ART650 сэтгүүл | Дугаар 6 | 2016 Хавар

Art 650 Уран зургийн 622-р групп

2016/5/6 6 дахь дугаар

Art 650

1

РЕДАКЦИЙН ЗУРВАС

Эрхэм уншигч таны энэ өдрийн амар амгаланг эрэн мэндчилье. Монголчууд эртнээс “уран сайхан“ хэмээн хэлэлцсээр ирсэн нь урнаар бүтээн туурвиж сайхныг цогцлоон бүтээх, уран сайхан зүйлээр мэлмийгээ баясгаж, сонороо мялаан, сэрж мэдэрч, таван мэдрэхүйгээрээ гоо зүйн таашаал хүртэх үйлийг бүхэлд нь илэрхийлсэн утгатай. Харин орчин үед үүнийг бид урлаг хэмээн нэрлэдэг. Урлаг гэдэг нь угтаа монгол хэлний “ур“ хэмээх язгуурт “-лиг“ дагаврыг залгаж үүсгэсэн ур төгс гэсэн утга бүхий “урлиг“ гэсэн үг болой. Яг л тэнгэрлиг, сүрлиг гэдэгтэй агаар нэг юм. Та бүхнийг урлагийн тэнгэр ивээг. Хүндэтгэсэн 622-р группийн хамт олон М.Бадамханд, М.Оргил-Эрдэнэ, О.Одбаяр, Б.Номин, Б.Цэдэндамба, Д.Мөнхтуяа, Б.Дугармаа, Н.Отгонтөгс, Д.Сэвжид, Б.Энхжин, М.Тамир, А.Бишрэлт, Х.Тулга, Ж.Нямцэцэг, О.Төгөлдөр Ерөнхий редактор: СЭЗДС-ийн багш С.Зэсээ Редактор: Ж.Нямцэцэг Дизайнер: М.Оргил-Эрдэнэ

Art 650

2

ВОКАЛОЙД ГЭЖ ЮУ ВЭ?

В

Энэхүү программ хангамж д ээр хэрэглэгч ая үгийн талаар өгөгдлийн оруулж өгөгдлийн санд нь урьдчилан бичигдсэн бодит жүжигчин дуучдын хоолойг ашиглан дуу гаргаж авна. Хэрэглэгч дуу зохиохын т улд төгөлдөр хуурын даралтыг харуулсан хэсэгт аяыг оруулж өгөх бөгөөд харин үгийн хувьд нот болгон дээр үгээ хуваарилж өгөх юм.Үүнээс гадна энэ программ нь хоолойны өнгө тон, аялга дуудлагыг нь дээр өөрчлөлт хийж болохоос гадна эффект оруулах боломжийг олгодог юм.

окалойд гэдэг нь дуулж буй хүний хоолойг д у у р а й н га р га ж ч а д д а г п р о г р а м м х а н га м ж ю м . Анхнаасаа арилжааны шинж чанартай байгаагүй энэхүү программ нь 2000 оноос э х л э н И с п а н и й н Pompeufabra их сургуульд Кенмочи Хидеки –гийн удирдлага дор хөгжүүлэгдэж байгаад сүүлд ЯМАХА корпорацийн дэмжлэг туслалцаа ивээн тэтгэлтээр энэхүү программ хангамжаа ВОКАЛОЙД нэрээр арилжаанд гаргасан.

Art 650

3

ВОКАЛОЙД ГЭЖ ЮУ ВЭ?

Вокалойд нь бодит амьдрал дээрх дуучдыг орлож чадахуйц бөгөөд уг программ нь нэг биеэ даасан уран бүтээлчтэй эн тэнцүү юм. Программыг эхлээд Леон Лола Мириам зэрэг англи , Mэйко Кайто япон вокалойдуудаар эхэлсэн ба цаашлаад Вокалойд -3 программ ха н га м ж н ь и с п а н и во к а л о й д Б ру н о , Клара,Майка, хятад Луо Тиан И Ян Хэ мөн солонгос Си Ю нарыг нэмсэн байна. Мэргэжлийн гэлтгүй компьютер дуу хөгжим сонирхогчидод зориулсан энэхүү программ хангамж нь хэрэглэчийн өөрийнх нь ур чадвараар л хязгаарлагдах ба хязгааргүй боломжийг олгодогоороо давуу юм. Олон хамтлаг дуучид VOCALOID программыг өөрийн уран бүтээлдээ ашиглах болсон. Жишээ нь Toy's Factory –гийн Livetune, Sony music entertainment н Supercell хамтлагууд нь вокалойдтой хамтарч уран бүтээлээ туурвижээ. Түүнчлэн японы дуу бичлэгийн студи Exit tunes вокалойдтой хамтарч багц дууны цомог гаргасан ба Майк Оулдфийлд гэх зэрэг дуучид нь арын хоолойгоо вокалойдын тусламжтай гаргадаг. Энэхүү программ хангамжийг нэрд гаргахад яахын аргагүй Crypton future media–с гаргасан Хацүнэ Мику Vocaloid2-ийн хувь нэмэр их билээ. Хацунэ Мику Vocaloid2г ашиглан олон нийтэд танилцуулсан 2D интернет од болох Хацунэ Мику нь одоо мянга мянган шүтэн бишригчидтэй бөгөөд жил болгон амьд тоглолт хийдэг дэлхий хэмжээний алдартан болж чаджээ. Вокалойд нь хятад солонгос гээд олон орных байдаг ч Японы вокалойдууд нь олон нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн их хэмжээний шүтэн бишригчидтэйгээс гадна вокалойдууд нь бодит дуучидтай дууны чартд өрсөлддөг билээ.

Art 650

4

АЛТАН БИЙР 10 ҮЗЭСГЭЛЭН

ЗУБН-ийн нэрэмжит “АЛТАН БИЙР” уламжлалт үзэсгэлэнгийн 10 жилийн ой энэ жил тохиож буй бөгөөд 2016.03.25-наас 2016.04.01-ний хооронд МУЭ-н “Арт галерей”д зохион байгуулагдлаа. МУЭ-ийн дэргэдэх ЗУБНэгдэл үйл ажиллагаагаа 2004 оноос сэргээн явуулж Монголын дүрслэх урлагийн салбарт өөрийн өвөрмөц орон зайг бий болгох, залуу уран бүтээлчдээ дэмжих, тэдэнд урам зориг өгөх зорилгоор уг үзэсгэлэнг санаачлан зохион байгуулж эхэлсэн билээ. Энэхүү үзэсгэлэн нь уран бүтээлч залуусын урлагийн ертөнцөд хөл тавих анхны гараа, уран бүтээлийн дээжээ дэлгэн тавих талбар, урам зориг хүсэл тэмүүллээ бусадтай хуваалцан өөрийгөө ирлэн хурцлах боломжийг олгодог хүсэн хүлээсэн үзэсгэлэн болж нэгэнт чаджээ.

Art 650

5

АЛТАН БИЙР 10 ҮЗЭСГЭЛЭН

Энэ жилийн ЗУБН-ийн “АЛТАН БИЙР” үзэсгэлэнгийн шилдэг бүтээлийн эзнээр уран бүтээлч Б.Номингийн “Ус”, “Гал” 245х145, зотон акрил, 2 цуврал бүтээлийг шалгаруулсан бөгөөд ялагч маань · “Алтан Бийр” цом · Мөнгөн шагнал, · МУЭ-ийн уран бүтээлчдийн урланд уран бүтээлээ хийх 1 жилийн эрх, · МУЭ-ийн Арт Галерейд бие даасан үзэсгэлэнгээ толилуулах эрх · Олон улсын “Арт биенналь”-д эх орноо төлөөлөн оролцох эрх · “Алтан бийр” зургийн хэрэгслийн дэлгүүрийн гарын бэлэг Тусгай байрын шагналыг О.Алтанхуяг “Төлөөллийн биес” 194х150см, зотон тос, 2 цуврал бүтээлээрээ авч · Сант Асар төвийн Арт галерейд бие даасан үзэсгэлэнгээ толилуулах эрх, · “Тулга Фрэйм” жаазны үйлдвэрт бие даасан үзэсгэлэнгийнхээ бүтээлийг 30% хөнгөлөлттэй жаазлуулах эрх “Алтан бийр” зургийн хэрэгслийн дэлгүүрийн гарын бэлгийг тус тус гардан авлаа.

Art 650

6

АЛТАН БИЙР 10 ҮЗЭСГЭЛЭН

Уламжлал ёсоор 2016.03.27-ны 11:00 цагт “Таталбар зургийн уралдаан”-ыг “Хөх мэдрэхүй” залуу яруу найрагчдын бүлгэмтэй хамтран зохион байгуулагдсан бөгөөд уралдаанд хэрэглэгдэх бүхий л материалыг МУЭ-ээс дэмжин гаргадаг ба таталбар зургийн тэргүүн болон тусгай байрын эздээр СУИС-ийн ДДУСургуулийн уран зургийн 3-р курсийн оюутан Б.Төгөлдөр, СУИС-ийн Бадмаараг ахлах сургуулийн сурагч Э.Хүслэн нар шалгаран философич А.Ганбаатар багшийн оюуны бүтээл болох ном, “Сант-Асар” төвийн арт галерейд бие даасан үзэсгэлэн гаргах эрх болон “Алтан бийр” зургийн хэрэгслийн дэлгүүрийн 80.000 төгрөгийн худалдан авалт, гарын бэлгээр тус тус шагнагдлаа.

Тухайн өдөр Америкийн “Хантер” урлагийн сургуулийг төгссөн залуу уран бүтээлч Э.Жанцанхорол “Медиа урлаг”, Голомт банкнаас “Хуримтлалыг зуршил болгоё”, “Гадны оронд уран бүтээлийн үзэсгэлэн хэрхэн гаргах” талаар сонирхолтой яриа, зөвлөмжийг цайны завсарлагатайгаар үнэ төлбөргүй зохион байгуулсан юм. Энэ удаагийн үзэсгэлэнд эх орныхоо оюуны үнэт бүтээлүүдийг ивээн тэтгэж хамтран ажиллаж байгаа “Тулга Фрэйм”, “Эд Маркет”, “Viva City-Irish Pub Restaurant”, “Грийн Cити”, “Алтан Бийр”, “Динозавр”, “Сант-Асар”, “Метро Дизайн”, “Ninth Аrt Foundation” зэрэг байгууллагууддаа болон урлагийн философич А.Ганбаатар багшдаа монголын нийт залуу уран бүтээлчид талархал илэрхийлж байна. Үзэсгэлэнгийн нээлтээр ЗУБН-ээс “Бээжин-Биенналь-2015” олон улсын арга хэмжээний талаар залуу уран бүтээлчдэдээ хүргэх зорилгоор судалгааны аялал хийснээ толилуулах ба энэ нь залуусынхаа мэдлэгийн хүрээг тэлэх, олон улсын арга хэмжээний чиг хандлагыг тодорхойлох, суралцах олон боломжуудыг олгосон сонирхолтой арга хэмжээ болсон юм.

Art 650

7

ЖИМСЭН ДЭЭР СИЙЛБЭРЛЭХ УРЛАГ

Олон хүмүүс жимсэн дээр сийлбэрлэх урлагийг Хятадад Тан гүрний(ad 618906) үеэс үүссэн гэж итгэдэг.Энэхүү урлагаараа хятадууд өөрсдийн түүх д о м го о х ү ү р н эд э г у ч и р домогт гардаг хийсвэр араатан амьтад энэ урлагт и х э д з о н х и л д о г. О л о н төрлийн жимс жимсгэнээс Хятадад тарвасыг түлхүү а ш и гл а д а г ба и х э н х д э э тарвасны гадна тал дээр хээ угалз амьтдыг сийлж харин дотор талын зөөлөн эдийг хусаж аваад дотор нь өөр жимс, хоол, цэцэг хийж гоёл чимэглэлийн зориулалтаар ашиглах нь элбэг.

