38
TRANSITION
HORMOO GEZONDHEID
Vrouwen zijn geen kleine mannen. Toch volgen vrouwen vaak voedings- en trainingsplannen die gericht zijn op mannelijke atleten en benutten ze daardoor hun potentie niet volledig. Het kan ook anders, betogen Stacy Sims en Yvonne van Vlerken. Tekst Marcia Jansen Illustraties Karida Illustratie
W
ielrenster Leontien van Moorsel was haar tijd ver vooruit toen ze in oktober 2003 haar menstruatiecyclus de dag van haar werelduurrecordpoging liet bepalen. “Ik ben ongesteld, dus dat is super”, vertelde ze voor de succesvolle poging tegen een Volkskrant-verslaggever. “In de week voordat ik menstrueer heb ik altijd vermoeide benen, maar als het dan eenmaal zo ver is dan heb ik het idee dat mijn pijngrens veel hoger is.” De Brabantse wielrenster voelde haar lichaam goed aan, al was er in die tijd verder nog maar weinig bekend over de invloed van de menstruatiecyclus en hormonen op sportprestaties. Vrouwen trainden lange tijd volgens dezelfde principes als mannen, maar daar komt nu langzamerhand verandering in dankzij de Nieuw-Zeelandse oud-triatlete, inspanningsfysioloog en voedingsdeskundige Stacy Sims en haar book Roar - How to match your food and fitness to your female fysiology for optimum performance, great health and a strong, lean body for life.
Promotieonderzoek
Sims begon haar onderzoek naar de vrouwelijke fysiologie toen ze na haar finish in de Ironman Hawaii in de medische tent belandde. “Op de fiets kreeg ik last van hoofdpijn en mijn handen zwollen op en ik wist dat dat voortekenen waren van hyponatriëmie, een tekort aan natrium in het bloed”, vertelt Sims in het voorwoord van Roar. “Na de wedstrijd vroeg ik me af of mijn teamgenotes daar ook last van hadden gehad.
“Ik heb een supermooie carrière gehad, maar achteraf blijkt wel dat mijn lichaam een hoge prijs heeft betaald. Dit wil ik dan ook koste wat kost bij mijn atleten voorkomen” Het bleek dat de vrouwen die in de hoge-hormoonfase van hun menstruatiecyclus - de dagen voor je ongesteld wordt - zaten dezelfde problemen hadden ervaren als ik, terwijl degenen die in de lage-hormoonfase zaten, een geweldige race hadden gehad. En dit terwijl we allemaal dezelfde hitteacclimatisering- en voedingsprotocollen hadden gevolgd.” Het deed haar besluiten om haar promotieonderwerp te veranderen van hoogte naar hitte om zo uit te vinden waarom vrouwen in de hoge-hormoonfase zoveel meer moeite hebben met hoge temperaturen dan vrouwen in de lage hormoonfase. Aan de prestigieuze Stanford University in Amerika onderzocht ze hoe hormonen invloed hebben op warmteregulering, de opname van macronutriënten, hydratatie, prestatie en herstel. Haar mantra
werd: vrouwen zijn geen kleine mannen. Het vrouwenlichaam functioneert nu eenmaal anders dan dat van een man en heeft dus ook andere behoeften op het gebied van voeding en training. Veel verschillen tussen mannen en vrouwen kunnen worden teruggeleid naar hormonen. Hormonen zijn signaalstoffen die via de bloedbaan aan organen worden afgegeven. Hormonen ‘vertellen’ je lichaam wanneer je moet eten, slapen en groeien. Ze geven je eetlust en zin in seks. Ze helpen je om kinderen te krijgen, ze maken je blij en verdrietig. Bij mannen zijn deze hormonen vrij stabiel, voor vrouwen is dat een ander verhaal. Tijdens de menstruatiecyclus veranderen de hormoonwaarden in je bloed en dat heeft niet alleen effect op je vruchtbaarheid en gemoedstoestand, het kan ook je training en prestaties beïnvloeden.
Invloed van de cyclus
Voor wie niet goed heeft opgelet heeft tijdens de biologieles, of voor wie dat al heel lang geleden is, even een opfrisser. De gemiddelde menstruatiecyclus duurt ongeveer 28 dagen (maar kan variëren van 21 tot 35 dagen) en wordt verdeeld in grofweg twee 14-dagen lange fases. Dag 1 tot en met 14 wordt de folliculaire fase genoemd en dag 15 tot en met 28 de luteale fase. De ovulatie, het rijpen van de eicel, gebeurt in het midden. Rond dag 5 of 6 van de menstruatiecyclus maken de eierstokken geleidelijk meer oestrogeen aan waardoor rond dag 12 de eisprong plaats vindt. Tijdens de luteale fase stijgen de progesteronwaarden
