Onze directeur voor één dag: Linde! ‘Kijk eens wat ik al kan!’ Nieuw: Groeimeter
Wat zoek jij in een leerlingvolgsysteem?
Om het makkelijker te maken: een handige checklist
primair en speciaal onderwijs
september 2019 cito.nl/trots
Jij kiest! Productaanbod 2019-2020
Even geen Cito… Joehoe, het was vakantie! Even geen school, geen haasten, geen drukte, geen leerlingen en … even geen Cito ;) Op de diverse social media werden verschillende leuke, grappige en originele foto’s gedeeld rondom dit thema.
Juf Maike stelt haar verwachtingen ietsje bij (jufmaike.nl)
Juf Josta voelt zich ‘blessed on the beach’ Juf Meriël mag vakantie vieren, maar moet nog even ‘afkicken’ in haar lege lokaal (@jufmeriel)
Juf Gery proost met haar klas op de vakantie
Juf Marijke en meester Christiaan (@benjegeflipt) laden zich even op…
Sjoerd Bonnema van scholenkoepel Comprix kan Cito toch niet helemaal loslaten op Cefalu, Sicilië Meester Mark deelt nog een van zijn favoriete plaatjes van het afgelopen schooljaar
Meester Thomas staat nog even stil bij het fijne schooljaar met zijn groep 3
Volg jij ons via de social kanalen? We zijn te vinden op Facebook (@Cito), Twitter (@Cito), LinkedIn (@Cito) en Instagram (@cito_insta). En wat heel handig kan zijn als je een vraag hebt: via Facebook en Twitter – al dan niet via een privébericht – leg je ook heel makkelijk en snel contact met onze fijne collega’s van webcare!
po
De laatste weken voor de vakantie zijn altijd drukke weken. Dat zal bij jou op school niet anders zijn geweest. Ineens moet er nog zoveel en blijkt die laatste schooldag wel heel snel dichtbij te komen. Hoe lekker is het dan ook om daarna een paar weekjes echt ‘af te koppelen’. En je weer op te maken voor een nieuw schooljaar.
Zo’n vakantieperiode is altijd een mooi moment van reflectie. Bij mij kwam veel samen rondom het thema ‘perspectief’. Daarmee bedoel ik dat iedereen vanuit zijn eigen perspectief naar dingen kijkt. Niets nieuws natuurlijk, maar daar iets langer over nadenken was voor mij best verfrissend. Zo was Linde, een meisje uit groep 8 een dagje bij Cito om mijn baan over te nemen. In deze uitgave lees je er meer over. Zij bracht háár perspectief heel dapper en duidelijk ons kantoor binnen. Het perspectief van een kind. Wat was het mooi om met haar te praten over hoe zij dingen ziet en ervaart, en wat wij daarvan kunnen leren. Met haar onbevangenheid, creativiteit en speelsheid gaf ze een nieuwe opening om na te denken over hoe wij de beleving van een kind meenemen in onze producten en diensten. Wordt vervolgd! Ook thuis heb ik ervaren dat een kinderperspectief soms zó anders kan zijn dan dat van een volwassene. Bij mijn jongste dochter verliep haar eerste jaar in de brugklas niet helemaal zoals gepland. De overgang van primair naar voortgezet onderwijs was voor haar best groot. Ineens is alles nieuw. En wordt er best veel gevraagd als het gaat om plannen, structuur en zelfstandigheid. Ondanks dat het resultaat voor haar tegenviel, gaf het ons ook mooie gesprekken. Ik vanuit mijn perspectief: het belang van verantwoordelijkheid nemen, van plannen en structuur en het belang van een goede studie voor de rest van je leven. En dan zij: een heel gezellige klas ervaren, die proefwerkweek is pas over twee weken (met andere woorden, zeur niet mama!) en ik kan het allemaal wel zelf. Beide waar? Jazeker Bij Cito is co-creatie een belangrijk thema. Ik vertelde al eerder dat wij onze producten steeds meer in nauwe samenwerking met het veld maken. Ook dat zorgt ervoor dat nieuwe, andere perspectieven veel meer gevoeld worden. Het perspectief van een leerkracht is uiteraard anders dan dat van een toetsdeskundige. Wat is het mooi – en leerzaam! – om alle perspectieven mee te nemen. En te beseffen dat een ander dingen ziet die jij niet ziet. Dus moet je openstaan voor de ander. Vragen stellen, niet invullen. Luisteren, niet altijd praten. Nieuwsgierig zijn, en niet denken dat jij weet hoe een ander iets ziet of ervaart. In de auto naar Spanje heb ik deze zomer met mijn dochters in ieder geval weer een oud spelletje gespeeld: ik zie, ik zie…. Een fijn nieuw schooljaar gewenst!