Art 650

8

ЖИМСЭН ДЭЭР СИЙЛБЭРЛЭХ УРЛАГ Тайланд Энэ урлаг нь Тайландийн өв соёлын чухал ач холбогдол бүхий хэсэг яахын аргагүй мөн билээ. Жимсэн дээр сийлбэрлэх урлаг нь Тайландад Сукхотай гүрний үе бол ох 14 дүгээр зуунаас эхлэн тарвасны гадаргуу дээр сийлбэрлэх урлагаас эхэлж хөгжиж ирсэн бөгөөд сүүлдээ ганц тарвас гэлтгүй олон төрлийн жимсэн дээр сийлбэрлэдэг болж хөгжсөн юм.

Мөн жил болгоны 11 дүгээр сард голын давалгаанд дэнлүү хөвүүлж лус савдагт хүндэлэл үзүүлдэг Loi Krathong наадам болдог ба нэгэн зарц тарвасны гадна талыг уран нарийн сийлбэрлэж хөвүүлсэн нь хааны сэтгэлийг ихэд хөдөлгөсөн бөгөөд хаан бүх тайланд эмэгтэйчүүдийг энэ урлагт суралцахыг хүсэж, зайлшгүй эзэмших ур чадварын нэгт оруулснаар жимсэн дээр сийлбэрлэх урлагийн эхлэл тавигдсан гэдэг домог ч бий.

Нутаг орон, газар зүй түүх с о ё л о о с о о ш а л т га а л а а д Тайландад энэ урлагт цэцгэн хээ, халуун орны шувуу, олон төрлийн цэцэгсийг жимсэн дээрээ түлхүү сийлбэрлэдэг.

Art 650

9

ЖИМСЭН ДЭЭР СИЙЛБЭРЛЭХ УРЛАГ

Япон Япончууд хоолыг аягалсан хэв маяг, тавагны өнгө үзэмжинд онцгой анхаардаг ард түмэн билээ. Таваг дээр толилуулах урлаг нь японд мукимоно гэдэг нэрээрээ алдартай бөгөөд эртний японд өнгөлөөгүй ширүүн гадаргуутай тавгийг ашигладаг байсан учир хоолыг илүү үзэмжтэй байлгах үүднээс жимсэн дээр сийлбэрлэх урлагийн гарал үүсэл тавигдсан гэж үздэг. Анх үүсэн хөгжиж байхдаа олонд түгээгүй байсан энэ урлаг нь одоо японы тогооч нарын зайлшгүй сурах хэрэгтэй чадварын нэг болтлоо хөгжжээ.

Art 650

10

ЗАНГИА ЗАНГИДАХ

Зангиа бол эрэгтэй хүний нэг төрлийн хувцас. Гэхдээ тухайн хүний намба төрх, албан тушаал, соёлыг илэрхийлэх нэгэн. Галстук гэдэг нь хүзүүний алчуур гэсэн утгатай немц үгээс гаралтай. Зангианы хэлбэр нь олон янз. Эрвээхэй зангиа нэгэн цагт ноёлж байсан бол түүхийн ихээхэн хугацаанд уламжлалт зангиа, одоо залуучуудад бол алчуур хэлбэрийн зангиа моод болсон. Гэхдээ л албан ёсны ямар ч арга хэмжээг уламжлалт зангиагүйгээр төсөөлөх аргагүй.

Тухайн хүн ямар арга хэмжээнд оролцох гэж байгаагаас хийгээд, ямар өнгийн костюмтай явж байгаагаас шалтгаалаад зангианы өнгө, хэлбэрээ сонгодог.

Зангиаг хэрхэн зангидах нь мөн л урлагаас гадна тухайн хүний имиж төрхийг илтгэх нэгэн шалгуур. Зангиа зангидах бидний уламжлалт аргаас гадна өөр бас гоёмсог хэлбэрүүд байдаг.

Art 650 ЗАНГИА ЗАНГИДАХ Зангидах арга

Art 650

12

ЭРЧҮҮДИЙН ХУВЦАСЛАХ СОЁЛ

Хүний тухай анхны сэтгэгдэл анх уулзсан мөчид төрөхийн зэрэгцээ тэр хүний хувцаслалт энэ сэтгэгдэл ямар байхыг ихээхэн шийддэг. Эрэгтэй хүний бүрэн костюмыг хурал цуглаан, хүндэтгэлийн хүлээн авалт болон тогтсон хэм хэмжээнээс хамааран дөрвөн төрөл болгон хуваана. Үүнд: · · · ·

Оройн албан ёсны костюм Фрак (ардаа хормойтой пиджак - Tail Coat) Оройн албан ёсны бус костюм - Tuxedo, Smoking jacket Өдрийн албан ёсны костюм - Morning Coat Өдрийн албан ёсны бус костюм - Sack Coat

1. Фрак (Tail Coat)

Шөнийн ёслолын хувцас болох Фрак нь хараацайн сүүл мэт хормойтой пиджакны дээр цагаан зангиа, цагаан хантааз, цагаан бээлий өмсдөгөөрөө онцлог бөгөөд албан ёсны оройн зоог, албан ёсны хүлээн авалт, дуурийн анхны тоглолтын үеэр лоожинд суухдаа, оройн хуримын ёслол з э р э г т ө м с д ө г. Ү д э ш л э г и й н ур и л га дээр "White Tie" (цагаан зангиа) гэж бичсэн тох и ол д ол д з а а ва л фрак өмсөнө гэсэн у т г а т а й .

Art 650

13

ЭРЧҮҮДИЙН ХУВЦАСЛАХ СОЁЛ 2. Dinner Jacket - Tuxedo, Smoking Оройн зургаан цагаас хойш янз бүрийн үдэшлэг, концерт, зочид буудлын клуб, аяллын хөлөг зэрэг газарт тусгай зоог барих, хүлээн авалтанд оролцох зэрэгт тохиромжтой албан ёсны бус хувцас юм.

3. Morning Coat Төр засгийн тэргүүн, өндөр албаны хүмүүс зохион явуулж байгаа албан ёсны өглөөний ажиллагаа, албан ёсны өглөөний зоог, албан ёсны мэтгэлцээн, сүмийн ёслол, морин уралдаан зэрэг өдөр явагддаг арга хэмжээнд өмсдөг албан ёсны хувцас юм. Гэвч одоо үед энэ хувцас энгийн болж гүн өнгийн ёслолын хувцас (Sack Coat)-аар нэлээд солигдож байгаа бөгөөд үдээс өмнөх хурим, оршуулганд өмсөх төдий болжээ.

Art 650

14

ЭРЧҮҮДИЙН ХУВЦАСЛАХ СОЁЛ 4. Sack Coat

Өдөр өмсөх зориулалт бүхий албан ёсны бус костюм тул хар өнгийн Sack coat-ийг жентлеменүүд их өмсдөг. Morning coat bolon ердийн костюмны дундаж хувцас хэмээн ойлгож болно. Өнөө үед хар өнгийн хослол ихэвчлэн өмсөх болжээ. Sack coat нь ихэнхдээ гадаад харилцааны ажилтнууд албан ёсны уулзалт, хурал цуглаан, өдрийн зоог, цайллага зэрэг ихэвчлэн өглөө болдог үйл ажиллагаанд өмсдөг хувцаслалт байжээ. А ж и л

х э р г и й н

б а

е р д и й н

к о с т ю м

Албан тасалгаанд өмсдөг хувцас байсан боловч нийгэм төвөгтэй, завгүй болохын хамт айлчлал, өдрийн зоог, цайллага, оройн хүндэтгэлийн зоог, үзвэр гэхчилэн албан ёсны хувцас өмсөх хэрэгтэй болсон тохиолдолд ч ажил хэргийн болон ердийн костюмаар орлуулах хандлага их болсон. Монголчууд костюмны өнгийг хар, хар хөх, гүн саарал өнгийг голчлон сонговол зохимжтой.

Art 650

15

ЭРЧҮҮДИЙН ХУВЦАСЛАХ СОЁЛ

1. Зангиа зүүхдээ анхаарах зүйлс: Толбо болсон болон хиртсэн зангиа зүүхгүй байх. · Зангиаг зангидсан байхад урт нь бүсэнд ялимгүй хүрсэн эсвэл бага зэрэг илүү гарсан байвал тохиромжтой. · Хантааз өмссөн үедээ зангиагаа хантаазны дотуур далд хийнэ. · Хоолойн хэсэгт сул биш сайн чанга зангидна. · Зангианыхаа өнгийг костюм цамцныхаа өнгөтэй зохицуулан сонгох хэрэгтэй. · Зангиаг өдөр бүр сольж зүүвэл шинэ сэргэг харагдана. · Дөрвөлжин хээтэй костюм дээр дөрвөлжин хээтэй юм уу, судалтай зангиа зохихгүй, дан өнгийнх сайн тохирно. · Гүн өнгөтэй костюм дээр улаан өнгийн зангиа сайхан зохино. ·

2. Гутал Дүрэмт хувцас өмссөн бол хар, хүрэн өнгийн гутал дажгүй харагдана. · Хар гутал дээр хар, хүрэн, саарал өнгийн костюм сайхан зохино. · Хүрэн гутал дээр хүрэн, шаргал, саарал өнгийн костюм зохимжтой. · Хар хөх өнгийн костюм дээр хүрэн гутал өмсвөл зохимжгүй. Дүрэмт хувцасны гуталтай цагаан оймс өмсөх нь зохимжгүй. ·

Art 650

16

ХҮҮХЭЛДЭЙН КИНОНЫ ЗӨГНӨЛ

“The Simpsons” – Эбола вирусыг урьдчилан хэлсэн Хүүхэлдэйн киног ашиглаж, хүмүүст сануулга өгнө гэдэг боломжгүй зүйл мэт боловч иймэрхүү жишээг харахад эргэлзмээр ч юм шиг. “The Simpsons” хүүхэлдэйн кино 1989 оноос хойш эхлэн, 28 жилийн турш гарсан билээ. Харин 1997 оны 10-р сард гарсан нэгэн цуврал дээр нь Бартын ээж Марге хүүдээ “Эбола Вирус ба хачирхалтай Жорж” хэмээн ном уншихыг санал болгодог. Тухайн үед эбола вирус гэж юу байдаг тухай мэддэг хүн байсангүй. Харин үүнээс 4 жилийн дараа эбола вирусын анхны халдвар илэрсэн ч тэгтлээ их шуугиан тариагүй юм. Өнгөрсөн жил Африкд тархаад байсан эболагийн халдвар л харин дэлхий нийтэд анх ийм аймшигтай өвчин байдгийг сануулсан билээ.

“Duck Tales” – Иллюминатигийн тухай “Duck Tales” кинон дээр Скрүүч өвдөөд эмчид үзүүлэхээр ирдэг хэсэг байдаг. Түүний очсон эмчийн ханан дээр “Иллюминатигийн тухай асуу” (Ask About Illuminti) гэсэн бичиг байх аж. Иллюминати гэдэг нь тэртээ 1776 онд үүссэн нийгэм дэх шашин, мухар сүсэг, шинжлэх ухаан, философи зэргийг устгах үүрэгтэй нууц бүлгэм юм. Иллюманитигийн бэлэг тэмдэг бол гурвалжин дүрсэн доторх нүд юм. Энэ кино гарах үед буюу 1989 оны үед хүмүүс энэ бүлгэмийн тухай ямар ч мэдээлэл мэдлэггүй байсан цаг. Гэтэл яагаад заавал ингэх болов хэмээх асуудлын цаана хүмүүст уг бүлэглэл ахин хөгжихөөс сэргийлэх тухай нууц мэссэжийг өгч байна хэмээн таамаглажээ.

