Ray Chen heeft touche van China opgenomen door het hele vliegtuig, waarbij de muren van de premium economy cabine een houtstructuur hebben.

BREEDTE: 48cm BEENRUIMTE: 99cm ACHTEROVER LEUNING: 118 graden

DELTA AIRLINES

businesstraveller.nl

Delta heeft samengewerkt met het hotel merk Westin om hemelse dekens te leveren en met Tumi, Malin en Goetz voor de reiskits

EVA AIR De Taiwanese luchtvaartmaatschappij was een van de eerste luchtvaartmaatschappijen met premium economy. Het product biedt USB-poorten, stopcontacten, stemmingsverlichting en een 27 centimeter LCD touchscreen.

Toiletartikelen van het Canadese merk Escent zijn ook aanwezig, samen met kussens en dekens.

Wijn, bier en alcoholvrije dranken worden aangeboden, met maaltijden geserveerd op porselein.

BREEDTE: 49,5cm BEENRUIMTE: 96.5cm ACHTEROVER LEUNING: 20cm

Met de klok mee vanaf links: Delta; JAL; Lufthansa; EVA Air

JAPAN AIRLINES JAL’s Sky Premium stoel heeft een royale beenruimte van 106 centimeter, een beensteun, hoofdsteun met vleugels en een privacy divider op hoofdhoogte.

Het 30 centimeter touchscreen kan worden bediend met een afstandsbediening. De stoel is voorzien van stopcontacten. Een belangrijk voordeel is de toegang tot de lounge in Tokyo Haneda en Narita en London Heathrow.

BREEDTE: 48cm BEENRUIMTE: 106cm ACHTEROVER LEUNING: Niet vastgesteld SEPTEMBER 2017

▼

Delta zal later dit jaar de Premium Select op de langeafstandsvliegtuigen uitbreiden – voorheen hadden deze vliegtuigen alleen Delta Comfort +, extra zitruimte in de economy class. Het nieuwe product heeft verstelbare steunen voor uw benen, voeten, armen en hoofd, 33 centimeter schermen (22 centimeter in economy) en individuele stroompoorten.

De airline heeft samengewerkt met het hotelmerk Westin om hemelse dekens te leveren en met Tumi, Mali en Goets voor de reiskits. Gratis Starbucks koffie zal beschikbaar zijn, samen met gratis bier, sterkedrank en wijn. Er worden gratis seizoensgebonden gerechten geserveerd op Alessi servies.

Premium Select reizigers komen in aanmerking voor versnelde security check, boarden en bagage. Het product is te boeken op de nieuwe A350 carrier, gevolgd door de B777, A330 en B767.

BREEDTE: 48cm BEENRUIMTE: 96.5cm ACHTEROVER LEUNING: 18cm

TERUGKEREN IS MINSTENS ZO BELANGRIJK De optimale reiservaring met 20 SkyTeam member airlines. Met 1.074 bestemmingen wereldwijd en toegang tot meer dan 600 airline lounges, maakt SkyTeam het u makkelijk om te komen waar u maar heen wilt. Lees meer op skyteam.com

SEPTEMBER 2017

businesstraveller.nl

Premium economy I 23

LUFTHANSA De stoel van Lufthansa zit niet in een aparte cabine, maar is, afhankelijk van het vliegtuig, tot 2 centimeter breder dan economy, met ongeveer 4 centimeter meer ruimte aan de zijkant dankzij de bredere armleuning. De stoelen hebben verstelbare voetsteunen, stopcontacten, een USB-poort, een 27 tot 30 centimeter scherm, een kleine opbergruimte voor uw bril of telefoon. Er is geen voorrang bij het inchecken of boarden, maar er is wel toegang tot verschillende loungens tegen een vergoeding. Een “fruitig” welkomstdrankje wordt aangeboden.

BREEDTE: 45,5-48cm BEENRUIMTE: 96.5com ACHTEROVER LEUNING: 40 graden

NORWEGIAN Degene die langeafstand met Norwegian vliegen vinden de B787s uitgerust met vijf rijen premium zitplaatsen die in 2-3-2 zijn opgesteld. De beenruimte is 117 centimeter, vergeleken met de 78 centimeter in economy, wel blijft de mogelijkheid om achterover te leunen minimaal. Reizigers krijgen toegang tot de lounge, plus snelle toegang tot de security check en het boarden. Ze hoeven niet te betalen om stoelen te reserveren en drankjes en een driegangendiner en ontbijt worden gratis geserveerd. (u moet vooraf reserveren en betalen in economy).

BREEDTE: 49.5cm BEENRUIMTE: 117cm ACHTEROVER LEUNING: 9-10 graden businesstraveller.nl

QANTAS Vanaf volgende maand zal de Aussie carrier een nieuwe premium economy stoel introduceren op de B787s, startend op de binnenlandse vluchten, gevolgd door de route LA en Londen. Gestoffeerd in houtskoolgrijs met een vleugje “verbrand karamel”, de zitting leidt naar een Z-vorm, met een soort hangmat om je voeten op te leggen, terwijl een dik kussen uit de hoofdsteun steekt om je hoofd te ondersteunen tijdens het slapen.

De stoelen hebben een scherm van 33 centimeter en een aansluiting voor je eigen tablet. Er zijn ook USB-poorten aanwezig en een waterfleshouder.

BREEDTE: 49.5cm BEENRUIMTE: 96.5-106.5cm ACHTEROVER LEUNING: 23cm

kilogram.

BREEDTE: 47-49cm BEENRUIMTE: 96.5cm ACHTEROVER LEUNING: 23cm KLM: Economy Comfort

SINGAPORE AIRLINES De nieuwe premium economy stoel van Singapore Airlines is opgesteld in een 2-4-2 configuratie en heeft vele details, waaronder: een houder voor waterflessen aan het eind van de armleuning, voetsteunen, twee USB-poorten per persoon en een 33 centimeter HD-scherm. Kies uit drie maaltijdkeuzes aan boord of pre-order een speciale optie uit het “Book the Cook” menu. Champagne is gratis en ook versneld inchecken en boarden is inclusief. Reizigers kunnen bagage meenemen tot 35

Met de klok mee vanaf links: Norwegian; Qantas; Singapore Airlines; Virgin Atlantic

KLM kiest voor een andere benadering. Een simple stroel, net beter dan economy, maar dan ook wat voordeliger. Een stoel in de Economy Comfort-zone biedt tot 10 cm meer beenruimte dan een standaard Economy Class-stoel.

Bovendien kan de rugleuning tot maximaal tweemaal zo ver naar achteren worden versteld. Aan boord van een Boeing 737 zijn de stoelen in deze zone ook uitgerust met een stroomvoorziening voor uw laptop en smartphone. Economy Comfort is nu beschikbaar op alle KLMvluchten, de prijs is flexible.

BREEDTE: 43cm BEENRUIMTE: 89cm ACHTEROVER LEUNING: 18cm SEPTEMBER 2017

Machtig Moskou Denk Chanel en Louis Vuitton. Porsche en Mercedes op de startrij voor het zebrapad.

Culinaire hotspots die de mondiale top 100 bestormen. Trendy rooftopbars met uitzicht op een imposante skyline. En gelukkig: ouderwets ijskoude wodka met kaviaar. Nastrovje! Want tegenwind of niet: Moskou rukt op. Tijn Kramer trok naar het Kremlin.

SEPTEMBER 2017

businesstraveller.nl

businesstraveller.nl

SEPTEMBER 2017

26 I Machtig Moskou

Zelden zo’n metamorfose gezien. Wie aan Moskou denkt, heeft daar verschillende gedachten bij. Wie is opgegroeid met de koude oorlog herkent de Sovjet-invloeden. Daarna kwamen de ietwat bizarre Jeltsin jaren waarin de maffia heel wat in de pap te brokkelen had en de oligarchen zich razendsnel een land eigen maakten. En daarin kwam weer enige verandering toen Poetin het voor het zeggen kreeg. En ook dat gaat gepaard met de nodige tegenwind. Economische sancties, geopolitieke meningsverschillen met het Westen. Wat dat betreft is er weinig veranderd: het nog altijd enigmatische Rusland doet wat het wil, communiceert wanneer het en wat het wil en gaat als wereldmacht zijn eigen gang. Maar dat kunnen we van meer landen zeggen.

Dat moge zo zijn, de aanblik van Rusland is wel veranderd. Of laten we zeggen, het visitekaartje.

Anno 2017 is Moskou een prachtige, luxe, culturele stad, verfraaid, hip. Maar ook stijlvol en high maintenance, een prestigieuze dure sprookjeswereld, Lalaland. Met meer Dior-shopping dan Monaco en een wagenpark gelijk aan dat van Manchester City Football Club. Tegen het achtergrond van het machtige Kremlin zie je in de verte Moscow City, een nieuw en bijna megalomaan bedrijvenpark dat een skyline van wereldklasse biedt.

Ergens is dat vreemd als je niet of lang niet in Moskou bent geweest. Ik was voor het laatst in Rusland in 1995, een andere wereld. Een stad in SEPTEMBER 2017

overgang, halve liters illegale wodka voor twee gulden, lege supermarkten, weliswaar de eerste McDonalds maar voor de rest nog niet veel internationaals. Bedelende omaatjes die kittens verkochten bij de metro-uitgang en heel veel Lada’s nog. Ladaland. Zo kende ik Rusland. Neem Gorky Park, ik kende dat stadspark als windgat met creepy Sovjet speeltuig voor kinderen die niet wisten wat een echte hamburger was. Nu liep ik tussen foodtrucks en een Adidas Skatepark. Of het wereldberoemde warenhuis Gum aan het Rode plein. Dat waren vroeger pokdalige Sovjetwinkeltjes met mode die Milaan nooit heeft gezien. Nu zie je zoveel dure merken dat je je op de airport van Dubai waant, luxe gourmetwinkels met Siberische wodka, Franse champagne, verse gedroogde vis en superieur Georgische vlees. Hoe je Rusland ziet en ervaart is, zo bedacht ik me, in zeer sterke mate afhankelijk van je geboortejaar. Want ook het cliché van de met geld smijtende ‘nieuwe Rus’, omringd met bodyguards en vrouwelijk schoon, doet niet helemaal meer opgeld.

Het was altijd een mooie mop: ‘Zegt de ene nieuwe Rus tegen de ander: goh wat een mooie das, waar heb je die vandaan? Oh, die heb ik de winkel van Igor gekocht, voor 100.000 roebel.’ Zegt de ander weer ‘Oh, dat had je niet moeten doen. Die had je in winkel van Vladimir moeten kopen, daar is dezelfde das 200.000 roebel!’. Maar het wilde oosten lijkt wat bedaard, mede door de economische crisis. Wat er los businesstraveller.nl

Machtig Moskou I 27

HOT RESTAURANT TIPS: Wij vroegen locals om de beste restauranttips. Dit is wat zij ons gaven, met website (reserveren is ook in Moskou een goed idee!)

• BELUGA: rappoport.restaurant/en/restaurant/beluga • White Rabbit (#23 in The World’s 50 Best Restaurants 2017): whiterabbitmoscow.ru/en/ • Selfie (#88 in The World’s 100 Best Restaurants 2017): selfiemoscow.ru/en/ • Twins (#92 in The World’s 100 Best Restaurants 2017): twinsmoscow.ru/en/ • Café Pushkin: cafe-pushkin.ru/en/ • Volna (vis en seafood uit verschillende Russische regio’s): rest-volna.ru/en/ • Matryoshka (Russische cuisine): matryoshka-rest.ru/en/ • Sixty (gelegen in een Moscow City skyscraper): en.ginza. ru/msk/restaurant/Sixty

van staat dat je in Moskou wel degelijk snel je geld kwijt kunt mocht je dat willen, het winkelaanbod en nachtleven omarmen u met open armen.

Nee, het is gevoelsmatig allemaal wat tot rust gekomen. Natuurlijk zijn de buitenwijken, net zoals in vele andere steden, wat minder in de lik gezet. Maar het centrum van de machtige stad oogt mooi, op het Weense af, goed onderhouden en met respect gerestaureerd. Uiteraard zijn er nog de Sovjetinvloeden (ga naar de dependance van het Tretyakov in Gorky Park, Sovjet architectuur van de eerste klasse, prachtige kunst, en in de tuin een verzameling van de laatst overgebleven Sovjet-beelden. Daarna lekker een biertje aan de wandelpromenade met uitzicht op de rivier!

Moskou nu

Of laten we het zo zeggen: Moskou is als wereldstad volwassen geworden. Kleine broer St Petersburg mag wonderschoon zijn, maar in Moskou proef je de macht en de aantrekkingskracht. Twaalf miljoen inwoners hebben het goede leven ontdekt en vermaken zich graag. Cultuur staat hoog in het vaandel. Nog steeds en waarschijnlijk altijd. Hoewel de iPhone ook hier vrij standaard is, zie je nog steeds mensen boeken lezen in de wereldberoemde mooie metro. Ballet uiteraard, is een must. Als het even kan het Bolshoi (tip: boek direct via de website van het Bolshoi, veel goedkoper dan de dure tussenhandel businesstraveller.nl

voor toeristen). De musea zijn nog altijd van wereldklasse en je moet je keuzes echt van tevoren maken. En nee, zelfs op een drukke business trip, ben je jezelf verplicht iets mooi te zien. Het zou zonde zijn dat te laten leggen.