Marleen Oosterink Businessmanager primair en speciaal onderwijs
1
Denkend aan Holland Zie ik alle mensen fietsen Door weer en wind en drukke steden Denkend aan Syrië zie ik drukke straten Al fietsend worden de drukke straten vermeden Kijkend naar Holland zie ik uitgestrekte polders Met koeien die daarin staan die ons hun melk geven Kijkend naar Syrië zie ik uitgestrekte zandvlaktes Afwisselend door bergzaam gebied waar viervoeters leven Luisterend naar Holland hoor ik vele mensen zeuren over alles wat er niet toe doet Luisterend naar Syrië hoor je mensen samen Muziek kleurt de straten En geeft goede moed Sedra Kashout (17 jaar) Samen met haar taaldocente schreef ze dit gedicht, geïnspireerd door het beroemde gedicht van Hendrik Marsman. Ze droeg het voor tijdens de jubileumviering van Cito. Sedra is actief voor mawtenifoundation.nl
2
inhoud in dit nummer
4
6-12
Jij kiest! Alles over het productaanbod 2019-2020
Nieuwe instrumenten! Lees alles over Kleuter in beeld en Groeimeter
10
‘Gewoon waar mogelijk, speciaal waar nodig’ Toetsdeskundige Linda Horsels geeft uitleg over afnamecondities
13
6
Wat zoek jij in een leerlingvolgsysteem? Handige checklist
14 16 Column ib’er Floris Hartgers Een toets zegt niets meer, dan de lezer eruit haalt
Waar is schoolleider Evelien trots op?
‘Ik kan niet alles, maar doe wel mijn best en werk heel hard’ Verslag van onze directeur voor één dag: Linde!
trots is een magazine van Cito BV Fotografie: Gijs Versteeg Contact
3
trots@cito.nl
026 - 352 11 11
Toetsdeskundige Linda geeft uitleg over afnamecondities. ‘Gewoon waar
mogelijk, speciaal waar nodig’ Tim kijkt uit het raam. En weer in zijn toetsboekje. Hij zucht, pakt zijn afdekblad erbij en begint. Halverwege het verhaal stopt hij. Bladert door het boekje. Zijn oog valt op een andere, kortere tekst. Daar gaat hij verder. Al snel stokt het en gaat hij door naar de opgaven bij de tekst. Hij zucht weer. En kijkt uit het raam. Herkenbaar? Deze leerling heeft moeite met de toets Begrijpend lezen. Je wilt hem graag helpen, maar is het toetsresultaat dan nog wel betrouwbaar?
“Mag ik de toetsen Begrijpend lezen voorlezen?”
Dit is denk ik de meestgestelde vraag als ik een training of presentatie geef over de LVS 3.0-toetsen. Leerkrachten zien een leerling soms zo worstelen, dat ze de afname condities graag zouden aanpassen. Heel begrijpelijk! Net zo begrijpelijk is de vraag “Mag ik leerlingen extra tijd geven als ze dit nodig hebben?” Of je een aanpassing doet aan de afnamecondities is aan jou als leerkracht. Misschien zegt het schoolbeleid er iets over, of overleg je met de intern begeleider. Vraag je af wat je doel is met de toets. Met de LVS-toetsen kun je de prestaties van een leerling vergelijken met die van zijn leeftijdsgenoten. Maar misschien nog wel belangrijker is dat de LVS-toetsen bedoeld zijn om leerlingen te volgen: de toetsresultaten geven je inzicht in de groei van je groep en elke leerling. Alleen wanneer de aanpassingen te ver gaan, gaat het vergelijken en volgen van prestaties scheef.
je namelijk iets dat het midden houdt tussen begrijpend lezen en begrijpend luisteren. De score van de leerling is dan niet (goed) meer te vergelijken met de normgroep. Immers de toets is ook niet voorgelezen aan de leerlingen van de normgroep waarmee je vergelijkt (I-V).
Wat heeft jouw leerling nodig?
Ons advies: toets ‘gewoon’ waar mogelijk, en ‘speciaal’ waar nodig. Jij weet het best wat jouw leerling nodig heeft. Pak de handleiding erbij om te checken of een aanpassing die je in gedachte had een toets omstandigheid of het toetsconcept verandert. Zo weet je of je de normgegevens kunt gebruiken voor de interpretatie van de resultaten. Tot slot: registreer de aanpassingen die je maakt voor jezelf en je collega’s. Zodat binnen je school of bij overdracht aan derden duidelijk is hoe de resultaten tot stand zijn gekomen.
Aanpassingen in toetsomstandigheden of het toetsconcept
Sommige aanpassingen hebben invloed op de toetsomstandigheden, anderen op het toetsconcept. Als je de toetsomstandigheden aanpast, bijvoorbeeld door een leerling meer tijd te geven bij een toets Begrijpend lezen, meet de toets nog steeds hetzelfde. In dit geval het concept ‘begrijpend lezen’. De score van een leerling kun je dan vergelijken met de scores van zijn klasgenoten én een normgroep. Dankzij de aanpassing kan een leerling soms wel beter laten zien wat hij kan.