Art 650

17

ХҮҮХЭЛДЭЙН КИНОНЫ ЗӨГНӨЛ

Диснейн Хүүхэлдэйн кинонуудын урилгагүй зочид Диснейн хүүхэлдэйн кинонуудыг хэрвээ сайн анзаарсан бол нэг киноны гол дүрийг өөр киноны нэг хэсэг болгон ашиглаж, түүнчлэн нэг хөдөлгөөний дүрийг хувирган өөр өөр кинонд ашигладаг юм. Тухайлбал “Үзэсгэлэнт охин жонон хоёр” хүүхэлдэйн киноны гүц, “Тарзан” кинон дээр харагдаж, “Араатны хаан арслан”-ийн авга ах Сорвитийг “Геркулэс” хүүхэлдэйн кинонд ч мөн ашигласан байдаг юм.

Art 650

18

ХҮҮХЭЛДЭЙН КИНОНЫ ЗӨГНӨЛ

Нууц код Хэрэв та анзаарсан бол “Немогийн эрэлд”, “Симпсоний гэр бүл”, “Мангасуудын их сургууль”, “Тоглоомын түүх”-ийн 4 анги гээд л маш олон кинонууд дээр А113 хэмээх тоо ямар нэгэн байдлаар зурагдсан байдаг. Энэ нь "Pixer" болон "Disney" кино компанийн ерөнхий зураачид бүгд АНУ-ын Калифорни мужийн их сургуульд "А113" хэмээх ангид суралцаж төгссөн байдагтай холбоотой юм.

Johnny Bravo” – 9-р сарын 11-ний аймшигт халдлагыг зөгнөсөн нь “Cartoon Network”-ийн бардам залуу “Johnny Bravo” цуврал хүүхэлдэй нь 1990-2000 оны хооронд гарч байлаа. Олон шагналд нэр дэвшиж, үзэгчдийн таашаалд нийцсэн бүтээл болж чадсан ч гэлээ ямар ч шагнал авч чадаагүй юм. 2001 оны 8-р сарын нэгэн цуврал дээр дүрслэхдээ ханан дээр Нью-Йорк хотын худалдааны ихэр цамхагийн сөнөж байгаа зурагтай жааз тавиад дээр нь “Тун удахгүй” хэмээн тодотгосон байдаг.

Art 650

19

ХҮҮХЭЛДЭЙН КИНОН ДЭЭР ГАРДАГ БОДИТ ГАЗРУУД

Т

а бид бүгдээрээ л Диснейн нэрийн хуудас болсон алдарт “Үнсгэлжин”, “Цасан гуа ба долоон одой”, “Мулан” зэрэг кинонуудыг үзэж хүүхэд насаа өнгөрөөсөн, одоо ч үзсээр л байдаг билээ. Эдгээр домогт хүүхэлдэйн кинонууд дээр гардаг үзэмж тансаг хааны ордон, нууцаар дүүрэн агуй, гайхалтай сүрлэг уулс, нам гүмхэн тосгон зэрэг нь яг үнэндээ бодит газруудаас сэдэвлэн зурсан байдаг ажээ. Ингээд та бүхнийхээ амралт чөлөөт цагт зориулан хүүхэлдэйн кинонуудын бодит газруудыг танилцуулж байна.

Art 650

20

ХҮҮХЭЛДЭЙН КИНОН ДЭЭР ГАРДАГ БОДИТ ГАЗРУУД

1. “Нойрсож буй гоо бүсгүй” Энэхүү кинон д ээр гардаг Аврора гүнжийн хаан аав хатан ээжийнх нь амьдардаг өндөр шилтгээн Германы Бавариад байдаг бөгөөд 1892 онд II Л ю д в и г х а а н ы з а рл и г а а р баригдсан “Neuschwanstein” хэмээх цамхаг юм.

2

3.

“ T a n g l e d ” Шаргал урт үст Рапунзелийн жаахандаа амьдардаг байсан өндөр шилтгээн бол яг үнэндээ Францын Норманди мужийн “Mont Saint-Michel” хэмээх цамхаг юм. Сүүлийн үед ийшээ маш их жуулчид очиж байна.

“Up” Асар олон агаарын бөмбөлгөнд байшингаа уян хүрхрээний дээгүүр гардаг хэсэг бий. Тэгвэл тэрхүү хүрхээ бол Венесуэл улсын “Сахиусын тэнгэрийн хүрхрээ” хэмээх газар юм. 979 метрийн өндрөөс гол урсдаг бөгөөд энэ нь дэлхийн хамгийн өндөр хүрхрээ ажээ.

Art 650

21

ХҮҮХЭЛДЭЙН КИНОН ДЭЭР ГАРДАГ БОДИТ ГАЗРУУД

4. “Аладдин” Жасмин гүнжийн амьдардаг тансаг ордон бол алдарт “Таж Махал”-аас сэдэвлэн зурсан ордон юм. Таж Махалыг 1632 онд Шах Жахан өөрийн хайрт эхнэр Мумтаз Махалдаа зориулан барьсан ажээ.

5. “Мулан” Мулан дайнд ялалт байгуулаад эзэн хаандаа мөргөхөөр хааны ордонд хүрэлцэн ирдэг. Энэхүү газар бол Хятадын Бээжин хотын “Хориотой хот”-ын төв талбай ажээ. “Хориотой хот” хэмээн нэрлэсний учир нь эрт дээр үед Хятадын эзэн хаан түүний зөвшөөрөлгүйгээр хэнийг ч болов ордон руу нэвтрэхийг хориглосон ажээ.

Art 650

22

ХҮҮХЭЛДЭЙН КИНОН ДЭЭР ГАРДАГ БОДИТ ГАЗРУУД

6. “Нотре Дамын бөгтөр” Кваземотогийн амьдардаг газар бол “Парисын дарь эхийн сүм” юм. Жил болгон жуулчдыг асар их татдаг хамгийн сонирхолтой газар б и л э э .

7. “Бяцхан гүнж” Далайн бяцхан гүнж Ариэл-ийн гарч ирдэг эрэг бол Швецарь улсын Женев нуурын эрэг юм. Харин энэхүү цамхаг бол “Chateau De Chillon” хэмээх цамхаг бөгөөд Ромын эзэнт гүрний үед баригдсан ажээ. Нуурын эрэг дээрх аварга цамхаг нь үлгэрийн шинж чанарыг төгс бүрдүүлжээ.

Art 650

23

ХҮҮХЭЛДЭЙН КИНОН ДЭЭР ГАРДАГ БОДИТ ГАЗРУУД

8 . “ W r e c k I t R a l p h ” Энэхүү газар бол Нью Йорк хотын төв терминал ажээ.

9. “Frozen” Элса гүнжийг хатанд өргөмжлөх ёслолыг нэгэн гайхалтай сүмд хийдэг. Тэгвэл энэ сүм бол Норвеги улсын “Гэгээн Олафын сүм” байдаг ажээ. Хамгийн сонирхолтой нь энэ кинон дээр Олаф хэмээх нэртэй өхөөрдөм хөгжилтэй цасан хүн бас гардаг.

Art 650

24

ХҮҮХЭЛДЭЙН КИНОН ДЭЭР ГАРДАГ БОДИТ ГАЗРУУД

1 0 . “ М эл х и й г ү н ж ” Мэлхий гүнж хэмээх хүүхэлдэйн кинон дээр гардаг нуур бол АНУын “Луйзана” нуур юм. Намгархаг нуурын үзэмж нь үнэхээр гайхалтай харагддаг ажээ.

11. “Машинууд” Машинууд кинон дээр гардан бензин колонк бодит байдал дээр АНУ-ын Техас мужид байрладаг ажээ.

Art 650

25

ХҮҮХЭЛДЭЙН КИНОН ДЭЭР ГАРДАГ БОДИТ ГАЗРУУД

15. “Frozen” Элса гүнжийн мөсөн цамхаг Элса гүнж хаант улсаасаа зугтан өөрийн гэсэн мөсөн цамхагийг бүтээн тэндээ бүгдэг. Тэгвэл энэ цамхагийг Канад улсын Кубик хотод байх мөсөн зочид буудлаас санаа аван бүтээжээ.

13. “Цасан гуа ба долоон одой” Ц асан гуа гүнжийн хайртай ханхүүгийн амьдардаг хааны ордон бодит байдал дээр Испани улсад байдаг аж. Эрт дээр үеэс энэхүү цамхагт маш олон хаад ноёд амьдарч байсан бөгөөд 1862 онд харамсалтайгаар галд шатсан байна.

Art 650

26

ЯРИЛЦАХ ЦАГ

СЭЗДС-ийн Мэдээллийн системийн менежментийн тэнхимийн багш Б.Энхзаяа (MSc)

“БИ АЛИВАА ЗҮЙЛСИЙГ ЭНГИЙН БАЙЛГАХ ДУРТАЙ.”

С

б

айн байна уу. Танд энэ өдрийн мэндийг хүргэе. Юуны өмнө өөрийн үнэтэй цагаасаа бидэнтэй хуваалцаж байгаад маш их а я р л а л а а .

Хувь хүний төлөвшилд зөв дадал хэвшил суулгах, бүтээлчээр цэгцтэй сэтгэх, аливаад мэдрэмжтэй хандах зэрэг олон давуу талыг урлаг хүнд төлөвшүүлж байдаг гэдэг. Та энэ талаар ямар бодолтой байдаг вэ?

- Тийм ээ. Санал нэг байна. Аливаа зүйлийг олон талаас нь харах, уран сэтгэмж, төсөөлөл бий болгох, амьдралыг сайн сайхнаар төсөөлөх гээд олон сайхан зүйлсийг "зааж өгдөг" гэж боддог шүү. Тэгвэл таны зан араншингийн төлөвшилд урлаг нөлөөлсөн тохиолдол байдаг болов уу?

- Харин л дээ шууд хэлж мэдэхгүй л байна. Гэхдээ бусдын оронд өөрийгөө тавьж бодох, аль болох хүмүүсийг тэвдэж явахад туслахыг хичээдэг дээ. Урлаг гэдэг зүйл оюутан залуусын хувьд хэр ач холбогдолтой гэж та боддог вэ?

- Ач холбогдол өндөртэй гэж бодож байна. Чөлөөтэй сэтгэх, хариуцлагатай байх, өөрсдийн мэдрэмжийг хөгжүүлэх зэргээр урлагийн олон төрлүүд өөрийгөө хөгжүүлэх сайхан боломжүүдийг бий болгодог.

Art 650

27

ЯРИЛЦАХ ЦАГ

Багш хүн ярианы болон бусадтай харилцах тал дээр энгийн хүмүүсийг бодвол илүү туршлагатай байдаг нь илт анзаарагддаг. Ярих чадвар нь урлагийн нэг төрөл гэж та боддог уу?

- Тэр үг үнэний хувьтай байх шүү. Өөрийн бодол санаагаа зөв үгээр илэрхийлэх, бусадтай нөхөрсөг харилцах нь багшийн хувьд чухал гэж боддог. Ном бидэнд зөв зүйтэй үг хэрэглэхээс эхлээд олон зүйл мэдэж авах боломжийг олгодог. Зөв, сайхан ярьж оюутанд мэдээлэл өгөх, мэдлэг олгох тал дээр бол багш ярьж байгаа зүйлийнхээ тухай хэр сайн мэдэж байна тэр хэмжээгээрээ илүү энгийн үг хэллэг, жишээ баримттай, логик холбоотой ярьдаг байх гэж санагддаг. Дээрээс нь мэдээж энэ зүйлийг энэ оюутанд заагаад өгчихье гэсэн чин сэтгэл их чухал. Танд харах дуртай уран зураг байдаг уу? Ямар мэдрэмж авдаг вэ?