Uiteraard, hartje stad ligt het Rode Plein, UNESCO Werelderfgoed. Bovenal filmisch ook. Hoeveel detectives en spionagefilms zijn hier wel niet zijn opgenomen? Hetzelfde gevoel als wanneer je voor het eerst op Times Sqaure staat. Je herkent het zonder er ooit eerder geweest te zijn. Machtig, ook met dank aan de iconische Basilius Kathedraal uit de zestiende eeuw. U kunt naar binnen, maar als u moet kiezen, opteer dan voor die andere highlight: het Leninmausoleum! Bizar, onwerkelijk en toch waar.

Zien is geloven. Zou hij weten dat het honderd jaar geleden is dat hij de revolutie mede ontketende? En dat er niet zo heel veel meer van over is. Afijn, kom vroeg (10-13u open) en reken op een uur wachttijd.

Het is het waard.

Het is ook de moeite waard een zakenreis met wat dagen te verlengen. De economische tegenwind is voor de Russen vervelend maar voor ons is het land eens te meer goed betaalbaar. Westerse goederen kosten iets meer door de taks, maar uit eten, lokale souvenirs en hotels zijn zeer goed te doen! En er is naast de twee genoemde highlights nog zoveel meer SEPTEMBER 2017

TEMPERATUUR: zeer koud in de winter, aangenaam in de zomer.

TIJDSVERSCHIL: 2 uur later in wintertijd, 1 uur in de zomer.

MUNTEENHEID: de Roebel, eind sept 2017 1000 roebel = pm 15 euro.

BENODIGDE REISDOCUMENTEN: Een visum is nodig. Regel dit bijtijds! Een uitnodiging is vereist. Visumdienten zijn gezien de tijd zeker een meerwaarde.

AIRLIFT: KLM en Aeroflot vliegen vanaf Schiphol. Ook vanaf Düsseldorf en Brussel kun je naar Moskou.

te doen. Musea musts: Tretyakov, Pushkin Museum, het Koude Oorlog Museum of het hippe Red Oktober Culturele Centrum.

Nog een tip: wie veel gaat zien kan een nuttige voordeelpas aanschaffen. Niet alleen handig qua geld maar ook vooral wat betreft tijdsbesparing (er is soms voorrang, russiacitypass.com/en/moscow). Liever wat sportiefs? De gastheer van het WK Voetbal 2018 heeft voldoende in huis. Uiteraard zijn er meerdere Moskovische voetbalteams te bewonderen, maar overweeg ook ijshockey! Wij bezochten de wedstrijd van Dynamo Moskou tegen de Finse kampioen Jokerit. Dat is onderdeel van de KHL, een NoordEuropese liga die niet ver ligt van het niveau en de beleving van de NHL. In een enorme hal zagen wij met 5000 fans, cheerleaders, een mega-tv-jumbotron met luide rockmuziek, hotdogs en koud bier. Een geweldige avond uit voor niet veel meer dan 10 tot 15 euro.

Zakelijke genieten

Ah, the good old days, een paar oude hotels, veel te warm, met op elke etage een dame die verantwoordelijk is – op die verdieping – voor het reilen en zeilen. Te duur maar ja, wat moest je dan…anno 2017 is ook Moskou hier wereldtop.

Intercontinental, Ritz-Carlton, Kempinski, Radisson, Sheraton, Marriott, Hilton, ze zijn er allemaal, met een of meerdere vestigingen. Wij raden echter het SEPTEMBER 2017

Ararat Park Hyatt aan, een juweeltje van de Hyatt familie en zeer centraal gelegen. Ararat Park Hyatt ligt op vijf minuten afstand van het Rode Plein en nabij het chique warenhuis Tsum. Park Hyatt staat voor een heerlijke mix aan hipheid en ingetogen klasse tegelijkertijd. Het restaurant van Ararat Park Hyatt brengt Armeense specialiteiten (een van de beste keukens ten oosten van Moskou!) of ga naar de sushibar. De kamers zijn groot, uitgerust met state of the art technologie (dat werkt en begrijpelijk is!) en overal uitstekende service. De spa is mooi en een bezoek aan het indoorzwembad is fijn na gedane zaken,. De grote trekpleister is echter de rooftopbar!

Zelfs als u niet in dit hotel slaapt, kom dan minimaal voor een drankje met een bijna 360 graden uitzicht over de skyline van Moskou, inclusief Rode Plein.

Uiteraard kun je eerst goed uit eten. In het kader hebben wij de laatste tips verzameld, maar eens te meer is duidelijk dat Moskou een mooie verzameling biedt aan wereldkeukens. Een goede steak is te vinden in een overvloed aan Westerse hotels. Er wordt Italiaans op niveau gekookt, net als Japans en Chinees – een snel groeiende groep bezoekers uit dat land is daar mede debet aan. Het leukst zijn de restaurants met de ons onbekende keukens. Neem de Georgische: veel mooi vlees, lekkere kazen en de absolute wijnen die de moeite waard zijn. Een soort cross over tussen de Arabische keuken, met Turkse en Russische invloeden en zeer geliefd bij de

Machtig Moskou I 29

Moskovieten zelf. Elke wijk telt wel een Georgisch restaurant! Het must do restaurant is Cafe Pushkin!

Dat oogt erg oud maar dat is het niet: uit 1999. Het is vernoemd naar het beroemde liedje ‘Natalie’ van Fransman Gilbert Becaud, die met zijn gids Natalie warme choco ging drinken in Cafe Pushkin. Toen bestond dat niet, nu wel. De service is uitstekend, er is live klassieke muziek maar eerlijkheid gebied te zeggen dat wij het nogal aan de toeristische kant vonden, plus wat prijzig voor het aanbod. Maar goed, het interieur maakt veel goed. In de buurt van de inmiddels hippe Arbat kwamen wij leukere tentjes tegen.

Neem de Uber

Wie zich grote afstand door de stad snelt is eigenlijk het beste af met de metro. Deze is wereldberoemd door de mooie haltes, maar ook effectief voor wie naar de andere kant van Moskou moet. Let wel even op: sommige haltes bestaan twee keer, let op dat je de goede lijn hebt. Een kaartje kost een habbekrats, de roltrappen zijn onvoorstelbaar lang, maar het schiet wel op. Het is wel van druk, in de spits zeer druk. Maar dat geldt ook voor het verkeer, dus laat

businesstraveller.nl

u goed informeren door de conciërge! Wij vonden de taxi’s niet duur, maar maak duidelijke afspraken vooraf! Nog beter is Uber, dat kost echt heel weinig, voor een paar euro ben je al een paar kilometer verder. Dat haalt zelfs de kosten van de dure extra MB-pas er nog uit en levert geen gedoe op met de prijs.

Onderschat Moskou niet, dat lijkt mijn les. De stad is te groot, te mooi, te prikkelend om links te laten liggen. Op drie uur vliegen ligt een rijkdom aan interesses, bezienswaardigheden, keukens, cultuur en verrassingen die we ons te weinig voorstellen.

Aan nieuwe business op de grens tussen Oost en West. Moskou staat zelden in de toplijstjes van hippe zakensteden, trendy bestemmingen of must see cities. Onbegrijpelijk. Moskou is een heerlijk enigma dat het verdient om ontdekt te worden. n

SEPTEMBER 2017

Thuis in

Davos Het Zwitserse Davos is van oudsher bekend als kuuroord, als locatie van het jaarlijkse World Economic Forum en als sneeuwzeker wintersportoord.

Voor de Nederlander Maurice Parrée is Davos zijn nieuwe thuis. Hij opende hier in 2011 het viersterren-plus hotel Grischa. Theo de Reus vroeg naar zijn beweegredenen.

De ras-Amsterdammer Maurice Parrée kwam in 1981 voor het eerst in Davos met zijn ouders voor een wintersportvakantie.‘Elk jaar als ik na de vakantie naar huis ging, had ik niet het gevoel dat ik naar huis ging, maar dat ik mijn thuis achterliet.’

In 2007 trok hij met zijn vader de stoute schoenen aan. Zij herinvesteerden een deel van hun in Nederland verkochte onroerend goed in Davos. Zij kochten twee naast elkaar gelegen hotels tegenover het treinstation, hotel Terminus en hotel Caprice. Na een verbouwing opende Parrée in 2011 de deuren van hotel Grischa. Het hotel telt 93 kamers, in de winter vijf restaurants, een eigen wijnkelder en heeft goede reviews op boekingssites. Het hotel, onderdeel van SEPTEMBER 2017

onder andere de Swiss Design & Lifestyle Hotels, behoort tot de top 3 hotels in deze bekende Zwitserse plaats.

Waarom kies je als Amsterdammer voor Davos?

‘In de werkomgeving en mentaliteit van Amsterdam is de afgelopen 15 jaar veel veranderd. Dat stuitte me steeds meer tegen de borst. Het wordt allemaal steeds anoniemer, steeds agressiever en, sorry dat ik het zeg, steeds asocialer. Ik wilde niet langer dagelijks op die manier werken, in een omgeving waar mensen niet geïnteresseerd zijn in een ander. Er heeft een duidelijke mentaliteitsverandering plaatsgevonden, waarin ik me niet thuis voel.’

Hoe is het familiebedrijf ontstaan?

‘Mijn opa is na de Tweede Wereldoorlog als loodgieter begonnen. Hij had vier zoons die begin jaren 70 het aannemersbedrijf overnamen. Ze kochten oude panden, knapten die op en verkochten die weer. Het bedrijf is letterlijk met bloed, zweet en tranen opgebouwd. Begin jaren 90 kwam ik in het bedrijf, samen met een neef, die nog steeds de familieportefeuille beheert.

In 2007 kwam voor mij de omslag en begon ik met mijn vader na te denken over een hotel in Davos. We verkochten een deel van het onroerend goed om hier aan de slag te gaan.Voor mijn vader en mij was Davos de plek om iets te beginnen.’ businesstraveller.nl

Interview Maurice Parrée I 31

Hoezo dat?

‘In 1961 ging mijn vader voor het eerst met zijn jongere broer naar Davos. Hij ging voor het schaatsen, destijds nog met Kees Verkerk.

In 1981 kamen we hier voor het eerst weer terug, voor een trainingskamp met de Hardrijders Club Amsterdam. Ik was toen 13 jaar. De ijsbaan hier en sport in het algemeen, in winter en zomer, maakt deze plaats uniek.

Mijn kinderen spelen hier ook ijshockey. Ik kijk nu veel meer naar ijshockey dan naar bijvoorbeeld voetbal.’

En dan ben je opeens hotelier?

‘Ik ben geen hotelier, althans, ik ben niet zo opgeleid. Ik heb een algemene management opleiding gedaan en ben snel gaan werken. Maar ik heb wel goede mensen om me heen die het vak verstaan, een goede hoteldirecteur en adjunct-directeur. Bovendien heb ik veel ervaring aan de klantzijde, ik weet wat de klant wil. Naast dit hotel bezitten we nog restaurant Hanggi’s hier in Davos, dat we hebben verpacht aan een echtpaar dat al 25 jaar een restaurant had op een andere locatie in Davos.’

Hoe is het als Nederlandse ondernemer in Davos? Wat is tegengevallen?

‘Er is niets tegengevallen. We hebben veel medewerking van de lokale autoriteiten gekregen. Wat tegenvalt, is zowel een voordeel als een nadeel. Zwitsers zijn erg van de regels. Dat is aan de ene kant een voordeel, want je weet precies wat je aan ze hebt. Als iets is vastgelegd, dan wordt daar niet van afgeweken. Bij een verbouwing is het soms lastig om te improviseren, maar de gemeente denkt mee, zolang de bouwvoorschriften of veiligheid niet in het geding zijn. Dat miste ik in Amsterdam. Hier gaat alles veel professioneler, ook aan de kant van de overheid.’

Word je als Nederlander geaccepteerd?

‘Als je je openstelt en laat merken dat je businesstraveller.nl

voor de lange termijn gaat, dan wel. Ik zit inmiddels in het bestuur van de Rotary, van de hoteliers-organisatie, de stichtingsraad voor het klassieke muziekfestival in Davos, in de raad van bestuur van de toerismeorganisatie, de sportcommissie en nog wat kleine commissies. Daar word je voor gevraagd. Zwitsers hebben de naam afstandelijk te zijn, maar dat hangt ervan af hoe je je opstelt. Als je alleen even snel geld wilt verdienen, dan ga je het hier niet redden.’

maar omdat hij het zelf goed vindt en we een gemeenschappelijke vriend hebben, kan ik prins Albert van Monaco wel noemen.