4
Als je een aanpassing doet die het toetsconcept verandert, meet de toets iets anders dan wat bedoeld was te meten. Als je de teksten en vragen voorleest, toets
Wil je weten wat ons antwoord is op de aanpassingen die hier genoemd zijn? Doe de (gratis) check via cito.nl/trots
Jij kiest!
Alles over het (meest uitgebreide!) productaanbod voor 2019-2020 • Hoe blijf jij je kleuters volgen? • ‘Kijk eens wat ik al kan!’ • Méér dan de kernvaardigheden • Checklist: wat zoek jij in een leerlingvolgsysteem? • Tips bij digitaal toetsen 5
pagina 6 - 12
>
jij kiest! Hoe blijf jij je kleuters volgen? Maak kennis met Kleuter in beeld Vanaf 2021 ‘mogen’ scholen geen schoolse LVS-toetsen voor kleuters meer gebruiken. Om de voortgang van kinderen in groep 1 en 2 toch te kunnen (blijven) volgen, is een observatie-instrument een goed hulpmiddel. Probeer en ontdek het nieuwe instrument Kleuter in beeld, dat voldoet aan al jouw wensen!
Met Kleuter in beeld breng je - op basis van jouw observaties - op een structurele wijze in beeld hoe je kleuters ervoor staan en hoe ze zich ontwikkelen. Met behulp van deze informatie is het makkelijker om je onderwijsaanbod op hun behoeften af te stemmen.
Hoe werkt Kleuter in beeld?
Je start vanuit het (indirect) observeren van de kinderen in je groep. Op basis hiervan vul je de observatielijst
(leerkrachtroute) in. Twijfel je over een bepaald (sub-) domein, of heb je meer informatie nodig? Dan gebruik je de korte, speelse opdrachtjes en activiteiten uit de kind route en vul je op basis daarvan de observatielijst in.
Wat volg je?
Vanaf dit schooljaar kun je Kleuter in beeld - Taal al inzetten. In schooljaar 2020-2021 verschijnt Kleuter in beeld - Rekenen. Samen met de bestaande instrumenten Viseon voor kleuters (sociaal-emotionele ontwikkeling) en Motoriek kleuters volg je je kleuters in alle opzichten. Op termijn allemaal geïntegreerd in één handig dashboard!
Introductie-aanbod: probeer en ontdek! Direct aan de slag met Kleuter in beeld Taal? Voor maar € 149,- gebruik je het instrument onbeperkt digitaal, het hele schooljaar. Bestel je vóór 1 november, dan betaal je géén gebruikerskosten. Lees meer op cito.nl/kleuterinbeeld
‘Kijk eens wat ik al kan!’ Nieuw: Groeimeter
We zien op scholen steeds meer belangstelling voor het werken vanuit leerlijnen en leerdoelen. Vaak hangt dit samen met de ambitie om het eigenaarschap bij de leerling te versterken. Is leerdoelgericht werken bij jou op school ook onderwerp van gesprek? Je hebt met onze LVS-toetsen al een mooi middel in handen om de ontwikkeling van je leerlingen te volgen: per vakgebied scherp in beeld waar ze staan en of ze zich ontwikkelen zoals verwacht. Hoe mooi zou het zijn als je leerlingvolgsysteem ook op leerdoelniveau inzicht geeft in wat leerlingen wel en niet kunnen? En dat je dan samen met ze kunt bepalen aan welke leerdoelen je gaat werken? En vooral: dat je leerlingen zélf kunnen zien wat ze al kunnen én feedback krijgen op waar ze nog aan kunnen werken? Goed nieuws: dat kan met Groeimeter!
‘Mag ik nog een keer?’
6
Groeimeter geeft je grip op de leerdoelen. Een leerling beantwoordt online zeven speelse vragen, en je ziet direct of een leerdoel al beheerst wordt. In het online, formatieve platform zijn alle leerdoelen per groep opgenomen en maak je groei zichtbaar. Voor jou als leerkracht én voor de leerling zelf!
Je bepaalt zelf hoe je Groeimeter inzet: 1 Leerlingen op hun eigen leerlijn volgen? Dan zet je een set leerdoelen klaar als jij denkt dat ze er klaar voor zijn. Jij én de leerling(en) krijgen direct inzicht in welke leerdoelen al beheerst worden en waar extra aandacht nodig is. 2 Weten welke leerdoelen een leerling al beheerst in aanloop naar de LVS-toets? Dan zet je een set leerdoelen klaar op dat LVS-niveau om dat inzicht te krijgen. 3 Vallen de LVS-resultaten van een leerling op, bijvoorbeeld bij het domein getallen? Groeimeter geeft je meer verdieping door te laten zien welke leerdoelen binnen getallen hij wel of niet beheerst. Of je nou de methode volgt, eigen leerroutes samenstelt of verdieping zoekt bij de LVS-toetsen: met dit online, formatieve-platform maak je groei zichtbaar! Groeimeter is vanaf november beschikbaar voor rekenen/ wiskunde. Nieuwsgierig? Kijk op cito.nl/groeimeter, ook voor het speciale aanbod!