- Би аливаа зүйлсийг энгийн байлгах дуртай. Тэгээд ч тэр үү минималист чиглэлээр зурагдсан бүтээлүүд илүү сайхан санагддаг. Бас амар тайван, сэтгэл дүүрэн байдлыг илэрхийлсэн сайхан байгалийн зураг ч юм уу тиймэрхүү зүйлд илүү дуртай. Магадгүй би өөрөө зургийг тэр талаас нь мэдэрч хараад байдаг байж болохын кк. Та яг одоо урлагийн ямар төрлөөр хичээллэж үзмээр санагдаж байна?

- Ер нь хичээллэх тухай бодоогүй удсан байна. Таны асуултуудад хариулах зуураа тэр үед хэдэн цагаар ч хамаагүй зурдаг байснаа саналаа. Тэр хэмжээгээрээ надад таалагддаг байсан бололтой. Одоо боломж олдвол дахиад зурахыг хүсэж байна даа.

Art 650

28

ЯРИЛЦАХ ЦАГ

Бага насныхаа урлагтай холбоотой дурсамжаас хуваалцаж болох уу?

- Баярлалаа. Урлагийн үзлэгтэй холбоотой нэг дурсамж санаанд орчихлоо. ЕБСургууль төгсөх жил урлагийн үзлэгт оролцох болоод дуу дуулж чадахгүй, бүжиглэж чадахгүй болоод магтаал уншихаар болсон юм. Магтаал уншихаар бэлтгэл дээр гацаад хамт магтаал уншиж байсан хүмүүсийг дахин дахин бэлдүүлээд л хүмүүст их төвөг удсан даа. Тэгсэн яг тайзан дээр гарсан чинь би гацахгүй, хамт магтаал уншсан ангийн хүүхдүүд бүгд үгээ мартаад, гацаад, бүгд эвгүй байдалд орсон. Дараа нь ангийн хүүхдүүд гацах бол халдвартай юм байна гээд бөөн юм болцгоосон доо. Урлаг танд хэрэгтэй юу? Яагаад?

- Тийм ээ надад хэрэгтэй, магадгүй хүн бүрт хэрэгтэй байх. Урлаг бол өөрийгөө ойлгох, түүгээрээ дамжуулан бусдыг ойлгох, бодлоо цэгцэлж сайхан амрах, сайхан мэдрэмж авах гээд олон зүйлд их хэрэгтэй гэж бодож байна. Урлагийг нэг үгээр тодорхойлбол?

- Сайхан гэдэг үгээр л хэлэх байх. Урлагийн талаар өөрийн өнцгөөс сонирхолтой ярилцлага өрнүүлсэн танд маш их баярлалаа.

- Баярлалаа.

Art 650

29

ГУТАЛ БОЛОН ХӨЛНИЙ ТАЛААРХ СОНИРХОЛТОЙ ФАКТУУД

Хөлний тухай зарим баримтууд: · Хүний баруун зүүн хөлийн урт, өргөн өөр өөр байдаг. · Хөлд ирэх ачааллаас болж хөлийн хэмжээ бага зэрэг томордог. · Хүн дунджаар өдөрт 8000-15000 алхдаг. · Хүний хөлөнд ни йт 26 яс , 33 холбоос, 107 шөрмөс, 19 булчин байдаг. Хөлнийхөө хэмжээг тогтоох: Тэгш гадаргуу дээр цаас тавьж гишгээдөсгийнийхөө ард болон хөлийн хамгийн урт хурууныхаа урд балаар цэглэн тэмдэглэнэ. Ингээд хоёр цэгээ холбон зурж шугамаар хэмжих хэрэгтэй. Тухайлахад таны хөлийн тавхайн хэмжээ 22.3 см бол та 35 размерын гутал өмсөнө гэсэн үг юм. Дэлгэрэнгүйг зурагт үзүүлсэн хүснэгтээс харна уу. Хөлийн хэмжээ ба тохирох гуталны хэмжээ.

Art 650

30

ГУТАЛ БОЛОН ХӨЛНИЙ ТАЛААРХ СОНИРХОЛТОЙ ФАКТУУД Гутлын түүх МЭӨ YIII зуунаас эхэлнэ. Хүн төрөлхтөн янз бүрийн оронд олон янзын материалаар хийгдсэн хамгийн хачирхалтай гутлууд өмссөөр иржээ. Ингээд та бүхэнд дэлхий дээрх хамгийн сонин содон 10 гутлыг танилцуулъя.

Art 650

31

ҮС ЯНЗЛАХ ХЯЛБАР АРГУУД

Art 650

32

БАЛЕТИЙН ҮҮСЭЛ ХӨГЖИЛ

Б

алет гэсэн нэр томьёо ballare – бүжиглэж байна гэсэн латин үгнээс гаралтай бөгөөд энэ нь бал буюу ардын бүжиг наадмаас үүсэлтэйг харуулж байгаа юм.

Балетын тухай эхлэхээс өмнө бүжиг гэж юуг хэлдэг тухай авч үзье. Үйлдэл, хөдөлгөөн, хөг аянд тулгуурлан амьдралыг уран сайхны дүрээр илэрхийлдэг урлагийн хэлбэрийг бүжиг гэнэ. Харин балет нь утга санаа, үйл явдлыг хөгжмийн ая, бүжгийн хөдөлгөөний өвөрмөц дүрээр илэрхийлж, дүрслэх урлаг зэрэг бусад төрөлтэй хамтран бүтээгддэг тайзны нийлмэл урлаг юм. Сонгодог бүжиг дэлхийн ард түмний бүжгийн хамгийн шилдэг элементүүдийг шингээсэн бүжгийн урлагийн уран сайхны дүрээ илэрхийлэх гол хэлбэр юм. "Италийн балет" нэр нь үл мэдэгдэх зураач /1795/ Б а л ет ы н т ү ү х 1 5 - р зу у н И та л и й н ренессансын үеэс эхлэх бөгөөд тайзны хэмжээнд очсон нь 17–р зуунд Францын “Наран хаан” гэж алдаршсан 14-р Людовик хааны /1643-1715/ үе буюу чухам энэ үед л балет бие даасан урлагийн нэгэн төрөл болж тодорч иржээ.

Art 650

33

БАЛЕТИЙН ҮҮСЭЛ ХӨГЖИЛ

Францын "Наран хаан" XIV Людовик 1661 онд 14-р Людовик Францын Бүжгийн Ак адеми /Acadйmie Royale de Danse/ байгуулсан нь хожмоо Парисын дуурь, бүжгийн театр болсон юм. Людовик хааны ордонд Италийн Франц гаралтай хөгжмийн зохиолч, бүжигчин Жан Баптист Люллигийн бүтээсэн бүжгийн жүжгүүдийг толилуулдаг байв. Люлли жүжгийн зохиолч Мольертай хамтран ажиллаж Италийн театрын хэв маяг commedia dell"arte-г францын үзэгчдэд тааруулан шинэчилж comйdie-ballet–ыг үндэслэсэн байна. Тэдний шилдэг бүтээл нь Le Bourgeois Gentilhomme /1670/ юм. Люлли эзэн хааны хөгжмийн академик театрын анхны найруулагч болсон юм. Францад балетын анхны сургууль бий болсон бөгөөд Жульетте Бланче багшилж байв. Балетын бараг бүх хөдөлгөөний нэр томьёог франц хэл дээр тайлбарласан байдаг. Тухайн үед бүх бүжигчид нь эрэгтэй хүмүүс байсан бөгөөд эмэгтэй хүний дүрд баг зүүсэн эр хүн бүжиглэдэг байжээ. Харин театрын мэргэжлийн түвшинд 1681 онд анхны эмэгтэй бүжигчид Мари Камарго, Мари Салле “Le Triomphe de l'Amour” (The Triumph of Love) бүжгэн жүжигт тоглосон байна. Мөн 17-р зууны үед Францын бүжиг дэглээч Пьеррэ Бажан сонгодог бүжгийн үндс эн хөлний таван байрлалыг боловсруулсан ба түүний удирдаж байсан Хааны бүжгийн ак адеми нь балетыг мэргэжлийн урлаг болгон хөгжүүлж тогтсон хэлбэр, дүрэм журмыг бататган бэхжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн байна.

Art 650

34

БАЛЕТИЙН ҮҮСЭЛ ХӨГЖИЛ

Зураач Эдгар Дега (1834–1917)

18-р зуунд Францын балетмейстр Жан Жорж Новерр балетын урлагийг шинэчлэх үүргийг гүйцэтгэж, гүн утга санаа, тодорхой үйл явдлыг бүжгийн уран хөдөлгөөн, чөлөөтэй тоглолтоор илэрхийлсэн балетын жүжиг бүтээхийг эрмэлзэн, балетын жүжгийг бүтээх бүхий л зүйлүүдийн үүрэг зорилтыг нарийн тодорхойлсон онолыг боловсруулан “Бүжгийн тэмдэглэлүүд” Lettres sur la Danse et sur les Ballets (1760) гэдэг номондоо бичжээ. Новерр 1763 онд Германы Штуттгарт хотод өөрийн хамгийн алдартай “Медеа Жэйсон хоёр” балетаа найруулан тавьсан юм. Тухайн үед эмэгтэй бүжигчид хоёр дахь бүжигчний үүрэг гүйцэтгэж төвөгтэй төмөр цагариг, корсет, хиймэл үс, өндөр өсгийтэй гутал өмсдөг байжээ. Кристоф Глюк зэрэг зохиолчид балетын хөгжмийн зохиолд шинэчлэл хийж, эцэст нь балет sйrieux, demi-caractиre, comique гэсэн техникийн гурван хэлбэрт хуваагдав. Мөн дуурьт дивертисментийг голлон үзүүлэх болсон юм. Дивертисемент нь бүжгийн жүжгийн дотоод үйл явдалд чухал үүрэг гүйцэтгэхийн хамт өөрөө бие даасан хөгжим, тохирсон хөдөлгөөн алхаатай эртнээс уламжлагдан ирсэн бүжгүүд юм. Ийм бүтээлүүдэд “Полонез”, “Австрийн вальс”, Оросын “па де катр”, “миньон”, “шакон”, Францын “менуэт”, Английн “контрданс”, “лансье” зэрэг олон арван бүжгүүд ордог юм.

Art 650

35

БАЛЕТИЙН ҮҮСЭЛ ХӨГЖИЛ

Тухайн үед тайзнаа уран сэтгэмжийн уян хөнгөн дүрүүд бий болж сэтгэлийн эрхэм сайхныг бодит амьдралтай сөргүүлэн харьцуулсан утга санааг дундад зууны болон ардын домог туульсын хэлбэрээр тусгаж байснаа улмаар Гейне, Барон, Гюго зэрэг сонгодог уран зохиолуудаас сэдэвлэн харуулах болсон байна. Эдгээр зохиолчдын зохиолоор А.Аданы “Жизель”, “Корсар”, Ц.Пунийн “Эсмеральда” зэрэг романтизмын үеийн шилдэг балетууд бүтээгдсэн юм. Энэ үед эмэгтэй бүжигчид тэргүүлэх болж алдарт Мария Тальони анх пуанты дээр /хуруун дээр/ гарчээ. Сонгодог бүжгийн хөдөлгөөн ялангуяа үсрэлтүүд ихэд хөгжин боловсронгуй болж бүжигчид нисэх мэт сэтгэгдлийг төрүүлдэг байлаа.

