6 minute read
Ogrody zimowe
Przepis na ogród zimowy
Tekst: Marcin Gomółka Ogrody zimowe to przeszklone pomieszczenia służące jako miejsce całorocznej uprawy roślin. Dawniej były budowane wyłącznie przy dworkach majętnych szlachciców, którzy chętnie organizowali w nich spotkania towarzyskie. Obecnie przydomowe oranżerie to coraz bardziej popularny sposób na powiększenie powierzchni użytkowej domu i uczynienie go bardziej atrakcyjnym.
Ogród zimowy, zwany także oranżerią, to przeszklone pomieszczenie przylegające do budynku, służące przede wszystkim do uprawy roślin lubiących wysokie temperatury przez cały rok. Ogród zimowy może powstać od podstaw, jako niezależna konstrukcja, ale także jako przebudowa istniejącego już przy domu tarasu.
Oranżeria to inwestycja, którą trzeba poważnie przemyśleć. Chodzi nie tylko o względy finansowe, ale przede wszystkim praktyczne. Jeśli brakuje nam sił i czasu na dbanie o dodatkową roślinność, powinniśmy raczej pomyśleć o czymś nieco innym. Typowy ogród zimowy bez zieleni nie będzie kompletny – stanie się tylko nieciekawą i niezbyt użyteczną szklaną przybudówką. Utrzymanie oranżerii to raczej zadanie dla pasjonatów, ale są sposoby, by nieco ograniczyć ilość potrzebnej pracy. Wystarczy wybrać odpowiednie gatunki roślin, które nie wymagają intensywnej pielęgnacji, a zapewniają przyjemny efekt wizualny. Jeśli chodzi o dodatkowe zastosowanie ogrodów zimowych, opcji jest naprawdę wiele: od dodatkowego salonu gościnnego z jadalnią – aż po niezwykle przytulny gabinet. Wszystko zależy od naszych potrzeb i metrażu oranżerii. Przebywanie w takim miejscu jest szczególnie przyjemne zimą, kiedy przyroda na zewnątrz zapadła już w sen, a nasz zimowy ogród wciąż przypomina tropikalną dżunglę. Jeśli zależy nam bardziej na dodatkowym pomieszczeniu niż na egzotycznych roślinach, warto rozważyć usytuowanie ogrodu od mniej nasłonecznionej strony domu, np. wschodniej. Warto też wspomnieć o tym, że dobrze wykonany ogród zimowy pomaga ustabilizować wilgotność i temperaturę wewnątrz domu. Dzieje się tak m.in. dzięki specyficznemu mikroklimatowi panującemu wewnątrz. Dodatkowe pomieszczenie staje się buforem cieplnym pomiędzy ścianą domu a warunkami pogodowymi.
DOSTĘPNE MATERIAŁY Liczba dostępnych na rynku technologii budowy oranżerii jest zaskakująco duża, dzięki czemu taka inwestycja wcale nie musi być bardzo kosztowna. Jeśli jednak zależy nam na wysokiej trwałości i komforcie użytkowania, warto zwrócić uwagę na nieco droższe materiały. Z pewnością uda się znaleźć rozsądny kompromis, dostosowany do naszych potrzeb.
Do materiałów z niższej półki cenowej należą przede wszystkim profile z tworzyw sztucznych, które niestety są podatne na odkształcenia – zwykle nie sprawdzają się zbyt dobrze w konstrukcjach mocno nasłonecznionych oranżerii, ale zupełnie wystarczą do chłodniejszych ogrodów skierowanych na północ. Alternatywą są profile PCV wzmacniane stalą. Oczywistym wyborem wydaje się drewno – jego właściwości izolacyjne, wytrzymałość i naturalny wygląd są niestety okupione dosyć wysoką masą konstrukcji oraz koniecznością częstej konserwacji drewna. Najdroższy, ale najbardziej niezawodny materiał to profile aluminiowe – są odporne na korozję, lekkie i wytrzymałe, wymagają jednak dodatkowej izolacji termicznej, ponieważ aluminium jest doskonałym przewodnikiem ciepła.
Jeśli chodzi o przeszklenia oranżerii, mamy wybór pomiędzy tworzywem sztucznym a szkłem w niezliczonych wariantach. Dostępne są m.in. materiały barwione oraz oklejane folią. Najlepszym wyborem wydaje się szkło samoczyszczące na ścianach oraz bezpieczne, okryte folią szyby z hartowanego szkła na dachu. Jeśli zależy nam na dobrej izolacji cieplnej, warto zapłacić więcej za okna o kilku szybach.
CZY OGRZEWAĆ OGRÓD ZIMOWY? Odpowiedź na to pytanie zależy od kilku kwestii. Przede wszystkim od położenia ogrodu względem słońca. Przeszklona i dobrze izolowana oranżeria przy południowej stronie domu z reguły nie wymaga dodatkowego ogrzewania, a w sprzyjających warunkach może dogrzewać przyległe pomieszczenia. Z kolei jeśli ogród zimowy zostanie usytuowany od strony północnej lub będzie zacieniony np. przez pobliskie drzewa, dodatkowe ogrzewanie może się okazać naprawdę przydatne – zarówno dla znajdujących się wewnątrz roślin, jak i przebywających w oranżerii domowników. Jeśli zamierzamy przebywać w oranżerii zimą lub uprawiać wymagające gatunki roślin, warto wyposażyć ją w system ogrzewania. Musi być on jednak możliwie ekonomiczny, ponieważ straty ciepła przez szyby są dosyć wysokie. Z drugiej strony ogrzewana oranżeria ułatwi ocieplenie przylegającego do niej pomieszczenia domu, więc koszty ogrzewania mogą się w pewnej mierze balansować.