!
Méér dan de kernvaardigheden Dat je met onze LVS-toetsen de ontwikkelingen op het gebied van spelling, begrijpend lezen en rekenenwiskunde kunt volgen, weten de meeste leerkrachten wel. Maar wist jij ook dat Cito speciale instrumenten heeft waarmee je inzicht krijgt in de sociaal-emotionele ontwikkeling en motoriek van kinderen? En dat er een toets is waarmee je ontdekt hoe het staat met het automatiseren van de basisbewerkingen bij rekenen?
Wat kun je nog meer meten met Cito?
AVI en DMT - vernieuwd! Woordenschat 3.0 - vernieuwd! Groep 3 tot en met 8
✓✓ Toetst de breedte én de diepte van de woordenschat ✓✓ Helpt je om het niveau van de woordenschat van jouw leerlingen in kaart te brengen ✓✓ Maakt mogelijke achterstanden zichtbaar, waardoor je gericht extra ondersteuning kunt bieden
Groep 3 tot en met 8
✓✓ Toetsen hoe vlot en nauwkeurig een leerling een tekst (AVI) of afzonderlijke woorden (DMT) kan verklanken ✓✓ Geeft informatie over het technisch leesvaardigheidsniveau van je leerlingen ✓✓ Signaleert eventuele leesproblemen vroegtijdig
Viseon: sociaal-emotionele ontwikkeling Kleuters en groep 3 tot en met 8
✓✓ Geeft je inzicht in het sociaal-emotioneel fuctioneren van je leerlingen en je groep ✓✓ Signaleert eventuele problemen op sociaalemotioneel gebied in een vroeg stadium ✓✓ Voldoet als monitoringsinstrument sociale veiligheid
Rekenen-Basisbewerkingen Groep 3 tot en met 8
✓✓ Bevat uitsluitend kale opgaven rondom optellen, aftrekken, vermenigvuldigen (vanaf M5) en delen (vanaf E5) ✓✓ Is bedoeld om te weten of een leerling contextvrije rekenopgaven vlot en goed uit het hoofd kan oplossen ✓✓ Ook in te zetten als extra analyse-instrument wanneer resultaten Rekenen-Wiskunde tegenvallen
7
!
Op cito.nl/po vind je álle toetsen en meetinstrumenten en wat ze precies meten.
Motoriek kleuters Groep 1 en 2
✓✓ Geeft je inzicht in de grove en fijne motoriek van kleuters ✓✓ Signaleert welke kinderen achterblijven bij leeftijdsgenootjes ✓✓ Biedt suggesties om de motorische ontwikkeling te stimuleren
jij kiest! Jij kiest!
wรกt je wilt meten
digitaal en/of papier
Nieuw! Groeimeter, gericht op leerdoelen
Nieuw! Kleuter in beeld - Taal
Taal
Rekenen
RekenenWiskunde
Begrijpend lezen
Sociaalemotioneel Motoriek
Kleuters
Taalverzorging & Spelling
Referentiekader - verplicht
= het meest uitgebreide
Volledig vernieuwd!
•
E • GO
DG
EKEUR
D
KW
ITEIT VO AL
OP! OR
!
én op welk moment
Inclusief monitor sociale veiligheid! Woordenschat
Begrijpend luisteren
Sociaalemotioneel
Screening beginnende geletterdheid
Technisch lezen
AVI en DMT
RekenenBasisbewerkingen
Entreetoets
Engels
Kennis - aanvullend
leerlingvolgsysteem.
Screening dyslexie
Breed beeld
Studievaardigheden
jij kiest! Wat zoek jij in een leerlingvolgsysteem?
Deze handige checklist helpt je om de instrumenten met elkaar te vergelijken. In één overzicht zie je het verschil tussen de volgsystemen van de verschillende aanbieders, én tussen Cito LVS 3.0 en 4.0. Zo kun je kiezen voor een systeem dat het beste past bij waar jouw team behoefte aan heeft.
Checklist keuze LVS | Wat vind jij belangrijk? Boom LVS
IEP LVS
Cito 3.0
Cito 4.0
Afnamemogelijkheden • Afname op papier • Digitale afname • Multi-device*
*
• Adaptieve toetsen • Op elk gewenst moment af te nemen
*Af te nemen op meest gebruikte devices PO en dus ook op tablets.