Art 650

35

БАЛЕТИЙН ҮҮСЭЛ ХӨГЖИЛ

/зүүн/ Мария Тальони пуанты дээр гарсан анхдагчдын нэг: Чарльз Диделотын "Zephire et Flore" балетын Флорийн дүрд /1831/ 19-р зууны бүжгийн хөгжилд чухал гурван явдал болсон нь бүжигчдийн ур чадварын хүчний өсөлт, эмэгтэй бүжигчдийн байр суурь өссөн, мөн Оросын балетын цэцэглэлтийн үе байсан юм. Романтизмын үе нь баруун европын балетын урлагийн хөгжилд оргил болж энэ үед оросын балетын хөгжилтөнд Францын балетмейстр Шарль Луи Дидло их үүрэг гүйцэтгэсэн бөгөөд үндэсний онцлогийг тусгасан чөлөөт үзэл санаа бүхий балетуудыг бүтээснээс гадна чадварлаг сайн бүжигчдийг сурган гаргасан ажээ. Балетын хөгжмийн зохиогчдоос тодорч гарсан нь 18-р зуунд Францын Ж.П.Рамеу, 19-р зуунд Оросын П.И.Чайковский, 20-р зуунд Оросын Игорь Стравинский нар юм. Оросын агуу хөгжмийн зохиолч П.И.Чайковский балетын урлагийн уг үндэс болсон хөгжимд дуурь симфонийг нэвтрүүлж үндсээр нь өөрчилсөн нь балетын урлагт хөгжлийн шинэ үеийг нээв. Түүний “Хунт нуур”, Нойрсож буй гоо бүсгүй”, “Щелкунчик” зэрэг гурван балетыг балетмейстр Мариус Петипа найруулан тавьсан юм.

Art 650

36

БАЛЕТИЙН ҮҮСЭЛ ХӨГЖИЛ П.И.Чайковский "Хунт нуур" /М.Петипагийн тавилт. ханхүү Зигфридийн дүрд Михайл Мордкин, О д ет т ы н д ү р д A d e l a i d e G i u r i , Большой театр, Москва. 1901/

20-р зууны эхэн үеийн балетын урлагт бас нэгэн шинэчлэлтийг авчирсан хүн бол балетмейстер Михаил Фокин юм. М.Фокин балетын жүжгийг уламжлагдан тогтсон нэгэн хэлбэрээр зохион дэглэхийн эсрэг байсан бөгөөд жүжгийн үйл явдал өрнөж байгаа түүхэн үе нөхцөлийг харгалзан жүжиг бүрийг өөр хэлбэр, өөр өөр хөдөлгөөнөөр дэглэх ёстой гэж үзэн энэ санаагаа хэрэгжүүлж, бүтээсэн жүжгээрээ бодитой харуулж өгсөн юм. Өнгөрөгч зуунд балетын урлаг концертын бүжгийн нөлөөн дор үргэлжлэн хөгжсөөр ирсэн ба тухайлбал АНУ-д бүжиг дэглээч Дж.Баланчин неоклассик балетыг хөгжүүлжээ. Үүнээс гадна балет /Ballet d'action/, сонгодог балет /classical ballet/, орчин үеийн балет /contemporary ballet/, неоклассик балет /Neoclassical ballet/, романтик балет /Romantic ballet/ гэсэн хэд хэдэн хэлбэрээр хөгжиж иржээ.

Сонгодог балетын сургалтын 7 хэлбэр байдаг ба хамгийн сонгомол хэлбэр нь Вагановын арга /Орос/, Чеккеттийн арга /Итали/, Эзэн хааны балетын сургууль болон Эзэн хааны бүжгийн академийн арга /Англи/, Баланчиний арга /АНУ/ юм.

Art 650

38

ОСКАРЫН ШАГНАЛ ГАРДУУЛАХ ЁСЛОЛЫН ШИЛДЭГ ГОЁЛУУД

С

аяхан Оскарын шагнал гардуулах дээд хэмжээний ёслол болсон билээ. Үүнтэй холбогдуулан бүх цаг үеийн хамгийн шилдэг гоёлыг Оскарын наадамд зориулан өмссөн алдартнуудыг танилцуулж байна.

1. Элизабет Тейлор, Кристиан Диорын даашинзтай.

2. Одри Хепбөрн, Givenchy даашинз

3. Grace Kelly, Edith Head-ийн даашинз

4. Halle Berry, Elie Saab Couture-ийн даашинз

5. Nicole Kidman, John Galliano -ийн даашинз

6.Sharon Stone, Gap-ийн цамц болон Vera Wang

Art 650

39

ОСКАРЫН ШАГНАЛ ГАРДУУЛАХ ЁСЛОЛЫН ШИЛДЭГ ГОЁЛУУД 7.Charlize Theron, Vera Wangийн даашинз

8.Julia Roberts, хуучны Valentino даашинз

9.Renee Zellweger , Jean Desses by SGranitzийн даашинз

10.Natalie Portman, Lanvinий даашинз

11. Michelle Williams, Vera Wangийн даашинз

12.Penеlop e Cruz, Versace даашинз

13.Marion Cotillard, Jean Paul Gaultierийн даашинз

14. Tilda Swinton, Lanvin даашинз

Art 650

38 40

ОСКАРЫН ШАГНАЛ ГАРДУУЛАХ ЁСЛОЛЫН ШИЛДЭГ ГОЁЛНУУД 15.Jennifer Lawrence ,Calvin Klein даашинз

17.Gwyneth Paltrow, Tom Ford даашинз

19. Sandra Bullock, Vera Wang даашинз

16. Amy Adams, Oscar de la Renta даашинз

18.Lupita Nyong'o, Prada даашинз

20. Charlize Theron

Art 650

41

МОНГОЛ БҮСНИЙ БЭЛГЭДЭЛ

Аливаа ард түмний эд өлгийн соёлын нэгэн дурсгал нь хувцасны соёл юм. Түүнд тухайн угсаатны өвөрмөц дүр төрх тод тусдаг билээ. Монголчууд түүхийн урт удаан хугацаанд нүүдэлчдийн ахуйн өвөрмөц соёлыг бүтээсэн бөгөөд түүнд хувцас голлох байр эзэлдэг. Түүхийн сурвалж мэдээнээс үзвэл, монголчууд эртнээс нааш хувцасны хууль гарган харьяат улсын дотор журамлан мэдүүлж, даган мөрдүүлсээр иржээ. Монгол газар анхны төр байгуулсан хүннүчүүд өөрийн хувцасны хуультай байсны дээр киданчууд 928 онд Ляо улсыг байгуулаад мөн хувцасны дүрэм зохион хэрэгжүүлж байв. Монголын эзэнт гүрний үед Мөнх хаан 1252 онд, Хубилай хаан 1275 онд тус тус хувцасны тухай хууль гаргаж, хувцасны хэв маягийг тогтоож байсан тухай тэмдэглэсэн байна. Монгол хувцсыг судалсан гадаад, дотоодын олон эрдэмтэн байх агаад нэлээд бүтээл хэвлэгджээ. Оросын нэрт түүхч Л.Н.Гумилев: “Танд орчин цагийн европ эрийг өмдгүй төсөөлөхөд бэрх. Гэтэл өмд гэдэг өмсгөлийг анх Төв Азийн нүүдэлчид зохиосон” гэж бичсэн байдаг. Мөн Японы түүхч Шиба Рёотаро “манай эриний өмнөх хятадын Жао улсын Y Лин өөрийн улсад анх удаа хөнгөн морин цэрэг санаачлан зохион байгуулахдаа умардын зэрлэгүүдтэй дайтахад тэдний дайтах хууль ёс, өмсгөл жаягийг дуурайх хэрэгтэй” гэж уриалсан байна. Нүүдэлчид шиг “өмд өмсөцгөөе” гэсэн тэр уриалга урт шуумагтай өмд, түрийтэй гутал өмсдөг одоогийн хувцасны эхийг тавьсан гэдэг. Шиба Рёотаро цааш нь: “Монгол дээлийн товч шилбэ ХҮII зууны сүүлчээр Унгарын морин цэргийн хувцсаар дамжин Европт тархахдаа дээлний шилбэ хавирга мэт уртсаж мундирийн гоёл, чимэг төдий болжээ” гэж дүгнэсэн нь бий. “Монголын өвөг дээдэс болох дунху, кидан, сяньби нарын хувцасны загварыг манж нар дуурайж, улмаар манж нараар дамжин зүүн өмнөд Азийн орнуудад монгол хэв хийцийн хувцас түгсэн” гэх мэтээр Төв Азийн нүүдэлчдийн хувцас дэлхийн хувцасны хөгжилд хэрхэн нөлөөлсөн талаар судлаачдын дэвшүүлсэн санал, таамаглал нэлээд бий.

Art 650

42

МОНГОЛ БҮСНИЙ БЭЛГЭДЭЛ

Дээлийн бүс бүслэх, тайлахтай холбоотой ардын зан заншил, ёс нэлээд байдаг. Бүсийг ямагт нар зөв эргүүлэн бүслэх бөгөөд үзүүрийг нь баруун ташаандаа хавчуулна. Монгол хүн бүсэн дээр гишгэх, дээгүүр нь алхах, доор тавихыг цээрлэдэг нь эр хүний сүнс сүлд бүсэндээ оршдог гэж үздэгтэй холбоотой юм. Мөн тайлж тавихдаа очир зангилаагаар зангидаж, хүүхдийн бүсийг туулай зангилаагаар зангидан дэрлэж унтдаг. Бүсийг уртааш нь цуулж авч болохоос биш, хөндлөн хэрчиж авч болдоггүй, хэрэв хөндлөн огтлох аваас амин сүнсийг нь огтолж буйтай адил нас богиносно гэлцдэг байх юм. Бүсээ чирэхийг монголчууд цээрлэдгийн учир муу эрийн шинж, хийморь золбоо доройтно, өлөн гэдсээ цувууллаа өнчирч бэлэвсрэхийн цондон гэдэг. Бүс хийх материалыг гурав юм уу таван алдаар хэмжинэ. Хэтэрхий богино бүсийг цээрлэх бөгөөд ядуу зүдүүгийн ёр хэмээх ба дээрээс доош дарж үзүүрийг нь хавчуулбал доройтож доошлохын тэмдэг гэнэ. Мөн олс дээс, шидмэс бүсэлбэл ядарч туйлдсаны шинж гэх. Эр хүн бусдын эхнэрийн гарыг бүсэндээ хүргэдэггүй, түүнчлэн хийморь лундаа, хүсэл зорилгоо хамгаалж буй хэрэг гэж үзэж, эр хүн эмэгтэй хүний бүсийг бүсэлдэггүй.