Hij komt niet elk jaar, maar als hij komt, kiest hij voor ons hotel. Twee jaar geleden hield Leonardo di Caprio in ons hotel een fundraising event voor zijn Ocean Foundation. Wij confirmeren ons aan de Spirit of Davos: dienstverlening van hoge kwaliteit voor een realistische prijs.’

Hoe loopt het hotel?

‘Missen is een groot woord, maar ik mis soms de humor in mijn eigen moedertaal.

Dat is hier wat lastiger. Zwitsers zijn wat afstandelijker met humor. En ik mis het om

‘Toen we begonnen in 2011 zakte de markt in vanwege het loskoppelen van de Zwitserse franc en de euro. Eén franc was één euro.

Gasten uit de eurozone bleven weg, terwijl Zwitsers naar Duitsland of Oostenrijk op vakantie gingen, waar het goedkoper was.

Het aantal overnachtingen bij ons kelderde.

In 2015 was het dieptepunt, we gaan nu langzaam weer de goede kant op. Positief is dat we binnen vijf jaar een van de leidende hotels in dit gebied zijn wat betreft reviews en uitstraling. We onderscheiden ons door de positionering ‘voor actieven en genieters’, en door wat inrichting betreft iets mondainer te zijn en daarmee een duidelijke doelgroep aan te spreken.’

Hoe kom je in beeld bij het World Economic Forum?

‘In die periode wordt elke bezemkast in Davos gebruikt. Gasten komen vanzelf.

Welke gasten? Ik praat nooit over klanten,

Wat mis je van Nederland?

spontaan bij familie langs te gaan. Wat ik absoluut niet mis, is hagelslag of een gevulde koek. Als je je daar druk om maakt, kun je beter in Nederland blijven.’

Waar sta je over drie jaar?

‘Ik zou het liefst willen dat de markt zich zo ontwikkelt, dat Zwitserland weer attractief wordt voor mensen voor wie het 20 jaar geleden attractief was. Davos biedt namelijk alles: veiligheid, prachtige ongerepte natuur, een gezonde leefomgeving, sportmogelijkheden in zomer en winter, goede congresfaciliteiten en het World Economic Forum. Ik zie mijn toekomst hier in Davos, niet in Nederland. De levenskwaliteit is hier voor een familie zeer hoog. En wie weet komt er ooit eens ergens anders in Zwitserland een hotel bij.’ n SEPTEMBER 2017

Het nieuwe zakenreizen

De trends in business travel voor het komende jaar

Trends in Business Travel I 33

Gebruik zakenreisbureaus

De Nederlandse zakenreiziger is weer volop onderweg.

Verschillende onderzoeken zien de economie aantrekken. Wat betekent dit voor de zakenreiziger het komende jaar? En wat betekent de digitale innovatie?

Vliegensvlug langs de laatste trends. Door Tijn Kramer.

Het gaat goed met de zakelijke reismarkt. In 2016 hebben Nederlanders in totaal circa 4,7 miljoen buitenlandse zakenreizen ondernomen. Dit is een groei van circa 1 procent ten opzichte van 2013.

Dit zijn zowel een- als meerdaagse buitenlandse zakenreizen. Deze resultaten komen uit het ContinuZakenreisOnderzoek (CZO) van NBTCNIPO Research, een grootschalig onderzoek naar het zakenreisgedrag van Nederlanders. De 4,7 miljoen buitenlandse zakenreizen waren goed voor zo’n 14 miljoen overnachtingen. In totaal bedraagt de economische waarde van buitenlandse zakenreizen in 2016 circa 4,4 miljard euro.

870 euro pp Een kwart van alle buitenlandse zakenreizen, circa 1,2 miljoen, is een zakenreis met een zogeheten MICE motief, dat is een acroniem voor meetings, incentives, congressen en events, ofwel zakelijke groepsreizen. De overige 3,5 miljoen buitenlandse zakenreizen betreft een individueel zakelijk bezoek.

De top 3 bestemmingen voor een buitenlandse zakenreis is Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk. Deze top 3 bestemmingen zijn voor zowel MICE als individueel zakelijk hetzelfde. Per bestemming verschilt echter wel de verhouding MICE/individueel zakelijk. Van alle ondernomen zakenreizen naar de Verenigde Staten bijvoorbeeld, is een derde een MICE zakenreis. Bij alle zakenreizen naar België is dit een vijfde. Een MICE zakenreiziger besteedt tijdens zijn buitenlandse zakenreis meer dan een individueel zakelijke bezoeker. Zo besteedt een MICE zakenreiziger gemiddeld circa € 1.120 per persoon per zakenreis. Dit komt met name door de hogere congres-/deelname fee voor het bijwonen van bijvoorbeeld het congres en door de hogere verblijfskosten. Bij een individueel zakelijk bezoek ligt dit op circa € 870 per persoon per zakenreis. De totale economische waarde komt hiermee uit op ongeveer 1,3 miljard voor de buitenlandse MICE zakenreizen en circa 3 miljard voor de buitenlandse individueel zakelijke reizen. businesstraveller.nl

Bij ruim 80 procent van de buitenlandse zakenreizen wordt vooraf het vervoer en/of verblijf geboekt.

Dit gebeurt in de meeste gevallen direct bij de accommodatie en/of vervoerder. Maar ook het zakenreisbureau speelt nog een rol bij de boeking van de zakenreis. Nederlanders die een buitenlandse zakenreis hebben ondernomen zijn het meest bekend met de zakenreisbureaus American Express (35%), Carlson Wagonlit Travel (22%) en ATP (19%).

Bijna een derde geeft aan geen van deze bureaus te kennen.

Maar er zijn meer partijen die de markt hebben onderzocht. Zoals Advito, in opdracht van mondiaal marktleider BCD Travel die een meer mondiale voorspelling kan doen. Advito’s 2018 Industry Forecast presenteert stijgende hoteltarieven, stabiele luchtvaarttarieven en nieuwe zakenreistrends Advito voorspelt een matige toename in hoteltarieven wereldwijd en een toename in vliegreizen die, buiten markten waar de vraag het grootst is, een minimaal effect op luchtvaarttarieven heeft. De forecast geeft ook aan dat het gebrek aan hotelkamers voor voorkeurstarieven een steeds groter probleem wordt. Verder is er sprake van doorlopende problemen met de veiligheid en risico’s voor reizigers. Een van de grootste uitdagingen is de beschikbaarheid van hotelprijzen. Hotels gaan steeds doordachter om met yield management, waardoor het voor zakenreizigers moeilijker wordt om voorkeurstarieven te vinden en te boeken. Onderzoek van Advito toont aan dat die tarieven wereldwijd in 24 procent van de gevallen niet beschikbaar waren, bij Europese hotels soms zelfs 33 procent.

Bedrijven die audits van standaardhotelprijzen en prijsbeschikbaarheid uitvoeren en na een boeking hotelprijzen blijven monitoren op prijsverlagingen tot op het moment van inchecken, zijn het beste voorbereid op deze uitdaging.

Reisrisico’s en security Door geopolitiek en terrorisme worden meer reizigers aan gevaar blootgesteld. Aspecten om het komende jaar in de gaten te houden zijn onder meer de verslechterende diplomatieke relaties tussen de VS en Rusland en de escalerende spanningen op het Koreaanse schiereiland. Reizen kan bemoeilijkt worden door wijzigingen in de visum- en immigratiereguleringen, maar ook door de bescherming van reizigers tegen mogelijke bedreigingen door beveiligingsbeambten, zoals een verbod op elektronische apparaten aan boord.

Omdat het onmogelijk is om te voorspellen wanneer en waar terroristische dreigingen of natuurrampen SEPTEMBER 2017

34 I Trends in Business Travel

zullen plaatsvinden, moeten zakenreisafdelingen het wereldnieuws blijven volgen, zoeken naar technologische oplossingen die de communicatie met reizigers verbeteren, de aansprakelijkheid in verband met de zorgplicht verzekeren en doorgewinterde reizigers leren wat te doen in geval van een incident.

Als het gaat om zakelijke groepsreizen, zoals congres- of beursbezoek heeft CWT Meetings & Events het laatste nieuws. Dit jaar zijn de kosten voor vergaderingen en events wereldwijd al gestegen per deelnemer. Naar verwachting zal deze stijging in 2018 doorzetten, blijkt uit het 2018 Meetings and Events Future Trends report. Het rapport werd gepubliceerd door CWT Meetings & Events (CWT M&E), de meetings en events divisie van internationale zakenreisorganisatie Carlson Wagonlit Travel. “In belangrijke M&E-markten nemen de kosten wereldwijd toe,” aldus Cindy Fisher, Senior Vice President and Global Head CWT M&E.“We verwachten voor het komende jaar voor hotelprijzen een stijging van 3,7 procent en voor vluchtprijzen 3,5 procent. Dus deze trend zal zich naar alle waarschijnlijkheid voortzetten” Deze stijging zal een zichtbare impact hebben op een aantal topbestemmingen, waaronder Londen, São Paulo en Rio de Janeiro. Populaire locaties van deze steden krijgen het aankomende jaar te maken met een afname in het aantal bezoekers.

De wereldwijde luchtvaartcapaciteit zal naar SEPTEMBER 2017

verwachting in 2017 met 7 procent toenemen. In 2018 zal dat naar verwachting 6 procent zijn. De segmentering van de kosten voor vluchten vergroot de aantrekkingskracht op reizigers. Zij kunnen immers kiezen uit diverse opties, waaronder een budgettarief en verschillende upgrades met specifieke bijbehorende diensten. Voor hotelaccommodatie nemen we vanuit de leveranciers een geleidelijke trend waar om zakelijke inkopers meer richting dynamische prijzen te bewegen in plaats van de vaste onderhandelde hoteltarieven.

De mobiele zakenreiziger Goed, we gaan meer vliegen maar vaak om meer te betalen voor onze hotelkamer. Maar de zakenreiziger zelf, hoe gaat deze veranderen. Zakenreizigers nemen steeds meer apparaten mee op reis. Hierdoor voelen ze zich onderweg productiever doordat ze ook echt zaken kunnen blijven doen. Dit blijkt uit het eveneens door Carlson Wagonlit Travel (CWT) gepubliceerde onderzoek ‘CWT Connected Traveler Study.’Uit het onderzoek, gehouden onder meer dan 1.900 zakenreizigers, blijkt dat een zakenreiziger gemiddeld vier verschillende soorten technologie bij zich draagt (mobiele telefoon, tablet, laptop, etc.).

De smartphone is daarbij het ‘apparaat waar men absoluut niet zonder kan op reis’, aangezien ruim 80 procent hun smartphone nodig heeft om zaken te kunnen doen. businesstraveller.nl

Trends in Business Travel I 35

Wereldwijde bevindingen De meeste reizigers (88%) vinden dat reizen vandaag de dag makkelijker is dankzij technologie. Het merendeel van de reizigers (78%) kijkt dan ook actief naar mogelijkheden om voor het werk te reizen en vindt reizen stimulerend werken (72%). De moderne reiziger is ervaren en gebruikt die ervaring om de reis te plannen. Meer dan de helft (55%) van de reizigers vertrouwt op eerdere reiservaringen bij het plannen van een reis, naast websites van hotels (54%) en vliegmaatschappijen (50%). Zakenreizigers maken voor het grootste deel gebruik van airline en hotel apps (45%), maar ook apps voor (locatie)kaarten wordt intensief gebruikt (41%).

‘In vergelijking met slechts vijf jaar geleden kunnen zakenreizigers tegenwoordig dankzij technologische toepassingen zoveel meer productiever zijn,’ aldus Simon Nowroz, Chief Marketing Officer bij Carlson Wagonlit Travel. ‘Denk maar eens aan de vooruitgang sinds de tijd dat een zakenreiziger niets kon doen in de tussenliggende tijd tussen vlucht, taxi en hotel. Nu kunnen ze waar dan ook op een vlucht inloggen en werken. Met de voortgaande opkomst van de tablet, naast talloze apps, voelen reizigers zich tijdens het zakendoen niet meer afgesneden van de rest van de wereld.’

Volgens het onderzoek versterken zakenreizen werkrelaties en de productiviteit. Zo goed als 9 op de 10 zakenreizigers (86%) geven aan dat het reizen hen

heeft geholpen bij het verkrijgen van nieuwe kennis en perspectieven. 80% zegt dat zakenreizen hun productiviteit heeft vergroot. Daarnaast zeggen meer dan 9 op de 10 (93%) dat de positieve aspecten van reizen zwaarder wegen dan de negatieve aspecten met betrekking tot het opbouwen en onderhouden van werkrelaties. 8 op de 10 (77%) zeggen hetzelfde over hun persoonlijke relaties.

Zakenreizigers hebben twee belangrijke punten van zorg geuit. Twee derde (67%) van de reizigers is van mening dat reizen tegenwoordig veiliger is.

Daarentegen blijft bijna de helft (46%) zich zorgen maken over hun veiligheid. Dit heeft ertoe geleid dat een groter aantal reizigers (68%) ‘soms of altijd’ een reisverzekering afsluit. Zakenreizigers ondervinden ook moeite in het handhaven van hun routines en gezonde activiteiten. Meer dan de helft van de reizigers (54%) zegt dat hun sportactiviteiten en gezondheidsroutines onderbroken worden tijdens het reizen.