*De LVS-toetsen zijn het hele jaar af te nemen en leveren
*
een betrouwbare vaardigheidsscore en (vanaf groep 6) score op referentieniveau. Wil je de bijbehorende normgroep weten (I t/m V of A t/m E), dan kun je de toetsen op het M- of E-moment afnemen. In de 4e generatie toetsen wordt ook dit op elk moment mogelijk.
*
Goedgekeurd Expertgroep PO Rapportageniveaus
*4e generatie is nog in ontwikkeling; volgt t.z.t.
• Op leerlingniveau • Op groepsniveau • Op schoolniveau • Bovenschools niveau
Inhoud rapportages • Functioneringsniveaus • Vaardigheidsscores • Referentieniveaus • DLE
Verdiepende diagnostiek
*De 3e generatie kent diverse extra analyse-mogelijkheden
*
(taalprofielen, aanvullend instrument RekenenBasisbewerkingen etc). In de 4e generatie komt een breed pakket aan verdiepend diagnostisch materiaal beschikbaar.
• Methodeonafhankelijk
Materiaal voor speciale leerlingen
*
*
*Toetsen voor speciale leerlingen zijn zoveel mogelijk geïntegreerd in de reguliere versies. De uitgaven zijn gescreend door het S(B)O. Waar integratie in reguliere versie niet mogelijk is, is voor speciale leerlingen apart materiaal beschikbaar.
Advies best passend VO
Keuzevrijheid aan te schaffen vaardigheden
Afnametijd per vaardigheid < 1 lesuur (indicatief)
10
*
*
*
*
* *
*Bij gebruik Entreetoets. In 4e generatie ook geïntegreerd in LVS. *Je kiest bij Cito per vaardigheid en per groep of je een vaardigheid wilt toetsen en of je dit afneemt. Geen verplichte pakketafname. *Afnametijd varieert per groep/referentieniveau bij IEP. Afnametijd 4e generatie Cito nog niet exact bekend, toetsomvang wordt gemiddeld 20% verkort.
!
Over Cito LVS 4.0: Het afgelopen jaar hebben wij samen met ruim 1.000 leerkrachten en ib’ers gekeken naar waar een volgende generatie LVS-toetsen aan moet voldoen. Met deze inzichten zijn we aan de slag gegaan. We kunnen je alvast vertellen dat de nieuwe generatie zeer vernieuwend is!
Checklist keuze LVS | Welke vaardigheden wil je volgen? Boom LVS
IEP LVS
Cito 3.0
Kleuters - Taal
Cito 4.0
*
Kleuters - Rekenen
*
Kleuters - Sociaal-emotioneel
*Vanaf schooljaar 2019-2020 via observatie-instrument Kleuter in beeld beschikbaar *Vanaf schooljaar 2020-2021 via observatie-instrument Kleuter in beeld beschikbaar
Kleuters - Motoriek Rekenen-Wiskunde Begrijpend lezen
Spelling (‘dictee’) Taalverzorging
Hoofdrekenen
* *
*Boom: v.a. groep 4;
*
*: IEP heeft één vaardigheid ‘lezen’; toetst dit via één gecombineerde toets lezen en taalverzorging *Boom: spelling alleen werkwoorden en niet-werkwoorden *IEP werkt met 1 (gecombineerde) toets lezen en
*
taalverzorging
Rekenen - Basisbewerkingen
Technisch lezen
Tempolezen / DMT/AVI Schrijfvaardigheid Woordenschat Begrijpend luisteren
Rekenen-Basisbewerkingen bevat alleen ‘kale’ sommen,
*
zonder context *IEP heeft één vaardigheid ‘lezen’, toetst dit via één
*
gecombineerde toets
* *
*IEP: schrijfvaardigheid alleen groep 8 *IEP: woordenschat alleen groep 7/8
Sociaal-emotionele ontwikkeling Sociale veiligheid
*
Leeraanpak
* *
Creatief vermogen
*Viseon voldoet aan de wettelijke monitoringsverplichting sociale veiligheid *Via product Zelfstandig leren en Werkstukken maken, voor groep 5 t/m 8
Studievaardigheden Engels Digitale geletterdheid
!
11
Wist je dat het Cito-LVS in de praktijk voor veel scholen ook de goedkoopste optie is? Bereken het zelf op cito.nl/vierdegeneratie
digitaal Tips bij digitaal toetsen
Geen nakijkwerk en rapportages direct beschikbaar. Klinkt goed? Behalve tijdwinst levert digitale afname ook andere voordelen op. Zo kun je leerlingen in hun eigen tempo laten werken en is het makkelijker om op maat te toetsen. Digitale toetsen zijn net zo nauwkeurig als papieren toetsen. Wanneer je met jouw groep of school wilt overstappen op digitaal toetsen, hebben we een aantal tips voor je. 1 Begin klein
Digitaal toetsen is niet ingewikkeld, maar het is wel even wennen. Wij adviseren daarom om te beginnen met één leerkracht, met één klas en één toets.