Art 650

43

МОНГОЛ БҮСНИЙ БЭЛГЭДЭЛ

Бүсийг хуучирлаа, муудлаа гээд хаядаггүй заавал галд шатаана. Бүс гэгч их хүндэтгэлтэй зүйл учир дээгүүр нь алхах, гишгэх нь чанд хориотой. Бүс малгай хоёр бол хүндэлж, дээдэлж явах учиртай, эрхэм ёсон шингэсэн хувцас болой. Мандах төрийн малгай, бүтэх төрийн бүс хэмээн малгай бүсээ машид хүндэлдэг билээ. Монголчуудын уламжлалт хуримын зан үйлд хадам аав нь хүргэндээ шинэ бүс бүслүүлэх ёс бий. Энэ нь олон үзүүрт санаагүй төв төвшин амьдрахыг зөгнөж байгаа хэрэг. Шинэ бүс бүсэлснээр эр хүн эрэлхэг баатар, цог сүлдээ мандуулж явахыг ерөөсөн утгатай бөгөөд авааль эхнэртэйгээ эвдэршгүй бат сэтгэлтэй амьдрахыг бэлгэддэг гэнэ. Эр хүн урт, өргөн бүс бүслэх нь урт нас, удаан жаргалын бэлгэдэл. Харин эм хүн урт бүс бүслэх муу, хүзүү орооно гэж үздэг байх юм. Монголчууд сур элдэн боловсруулаад, алт, мөнгө зэрэг өнгөлөг металлаар товруу хийж гоёон, гархи хийж бүсэлдэг явдал саяхан хүртэл байв. Тэд тийм суран бүсийг хийхдээ адуу, үхрийн арьсыг элдэж 3-4 хуруу өргөн зүсэн давхар, дан суран бүс үйлдэнэ. Давхар суран бүсний дотор талыг нь дутуу элдсэн ширээр хийж, сайн боловсруулсан гадна талын сур дээр нь товрууг тогтооно. Бүсгүйчүүд бүс бүсэлдэггүй байсан учир эмэгтэйчүүдийг «бүсгүйчүүд» гэж нэрлэх болжээ. Мөн хүн бүсээ өөр хүнтэй солихгүй, харин хар элгийн хүнтэй анд бололцох, хүж барилдах ёс гүйцэтгэх үед бие биедээ итгэж буйн тэмдэг болгон бүсээ солин бүсэлдэг заншил байсан нь эртнээс уламжлагдсан зүйл аж. Монголчууд бүсээ зангидахыг цээрлэнэ. Хэрэв бүс зангирвал тэр чигээр нь гурав хонуулаад, хамгийн ахмад хүнд очин миний бүсний зангилааг тайлна уу гэж хүсдэг байна. Ахмад хүн бүсний эзнээс юу олсон, үзсэнийг асуухад бүс зангирсан хүн гурав хоногийн хугацаанд юу үзсэн, олсноо хэлдэг ёстой бөгөөд хариуд нь ахмад хүн түүний үзсэн, олсон зүйлийн аль бэлэгтэйг тайлбарлаж, уул зангирсан бүсний зангилааг тайлдаг заншилтай. Бүс нь үндсэн хоёр зориулалттай. Нэгдүгээрт урт хормойтой хувцсыг хумин эвсээрхэн, дулаахан болгох явдал юм. Нөгөө нь хүн алив хэрэгцээтэй хутга, хавтага, байлдааны болоод ангийн сүх, сумны саадаг, агсарга зэргийг биедээ байнга авч явах зориулалттай. Өөрөөр хэлбэл өөрийн биед байнга авч явах шаардлагатай эд зүйлийг бүсэндээ өлгөх, хавчуулах, зүүх зэргээр хадгалан явдаг байна.

Art 650

44

МОНГОЛ БҮСНИЙ БЭЛГЭДЭЛ

Даавуун бүсийг хэдэн янзаар бүслэх агаад гол дундаас нь ар талаасаа биеэ ороож бүслэх нь нийт халхад дэлгэрчээ. Бүсийг ороож бүслэхдээ голоор нь хоёр хувааж, биеийнхээ урд талаас эхлэн ар тийш ороож, өмнөө бүсний үзүүрийг зөрүүлэн гогцоолдон чангалаад хоёр үзүүрийг хоёр ташаанд унжуулж хавчуулна. Энэ нь бүс алдуурахгүй, нөгөөтээгүүр гоё харагддаг байна. Үүнийг буриад бүслэлт гэнэ. Бүсний дундаас биеэ ороож бүслээд хоёр үзүүрт нь гогцоо гаргаж түүнийг хоёр ташаандаа нэг барим хэмжээний унжуулж бүслэхийг үзэмчин бүслэлт гэдэг. Бүс нь гоёл болох учир өмсөх хувцасны өнгөнөөс шалтгаалан бүсний өнгө янз бүр байдаг. Даавуун бүсний үзүүрийг нь сэмлэн гоёлго болгон цэцэг гаргах учир ч бий. Бүс хэрэглэх нь нүүдэлчин монголчуудын хувьд маш эртний уламжлалтай. Урт хормойтой дээлтэй, үргэлж морь унаагаар зорчин явдаг тэдэнд бүс нэн чухал шаардлагатай байсан нь мэдээжийн хэрэг. Цэнхэр, улаан, хар, хөх, ногоон өнгийн бүсийг голлон бүсэлж заншжээ. Их монгол улсын үед түшмэд зэрэг дэвээрээ ялгаран хаш чулуу, эвэр чимэгтэй тольт бүс бүсэлдэг байсан бөгөөд тэргүүн зэрэгтний бүсэнд шулуун буюу хээтэй хаш, дэд зэрэгтэнд хээтэй хирсийн эвэр, гутгаар, дөрөвдүгээрт шар алтаар бэрзгэр лууны нүд хийсэн, таваас есдүгээр зэрэгт хар хирсийн эвэр чимэг хийнэ. Эдгээр бүсэнд найман захтай агсрагыг улаан сураар үйлддэг. Монголчууд дэлхийн хамгийн хүчирхэг улс гүрэн байгуулж явахдаа хувцасны “моодыг” тодорхойлж байсан бол хожим Манж-Чин улсын ноёрхлын үед эсрэгээрээ монголын язгууртан ихэс дээдсийн өмсгөлд манж-хятад хувцасны загвар нөлөөлж эхэлжээ. 1911 онд Монголчууд Манжийн эрхшээлээс ангижрахад ноёд түшмэлийн зэрэг дэв, ямбаны хувцсыг монгол хэв шинжтэй болгон өөрчлөх зарлиг гарч байв. Монгол хувцас өмсгөлийн соёлд “бүтэх төрийн бүс” буюу аливаа задгай, тархайг бэхлэн батжуулж, салж сарнисныг эвлүүлэн бүтээх, төр ёсны уламжлалд “ээл ихт хүнд бүс тогтоохын бэлгэ” хэмээн үзэж хаан төрийн есөн их бэлгийн долдугаарт оруулах ажгуу.

Art 650

45

ХАМГИЙН ҮНЭТЭЙ ЗОЧИД БУУДАЛ

Макаогийн “The 13” зочид буудал нь дэлхий дээрх хамгийн үнэтэй зочид буудлуудын нэг билээ. Барокко маягаар урласан цуглуулгуудаар чимэглэгдсэн энэхүү зочид буудлын нэг өрөө нь л гэхэд 7000000$ -ийн үнэтэй байдаг. Энэ итгэмээргүй зочид буудлын нэг өрөө нь л гэхэд 1,4 тэрбум $-ийн үнээр баригдсан бөгөөд 200 люкс өрөөнүүд нийлж 30000 хавтгай дөрвөлжин фут хэмжээтэй. Энэхүү зочид буудалд ирснээр 24 цагийн ордны үйлчилгээг авах бөгөөд Макаогийн хамгийн чанартай дээд зэрэглэлийн казино болон зоогийн газар, бизнесийн уулзалт, нисэх онгоцны буудалд хүргүүлэх боломжтой.

1.Хилэн унжуургатай, хааны уламжлалаар сийлж алтадсан толгойтой ор бүхий унтлагын өрөө.

2.Урлагийн бүтээлээр чимэглэсэн тааз, лаагаар гэрэлтсэн угаалгын өрөө.

3. Өрөөнүүд бүгд өөр өөрийн өнгө аястай байдаг бөгөөд Стивен Ханг болон зарим дизайнеруудын хийсэн гоёмсог талст хэлбэрийн тавилгуудаар чимэглэгдсэн байдаг.

4. Найман зочинд хангалттай хүрэлцээтэй, Барокко урлагаар чимэглэсэн тааз, болор суурьтай лааны гэрэлд харагдах ванн.

Art 650

46

ӨРӨГ УРЛАГ

Бид нарын өдөр тутмын бичдэг урлагийн төрөл дотроос бусдаас хамгийн их онцгойрон ялгагддаг нь өрөг урлаг юм. Merriam Webstar-ийн хэлснээр энэхүү урлаг нь олон төрлийн холимог дүрс хэлбэрээс бүрэлдсэн байдаг ба ихэвчлэн томоохон орон зайд уран бүтээлчийн уран сэтгэмжээр тавигдсан үзмэр болдог. Бид нар яагаад өрөг урлагт дуртай байдаг вэ? Олон шалтгааны улмаас.... Уг урлаг нь дээд зэргийн төсөөллийн бүтээл бөгөөд энэ нь олон төрлийн хэд хэдэн материал ашиглан дахин давтагдашгүй гэнэтийн урлаг болгодог. Эдгээр бүтээлүүд нь 2013 онд олны хүртээл болж байжээ.

П

ортугалийн Агуэда хотод энэ 7 дугаар сард олон өнгийн шүхэрүүд гудамжны дээгүүр амилсан мэт байв. Патриса Альмеда гэх зурагчин өмнөх жил нь үүнтэй төстэй гэрэл зураг авсан нь онлайн ертөнцөөр өргөн тархсан байна. Энэ нь Агитагуэда гэх наадмын дүрслэх урлагийн нэгэн хэсэг байсан юм. Sextafia Producoes зохион бүтээгчдийн нийлмэл нь энэхүү өрөг урлагаар дамжуулан жирийн нэг худалдааны гудамжийг анхаарал татахуйц нүд баясгах бүтээл болгон хувиргажээ.

Миний хамрын өвдөгнөөс хөлний хурууны гүзээ болтол” гэх хачирхалтай барилга бол английн дизайнер Алекс Чеиникийн бүтээл бөгөөд энэ нь английн Маргетидад байрлах барилгын тоосгон давхаргыг яг л гулган урсаж байгаа мэт харагдуулна.

Art 650

47

ӨРӨГ УРЛАГ

А

нглийн уран бүтээлчид болох Andy Moss, Jamie Wardley нар францын Arromance-н эрэг дээр гүн утгатай дүрслэх урлагийн бүтээлийг байршуулан “Нүдэн дэх элс” хэмээн нэр өгчээ. Үүнийг олон улсын энх тайвны өдөрт зориулан бүтээж “энх тайван үгүй бол юу болдгийг харуулах” гэсэн дүрслэл юм.

“Сүлжигдээгүй гэрэл” гэсэн нэртэй сунжралдсан баримал нь Soo sunny park гэдэг уран бүтээлчийн бүтээл бөгөөд гинжин холбоос, гинжин хашаа гэх мэтчилэн тусгай шилний бүтэцтэй. Үзэгчид энэхүү орон зайд байхдаа байгалийн ба хиймэл гэрэл өөр өөр өнцгөөс өдрийн бүхий л цагт хэрхэн ө ө р ч л ө гд ө н х а р а гд д а г и й г м э д р э х боломжтой.

Зөвхөн Ванкси л хөөрхөн өхөөрдөм байдлыг хамгийн түгшүүртэй зүйлтэй хольж чаддаг. “Орсноос гарсан нь дээр” хэмээх 11 дэх үзэсгэлэнд яг тийм холимог байдлыг Нью-Йорк хотын гудамжинд үзүүлж чадсан юм. Англи уран бүтээлч маань хүргэлтийн ачааны машиныг нядалгааны байшин болгож 60 чихмэл амьтад болох үхэр, тахиа, гахай, хонь зэргийг модон хүрээн дундуур толгойгоо гаргаж ирэн хөдөлж буйгаар дүрсэлжээ.

Art 650

48

ӨРӨГ УРЛАГ

Ү

ндэсний орчин үеийн ба модерн урлагийн музейд “гэр доторх гэр” гэх тухайн уран бүтээлчийн өмнө нь амьдарч байсан 2 байшингийн хуулбар 1:1 хэмжээгээр өөр хоорондоо оршдог. Үзмэн ягаан өнгийн дотор буй уламжлалт солонгос гэр нь түүний бага насаа өнгөрөөсөн гэрийг төлөөлөх бөгөөд гадуур байгаа шинэлэг барилга нь түүний анхны байр болох АНУын Rhode Island-н Providence-д оршдог байжээ.