Uit het onderzoekt blijkt verder dat reizigers verschillende methodes gebruiken om contact te onderhouden met collega’s en familie. In het geval van familie of vrienden geeft 44% van de reizigers de voorkeur aan bellen, 24% aan Skype en 17% aan tekstberichten. Contact met collega’s verloopt vaak via: e-mail (44%), bellen (24%) en tekstberichten (14%). n

SEPTEMBER 2017

36 I Spotlight on... Leipzig

Aan de ball Bijna drie decennia na de Duitse hereniging hebben nieuwe bedrijven, lage leefkosten en een snelgroeiend voetbalteam het Oost-Duitse Leipzig tot een succesvolle stad zien ontwikkelen.

Andrew Eames brengt verslag uit

SEPTEMBER 2017

ALAMY

RECHTS: Red Bull Arena

▼

G

edurende ongeveer een decennium na het einde van Oost-Duitsland, had de ontvolkte stad van Leipzig met betrekking tot de economie weinig te vieren. En zelfs op het voetbalveld was er weinig om trots op te zijn, wat een cruciaal ingrediënt voor het zelfvertrouwen van een Duitse stad is. Maar toen kwam in 2009 de Red Bull Corporation, en RB Leipzig werd geboren. In dat stadium moest het nieuwe team starten op het vijfde niveau van de Duitse competities en sindsdien is de groei zo explosief dat het is afgekeurd door de traditionele voetbalfans, die de zakelijke aard van het bedrijf veroordelen.

Vorig seizoen kwam RB Leipzig in de Bundesliga, het equivalent van de Premier League, en eindigde op een verbazingwekkende tweede plek, en bedreigende zelfs het machtige Bayern München.

Volgend jaar speelt het in de Champions League, de eerste club in voormalig Oost-Duitsland die dit niveau bereikt.

Het succes in het voetbal is een enorme morale boost voor een stad die een hereniging heeft doorstaan, en de opkomst hiervan wordt gecompenseerd door een verschuiving in de economische status van de stad. Van bijna 100.000 inwoners tijdens de moeilijke overgangsperiode van de post-DDR tijd in de jaren negentig is Leipzig nu de snelst groeiende stad in Duitsland, die jaarlijks 15.000 nieuwe inwoners trekt.

Er zitten verschillende drijfkrachten achter die groei. Nieuwe industrie, e-commerce en kunst bevinden zich hier, aangemoedigd door lage huurprijzen en ruimte om te groeien, waardoor de stad het label van het ‘nieuwe Berlijn’ verdiend. En dit brengt ook toerisme met zich mee.

businesstraveller.nl

businesstraveller.nl

SEPTEMBER 2017

De zakelijke wedergeboorte van Leipzig leidt naar vier merken die haast niet bekender zouden kunnen zijn: DHL, Amazon, BMW en Porsche. DHL, met een personeelsbestand van 5.000 medewerkers, verhuisde zijn Europese distributiehub in 2008 uit Brussel, mede omdat de gebruiksvriendelijke luchthaven van Leipzig 24 uur per dag operatief is. (Van het Verenigd Koninkrijk komt alleen Ryanair drie keer per week naar Leipzig, drie keer per week vanuit Londen Stansted, maar er zijn tal van opties in het nabijgelegen Berlijn, dat met de trein op slechts 75 minuten afstand ligt.)

Amazon, met 12.000 mensen, kwam hier om soortgelijke logistieke redenen, na het herenigde land opende nieuwe ‘autobahns’ in de stad. De files die het wegennet in West-Duitsland verstoren zijn vrijwel ongehoord hier. BMW, met 5.300 werknemers, richt zich op de elektrische auto-ontwikkeling in een nieuwe fabriek en Porsche produceert nu ongeveer twee derde van zijn auto’s in de nieuwe Leipzigfabriek.

Porsche’s marketingmanager, Thomas Lenck, erkent dat het in 2002 een risico was om Leipzig als productiebasis te kiezen. Maar het bedrijf, dat gevestigd is in Stuttgart, heeft ruimte nodig om uit te breiden en heeft in het bijzonder een testcircuit SEPTEMBER 2017

willen creëren waar klanten de volledige Porscheervaring kunnen krijgen. ‘We geloven dat klanten de auto moeten voelen,’ zegt Lenck. Dus iedereen die hier om een splinternieuw voertuig komt ophalen, kan er meteen de baan mee op. De bocht streven die van Formule 1-parcours over de wereld na, zowel als bestuurder of passagier, om de controle en mogelijkheden van het model te ervaren. Het parcours en het aangrenzende klantcentrum functioneren ook als een succesvol, zelfstandig bedrijf, dat jaarlijks meer dan 500 bedrijfsevenementen aanbiedt.

Voor Porsche, dat een sterk handgemaakt element in de productie heeft, zal de menselijke kant van het verhaal altijd belangrijk zijn. In eerste instantie moest het bedrijf een campagne voeren om de juiste soort werknemers naar de stad te trekken, maar nu de kwaliteit van leven in Leipzig en de lage levenskosten bekend zijn geworden, is de stad recentelijk zeer snel gegroeid – van 800 werknemers in 2011 tot 4.500 vandaag.

‘We hebben slechts een vertrekpercentage van 1 procent,’ zegt Lenck, ‘dus iets doen we goed. De stad is de perfecte grootte, groot genoeg om internationaal te opereren en veel activiteiten te hebben, en klein genoeg om overal binnen 20 minuten te zijn.’

Terwijl Porsche en de andere nieuwe bedrijven zich aan de rand van de stad bevinden, was veel van de originele fabrieken in Leipzig – drukwerk, gieterijen en grote katoenfabrieken – stonden op een korte tramrit afstand ten westen van het centrum in het Plagwitz-gebied van de stad. Hier functioneren businesstraveller.nl

▼

SHUTTERSTOCK

Aanvankelijk moest Porsche een campagne voeren, maar al snel werd gepraat over de hoge levensstandaard in Leipzig

WAT ER TE ZIEN IS

Met de klok mee: Uitzicht vanaf Panorama Tower; al fresco diner in het centrum van de stad; Falco businesstraveller.nl

Voor iedereen die een beetje vrije tijd beschikbaar heeft om de stad te verkennen, zijn er drie belangrijke gebieden om te bezoeken. Leipzig’s historische hart, omgeven door een ringweg met trams, is makkelijk te lopen en druk met straatmuzikanten en studenten op fietsen (de Duitse kanselier Angela Merkel studeerde hier natuurkunde toen het nog steeds de DDR was). Het is vooral bekend om zijn 30-jarige binnenplaats met arcades, sommige voorzien van winkels, sommige van rustige cafés.

Ten westen van het centrum, ligt de hergebruikte fabriekswijk Plagwitz, doorkruist met kanalen die nu door vrijetijdsboten worden bevaren, is ook de moeite waard om te zien. Vooral de hoofdweg Karl-Heine Strasse, met zijn fengshui-winkels en vegetarische kebabs.

Net ten zuiden van de stad ligt het New Lakeland, waar vroegere kasteelmijnen zijn omgebouwd tot strand- en watersportbestemmingen.

In Leipzig komen zakenreizigers vaak in het Westin’s 27e-eeuwse restaurant Falco (falco-leipzig.de), dat twee Michelin-sterren heeft. Voor een echt voordelige zakenlunch kan echter niets aan het Panorama Tower restaurant (panorama-leipzig.de) tippen, die een driegangenlunch biedt voor slechts €12 en een fantastisch uitzicht vanaf de 29e etage.

SEPTEMBER 2017

40 I Leipzig

SEPTEMBER 2017

GNTB/ANDREAS SCHMIDT

reusachtige pakhuizen en fabrieken nog steeds.

Hun steenwerk is prachtig hersteld en hun nieuwe werknemers dragen eerder man-buns dan matjes.

Zo werken ongeveer 350 mensen voor e-commerce pioneer Spreadshirt, waarvan de kantoren gevestigd zijn in een voormalige vrachtfabriek, met verplichte tafeltennistafels en Playstations. Spreadshirts corebusiness ligt in de productie van t-shirts waarvoor klanten een eigen ontwerp en opdruk kunnen bedenken, en hiervoor marktleider in Europa is. De in Leipzig gevestigde directeur is Brit Philip Rooke en zijn werktaal is Engels, hoewel zijn team ook 20 verschillende nationaliteiten bevat om zijn 18 nationale websites te beheren.

Met een omzet van €106 miljoen en een jaarlijks groeipercentage van 15-20 procent, zou u denken dat het aanwerven van de juiste soort meertalige ontwerpers en IT-experts een probleem zou zijn voor een bedrijf in Leipzig. Dat is niet het geval, zegt Rooke, een onconventionele directeur die zich doordeweeks in een bloeiende tuin bevindt en in de weekenden met zijn vrouw in hun Berlijnse huis vertoeft.

‘Toen ik in 2009 aankwam, wisten heel weinig mensen van Leipzig. Nu is het een hippe plek om te zijn voor mensen die genoeg hebben van Berlijn,’ zegt hij. ‘En ik weet dat hier een aantal Britse bedrijven zoeken naar een nieuwe locatie in verband met de Brexit.’

Voorbij Spreadshirt, ligt de Spinnerei. Om er te komen loopt u langs een aantal kunstige kraakpanden die in Berlijn voorkwamen voordat de woningprijzen omhoog schoten (een vierkante meter is €7 per maand in Leipzig en nadert €20 in de hoofdstad). Wat ooit de grootste katoenfabriek in Europa was, met 2000 medewerkers, is nu een enorme rommelige werkruimte met tientallen start-ups en ongeveer 100 kunststudio’s. Een van deze is bezet door Neo Rauch, een grote naam in de internationale kunstscene. Sommige kamers zijn hier omgezet in boetiekaccommodatie, en veel van de kunstenaars nemen deel aan opendagen, waar toeristen op afkomen.

Het zijn toeristen en zakenreizigers die de kers op de herenigingstaart toevoegen in Leipzig. De bezoekerscijfers zijn gestaag gestegen, van 2,1 miljoen overnachtingen tien jaar geleden tot 2,9 miljoen vorig jaar, aldus Andreas Hachmeister, chief operating officer van Interhotels, een bedrijf met meerdere bigbrand hotels (zoals Westin en Radisson Blu) in de regio.

Met respect, Leipzig zal echter altijd worstelen om op het niveau te komen van voor de hereniging.

Vroeger was het een beurscentrum met grote consumentenbeurzen die goederen uit het westen toonden. Deze goederen zijn tegenwoordig vrij beschikbaar in de hele stad.

Vandaag, is de Spinnerei een enorme werkruimte met tientallen startup en kunststudio’s

Ondertussen concentreren de Messe en het prachtig gerenoveerde art deco Kongresshalle zich op de vergader- en conferentiemarkt met de functie van de nieuwe big-hitters van DHL, Amazon, Porsche en BMW. Leipzig is, zo lijkt het weer, een plek waar de grote bedrijven graag zien en gezien worden. n

Van boven: Plagwitz; Spinnerei; Spreadshirt HQ businesstraveller.nl

Hotelnieuws I 41

Grenzeloos genieten

Net over de grens ligt het aangename Düsseldorf. En wie daar voor zaken moet zijn, haalt het doorgaans nog wel naar huis. Niet doen! Het leven is te aangenaam in de Duitse stad om je te haasten. Slaap bij voorkeur in de grand old lady van de stad: Breidenbacher Hof, luxe, locatie en lekker. Ook een goed idee voor een privé-verlenging na gedane zaken. Of huur de nieuwe Royal Floor af voor 28.000 euro.

De boulevard Königsallee in Düsseldorf is de boulevard van de grote merken. Daarna loop je al gauw naar de altstadt met de leuke brouwerijen, de winkels en de gezellige eettentjes. Op de grens ligt het hotel: Breidenbacher Hof. Uiteraard is er concurrentie maar dit hotel is een instituut in de stad. Klassiek, op en top Duits en zeer aangenaam.

Kamers zijn uitermate groot en comfortabel en als er wensen zijn, is er een privé-assistent standby. Er zijn superior, grand deluxe kamers en een keur aan nog mooiere suites. Relatief nieuw is de Royal Floor: zes suites en vijf kamers op de negende verdieping. Net wat beter dan wat al goed is. je kunt ook de hele verdiepingg afhuren. Kost 28.000 euro maar dan heb je wel wat.

Een aanrader is Brasserie 1806. Je kunt de meer klassieke hotelgerechten krijgen, net als mooie steaks van de lavastone grill. Maar dé culinaire trekker is de Wiener Schnitzel, waar ook locals voor komen. Nu kun je overal in Duitsland een schnitzel krijgen, maar als u het hier eet, snapt u dat de ene schnitzel de andere niet is. Er is een mooie wijnkaart ter begeleiding, uiteraard ook met de in Nederland fors onderschatte Duitse wijnen, zowel mooi wit als fruitig diep rood. Toch alleen maar een biertje van Duitse makelij. De Capella Bar & Cigar Lounge voldoet aan alle eisen van een ouderwetse hotelbar. Even de calorieën eraf branden: er is businesstraveller.nl

uiteraard een fitnessruimte en ook een mooi indoorzwembad met sauna en stoom. Tegen meerprijs zijn er een keur aan schoonheidsbehandelingen en massages in de Schnitzler Beauty Lounge.