2 Extra hulp voorhanden?
Maak daar gebruik van. Het is fijn als er iemand kan ondersteunen bij het opstarten van een digitale toets.
Wist je dat? • Je bij de digitale LVS-toetsen voor elke leerling de beschikking over audio-ondersteuning hebt? • Je Rekenen-Wiskunde 3.0, Woordenschat 3.0 en Viseon 2.0 dit schooljaar webbased af kunt nemen? • We binnenkort met pilots starten om voor de digitale afname met de inlogprocedure van Basispoort te werken? • Onze nieuwe observatie-instrument Kleuter in beeld ook digitaal én webbased is? • We als enige aanbieder van LVS-toetsen jou de keuze laten of je op papier of digitaal af wilt nemen? • Onze volgende generatie LVS-toetsen ook digitaal adaptief is? • Groeimeter - Rekenen eraan komt? Volledig digitaal!
Wat kost dat? 3 Maak een rooster
• LVS 3.0: € 0,80 per leerling per afname • Viseon: € 0,80 per leerling per afname en € 0,30 per leerling per afname per aanvulling (zelfbeeld, welbevinden, sociaal gedrag en werkhouding) • Kleuter in beeld: € 149,- licentiekosten per school per jaar; € 1,50 per leerling per vaardigheid per jaar (geen kosten per leerling bij bestelling voor 1 november 2019!)
4 Check, check, dubbelcheck!
De digitale LVS-toetsen download je via Cito Portal of neem je via afname.cito.nl af met behulp van het Computerprogramma LOVS.
Niet iedere school heeft de luxe van een device voor elke leerling of een apart computerlokaal. Heb je per ruimte slechts een paar pc’s beschikbaar, dan kun je de toets bijvoorbeeld afnemen wanneer je leerlingen zelfstandig werken. Of maak samen met je collega’s een rooster waardoor je leerlingen wel tegelijkertijd, maar verspreid over de school, de toets maken. Zorg ervoor dat je altijd met de meest actuele versie werkt. Deze vind je via Cito Portal. Controleer van tevoren de werking van de apparatuur en loop de toets zelf ook een keer door. Goed om te weten: bij onze nieuwe webbased toetsen werk je standaard met de meest actuele versie.
5 Alles voor een vertrouwde start
12
Elke digitale toets begint met twee voorbeeld opgaven, zodat je leerlingen even rustig kunnen wennen aan de manier van toetsen. Neem de tijd om met je leerlingen door deze opgaven te lopen.
!
Op cito.nl/digitaalpo vind je een actueel overzicht van ons digitale aanbod voor het primair en speciaal onderwijs.
Waar Evelien Buis (38), schoolleider in Dodewaard, trots op is?
Op het echte en open contact met de kinderen van mijn school. Ik ken ze alle 130 bij naam
Op ons ambitieuze team. Collega’s werken iedere dag keihard aan een goed onderwijsaanbod voor onze leerlingen. En hebben er stuk voor stuk elke dag weer zin in
Dat de vacatures allemaal goed opgevuld zijn, yes!
Op mijn collega-schoolleiders: creatievelingen die te dealen hadden met een personeelstekort terwijl er van ieder verwacht werd een complete formatie te hebben voor het nieuwe schooljaar.
Op het thematisch onderwijs, waarbij de belevingswereld van de kinderen en het vakmanschap van de leerkracht centraal staat
Op ons ‘beweegteam’, bestaande uit buurtsportcoaches en CIOS-studenten. 5 enthousiaste mensen zorgen voor een gedegen beweegaanbod voor de kinderen uit Dodewaard.
Dat we steeds meer toetsen voor het kind zélf, niet alleen voor de ouders, de leerkracht etc. We betrekken de kinderen ook steeds meer bij de gesprekken en de doelen voor vaardigheidsgroei.
Mijn doorzettingsvermogen, positieve blik en harde werken De ruimte die ik krijg van het bestuur. En het vertrouwen in mij.
Op de samenwerking met externe partners van onze school: de Hervormde kerk uit Dodewaard, de blokfluitlessen na schooltijd, de typeles, fysiotherapie op school, PMT-aanbod
Op de ouders en verzorgers. Door hun vertrouwen durfden wij te veranderen en vernieuwen. Ze participeren ook volop in werkgroepen, bijvoorbeeld op het gebied van hoogbegaafdheid. Supertof die betrokkenheid!
Mijn kinderen, Mathijs en Alex: twee vrolijke, lieve knullen. Ze genieten en leren van het leven.
Dat invallers en stagiaires zich welkom voelen bij ons op school. We hebben een mooie mix van mensen binnen én buiten het dorp, allebei hartstikke nodig.
Voor de volgende uitgave draagt Evelien het stokje graag over aan Yvette Holtrust, intern begeleider in Ede. 13
Waar ben jij trots op? Deel het via cito.nl/trots
reportag Onze directeur voor één dag: Linde!