А

ргентинийн уран бүтээлч Томаs Saraceno-н “Орбит дотор” гэсэн агуу том торон барилга нь германы Dusseldorf K21 Standehaus музейд 25 метрийн өндөрт өлгөгдсөн байна. Үзэгчид энэхүү томоохон хэмжээний 3 давхрыг эзэлсэн ган торон барилга дээр авирах боломжтой байсан юм. Зөвхөн тор нь л гэхэд 3 тоннын хүндтэй байсан бөгөөд 6 том хийлсэн PVC бөмбөлгүүд дотор нь тавигдсан байна.

Х

ятадын уран бүтээлч ба тэмцэгч AI WeiWei “Үүрдийн унадаг дугйнууд” гэх 3144 унадаг дугуй орсон уран бүтээлийн шинэ хувилбараа Торонтод танилцуулжээ.

Art 650

49

ӨРӨГ УРЛАГ

Х

язгааргүй толин өрөө-сая сая гэрлэн жилүүдийн цаадах сүнс” гэх бүтээлд маш олон өнгийн лед гэрэл тааз ба шалнаас өөр өөр өндөрт бэхлэгдсэн байсан нь тэр өрөөг яг л үүрд мөнх байдал руу хувиргах шиг болжээ. Шоо хэлбэртэй толиор бүрхсэн өрөөн дэх гүехэн тусгалтай хэсэг нь шал ба гэрлийг шарж байгаа мэт нөлөөтэй болгож өгсөн байна.

Л

ондон болон Б е р л и н д ба йрла лта й Random international г эх ха м т ол о н н ь “Борооны өрөө” гэдэг ур а н б ү т э эл э э р э э таныг норгохгүйгээр бороог мэдрэх боломжийг олгожээ.

Art 650

50

БИДНИЙ МЭДЭХГҮЙ САНДАЛ

А

нгли хэлэнд Chair буюу сандал нь cathedra /нэр т ө р , э рх м эд эл / г э с э н үгнээс гаралтай бөгөөд латин хэлээр доошоо суу /sit and down/ гэсэн утгатай. Эрт үед зөвхөн д ээд зиндааны хүмүүс сандал дээр суудаг байсан бөгөөд нэр хүнд багатай нь столл буюу гаргүй болон нурууны түшлэггүй сандалд суудаг байжээ. Хамгийн хөгшин гэгдэх сандал нь 5000 жилийн тэртээ эртний египтэд баяр ёслолын зориулалттай хэрэглэгдэж байсан агаад фараон болон бусад чухал хүмүүс суудаг байжээ. Харин 16-р зуунд сандал нь энгийн хэрэглээ болсон бөгөөд тэрнээс өмнө чулуу болон вандан дээр суудаг байжээ. Өөрөөр хэлбэл сандал дээр зөвхөн баян болон нэртэй, чухал хүмүүс суудаг байв.

Б

иблид сандал гэдэг үг ганц ч дурьдагдаагүй бол Шекспирийн 4-р Хенрид /хэсэг 3/ бүтээлдээ 9 удаа дурьдагдсан байна.

Art 650

51

БИДНИЙ МЭДЭХГҮЙ САНДАЛ

С

андал нь Англи болон Канад улсад нэр төрийн бэлэ г т э мдгэ э р хэрэглэгдэж байжээ.

Эрүүл мэндийн хувьд: Хэдийгээр бидний өдөр тутмын хэрэглээ болох сандал нь бидний биеийг амраадаг, ая тухтай байлгадагч байнга суудаг хүнд эрүүл мэндэд муугаар нөлөөлдөг байна. Хэт удаан сууснаар цусны эргэлтэнд нөлөөлж, цусны бөөгнөрөл үүсэх цаашлаад таргалах, бөгтгөр болох, өвдөгний өвчинтэй болох, стресстэх, нуруу хүзүүний өвчинтэй болох зэрэг олон сөрөг үр дагавартай. Үүнээс сэргийлэхийн тулд 30 минут тутам босч дасгал хийх, жишээ нь өрөөн дундуураа алхах, чилээгээ харгах гэх мэт хөдлөх зайлшгүй шаардлагатай.

Урлагийн хувьд: Олон зууны туршид загвараа олон янзаар хувирган хөгжихдөө гол бүтцээ алдаагүй байна. 21-р зуунд сандал нь зөвхөн хэрэглээгээр хязгаарлагдах биш урлаг болон хөгжиж байгаа билээ.

Art 650

52

ОНЫ ШИЛДЭГ БҮТЭЭЛ Монголын Урчуудын Эвлэлийн “ОНЫ ШИЛДЭГ БҮТЭЭЛ ” шалгаруулах ёслолын ажиллагаа

М

онголын Урчуудын Эвлэлээс өнгөрсөн жилээс эхлэн шилдэг уран бүтээл шалгаруулах ёслолын арга хэмжээг зохион байгуулахаар эхний алхмаа хийлээ. Уран бүтээлчдийн “Шинэ жилийн цэнгүүн”-ийг тохиолдуулан уг арга хэмжээг зохион байгуулжээ.

I. УРАН БАРИМАЛ-ын төрөлд нэр дэвшигчид 1. Дашцэрэнгийн Гэрэл “Хаан Аргаль” бүтээл 2. Ш а р а а г и й н Лхагвацэрэн -“Жаахан шарга” бүтээл 3.Дамбийгийн Энхдаваа “Хөх орчин хөх хатан” бүтээл II.МОНГОЛ ЗУРАГ-ийн төрөлд нэр дэвшигчид 1. Түвдэндоржийн Нурмаажав- “Тэнгэрийн удам” бүтээл 2. Болдын Номин“Ертөнц” бүтээл 3. Б а т ж а р г а л ы н Баатарзориг- ”Их нүүдэл” бүтээл 4. Мягмарын Баярмагнай“Миний нутаг” бүтээл

Д.Гэрэл “Хаан аргаль”

Б.Баатарзориг “Их нүүдэл”

Art 650

53

ОНЫ ШИЛДЭГ БҮТЭЭЛ

III.ЧИМЭГЛЭХ УРЛАГ-ийн төрөлд нэр дэвшигчид 1. Төрбатын Баттогтох- “Тэнгэр эцгийн мэлмий дотор” бүтээл 2. Даржаагийн Уранчимэг- “Хатад” бүтээл 3. Даваадоржийн Анхбаяр- “Нууцын орон” бүтээл 4.Дашдоржийн Отгонбаяр- “Хөх тэнгэртээ...” бүтээл

Д.Анхбаяр “Нууцын орон”

IV.ЗУРААСАН ЗУРАГ-ийн төрөлд нэр дэвшигчид 1. Нямхүүгийн Амгаланбаатар- “Зөн билгийн ертөнц” бүтээл 2. Цэгмидийн Тамир- “Туульс” бүтээл 3. Дашцэрэнгийн Гунгаа- “Эвэртэн” бүтээл 4. Лхагваагийн Амарсанаа- “Газрын жигүүр” бүтээл

Ц.Тамир “Туульс”

Art 650

54

ОНЫ ШИЛДЭГ БҮТЭЭЛ

V.ОРЧИН ҮЕИЙН УРЛАГ-ийн төрөлд нэр дэвшигчид 1. Жавхлантын Пүрэвсүрэн“1937-он” 2. Аюурзанын Очирболд - “ Хөшөө” бүтээл 3. Очирбатын Энхтайван - “ 1+1=3” бүтээл 4. Батмөнхийн Мөнхцэцэг “Сэнхэрийн ятга” бүтээл А.Очирболд “Хөшөө”

VI.УРАН ЗУРАГ-ийн төрөлд нэр дэвшигчид 1. Цагаандарийн Энхжаргал - “Ёхор галын бүжиг” бүтээл 2. Өнөржаргал Бархүү – “Муу иргэншил” бүтээл 3. Өлзийноровын Гандулам - “Нам гүм” бүтээл 4. Даваасамбуугийн Бөхшандас - “Чи минийх” бүтээл

Ө.Бархүү “Муу иргэншил”

Art 650

55

ОНЫ ШИЛДЭГ БҮТЭЭЛ Монголын Урчуудын Эвлэлийн “НЭРЭМЖИТ ШАГНАЛ” 1. Дашцэрэнгийн Гэрэл - “Шийдэл”бүтээл 2. Чоймболын Ганбаатар - Морины соёл 3. Шараагийн Лхагвацэрэн -“ САРНЫ АЯЛГУУ”, ”САЛХИ” бүтээл

Ш.Лхагвацэрэн “Сарны аялгуу” Д.Гэрэл “Шийдэл”

Ч.Ганбаатар “Морины соёл”

Art 650

56

УРАН ЗУРГИЙН ТҮҮХЭНДЭХ 100 ШИЛДЭГ ЗУРАГ

У

г дугаартаа бид уран зургийн түүхэн дэх шилдэг 100 зурагт багтах 10 бүтээл болон шилдэг 10 уран бүтээлчийг түүвэрлэн орууллаа. Судлах явцад бүх цаг үеийн шилдэг 10 уран бүтээлчид эмэгтэй хүн байхгүй байгаа нь бидний сонирхлыг ихээхэн татсан юм. Дэлхий нийтийн сонорт хүрсэн уг бүтээлүүд таны мэлмийг ч мөн баясгана гэдэгт бид итгэлтэй байна.

1. Босх: Гоо үзэсгэлэнгийн цэцэрлэг (1504 он) Мадрид, Прадо

2. Микеланжело: Дээд шүүх (1541 он) Ром, Каппел Систина

3. Эрнст: Хоёр дахь борооны дараах Европ (1942 он) – Хартфорт

4. Климт: Бетховены үймээн (1902 он) – Вин

Art 650

41 57

УРАН ЗУРГИЙН 100 ШИЛДЭГ ЗУРАГ ГОЁЛНУУД ОСКАРЫН ШАГНАЛТҮҮХЭНДЭХ ГАРДУУЛАХ ЁСЛОЛЫН ШИЛДЭГ 5. Дали: Дурсамжийн мөнх оршихуй (1931 он) НьюИорк

6. Климт: Үл хөндөгдөх (1913 он) Прагвай, Үндэсний музей

7. Босх: Сүүлийн шүүмж (1505 он) –Вин

Art 650

41 58

УРАН ЗУРГИЙН 100 ШИЛДЭГ ЗУРАГ ГОЁЛНУУД ОСКАРЫН ШАГНАЛТҮҮХЭНДЭХ ГАРДУУЛАХ ЁСЛОЛЫН ШИЛДЭГ 8. Климт: Үнсэлт (1908 он) Вин

9.Боттичелли: Хавар (1478 он) – Фирензе

10.Моне: Nimphee (1926 он) Парис

Art 650

41 59

ШИЛДЭГ 10 УРАНЁСЛОЛЫН БҮТЭЭЛЧ ОСКАРЫН ШАГНАЛ ГАРДУУЛАХ ШИЛДЭГ ГОЁЛНУУД

Leonardo Da Vinci 1.

(1452 – 1519) Түүний талаар дуулаагүй хүн ховор биз ээ. Бидний танил олон сайхан уран бүтээлийг туурвисан мөн түүгээрээ хүмүүний мэдрэмжийг сэргээж чадсан гайхамшигт уран бүтээлч билээ.

Vincent Van Gogh 2.

(1853 – 1890) Постимпрессионист уран бүтээлчдийн онцлох нэгэн гэж хэлж болох зураач юм. Олонд танигдсан уран бүтээлээс дурьдвал: Наранцэцэг, Огторгуйн шөнө гэх мэт.

Rembrandt 3.

(1606 – 1669) Өөрийн өнгөт дүрслэл гаргах чадварааролонд танигдсан. Дийлэнх бүтээлд хөрөг зураг зонхилох хандлагатай байдаг. Алдартай бүтээлүүдээс дурьдвал: “Еврей бүсгүй”, “Галилэйн далайн шуурга” юм.

Michelangelo 4.

(1475 – 1564) Түүний хувьд зөвхөн уран зургаас гадна архитектур, уран хийц, баримлын тал дээр ажилладаг байсан ба “Давид” бүтээлээр нь бид сайн мэднэ.

Claude Monet 5.

(1840 – 1926) Тус уран бүтээлчийн хувьд байгаль, дэлхий ертөнцийн үнэн дүр төрхийг гол чиглэлээ болгон зурдаг байж. Импрессионист уран бүтээлч байсан бөгөөд алдартай бүтээлүүдэд “Ургах нарнаас гарсан сэтгэгдэл”, “Усны сараана”, “Цэцэрлэгт буй бүсгүй” зэрэг орно.

Pablo Picasso 6.

(1881 – 1973) Тэрбээр 20-р зууны нөлөө бүхий чадварлаг зураач, уран барималч, шүлэг болон жүжгийн зохиолч байсан. Кубист урсгалыг нээж хүмүүст хүргэсэн. Уран бүтээлүүд: “Цэнхэр мөчлөг”, “Энх тайвны шувуухай”, “Герника”.

Raphael 7.

(1483 – 1520) Леонардо Да Винчи болон Микеланжело нартай хамтран сэргэн мандалтын үеийн гурвал гэх нэрээр ажиллаж байсан. Мөн л тухайн үеийн чадварлаг зураач, уран бүтээлчийн нэг юм. “Монд крусификсион”, “Ариун хурим”, “Христийн оршуулга” зэрэг бүтээлээрээ танигдсан юм.

August Renoir 8.

(1841–1919) Импрессионист уран бүтээлчдийн нэг. Зурж буй зургийн олон өнгийн ялгарал, алслал, бодит байдалд анхааран ажилладаг нямбай уран бүтээлч. Уран бүтээл: “Асар дахь бүжиг”.

Jan Vermeer 9.

(1632 – 1675) Дээрх уран бүтээлчийн хувьд энгийн амьдралыг илүү их өнгөлөг, аз жаргалтай мэтээр бүтээлдээ буулгадаг. Алдартай уран бүтээл: “Сувдан ээмэгтэй бүсгүй”, “Саальчин”, “Газарзүйч”.

Paul Cezanne 10.

(1839-1906) Францын постимпрессионист уран бүтээлч. Алдартай уран бүтээл: “Хөзөрчин”, “Хөшигтэй амьдрал” зэрэг орно.

Art 650

60

ҮНЭРТЭН

Бидний өдөр тутам хэрэглэдэг гоо сайхны гол бүтээгдэхүүн бол үнэртэй ус. МЭӨ 384-322 онд сайхан үнэртэй хатаасан цэцэг хэрэглэдэг байжээ. Итали гаралтай Иоганы Мариа Фарина 1709 онд Кёльн хотод анх үнэртэй усны үйлдвэрийг байгуулж, түүхий эд нь батраш, ингүүрс, агь, задь, нил, лиш, сарнай, жүржийн цэцэг, цеолонд ургадаг модны хатаасан холтос, нимбэг, жүржийн хальс байлаа. Үйлдвэрлэлийнхээ аргыг удтал нууж байснаас Кёльны тэр үеийн үнэртэй усны үйлдвэрлэлийн төв болж чаджээ. 1792 онд Кёльн хотыг францчууд эзэлснээр уг нууцыг эзэмшиж нэр нь ч франц болсон байна. Үнэртэй усны чанарын ангилал Сайхан үнэр хүнд ямагт сайхан сэтгэгдэл төрүүлдэг. Сүрчигт агуулагдах эфирийн тосны хэмжээнээс сүрчгийн чанар, үнэ нь хамаардаг. Гэхдээ эфирийн тосны хэмжээ /концентраци/-г хайрцаг дээр тэр бүр байдаггүй бөгөөд тодорхой нэршлээр ялгагддаг байна.

Art 650

41 61

ҮНЭРТЭН

· “Parfum” гэж бичсэн байвал энэ нь хамгийн үнэтэй, тансаг сүрчиг бөгөөд ихэнхдээ бага хэмжээгээр савлагдсан б а й д а г. Го л д у у 2 0 - 2 5 х у в и й н концентрацитай ба үнэрээ багадаа 24 цаг хадгална.

· Eau de Parfum сүрчигт 15-20 хувь агуулагддаг бөгөөд эдгээр нь бидний “духи” гэж нэрлэдэг гоёлын зориулалттай үнэртэн юм.

· E a u d e To i l e t t e г э с э н бичигтэй бол сүрчиг биш 7-14 хувийн найрлагатай үнэртэй ус юм. Үүнийг а р и у н ц э в р и й н зориулалтаар хэрэглэнэ.

Art 650

41 62

ҮНЭРТЭН · Eau de Cologne гэж бичсэн бол 10-15 хувийн найрлагатай “одеколон” юм. Cologne нь үнэртэй ус н ы т ө рл ү ү д э э с э э хамгийн зөөлөн үнэртэй бөгөөд бүх биеэрээ нэлэнхүйд нь түрхэж болдгоороо онцлог юм.

Parfum, Esprit de Parfum, Eau de Parfum зэрэг үнэтэй тансаг “духи”-г орой үдшийн цагаар үнэт эрдэнийн зүйл, гоёлын даашинз, хослол өмсөхдөө түрхэнэ. Харин ажилдаа болон өдрийн цагаар Eau de Toilette, Eau de Colonge-г хэрэглэх нь зөв. Зөвлөгөө Үнэртэй усыг хэрхэн сонгох вэ? Ямар ч сүрчгийг шууд худалдан авах гэж яарах хэрэггүй. Учир нь сүрчгийг үнэртэх үед спирт нь жинхэнэ үнэрийг дарж орхидог. Иймд дэлгүүрээс зөвхөн тухайн сүрчгийг шингээсэн цаасыг л авч гараарай. Хэрэв танд үнэртэй усны шилний таглааг үнэрлүүлэх гээд байвал шууд зугт, өөр дэлгүүрт оч, итгэж болохгүй газар байна, наадах чинь... Үнэртэн шингээсэн цааснаас үнэртэй усны гурав дахь хамгийн удаан хугацаанд эгшиглэх нот л үнэртэнэ гэдгийг санаарай. Чанартай сайн үнэртний гол нууц нь үнэр шат дараалан эгшиглэх учиртай. Үнэртэй усыг түрхсэнээс хойш 10-15 мин дараа ялгаруулах үнэр нь үнэртэн бүтээгч мастерын гол санаа байдаг бөгөөд тухайн үнэртэй усны үнэр юм. Үнэртэй ус, духи нь үнэрээ илүү удаан, бүтэн хоног барьдаг юм.

24 цаг өнгөрсний дараа ч үнэр нь танд таалагдсан хэвээр байвал та энэ л сүрчгийг сонгоорой. Нэг удаад гурваас олон үнэртэн туршиж хэрэггүй, үүнээс олныг зөв үнэлж чадахгүй!

Art 650

41 63

ҮНЭРТЭН Үнэртэй усыг хэрхэн хэрэглэх вэ? Сүрчгийг хувцсандаа биш зөвхөн арьсандаа түрхдэг. Сүрчиг хүлээн авах чадвар нь арьсны хуурайшилт чийглэг, тослогоос ихээхэн шалтгаална. Цайвар, хуурай арьс сүрчиг шингээхдээ муу байдаг бол, наранд борлосон тослог, чийгтэй арьсанд сайн шингэж удаан үнэртдэг. Судасны гол гол төвүүд нь үнэртэн түрхэх хамгийн тохиромжтой цэгүүд болдог бөгөөд энэ цэгүүд нь бугуй, цээж, чихний ар тал, тохойн урд хэсэг зэрэг болно. Энд биеийн дулаан хамгийн тааламжтай, тогтмол хэмжээнд байдаг тул түрхсэн үнэртэн удаан хадгалагддаг. Сүрчиг түрхэх хэмжээг тааруулах нь тун чухал. Хуурай хүйтэн агаарт сүрчгийн үнэр амархан дарагддаг тул өвлийн улиралд ахиухан түрхдэг. Харин чийглэг дулаан улиралд хүчтэй мэдрэгдэх учраас бага, хөнгөхөн түрхэх хэрэгтэй. Өрөөнөөс гарч явсны дараа тасалгаанд үнэртэхгүй байхаар тохируулах нь хэрэглээний соёлд нийцнэ. Түрхэхийн өмнө өөр сүрчиг хэрэглээгүй байх, арьс цэвэр чийглэг байх, хувцас хиргүй, элдэв үнэр шингээгүй байх ёстой. Сонирхуулахад Хамгийн үнэтэй үнэртэн DKNY Golden Delicious Million Dollar Fragrance Энэхүү урлагийн гайхамшигт бүтээлийн доод үнэ $1.000.000 DKNY компанийн 2011 онд гаргасан алим хэлбэртэй сав бүхий энэ усыг нэрт гоёл чимэглэлч Мартин Кацтай хамтран бүтээсэн. Савыг нь 14 каратын цагаан болон шар алтаар хийж 183 ширхэг шар сапфир, 2700 ширхэг цагаан алмааз, 7,18 каратын Кабошон сапфир зэрэг 2909 ширхэг үнэт чулуугаар чимэглэсэн гэдэг. Урлагийн энэ гайхамшгийг бүтээхэд 1500 цаг зарцуулжээ.

Art 650

41 64

ЛАТТЕ УРЛАГ Латте нь эспрессо суурьтай нэгэн төрлийн кофе бөгөөд Итали хэлнээс орчуулбал сүүтэй кофе гэсэн үг юм. Учир нь энэхүү кофег эспрессог түүнээс 2 дахин их хөөрүүлсэн сүүтэй найруулж 1 см орчим сүүний хөөсөөр бүрж хийдэг. Бусад кофег бодвол сүүгээр баялаг учир ийнхүү нэрийдсэн ажээ. Энэхүү урлаг нь анх 1920 онд үүссэн юм байна. Нэгэн залуу кофе чанан хутгатал хөөс нь дүрс үүссэнээс санаа авч эхнэртээ зүрх зурж өгсөн нь энэхүү урлагийн эхлэл болсон байна. Хар кофен дээр хөөсрүүлсэн сүүгээр элдэв дүрс, хээ угалз зурдаг эл урлаг нь өдий хүртэл хөгжсөөр улам чамин урлагийн нэгэн төрөл болтлоо хөгжсөн гэдэг.

1.Цутгах. Энэ арга нь эспрессо с у у р и н д э э р хөөрүүлсэн сүүг цутгах байдлаар нэмэн хээ угалз гарган чимэглэх арга юм.

2.Идүүлж хээ гаргах арга. Цутгах арга нь баристагийн га р ы н х ө д ө л г ө ө н , м эд р э м ж и й г шаарддаг бол идүүлж хээ гаргах арга нь баристагаас зурах авьяасыг шаарддаг. Нарийн саваа модоор кофены дээр бүрхэх хөөсөн дээр өөрийн хүссэн дүрслэлийг гаргах боломжтой гайхалтай арга юм.

Art 650

41 65

ЭХ СУРВАЛЖ ОСКАРЫН ШАГНАЛ ГАРДУУЛАХ ЁСЛОЛЫН ШИЛДЭГ ГОЁЛНУУД

www.wikipedia.com www.caak.mn www.hiub.com www.mymodernmet.com www.bussinessinsider.com www.gogo.mn www.tsagtur.mn www.redflower.com www.news.mn www.ikon.mn

ART 650 Сэтгүүл