Het Breidenbacher is onderdeel van de zeer kleine hotelgroep Cappela Hotels, dat verder een zestal vestigingen heeft in Shanghai, Saint Lucia, Singapore en Mexico (Bali en Bangkok komen eraan). Het wordt met opzet klein gehouden om het persoonlijke element te waarborgen. Dat werkt, ook in Düsseldorf. Het is vijfsterren plus, van de fraaie lobby tot de ruimte kamers. Een ideale plek voor een nachtje extra in de Duitse winkel- en zakenstad.

SEPTEMBER 2017 Shutterstock Scenefoto

42 I Hollandse Hotspots Eventueel bijpassend wijnarrangement

De Lindehof**

Voorgerecht: Weingut Michel, Grauburgunder 2015, Kabinett Troken, Baden, Duitsland Hoofdgerecht: Domaine Stephane Wantz, Riesling Grand Cru 2010, Elzas, Frankrijk Dessert: Weingut Bernard Koch, Scheurebe 2015, Pfalz, Duitsland

Nuenen, bekend als het dorpje waar Van Gogh een aantal van zijn meest productieve jaren heeft beleefd. En de plaats waar Soenil Bahadoer gevestigd is met de Lindehof, dat sinds 2015 twee Michelinsterren op zijn naam heeft. Het restaurant ligt op een kwartier rijden vanaf techstad Eindhoven, perfect voor wie de dag wil breken met een ontspannen Business Lunch.

We beginnen met zes verschillende bites en kiezen voor een glas Bollinger Special Cuvee Brut Champagne. Een glas? Ja, deze champagne is hier (als enige restaurant in Nederland) per glas te bestellen. De eerste bite is een krokant van inktvis inkt met schuim van masaman curry. Nog verrast door de complexe smaak van de curry, gaan we door naar de okra (pittige vrucht) met tomaat en kabeljauw.

Daarna proeven we van de Pani Puri met mango en créme van bakbanaan.

Als er iets is wat de cliché-omschrijving ‘smaakexplosie’ verdient dan is het deze amuse wel. Er volgt een tartelette van groene kruiden met een panna cotta van aubergine, mosterdzaad, ui en bittere komkommer. Een uitblinker is in onze ogen de meringue van birambi, ook wel Surinaamse komkommer, en soja. De smaak hiervan is zo uniek en intens dat deze u ongetwijfeld zal bijblijven.

De laatste van alle bites is pitjl (Javaanse pindasalade) met kokos, kousenband, geroosterde pinda en een crème van pinda. Net als bij de andere gerechten krijgen we op humoristische wijze uitleg over de ingrediënten van de sommelier. Een informele benadering die past bij De Lindehof, want hier eet u thuis bij Soenil Bahadoer. Overigens leuk om te vermelden is de Surinaams Hindoestaanse achtergrond van de chef, waaraan een groot deel van zijn kruidige recepturen aan te danken zijn.

Het voorgerecht is een terrine van ganzenlever met ingelegde framboos, chutney van rabarber en een vinaigrette van framboos als middelpunt en gebakken ganzenlever met gefermenteerde pruim en jus van sake en radijs als ‘sidedish’. Als liefhebber van goed bereidde ganzenlever is dit een ware traktatie. Nooit gedacht dat de combinatie van de terrine en de framboos zo verfrissend kon zijn. Het hoofdgerecht is heilbot met een croute van tandoori, Phulauri, pomtayer, aromaten, jus van kokos en garam massala.

We eindigen de lunch met een taartje van aardbei en basilicum, een crèmeux SEPTEMBER 2017

van limoen, panna cotta van vanille en basilicum en een sorbet van aardbei.

Ook dit is weer een verfijnde creatie uit de collectie van Bahadoer. Je proeft de ingrediënten één voor één, een techniek die deze chef maar al te goed in de vingers heeft.

Dit in combinatie met het exotische smakenpalet en wij kunnen alleen nog maar onze complimenten geven.

Alexandra Meijer

PRIJS

CONTACT

Lunch €43 Menu €87/120 Kaart €104/141

Beekstraat 1, Nuenen Tel: 040 - 283 73 36, info@restaurant-delindehof.nl, www.restaurant-delindehof.nl businesstraveller.nl

Hollandse Hotspots I 43

Mama Makan ‘Mama’s eten.’ Het Indonesische restaurant ‘Mama Makan’ is het culinaire hart van het Hyatt Regency Amsterdam. Het hotel opende in april van dit jaar haar deuren in Amsterdam-Oost. In het restaurant hebben ze met een 100 procent Indonesische keuken naar eigen zeggen hun eigen identiteit gevonden. Gedurfde keuze voor een ‘hotelrestaurant’, maar geen verkeerde…

Indonesië, mijn favoriete land. De Indonesische keuken, mijn favoriete eten. En als ik denk aan een typisch Indonesisch restaurant, denk ik aan veel decoratie, warme kleuren en meubels van bamboe.

Maar daar brengt Mama Makan verandering in.

Een grand café, modern, geheel in de stijl van de lobby van het hotel. Open, ruim en ruimte voor zo’n 150 gasten, met een open keuken, waar we de Indonesische cheffin zelf aan het werk kunnen zien.

PRIJS

CONTACT

Rijsttafel: €34,50 per persoon (minstens 2 personen) Voorgerecht gemiddeld: €11,Hoofdgerechten: €11-€24.

Spinozastraat 61, 1018 HJ Amsterdam, +31 (0)20 554 1250, mamamakan.com, mamamakan@hyatt.com.

businesstraveller.nl

In Indonesië drinken we Bintang (lokaal bier). Dus in Mama Makan ook.

Helaas wordt het flesje uitgeschonken in een glas, dat het sentiment een beetje wegneemt. We krijgen bij binnenkomst kroepoek en emping, met satésaus en sambal. Wat meteen opvalt is de mooi gedekte tafel met traditioneel kleurrijk servies. Het voorgerecht wordt Ayam Pelalah; versnipperde kip met chili en limoen. Een licht, fris en kruidig gerecht, ideaal als een starter voor de vullende Indonesische hoofdgerechten. Maar helaas miste dit gerecht aan smaak en pit.

Het hoofdgerecht wordt mijn old time favorite: Gado Gado. Een groentegerecht, altijd geserveerd met satésaus en kroepoek. En een ideaal gerecht voor de vegetariër. Ik krijg ook een gekookt ei, tempeh en tofu erbij. En nu waan ik me wel even in Indonesië. Waar ik bij het voorgerecht niet culinair werd verrast, namen al de verschillende smaken op het bord me mee naar een traditionele warung op Bali. De smaakvolle en sappige tempeh in combinatie met de knapperige groenten gaven een goede balans. Mijn tafelgenoot bestelde een pittige Rendang Daging; rundvlees gestoofd in kokosmelk, met nasi goreng. Als dessert, hoe kan het ook anders, gebakken banaan.

Mama Makan is een verfrissend concept voor een restaurant dat bij een hotel hoort, en een hele goede manier om (buitenlandse) hotelgasten kennis te laten maken met deze heerlijke keuken. Met de moderne inrichting, de ietwat zakelijke bediening en de grote ruimte biedt het restaurant ons niet de warme beleving die wel hoort bij de Indonesische keuken. Mama Makan is duidelijk nog op zoek naar een eigen identiteit maar dat maakt niet uit, die gaat er nog wel komen. Met de focus op alleen Indonesische gerechten is de eerste stap in ieder geval al gezet.

Sofie Smets

SEPTEMBER 2017

Super Shanghai

Van Mao naar maatpak

Vergeet China. Vergeet Mao. Denk niet aan de oude keizers en de tempels. Laat elk op straat spuwend fietsend tandeloos rokend clichÊ. Shanghai is de naam. De snelste stad op aarde. Megapolis in maatpak. Tijn Kramer stapte in de rollercoaster geheten Shanghai‌

SEPTEMBER 2017

businesstraveller.nl

businesstraveller.nl

SEPTEMBER 2017

46 I Shanghai

Om meteen teleurstellingen te voorkomen: als je vooral het verleden van China wil zien, ga dan naar Beijing. De legendarische Verboden Stad, het Zomerpaleis, beeltenissen van Mao op het Plein van de Hemelse Vrede, geurende ‘hutongs’, de smalle oude straten vol couleur locale en de Nikon-dragende Westerse rondreiziger die het fotografeert.

Politiek centrum, zetel van de macht, met heel veel ambtenaren. En vooral veel fietsen ook. Mooie stad dus, dat Beijing. Honderd procent bucketlistspul.

Maar in vergelijking met Shanghai is Beijing het jongetje dat als laatste gekozen wordt met gym. Shanghai is het afgetrainde fitte financiële en commerciële centrum van het immense land. Een gezonde geest in een gezond lichaam: weinig verkeerscongestie, een prima OV, schoon en weinig luchtvervuiling, zeer opmerkelijk voor een stad van deze grootte. Historie is er zeker wel, daar niet van, maar de stad ademt vooral ambitie. Zeer snel groeiend en mondiaal op de radar, zoals Hong Kong, Singapore en Dubai, maar dan met 23 miljoen hardwerkende inwoners als extra mankracht om de ambities kracht bij te zetten. Een economische groei dat al voor het elfde jaar op rij in de dubbele cijfers zit. De grootste haven ter wereld, een snelgroeiende effectenbeurs, massale miljardeninvesteringen in infrastructuur, ook vanuit het buitenland. Een skyline gedrenkt in adrenaline. Als u de toekomst van China wil zien, ga naar Shanghai.

Wie opgegroeid is, of bekend is, met enige lessen over het verleden van China zal even moeten slikken bij aankomst in deze metropolis. De verschuiving mag dan in naam van communisme naar socialisme zijn getransformeerd, had de oude Mao vandaag de dag nog rond kunnen wandelen op Nanjing Road, het bijna vijf kilometer lange winkelwalhalla met luxe flagshipstores van tal van Westerse merken, had hij op slag alsnog hartkloppingen gekregen van zulk ogenschijnlijk kapitalistisch gekletter. Zonder

SEPTEMBER 2017

meer een grote sprong voorwaarts, een culturele revolutie inderdaad. Maar dan in een meer lucratieve richting. Neem het ze kwalijk. Het nieuwe China ontwaakt en is razend interessant. En dat merkt u dus meteen als u van de airport naar het stadscentrum gaat in beroemde MagLev (magnectic levitation) trein. We tellen 430 kilometer per uur, nergens ter wereld trein je sneller! Een ideale kennismaking met een van de snelste steden ter wereld.

Het is dus niet vreemd dat KLM twee keer per dag met een 747 naar Shanghai vliegt. De business is booming.

Shanghai is de grootste stad van economic powerhouse China en een van de grootste steden ter wereld. De ligging is echter simpel: Shanghai ligt aan de Oost-Chinese Zee en de doorkruisende Huangpu-rivier is de levensader van de stad. Ten westen van de rivier ligt Puxi, het oude Shanghai, en ten oosten ligt het in de jaren ’90 opgetrokken Pudong, het kloppende moderne financiële centrum, het Chinese equivalent van de Londense City of New Yorks Wall Street.

Maar dan een tikje groter…

Shanghai heeft, alle groeistuipen ten spijt, natuurlijk wel een interessant verleden. Dat ligt vooral in de negentiende en twintigste eeuw, toen de stad langzaamaan naam begon te maken als handelsplaats. Met een ideale commerciële ligging aan de Yangtze Delta is Shanghai decor geweest van oorlogen met de Britten en Japanners of – gelijk New York in zijn begindagen, of Nederland in de 17e eeuw – vrijplaats geweest voor economisch interessante vluchtelingen van elders zoals veel Russische Joden in de jaren 1920 en 1930, toen Shanghai als ‘Athene van het Oosten’ al de belangrijkste handelsstad in het Verre Oosten was. Had Mao een rekenmachine geprefereerd boven een rood boekje, dan was Shanghai nu al decennia lang het grootste economische businesstraveller.nl

Shanghai I 47

DOEN IN SHANGHAI

businesstraveller.nl

SHUTTERSTOCK.COM

centrum in het Verre Oosten geweest. Maar lange tijd heeft de stad als motor moeten fungeren om de agrarische droom van Mao levend te houden. In de jaren ’90 heeft de stad het groene licht gekregen om het Maopak in te ruilen voor maatpak en die greep het met beide handen aan.

Shanghai heeft dezelfde fantastische 24uurs buzz die je ook bijvoorbeeld voelt in Singapore of Hongkong. Hier gebeurt het!