Daar was ze dan, Linde! Het meisje uit groep 8 dat ons een dappere brief schreef over haar ervaring met toetsen. Linde vindt het maken van toetsen erg spannend en wilde wel eens meedenken over hoe het allemaal anders kan. En zo geschiedde! Linde mocht een hele dag de baan van Marleen, onze ‘baas van primair onderwijs’ overnemen. Of dat goed ging? Dat ging super! De twaalfjarige Linde kwam, zag en overwon.
Linde is er klaar voor, ready to make “Ik ben trots op mijn klas. Maar somewil mistakes ;) “Ik kan niet alles, maar ook graag opkomen voor mijn doe wel mijn best en werk heel hard.” klas. Ik zou graag een toets zien die ook over andere eigenschappen gaat. En die laat zien hoe je die acht “Ikjaar benop trots school op mijn bent klas. geweest.” Maar wil ook graag opkomen voor mijn klas. En juist ook voor de kinderen die de eindtoets nog gaan maken. Ik zou graag een toets zien die ook over andere eigenschappen gaat. En die laat zien hoe je die acht jaar op school bent geweest.”
Meteen een goede klik m et Marleen, voorganger haar Samen sp arren ze wat af!
speelse thousiasme, e Met haar en id pakt Lind he ijk gr vindin houding én l in. ons allemaa Linde geeft een knappe presentatie (helemaal ze lf gemaakt!) aan haar tijdelijke team van primair onderwijs.
14
Juf Anja ging mee voor de mentale support van Linde (of was het andersom ?)
ge
“Is dat ook Cito…? Wat ben ik veel te weten gekomen! Ik wist niet dat Cito ook actief is in Afrika, dat ze zelfs toetsen voor scheidsrechters maken, en wat er wel niet allemaal voor nodig is om een eerlijke toets te maken, die voor alle kinderen geschikt is.”
r toets, waa over de eind over g aa In gesprek Den H t die dag in dat en ill w toevallig ne u zo k rd wordt. “I ee es.” si oc us sc pr t di ge en in he n stem krijg kinderen ee
Linde ‘p itcht’ h aar ide onze Rv eën bij B-voorz Anneke itter Blok,
En, hoe vond jij het, Linde?
Creatief en getalenteerd als ze is, heeft Linde een uitgebreid vlogverslag van de dag gemaakt. Superleuk en interessant om te bekijken. Inclusief bloopers 15
! topper jij een n e e b w t de, wa em zijn eve Lin t. Stiek li ie t n n k a r n v e Beda druk jou zek er de in rgeten n. al ond a We ve liet zie m l e a ll a allem eeds a g a d n nog st éé hier in wat jij
Bekijk de vlog op cito.nl/linde
!
Wat leren we van Linde? De ervaringen, ideeën en tips van Linde laten ons niet los. Achter de schermen wordt er een en ander uitgewerkt... Wordt vervolgd!
column Een toets zegt niets meer, dan de lezer eruit haalt
Risico: onjuist beeld van ontwikkeling
“Ik neem die Cito-toetsen niet zo serieus hoor, de methodetoetsen zeggen me veel meer en doen ze beter!”
“Het blijft een momentopname…” “Ik kijk liever naar het hele kind!”
Zomaar wat uitspraken die ik als intern begeleider in het speciaal onderwijs regelmatig van collega’s en ouders hoor. En er schuilt zeker ook waarheid in deze teksten. De Cito-toetsen uit het leerlingvolgsysteem zijn nu eenmaal meetinstrumenten. En net zomin als je een huis koopt op grond van enkel het gemeten vloeroppervlak, kun je een kind beoordelen enkel op grond van toetsresultaten. Maar… ik zou datzelfde huis ook niet kopen zónder een betrouwbare meting, bijvoorbeeld een bouwkundige keuring. En zo is het in het onderwijs mijns inziens ook. Een goede meting helpt om de groei van een leerling beter in te kunnen schatten en leerlingen beter te kunnen ondersteunen om zich optimaal te ontwikkelen. En voor een goede meting zijn een goede meter en een goed meetinstrument noodzakelijk.
Samenspel tussen gebruikers en ontwikkelaars
16
Toetsen maken op grond van de juiste modellen en in de praktijk geteste toetsvragen is Cito wel toevertrouwd na vijftig jaar. Gelukkig is de laatste jaren ook steeds duidelijker merkbaar dat Cito contact zoekt met de gebruikers bij het ontwikkelen van de toetsen. Er worden focusgroepen georganiseerd, er is een internet gemeenschap en gebruikers worden actief benaderd. Ook het onderwijsveld ontwikkelt zich in het zinvol gebruiken van de toetsen, maar er valt nog veel te winnen, blijkt uit onderzoeken van onder meer de Inspectie voor het Onderwijs1. En ook in de eigen praktijk zie ik dat we nog vaak worstelen met het juist interpreteren en gebruiken van toetsgegevens. Het zinvol kunnen gebruiken van toetsen als meetinstrument in het onder wijs valt en staat met het samenspel tussen ontwikkelaars en gebruikers. Ontwikkelaars met een goed beeld van de kennis en kunde van leerkrachten. En leraren die weten wat er gemeten wordt met de toets en dit kunnen combineren met een goed beeld van het gehele kind, waarbij ze de toetsresultaten gebruiken als onderdeel om dit beeld aan te scherpen.