Dobrym wyborem są źródła ciepła montowane wzdłuż okien – niskie grzejniki stojące lub ukryte w podłodze. Ich połączenie z domowym systemem centralnego ogrzewania może być nieco problematyczne, ale jak najbardziej wykonalne – o ile pozwoli na to wydajność pieca. Najprostsze w instalacji i najmniej inwazyjne jest ogrzewanie elektryczne. Wszelkiego rodzaju folie grzewcze lub nawet przenośne grzejniki zdecydowanie umilą przebywanie w chłodnym pomieszczeniu, a w razie ekstremalnych mrozów ochronią najdelikatniejsze rośliny.
Warto przyjrzeć się także promiennikom podczerwieni – ich wysoka wydajność zapewnia ciepło przy niewielkim zużyciu energii elektrycznej. Co ważne, ogrzewanie podczerwienią działa w podobny sposób jak promienie słoneczne, co znakomicie wpływa na kondycję roślin i daje natychmiastowe uczucie ciepła przebywającym w pobliżu osobom. Podczerwień nie ogrzewa powietrza w pomieszczeniu, lecz bezpośrednio wszystkie obiekty w zasięgu promienników, gwarantując natychmiastowy efekt przyjemnego ciepła. Ogrzewanie podczerwienią zapobiega również parowaniu okien.
CO ZROBIĆ PODCZAS UPAŁÓW? O ile zimą oranżerie są zwykle przyjemnie ciepłe, o tyle latem mogą się zamienić w typową szklarnię. Można temu zapobiec przez zasadzenie odpowiednio gęstej roślinności – zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz ogrodu zimowego. Drzewa liściaste na zewnątrz będą dawały cień latem, ale nie ograniczą dostępu słońca zimą.
To oczywiście nie jest jedyna broń do walki z upałami. Każda oranżeria powinna mieć okna, choćby małe, co zapewni roślinom dostęp świeżego powietrza. Jeśli sobie tego zażyczymy, możemy też wstawić duże drzwi, a nawet zamontować rozsuwane ściany, które pomogą ją porządnie przewietrzyć i zapobiec przegrzewaniu się przyległych pomieszczeń domu. Doskonałym narzędziem do walki z upałem są także markizy i rolety instalowane na dachu, które po rozłożeniu zmniejszą nasłonecznienie. Co ważne, tego typu osłony przed światłem warto montować na zewnątrz oranżerii, aby były bardziej skuteczne.
JAKIE ROŚLINY WYBRAĆ? Dawniej ogrody zimowe powstawały głównie z myślą o roślinach egzotycznych, lubiących tropikalny klimat – stąd wzięła się nazwa „oranżeria”, oznaczająca tyle samo, co pomarańczarnia. Przy odpowiednim dostosowaniu ogrodu zimowego do swoich potrzeb, możemy w nim uprawiać niemal dowolne rośliny. Najważniejszymi czynnikami są temperatura i nasłonecznienie, do których trzeba będzie dostosować florę ogrodu. Oranżeria może być także zimową przechowalnią dla roślin doniczkowych, które nie poradziłyby sobie z polską zimą na zewnątrz. Dzięki oranżerii będą miały odpowiednie warunki do życia i nie zajmą miejsca w domu.
Największe znaczenie dla roślin po raz kolejny ma siła nasłonecznienia oraz to, czy ogród jest ogrzewany. Dla ogrodu od strony południowej najlepszym wyborem będą np. lubiące ciepło figowce, kordyliny, szeflery i oleandry. Oranżeria na wschodzie lub zachodzie stworzy odpowiednie warunki roślinom, które dobrze się czują w klimacie umiarkowanym. Należą do niech: paprocie, filodendrony, bluszcze czy anturia. Nieogrzewana oranżeria na północy to doskonałe miejsce dla wszelkiego rodzaju kaktusów, drzewek cytrusowych, hibiskusów, gardenii oraz wszystkich tropikalnych roślin, które zimą przechodzą w stan uśpienia.
ZDJĘCIA: SHUTTERSTOCK
FOTO: SCHÜCO
KWESTIE FORMALNE
Budowa ogrodu zimowego jest objęta podobnymi zasadami jak budowa wiaty lub altany ogrodowej. Jeśli powierzchnia nowej konstrukcji ma być mniejsza niż 25 m2, a jej wysokość nie przekroczy 5 m (lub 4 m z dachem płaskim), nie mamy obowiązku zgłaszać jej budowy w starostwie powiatowym. Takie zgłoszenie będzie konieczne przy budowie konstrukcji o powierzchni pomiędzy 25 a 35 m2. Pozwolenie na budowę od starostwa powiatowego będzie potrzebne tylko w przypadku oranżerii o powierzchni przekraczającej 35 m2 .
OGRÓD ZIMOWY NA BALKONIE Osoby posiadające mieszkania w blokach również mogą korzystać z dobrodziejstw zimowych ogrodów. Jeśli dysponujemy dostatecznie przestronnym balkonem, możemy zaadaptować go na ogród zimowy. Przeszklone ściany sprawią, że balkon stanie się dodatkowym ciepłym pomieszczeniem, którego można używać przez cały rok. Instalacja nowej ściany ze szkła lub tworzywa sztucznego jest nieporównywalnie tańsza od budowy prawdziwej oranżerii, jednak może wymagać pozwolenia zarządcy budynku (dewelopera, wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej). Warto oczywiście zdecydować się na konstrukcję, która jest przynajmniej częściowo rozsuwana lub łatwa do zdemontowania, aby nie ograniczać sobie dostępu do świeżego powietrza. ■