Een bezoek aan Shanghai is dan ook een traktatie voor elke stedenliefhebber, een bestemming op zich en ideale plek om een rondreis te eindigen of te beginnen. Je kunt culinair alle kanten op, van traditioneel Chinees uit verschillende regio’s, streetfood tot Mc Donalds, tot aan een overdaad aan hippe lounges waar de ruim aanwezige expat-bevolking zich helemaal thuis voelt. Shoppen doe je beter dan in Nederland, op Nanjing Road met grote Westerse winkelketens of markten vol namaakspul en lokale aantrekkelijke deals zoals parels en jade. Afdingen verplicht uiteraard (en check vooral de douanewebsite als dit je doel is!) In de musea zien we het verleden van China, het geweten van China vinden we onder meer terug in enkele tempels die het bezoeken waard zijn. Het China van de reisprogramma’s vinden we in de parken: dansende oudjes, tai chi en karaoke in de open lucht, tandeloze oude mannen met zware sigaretten en kaartspellen.

Onmisbaar is een wandeling op de ‘boulevard’The Bund of een boottochtje op de Huang Pu rivier. Het geeft een fenomenaal uitzicht op de snel uitdijende skyline van China. Het is vooral in avonduren een visueel spektakel, met uitzicht op een van de hoogste, meest opmerkelijke en meest indrukwekkende skylines van de wereld. Het staat symbool voor het nieuwe China: the sky is the limit. n

1) The Bund. Anderhalf kilometer lange legendarische boulevard aan de rivier. Aan de ene kant een reeks fraaie bouwwerken, nu vooral banken, en aan de andere kant de skyline van Shanghai, met die mooie Oriental Pearl Tower als misschien wel hét symbool voor Shnaghai.

2) Nanjing Road. Shop till you drop! Bijna vijf kilometer aan megastores van bijna alle bekende Westerse merken, voor vaak Westerse prijzen ook. Elders in de stad zijn verschillende winkelcentra met ‘bijna’Westerse merken voor niet Westerse prijzen waar je stevig moet afdingen. We zagen vooral kopieën van Abercrombie & Fitch, Hollister, Superdry en Paul Frank en tal van horloges.

3) Yu Garden (en bazaar). Een beetje ‘east meets west’. Een tempelcomplex met mooie vijvers vol koikarpers en fraaie tuinen. Het grootste deel is echter replica en het doet eigenlijk vooral dienst als openlucht winkelcentrum inclusief Starbucks.

Ideaal moment voor souvenirs! Druk in weekenden.

4) Jade Buddha. Een stukje authentiek en rustgevend China.

Ongeveer een eeuw oud met een fraaie Buddha van jade van bijna twee meter hoog.

5) De hoogte in. De Oriental Pearl Tower is misschien de mooiste toren, maar het hoogste observatiedek vinden we in het World Financial Center. Je gaat 492 meter de hoogte in!

6) Fuxing Park. Heerlijk ontspannen park voor een leuke wandeling volop couleur lovale met dansende oudjes en openlucht karaoke. Camera mee. In de buurt kun je ook een leuke fietstocht maken!

7) Dineren. Alles kan.Van smakelijk maar soms ook eng ogend streetfood (gegrild kikkertje anyone?) tot haute cuisine op sterren niveau en alles er tussenin. De hippe lounges (3 on the Bund, Lost Heaven bv), gericht op de expat bevolking, serveren zeer aantrekkelijke fusion gerechten.

8) Stappen. Shanghai beschikt over een nightlife dat kan wedijveren met zo’n beetje elke grote wereldstad op aarde.Van hippe lounges met uitzicht op de Bund tot fraaie high end clubs.

SEPTEMBER 2017

Wegwee ‘Reizen maakt gelukkig.’ Deze conclusie trekt Ap Dijksterhuis, hoogleraar psychologie, in zijn nieuwe boek Wie (niet) reist is gek. ‘Punt uit.’

Door Sofie Smets.

SEPTEMBER 2017

businesstraveller.nl

businesstraveller.nl

SEPTEMBER 2017

50 I Interview Ap Dijksterhuis

Ap Dijksterhuis is hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen, veelgevraagd spreker en auteur. Hij schreef eerder al drie boeken: Het slimme onbewuste (meer dan 100.000 exemplaren verkocht); De merkwaardige psychologie van een wijndrinker; en Op naar geluk (2015). Maar hij is bovendien fervent reiziger. In Wie (niet) reist is gek geeft Dijksterhuis zes goede redenen om op reis te gaan, waarbij hij leunt op eigen ervaringen en wetenschappelijke literatuur gebruikt om zijn argumentatie te bekrachtigen.

‘Want we willen vooral een gelukkig, gezond en lang leven, rijkelijk gelardeerd met plezier, verwondering en inspiratie,’ schrijft Dijksterhuis in zijn voorwoord.‘En waar vind je dat? Overal! Behalve thuis, als je stil achter gesloten luiken blijft zitten.’

Reizen is nodig om psychologische schimmel af te wenden schijft u.

‘Reizen inspireert en maakt ons creatief. Dat komt doordat je op reis veel meer onverwachte dingen meemaakt. Als je thuis blijft en minder meemaakt, slaap je als het ware langzaam in. Je brein wordt minder soepel en creatief. En reizen is een heel goede manier om die schimmel, die we allemaal opbouwen, weer weg te poetsen.’

Moeten we daarvoor per se naar de andere kant van de wereld?

Je noemt deze stad een psychologische drukspuit.

‘Verwondering heb je vaker naarmate je naar meer exotische landen gaat. Maar ook betrekkelijk dichtbij vind je culturen die ver afstaan van de onze en dus ook tot deze verwondering leiden. Ik geef Fez als voorbeeld.’

‘In het Westen verzamelen we allerlei psychologische ballast die zorgt voor stress. Op reis spoel je die ballast weer van je af en kom je schoon terug.’

Wat is het verschil tussen reizen en vakantie?

‘Ach, iedereen mag zijn eigen definities gebruiken.Voor mij is vakantie afstand nemen van je normale werk en reizen is voor mij op pad zijn. Iedere dag, of iedere paar dagen naar een andere stad of naar een ander dorp. Elke dag hoort anders te zijn.’

Is uw behoefte aan reizen dwangmatig?

‘Ja. Als ik lang niet reis word ik ongelukkig en ik kan enorm uitkijken naar een volgende reis.’

Wegwee?

‘Het tegenovergestelde van heimwee. Dan word ik onrustig en begin ik hevig te verlangen naar verre landen.’

Waar begon uw liefde voor reizen?

‘Dat weet ik niet precies. Maar ik ben al heel lang heel nieuwsgierig naar andere landen en streken. Al heel vroeg keek ik op kaarten en in atlassen en las ik boeken over andere landen en volken. Ook las ik al vroeg reisboeken en reisgidsen.’

Links: Opgetild in Ushguli. Boven: Lhasa (Tibet).

Rechts: Euforisch ontheemd in Delhi.

SEPTEMBER 2017

Euforische Ontheemdheid: zo noemt u uw zelfbedachte emotie. Wat betekent het?

‘Dit gevoel kan optreden als je heel veel prikkels moet businesstraveller.nl

Interview Ap Dijksterhuis I 51

Hoe kan iemand meer uit een zakenreis halen?

‘Door er wat tijd aan vast te knopen en door zich voor te bereiden, door even te kijken wat de stad waar hij naartoe gaat, te bieden heeft.’

Is zakelijk reizen nog steeds zoveel nodig, ook met alle nieuwe technieken?

‘Mensen reizen meer voor hun werk dan ooit omdat de wereld steeds kleiner wordt en mensen uit allerlei landen en windstreken met elkaar samenwerken.’

In het nawoord schrijft u dat u dit boek met nog meer plezier heeft geschreven dan uw eerdere boeken. Verging het u gemakkelijk?

‘Als een boek langzaam groeit in je achterhoofd en je neemt je op een gegeven moment voor om ook echt te gaan schrijven, kan het heel snel gaan. Het boek zat al in mijn hoofd, ik hoefde het alleen nog maar op te schrijven.’

En nu? verwerken, bijvoorbeeld in grote chaotisch steden als Delhi of Cairo. De zintuigen moeten overuren maken. Je wordt dan eigenlijk een beetje high.’

We kunnen dus high worden, en schijnbaar ook nog ons leven rekken door reizen?

‘Ons brein houdt op een subjectieve manier de tijd bij. Dit doet het aan de hand van de hoeveelheid prikkels die het verwerkt. Als je op reis bent, zeker in een exotisch land, maak je veel mee. Je verwerkt meer prikkels, en de tijd lijkt langer te duren. Daarom lijkt een reis van drie weken soms wel twee maanden te duren.’

‘Op reis maar weer. In de winter naar Oeganda en Rwanda.

In de zomer een lange reis van drie maanden; een enkeltje China, dan even naar Noord-Korea en via Centraal Azië weer naar huis.’ n

‘In het Westen verzamelen we allerlei psychologische ballast’

En dus maakt reizen gelukkig?

‘Die conclusie trok ik nadat ik de wetenschappelijke literatuur had besproken met bewijs. Mensen zijn voor een reis, tijdens een reis en na een reis gelukkiger dan thuisblijvers. Er is wat mij betreft geen keerzijde. Reizen is geweldig. Punt uit.

Dat je op reis weleens te maken krijgt met ongemakken als darmklachten of 17 uur in een volle bus hoort erbij.’

Is reizen ook nodig om bewuster te worden van ons geluk?

‘Ik denk zeker dat het helpt bij het besef dat Nederland een van de fijnste landen in de wereld is om te wonen.’

Zou u zelf in een ander land kunnen wonen?

‘Jawel, ik heb ook een tijdje in New York gewoond. Maar Nederland is wel echt een thuis waar ik waarschijnlijk altijd naar terug zou willen.’

businesstraveller.nl

SEPTEMBER 2017

advertentie

TECH

SEPTEMBER 2017

businesstraveller.nl

CREDITS: GOOGLE MAPS

56

54

54 I LIFESTYLE NIEUWS De meest indrukwekkende Porsche 911 ooit, een nieuwe must have klassieker van Leica en een heel fijn museum in Kaapstad.

58

56 I OMEGA MAN De Omega Railmaster en wat we ervan denken… 58 I HOT IN HONG KONG Waar eet je geweldig in de stad met de mooiste skyline ter wereld?

62 I BUY & FLY De mooiste producten uit de duty free. businesstraveller.nl

SEPTEMBER 2017

54 I Lifestyle nieuws

AUTO

PORSCHE LANCEERT KRACHTIGSTE 911 OOIT PORSCHE HEEFT DE SNELSTE en meest krachtige road-approved 911 uitgebracht. De Porsche 911 GT2 RS is uitgerust met een 700 PK twin turbo 3,8 liter motor en kan van 0 naar 100 km per uur in 2,8 seconden. De achterwiel aangedreven tweezitter weegt 1,47 ton met een volle tank en heeft een race-chassis met achter axel besturing en een sportief rood en zwart leren interieur. Rond de 240.000 euro. porsche.com

KUNST

TECH

Leica beauty (met Audi design) LEICA HEEFT HAAR VOLGENDE GENERATIE TL2 camera onthuld. Gemaakt van een heel blok alminium is het ontworpen in samenspraak met het ontwerpteam van Audi. Het heeft een cleane minimalistishce belijning in een slimline uitvoering.

Het telt een 24 megapixel sensor, eem 3,7 inch LCD touchscreen, geintergreede wifi voor draadloze transfer van foto’s naar de laptop, snellere autofocus en full HD en 4K video opnames. Zes lenzen zijn beschikbaar en de camera komt in zwart of zilver.

Body vanaf 2000 euro, lenzen vanaf 1500. www.leica.com

SEPTEMBER 2017

businesstraveller.nl

Lifestyle nieuws I 55

BESTEMMING

De terugkeer van Tunesië TUNESIË LIJKT weer op de weg terug als populaire zonbestemming. TUI, dat recent aankondigde in de komende herfstvakantie weer naar Tunesië te gaan vliegen, heeft extra vluchtdagen toegevoegd. Vakanties met vertrek op de vrijdagen 6, 13 en 20 oktober konden al weer worden geboekt. De boekingen liepen dermate hard, dat er extra vluchtdagen voor vertrek in de herfstvakantie zijn toegevoegd: de zaterdagen 7, 14 en 21 oktober. Deze extra vertrekken zijn nu al boekbaar.

Weet wat je eet (bij KLM)

Nieuwe kunstmuseum in Kaapstad

VANAF VANDAAG BIEDT FLIGHTGUIDE.KLM.COM uitgebreide informatie over de maaltijden die worden geserveerd op intercontinentale vluchten in de Economy Class. Hierdoor weten passagiers al voor hun vlucht wat de keuzemogelijkheden zijn en wanneer de maaltijd wordt geserveerd. De cateringpagina van flightguide.klm.com is dé plek waar passagiers alles te weten kunnen komen over het eten en drinken aan boord. Daarnaast kunnen KLM passagiers op flightguide.klm.com leuke feiten over hun vlucht te weten komen. Denk aan de naam van het toestel, de maximum hoeveelheid passagiers en meer. Binnenkort staat er op flightguide.klm.com ook informatie over het maaltijdaanbod in de Business Class en op Europese vluchten.