In het kader van mijn studie onderwijswetenschappen kwam ik het afgelopen jaar in contact met Cito en mocht ik mijn afstudeeronderzoek bij hen doen. Ik heb onderzocht hoe leraren en intern begeleiders de categorieënanalyse van de LVS-toets Rekenen-Wiskunde interpreteren. De informatie die uit de categorieënanalyse komt, vinden de gebruikers erg belangrijk. Het interpreteren van de rapportage vinden ze jammer genoeg lastig. De grafieken intuïtief lezen kan leiden tot het trekken van te grote conclusies over leerlingen. Dat kan extra werk betekenen voor leerkrachten, maar ook een onjuist beeld van de ontwikkeling van een leerling schetsen voor leerkrachten, ouders en soms het kind zelf. En dat is jammer, want hoe goed doordacht een toetsanalyse of rapportage ook is opgezet, uiteindelijk gaat het erom dat de gebruiker er de juiste informatie uithaalt. Het is dus belangrijk dat de toetsenmaker bij de ontwikkeling van de toets continu rekening houdt met de gebruiker. En dat de gebruiker van de toets zich steeds weer afvraagt welke informatie er nu gegeven wordt en hoe die werkelijk geïnterpreteerd kan worden. Samen kunnen we de bruikbaarheid van de toetsen in de praktijk nog veel verder vergroten.
Aanleiding om verder te kijken
Zelf ben ik zeventien jaar werkzaam in verschillende vormen van speciaal onderwijs, met kinderen die zich dus juíst niet gemiddeld ontwikkelen. De LVS-toetsen zijn gemaakt met leerlingen in het reguliere basisonderwijs in gedachten. In co-creatie met leerkrachten uit het speciaal (basis)onderwijs worden de opgaven gescreend en waar mogelijk aangepast. Hoe de meetresultaten daadwerkelijk gebruikt worden hangt, zoals gezegd, af van de gebruiker. De ervaring in de praktijk leert dat het gebruik van de toetsen in het speciaal onderwijs vraagt om aanpassing en relativering van degene die de toets interpreteert. Net als in het reguliere onderwijs is het in ons onderwijs belangrijk om te blijven bedenken wat je meet, goed te analyseren en de leerling niet enkel te beoordelen op de meetresultaten. De informatie die de meting geeft, is waardevol als deze aanleiding geeft om verder te zoeken naar ingangen om tegemoet te komen aan de leerbehoeften van de leerling!
Floris Hartgers werkt als ib’er in het speciaal onderwijs. Daarnaast studeert hij Onderwijsweten schappen aan de Open Universiteit. Momenteel rondt hij de thesis van zijn afstudeeronderzoek bij Cito af. 1 Opbrengstgericht werken in het basisonderwijs, Inspectie van het Onder wijs, 2010; De Staat van het Onderwijs, Inspectie van het Onderwijs, 2019
Geen twee leerlingen zijn gelijk, gelukkig maar Met Cito maak je de groei van รกlle kinderen zichtbaar Kijk op cito.nl/speciaal
op de samenwerking met jou!
?
Mag ik me ook eens ‘bemoeien’ met Cito?
!
Heel graag! Je kunt van grote invloed zijn. Kom naar een focusgroep, neem actief deel aan de community, lever je bijdrage via screeningsbijeenkomsten of als opgavenconstructeur. Of natuurlijk als afstudeerstudent, zoals Floris.
Voor alle onderwijsprofessionals in het primair en speciaal onderwijs, denk jij ook actief mee? ✓✓ Klankbordgroepen | Meedenken over de nieuwste ideeën en verbeteringen. ✓✓ Constructiegroepen | Help je ons met het construeren van opgaven? ✓✓ Pilots en testen | Voor nieuwe versies van toetsen of voor nieuwe concepten zoals Groeimeter. ✓✓ Normeringsonderzoek of kwaliteitsonderzoek om zo te komen tot een optimale betrouwbaarheid. ✓✓ Focusgroepen | Een waardevolle bijdrage leveren aan de nieuwste meeten volginstrumenten. ✓✓ Online communities | Achter de schermen samenwerken aan mooie, nieuwe concepten.
Kijk voor de agenda op cito.nl/meedenken Spontane ingevingen, wensen of ideeën? Hartstikke welkom, deel ze met ons!