NOG EEN HEERLIJKE REDEN voor Kaapstad! Het langverwachte Zeitz Museum van Hedendaagse Kunst Afrika is geopend aan Kaapstad V&A Waterfront.

Het eerste mega-museum in zijn soort in Afrika is gevestigd in het historische graansilo-complex. Het toont kunstwerken vanuit heel Afrika en bevat tevens 80 galeries over negen verdiepingen. In het pand is op de bovenste verdieping het nieuwe luxe Silo Hotel. Ga vooral naar de rooftop bar en restaurant waar u een prachtig uitzicht heeft over de machtige Tafelberg. Open 10-18u (vr tot 22u, dicht op di). Entree 12,50 euro.

AIRLINE

RESTAURANT

HEATHERWICK STUDIO

businesstraveller.nl

SEPTEMBER 2017

56 I Horloges

Magnetische

kracht Chris Hall verwelkomt de herleving van Omega’s ingenieuze Railmaster

Omega 60ste jubileum Railmaster; d5.675 omegawatches.com

SEPTEMBER 2017

businesstraveller.nl

Horloges I 57

H

et is niet moeilijk om te zien hoe in de naoorlogse jaren een generatie aan horloges ter wereld kwam die nu bekend staan als iconen.

Dit lijkt misschien een simpele kijk op een periode van geopolitieke en maatschappelijke verandering, maar de gevolgen waren groot. Bovendien, de wereld van horloges was niet zoals de esoterische passie die het vandaag de dag is. De reden waarom zoveel blijvende, praktische horlogedesigns verschenen tussen 1950 en 1960 was dat het essentiële instrumenten waren. Het was een periode van snelle verandering, waarbij er een explosie was in de populariteit van wetenschap en energie.

Terwijl Rolex wellicht het meest uit dit tijdperk heeft gehaald – de beklimming van de Everest door Hillary en Tenzing in 1953 werd al snel verbonden met de Explorer, en de lancering van de Submariner in hetzelfde jaar was ideaal voor duiken – waren anderen ook alert op de mogelijkheden. IWC en Jaeger-LeCoultre, en andere namen die niet zo succesvol zijn geworden, zoals Eberhard, brachten ook stevige horlogers op de markt die volledige paste binnen deze technologische ontwikkelingen, met een anti-magnetische behuizing en namen die nog steeds een voorwaartse visie oproepen: Geophysic, Ingenieur, Scientigraf.

Omega – toen, en nu, een grote concurrent voor Rolex – was relatief langzaam van start. Maar maakte een inhaalslag in 1957 toen het de Seamaster, Speedmaster en Railmaster lanceerde.

Dat je waarschijnlijk de eerste twee namen kent zegt al genoeg – deze horloges waren het kenmerk van Omega, en nog steeds. Maar het is de derde waar we in geïnteresseerd zijn: De Railmaster. In vergelijking met de andere twee, was de Railmaster niet zo’n succes. Niet geproduceerd om de dieptes van de oceaan

businesstraveller.nl

Boven: De 1957 Trilogie limited editions – Seamaster 300m, d6.300; Railmaster, d5.675; Speedmaster, d6.038

te veroveren of de tijden bijhouden van een Formule 1 ronde. De Railmaster streed tegen de krachten van het magnetisme.

Minder glamoureus, maar vitaal: een magnetisch veld kan in een paar seconden een mechanisch horloge ruïneren.

Het horloge heeft een dubbelgelaagde ijzeren behuizing (in staat om de magnetische velden te ontwijken) gecombineerd met een dikke wijzerplaat (1mm in plaats van 0,4mm). Het horloge is bestand tegen velden van maximaal 1.000 Gauss – vergelijkbaar met al het andere op de markt. Toentertijd, was het horloge met name gericht op ingenieurs en wetenschappers, maar het slaagde er niet in om aan te slaan bij het bredere publiek. In 1963 werd de productie beëindigd.

Omega haalde de naam terug in 2003, maar het was niet onderscheidend met de andere horloges uit het assortiment. Nu, 60 jaar na zijn debuut, hebben we weer een goed Railmaster. In maart onthulde Omega een trilogie van beperkte edities die

de klasse van ’57 behalen, waaronder een mooie Railmaster. Trouw aan het origineel.

Een ongelimiteerde Railmaster wordt daar deze herfst aan toegevoegd, met een utilitair geborsteld staalwiel en een modern lettertype op de cijfers 12, 3, 6 en 9.

Sinds 2014 is Omega gestart met het uitrollen van een hogere standaard van het weren van magnetische velden.

Ontwikkeld met het Swiss Metrology Institute en onder de naam Master Chronometers, zijn de nieuwe horloges bestand tegen velden van maximaal 15.000 Gauss, dat is meer dan je ooit nodig zult hebben – maar het horloge kan ook 300 meter onder water.

Het horloge staat voor gemoedsrust, het optimisme van de atoomtijd lijkt misschien ver weg, maar klanten hebben nu meer kans dan ooit om in een magnetisch veld te geraken, dankzij het gebruik van mobiele apparaten en andere gadgets.

De Railmaster is misschien te vroeg in de markt gezet voor de horlogekopers van 1950, maar het kan nu juist het horloge zijn wat de moderne wereld nodig heeft. n Chris Hall is editor of SalonQP.com

SEPTEMBER 2017

58 I Proef Hong Kong

Dinner date Het Business Traveller team voor Azië en de Pacific probeert nieuwe hotspots en oude favorieten in Hong Kong.

UMI

FLINT GRILL EN BAR

De nieuwste eetgelegenheid van de Hong Kongse groep Le Comptoir, Umi, is in februari geopend en biedt authentieke Japanse gerechten op loopafstand van de centrale zakenwijk.

Natuurlijke materialen en een minimalistisch decor creëren een zenachtige omgeving, met als middelpunt een spectaculair hangende orchideeboom. Een omsake (chef’s choice) menu wordt bereid door een sushi-meester van de vierde generatie, Yukio Kimijima. Met twee zitplaatsen voor tien meesters tegelijk (HK $ 1.588/€f170 per persoon).

Onze vier voorgerechten bestonden uit zes maanden gedroogde rijst met overvloedig schaafsel van Franse truffels; seizoensgebonden hirame (Japanse heilbot) versierd met de levendige hanaho bloem; uit Narita afkomstige abalone; en gegrilde Hokkaido-sint-jakobsschelp omringd in zeewier met zoete kastanje.

De opeenvolging van tien sushigangen begon met de lichtere smaken van sayori, snapper en kohada vis, voor dat we overgaan op de meer vleesachtige texturen van akami en toro tonijn. Een rijke misosoep, een krachtig gevuld zeevruchtenrolletje en een dessert van Mochi en Matcha Valrhona-chocolade erachteraan. Sake-arrangementen zijn beschikbaar.

Umi biedt authentieke Edomae sushi in een mooie omgeving en is een fantastische aanvulling op de culinaire scene van Hong Kong. Tamsin Cocks ■ Open ma-zat 18.30-20.00 uur, 20.30-22.30 uur.

Shop 3, G/F 159-163 Hollywood Road; tel +852 2956 3177; lecomptoir.hk/umi

Flint Grill and Bar zit op het niveau van het JW Marriott, maar dankzij het luxe industrieel chique interieur is het niet het typische hotelrestaurant.

In 2016 verwelkomde hij chef-kok Pieter FitzDreyer, die het menu met inventieve creaties heeft vernieuwd.

Onze maaltijd begon met gerechten ‘uit de zee’.

Eerst, Akaroa king-zalm met oester, gekookte komkommer en witte balsamico (HK $ 190/f20), een sensatie van zeevruchten. Een ander opvallend gerecht was de Ahi tonijn (HK $ 190 /f20), aan tafel bereid. De verse vis smelt in de mond en contrasteert prachtig met zelfgemaakte Nori crackers.

Een van de dagelijkse specials waarvan we hebben genoten was de kreeftravioli, in een kokosnootsaus met Thaise kruiden en versierd met jonge aspergetoppen. Het hoofdgerecht was de Linz Heritage USDA prime cut, 45 dagen aan het bot gedroogd (20oz rib-eye HK $ 590/€f63).

De smaak van het gerijpte vlees was prominent en hoogstwaarschijnlijk niet voor iedereen.

Desserts omvatten een knapperige, smakelijke appelcrumble, die mijn tafelgenoot tot de beste in Hong Kong verklaarde. Flint heeft het allemaal, voor zowel zakenreizigers als lokale bewoners die op zoek zijn naar een hoogstaande, maar informele omgeving. Tamsin Cocks ■ Open 12.00-14.30 uur, 18.00-22.30 uurbar 17.0000.00 uur. JW Marriott Hong Kong, Pacific Place, 88 Queensway, Admiralty; tel +852 2810 8366; marriott.com

SEPTEMBER 2017

Onder: Umi, Boven en inzet: Flint Grill en Bar, Hoofdbeeld: Yee Tung Heen

businesstraveller.nl

Proef Hong Kong I 59

YEE TUNG HEEN

businesstraveller.nl

SEPTEMBER 2017

▲

Yee Tung Heen ligt op de tweede verdieping van het Excelsior hotel in Causeway Bay. Het is een prachtig voorbeeld van Cantonese restaurants, met een nieuwe en innovatieve benadering van de keuken met dank aan chef-kok Wong Wing Keung.

Het decor is dramatisch, met een eigentijds artistiek bamboepatroon in rood en zwart, dat leidt tot met bloempatronen bedekte tussenwanden. Deze creëren verschillende aparte eetkamers, waardoor de grootte van het restaurant (200 zitplaatsen) wordt verdoezeld. Er is een elegante theesalon bij de ingang waar u kunt kiezen uit een scala aan premium en op maat gemaakte theesoorten.

Het à la carte menu is enorm, met 14 pagina’s. We hebben de dubbele paddestoelschotel geprobeerd (HK $ 248 /f27), die een ‘Gold with Distinction’-prijs heeft gewonnen bij de Hong Kong Tourism Board 2015 Best of the Best Culinary Awards. De twee champignons waren gevuld, maar licht van textuur en smaak, die de subtiele benadering van de chef-kok illustreerde.

Een ander hoogtepunt was de gestoomde rijstrol met tijgergarnalen, boerenkool en rode biet geserveerd met garnalenolie sojasaus (HK $ 128/€f14). Dit bekende restaurant verdient nog zeker een bezoek: heerlijk eten, goede service en een innovatieve keuken. Tom Otley ■ Open ma-zat 12.00-14.30 uur, zon 10.30-15.00 uur; diner 18.0022.30 uur dagelijks. 281 Gloucester Road; tel +852 2837 6790; mandarinoriental.com

60 I Proef Hong Kong

BIZOU Bizou is in december vorig jaar geopend op de begane grond van de Pacific Place Mall in Admiralty en biedt de Deense chef-kok Magnus Hansson de nieuwe interpretatie van een klassieke Amerikaanse brasserie. Het menu is stijlvolle farm-to-table, zonder GM-eten en biologische producten als standaard. Het koele, comfortabele interieur omvat houten fietsen, donker leer, houten stoelen en warme verlichting.

Om te beginnen kozen we gefrituurde Camembert met geconserveerde cloudberry, gebakken peterselie en geroosterd zuurdesembrood; met de perfecte combinatie van een knapperige korst en een zachte binnenkant. De gegrilde octopus met knapperige aardappelen, olijven, jonge selderij, mint hummus, sumac, extra virgin olijfolie en citroen bood een fascinerende mix van smaken.

Als hoofdgerecht probeerden we de langzaam gebraden, ontbeende ribben in rode wijn met aardappelpuree, groene Gailan groenten en verse mierikswortelwortel, en de ‘aangebrande’ IJslandse

kabeljauw met boter, een zachtgekookt ei, koolfiletpuree, gehakte boerenkool en verse mierikswortelwortel.

De ribben waren mooi gekookt, het vlees viel van het bot en was gevuld met sappige vruchten. De vis was ook uitstekend, de knapperige boerenkool en mierikswortel zorgde voor pit in een anderszins milde, romige schotel.

De wijnkaart bestond voornamelijk uit Italiaanse wijnen en het cocktailmenu was zeer creatief.

De sfeer was een leuke mix tussen modern en traditioneel, de service was uitstekend en het eten was consistent lekker. HK $ 1.500 - $ 2.000 (f160 €f214) voor een driegangenmenu voor twee personen met wijn. Jeremy Tredinnick ■ Open dagelijks 11.30-22.30 uur. Shop 132, L1, Pacific Place, 88 Queensway; tel +852 2871 0775; diningconcepts.com/restaurants/bizou

COBO HOUSE Cobo House (kort voor ‘community of bohemians’) is sinds maart vorig jaar geopend en is een arty eetgelegenheid, weggestopt in de Shek Tong Tsui district. Het restaurant is voorzien van eigen kruiden en planten, andere ingrediënten worden verkregen uit lokale markten.

Het menu is kort en ‘to the point’. Om te beginnen kozen we voor de ‘Champignons’ en ‘Crabs’. Het eerste bestond uit een koningtrompetzwam, ei-tofu en kruidenboter, samen met meer paddenstoelen, een panfried-ei-tofu-kubus en een gepureerde aardappel. Een vleugje truffel haalde de smaak op.

Als hoofdgerecht hebben we het varkensvlees en de vegetarische somen geselecteerd. Het langzaam gegaarde varkensvlees werd geserveerd met gekruide ananas, waardoor het gerecht een beetje pit kreeg.

Een belangrijk onderdeel van Cobo’s kwaliteiten is de samenwerking met Janice Wong, een Singaporese chef die bekend staat om haar desserts.

Het dessertmenu biedt drie gerechten, begeleid met dranken voor HK $ 298 (f32). We hebben de popcorn geprobeerd, een combinatie van zoete en hartige parfait met popcornsmaak; Kyoto Garden, een bloemige schotel met oranje bloesemijs in een witte chocoladekorst; en Basil White Chocolate, een scherpe, fruitige schotel met passievruchten.

Misschien is het meest indrukwekkende dessert de Cassis Plum (zie foto), een signature dish van Wong die op Masterchef Australia 2015 verscheen.

Craig Bright

SEPTEMBER 2017

■ Open

12.00-15.00 uur, 18.00-00.00 uur dagelijks.

8/12 South Lane, Shek Tong Tsui; tel +852 2656 3088; cobohouse.com businesstraveller.nl

Ontdek waar je heen wilt

62 I Ontdek Doha

Met de klok mee: Grand Hyatt; Banana Island Resort Doha by Anantara; Khor Al Adaid; dhow boats; Intercontinental

SEPTEMBER 2017

businesstraveller.nl

Ontdek Doha I 63

I

nternationale reizigers aantrekken is één van de voornemens van Qatar, gastheer van de FIFA World Cup in 2022, en een reeks van recente investeringen – zoals het nieuwe winkelcentrum van Qatar – hebben het aanbod enorm verbreed voor zakenreizigers die wat tijd over hebben om de bestemming te ontdekken. Doha’s indrukwekkende vijfsterren hotels zijn een attractie op zich en maken deel uit van een bruisend diner- en uitgaansleven. Hier volgen tien activiteiten die zakenreizigers in Doha en omgeving zeker moeten doen.

bootcruises. Deze vertrekken vanuit Corniche. Geniet van de schitterende Doha skyline. Erg indrukwekkend wanneer je door de baai vaart. Een andere optie is de gondelboot vanuit Katar Village. Organisatie’s bieden een BBQ cruise gepaard met een Qatar International Adventure aan (deze duurt 4 uur, en de prijs is QR 230/40 euro)

met een aantal activiteiten zoals zandboarding, quad rijden en maanlicht barbecue’s. Organisatie Falcon Tours bied dit aan, een halve dag safari vanaf QR39(93 euro) per persoon, gebaseerd op een trip voor twee personen (falcontoursqatar.com)

6 BEZOEK EEN MUSEUM

Gesitueerd in Al Samriya, 42km ten 4 SPEEL EEN RONDE westen van Doha, in de Sheikh Faisal Bin Qassmin Al Thani Museum, bevindt De Doha Golf club, de enige 18-hole zich een fascinerende vertoning van kampioenschapscourse in het land, is in archeologische vondsten. Gebaseerd op januari de host van de Qatar Masters. de collectie van Sheik Faisal. Gecentreerd op het vier sleutel 1 NAAR HET gebied van Islamitische kunst, lokale erfgoed, STRAND voertuigen en Kom helemaal bij na een munteenheden. Met zakelijke trip en geniet als hoogtepunt Sheik’s van die 365-dagen zon autocollectie en zijn per jaar, ver weg van de impressieve Qatari-fort. restricties van de lokale Open van maandag tot publieke stranden. Hotels donderdag van 9.00 tot bieden een dagpas voor 16.30 uur. Op vrijdag niet-gasten, inclusief van 14.00 tot 19.00 uur.

Intercontinental Doha, Zaterdag van 10.00 tot waar tickets doordeweeks Van kamelenraces en woestijnsafari’s tot top 18.00 uur en op zondag QR 200 (47 euro) kosten klasse restaurants en spa’s; er is veel om van van 9.00 tot 16.00 voor volwassenen. Dit is te genieten in Qatar, zegt Karl Cushing. uur. Toegangskosten een fantastische plek voor bedragen QR 15(3 euro) een resort-belevenis in het (fbqmuseum.org) zwembad of aan het strand, en eenmaal ontspannen kunt u één van Deze golfclub beschikt over een driving 7 JUICH VOOR DE de aangeboden watersporten proberen. range, putting green, en een on-site Grand Hyatt Doha biedt ook een Qatar Golf Academy. Het in Arabische KAMELEN dagpas, met een prachtig strand en vijf stijl ingerichte clubhuis is zeer zeker Bevindt u zich in Qatar in de zwembaden. Opties buiten de stad zijn de moeite waard om te bezoeken. De wintermaanden, dan mag je de hoge Sealine Beach Club, ongeveer op een kosten; QR300/71 euro om 18 holes snelheid kamelenrace niet missen. Deze uur rijden van Doha de beste plek voor te spelen. Of QR 200/47 euro voor 9 word gehouden in Al Shahaniya, 60km activiteiten. holes. Je kan dit online boeken, inclusief ten westen van Doha. Organisatoren uitrusting (dohagolfclub.com) zoals Qatar International Adventures 2 RELAX IN EEN SPA bieden deze excursies geregeld aan 5 GA LANDINWAARTS gepaard met een behind-the-scenes Veel van Doha’s high-end hotels staan tour. Een ronde over het parcour, en een garant voor ongekende spa faciliteiten, De ‘Inland Sea’, wel bekend als Khor bezoek aan het Sheikh Faisal museum zoals het Banana Island Resort Doha by Al Adaid, is een UNESCO geregistreerd en uitsluitend de Racing and Equestrian Anantara and Kempinski Marsa Malaz. gebied. Een van de meest populaire Club. Hier stellen alle Qatari royals hun Een persoonlijke favoriet is de Six Senses bestemmingen buiten Doha voor kameel op. spa in Ritz-Carlton’s Sharq Village, het toeristen en locals. Hier komt de zee design creëert een hele relaxte atmosfeer. tot diep in het hart van de woestijn.

8 ONTDEK HET De Arabische behandelingen worden De 86km tocht vanuit Doha is een afgewisseld door de Thaise en Zweedse. spektakel an sich, met een tocht door de LANDSCHAP woestijn in een vier-wiel aangedreven Verder in het westen van Al Shahaniya 3 CRUISE DOOR DE BAAI voertuig. De zee kan makkelijk bevindt zich Zikrit. Een gebied van bezocht worden door middel van een ruwe, onvruchtbare schoonheid en Laat het vaste land achter je en ga het georganiseerde woestijn safari, gepaard windsnijdende kalksteenformaties. water op met een van de vele Dhow-

vrijeintijd

businesstraveller.nl

▼

DOHA

SEPTEMBER 2017

64 I Ontdek Doha

Andere attracties in de regio – welke bekend staan om de archeologische plekken, waaronder sommige van het Neolithische tijdperk – wanneer je daar bent bekijk dan ook de Oost-West/ West-Oost sculpturen van Richard Serra in het natuurreservaat. De organisatie die dit aanbiedt, is Discover Qatar (Discoverqatar.qatarairways.com).

9 KAJAK IN DE MANGROVES Voor een minder dorre natuurlijke wildernis, waait u uit in de Al Thakira Mangroves, 57km van Doha, ten hoogte van het noorden van de stad Al Khor.

De waterige groene wildernis is een thuishaven van gevogelte, inclusief flamingos. Dit kunt u ontdekken in een kajak. Organisaties bieden deze tour aan gepaard met Aqua Sport, met twee opties vanuit de haven in Al Thakira – een mangrove ontdekkingstour en een mangrove en flamingo strand tour – kosten hiervoor zijn QR 200/47 euro (aquasportsqatar.com). Vertrek je vanuit Doha, overweeg dan om eens stil te staan bij het Al Zubarah Fort. Deze UNESCO Werelderfgoedlijst locatie is omringd door een archeologisch park van 60 hectare groot, en biedt een interessante kijk in het verleden van het land.

10 10 WEES EEN SPORTER

▼

Doha’s state-of-the-art sportfaciliteiten biedt bezoekers de optie om zelf te sporten of om grote evenementen te bekijken. Toppicks zijn de Qatar Racing en Equestrian Club, Khalifa International Tennis and Squash Complex en het uitgestrekte Aspire Zone. Racefanaten moeten naar het noorden van Doha, Losail. The Losail International Circuit host motorsport evenementen; superbikes en motorcross zijn de voornaamste. Tijdens de trainingsdagen mogen bezoekers zelf achter het wiel kruipen om de intensiteit te beleven.

SEPTEMBER 2017

Van boven: Al Thakira mangroves; Aspire Zone; camel racing; Sheikh Faisal Museum

businesstraveller.nl

Ontdek Doha I 65

ETEN EN DRINKEN BRUNCH Vrijdagbrunches zijn in Doha een gewoonte – populaire locaties zijn W Doha, en Opal bij St Regis, een van de drie Gordon Ramsay restaurants (tel +974 446 0000; opalbygordanramsaydoha.com). St Regi’s aanbod in restaurants is groot.

LOKAAL DINEREN Een van de beste plekken voor een lokale maaltijd is Souq Waqif, verder zijn de beste opties Shay Al Shoomos, Al Matbakh Rooftop Grill en Al Mourjan. Probeer ook zeker Al Mourjan de Corniche, waar het uitzicht op de baai bijna net zo spectaculair is als de Libanese gerechten.

IDAM De gevierde Franse chef-kok Alain Ducasse’s 60-cover restaurant, Idam, heeft een benijdenswaardige plek bovenop het Museum van Islamitisch Art, en heeft een interieur ontworpen door Philippe Starck.

Het weelderige menu van mediterrane gerechten is in de sfeer van het MiddenOosten. Gesloten op maandag en dinsdag (tel +474 4422 4488).

NOBU Van de stijlvolle interieurs naar het handelsmerk van de Japanse keuken, Nobu op de vier seizoenen Doha maakt indruk op vele niveaus. Het is een zeer populaire plek voor cocktails, althans tijdens happy hour. Dat vindt plaatst tussen 18.00 en 20.00 uur. Behalve op zaterdag en ladies night op maandag (tel +974 4494 888; fourseasons.com/doha).

CITY CENTRE ROTANA

PIERRE MONETTA

Er zijn verschillende opties in het vijfsterrenhotel Teatro, veel gefuseerde keukens. Van Chinees, Indiaans, Italiaans, Japans en Thais. Must voor de Libanese keuken. En de bar van Cheersgeïnspireerde Boston’s bar (tel +974 4445 8888; rotana.com). n

Boven: Opal by Gordon Ramsay Midden: Idam Onder: Nobu at the Four Seasons businesstraveller.nl

SEPTEMBER 2017

66 I Buy and fly

Nu in de aanbieding tax free op airports wereldwijd

1

2

4

3

5

6

7

8

9

10

Bose QC35 draadloos Bluetooth headphones, met ruisonderdrukking, €322, bose.nl 2 Montblanc Writer’s Edition Antoine de St Exupéry vulpen, €685, montblanc.com 3 The Balvenie 14 jaar gerijpt op eikenhouten vaten, €78, seebuyflyhappyhour.nl 4 Tumi TLX rolkoffer in marineblauw, €413, nl.tumi.com 5 Garmin Fenix 5 smartwatch, €533, buy.garmin.com/nl-NL 6 Tiffany City Hardwear Ball Bypass armband in 18k rose goud, tiffany.com 7 Maui Jim Honomanu zonnebril in glans zwart, €255, mauijim.com 8 Paul Smith bruin suede instapper, €244, debijenkorf.nl/paul-smith 9 Thomas Pink Super Slim Wilde shirt, €106, thomaspink.com 10 Mon Guerlain eau de parfum, €85, seebuyflyhappyhour.nl.

1

SEPTEMBER 2017

businesstraveller.nl

DICHTERBIJ. OP TIJD 25 minuten naar Westminster

22 minuten naar Bank

14 minuten naar Canary Wharf

Na aankomst in 15 minuten van vliegtuig naar taxi of trein Bij vertrek in 20 minuten van entree luchthaven naar departure lounge

TOT 17 DAGELIJKSE VLUCHTEN VAN AMSTERDAM EN 5 VANUIT ROTTERDAM NAAR LONDON CITY AIRPORT met

Snel, punctueel en echt in Londen. londoncityairport.com

The Art of Taste

by Agus Hermawan

U kunt genieten van zijn Signature Dishes in Business Class van Amsterdam naar Jakarta.

Neem contact op via 020-5502600 of ga naar uw reisagent.

garuda-indonesia.com

EXTRA 3000Miles for

Mede mogelijk gemaakt door: