Raam en Deur editie 3-2015 by Molijn Sales Support

design | techniek | toepassing | productnieuws | regelgeving

jaargang 17, 2015

Vakblad voor gevelopeningen, beveiliging, raam- en deurtechniek

bouwbeslag kozijn/raam-& deurtechniek beveiliging beglazing tochtwering & ventilatie

RenD_2015-05-31_1.indd 1

27-05-15 14:08

Nemef ENTR flExibEl wooNcomfoRT.

open je deur met smartphone of afstandsbediening. 3 Nemef ENTR biedt

flexibel wooncomfort 3 Eenvoudige montage binnen 3 minuten 3 Automatische sluitfunctie (deur dicht = op slot) Veiliger. Vrijer. Vriendelijker. Alle info op nemefentr.nl

Nemef ENTR adv Raam en 2Deur - A4 10.indd 1 RenD_2015-05-31_2.indd

13-05-15 14:08 12:12 27-05-15

Voorwoord

Transitie(s) In deze Raam en Deur besteden we veel aandacht aan transitie. En dan niet de bekende transitie van utilititeitsbouw in wooneenheden. Maar de overgang van levensfase van bewoners en de veranderende eisen die ze daarmee stellen aan hun woningen in het algemeen en hun hangen sluitwerk in het bijzonder. We worden met zijn allen steeds ouder en willen (en moeten) steeds langer zelfstandig thuis blijven wonen. Daarom is het belangrijk om bestaande woningen aan te passen aan deze veranderende levensloop, maar nog slimmer om reeds bij nieuwbouw rekening te houden met de veranderende woonwensen en –eisen van de vergrijzende bewoners. In deze editie tonen wij volop voorbeelden van zulke wensen en eisen. Maar ook van slimme oplossingen op dat gebied. Een andere transitie is die van de markt. Op de pagina’s 41 en 47 gaan we in op de veranderingen in de venster- en die in de houtsector. Daar kun je zien dat het ook in 2015 nog bepaald geen juichmarkt wordt. Toch liggen er kansen. Maar dan moet er wel het een en ander veranderen. Transitie: lastig maar soms keihard nodig. Ook zo’n transitie ondergaat Raam en Deur zelf. Met uitgeverij MIXpress concentreer ik me voortaan 100% op de dhzretail en de bouwgroothandel. Dat betekent dat Raam en Deur niet meer in ons portfolio past. En da’s best vreemd, want we hebben het vakmagazine altijd met passie en plezier gemaakt. Maar zoals het gaat met keuzes: kiezen, is de helft verliezen. En dat geldt in ons geval dus voor Raam en Deur. Raam en Deur zelf krijgt echter een mooie toekomst onder de vleugels van Molijn Sales Support. Edgar Molijn (rechts op de foto) is sinds het allereerste nummer betrokken geweest bij dit vakmagazine en zal het met verve gestalte geven vanaf het eerstvolgende nummer. Hij doet dit met het vertrouwde team van deskundige auteurs en fotografen. Zo kunt u er verzekerd van zijn dat de vakinformatie van het gekende hoge peil blijft. Ik ben daar blij mee, want dat verdient u. Ik zal de sector zeker blijven volgen, onder andere vanuit het vakmagazine MIXpro. Rest mij u te danken voor het vertrouwen, de leuke gesprekken en de interessante inkijkjes. En tot slot wens ik u allemaal goede zaken! Met vriendelijke groeten, Marc Nelissen

Tips voor de redactie? Mail ze naar raamendeur@mixpress.nl.

2 3 / 2014 2015

RenD_2015-05-31_3.indd 3

27-05-15 13:50

inhoudsopgave Colofon

INHOUDSOPGAVE

Raam en deur Vakmagazine voor raam-, deuren geveltechniek, van ontwerper tot verwerker.

Fout (NEN5096) is gerepareerd

Redactie Hans Fuchs Louis Jongeleen Johan van Leipsig Marc Nelissen Hein Stienstra Joop Wilschut

Zijn er daardoor benadeelden? En zijn er ver-

Hoe kan een fout in een NEN-norm ontstaan? der nog effecten? Zomaar een paar vragen naar aanleiding van een wijziging in een norm om een fout recht te zetten.

Uitgever Marc Nelissen Vormgeving Inpladi bv, bureau voor idee en creatie, Cuijk Uitgave Vanaf 1 juli 2015 (gegevens onder voorbehoud) Uitgever Raam en Deur Plancommunicatie Postbus 61 NL-52528 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 88 32 Fax +31 (0)73 503 11 95 E-mail: info@plancommunicatie.nl Website: www.plancommunicatie.nl

Jachthuis Beukenrode, ecologisch restaureren met lowtech van toen

Het fraaie en nog gave ‘Jachthuis Beukenrode’ uit de 19e eeuw’ bij Doorn en het bijbehorende landgoed, moeten worden behouden voor toe-

Uitgever Edgar Molijn

komstige generaties en zullen daarom op een duurzame manier worden gerestaureerd. Dat

Redactie-adres Raam en Deur Postbus 61 NL-5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 88 32 E-mail: raamendeur@molijnsalessupport.nl Abonnementen losse nummers €14,50 jaarabonnement €72,– buitenland €87,– MIXpress BV (zie redactie-adres) Abonnementsvoorwaarden check www.mixpress.nl/abo

is de vaste overtuiging van de eigenaar, de Sint Augustinusstichting in Doorn. Maar welke architect kan uit de voeten met ‘duurzaam restaureren?

De brandweer op bedrijfsbezoek brandwerende voorzieningen, als maatwerk aan-

Advertenties Molijn Sales Support Edgar Molijn en Bert van Woesik Postbus 61 NL-5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 35 44 Fax +31 (0)73 503 11 95 E-mail: raamendeur@molijnsalessupport.nl Website: www.molijnsalessupport.nl

om een optimale brandveiligheid, zo blijkt tijdens

Close-Up Advertorial Copyrights Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, op welke wijze dan ook of worden opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ISSN 1389-6873

Villa Ruimzicht in Doetinchem heeft uitstekende

Stopzetten abonnement Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

Gevelarchitectuur Jachthuis Beukenrode

gebracht tijdens de herbestemming van internaat naar hotel en restaurant. Toch is de dagelijkse praktijk, vaak ongemerkt, spelbreker als het gaat een bedrijfsbezoek van de brandweer.

Kierdichting bij de voordeur krijgt prioriteit

Kierdichtingen voor ramen en deuren zijn er tegenwoordig voor uiteenlopende doeleinden en in vele verschillende vormen, afmetingen en materialen. We voorzien voordeuren van dichtingsprofielen voor bescherming van het binnenklimaat en de constructie van een gebouw tegen wind en water, tegen tocht, tegen condens, tegen het doordringen van geluid en tegen doorslaan van brand, rook en ongewenste geuren. Een blik van dichtbij.

K E U R M E R K

3 / 2015

RenD_2015-05-31_4,5.indd 4

27-05-15 14:39

Denk vooruit!

Postbox Berichten uit de markt

Senioren hebben andere woonbehoeften dan jongeren. Kunnen we de woning levensloop-onafhankelijk maken, dat

Inside

wil zeggen de behoeften van jongeren en ouderen in één

NEN5096 gerepareerd

woning verenigen? Bij Habidrome denken ze dat dit mogelijk

en zelfs wenselijk is. Ook over de financiering is nagedacht.

Gevelarchitectuur Architectuur voor nu en straks

Deur in Deur uit Met de brandweer mee

Wie zal dat betalen?

Een woning verbouwen of aanpassen kost geld. Maar wie zijn

Vaktueel Het Detail

woning levensloopbestendig wil maken, kan nog steeds een

Close Up

beroep doen op subsidieregelingen via de gemeentelijke

JPM Kok

overheid of via fondsen. Ook al wordt de subsidiesoep steeds

Deventer Profielen

dunner in een samenleving, die steeds meer waarde hecht aan zelfredzaamheid.

Buva 24

Sluitstuk

Seniorenwensen 26 Wie gaat dat betalen?

Venstermarkt relatief stabiel De Europese markt voor vensters is relatief sta-

Close Up Assa Abloy/Nemef

Evva 33

Roto-Frank 35

biel. Hout, metaal en kunststof behouden hun

PIN-Key 37

aandelen en Polen, Duitsland en het Verenigd

HMB Profit Tools & Locks

Koninkrijk zijn de groeimarkten binnen de EU.

Maar er liggen ook veel exportkansen buiten de

Vaktueel

grenzen van de unie.

Venstermarkt stabiel

Branchepagina’s VKG 43 VMRG 45

Guur klimaat in houthandel

In de raam- en deurindustrie verwerken we met zijn alleen heel veel hout. En omgekeerd is de

Vaktueel Houthandel in guur weer

Websites 48

houthandel nauw verweven met de timmerindustrie, al is het maar in een relatie als klant en leverancier. Daarom is een kijkje in de keuken van die handel de interessant. Het klimaat is daar namelijk bepaald guur te noemen.

Buiten de deur Evenementen + agenda

Op de Mat Catalogi, brochures, publicaties

3/ 2015

RenD_2015-05-31_4,5.indd 5

27-05-15 14:39

postbox AMI krijgt VHS-MVO certificaat SKG-IKOB heeft onlangs het eerste VHS-MVO

Keri Systems en Post en Eger samen sterk

certificaat uitgereikt aan AMI uit Lomm. De

Post en Eger is sinds kort officieel distribiteur

andere VHS leden zullen op korte termijn

voor Nederland en Duitsland voor Keri

volgen. Met het VHS-MVO certificaat willen

Systems. Vanaf nu levert Post en Eger niet

de Nederlandse producenten, die verenigd

alleen hoogwaardig hangen sluitwerk, maar

zijn in de VHS, aantoonbaar laten zien dat

ook elektro-mechanische sluitsystemen en

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

controle toegangssystemen. Hierdoor biedt

hoog in het vaandel staat en ook daadwerke-

Post en Eger zijn klanten een totaaloplossing

lijk wordt nagestreefd. Met het behaalde cer-

op het gebied van vergrendelingsvraagstuk-

tificaat toont AMI, waar in de dagelijkse

ken. "Bij Post en Eger vinden we het belangrijk

praktijk MVO zowel intern als extern al regel-

om totaaloplossingen te kunnen bieden aan

matig terugkomt, wederom aan een in de sector toonaangevend bedrijf te zijn. Door de onafhan-

onze klanten" vertelt directeur Sjaak Harms.

kelijke periodieke controle door SKG-IKOB, al jarenlang de testen certificatiepartner van de

"Daarom hebben wij ervoor gekozen om inten-

Nederlandse hangen sluitwerkindustrie, wordt de zekerheid geboden dat de bedrijven die het

sief de samenwerking aan te gaan met Keri

certificaat mogen voeren ook daadwerkelijk voldoen aan de gestelde eisen.

Systems om een compleet pakket aan te kunnen bieden aan onze klanten." Post en Eger heeft het integrale security managementsys-

Duco telt af met seminarreeks

teem van Keri Systems opgenomen in zijn proGezond en comfortabel wonen zonder

gramma. "Naast het leveren van hoogwaardig

een al te hoge energierekening wil toch

hangen sluitwerk, kunnen we nu ook elektro-

iedereen? Door een overaanbod aan

mechanische sluitsystemen en controle toe-

informatie over energieambitie is het

gangssystemen leveren", aldus Harms.

echter niet altijd eenvoudig om door de bomen het bos te zien. Met 4 gratis seminars biedt Duco Ventilation & Sun Control hierop het gepaste antwoord. Duco's reeks gratis seminars met als centrale thema `Natuurlijk, naar nul-opde-meter !' focust zich op het (bijna) energieneutraal bouwen en komt hiermee tegemoet aan de prangende ambitie om tegen 2020 nul-op-de-meter-woningen op de kaart te zetten. Dat lijkt toekomstmuziek, maar is vandaag al mogelijk. De mogelijkheden met natuurlijke ventilatie bieden immers heel wat oplossingen. Marktonafhankelijke praktijksprekers van Bouwformatie (ir. Annemarije Scheffe) en adviesbureau Peutz (ir. Jérôme Eijsacker) geven een verhelderende kijk op relevante en actuele thema's waarin "energieneutraal" als leidraad dient. Als afsluiter belicht een Duco-adviseur op een luchtige manier de natuurlijke ventilatieoplossingen die binnen dit plaatje passen. Deze gratis seminars vinden plaats op 4 verschillende locaties in Nederland, telkens in een Van der Valk hotel. Surf naar www.duco.eu/seminars voor het uitgebreide programma en de inschrijvingen.

Buva hardglas draairamen in project Zayaz In opdracht van woningcor-

Nieuwe website Aluminium in Praktijk

poratie Zayaz wordt groot

Roval Aluminium heeft de website www.alumi-

onderhoud uitgevoerd aan

niuminpraktijk.nl in een nieuw jasje gestoken:

84 appartementen

een nieuw look & feel met onder meer een ver-

Pettelaarseweg/ Philippus

frissende presentatie van vele inspiratiepro-

de Montestraat in Den

jecten en een praktische doorverwijzing naar

Bosch. Onderdeel van het

aluminium bouwproducten van Roval, inclusief

groot onderhoud is het ver-

de mogelijkheid om deze direct in het ontwerp

vangen van de bestaande

te integreren. De website van Aluminium In

schuiframen door Buva

Praktijk is in eerste instantie bedoeld voor

ISO-Plus 2000 isolerende

architecten die zich willen laten inspireren en

draairamen voorzien van

willen ontdekken wat er allemaal met alumi-

een witte keramische

nium detailleringen mogelijk is. Aluminium In

screen. De uitvoering is in

Praktijk richt haar focus op de esthetische en

handen van KlokBouw Ontwikkeling uit Nijmegen. De houten kozijnen worden gefabriceerd door

duurzame toepassingen van aluminium in de

Verweij Houttechniek uit Woerden. De geplande oplevering is augustus 2015.

meest uiteenlopende projecten.

3 / 2015

RenD_2015-05-31_6,7.indd 6

27-05-15 14:09

Veel vraag naar gezonde woningen Verse lucht en veel daglicht in huis zijn 2

AnywayDoors wint Red Dot Award

verrassende `topscorers' als Europeanen

Sommigen noemen het een deur.

gevraagd wordt wat belangrijk is voor hun

AnywayDoors spreekt van een "Room Divider".

gezondheid. Dit geeft de bouwindustrie

Een taatsdeur van formaat die je dankzij

een nog vrijwel onontgonnen marktpoten-

unieke pivotscharnieren monteert zonder

tieel voor gezonde woonoplossingen. Dit

inbouwdelen in de vloer. Het plaatsen van de

is de conclusie van een nieuwe studie in

"Room Divider" kan dus zowel in nieuwe

opdracht van de Velux Groep, weergege-

gebouwen als in bestaande woningen en kan-

ven in de Healthy Homes Barometer. "Als

toren. Ook de jury van de Red Dot Award is vol

consumenten hebben we de neiging te

lof over het ontwerp en reikte het bedrijf voor

investeren in acties die onmiddellijk per-

het eerst een Red Dot Design Award uit.

soonlijk voordeel opleveren, zoals ver-

Taatsdeuren draaien om een denkbeeldige

laagde energiekosten en verhoogd

verticale as. Met hun immense formaat geven

wooncomfort. De voordelen van het

ze de kamer een zekere grandeur. Enige nadeel

gezonder maken van hun woonklimaat

was dat het scharniersysteem in de vloer

zien ze meer als investering op de lange

moest worden ingebouwd. Het 360 gardem

termijn. Denk daarbij aan het voorkomen

pivotscharnier van AnywayDoors maakt hier

van astma of het verhogen van de leer-

een eind aan.

vaardigheden van onze kinderen. Daarom moet de bouwindustrie de bevolking beter informeren over de voordelen van een gezond woonklimaat, om zo het marktpotentieel te ontsluiten waar onze nieuwe studie op wijst", vertelt Michael K. Rasmussen, Chief Marketing Officer van de Velux Groep.

Aantal gereedmeldingen groeit In 2015 worden naar verwachting 40.000 nieuwe woningen opgeleverd. Dit aantal stijgt naar 47.000 in 2016 en 53.000 in 2017. De verwachte stijgende trend in de woningnieuwbouw komt onder andere tot stand door een toename van de orderportefeuilles bij bouwbedrijven en een groeiend aantal aangevraagde bouwvergunningen. Het herstel wordt gedragen door commerciele bouwers. De woningbouw in opdracht van corporaties stabiliseert op een laag niveau. Dit blijkt uit de nieuwste ramingen van BouwKennis. De markt voor woningnieuwbouw trekt de komende jaren flink aan. Consumenten hebben steeds meer vertrouwen in de economie en de woningmarkt, inkomens nemen toe en de werkgelegenheid trekt langzaam aan. Daarnaast is de woningprijs weer aan het stijgen, met name in (grotere) steden. Tezamen met de historisch lage rente vinden veel mensen het momenteel een gunstig instapmoment op de koopmarkt.

Helft Nederlanders heeft verweermiddel Van de Nederlanders die in de afgelopen 5

Brandwerendheid en binnenklimaat scoren hoog

jaar slachtoffer werden van een inbraak of

Van de Nederlandse ziekenhuizen denkt een-

inbraakpoging vindt 80 procent dat de

derde dat het budget voor renovatie de

gevolgen ervan worden onderschat door

komende 2 jaar gaat stijgen. Voor het onder-

hun omgeving. De inbraak of poging daar-

houdsbudget geldt dat iets meer dan 40 pro-

toe vond bij 40 procent plaats terwijl men

cent een stijging verwacht. De top-3 geplande

thuis was en heeft een flinke impact op

klussen vanuit het budget zijn: schilderwerk,

het veiligheidsgevoel in huis, dit daalt van

brandwerende maatregelen en verbeteringen

een 7,9 v贸贸r naar een 6,7 n谩 de

aan het binnenklimaat. Dit blijkt uit

inbraak(poging). Bijna de helft van de

"Zorgmarkt in Beeld" van BouwKennis. Ook

ondervraagden heeft een verweermiddel in huis speciaal bedoeld voor het geval zij een inbreker

het plaatsen van armaturen, automatische

tegen het lijf lopen. Dit zijn enkele resultaten uit een onderzoek dat is gedaan onder 1100

deuren en brandmelders en noodverlichting

Nederlanders die in de afgelopen 5 jaar een inbraak of inbraakpoging hebben meegemaakt. Het

bevinden zich in de top-6 van geplande klus-

onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de stichting Nationale Inbraakpreventie Weken (NIPW).

sen door ziekenhuizen. Met brandwerende

Nederlanders houden er rekening mee dat zij slachtoffer kunnen worden van een inbraak. Bijna de

maatregelen en brandmelders/noodverlichting

helft van de ondervraagden heeft een "middel ter verweer" in huis, speciaal bedoeld voor het

bevinden er zich 2 klussen ge毛nt op brandvei-

geval zij een inbreker tegen het lijf lopen. Een kwart van de ondervraagden heeft een (honkbal)

ligheid in de top uit te voeren klussen. Dit

knuppel of iets anders waarmee je een klap kunt uitdelen. Van de ondervraagden heeft 14 procent

onderstreept dat brandveiligheid nog altijd

een speciaal mes in huis en 8 procent is in het bezit van pepperspray.

een belangrijk thema is in de zorg.

3 / 2015

RenD_2015-05-31_6,7.indd 7

27-05-15 14:09

DucoFit 50 ‘ZR’ Supersnelle plaatsing

0,07 Cwinst

esystem

system

0,07 Cwinst

0,06 F CO CIX C C

0,06

omfort system

winst system

F C

T C

ronic

glasaftrek

omfort system

glasaftrek

is prachtig

Brandwerend

TW T 80 W79 ronic

system is prachtig

systemmin.

Brandwerend

4 P79

lassic system 0,28 IX De DucoFit 50winst ‘ZR’ is een zelfregelend ventilatierooster voor ‘onzichtbare’ system

winst

min.

compacte kalfplaatsing. Het rooster kan bijzonder snel vastgeschroefd

of -geniet worden. Voor de afdichting werd een nieuwe coëxtrusie-

0,28

lassic

system winst techniek ontwikkeld. Dit maakt het gebruik van zwelband overbodig. Het

fraai afgeronde binnenrooster en de bediening vormen één geheel en

een nette afwerking rond het ventilatierooster mogelijk.

DUCO SEMINARS JUNI 2015 “Natuurlijk, naar O op de meter!“ Inschrijvingen: www.duco.eu/seminars We inspire at www.duco.eu

26062009_DUCO_RaamEnDeur.indd 12 RenD_2015-05-31_8.indd 8

HOME OF OXYGEN

kunnen dus eenvoudig afgenomen en teruggeplaatst worden. Dit maakt

info@duco.eu - Handelsstraat 19 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 33 - fax +32 58 33 00 44

4/05/15 10:50 27-05-15 14:09

INSIDE Ook het werk van normcommissies blijkt mensenwerk

Fout (NEN5096) is gerepareerd

Hoe kan een fout in een NEN-norm ontstaan? Zijn er daardoor benadeelden? En zijn er verder nog effecten? Zomaar een paar vragen naar aanleiding van een wijziging in een norm om een fout recht te zetten. Op 5 februari jongstleden publiceerde NEN, het Nederlands

in een gevelelement is getest. Hiermee kunnen dubbele en vooral

Normalisatie-instituut, een wijziging op NEN 5096 met de bedoe-

onnodige testkosten worden voorkomen.

ling dat belanghebbenden daarop kunnen reageren. `Voor commentaar voorleggen' noemen ze dat. Deze specifieke norm bepaalt

Geen effecten

hoe je daken gevelelementen moet testen op inbraakwerendheid.

Rijst de vraag of er in de periode tussen 2012 en 2015 leveranciers

Daaraan gekoppeld zijn eisen en een classificatie voor ramen, deu-

zijn geweest die onnodige extra kosten hebben moeten maken. Voor

ren en dergelijke. In 2012 was de norm grondig herzien en aange-

zover bekend is dat niet het geval. Ook heeft de wijziging geen

past aan deze tijd. Waarom moet drie jaren later de norm alweer

effecten op de keuringen die conform NEN 5096:2012 zijn uitge-

gewijzigd worden? Nou, er was een foutje ingeslopen die door een

voerd. De producten die getest zijn v贸贸r de wijziging van dit jaar

oplettende gebruiker aan het licht is gebracht.

voldoen ook aan de aangepaste versie van de norm.

Reparatie

Mensenwerk

Wat is er aan de hand? Onbedoeld was de reikwijdte van de manu-

Maar hoe heeft de fout aan de aandacht van de normcommissie

ele beproeving vergroot. Het manueel aanvallen van het materiaal

kunnen ontsnappen? Deze commissie bestaat uit dertien leden die

van een deurconstructie komt in de Nederlandse praktijk niet voor,

belanghebbende marktpartijen vertegenwoordigen; een represen-

maar was er wel ingeslopen. Dat moest dus rechtgezet worden.

tatieve en deskundige ploeg. Bovendien is destijds de vernieuwing,

Door middel van het wijzigingsblad heeft de normcommissie de

net als de wijzingen van nu, voor commentaar voorgelegd aan

onbedoelde reikwijdte van NEN 5096 uit 2012 gerepareerd. Daarbij

iedereen die ermee te maken heeft. NEN laat weten dat de norm-

past de opmerking dat eventuele vakvullingen - even los van een

commissie zeer zorgvuldig te werk is gegaan, maar dat de gevolgen

glasvulling - in een deurconstructie en de naden tussen deur en

van bepaalde wijzigingen niet altijd goed te overzien zijn. Om o.a.

kozijn wel manueel mogen worden aangevallen.

deze reden worden wijzigingen altijd eerst voor commentaar gepubliceerd. In de commentaarperiode is niet opgemerkt dat de gewij-

Dubbele kosten

zigde tekst van 2012 onbedoelde consequenties zou hebben.

De manuele beproevingsmethode voor het hangen sluitwerk van

Normen opstellen blijkt dus gewoon mensenwerk. Mede daarom zijn

ramen en deuren volgens een andere norm (NEN 5089), is in 2009

weeffouten ook in de toekomst niet uit te sluiten.

in lijn gebracht met NEN 5096. Het is daardoor meestal niet nodig

" "

om de manuele beproeving te herhalen als het hangen sluitwerk al

RenD_2015-05-31_9.indd 9

Voor zover bekend is er niemand benadeeld door de fout.

3 / 2015

27-05-15 14:02

Gevelarchitectuur

Auteur: Louis Jongeleen Fotografie: Marcus Peters

Architectuur voor nu en straks , deel 2

Jachthuis Beukenrode, ecologisch restaureren met lowtech van toen Het fraaie en nog gave ‘Jachthuis Beukenrode’ uit de 19e eeuw’ bij Doorn en het bijbehorende landgoed, moeten worden behouden voor toekomstige generaties en zullen daarom op een duurzame manier worden gerestaureerd. Dat is de vaste overtuiging van de eigenaar, de Sint Augustinusstichting in Doorn. Maar welke architect kan uit de voeten met ‘duurzaam restaureren? De voorzitter van de stichting Cees Otto en landgoedbeheerder Peter van Doorn eigenaar konden zich goed vinden in de uitgangspunten en de werkwijze van ‘ecologisch architect’ Daan Bruggink. Zijn bureau ‘ORGA architect’ in Nijmegen is gespecialiseerd in biobased bouwen. Energiezuinigheid, gebruik van natuurlijke materialen en lowtech bouwtechniek zijn voor hem vanzelfsprekend. Sinds najaar 2014 werkt hij aan de ecologisch restauratie van Beukenrode. Een wandeling in en rond ‘project Beukenrode’ leert iets over ‘bewust bouwen’ en architectuur volgens Daan Bruggink.

Projectgegevens Opdrachtgever:

Sint Augustinusstichting, Doorn

Architect:

ORGA architect, Nijmegen

Hoofdaannemer: Bouwbedrijf Heijlijgers, Amersfoort Financiering:

Een felle voorjaarszon beschijnt de achtergevel van Rijksmonument Jachthuis Beukenrode in het buitengebied van Doorn. Ondanks de

o.a. bijdrage van Fonds Erfgoedparels van de Provincie Utrecht t.b.v. `restauratiebehoefte buitenplaatsen'

frisse wind is het al aangenaam toeven op het terras van het buitenverblijf. De mediterrane sfeer van het typische landhuis in neo-Renaissancestijl doet de rest. Er is nog een oude foto waarop de oorspronkelijk

kelijke achtergevel van 1872 had nog een balkon op de eerste verdieping

bewoners - de welgestelde Amsterdamse weduwe Kneppelhout en haar

van het middenstuk. Dat is rond 1908 dichtgemaakt. Op de begane

familieleden - poseren op dezelfde veranda waar nu twee timmerlieden

grond zie je dat de hoge deuren van de linker- en rechter gebouwvleu-

hun boterham opeten. Sinds een half jaar is onder de regie van archi-

gel, zijn voorzien van voorzetdeuren, waarachter de originele schuif-

tect Daan Bruggink een ecologische restauratie van het jachthuis in uit-

deuren nog zitten. Die voorzetdeuren halen we weg en de originele

voering. Vanaf de glooiing waarop Jachthuis Beukenrode is gebouwd,

deuren met bovenlichten van glas-in-lood brengen we terug. Alle hout-

loopt Daan Bruggink in de richting van de vijver. Bij de vijver draait hij

werk staat nu weer netjes in de lijnolieverf. Met dit bio-based (zie kader,

zich om en kijkt schuin omhoog naar de fraaie achtergevel van het

red.) verfproduct werd vroeger heel veel gewerkt. Het is nu weer hele-

monument. Daan Bruggink: “Vanaf deze kant, de zuidzijde, zie je de

maal terug van weggeweest. Oude producten zijn vanzelfsprekend bio-

sjieke kant van het jachthuis. Je zou verwachten dat de mooiste gevel

based, want er waren simpelweg geen chemische of industrieel

ook de voorgevel is. Maar daar dacht men destijds anders over. De oor-

vervaardigde bouwmaterialen. Een monument als dit, is eigenlijk heel

spronkelijke bewoners wilde niet dat vanaf de openbare weg zichtbaar

duurzaam. Het heeft zichzelf allang terugverdiend in materiaal. De

zou zijn welke gasten bij de voordeur van Beukenrode uit een herken-

slechte materialen zijn er allemaal later ingebracht. De echt oorspron-

bare koets stapten. Dat ging niemand wat aan. Wat dus feitelijk de voor-

kelijke bouw, van baksteen, hout en glas, is van zeer duurzame kwaliteit.

kant was, bleef buiten het zicht van nieuwsgierige passanten.”

Bij ‘duurzaam bouwen’ denken we tegenwoordig meteen aan het toepassen van nieuwe isolatiepanelen en luchtdichtingsproducten. Ik kies

Biobased

een ander uitgangspunt. We hebben hier een oud gebouw met per defi-

Er is in de loop van de tijd wel het een en ander veranderd aan het jacht-

nitie veel luchtlekken. Omdat het een Rijksmonument is , kun je dat niet

huis. Bruggink wijst naar middendeel van de achtergevel. ”De oorspron-

ongedaan maken met grote ingrepen. Met dat gegeven hebben wij de

3 / 2015

RenD_2015-05-31_10,11,12,13.indd 10

27-05-15 14:42

zaken bij de bron aangepakt, bij de duurzame bron. We gaan dit jacht-

de eerste verdieping. Blijkbaar vond men dat smallere ramen beter pas-

huis warm stoken met hout dat hier op het landgoed gesnoeid wordt.

ten bij een kerkelijke ruimte. De kapel heeft vrij kort dienst gedaan en is

Met die duurzame energiebron verduurzamen we het pand, van ener-

daarna ontwijd. Er is nu niets meer van over, behalve die aangepaste

gielabel F naar label B en dat zonder te isoleren. Nu hangen er nog twee

ramen. Op grond van historisch onderzoek en bestudering van oude

oude gasgestookte CV-ketels. Die worden vervangen door één houtge-

foto’s konden we vaststellen hoe de oorspronkelijke situatie was

stookte CV-installatie. Verder hebben we het dak helemaal geïsoleerd

geweest. We meenden dat het gebouw oorspronkelijk symmetrisch was

en we hebben luchtdichting toegepast bij de schuiframen. Dat scheelt

ten opzichte van een zichtlijn die van noord naar zuid loopt door het

meteen enorm in de stookkosten. Bij andere maatregelen hebben ook

hele landgoed Beukenrode. Met andere woorden, die symmetrisch

weer naar vroeger gekeken, zoals bij de schuiframen. Hoe ventileerden

geplaatste bredere houten gevelkozijnen, waren authentiek. De monu-

we vroeger? Dat zal ik straks laten zien.”

mentencommissie overwoog eerst nog dat de die stalen kerkramen onderdeel uitmaakten van de historie van het gebouw en daarom mis-

Symmetrie

schien moesten worden behouden. Uiteindelijk gaf toch de oorspronke-

Architect Bruggink loopt langs de kenmerkende vierkante toren van het

lijke structuur van de gevel de doorslag. Die stalen ramen gaan er dus

jachthuis naar de officiële voorkant van het gebouw. Aan de entreezijde

uit, omdat ze een verkrachting betekenen van het originele ontwerp.”

van Beukenrode valt direct op dat de symmetrie van de gevel is doorbroken. Toch opmerkelijk bij zo’n stijlvol gebouw. Bruggink geeft de ver-

DuMo-model

klaring. “Op de eerste verdieping zijn destijds vier oorspronkelijke

Jachthuis Beukenrode is sinds 2002 in gebruik als conferentieruimte en

ramen vervangen door smallere, stalen ramen. De reden daarvoor was

locatie voor teambuilding, vergaderingen en bruiloften. Die huidige

dat halverwege de 20-ste eeuw een katholieke kapel werd ingericht op

functie speelt ook een rol bij de afwegingen van de eigenaar bij de

3 / 2015

RenD_2015-05-31_10,11,12,13.indd 11

27-05-15 14:42

Gevelarchitectuur

manier waarop het landhuis en het landgoed gerestaureerd zouden

Immers, tijdens de restauratie gaan de conferenties en de trouwerijen

moeten worden. Bruggink: “De opdrachtgever, de Sint-

door. Bruggink kan zijn rondleiding voortzetten in de werkkamer van de

Augustinusstichting, en de huurder van Beukenrode hebben besloten

beheerder van Beukenrode, de voormalige herenkamer aan de noord-

dat Beukenrode een duurzaam conferentieoord moest worden. Daar

zijde van het landhuis. In de kamer loopt hij naar een van de grote

past een ecologisch gerestaureerd Rijksmonument bij. Aanpassen van

schuiframen en pakt een stokhaak voor bediening van bovenramen.

een monument aan een bepaald nuttig doel mag natuurlijk niet zomaar.

Bruggink: ”Deze schuiframen zijn voorbeelden van duurzame techniek.

We hebben hier immers te doen met een Rijksmonument. Dat betekent

De warme lucht gaat er via het bovenraam uit en de frisse lucht komt

dat je er niet al te veel aan mag veranderen. Tegelijkertijd kun je binnen

via het onderste schuifraam naar binnen. Zo krijg je een lowtech lucht-

gegeven grenzen wel veel doen. Je moet dan op een bepaalde manier

circulatie. De bovenramen waren overal dichtgespijkerd, dichtge-

bouwen. Zo realiseren we bijvoorbeeld een nieuwe serre die past in de

schroefd en dichtgeschilderd. Die hebben we allemaal open laten

stijl van het historische jachthuis. Eisen die zijn verbonden aan de

maken en weer schuifbaar gemaakt. We zijn in onze samenleving onge-

monumentenstatus lijken soms in conflict te komen met ecologische

merkt afhankelijk geworden van hightech, van apparaten. Met zie instel-

principes of duurzaamheidsoverwegingen. Maar bij dit project was dat

ling zou je hier alles dichtmaken en een ventilatiebox in deze kamer

niet aan de orde. Voor het bepalen van een weloverwogen strategie

hangen die frisse lucht aanzuigt en vieze lucht afvoert. Dat is onzinnig.

voor duurzaam restaureren, hanteren we tegenwoordig het DuMo-

Want hetzelfde gebeurt hier nu ook al, maar dan lowtech, zonder appa-

model, ontwikkeld door het NIBE (Nederlands Instituut voor

raat. Ook onze nieuwbouwprojecten voorzien wij van lowtech ventilatie,

Bouwbiologie en Ecologie te Bussum, red.). Het is een berekeningswijze

met natuurlijke aanvoer van buitenlucht en bij voorkeur ook natuurlijke

waarmee je een gefundeerde afweging kunt maken van de ruimte die er

afvoer naar buiten. De grootste voordelen? Een gunstig kostenplaatje

is voor duurzame maatregelen bij een gegeven monumentenwaarde.

en gezonde frisse lucht. Feit is wel dat deze ventilatie minder gemakke-

Wij hadden hier betrekkelijk veel ruimte voor duurzaamheid. Daarbij

lijk regelbaar is. Als het hard waait, voel je de wind door de spleet onder

hebben we niet uitsluitend gekeken naar duurzaam energiegebruik,

het raam doorkomen. Maar als je het raam dicht doet heb je geen venti-

maar ook naar de duurzaamheid van de bouwmaterialen die we zouden

latie. Daar moet je wel mee om kunnen gaan. Ik zeg niet dat rigoureuze

toepassen. Want in feite is het grondstoffenprobleem in deze wereld nij-

luchtdichting van de gebouwschil , zoals je dat hebt bij Passiefhuizen,

pender dan het energieprobleem”

per se verkeerd is. Ik zeg het zo: je kunt heel veel oplossingen vinden op het lowtech-vlak.

Lowtech Daan Bruggink gaat via de hoofdentree het jachthuis binnen. In de hal

Persiennes

meldt hij zich bij de receptie en krijgt te horen welke ruimtes van het

In de brede gangen schieten obers langs met dampende schotels voor

conferentieoord op dat moment vrij toegankelijk zijn en welke niet.

conferentiedeelnemers die ergens in het landhuis bijeenkomen.

3 / 2015

RenD_2015-05-31_10,11,12,13.indd 12

27-05-15 14:43

Architect Bruggink vindt onverstoorbaar zijn weg naar enkele stijlka-

gediend voor de buitendeuren op de begane grond. Daar waren we erg

mers aan de achterzijde die op dat moment niet verhuurd zijn. In een

blij mee omdat we van die zogeheten ‘persiennes’ alleen maar fragmen-

woonkamer op het zuiden tilt Bruggink een tapijttegel op. Hij laat een

ten hadden gezien op een oude foto. Nu kunnen we deze nuttige houten

stukje eikenhouten parket zien in een bijzonder patroon. “Het is heel

zonwering exact kopiëren en weer terugbrengen op de oorspronkelijke

verstandig om dit parket met vloerdekking te beschermen tegen

plekken.”

beschadiging tijdens feesten en partijen. Hetzelfde antieke parket is

Voordat hij zijn dagelijkse werk weer gaat voorzetten met een volgende

ook nog aanwezig in enkele andere vertrekken. Die vloeren gaan we

bouwvergadering, laat Daan Bruggink nog graag de nieuwe serre-in-

natuurlijk wel herstellen.” Als hoogtepunt van zijn aanschouwelijke uit-

aanbouw zien. Op de begane grond langs de oostelijke zijgevel zijn tim-

leg over ecologisch restaureren stelt Bruggink voor om de kenmer-

merlieden bezig met de constructie van het houten geraamte en het

kende Italiaanse toren van Beukenrode te beklimmen. Hij heeft gelijk.

aanbrengen van vlasisolatie. Bruggink: “Bij dit huis hoort gewoon een

Bovenin de toren is het uitzicht door de boograampjes over het groene

serre. Op deze plek was in de jaren dertig ook een aanbouw gereali-

landgoed verbluffend. Bruggink: “Vanaf deze plek kun je ook goed zien

seerd. Alleen paste de uitvoering totaal niet bij de uitstraling van het

hoe de dakbedekking van het huis is afgewerkt. De oude bitumen dak-

jachthuis. Daarom bouwen we nu een nieuwe serre die wel past bij de

bedekking, zinken goten en loodslabben zijn verwijderd. Het hele dak is

stijl van Beukerode en bij de veranda. In de serre komt een lift naar de

geïsoleerd met houtvezel platen. Daarop is een toplaag gelegd van het

kelder waar onder andere een toilet geplaatst zal worden voor minder

goed recyclebare EPDM.” Het kleine torenkamertje is voor Bruggink

validen. Van het dak van de serre blijft de houten balkenconstructie

nog om een andere reden een bijzondere plek. “Op dit zoldertje troffen

natuurlijk in beeld, zoals je mag verwachten bij een ecologisch bouw-

we vorig jaar nog een origineel vensterluik aan dat als zonnewering had

project.”

Bio-based Bio-based bouwen is een manier van bouwen waarbij zoveel mogelijk

tot bouwmaterialen zijn in zekere zin bio-based, zoals biofoam.

gebruikt wordt gemaakt van natuurlijke materialen. Dat zijn materialen

Materialen gemaakt van fossiele grondstoffen zijn voor de ecologische

die groeien in de natuur, zoals eikenhout, vlas of hennep. Bio-based zijn

architect Daan Bruggink uit den boze. De niet-natuurlijke materialen die

ook de natuurlijke materialen die na eenvoudige bewerking of menging

hij soms ook moet gebruiken, onder andere voor dakbedekking (EPDM)

geschikt zijn gemaakt voor gebruik in de bouw zoals verf op basis van

en isolatie (cellenband)op gevoelige plaatsen, zijn bio-based.

lijnolie. Ook bouwproducten die voor het grootste deel bestaan uit de

Begin dit jaar werd op de Bouwbeurs in Utrecht de ‘Kennisbank bio-

natuurlijke grondstoffen en die via chemische processen zijn verwerkt

based bouwen’ gelanceerd (www.biobasedbouwen.nl)

3 / 2015

RenD_2015-05-31_10,11,12,13.indd 13

27-05-15 14:43

Vaktueel Dagelijks gebruik knaagt aan optimale brandveiligheid

De brandweer op bedrijfsbezoek Villa Ruimzicht in Doetinchem heeft uitstekende brandwerende voorzieningen, als maatwerk aangebracht tijdens de herbestemming van internaat naar hotel en restaurant. Toch is de dagelijkse praktijk, vaak ongemerkt, spelbreker als het gaat om een optimale brandveiligheid, zo blijkt tijdens een bedrijfsbezoek van de brandweer. Bedrijfsbezoek, zo moet het tegenwoordig heten, zegt Tonnie Wijtmans van de Doetinchemse brandweer: “Het woord inspectie gebruiken we niet meer - de brandweer komt niet met de wijzende vinger, we zoeken het gesprek, adviseren en willen bewustzijn kweken bij de eigenaar/ gebruiker over risico's en preventie van brand.” In de praktijk betekent dat: periodiek op bezoek in gebouwen om, samen met de eigenaar/ gebruiker, na te lopen hoe het met de brandveiligheid gesteld is. Fundament van de controle is en blijft de regelgeving, aldus Wijtmans: “Onze bijbel is het bouwbesluit. Aan de basis moet het allemaal geregeld zijn.” En dwingend voorschrijven, als het aan de basis niet klopt? “Ja, dat kunnen en mogen we ook. Maar een aanschrijvingsprocedure opstarten, dat gebeurt ons maar een paar keer per jaar.”

Maatwerk Wijtmans bezoekt vandaag Villa Ruimzicht, van oorsprong een negentiende eeuws internaat met monumentenstatus dat tegenwoordig een horeca- en hotelbestemming heeft. Wijtmans: “Vanuit het oogpunt van de brandweer geldt hier als meest kritisch scenario een nachtelijke

kwam met een verbouwingsplan waar onze bouwplantoetsers destijds

brand. Dan is het pand vol met hotelgasten die het gebouw niet goed

in nauwe samenwerking met de gemeente Doetinchem naar hebben

kennen.”

gekeken. In het oorspronkelijke plan waren standaard brandcomparti-

Bij de herbestemming koos de eigenaar van Ruimzicht voor maatwerk

mentdeuren getekend, voorzien van een deurdranger. Die deuren zijn in

op gebied van de brandveiligheid, om de vereiste voorzieningen zo

de normale situatie dus gesloten. Wij hebben toen de vraag neergelegd

goed mogelijk in te passen in het historische pand. Op alle verdiepingen

of dit gezien het gebruik wel een verstandige oplossing was. De archi-

staan in de gangen op maat gemaakte brandwerende deuren met een

tect is vervolgens met de huidige oplossing gekomen; deuren met kleef-

kleefmagneet, minimaal zestig minuten brandwerend, in een kleurstel-

magneet, op maat gemaakt voor de locatie. Het advies van de

ling die past bij het interieur. Wijtmans: “De opdrachtgever/architect

brandweer moet je hier zien als het bewust maken van de opdrachtge-

3 / 2015

RenD_2015-05-31_14,15,16,17.indd 14

27-05-15 13:53

ver/architect. Wij signaleren bepaalde problemen. Zij moeten dan met

Wat de brandweerman daar onmiddellijk opvalt, is een geblokkeerde

een voorstel komen om deze op te lossen. Dit kan ook niet anders. Je

vluchtweg. Het restaurant heeft drie vluchtwegen; de reguliere entree

krijgt anders de situatie van de slager die zijn eigen vlees gaat keuren.

en twee extra vluchtwegen via openslaande deuren naar het terras. Eén

Dat is niet wenselijk!”

vluchtweg is geblokkeerd door een tafel en vier stoelen. Wijtmans: “Dat

De individuele hotelkamers, allemaal uitgevoerd als dertig minuten

moet anders.”

brandwerend compartiment, kregen eveneens een brandwerende deur

De brandveiligheid van een pand is de verantwoordelijkheid van de eige-

op maat die zich naadloos voegt in de hotelentourage. En ook de vlucht-

naar/gebruiker, stelt de brandweer in Nederland. Wijtmans:

wegen verlangden maatwerk. Wijtmans: “Om aan het einde van de

“Brandveiligheid begint met bouwtechniek en installatietechniek,

vluchtwegen de hoogte te overbruggen tussen de vloer van de gang en

daarna komt de organisatie van de veiligheid en dan pas de inzet van de

het kozijn van het raam dat naar de noodtrappen aan de buitengevel

brandweer, in geval van brand. Voor ons is de organisatie van de veilig-

leidt, liet de opdrachtgever overal kleine trappen aanbrengen. Die nood-

heid tegenwoordig speerpunt; wat heb je aan een pand dat optimaal

trappen zijn stalen noodtrappen aan de gevel. Hier ging de veiligheid

brandveilig is, als de gebruiker/eigenaar niet de kennis en ervaring bezit

boven de monumentenstatus.”

over risico's en preventie en niet weet hoe te handelen in geval van brand?”

Logboek Het bedrijfsbezoek begint voor Wijtmans met een blik in het logboek van

Realistisch oefenen

Villa Ruimzicht: “Alle informatie over de brandveiligheid is sinds enige

Ook ontruiming en evacuatie zijn de verantwoordelijkheid van de onder-

jaren gebundeld in een logboek, waarin de eigenaar/gebruiker alle for-

nemer, onderstreept Wijtmans: “Veel mensen denken dat de brandweer

mulieren verzamelt die moeten aantonen dat alles in orde is: vorige

je uit een pand komt halen. Dat doen we natuurlijk ook, we hebben het

inspecties, de aanwezige voorzieningen, certificaten en de correspon-

dan over een redding. Maar: de brandweer is pas acht minuten na een

dentie in het verleden. Het logboek is cruciaal.”

melding ter plaatse en kan pas na ongeveer twaalf minuten een redding

De controle van het logboek doet Wijtmans samen met hotelmanager

opstarten. Tot die tijd ben je op jezelf aangewezen. Om die reden zijn

Wendy Timmer en vindt plaats in het restaurant op de begane grond.

ontruiming en evacuatie in eerste lijn taken van de gebruiker/eigenaar,

3 / 2015

RenD_2015-05-31_14,15,16,17.indd 15

27-05-15 13:53

Vaktueel aldus Wijtmans. Die pleit daarom voor realistische brandoefeningen: “Laat de mensen ervaren waar ze tegen aanlopen als er werkelijk brand is. Mensen zijn geneigd een gebouw te willen verlaten via dezelfde weg als ze erin zijn gekomen. Laat bij een oefening de brand maar eens beneden bij de hotelreceptie uitbreken. Dan kun je er daar dus niet meer uit - en moet je leren gebruik te maken van de andere brandveiligheidsvoorzieningen in je gebouw.” Hotelmanager Timmer zou voor die oefeningen het liefst rustige hoteldagen kiezen, die de bedrijfsvoering minimaal verstoren; dagen dus met zo min mogelijk gasten en zoveel mogelijk personeel. Wijtmans: “Maar dat zijn wel dagen die het minst aansluiten op de werkelijkheid in het hotel.”

Brandvertragende stof In het restaurant bespreekt Wijtmans met Timmer ook de twee gordijnen die vanaf de wanden een stuk de restaurantruimte inkomen. Een elegante manier om het restaurant visueel te compartimenteren, maar voor dergelijke materialen gelden spelregels. Wijtmans: “Die gordijnen moeten gemaakt zijn van moeilijk brandbaar materiaal of achteraf worden geïmpregneerd.” Het certificaat dat moet bewijzen dat de gordijnen uit dergelijk materiaal zijn, ontbreekt, evenals bewijs dat ze behandeld

stallatie is zo complex, dat wij als brandweer ons daar niet aan wagen.

zijn. Daar moet Timmer achteraan, geeft Wijtmans aan.

Dat is werk voor specialisten.” Wijtmans kijkt wel of de installatie opera-

Bij een rondgang door het restaurant stuit Wijtmans op een klassieker:

tioneel is en of de plattegronden met de vluchtroutes goed zichtbaar

de vierkante rode kast met haspelslang wordt geblokkeerd, door een

aan de wand hangen.

stoel dit keer. Niet ernstig, want de stoel is makkelijk te verplaatsen,

Bij de rondgang buiten laat Wijtmans zien dat de eigenaar van Villa

maar toch: “Bij een brand is het een nadeel als je niet als vanzelf bij de

Ruimzicht een eigen bluswatervoorziening heeft laten aanbrengen, een

brandslang kunt.” Minder genade vindt een wirwar van kabels en elektri-

geboorde put pal naast het gebouw. Extra kosten voor Ruimzicht, maar

sche apparaten in een kleine open kast vlakbij de keuken: “Bij dergelijke

een zinvolle investering, volgens Wijtmans: “Zo kunnen wij met onze

situaties, met veel open bekabeling en veel aangesloten apparatuur, is

tankautospuit dichtbij komen en water tappen. De bluswatervoorzienin-

kortsluiting een reëel risico.”

gen van de de gemeente - de brandkranen of geboorde putten waarin de

Ook Wijtmans' vraag aan het keukenpersoneel waar toch de branddeken

gemeente verplicht moet voorzien - liggen aan de openbare weg en dat

is, wordt in eerste instantie niet bevredigend beantwoord. De deken is er

is op enige afstand van Ruimzicht; tussen gebouw en openbare weg ligt

wel, maar ligt niet op een vaste plek en moet achter uit de keuken wor-

een park.”

den opgeduikeld. Voor het overige voldoet de keuken wat betreft de

Bij een van de drie vluchttrappen treft Wijtmans een andere klassieke

brandveiligheid, ook een vetblusser ontbreekt niet. En in de ontbijt-

slordigheid aan: onder de trap liggen houten kratten: “Bij een brand

ruimte, elders in het gebouw, waar ook kookles wordt gegeven, hangt de

potentieel een groot probleem.”

blusdeken wel degelijk op een vaste plek en is goed zichtbaar.

Klossen Brandmeldinstallatie

In het hotel, op de verdiepingen boven het restaurant, controleert

In de entree van Ruimzicht is de brandmeldinstallatie in de hotelentree

Wijtmans een aantal van de op maat gemaakte brandcompartiment-

aan de wand gemonteerd. Wijtmans: “De controle van de brandmeldin-

deuren: “Het certificaat van de deuren zit in het bouwdossier bij de gemeente. De deuren zijn met een testknop van de kleefmagneet te ontkoppelen en sluiten zich dan. Bij de maandelijkse controlerondes wordt dit meegenomen door de eigenaar, èn tijdens de schoonmaakwerkzaamheden. Achter de deuren hoopt zich namelijk stof op, dat regelmatig moet worden verwijderd.” Tijdens Wijtmans bedrijfsbezoek maakt een ploegje schoonmakers de hotelkamers schoon. Voor het gemak hebben ze houten klossen onder de brandwerende deuren van de hotelkamers gestoken, om er met de linnenwagens makkelijk door te kunnen. Niet in orde, vindt Wijtmans: “Hoe ontruim je? Met subcompartimenten van dertig minuten. Als die niet operationeel zijn, is er in geval van brand een groot probleem. Het risico bestaat dat deze klossen niet verwijderd worden. Dan ontstaat een schijnveiligheid; er is een goede compartimentering aanwezig, maar die is buiten werking gezet. Menselijk handelen, grote

“De volledige brandveiligheid kan alleen worden bepaald als ook de

faalkans.”

onafhankelijk beoordeling op bouwkundige detailleringen plaats-

Timmer beaamt dat dat niet correct is. De hotelmanager vindt het

vindt.”

bedrijfsbezoek “pittig, maar zinvol”: “Je leeft toch in de waan van de dag en wordt blind voor je eigen pand, als je er dagelijks bent.”

3 / 2015

RenD_2015-05-31_14,15,16,17.indd 16

27-05-15 13:53

Veel mis, ondanks regels

ties ondervangen? Ja, zegt Petra van Herpen: “Met een bouwkundige

In de praktijk blijken brandwerende voorzieningen in gebouwen niet

nacontrole op het werk; is het werk uitgevoerd conform het brandveilig-

altijd te deugen. Vanuit de markt klinkt de roep om kritischer te kijken

heidsplanontwerp? Daarnaast door specifiek controle op detaillering;

naar ontwerp en bouw.

zijn elementen en producten die in het gebouw zijn toegepast voorzien

De recente aflevering van het televisieprogramma De Monitor over

van een prestatieverklaring en zo ja, is er gebouwd conform de bijbeho-

brandveiligheid wreef het er weer eens in, afgelopen april. Veel brand-

rende randvoorwaarden? En een verplichte opname van bouwkundige

werende voorzieningen in gebouwen zijn gewoon niet goed. In een spe-

details en producten in het logboek.” Petra van Herpen pleit daarnaast

cial over zorggebouwen, liet het tv-programma zien dat soms

voor een database met goedgekeurde producten: “In de markt zijn daar-

fundamentele fouten worden gemaakt in de ontwerpfase en in de uit-

voor wel initiatieven, bijvoorbeeld EZ-base in de ijzerwarenvakhandel.”

voering.

De brandweer is voor dergelijke nacontroles niet toegerust, stelt Henk

Fouten in het ontwerp, volgens Henk en Petra van Herpen van Alprokon

van Herpen: “De brandweer controleert met verstand van veiligheid tij-

komen ze vaker voor dan we denken: “Dat lijkt curieus, want de regelge-

dens brandomstandigheden en het beperken van de risico's, maar níet

ving is transparant. Het bouwbesluit is redelijk helder, er zijn normen, er

met specifieke kennis over al die ingezette brandwerende producten die

is een bepaald niveau van brandveiligheid vereist, er zijn regels over

maken dat bijvoorbeeld de compartimentering tot stand komt. De brand-

compartimenteren.”

weer zal bij een opleveringscontrole niet een slot uit een houten deur

Desondanks gaat er veel mis: “De achilleshiel is de sprong van de theo-

halen om te controleren of de vereiste thermische bekleding daadwerke-

rie naar de praktijk. Regelgeving, bouwpraktijk en controle staan mijlen-

lijk aanwezig is. Tegelijkertijd wordt de verantwoordelijkheid voor de

ver uit elkaar. De recessie heeft heel veel controle tijdens de bouw

brandveiligheid verschoven naar de eigenaar/gebruiker. Maar die heeft

weggesaneerd - in een branche waar vaak met zeer creatief ter plaatse

van deze materie geen notie. Wat je deze partij ook niet kwalijk kunt

beslissingen worden genomen en aanpassingen gedaan. Vroeger was

nemen. Die controle moet onafhankelijker en meer kwalitatief, door

daarop meer toezicht vanuit de opdrachtgever of de architect. Die men-

gecertificeerde bedrijven die de regelgeving en de producten kennen.”

sen zijn op de bouwplaats niet meer aanwezig. Die praktijkkennis, ook

Petra van Herpen: “Bij een bedrijfsbezoek is de brandweer is gespitst op

over brandveiligheid, is niet meer op de bouwplaats voorhanden. En wat

adviseren, bewustzijn kweken, risicoanalyse en preventie van brand. Dit

ook niet helpt: in Nederland worden gevelelementen niet als compleet

is een juist uitgangspunt, daar heeft de brandweer verstand van. Maar

element op de bouw aangeleverd, maar als losse onderdelen, van ver-

de volledige brandveiligheid kan alleen worden bepaald als ook de onaf-

schillende partijen.”

hankelijk beoordeling op bouwkundige detailleringen met regelmaat

Bij Peutz hanteert men de stelregel: organiseer de brandveiligheid

plaatsvindt. Die detailleringen zijn bepalend zijn voor de brandwerend-

vanaf het ontwerp vanuit de gebruiker. Jaap Wijnia van Peutz: “Een

heid; de zorgvuldigheid bij de uitvoering van bouwdetails is hier van

goed ontwerp is een ontwerp waarin ook de brandveiligheid goed is ont-

levensbelang. Als één minuscuul detail niet in orde is, werkt een com-

worpen. Vaak wordt op kostengronden een eenvoudiger oplossing

partimentering niet naar behoren.”

gekozen, die niet altijd de beste is voor de gebruiker. Wij stellen dat de

Volgens Wijnia is de inspectie op de bouw doorslaggevend als het gaat

gebruiker geen hinder mag ondervinden van brandwerende voorzienin-

om het borgen van de brandveiligheid in de bouwpraktijk: “Er is wat dat

gen. Dus: geen zelfsluitende deuren, maar een kleefmagneet.”

betreft wel een schommelbeweging. Twintig jaar geleden was de inspec-

Toch komen ze nog veelvuldig voor, de zelfsluitende brandwerende deu-

tie door adviseurs op de bouwplaats nog heel gewoon. Totdat adviseurs

ren met klosjes eronder, stelt Henk van Herpen: “Of verkeerd afgestelde

diensten aanboden zonder fysieke inspectie. Momenteel zie je dat de

deuren met kleefmagneten of het compleet ontbreken van brandwe-

inspectie weer wat gebruikelijker is. En ook het Rijksvastgoedbedrijf

rende voorzieningen tussen en rondom deuren.” Kun je dergelijke situa-

heeft aandacht voor brandveiligheid, met het verscherpte toezicht.”

3 / 2015

RenD_2015-05-31_14,15,16,17.indd 17

27-05-15 13:53

HET DETAIL (3)

Auteur: Louis Jongeleen

`Bubbles' en `flippers': verschillende Q-lon-kaders (foto : J.P.M. Kok Handelsonderneming)

Kaderdichting verhoogt de bouwprestaties

Kierdichting bij de voordeur krijgt prioriteit Kierdichtingen voor ramen en deuren zijn er tegenwoordig voor uiteenlopende doeleinden en in vele verschillende vormen, afmetingen en materialen. We voorzien voordeuren van dichtingsprofielen voor bescherming van het binnenklimaat en de constructie van een gebouw tegen wind en water, tegen tocht, tegen condens, tegen het doordringen van geluid en tegen doorslaan van brand, rook en ongewenste geuren. Een blik van dichtbij.

Het Detail (3) 'Het Detail' is de titel van een zesdelige serie, waarmee Raam &Deur de aandacht vraagt voor de schijnbaar kleine oorzaken van grote bouwfouten. In elke aflevering gaan we in op de bouwfysische achtergrond van een bouwdetail en geven we aan hoe bouwgebreken kunnen worden voorkomen. Deze aflevering van 'Het Detail' kwam tot stand in samenwerking met Nieman Kettlitz Gevel- en Dakadvies.

Bij kaderdichtingen bestaat er onderscheid tussen een binnendichting,

Bij gecombineerde dichtingen zorgt de binnendichting in hoofdzaak

buitendichting en een middendichting. De gecombineerde toepassing

voor de luchtdichting. Een gelijkmatige sluiting rondom een deur wordt

van deze dichtingen in één gevelelementzie je vrijwel uitsluitend bij de

vooral bepaald door de afstelling van het hangen sluitwerk en de afstel-

duurdere systemen voor het hogere segment. Een combinatie van twee

ling van het bewegende deel ten opzichte van het vaste kozijnkader. De

dichtingen ofwel dubbele dichting is tegenwoordig wel standaard bij veel

stelruimte tussen de elementen wordt afgedicht door de dichtingsrub-

ramen. Middendichting is bij ramen vaak essentieel voor de waterdicht-

bers. De afstemming van dit rubber en het vermogen daarvan om de

heid. Bij deuren zien we middendichting niet vaak. Die zou te kwetsbaar

stelruimte (en de afwijkingen daarin) af te dichten, zorgt vervolgens

zijn aan de onderzijde van een deur.

voor een gelijkmatige sluiting rondom de deur. Pas dan kan er sprake

Een buitendichting wordt meestal als doorlopende dichting aan alle zij-

zijn van effectieve beperking van de luchtdoorlatendheid, die een voor-

den van het draaiende deel aangebracht en is vooral bedoeld als water-

waarde is voor energiebesparing, verbetering van comfort, voorkomen

kering en in beperkte mate als luchtdichting.

van vochtproblemen en het realiseren van een goede geluidwering.

3 / 2015

RenD_2015-05-31_18,19,20.indd 18

27-05-15 13:53

Eisen De belangrijkste eisen waaraan kaderdichting moet voldoen zijn die voor de wind- en waterdichtheid en luchtdichtheid. Bescherming tegen waterdoorslag is een wettelijke eis (Bouwbesluit 2012, art. 3.21). De NEN 2778 geeft aan hoe een gevelonderdeel kan worden beproeft op waterdichtheid. Voor de luchtdichtheid geeft het Bouwbesluit (art.5.4) een grenswaarde aan volgens NEN 2686 van 0,2 m³/s (qv;10 ≤ 200 dm³/s bij 10 Pascal). Deze eis heeft betrekking op gebouwen die voor mensen verwarmd worden.Zijn er hogere eisen gesteld dan die van het Bouwbesluit, kunnen de wind- en waterdichtheid en de luchtdichtheid getest worden volgens NEN-EN 1027 (wind- en waterdichtheid) en NEN-EN 1026 (luchtdoorlatendheid)* Het luchtdicht maken van de gebouwschil bepaalt in sterke mate de prestaties van een gebouw. Energieverlies, luchtkwaliteit, waterdichtheid, inwendige condensatie, comfort, geluidwering en branden rookwerendheid staan in direct verband met luchtdichtheid. Het handboek 'Luchtdicht Bouwen - theorie, ontwerp, praktijk' (SBRCurnet, 2014) rekent de kierdichting van deuren en de brievenbus tot de details waarbij de meeste luchtlekken voorkomen. Dikwijls gaat het daarbij al in de ontwerpfase mis. Voor een goede luchtdichting (klasse 2:qv;10-waarde maximaal 30-60 dm3/s) beveelt het handboek goed knevelende 2-en 3 puntsluitingen en nastelbaar hangen sluitwerk aan. Voor een uitstekende luchtdichting (klasse3: qv;10waarde maximaal 15 dm3/s ) zijn de extra aanbevelingen onder andere: dubbele, rondgaande luchtdichtingen (of een gelijkwaardigheidsverklaring voor enkele dichting) in de draaiende delen en scharnieren waarbij de binnendichting niet wordt onderbroken.

Lassen van kaders op maat (foto: Deventer Profielen)

Doorgaande kaderdichting van de voordeur vormt een barrière voor de luchtstroom door kieren.

stels”, zegt Twan Nuijen van Nieman Kettzlitz Gevel- en Dakadvies.. Als man van de praktijk kan hij nog wel meer knelpunten noemen bij de

Brievenbus

voordeur. Nuijen: “Bij de onderdorpel gaat het ook vaak mis. Daar ont-

Een kaderdichting is niet bij uitstek het middel om de warmteweerstand

breekt vaak de doorlopende kaderdichting. Daar zien we vaak een ver-

van de voordeur te verhogen. En ook voor het voorkomen van koude-

springing van de dichting rondom de deur. Bij hardstenen onderdorpels

bruggen (f-factor) is het aanbrengen van kaderprofielen niet de aange-

is er meestal geen sprake van een aanslag voor de deur. Dus ook daar

wezen maatregel. Wat wel veel uitmaakt bij het dichten van

vindt onderbreking van de luchtdichting plaats. In de meeste gevallen

warmtelekken en bestrijden van tocht, is het onschadelijk maken van het

kiest men bij dit detail meestal voor een tochtborstel of een valdorpel.

grootste warmtelek bij voordeuren…de brievenbus. De beste brievenbus

Intussen blijft een traditionele houten voordeur - als los element dat

is wat dat betreft de afwezige brievenbus. “Als er dan toch een brieven-

wordt `ingebouwd' in de gevel - een element met meestal heel andere

bus moet komen, neem er dan een met een sluitende klep en tochtbor-

bouwfysische eigenschappen dan de andere geveldelen. Houten voor-

*) Over eisen en praktijktesten voor wind- en waterdichtheid van gevelelementen, lees `Het Detail 2' in Raam & Deur 2015-2

Veerkracht

ruimte moeten we dus met behulp van sluitwerk en kaderdichtingen

Bij J.P.M. Kok Handelsonderneming uit Soest, vormen kaderdichtingen

overbruggen. Een kaderprofiel moet daarom veerkrachtig genoeg zijn

een aparte productcategorie naast een uitgebreid assortiment van

om na het indrukken bij het sluiten van de deur weer in de oorspronke-

hangen sluitwerk voor ramen en deuren. De groothandel levert de

lijke vorm te kunnen terugkeren. Daar zijn onze PU-schuimkaders goed

zogeheten `Q-lon-dichtingen', geproduceerd door de Britse multinatio-

in. Tegelijkertijd mag die veerkracht niet te sterk zijn. Anders kost het te

nal Schlegel. De basisversie is de Q-lon-dichting die bestaat uit een lip

veel kracht om een deur te sluiten. Welke trends signaleert Kok in de

van TPE, een profielrug van polypropyleen (PP), een schuimkern van

vraag naar specifieke dichtingen? Kok: “Behalve behoefte aan betere

polyurethaan en een film of `lining' van polyethyleen. Met deze samen-

geluiddichting zien we ook de vraag toenemen naar een betere warmte-

stelling als basis heeft Q-lon- schuimdichtingen in verschillende uitvoe-

weersstand van kaderdichtingen. Op dat punt is onze fabrikant bezig

ringen ontwikkeld voor allerlei ramen en deuren van hout, aluminium en

met verder verbetering van de schuimkaders. En ook het afvoeren van

PVC. Volgens marketingmanager Frank Kok van J.P.M. Kok is kaderdich-

water dat tegen de voordeur klettert, is nog steeds actueel. We weten

ting een oplossing voor een oud probleem. Kok: “ Tocht door grote kie-

allemaal dat de traditionele weldorpel plus een enkele kaderdichting

ren langs de voordeur is altijd een probleem geweest. Oorzaak?

lang niet altijd waterdichtheid garanderen. We zijn nu op het punt om

Kromme deuren. In de markt beschouwt men een aanslagspeling van

ook buitendeuren te gaan voorzien van dubbele dichting. Of zelfs dub-

een voordeur nog acceptabel zolang die niet boven de 9 mm komt. Die

bele dichting plus middendichting.”

3 / 2015

RenD_2015-05-31_18,19,20.indd 19

27-05-15 13:53

HET DETAIL (3) deuren zijn soms onderhevig aan vervorming, bijvoorbeeld door tijde-

bele lip. De ontwikkeling van nieuwe profielen is vaak een gezamenlijke

lijke opslag op de bouwplaats. Met nastelbaar beslag kun je de stelruimte

R&D-activiteit van de deurenfabrikanten en profielleveranciers. Veel

beïnvloeden (vergroten of verkleinen) zodat dichtingsrubbers goed kun-

kaderdichtingen worden gefabriceerd door extrusie, waarbij de grond-

nen aansluiten. Bij knevelend sluitwerk trek je de deur in de dichtingen.

stof door een matrijs wordt geperst. De traditionele kaderdichtingen zijn de rubberen profielen (vaak bij beglazingssystemen) en de profielen van

Soorten

EPDM (synthetisch rubber), siliconenrubber en PVC. Tegenwoordig wor-

De diversiteit in het aanbod van hedendaagse dichtingsprofielen is

den veel kaderdichtingen vervaardigd van het gemakkelijk recyclebare

enorm. Er zijn profielen waarvan de rug zeer strak in de groef van een

thermoplastisch elastomeer (TPE).

deur passen en andere die met het oog op grotere flexibiliteit opzettelijk

Kaderprofielen worden steeds vaker op maat gemaakt en producenten

vrij los in een groef worden geklemd. Veel dichtingsprofielen bestaan uit

vervaardigen kant-en-klare rondlopende kaderprofielen die in de hoeken

verschillende holle kamers waardoor ze warmte-isolerend en gemakke-

zijn gelast of in verstek worden geknipt en vervolgens spanningsloos in

lijk indrukbaar zijn. Andere profielen sluiten af door middel van een flexi-

een hoek worden gevouwen.

Cradle-to-Cradle

beheersing van o.a. temperatuur, extrusiesnelheid, toevoer van lucht tij-

De nadruk op luchtdicht bouwen met het oog op lager energiegebruik

dens de extrusie en de koelfase bepalen we de hardheid, de dikte en de

en beter comfort, meer aandacht voor brandwerende dichting van

isolatiewaarde van het eindproduct. (lees Raam& Deur 6_2014, p.40-41).

gevelelementen bij binnenstedelijke projecten, noodzaak van degelijker

Onze nieuwe producten ontwikkelen we regelmatig in samenwerking

voorzieningen voor wind- en waterdichtheid van de gevel en zorgvuldi-

met deurenfabrikanten. Daarbij zoeken we bijvoorbeeld naar een speci-

ger gebruik van grondstoffen bij de productie van kaderdichtingen. Dat

fieke dichting die bijdraagt aan een hogere energieprestatie, bijvoor-

zijn volgens marketingmanager Kees Verweel van Deventer Profielen

beeld BREEAM.NL of het PassiefHuis-certificaat. Of we werken aan

(Breda) de dwingende aandachtspunten voor de hedendaagse produ-

dichtingen met extra hoge toleranties, die geschikt zijn voor hoge deu-

cent van dichtingsproducten. Verweel : “Sluitkracht, daar gaat het om.

ren. Daarbij willen we met onze bedrijfsactiviteit niet meewerken aan

De eindgebruiker wil een raam of deur eenvoudig en zonder teveel

verdere vervuiling van ons milieu. Daarom bouwen we het gebruik van

krachtsinspanning kunnen sluiten. Hij wil geen lekkage hebben bij

de grondstof PVC versneld af en produceren we onze recyclebare TPE-

extreme weersomstandigheden. In een eenvoudige voordeur zit bijna 7

profielen sinds kort volgens de strenge Cradle to Cradle- richtlijnen.

meter kaderdichting, en het het dubbele in een geluidwerende deur!

Tegelijkertijd zijn we bezig met onderzoek naar gebruik van andere

Ziedaar onze uitdaging. Wij produceren in hoofdzaak TPE-

materialen, zoals bio-based grondstoffen voor de extrusie van profielen.

kaderdichtingen. De gewenste eigenschappen van de kaders bereiken

Verder hebben we onze kaderlasafdeling die kaders-op-maat maakt,

we door slim ontwerpen en nauwkeurig gecontroleerde extrusie. Door

met gelaste hoeken.”

Opblaasbaar

ten en de lucht wordt weer weggezogen als de deur open gaat. Deze

“Aan de verschillende bouwfysische prestaties van kaderdichting wor-

techniek heeft potentie voor het hogere segment.” Een andere innova-

den de laatste jaren steeds hogere eisen gesteld. Dat geldt voor de

tie van Elton BV is de valdorpel voor drempelloze buitendeuren. Fokke

wind- en waterdichtheid, luchtdichtheid, vochtwering, akoestiek, brand-

Ros: “Die oplossing is bijvoorbeeld een geschikte dichting voor zorgap-

veiligheid en het weren van geuren. Voor ons als profielproducenten is

partementen die, met het oog op de toegankelijkheid, geen drempel bij

het in alle gevallen de kunst om profielen te maken die zelfs de grootste

de voordeur hebben. Bovendien is deze bijzondere dichting ook een

kieren kunnen dichten met zo weinig mogelijk sluitweerstand.” Zo defi-

prima geluidwering.”

nieert marketingmanager Fokke Ros de uitdaging van het werk bij Elton BV in het Drentse Roden. Het bedrijf produceert het assortiment van de zogeheten Ellen-profielen: in hoofdzaak rondgaande, geëxtrudeerde TPE-dichtingen en siliconen profielen voor houten deuren. Speciaal voor de renovatiemarkt maakt Elton BV dichtingen van EPDM en PVC. Fokke Ros: “Wij zijn voortdurend bezig met het testen van nieuwe profielen die we zelf ontwikkelen. Op basis van de NEN-EN 12365 beproeven we de kaders o.a. op het herstellend vermogen, werkingsgebied (voor kieren van verschillende breedte, red.), temperatuurbereik, terugvering en terugvering bij veroudering. Behalve de kaders op-zich, testen we ook het totaalproduct zoals het in de praktijk wordt toegepast . Zo kunnen we vaststellen wat de werkelijke prestaties zijn van het product.“ Elton BV heeft met deurenfabrikant Kegro een samenwerkingsverband bij de ontwikkeling van nieuwe producten. Fokke Ros: “Vorig jaar hebben we met Kegro Deuren een prototype van een opblaasbare kaderdichting getest. Het kader blaast zich op als de deur wordt geslo-

Opblaasbaar kader (foto: Kegro Deuren)

3 / 2015

RenD_2015-05-31_18,19,20.indd 20

27-05-15 13:53

close up

“ Dichtingen die blijven werken” Terwijl veel verwerkers uit gewoonte trouw blijven aan de kaderdichtingen waar ze al lang mee werken, zijn er betere oplossingen te koop. Voor hetzelfde geld krijg je meer herstelvermogen - en dus blijvende werking - hogere isolatiewaarde en meer kleurkeuze. Schlegel en JPM Kok bieden het met Q-Lon aan raam en deurfabrikanten in hout, aluminium en kunststof aan.

Kaderdichtingen zijn een klein maar belangrijk detail in ramen en deuren. Met het toenemende belang van luchtdicht bouwen, bepaalt de zwakste schakel de kracht van een raam of deur. En met de juiste producten, hoeft dat niet de kaderdichting te zijn. Will Spaninks, de marketingmanager van Schlegel: “Herstelvermogen van de kaderprofielen is cruciaal. Profielen hebben het zwaar te verduren. Ze krijgen weinig onderhoud, bewegen veel en vaak en staan bloot aan de weerselementen als zon, wind, regen en vorst. Of neem een andere situatie. Als een raam of deur een paar maanden dicht heeft gezeten, is het profiel al die tijd ingedrukt geweest en is het niet altijd vanzelfsprekend dat het terugkeert in zijn functionele vorm. Daarmee verliest een dichting een

Flexibiliteit troef

groot deel van zijn functionele eigenschappen en is de luchtdichtheid

Schlegel produceert in Duitsland, Engeland en Spanje en voor de

niet meer intact.”

Nederlandse markt lijkt het wel alsof de fabriek om de hoek zit. Kok: “Als een klant een product bij ons bestelt, verdubbelen wij die order vaak

Profielen blijven werken

waardoor we hem bij de volgende bestelling direct uit voorraad kunnen

De Q-Lon profielen van Schlegel zijn gemaakt van een PU-schuim en

helpen.” Schlegel is sowieso heel flexibel. Het grootste deel van de pro-

ommanteld met een speciale PE-folie. Juist dat schuim zorgt er voor dat

ductie gebeurt op bestelling en op basis van specifieke klantvraag.

de profielen het allerhoogst scoren op herstelvermogen. Klasse 6 tot 7

Spaninks: “Als een klant ons iets bijzonders vraagt, kijken we eerst of

wordt in tests van SHR gemakkelijk gehaald, aldus Spaninks. ”Daarmee

we een bestaande oplossing hebben of als basis kunnen gebruiken.

herstellen onze Q-Lon-producten tot meer dan 90%, terwijl 60 tot 70%

Vaak is dat het geval. Op de website van Schlegel staan inmiddels meer

in de markt als redelijk normaal geldt. Onze dichtingen blijven dus wer-

dan 160 Q-Lon-varianten voor hout, kunststof en aluminium kozijnen en

ken.”

via een geavanceerd zoekfilter kun je snel de opties vinden die bij jouw

Schlegel werkt in de Nederlandse markt samen met JPM Kok. De men-

situatie passen. Door de flexibele productie van Schlegel is verder een

sen van Kok hebben een wijdvertakt dealernetwerk en bezoeken de

ongekend kleurenpalet mogelijk."

raam- en deurindustrie al met diverse hangen sluitwerkproducten uit hun portfolio. En daar passen de kaderdichtingen bij.

Zeer isolerend

Vertegenwoordigers Tjeerd (JPM Kok) en Jan (Schlegel) gaan vaak

Als voorbeeld van succes noemt Kok een project aan de kust. Daar wer-

samen op pad en vormen de spil tussen Schlegel enerzijds en de ijzer-

den de dichtingen in 800 ramen vervangen door Q-Lon-producten. Met

warengroothandel en de eindklant anderzijds. Frank Kok: “In de timmer-

als resultaat: tocht weg. “Het schuim vormt de basis van onze profielen.

industrie noteren we al jaren op rij dubbele cijfers. Met de uitbreiding

En dat heeft niet alleen een groot herstelvermogen, het is ook zeer iso-

van ons standaardassortiment gaan we ons nu ook nadrukkelijk richten

lerend. Zo hebben we producten met een extreem lage warmtegelei-

op kunststof- en aluminiumverwerkers.” Een betere oplossing voor het-

dingscoëfficiënt van 0,06 W/mK. En ook dat is een reden om te kiezen

zelfde geld, die past in hetzelfde profiel is volgens hem de sleutel tot

voor Q-Lon. Herstelvermogen, isolatiekracht, kleurmogelijkheden, flexi-

succes.

biliteit in productie: kortom een beter product voor dezelfde prijs.”

3 / 2015

RenD_2015-05-31_21.indd 21

27-05-15 13:53

Slimline readers SL-1200 Design, comfort and technology become one  DWS high security code+proximity en code+bluetooth readers  Verkrijgbaar in Emarine - mifare classic en bluetooth 2.4Ghz  Wiegand 24-26-32-34-40-42-48-50-56 en 58bit instelbaar  Ook verkrijgbaar in open protocol (SDK op aanvraag)  Buiten toepasbaar IP67  Codebediening middels fingertouch techniek  Stand alone tot 1000 gebruikers, middels de CVT1200 controller  Hoogwaardig en fraai RVS design  Leverbaar met actieve BT transponders  9-27VDC aansluitspanning  Compacte afmeting: B 50 x H 80 x D 11mm

Internet: www.dwsolutions.nl - E-mail: info@dwsolutions.nl Tel: +31 (0)162 515 604 - Fax: +31 (0)162 516 230

HMB profit locks & tools Einsteinweg 17-19, 3404 LH IJsselstein (U) T: +31 (0)30 687 7940 F: +31 (0)30 687 5688 E: hmb@hmb.nu W: www.hmb.nu

@HMBlockstools HMB profit locks & tools HMB profit locks & tools

HMB Multipoint Ultra inbouw

Pat

ent

aan

gev

raa

NIEUW!

HMB Ultra inbouw; de perfecte oplossing voor dubbele deuren, dankzij de nieuwe en makkelijk te bedienen overslaghendel! Voordelen • • • • •

RenD_2015-05-31_22.indd 22

Centrale hendel-bediening; Roestvast stalen (RVS) hendel; Eenvoudige montage; Verkrijgbaar in de Luxe en Light; Eén infreesmaat.

27-05-15 13:54

close up

“ Wij focussen niet op geld verdienen” Met een innovatieve organisatie, de drive om te innoveren en het verschil te maken, staat Deventer klanten ten dienst. Een Cradle to Cradle certificaat maakt dat streven tastbaar. Maar wat heb je daar als klant van dichtingsprofielen van de fabrikant nou precies aan?

onderneming. En wat belangrijker is, we hebben ons daarmee ook verplicht om binnen twee jaar van basic naar brons te groeien. Het certificaat aan de wand is pas het begin van het verbeterproces. Voor sommige onderdelen zitten we nu al op niveau zilver, maar op andere aspecten kunnen we nog flinke stappen zetten.” In dat kader test Deventer nu bijvoorbeeld reeds met biologisch afbreekbare grondstoffen.

Klantfocus “Ik ben ervan overtuigd dat toekomstige generaties andere keuzes

Door haar manier van organiseren en leidinggeven werkt haar bedrijf

maken”, zegt Patty van Broekhoven, directeur van Deventer Profielen.

heel klantgericht. In de praktijk blijkt dat detailleringen op tekening niet

“Zij kijken meer naar waar een product vandaan komt. Hoe iets gemaakt

altijd overeenkomen met de werkelijkheid. Deze nominale toleranties

is. Naar meer dan alleen de prijs.” In dat kader is ze er heel trots op dat

kun je als een gegeven feit beschouwen en er niets mee doen. Maar je

Deventer Profielen als eerste afdichtingsprofielen leverancier ter wereld

kunt ook samen met je klanten kijken naar een oplossing voor dit pro-

een Cradle-to-Cradle-certificaat heeft gehaald. “Dat heeft ons zo veel

bleem. Zo heeft Deventer een flexibel product ontwikkeld waarmee klan-

aandacht opgeleverd, dat hadden we nooit verwacht. We zijn altijd al

ten die procesvariaties kunnen opvangen.” Daarmee illustreert Patty de

innovatief geweest, willen onze producten continu vernieuwen en een

klantgerichtheid van haar bedrijf. “Onze focus ligt niet meteen bij geld

kritische blik op je bronmateriaal hoort daarbij. Dat dit nu door een cer-

verdienen. Ons doel is klanten helpen en tevreden stellen met goede

tificaat wordt onderstreept is een pluim op ons werk.”

oplossingen. En zo verdienen we dan uiteindelijk vanzelf geld. Op basis van een langdurige relatie, een partnership. Met klanten en met leveran-

Personeel is kapitaal

ciers. Ook dat is duurzaamheid!”

Patty is er haast nog trotser op dat het initiatief tot deze certificering van haar eigen team kwam. “Wij hebben een platte organisatie, vergelijkbaar met een ijsberg. De smalle, zichtbare top, is het management. Maar

Schuim met flexibele voet

het echte werk gebeurt daar waar het van buitenaf niet zichtbaar is. Als

Met de SPV serie introduceert Deventer een schuimprofiel met een

je team enorme passie heeft, ontwikkel je daar heel veel kracht mee en

universele voet. Die heeft een groefmaat tolerantie van 3,8 tot

heb je haast geen management-top nodig. Dan komen veel goede ideeën

5,2 mm. Daarmee hoeven verwerkers nog maar één referentie op

`bottom-up'.” Human capital noemt ze dat, en daar zit de kern van de

voorraad te houden, kunnen ze hun proces stroomlijnen, goedkoper

kracht van de onderneming. “Onze mensen weten dat het er toe doet,

beter werk leveren en faalkosten voorkomen.

hoe zij werken. Ze zijn iedere dag zo met de klanten bezig en weten dat dat het verschil maakt. Zij willen ook het verschil maken, omdat ze weten dat we ons daarmee onderscheiden. De gedeputeerde van Noord Brabant heeft me benoemd tot ambassadrice voor sociale innovatie in Noord Brabant.” En daar is Patty uiteraard trots op. In het kader van dit ambassadeurschap is het mogelijk om enthousiasme en best practices te delen met collega ondernemers.

Voortdurende verbetering Dat onderscheid wordt nu dus onder andere zichtbaar in het Cradle to Cradle certificaat. Grondstoffen zijn recyclebaar, toeleveranciers zijn gescreend op zaken als hun grondstoffen, hun manier van werken en hun energiegebruik. Patty: “Zo'n certificering is meteen een hele check van je

3 / 2015

RenD_2015-05-31_23.indd 23

27-05-15 13:54

CLOSE UP

Zo veel mogelijk voordeel uit samenwerking Kozijn- en spouwbladenproducent Westerveld & Nederlof maakt de helft van haar productie als comaker en de helft daarvan zelfs op basis van raamwerkafspraken. Flow in de productie is daarvoor cruciaal. Directeur Mark Nederlof was om die reden erg geïnteresseerd in het nieuwe logistieke concept van Buva LogicTime. Hij krijgt het hangen sluitwerk nu per element aangeleverd, bespaarde mede daarom 1,0 FTE op zijn magazijn en kan sneller, beter en goedkoper produceren. “Het is heel simpel”, zegt Mark Nederlof van Westerveld & Nederlof. “Bij ons werken in piektijden 135 man en we maken 2.000 woningen per jaar. In 2015 worden dat er zelfs wel 2.500. Daarvoor maken we 140.000 directe uren a € 50. Als we daar 1% op kunnen besparen, scheelt ons dat € 70.000 aan kosten. Als we ergens aan kunnen sleutelen, moet het dáár dus gebeuren”, stelt hij. “Daar kan geen inkoopbesparing tegenop.” Sterker nog: Zijn bedrijf werkt met sommige klanten zo open samen, dat er op nacalculatie wordt afgerekend. “Als onze inkoper dan bespaart op het hout, geven we dat voordeel in overleg door aan onze klant. Wij kunnen geld verdienen aan een effectieve en efficënte flow in onze fabriek.”

Alles voor optimaal proces De helft van de omzet van Westerveld & Nederlof komt tot stand op

Onder de streep beter

basis van co-makership. Aan de ene kant met de top 5-50 van aanne-

Buva is een strategische partner voor Westerveld & Nederlof. Al jaren.

mers en aan de andere kant met strategische leveranciers als Buva voor

En in die tijd groeide niet alleen het leveringspakket van de firma uit

een breed assortiment aan hangen sluitwerk, onderdorpels, ventilatie-

Barendrecht, ook de samenwerking werd steeds intensiever. Jaco van

roosters, aluminium profielen, hardglas ramen en kaderdichtingen. Aan

Vliet van Buva is geregeld ter plaatse: “Ook al gaat het goed, het kan

klantzijde werkt de kozijnproducent veel met raamwerkcontracten waar-

altijd beter. Wij praten daarom regelmatig met de magazijnmensen en de

door er niet voor ieder project offertes heen en weer moeten. “Gewoon

monteurs hier. Hoe zit het bijvoorbeeld met de bandjes, met de folie en

één keer per jaar goede prijsafspraken maken tegenover een afgespro-

de etiketten? Het lijken kleine dingen, maar ze kunnen veel verschil

ken volume en dan zo efficiënt mogelijk samenwerken.”

maken zonder dat je er erg in hebt. Als je die dingen aanpakt, word je er

Aan leverancierszijde is meedenken over het productieproces belangrijk

allebei beter van”, aldus Van Vliet. Er zijn echter ook werkzaamheden

voor Nederlof. “Ik wil graag dat onze leveranciers niet alleen met hun

waarbij de kosten van de een naar de ander verschuiven. Wie draagt dan

eigen product bezig zijn, maar zich ook inleven in ons proces en beden-

de kosten en wie profiteert van het voordeel? Van Vliet: “Je moet niet

ken hoe hun product of hun organisatie ons proces beter, sneller en effi-

bang zijn om dat met elkaar aan te gaan. Het gaat er om hoe je er onder

ciënter kan maken. Dus niet alleen melden dat er een nieuw scharnier is,

aan de streep samen beter van wordt.”

maar al in het ontwerpproces bij ons vragen wat onze behoefte is.” Zo levert Buva tegenwoordig hangen sluitwerk uit per merk en per element. Het concept heet Buva LogicTime. Dus geen doosje meerpuntssluitingen, een bundel dorpels en een doos scharnieren meer. Maar netjes per kozijn, de scharnieren, sloten, dorpel en eventueel het hardglas en ventilatierooster bij elkaar gecollectioneerd. Liefst just-in-time aangeleerd zodat het in de fabriek arriveert zodra de monteurs dat element onder handen hebben. Nederlof: “Dat scheelt mij 1,0 FTE in het magazijn. En dat is precies wat ik wil: uren besparen. Als ik dit in heel mijn bedrijf doe, kan ik

24 3 / 2015

RenD_2015-05-31_24,25.indd 24

27-05-15 14:01

soms procenten aan kosten besparen, kan ik nog goedkoper werken en heb ik nog meer werk.”

Gevelelementen inclusief steenstrips Westerveld & Nederlof is een van de grootste timmerfabrieken van

Samen goede zaken

Nederland. Maar het bedrijf heeft ook een dochteronderneming in

Van Vliet: “Zo kijken wij er ook tegenaan. Hoe kun je het zo inrichten dat je

kunststof kozijnen, Weneko. En het produceert al vele jaren complete

het meeste wederzijdse voordeel uit de samenwerking haalt? Door allerlei

prefab gevelvullende elementen. Sinds kort zelfs compleet bekleed

kleine dingen efficiënter in te richten, kun je per saldo nog heel veel bespa-

met steenstrips. Dus inclusief isolatie, kozijnen van hout of kunststof,

ren. Maar ook faalkosten voorkomen en sneller werken.” Want dat is even-

aflak, beglazing en montage in de ruwbouw. “Een kant-en-klare oplos-

eens een belangrijke trend. Nederlof: “Een paar jaar geleden was een

sing voor de renovatieconcepten van woningbouwverenigingen”,

levertijd van 8 tot 12 weken heel gewoon. Nu is dat bizar verkort tot een

aldus Mark Nederlof. In Ulft was de fabriek onlangs co-maker in een

stuk of 15 werkdagen. En zijn de shifts ook nog veel kleiner geworden. In

project waar zo in 23 dagen 23 woningen compleet werden gereno-

plaats van 40 tot 50 woningen in een project, maken we nu soms 10 tot 15

veerd.

kozijnen in een shift. Daarom stel ik ook de vraag aan Buva: "Hoe kan ik de tijd voor de afmontage van een raam verkorten van 15 naar 10 minuten? Wij werken samen aan dat antwoord, daarom doen we zulke goede zaken.”

Ook hout Buva-directeur Rien Wisse ziet een toekomst waarin de verwerking van hout, kunststof en aluminum steeds verder naar elkaar toegroeien. “We zien al fabrikanten die hout en kunststof combineren en zien aluminium bijvoorbeeld succesvol naar de woningbouwmarkt bewegen. Buva biedt ieder van die drie segmenten een volwaardig pakket van producten en ondersteuning.”

3 / 2015

RenD_2015-05-31_24,25.indd 25

27-05-15 14:01

Sluitstuk Toekomstgericht wonen: de woning die mee kan groeien met de leeftijd

Denk vooruit! Senioren hebben andere woonbehoeften dan jongeren. Kunnen we de woning levensloop-onafhankelijk maken, dat wil zeggen de behoeften van jongeren en ouderen in één woning verenigen? Bij Habidrome denken ze dat dit mogelijk en zelfs wenselijk is. Ook over de financiering is nagedacht.

Deze badkamer is toekomstbestendig ingericht door o.m. handgreepvoorzieningen, veel bewegingsruimte en de antislipvloerbedekking.

Habidrome is een onderneming die zich tot doel stelt consumenten con-

voldoet aan de eisen die daaraan gesteld worden. Ook tijdens de bouw

creet te ondersteunen in het realiseren van een toekomstbestendige

en bij de oplevering van de woning vindt die controle plaats. Wanneer

woning. Men richt zich daarbij in eerste instantie op de jongere 55-plus-

een projectontwikkelaar of een woningbouwcorporatie woningen wil

sers die, wanneer de kinderen het huis uit zijn, op zoek gaan naar een

laten ontwikkelen volgens het handboek, dan moet men een licentie-

comfortabele woning waar men kan blijven wonen, ook als de vitaliteit

overeenkomst aangaan. Daarmee verplicht men zich de woningen volle-

minder wordt. Het streven is een woning die mobiliteit, comfort en

dig te laten voldoen aan het programma van eisen van Habidrome. De

gemak biedt, waarbij de woning als het ware mee kan groeien met de

oplevering van de woning wordt onafhankelijk getoetst door SKW

wensen op latere leeftijd. “De eerste drie jaar van ons bestaan hebben

Certificatie waarna het keurmerk wordt verstrekt. De meerkosten die

wij ons uitsluitend beziggehouden met consumentenonderzoek, daar-

ontstaan door het programma van eisen en de licentiekosten bedragen

mee hebben wij de behoeften van onze doelgroep in kaart gebracht”,

circa drie procent van de bouwkosten. Deze kosten worden terugver-

aldus Koen van Hoeckel, die sinds kort is teruggetreden als directeur en

diend door de opbrengst, aldus Van Hoeckel.

het directiestokje heeft overgedragen aan Henk Möhlmann. Vervolgens onderzoekt men hoe deze behoeften vertaald kunnen worden in bouw-

Gemengd wonen

technische eisen, rekening houdend met de laatste technologische ont-

Uit consumentenonderzoek is ook gebleken dat, zowel jongeren als

wikkelingen. Dit vindt zijn weerslag in een handboek van circa 150

ouderen, gemengd willen wonen. Dan kun je, in het kader van de zelfred-

pagina's, die het programma van eisen vormen waaraan een toekomst-

zame samenleving, elkaar helpen. Dit leidt ook minder snel tot eenzaam-

bestendige Habidrome woning dient te voldoen.

heid onder ouderen. “In Engeland is men ons vooruit. Daar moeten alle nieuwe woningen geschikt zijn voor mensen met een beperking”.

Marktbenadering

Op de vraag of de Habidrome filosofie niet eenvoudig gekopieerd kan

Habidrome werft consumenten met belangstelling voor een toekomst-

worden, antwoordt Van Hoeckel dat de consument ontzorgd wil worden

bestendige woning en garandeert hen dat de woningen bij oplevering

door een onafhankelijke, betrouwbare partij die garandeert dat het pro-

voldoen aan het programma van eisen. Men toetst de locatie en men

gramma van eisen wordt uitgevoerd. Op basis van continu marktonder-

begeleidt het ontwerpproces van de woning zodat het ontwerp integraal

zoek wordt het handboek ook elk jaar vernieuwd. Projektontwikkelaars

Programma van eisen Het handboek met daarin het programma van eisen vormt het DNA van

• Deurvideo-intercom op twee plaatsen (één in de woonkamer en één in de slaapkamer)

de toekomstbestendige Habidrome woning. Een aantal voorbeelden uit

• Alle relevante voorzieningen bevinden zich op loopafstand.

het programma van eisen:

• Ruime woonkamer met vrij uitzicht naar buiten vanuit zithouding

• Alle basisfuncties van de woning zijn gelijkvloers of zijn voorbereid

• Manoeuvreer-ruimte voor kinderwagen/rolstoel in entree, gangen,

zijn op toekomstige toegankelijkheid (woonkamer, keuken, tenminste 1 slaapkamer, toilet en badkamer) • Geen of zeer lage drempels • Alle beweegbare buitendeuren, buitenramen zijn voorzien van een one handle-meerpuntssluiting (inbraakpreventie) • Het voordeurslot niet onder maar boven de handgreep voor een betere zichtbaarheid 's avonds. • Bredere en hoge voordeur met zichtmogelijkheid op bezoeker (toegankelijkheid en design). • Alle deuren hebben de juiste draairichting • Bredere en hoge binnendeuren met hoogwaardig hangen sluit-

woonkamer en slaapkamers, toilet en badkamer, keuken, binnen- en buitenberging • Veilige, brede en comfortabele trappen met dubbele leuningen van de juiste dikte, doorlopend tot voorbij de laatste trede en leuningdragers aan de onderzijde van de leuning • Slipvaste vloeren binnen en buiten • Extra stopcontacten op de juiste hoogte • Ruime badkamer met (optioneel) ligbad met ergonomische plint en stop en overloop in het midden, ruime inloopdouche en (dubbele) wastafel, voorbereid op plaatsing douchestoeltje Dit is slechts een kleine greep uit het programma. Er zijn vier luxe-

werk, de juiste deurkrukken en stootdopjes ter voorkoming van

niveaus te onderscheiden, sommige eisen vervallen bij een lager luxe-

schade

niveau.

26 3 / 2015

RenD_2015-05-31_26,27.indd 26

27-05-15 14:01

Subsidiebijdrage? Wie zijn woning levensloopbestendig of levensloopgeschikt wil maken, doet er verstandig aan te onderzoeken hoe de subsidieregelingen er in zijn of haar gemeente uitzien. Er is namelijk een subsidieregeling voor woningaanpassingen op grond van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo 2015). Echter, elke gemeente kan die regeling naar believen inrichten. Dat leidt soms tot grote onderlinge verschillen. In de praktijk zal de werking van Wmo 2015 vooral leiden tot versobering. De wet gaat ervan uit dat de burger zijn eigen boontjes dopt. Veel ruimte in de keuken met vrijstaand keukenblok/werkblad. Zo'n inrichting getuigt van vooruitdenken.

Waar dat niet mogelijk is, zal de gemeente moeten bijspringen door samen met de betrokkene naar een maatwerk-oplossing te zoeken. Die oplossing kan gevonden worden in een voorziening 'in natura' of

hebben een te smalle beurs en het ontbreekt hen aan de visie om te

in het aanbieden van een Pgb (Persoonsgebonden budget). Het Pgb

investeren in langdurig marktonderzoek.

is een geldbedrag dat wordt toegekend op grond van een indicatie.

Medio 2015 wordt in Tilburg een projekt bestaande uit 91 appartementen

Mocht dat toegekende bedrag te laag zijn, dan kan de aanvrager

volgens de Habidrome formule opgeleverd. Voor de 61 huurappartemen-

daartegen in beroep gaan.

ten zijn meer dan 250 inschrijvingen ontvangen. Deze belangstelling is

Het bedrag is te besteden aan een voorziening naar eigen keuze,

mede te danken aan het onafhankelijke keurmerk, aldus Van Hoeckel.

voorzover die keuze niet in strijd is met de indicatie-eisen. Nadat de

Men beschikt op dit moment over een database van 5.000 consumenten

keuze is gemaakt, bepaalt de gemeente hoe de voorziening zo goed-

die interesse hebben voor een Habidromewoning.

koop mogelijk te realiseren is. Ook grote woningaanpassingen kunnen als een Pgb verstrekt worden.

Doorzonwoning

Veel gemeenten zullen in eerste instantie proberen een natura-

Het projekt in Tilburg mikt nog op de doelgroep 55 plus, maar Van Hoeckel

oplossing aan te bieden en pas overgaan tot een Pgb als de aanvra-

heeft ideeën voor woningconcepten die geschikt zijn voor starters én

ger in staat is de noodzaak ervan goed te onderbouwen. Het geld van

senioren. Veel ouderen wonen nog in naoorlogse doorzonwoningen. Zij

een Pgb blijft in handen van de gemeente. De betreffende burger kan

willen deze niet verlaten omdat hun huur dan omhoog gaat. “Neem nou

de nota's van bijvoorbeeld een aannemer indienen bij de gemeente

een blok van deze woningen en breid de begane grond uit met een slaap-

of de instantie waaraan de gemeente de uitvoering van de regeling

en badkamer. Maak van de verdieping en zolder een starterswoning met

heeft uitbesteed, bijvoorbeeld de Sociale Verzekeringsbank.

een afzonderlijke buitentrap-toegang. Dan wonen de senioren gelijkvloers

Er is echter nog veel politiek gekrakeel over Wmo 2015 en over de

en de mogelijkheid bestaat dat de starters de senioren, naar gelang

gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de verstrekking van Pgb's.

behoefte, een handje helpen in ruil voor een huurcompensatie”. De wens

Er gaan stemmen op de in werkingtreding van de regeling uit te stel-

om alle ruimtes gelijkvloers te hebben leidt bij grondgebonden woningen

len. Het is niet uitgesloten, dat de oude regelingen weer tijdelijk van

tot kostenstijging door grondgebruik. Habidrome heeft hiervoor een alter-

stal gehaald worden. Ook in dat geval doet men er goed aan zich te

natief, plan bij nieuwbouw een bijkeuken met inloopkast. Wanneer de seni-

oriënteren op de subsidiemogelijkheden.

oren niet meer met de trap naar boven kunnen wordt de inloopkast een

Los van de verplichtingen die voortvloeien uit de Wmo 2015, zien

liftkoker. Van Hoeckel heeft studenten ingeschakeld voor een haalbaar-

lokale en regionale overheden al langer de noodzaak van toekomst-

heidsstudie naar een aantal van deze ideeën.

bestendige woningen in. In 2013 heeft de gemeente Hof van Twente, bijvoorbeeld, eenmalig 150.000 euro gereserveerd voor woningaan-

Financiering

passingen in het kader van de bewustwordingscampagne 'Lang zult

Een nieuw initiatief waar van Van Hoeckel bij betrokken is, is het ontwik-

u wonen'. De subsidieaanvrager kon maximaal aanspraak maken op

kelen van een integraal bouwconcept voor kleinschalig groepswonen. De

een bijdrage van 1000 euro voor zijn woning. De provincie Limburg

doelgroep zijn mensen met een lichte tot zware zorgbehoefte. In de hui-

biedt leningen met een laag rentetarief aan, waarvan 55-plussers

dige markt ontstaat vaak een financieringsprobleem; de woningcorpora-

gebruik kunnen maken als ze meer comfort in hun huis willen.

tie wil of kan niet, de banken willen niet en de zorgaanbieder wil geen vastgoedbeheerder zijn. Van Hoeckel ziet de oplossing in crowdfunding. Er zijn vermogende particulieren die voor een klein rendement graag

De belangstelling voor de 61 huurappartementen van het project in Tilburg is groot. Er zijn meer dan 250 inschrijvingen ontvangen.

investeren in een zorgcomplex in hun nabije omgeving, zij onderschrijven het goede doel van harte. Senioren die hun woning verkopen om vervolgens te gaan huren hebben vermogen om te investeren, op voorwaarde dat hun kinderen niet aan de stenen vastzitten in het geval van een erfenis. De zorgaanbieder is eigenaar van de grond en brengt deze in. Dan is het mogelijk een grote aannemer te vinden die onder deze voorwaarden ook wil investeren. “De overheid doet het niet, woningcorporaties moeten hun nieuwe rol nog bepalen, dus moet de markt het zelf organiseren”. Binnen nu en 2 maanden zal een zorgvastfgoedfonds worden geïntroduceerd dat met dit doel zorgvastgoed-obligaties zal uitgeven.

3 / 2015

RenD_2015-05-31_26,27.indd 27

27-05-15 14:01

Voorbij alle hoogtes betrouwbaar

MACO MULTI-Comfortbeslag

MACO meerpuntssloten: zonder sleutel, automatisch, modulair, hermetisch en veilig

Draaivalramen openen zonder belemmeringen

Z-TA Module concept • Met geringe magazijnkosten voor deurhoogtes tot 3100 mm flexibel realiseerbaar • Kan achteraf uitgerust worden met een motor en wordt zo opgewaardeerd naar het Z-TA comfort slot • openDoor-ingangscontrole systeem TRANSPONDER-PLUS, Touch, Code • Optimale aantrek over de gehele deurhoogte door de 3 dagschoten

en Lev er gen d zon mmerin Bele

• RC-2-goedgekeurd volgens EN 1627-30 • Top-design door een mooie voorplaat-oplossing • Compleet sluitplaatprogramma • Stolpdeur oplossingen • Extreem corrosie belemmerende oppervlakte coating TRICOAT-PLUS optioneel

Met het MACO MULTI comfortbeslag voor kunststoffenen houten ramen heeft iedere gebruiker grip op een barrièrevrij draaival raam. In iedere inbouwsituatie, in iedere leefsituatie en op iedere leeftijd • Raamgreep binnen handbereik • Kiepen & sluiten zonder trek-of drukkracht sluit het raam vanzelf • Inbraakwerendheid intern op weerstandsklasse 2 (RC-2) getest • In kunststof en hout • Extreem corrosie werende oppervlaktecoating TRICOAT-PLUS optioneel

TECHNIEK IN BEWEGING MACO BESCHLÄGE BV www. maco-nl.nl

MACO_Anzeige_Multi_ZTA_Komfortbeschlag_A4_4c_4_2015_D_NL.indd 1 RenD_2015-05-31_28.indd 28

04.05.15 10:07 27-05-15 14:03

CLOSE UP

Open met de Smartphone Veilig, flexibel, gecontroleerde en geregistreerde toegang en snel en gemakkelijk te monteren en configureren. Dat is ENTR, de nieuwe toegangsoplossing van Nemef. Gemakkelijk te monteren en te bedienen met je smartphone. Voor particuliere (thuiszorg-)situaties, maar ook geschikt voor toepassing in een professioneel systeem van zorginstellingen en verpleegtehuizen. Vol slimmigheden en steeds verzekerd van de kracht van een fabrikant van wereldformaat.

Mensen worden ouder en de zorg wordt duurder. Dus zal de vraag naar extramurale zorg explosief toenemen: verpleging binnen de muren van je eigen woning. Om die zorg mogelijk te maken, is het nodig dat een woning toegankelijk is voor verplegend personeel of thuishulp. Maar dan wel veilig, flexibel en binnen vastgestelde tijdsperioden.

Sleutelkluis exit

een schroevendraaier en een paar minuten tijd voldoende. De configura-

Sleutelkluisjes golden lang als oplossing, maar die zijn intussen omstre-

tie gaat daarna vrijwel automatisch. In een handomdraai heb je je smart-

den. Ze zijn stigmatiserend en je kunt niet ´loggen´ wie er precies wan-

phone als ‘master’ gekoppeld aan de unit en kun je mobieltjes van

neer binnen is geweest. Elektronische cilinders of sloten zijn de

derden autoriseren. Die maken via bluetooth-smart contact met de deur

oplossing, maar dan moeten ze wel flexibel, betaalbaar en gemakkelijk

en kunnen hem via een code ontgrendelen. Wil je die toegangsrechten

te monteren zijn. En uiteraard heel gemakkelijk in gebruik.

intrekken? Dan gaat dat heel eenvoudig via de master-smartphone.

Aan al die wensen kan Assa Abloy voldoen met Nemef ENTR-oplossing. ‘Key Free, Be Free’ is de slogan van dit nieuwe concept. Een sluiting die

Zekerheid van wereldspeler

je niet alleen kunt bedienen met een reguliere sleutel maar ook met je

Dit product staat niet op zichzelf. Voor professioneel gebruik is het

smartphone, code, afstandsbediening of met biometrie. De ENTR werkt

nodig dat er service is bij storing, dat de beschikbaarheid ook de

samen met de NF3-cilinder van Nemef die op zichzelf al beveiligd is

komende jaren gegarandeerd blijft omdat het gaat om een hogere inves-

tegen kerntrekken en uitboren en drie SKG-sterren draagt.

tering die je over meerdere jaren terug moet verdienen. “Met de wereldwijde kracht van Assa Abloy achter het Nemef-merk zit dat wel goed”,

Eenvoudig en snel

verzekert Rene Gieskes.

Assa Abloy heeft diverse oplossingen die toegepast kunnen worden in

“Het is belangrijk dat wij als leverancier onze eigen continuïteit kunnen

de zorg. Deze oplossingen vragen vaak bouwkundige aanpassingen die

waarborgen en die van ons product. Neem alleen al de veiligheid: wij

achteraf ook niet meer terug te draaien zijn. Heb je tijdelijk een zorgslui-

hebben wereldwijd 1.200 engineers die continu de veiligheid van onze

ting nodig? Of wil je er eentje aanbrengen in een bestaand pand zonder

producten checken. En voor professioneel gebruik maken zij connecties

hak- en breekwerk? Dan is ENTR de oplossing. Om hem te monteren zijn

mogelijk met de systemen van derden.”

Slimmigheden De ENTR heeft van zichzelf diverse slimmigheden. Van binnenuit heb je de ‘Slide to unlock’-functie waarmee je het slot heel snel en zonder veel kracht kunt ontgrendelen. Zijn voeding krijgt hij uit een intern accupack. Dat kun je laden via een bekabelde 12V-lader of via een ‘hanging charger’. De App met Offline functionaliteit is zelfs geheel gratis. Met dezelfde App is het binnenkort ook mogelijk om de ENTR online te beheren, dit als particulier of als zorginstantie, waarbij de ENTR geïntegreerd zal worden binnen het beheerplatform van systemen van derden.

3 / 2015

RenD_2015-05-31_29.indd 29

27-05-15 14:14

SLUITSTUK

Auteur: Arie Grevers

De financiering van woningaanpassingen voor senioren

Wie zal dat betalen? Een woning verbouwen of aanpassen kost geld. Maar wie zijn woning levensloopbestendig wil maken, kan nog steeds een beroep doen op subsidieregelingen via de gemeentelijke overheid of via fondsen. Ook al wordt de subsidiesoep steeds dunner in een samenleving, die steeds meer waarde hecht aan zelfredzaamheid.

Meer informatie is ondermeer te vinden via http://woningaanpassing. grootveld.net

3 / 2015

RenD_2015-05-31_30,31.indd 30

27-05-15 14:03

a g.

Ouderen-, senioren-, bejaarden-, levensloopbestendige of levensloopgeschikte woning. Allemaal woorden waarmee hetzelfde wordt aangeduid.

Crowfunding

Maar wat is de betekenis ervan? Het voormalige ministerie van VROM

In het voorgaande artikel vertelt Koen van Hoeckel uitgebreid over de

heeft de ouderenwoning als volgt gedefinieerd: 'Een ouderenwoning is

Habidrome formule. Hij heeft inmiddels een nieuw project op touw

een woning bewoond door 55-plussers, waarvan de respondent aan-

gezet, dat gaat over de ontwikkeling van een integraal bouwconcept

geeft dat deze speciaal voor ouderen geschikt is'. De respondent is in de

voor kleinschalig groepswonen. De doelgroep zijn mensen met een

meeste gevallen de gemeente. De gemeente bepaalt dus door de bank

zware zorgbehoefte. Dat kunnen dus ouderen zijn. In de huidige

genomen of een woning wel of niet het label levensloopbestendig krijgt.

markt ontstaat daarvoor vaak een financieringsprobleem; de woning-

Dat kan dus per gemeente verschillen. Is dat belangrijk? Wel, als je een

corporatie wil of kan niet, de banken willen niet en de zorgaanbieder

subsidie aanvraagt om de woning aan te passen voor seniorengebruik.

wil geen vastgoedbeheerder zijn. Van Hoeckel ziet de oplossing in

Want als de gemeente heeft bepaald, dat de betreffende woning al een

crowdfunding. Er zijn vermogende particulieren die voor een klein

seniorenwoning is, dan hoef je niet te rekenen op subsidie. Je woont dan

rendement graag investeren in een zorgcomplex in hun nabije omge-

immers al in een woning, die voldoet aan de eisen die gesteld mogen

ving, zij onderschrijven het goede doel van harte. Senioren die hun

worden aan een woning waarin senioren uit de voeten kunnen.

woning verkopen om vervolgens te gaan huren hebben vermogen om te investeren, op voorwaarde dat hun kinderen niet aan de stenen

Wmo 2015/PGB

vastzitten in het geval van een erfenis. De zorgaanbieder is eigenaar

Maar als je woning nog niet te boek staat als levensloopbestendig, dan

van de grond en brengt deze in. Onder die omstandigheden kan

doe je er verstandig aan te onderzoeken hoe de subsidieregelingen er in

beslist een grote aannemer gevonden worden die wil participeren

jouw gemeente uitzien. Er is namelijk een subsidieregeling voor

door eveneens te investeren. Op korte termijn verwacht Van Hoeckel

woningaanpassingen op grond van de Wet Maatschappelijke

een zorgvastfgoedfonds te introduceren dat zorgvastgoed-obligaties

Ondersteuning (Wmo 2015). Echter, elke gemeente kan die regeling naar

zal uitgeven voor de realisatie van zijn plannen.

believen inrichten. Ook dit leidt weer tot grote onderlinge verschillen. In de praktijk zal de werking van Wmo 2015 vooral leiden tot versobering. De wet gaat ervan uit dat de burger zijn eigen boontjes dopt. Waar

'Lang zult u wonen'. De subsidieaanvrager kon maximaal aanspraak

dat niet mogelijk is, zal de gemeente moeten bijspringen door samen

maken op een bijdrage van 1000 euro voor zijn woning. De provincie

met de betrokkene naar een maatwerk-oplossing te zoeken.

Limburg biedt leningen met een laag rentetarief aan, waarvan 55-plus-

Die oplossing kan gevonden worden in een voorziening 'in natura' of in

sers gebruik kunnen maken als ze meer comfort in hun huis willen.

het aanbieden van een Pgb (Persoonsgebonden budget). Het Pgb is een geldbedrag dat wordt toegekend op grond van een indicatie. Mocht dat

Fondsen

toegekende bedrag te laag zijn, dan kan de aanvrager daartegen in

Er zijn ook fondsen, die in sommige gevallen een financiële bijdrage

beroep gaan.

leveren aan woningaanpassingen. Als het inkomen van de aanvrager

Het bedrag is te besteden aan een voorziening naar eigen keuze, voorzo-

laag is en er in onvoldoende mate een beroep gedaan kan worden op

ver die keuze niet in strijd is met de indicatie-eisen. Nadat de keuze is

andere middelen, zijn de kansen voor honorering van een aanvraag

gemaakt, bepaalt de gemeente hoe de voorziening zo goedkoop moge-

reëel. Alle fondsen die actief zijn op dit terrein, stellen echter wel

lijk te realiseren is. Ook grote woningaanpassingen kunnen als via een

strenge voorwaarden aan een aanvraag. Je moet kunnen aantonen dat

Pgb gefinancierd worden.

je over onvoldoende middelen beschikt om de aanpassingen te financieren. De fondsen vergoeden geen kosten die vergoed kunnen worden via

Politiek gekrakeel

de één of andere subsidieregeling van de overheid. Verder kan een fonds

Veel gemeenten zullen in eerste instantie proberen een natura-oplos-

inkomens- en andere eisen stellen. Er bestaat doorgaans geen beroeps-

sing aan te bieden en pas overgaan tot een Pgb als de aanvrager in staat

mogelijkheid tegen een negatief besluit van een fonds.

is de noodzaak ervan goed te onderbouwen. Het geld van een Pgb blijft

Het is niet ondenkbaar dat de overheid in de toekomst de subsidiemoge-

in handen van de gemeente. De aanvrager kan de nota's van bijvoor-

lijkheden voor woningaanpassing verder terugdringt. Hierdoor zullen de

beeld een aannemer indienen bij de gemeente of de instantie waaraan

aanvragen bij de fondsen toenemen, waardoor de spoeling dun wordt en

de gemeente de uitvoering van de regeling heeft uitbesteed, bijvoor-

ook hier de kansen op een bijdrage afnemen.

beeld de Sociale Verzekeringsbank. Er is echter nog veel politiek gekrakeel over Wmo 2015 en over de

Uit eigen zak

gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de verstrekking van Pgb's. Er

Als op geen enkele wijze een subsidiebijdrage te verkrijgen is, kan de

gaan stemmen op om de inwerkingtreding van de regeling uit te stellen.

eigenaar van de woning de aanpassing uiteraard ook volledig uit eigen

Het is niet uitgesloten, dat de oude regelingen weer tijdelijk van stal

middelen betalen. Dat kan soms uit de overwaarde, of via een aanvul-

gehaald worden. Ook in dat geval doet men er goed aan zich te oriënte-

lende hypotheek. Immers, als er sprake is van een uitbreiding door aan-

ren op de subsidiemogelijkheden.

bouw stijgt de woning in waarde. Als de financiering uit eigen middelen plaatsvindt, is er geen instantie

Incidentele regelingen

die controle uitoefent en beoordeelt of de voorgenomen aanpassingen

Los van de verplichtingen die voortvloeien uit de Wmo 2015, zien lokale

wel aansluiten op de zorgvraag. Het is raadzaam in die gevallen een des-

en regionale overheden al langer de noodzaak in van een aanmerkelijk

kundige in te schakelen, die de verbouw kan begeleiden. Dat kost extra

bestand toekomstbestendige woningen. In 2013 heeft de gemeente Hof

geld, maar de ervaring leert dat professionele begeleiding bij de ontwik-

van Twente, bijvoorbeeld, eenmalig 150.000 euro gereserveerd voor

keling van plannen, bij de aanvrage van de vergunning en bij de uitvoe-

woningaanpassingen in het kader van de bewustwordingscampagne

ring onder de streep profijtelijk is.

3 / 2015

RenD_2015-05-31_30,31.indd 31

27-05-15 14:03

Veiligheid is Roto NT Designo II

Ramen met een Roto security label bieden een veiligheidsniveau gelijk aan de overeenkomstige DIN EN norm voor inbraakvertragende bouwproducten. Op alle producten met Roto Security Label geniet u van 10 jaar functionaliteitsgarantie. Lees uitgebreid over veiligheidsnormen op: www.quadro-safe.eu

RC 1N norm

RC 2N norm

RC 3N norm

De onzichtbare oplossing voor veilige ramen van hout, kunststof en aluminium met een gewicht tot 150 kg en 10 jaar functionaliteitsgarantie

Met een mooi huis nemen ook de eisen aan het raamdesign toe. Roto NT Designo is door zijn ultra sterke scharnieren niet alleen veilig maar deze zijn bij gesloten raam ook onzichtbaar en zijn er derhalve ook geen afdekkappen nodig. – niets stoort het uiterlijk van het raam. Hoe minder er van de techniek te zien is, hoe beter! Slechts zicht-

baar is de Roto raamkruk als eyecatcher op uw raam Dit hoogwaardige draai-kiepbeslagsysteem Roto NT is geschikt voor hout- kunststof en aluminiumprofielen en voor de meest uiteenlopende raamvormen en voldoet aan de hoogste eisen op het gebied van veiligheid, bedieningscomfort, duurzaamheid en design.

www. quadro-safe.eu Raam- en deurtechnologie

RenD_2015-05-31_32.indd 32

27-05-15 13:49

close up

Toegankelijk elektronisch sluitsysteem Als je een mechanisch sluitsysteem afweegt tegen een elektronisch systeem, kunnen de initiële kosten van de laatste variant een drempel zijn. Cilinders zijn duurder, montage is niet altijd even gemakkelijk en de software vergt doorgaans een stevige financiële investering.

AirKey van EVVA neemt die drempels weg. Charèl Nijhuis is algemeen

Gratis software

directeur van EVVA Nederland en weet alles van de voor- en nadelen van

De cilinders zijn modulair van opbouw en kunnen 'in het werk' op maat

conventionele, mechanische sluitsystemen en van elektronische varian-

van de deur worden gemaakt. Zo wordt montage een fluitje van een

ten. “Wij zijn van oudsher natuurlijk gespecialiseerd in mechanische

cent. Maar ook op andere gebieden is AirKey heel gebruiksvriendelijk.

cilinders. Zodoende kennen we alle voor- en nadelen van dergelijke sys-

Aard Naber, AirKey-specialist van EVVA roemt de opzet van de software.

temen. We maakten onlangs de strategische keuze om zelf ook elektro-

“Een kind kan de was doen. Je hebt veel flexibiliteit, kunt naar hartelust

nische systemen te gaan ontwikkelen en fabriceren. Sindsdien zijn er bij

cilinders en telefoons toevoegen/verwijderen en rechten aanpassen.

ons Oostenrijkse moederbedrijf 40 mensen continu bezig met het ver-

Van overal ter wereld, als je maar internettoegang hebt. Zodra je de soft-

der doorontwikkelen van elektronische cilinders, - sluitsystemen, soft-

ware opent, kom je in een takenscherm en zie je meteen de informatie

ware en hun veiligheid.”

van cilinders, sleutels en personen, onderhoudstaken en het aantal keycredits.” Die credits zijn de sleutel tot een laagdrempelige instap. Je

Mobiel te bedienen

hebt sowieso geen eigen server nodig voor de database en software. De

AirKey is de naam van EVVA's eigen elektronische sluitsysteem. Het

Airkey-software is bovendien gratis, waardoor je de kosten in de hand

werkt met elektronische cilinders die samen een sluitplan vormen en

houdt. Je betaalt namelijk een klein bedrag per telefoon, keytag/kaart/

bediend worden met de mobiele telefoon. Via je pc/laptop log je in op de

combisleutel waarvan je de toegangsrechten aanmaakt/wijzigt. Extra

software, verbindt je andere mobiele telefoons met bepaalde cilinders.

credits zijn op te laden via een kraskaart die je bij een van de EVVA-

Geheel vrij of via geprogrammeerde rollen en rechten kunnen de eigena-

partners kunt kopen, net zoals je een prepaid-tegoed voor een GSM

ren van die telefoons met behulp van een gratis app de betreffende cilin-

oplaadt. Deze partners zijn trouwens uitgebreid geschoold en staan borg

ders openen en sluiten. Dat gaat via NFC (Near Field Communication) en

voor een juist advies, keurige oplevering en op-en-top-montage van het

is volgens de hoogst bestaande protocollen beschermd. Commando's

systeem.

tussen telefoon en cilinder en tussen telefoon en database in de cloud gaan gecodeerd heen en weer en worden pas in de cilinder in een zoge-

Hoogste veiligheid

heten 'secured element' gedecodeerd.

De cilinders zijn uiteraard voorzien van SKG*** (3-sterren) en voldoen daarmee aan het hoogste niveau van inbraakwerendheid. De database met rechten draait op een server van EVVA, is gecodeerd, beschermd met firewalls, wordt streng gemonitord en continu op de laatste stand van de beveiligingstechniek gehouden. Daarmee ben je verzekerd van de betrouwbaarheid en de veiligheid van een laagdrempelige en gebruiksvriendelijke elektronisch sluitsysteem. Door het grote aantal in te programmeren cilinders wordt het systeem uitermate geschikt voor onder andere zorg, onderwijs, woningstichtingen en bedrijfsverzamelgebouwen. Zeker in combinatie met de AirKey-wandlezer die EVVA onlangs introduceerde. Daarmee kun je een centrale toegangsdeur in het sluitsysteem opnemen, ongeacht of hij wel of geen cilinder heeft. Nijhuis: “Veilig, betrouwbaar, eenvoudig, laagdrempelig en flexibel. Wat wil je nog meer van een elektronisch sluitsysteem?”

3 / 2015

RenD_2015-05-31_33.indd 33

27-05-15 13:48

www.mi-satori.com

Q-Lon Kaderdichtingen

Uw eigen abonnement op Raam en Deur?

n Vernieuwd uitgebreid standaardassortiment voor ramen en deuren n KOMO-gecertificeerd in samenwerking met SHR-SKH n Voor duurzame toepassing in hout, kunststof, aluminium en staal n Langdurig elastisch voor blijvende dichting van spleten en kieren n Warmte-isolerend door lage thermische geleiding

Zie www.raamendeuronline.nl/ abonneren

n Snel te monteren en krimpvrij, makkelijk in gebruik n Groot kleurenpalet met tot wel 13 kleuren n Geproduceerd in EU conform ISO 9001:2008 en 14001:2004 n Kernassortiment in grote en kleine verpakkingen uit voorraad n Bestand tegen UV, schimmel, rotting, vuil, verf en vernis Q-Lon is een weersbestendige kaderdichting van PE-folie gevuld met flexibel PU-schuim. Afhankelijk van de toepassing wordt Q-Lon versterkt met een ge誰ntegreerde glasvezelkern of een PP-profiel met een flexibele TPE-lip.

desig n | tec hn iek | toe pa ssi Vakblad ng | pro voor gev du ctn ieu elopening ws | reg en, beveili elg evi ng ging, raa m- en deu rtechniek

jaargang

17, 2015

Q-Lon bestaat al bijna 50 jaar en heeft zich in talloze toepassingen bewezen. Neem contact met ons op voor uw wensen.

10 HANDELSONDERNEMING J.P.M. KOK B.V. Oostergracht 36, NL-3763 LZ SOEST telefoon: 035 - 601 24 33 info@jpmkok.nl www.jpmkok.nl

Jaar

Garantie

www.schlegel.com

bouwbeslag kozijn/raam& deurtechnie k

RenD_2015-05-31_34.indd 34

beveiliging

27-05-15 13:48

close up

Topkwaliteit met standaardbeslag Innovatie en kwaliteit zijn kernwoorden voor Roto. Daarom werkt de beslagfabrikant ook graag mee aan tests die bijdragen aan betere raam- en deurproducten. Zo halen de ramen van MR Groep glansrijk ongelofelijk hoge hoekdrukwaarden en de eisen van Weerstandsklasse 2. Nota bene met het standaard NT-beslag van Roto. Voor Jaap Rijnberg van MR-Groep was het simpel. Deceuninck wilde haar Zendow#neo Premium-profiel beproeven en hij durfde dat wel

MR-Groep

aan. “Toen Deceuninck het glasvezelversterkte profiel introduceerde,

De MR-Groep uit Halsteren verwerkt al 27 jaar Deceuninck-profielen

gingen wij er graag mee aan de slag. Maar we doen dat wel anders dan

en profileert zich met energiezuinige kunststof kozijnen voor nieuw-

anderen door de glasvezel mee te lassen. Anderen frezen meestal de

bouw en renovatie. Een prominente besparingscalculator op de web-

glasvezel weg en maken dan pas de verbinding. Op onze manier halen

site wijst opdrachtgevers op de voordelen van het brede scala aan

we enorme hoekdrukwaarden. En dat zien we natuurlijk graag.”

MR-producten. Het portfolio omvat naast kozijnen, onder andere

Het officiële attest van SKG moet nog binnenkomen, maar bij interne

ook voordeuren, schuifpuien, rolluiken, zonwering, overkappingen.

tests haalden de hoeken dik meer dan 10.000 Nm. “We waren zowat bang dat de drukbank zou ontploffen”, lacht Rijnberg als hij het over de tests heeft.

Roto NT-beslag NT houdt glansrijk stand

Het draai-kiepbeslagsysteem Roto NT is geschikt voor de meest uit-

Een interne test is mooi, maar een officieel attest telt natuurlijk pas

eenlopende raamvormen in hout, kunststof en aluminium. Alle

echt. Daarom liet MR de kunststof ramen zonder staalversterking door

onderdelen uit het modulair opgebouwde bouwdoossysteem zijn op

SKG beproeven op Weerstandsklasse 2 (WK2). Daarvoor koos de kozij-

elkaar afgestemd en nagenoeg willekeurig te combineren om zo

nenbouwer zeker niet de gemakkelijkste weg. De ‘moeilijkste’ ramen

flexibel mogelijk aan verschillende klantwensen tegemoet te kunnen

gingen de test in. “Een set stolpramen in de maximale afmetingen van

komen. Bovendien kunnen alle raamtypen met een relatief klein

165 x 165. Als die het halen, is de rest automatisch ook okay”, stelt

spectrum aan onderdelen worden bediend.

Rijnberg. Voor het hangen sluitwerk monteert MR al vele jaren naar

De basisversie van het beslag beschikt al over een grote mate aan

tevredenheid Roto-Frank-producten en die werden uiteraard ook in

mechanische basisveiligheid en kan met een beperkt aantal onder-

deze test gebruikt.

delen individueel worden geoptimaliseerd.

Rijnberg: “Met het gangbare NT-beslag konden we uit de voeten, zonder enige aanpassing. Als enige hebben we her en der een langere montageschroef gebruikt, maar verder kwam het beslag zo uit de gangbare

Zendow#neo

voorraad van Roto.” Zelfs de Zamac-sluitplaten voldeden volgens

Deceuninck heeft de innovatieve Linktrusion-technologie geïnte-

Rijnberg, terwijl Roto ook stalen sluitplaten kan aanbieden. “Bij WK3

greerd in de serie Zendow#neo kunststof ramen. Zo biedt het sys-

moet je misschien de stalen sluitplaten gebruiken. Maar dat je bij WK2

teemhuis nu twee oplossingen aanbieden die volledig recycleerbaar

voldoende hebt aan de Zamac-exemplaren is mooi. Dat scheelt toch

zijn en de EPB-vereisten inzake thermische isolatie overtreffen:

mooi weer.”

Zendow#neo Premium en Zendow#neo Standaard. De Zendow#neo Premium kunststof ramen bestaan uit 6 kamers

Graag voorop

en kunnen uitgerust worden met beglazing tot 54mm. Het kader

Gerry Claassens is new business developer van Roto en werkte mee aan

met thermische verstevigingen is onveranderd, maar de vleugels

de test. “MR is een firma die graag vooroploopt en als eerste startte met

hebben verschillende verbeteringen ondergaan: met 6 kamers en

Zendow#neo. Als Roto zoeken we dan graag mee naar nieuwe kansen en

een dikte van 82mm garanderen ze een nog betere thermische iso-

denken we graag mee aan mogelijke verbeteringen, innovaties en kansen

latie (Uw = 0,77W/m²K, afhankelijk type beglazing en afmeting),

in de markt.” Om die reden spaarde de beslagfabrikant kosten noch

dankzij de toepassing van Linktrusion. Deze technologie vervangt

moeite om de test goed te doorlopen. Al kostte dat niet bijzonder veel

de versterkingen in gegalvaniseerd staal in de vleugels door conti-

moeite, aldus Claassens: “Na vier minuten is de test gestopt zonder dat

nue glasvezels. Met betere thermische isolatie en lichtere kozijnen

het element bezweek. De test is dus met vlag en wimpel geslaagd.”

als resultaat.

3 / 2015

RenD_2015-05-31_35.indd 35

27-05-15 13:48

PRODUCTNIEUWS

Collectors item of... origineel relatiegeschenk De redactie van Raam en Deur deed een interessante vondst die prachtig in uw collectie past of als bijzonder relatiegeschenk bewondering zal oogsten.

Fax deze bestelbon naar Raam en Deur: 073.503.81.53 of mail naar Raamendeur@mixpress.nl

Profielsysteem isoleert optimaal Veka introduceert Softline 82 NL: het nieuwe kunststof profielsysteem dat speciaal is ontwikkeld voor de toepassing van triple glas en qua vormgeving helemaal is afgestemd op de Nederlandse markt. Kenmerkend is het design, waarbij het glas terugliggend in het kozijn wordt gemonteerd, zoals dat gebruikelijk is bij traditionele kozijnen. Ook in dit nieuwe profiel heeft Veka vastgehouden aan de wandsterkte klasse A. Dit biedt de zekerheid dat ramen en deuren het

5700 (historische) bouwbegrippen

gewicht van het zwaardere (triple) glas gemakkelijk kunnen dragen.

Verklarend woordenboek. Dat betekent voor de liefhebber van - historische - bouwmaterialen, constructies, gereedschappen en beslag zo’n 640 pagina’s smullen. Want de nieuwste druk omvat 5740 bouwkundige begrippen die uitvoerig, vaak ook met tekeningen, worden toegelicht. Dikwijls met historische citaten en bronvermeldingen. Weet u wat een cafcoen is, een vermetguts, een persienne, een slof en een haarstuk, een dagge en en vlagfits? De auteur was dan ook 33 jaar architect bij de Rijksdienst Monumentenzorg. Bijzonder: achterin ruim 100 pagina’s met Franse, Duitse en Engelse vertalingen van al die bouwkundige termen. Ook vanuit de vreemde taal naar het Nederlands. Door dr. E. Haslinghuis en dr. ir. H. Janse.

Naast zekerheid biedt Softline 82 NL eindgebruikers nog meer voordelen: het profiel zorgt voor behaaglijk comfort in huis en een lagere energierekening.

Het tweede kozijnleven

Ja, hiermee bestel ik (aantal invullen) Bedrijfsnaam T.a.v. Adres Met Lamikon SecondLife herintroduceerde Lamikon het principe dat

Postcode

houten kozijnen lang niet altijd vervangen hoeven te worden. Zeer veel kozijnen komen namelijk in aanmerking voor een tweede leven. De voor-

Plaats Datum

waarde is hierbij wel, dat dit meerwaarde biedt voor opdrachtgevers en

Tel.

eindgebruikers. De bestaande kozijnen worden, na inspectie, met behulp van beproefde Lamikon concepten geconserveerd. Tegelijkertijd worden ze voorzien van nieuwe beglazing, een nieuwe verflaag, nieuwe ramen

Handtekening

en nieuwe deuren. Dit biedt opdrachtgevers, vergeleken met elke vorm van kozijnvervanging, een enorme kostenbesparing. Niet alleen in de

In harde kaft E 57,– Prijzen zijn exclusief porti, inclusief btw. Levering kan eventueel enkele weken duren

RenD_2015-05-31_36.indd 36

aanschafprijs, maar ook in de kilometerprijs. Lamikon garandeert u namelijk ook nog eens de laagste onderhoudskosten op Lamikon SecondLife kozijnen.

Lamikon, Eemnes, 035.76.00.083, www.lamikon.nl

27-05-15 13:46

CLOSE UP

Alternatief voor sleutelkluisje PIN-Key is een innovatieve elektronische cilinder die met een bijbehorend onderhoudsplan een oplossing biedt voor toegang tot de huizen van zorgbehoevende senioren. Eenvoudig in gebruik dankzij een chipsleutel en een cijfercode. Bedenker Jac Berkx plaatste al 300 stuks. In Nederland hangen meer dan 10.000

cilinder geplaatst wordt, de cliënt uitgebreid

sleutelkastjes bij de voordeur van zorg-

geïnstrueerd en er ieder jaar een servicebe-

behoeftige senioren. De meeste van die kast-

zoek wordt afgelegd. Daarin wordt de cilinder

jes zijn niet alleen onveilig, ze zijn ook stigmatiserend. Veel varianten zijn gemakkelijk te kraken en hun aanblik maakt

gecontroleerd, de batterij preventief vervangen en de bewoner bijgepraat. Berkx: “Je staat er ver-

mogelijke inbrekers duidelijk dat er een `gemakkelijk slachtoffer' achter

steld van hoe zeer bewoners dat bezoekje waarderen. Dat maakt dat dit

de deur woont.

concept veel verder gaat dan de cilinder alleen. Dat begint al bij de eerste

Jac Berkx is met zijn ijzerwarenwinkel gespecialiseerd in hangen sluit-

kennismaking en de instructie van de bewoners. Dat kun je zeker niet

werk en zag de toenemende vraag. “Het is niet alleen handel voor mijn

zomaar aan de eerste-de-beste vertegenwoordiger overlaten.”

bedrijf, maar je doet ook echt iets goeds als je de toegang van een hulpbehoevende bewoner goed voor hem of haar kunt regelen.” Daarom was hij

Inventief én eenvoudig

ook meteen enthousiast toen hij tijdens de Bouwbeurs van 2013 bij Metafa

De rvs-cilinder zelf is even inventief als eenvoudig. Hij is modulair van

de CLX-LCA-cilinder van Abus onder ogen kreeg. “Dat leek me de oplos-

opzet en heeft aan de binnenzijde de knop met de elektronica en de bat-

sing van het probleem”, zegt Berkx. Maar de specialist zou geen specialist

terij en aan de buitenzijde de codeknop. De RVS cilinder is modulair

zijn als hij het product niet in een geheel eigen concept zou gieten.

opgebouwd, waardoor de lengte van de cilinder eenvoudig en ter plaatse aangepast kan worden. De dubbele knopcilinder heeft aan de binnen-

Complete ontzorging

zijde een permanent bedienbare knop met daarin de batterij en software

Berkx: “Het gaat de gebruiker namelijk niet om de cilinder alleen. Hij wil

en aan de buitenzijde een codeknop met chipsleutellezer. Wanneer een

de zekerheid dat de toegang blijft functioneren, dat het onderhouden

geprogrammeerde chipsleutel toegepast wordt gaat een groen lampje

kan worden, dat hij iemand kan bellen in geval van storing, hij wil kortom

branden waarna de deur ontgrendeld of juist vergrendeld kan worden.

helemaal ontzorgd worden. En de cilinder is slechts één component in

Maar het mooie is de combinatie met de codeknop. Je kunt de cilinder

dat geheel.” Dus bedacht hij samen met zijn echtgenote Marjo en dochter

namelijk ook bedienen met een vier- of zes-cijferige pincode. Die is heel

Josie het concept van de PIN-Key. Een concept waarmee ze aan de slag

gemakkelijk per persoon te programmeren. De cilinder is te koppelen

gingen bij De Zorggroep, Groene Kruis. Tegelijkertijd benaderden ze de

aan meer dan 500 PIN-Key chipsleutels of codes. Om de code in te

zorgaanbieder en hun cliënten met een aanbod. En zodra er een match

geven, wordt het eerste cijfer naar boven gedraaid, gevolgd door een

was en beiden er mee wilden werken, maakten ze een deal. De ene keer

lichte druk op de knop. Zo ook met de volgende cijfers uit je code. Doe je

in de vorm koop, maar soms ook in een lease-constructie. De cilinder

dat goed, dan kan de cilinder bediend worden. Klopt de code niet, krijg je

gaat in de meeste gevallen gepaard met een service-contract waarin de

nog 5 pogingen waarna de cilinder veiligheidshalve in een ruststand gaat en je hem 10 minuten niet kunt bedienen. Berkx: “Het in- en uitprogrammeren van de codes is echt kinderspel. En als je meerdere van deze cilinders combineert in een sluitplan, kun je er zelfs tijdszones aan koppelen per gebruiker. Maar in de thuiszorg voor senioren voldoet de stand-alone-versie eigenlijk al prima.”

300 stuks in gebruik Dat het systeem een passende oplossing biedt, blijkt wel uit de 300 cilinders die Berkx al in gebruik gaf aan cliënten. Ook op de recente PKVWdag trok PIN-Key de aandacht als op-één-na beste nieuwe beveiligingsproduct. Berkx biedt het aan vanuit zijn winkel in Echt, maar werkt ook samen met een aantal gespecialiseerde collega's als Safe & Secure Van der Meer uit Heemstede en Van Rossum uit Zwolle.

3 / 2015

RenD_2015-05-31_37.indd 37

27-05-15 13:46

PRODUCTNIEUWS

Extra ventilatie, zonder extra kosten Douchen en koken leidt tot vochtproductie. De Q-Stream Hygro van Buva regelt dat het vochtniveau optimaal gereduceerd wordt, door gedurende deze periode extra te ventileren, zonder dat dit van de eindgebruiker een actie vereist. Extra ventileren kost in dit geval geen extra energie. Het verwarmen van natte lucht kost meer energie dan het ventileren van doge lucht. Op het moment dat vochtige lucht optimaal uit de woning geventileerd wordt, kost dat minder energie. Zo levert de Q-Stream Hygro meer comfort zonder dat de energierekening toe

Wood Naturally

neemt. De Q-Stream Hygro is toepasbaar in combinatie met de Q-Stream Time en Q-Stream Quali systemen.

Stilst door boxsensoren

Duco introduceert de vernieuwde DucoBox Silent. Deze stilste afvoerbox van Europa is vanaf nu ook beschikbaar met interne opsteeksensoren (boxsensoren) die afzonderlijk in de centrale afvoerventilator geĂŻnte-

WOOD FINISHES

greerd zitten. Dat betekent dat er geen bekabeling voor ruimtesensoren nodig is. Het aantal afvoerkanalen blijft in dit systeem dus beperkt tot een absoluut minimum en dat betekent dat er weinig ruimte voorzien

PPG Industrial Coatings BV | Postbus 920 3900 AX Veenendaal | T 0318 567 800 [M] industrial-coatings-emea@ppg.com | [W] www.ppg.com â&#x20AC;˘ www.industrial-coatings.com

moet worden om leidingen weg te werken. Een ideale oplossing dus voor energiezuinige ventilatie in de renovatie- en vervangingsmarkt.

Duco Ventilation & Sun Control, Veurne (B), +32(0)58.33.00.33, www.duco.eu

RenD_2015-05-31_38.indd 38

27-05-15 13:45

close up

Tevreden klanten, punt uit! Vol enthousiasme en inzet stelt HMB profit locks & tools (HMB) haar klanten centraal. Dat is onveranderd sinds het verlies van commercieel directeur Jeroen Boumans. Het voortdurende streven naar kwaliteit en innovatie op basis van productkennis en marktwensen, biedt de vakhandel omzetkansen en eindgebruikers meerwaarde in oplossingen. Veiligheid, vakwerk, werkgemak en besparing op faalkosten zorgen voor een tevreden klant en dat is het allerbelangrijkste voor HMB.

Margreet Oudshoorn: “Met de kwaliteit van onze producten en gereedschappen ontzorgen wij onze klanten.”

Onlangs verloor HMB een belangrijke pilaar; Jeroen Boumans, commer-

ze meer dan eens bestaande producten op belangrijke details te verbete-

cieel directeur en broer van directrice Margreet Oudshoorn-Boumans,

ren en te combineren tot één slimme totaaloplossing onder het eigen

kwam tijdens een vakantie door een noodlottig ongeval om het leven.

HMB-label. Margreet: “We zijn eigenlijk fabrikant, innovatiecentrum en

Margreet: “We wisten dat we een goed team hadden en dat werd in deze

leverancier ineen. Met onze benadering en bewerking van eindgebruikers

periode nog eens extra benadrukt. Natuurlijk missen we Jeroen vrese-

en projecten creëren we veel omzet voor onze partners in de handel.”

lijk, zowel persoonlijk als zakelijk, maar tegelijkertijd is iedereen sterk

Slimme en effectieve oplossingen, daar staat HMB om bekend. Zo kreeg

gemotiveerd om de organisatie samen door te zetten. Natuurlijk zal het

het bedrijf op de laatste Veilig Wonen Dag, geïnitieerd door het

niet hetzelfde zijn, nu Jeroen er niet meer is, maar wat nog steeds geldt:

Beveiligingscentrum, de tweede prijs voor de Multipoint Ultra. Dit is een

'Klanten moeten tevreden zijn'.”

Multipoint voor dubbele deuren met een geavanceerde omslaghendel die de eindgebruiker gemak en veiligheid biedt en tegelijkertijd goed

Klant staat centraal

past in de productieflow van de timmerfabrikant. Hans: “Deze innovatie

Hans Oudshoorn noemt dat 'customer excellence'. Als echtgenoot van

is dan ook samen met een timmerfabrikant tot stand gekomen. En zo

Margreet was hij als familielid automatisch op de achtergrond betrok-

doen we dat graag.” Als geen ander kent hij het natuurlijke spannings-

ken bij HMB. Nu is hij ook op de voorgrond parttime actief binnen de

veld tussen de commercie en de afdeling ontwikkeling. “Verkopers wil-

organisatie. Samen met Margreet en het volledige HMB-team, werkt hij

len zo snel mogelijk de markt op, ontwikkelaars willen en moeten in één

er hard aan het bedrijf op koers te houden en verbeterslagen te maken

keer een goed product ontwikkelen wat tijd vraagt. Om dat proces te

waar nodig. Als organisatieadviseur en systeemdenker zag hij dat HMB

stroomlijnen, hebben we ons team beter gestructureerd met twee ont-

goed in elkaar steekt, maar het verbaasde hem dat er in de markt nog

wikkelaars en een productmanager. Zij krijgen wensen uit de markt door

steeds vrij traditioneel gewerkt wordt en dat er veel faalkosten gemaakt

van onze productspecialisten/verkoopadviseurs en vertalen die plan-

worden.

matig naar de juiste innovaties.”

HMB wil daar wat aan doen. “Met onze totaaloplossingen en het goede gereedschap kunnen wij klanten echt kwaliteit bieden. Hierdoor durven

Partnership

wij 5 jaar garantie te geven om zo de klanten te ontzorgen. Onze klan-

Om alle nieuwe innovatieve producten goed te kunnen presenteren in

ten kijken dan ook niet op tegen een duurdere freesmal, omdat ze weten

de markt, slaat HMB de handen structureel ineen met partners in de

dat ze een deur maar één keer in handen hoeven te nemen. Met onze

branche. Hierbij is opleiding een belangrijk en noodzakelijk onderdeel

gereedschappen gaat het werk in één keer goed en hoeven ze niet meer

om klanten op de juiste wijze te kunnen en blijven voorlichten over de

terug om klachten op te lossen. Dit levert een enorme besparing op,

producten. Bovendien voorkom je hiermee ook faalkosten. Margreet:

waardoor de investering snel is terugverdiend.”

“Wij ontvangen al hun vertegenwoordigers graag minimaal één keer per

Vanzelfsprekend kijkt HMB ook naar kostengunstigere oplossingen.

jaar voor een training, zodat we samen onze gemeenschappelijke klan-

“Voor klanten die incidenteel deuren afhangen, ontwikkelden we een

ten kunnen adviseren, bedienen en ontzorgen.

eenvoudige mal, maar dat is nog steeds een doordacht stuk gereed-

HMB introduceert daarnaast binnenkort een nieuwe website waar klan-

schap en geen goedkoop onding.”

ten alle details van de producten kunnen vinden en snel de juiste combinaties kunnen maken. Dit is gedeeltelijk een belangrijk onderdeel van de

Slimme innovaties

after-sales-afdeling die ook verder gestructureerd wordt, want als er

Productinnovatie staat bij HMB hoog in het vaandel. Het bedrijf staat

problemen zijn moeten we die altijd oplossen. Klanten horen gewoon

middenin de markt en weet precies wat eindgebruikers willen. Zo wisten

tevreden te zijn en we moeten hun verwachtingen overtreffen, punt uit!”

3 / 2015

RenD_2015-05-31_39.indd 39

27-05-15 13:44

Levenslust

➊ Meer licht en lucht, meer levenslust. Grote ramen inspireren de ziel. Vooral, wanneer

deze veilig en eenvoudig zijn te bedienen. Met functies, die een foute bediening voorkomen, en raamsluitingen, die minder kracht benodigen. ➋ Ook barriérevrije dorpels en laag geplaatste raamgrepen brengen voelbaar meer comfort en behagelijkheid in het leven. ➌ Wanneer dan ook nog geluidsisolerende ventilatieroosters voor een ruimteklimaat zorgen, dat even aangenaam als efficiënt is, dan ontstaat dat, wat wij ruimtecomfort noemen. Hoe u dit thema kunt gebruiken naar de toekomst en uw klanten dit nader kunt bijbrengen, ervaart u via www.raumkomfort.com SIEGENIA raamsystemen · deursystemen · comfortsystemen

AZ_NL_Lebenslust_A4.indd RenD_2015-05-31_40.indd 140

18.05.2015 27-05-15 11:51:46 13:44

VAKTUEEL

Venstermarkt relatief stabiel De Europese markt voor vensters is relatief stabiel. Hout, metaal en kunststof behouden hun aandelen en Polen, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk zijn de groeimarkten binnen de EU. Maar er liggen ook veel exportkansen buiten de grenzen van de unie. De ramenmarkt liep in Europa en de belangrijkste aangrenzende landen in 2014 terug met 0,7%. Van 127,1 miljoen stuks in 2013 naar 126,1 miljoen in 2014. Tot die inschatting komt de werkgroep voor Europese marktcijfers van het Duitse Verband Fesnter Und Fassade (VFF). Met die cijfers blijft de markt nog relatief stabiel nadat ze in 2009 met ruim 21% inzakte van 161,3 naar 127,9 miljoen stuks. Nadien waren 2010 en 2011 nog goed voor +3,4% en +0,3% maar brachten 2012 en 2013 weer -1,7% en -3%.

Exportkansen Van de 126,1 miljoen stuks ramen uit Europa worden er 70,1 miljoen in de EU toegepast. Ongeveer 25 miljoen in Noorwegen, Zwitserland en Turkije en 31,1 miljoen in Rusland en Oekra誰ne. De EU heeft daarmee een marktaandeel van 55,6%. Buurlanden die niet tot de EU behoren bepalen 44% van de afzetmarkt. Dat biedt dus perspectief voor de export

2014 op dat peil. De Turkse markt lijkt zich wel in een wisselbad te bevin-

van venstereenheden.

den met een plus van 9,6% in 2013 en een min van 7,1% in 2014. Daar

Hout-metaalcombinaties groeiden ietsje qua aandeel in de totale

ziet de markt er echter wel rooskleurig uit voor 2015, aldus de VFF.

venstermarkt (4,1% werd 4,3%). Kunststof bleef stabiel aan de top met 61,7% van de markt, net als in 2012 en 2013. Hout en metaal hielden hun

Dit artikel is gebaseerd op een publicatie in Schloss+Beschlagmarkt

aandeel min of meer gelijk op 15,8% en 18,3%.

05/2015

P, D en UK De markten in Polen, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk groeiden van-

Chinese venstermarkt ontploft

wege hun grote renovatiepotentieel. Duitsland zelfs met 2,7% na een

China had in 2013 meer dan 13,4 mrd m2 aan panden in aanbouw. In

plus van 1,1% in 2013. En voor 2015 geldt ook weer een prognose van

2012 waren dat er 11,7 mrd. Gigantische aantallen als je weet dat de

groei voor de markt aan onze Oostgrens. Polen noteerde in 2014 nog

markt in 2001 pas 2,8 mrd bedroeg. Daarom is het ook niet verwon-

een minnetje van 4,6%, maar staat voor 2015 ook op groei. Het Verenigd

derlijk dat de eerste vier bouwbedrijven op de wereldranglijst

Koninkrijk pluste sinds 2013 met 1% en 3,7%.

Chinees zijn. China State Construction Engineering Corporation is met een omzet van USD 97,9 mrd de grootste. Pas op de vijfde plaats

F, RUS en TUR

zie je de eerste Europese bouwer: het Franse Vinci met 54,1 mrd USD.

Frankrijk en Rusland zien er niet goed uit, qua groei. Na een -8% in 2013

Het Spaande Grupo ASD en Duitse Hochtief volgen op plaats 6 en 7

voor Rusland, zat die markt weliswaar op nul in 2014 maar voor 2015 ziet

met 51 mrd USD en 37 mrd USD.}

het er tamelijk somber uit. Frankrijk leverde in 2013 al 5,4% in en bleef in

3 / 2015

RenD_2015-05-31_41.indd 41

27-05-15 13:43

Uw ramen en deuren moeten perfect functioneren. BUVA PreSets bieden zekerheid. Professionele hangen sluitwerkproducten voor ramen en deuren, in drie voorselecties: Basic: het bekende BUVA hangen sluitwerk dat zijn waarde in de bouwpraktijk heeft bewezen. Total Control: voor blijvende en volledige nastelbaarheid van hangen sluitwerk van ramen en deuren. Full Proof: Zelfstellend en corrigerend hangen sluitwerk, voor het opvangen van nagenoeg alle in de praktijk voorkomende bouwtoleranties. Meer informatie? Bel BUVA, vraag de brochure aan of download deze op buva.nl

Uniek in deursluittechniek, sinds 1932 fabrikant van geruisloze deursluitoplossingen ALS LENGTE ER WEL TOE DOET, KOMT U MET ONZE NIEUWE DEURVASTZETTER ZE-160, BESLIST NIET TE KORT

   

DICTATOR deurvastzetter ZE-160 met een slag van maar liefst

16 cm !

Voor het vastzetten van bijvoorbeeld openslaande (terras-) deuren waarbij de bestrating fors lager ligt.

 16 cm

Compact design Voetbediend Eenvoudige montage Verzonken bevestigingsgaten, torx schroeven meegeleverd Verende constructie in de voet, altijd goed contact met de (gladde) vloer

DICTATOR Productie B.V. Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl

RenD_2015-05-31_42.indd 42

27-05-15 13:44

VKG NIEUWS Postbus 1496, 3430 BL Nieuwegein T: 030.750.98.01, E: info@vkgkozijn.nl, I: www.vkgkozijn.nl

De informatie op deze pagina is afkomstig van VKG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur-redactie

Elfde VKG Architectuurprijs

In samenwerking met 'de Architect' zal in december voor de elfde maal de VKG Architectuurprijs worden uitgereikt. De prijs wordt toegekend aan bouwprojecten waar kunststof gevelelementen (kozijnen, ramen en deuren) op een duurzame en esthetische wijze onderdeel uitmaken van zowel nieuwbouw- als renovatieprojecten.

Is uw project nog niet opgeleverd of heeft u meer tijd nodig om het project te documenteren? Meld uw project wel alvast aan. Binnenkort kunt u op de site van VKG en de Architect meer informatie vinden over het programma en reserveringen voor het evenement in december. Insturen kan tot medio september.

U kunt uw project(en) nu al eenvoudig digitaal insturen via http://www.vkgkozijn.nl/page/aanmelden-architectuurprijs-20142015/#inschrijven

3 / 2015â&#x20AC;&#x192;

RenD_2015-05-31_43.indd 43

Iâ&#x20AC;&#x192;

27-05-15 13:42

EllenMatic Soundproof De geluidswerende valdorpel voor houten deuren

De voordelen van de EllenMatic Soundproof

RS,w,0 51 dB

T30, T60

G et

est

1 tot ht b d ic

• Enkelzijdige bediening aan de scharnierzijde. • Aandrukknop met groot contactoppervlak maakt montage zonder stootplaatje mogelijk. • Groot werkingsbereik door maximale slag van 20 mm. • Loodrechte verplaatsing van het binnenwerk zonder zijwaartse beweging voor 1 - 2 mm afhangspeling. • Automatische scheefstelling voor oneffen vloeren.

mi ew l j o e n eg o ing penen en.

Scan de qr-code en bekijk de film

www.elton.nl

HMB profit locks & tools Einsteinweg 17-19, 3404 LH IJsselstein (U) T: +31 (0)30 687 7940 F: +31 (0)30 687 5688 E: hmb@hmb.nu W: www.hmb.nu

@HMBlockstools HMB profit locks & tools HMB profit locks & tools

HMB Balkespagnolet opbouw De perfecte oplossing voor dubbele, naar binnen- en buitendraaiende ramen en deuren!

Voordelen

• Centrale bediening middels afsluitbare kruk; • Ook geschikt voor ramen en deuren met tochtproﬁlering; • Zeer eenvoudige montage; • Keuze uit diverse krukgathoogtes; • Toepasbaar voor raam- en deurhoogtes van 560mm t/m 3200mm.

RenD_2015-05-31_44.indd 44

27-05-15 13:39

VMRG NIEUWS Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche Einsteinbaan 1, Postbus 1496, 3430 BL Nieuwegein T: 030.605.36.44, F: 030.605.32.60, E: info@vmrg.nl, I: www.vmrg.nl De informatie op deze pagina is afkomstig van de VMRG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur-redactie

Kwaliteit en prijs Zo langzamerhand wordt de bouw er steeds vaker op gewezen dat er meer

VMRG Panelen: gegarandeerde kwaliteit

is dan het duwen naar en leveren voor de laagste prijs. Dat komt doordat elke handelstransactie zich op een heel onplezierige wijze steeds heeft gekenmerkt door twee onwilligen. Namelijk degene die minder wil betalen en de ander die al op kostprijsniveau zit. In die discussie wordt een belangrijk aspect volledig uit het oog verloren. Dat is namelijk de waarde van het geleverde of gevraagde. Het is jammer dat de keuze van een product dat enkele tientallen jaren van waarde dient te zijn, zich toespitst op een enkel moment met een enkel onderwerp, namelijk de laagste prijs. Dat geldt helaas ook voor de bedrijfshorizon. Deze is, doordat in bouwen wordt gedacht, teruggebracht tot de duur van het bouwproces en daarmee wordt continuïteit uit het oog verloren.

VMRG Panelen is de nieuwe naam van bedrijven op het gebied van Panelen die voldoen aan de VMRG-Kwaliteitseisen. Sinds januari 2015 zijn in de VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen eisen (www.vmrgkwaliteitseisen. nl) opgenomen op het gebied van panelen. Alle VMRG Panelen bedrijven, te herkennen aan het gelijknamige logo, zijn gekeurd en voldoen gegarandeerd aan deze eisen.

Met alle begrip voor de afgelopen periode waarin de verschillende crises ons handelen bepaalden, dienen we nu, en zeker de bouw en gevelbouw,

Een gevelbouwer met het VMRG-Keurmerk levert gegaran-

weer op zoek te gaan naar de vertaling van de werkelijke waarde van onze

deerde kwaliteit die voldoet aan de VMRG- Kwaliteitseisen.

VMRG producten in een reële prijs.

Als dit bedrijf panelen geleverd krijgt door een VMRG

De sleutel van dat slot op die waarde deur heet kwaliteit. Kwaliteit in al zijn

Panelen bedrijf is het er zeker van dat dit panelenbedrijf ook

gedaantes van bruikbaarheid, duurzaamheid, veiligheid en langdurig com-

aan deze eisen voldoet. Deze bedrijven zijn allemaal door

fort en modern esthetiek heeft vele waarden. Als we in onze beslissende

een onafhankelijke organisatie, SKG-IKOB Certificatie,

discussies nu kwaliteit centraal stellen in al haar dimensies dan komen we

gekeurd.

af van een korte termijn en uitermate beperkt criterium dat prijs heet. De prijs bepaalt immers niet de waarde. Dat zijn alle functionaliteiten en eigenschappen die de klant gelukkig maken.

Bedrijfsnieuws De VMRG verwelkomt een nieuwe partner: Calvet Nederland www.calvet.nl Alukwa is verhuisd naar: Tarwestraat 17 2153 GE NIEUW-VENNEP

Nieuwe naam Per 30 april 2015 is de naam van Blyweert Aluminium te Eindhoven veranderd in AluK Aluminium B.V.

3 / 2015

RenD_2015-05-31_45.indd 45

27-05-15 13:47

Alleen bij Hörmann

VARIANT® VX Stijl en techniek in één. Voor projectdeuren.

Meer voordeur voor uw geld: Hörmann ThermoPro Plus • Alleen bij Hörmann: standaard met veiligheidsglas binnen en buiten

• Standaard met 5-voudig veiligheidsslot en veiligheidsstrip aan scharnierzijde

• Zeer hoge warmte-isolatie: UD-waarde tot 0,82 W/(m²∙K) UD -waarde tot

0,82 W/(m²·K)

optimale draaieigenschappen, belastbaarheid en elegantie maken het variant vX scharnier een scharnier van een hoogwaardige kwaliteit. inzetbaar voor extreme toepassingen in b.v. brandwerende deuren tot 300 kg.

Project scharnier voor hoge belasting • Tot 300 kg belastbaar • Comfortabele 3 D verstelbaarheid • Onderhoudsvrij • Inzetbaar voor houten, stalen en aluminium kozijnen • Ook voor brand en inbraakwerende deuren • Verschillende oppervlakte uitvoeringen

Fon + 49 (0)5242 / 413- 0

simonswerk.nl

19-15 B (ThermoPro Plus met beglazing)

RenD_2015-05-31_46.indd 46

27-05-15 13:38

VAKTUEEL

Guur klimaat in houthandel In de raam- en deurindustrie verwerken we met zijn alleen heel veel hout. En omgekeerd is de houthandel nauw verweven met de timmerindustrie, al is het maar in een relatie als klant en leverancier. Daarom is een kijkje in de keuken van die handel de interessant. Het klimaat is daar namelijk bepaald guur te noemen.

met een strakker debiteurenbeleid, besparingen op loonkosten, afbouw van de voorraad en scherper inkopen te trachten het hoofd boven water te houden. Bijna een kwart van de bedrijven verwacht dat de bouwbranche pas na 2018 of later weer enigszins op het niveau van 2008 zal komen.

Bijna 30% minder De Nederlandse houthandel heeft de jaarlijkse afzet hout en plaatmateriaal in Nederland in zes jaar zien teruglopen van drie miljoen kuub in de goede periode van 2005-2007 tot circa 2,1 miljoen kuub vorig jaar.

"Ondanks positieve verwachtingen die er voor 2015 voor de bouw wor-

Die afname van bijna dertig procent is op geen enkele manier gevolgd

den uitgesproken, is er bij de houthandel nog steeds geen duidelijk her-

door eenzelfde afname van het aantal bedrijven. Een prijsmarkt is het

stel merkbaar. De recent gehouden VVNH-conjunctuurenquĂŞte bevestigt

gevolg. Bij het aantrekken van de markt verbetert de economische posi-

dit. Gunstige ontwikkelingen bij de bouw zijn pas na verloop van tijd bij

tie van de houthandelsbedrijven in eerste instantie niet automatisch

de houthandel merkbaar. Om daarvan de vruchten te kunnen plukken zal

mee. De reserves zijn in de crisis verdampt en de financiering is door

de houthandel tot dat moment moeten overleven," aldus Paul van den

oplopende betalingstermijnen en faillissementen in onder andere de

Heuvel, directeur van brancheorganisatie Koninklijke VVNH.

timmerindustrie kritisch: meer omzet betekent meer debiteuren en (dure) voorraad.

Kwart in zorgen In de tiende Conjunctuurmeting die USP Marketing Consultancy in

Prijsmarkt, margeduk

opdracht van Koninklijke VVNH uitvoerde geeft 81% van de leden aan de

Van den Heuvel: "Hoewel we links en rechts van ons een voorzichtig

gevolgen van de verslechterende economie aan den lijve te ondervinden.

optimisme zien ontstaan, kunnen we dat als houthandel in onze resulta-

24% maakt zich zelfs in ernstige mate zorgen en 6% zegt voor het eigen

ten nog allesbehalve terugzien. Als laat cyclische branche zitten wij nog

voortbestaan te vrezen. De houthandel geeft aan in de afgelopen jaren

middenin een proces van kostenreductie en margedruk."

3 / 2015

RenD_2015-05-31_47.indd 47

27-05-15 13:37

POSTBOX

Raam en Deur scant interessante websites

Online op de hoogte Internet biedt informatie in alle soorten en maten. Maar je moet het wel weten te vinden. Raam en Deur selecteert regelmatig interessante websites. Speciaal om u te helpen bij uw werk.

www.nen.nl

Bouwbesluit vanaf 1 juli aangepast

Minister Blok heeft begin dit jaar een voorstel voor versoepeling van het Bouwbesluit 2012 naar de Tweede Kamer gestuurd. Zoek op deze website: Bouwbesluit vanaf 1 juli aangepast . Als de politiek dit niet doorkruist kunnen particulieren vanaf 1 juli 2015 eenvoudiger zelf een nieuw huis bouwen. Dat betekent bijvoorbeeld meer vrijheid bij het ontwerpen van trappen, de hoogte van plafonds en de omvang van de badkamer of de WC. De verwachte veranderingen zijn door NEN.NL op een rij gezet. De volgende passages uit het Bouwbesluit zullen dan na 1 juli niet meer van toepassing zijn op het bouwen van een huis voor particulier eigendom: de Afdelingen • 4.3. Badruimte, • 4.4. Bereikbaarheid en toegankelijkheid, • 4.5. Buitenberging, • 4.6. Buitenruimte, • 6.10. Aansluiting op het distributienet voor elektriciteit, gas, en warmte. Behalve voor particuliere woningen, zijn er ook veranderingen voor studentenwoningen, toegankelijkheid gebouwen, vluchtrouteaanduiding en komen er de nieuwe artikelen Hulp bij ontruiming bij brand en Kooldioxidemeter.

www.vanruysdael.com/item544

Isolerend enkelglas

“We isoleren onze ramen helemaal verkeerd” stelt glasspecialist Van Ruysdael uit Delft en Albertville (F) en introduceert op deze website 'Het nieuwe denken over glas'. Oftewel de balans tussen investering in duurzaamheid en het denken over de effecten daarvan. Dat wordt uitgelegd met korte duidelijke teksten en video's. Van Ruysdael ontwikkelde isolerend enkelglas dat vooral zijn weg vindt in oudere gebouwen in gebieden waar men door juiste regelgeving, zoals in Parijs, het behoud van cultuurgoed sterk omarmt en 'aantasting door de industrie' vermijdt. In Nederland wordt het bijvoorbeeld toegepast in het torentje van de premier maar ook in de Amsterdamse Apple Store. Dit isolerende enkelglas is gelaagd waarbij in het glasoppervlak Nano deeltjes edelmetaal zijn versmolten, waardoor de ruiten de warmte naar binnen reflecteren. Het glas is sterk en geluid- en UV-werend, inbraak vertragend en desgewenst kogelwerend. Het wordt geproduceerd op verschillende locaties in Europa.

www.vng.nl/omgevingswet

Bouwbesluit 2018

Binnen de ministeries van I&M en BZK is men druk bezig met de voorbereidingen van de nieuwe Omgevingswet die gepland staat voor 2018. Daarin moet het Besluit bouw, aanleg en sloop de opvolger worden van het huidige Bouwbesluit 2012. Dat lijkt nog ver weg, maar nu al zijn Rijk, VNG en de andere koepels begonnen om na te denken over de implementatie. De VNG-website geeft over dit traject actuele informatie. Het kabinet streeft naar een zwaar gedereguleerde set bouwvoorschriften, waarbinnen voorschriften over bruikbaarheid mogelijk komen te vervallen. Er wordt aan gedacht dat gemeenten vervolgens zelf maatwerk van de nieuwe regelgeving mogen maken, waarbij het erop lijkt dat er wordt teruggegaan naar een soort oude gemeentelijke bouwverordening. Zeker nu die nieuwe regelgeving parallel gaat lopen met de private kwaliteitsborging, vinden meerdere marktpartijen, waaronder de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht, dit een zorgelijke ontwikkeling.

3 / 2015

RenD_2015-05-31_48.indd 48

raam en deur 27-05-15 13:37

BUITEN DE DEUR Safety Security Amsterdam Safety Security Amsterdam (SSA)

Agenda

komt er weer aan. SSA is een toonaangevende vakbeurs in de Benelux

Congres Nul-Nu

voor professionals op het gebied van

1 juni

beveiliging- en (brand)veiligheid. Van

DNA in de Bouw en Jaarbeurs houden op

22 tot en met 24 september komen

1 juni het NulNu congres 2015. Met het

bezoekers in contact met installa-

motto "Grip op de horizon" verhelderen

teurs, system integrators, distribu-

vooraanstaande organisaties het speel-

teurs, adviseurs, security managers,

veld en presenteren gereedschap om zeer

eindgebruikers en vertegenwoordi-

energiezuinig te ontwerpen en bouwen.

gers van de publieke sector (als poli-

www.nul-nu.nl

tie, brandweer, overheid). Hét trefpunt voor veiligheid. Gedurende 3 dagen komen alle segmenten uit de branche samen onder

Luchtdicht bouwen

één dak. Op de beursvloer tonen exposanten hun nieuwste producten, oplossingen en diensten op

11 juni

het gebied van bouwkundige/elektronische beveiliging, CCTV & surveillance, IP networks & inte-

Luchtdicht bouwen is geen vrijblijvende

grated systems, security solutions, life safety/fire prevention.

zaak meer, maar wordt vastgelegd in

Meer informatie: www.safetysecurityamsterdam.nl

gebouwprestaties die ook daadwerkelijk gerealiseerd moeten worden. In deze cursus leert u ontwerpen, tekenen en reke-

Nationaal BIM-Congres

nen aan luchtdichtheid, maar ook wordt getoond hoe u afdichtingsmaterialen als PUR-schuim en kitten zorgvuldig kunt aanbrengen. www.bouwforum.nl

Dag van de Architectuur 20-21 juni In het weekeinde van 20 en 21 juni vindt de Dag van de Architectuur 2015 plaats. In dit weekeinde worden tal van gebouwen opengesteld, kunnen bijzondere plekken worden bezocht en worden activiteiten georganiseerd. Dit jaar onder de noemer Nieuw Nederland. www.dvda.nl Wilt u alles weten over BIM, PIM en aanverwante belangrijke ontwikkelingen in de bouw? Noteer dan woensdag 3 juni alvast in uw agenda. Want dan is alweer voor de zesde keer het Nationaal

PassiveHouse 2015

BIM Congres in de Verkadefabriek in 's-Hertogenbosch. Dit gratis congres, georganiseerd door

11-15 september

ICN Solutions, zit ieder jaar vol en is uitgegroeid tot een begrip bij eenieder die werkt met of

De PassiveHouse Beurs is dé beurs voor

belangstelling heeft voor Building Information Modeling, kortweg BIM. De grote publieke belang-

energiezuinig bouwen, verbouwen en

stelling in de 5 voorgaande edities bewijst dat BIM, als één van de meest ingrijpende innovaties

wonen. Georganiseerd door de onafhan-

in de bouwsector, volop in de schijnwerpers staat. Ook dit jaar zullen tal van boeiende sprekers

kelijke organisaties Passiefhuis-Platform

hun licht laten schijnen over BIM en PIM. Daarnaast is het Nationaal BIM Congres voor u als

en Plate-forme Maison Passive, is deze

bouwprofessional een unieke gelegenheid om met elkaar kennis te maken en ervaringen uit te

beurs de grootste in de hele Benelux.

wisselen met andere vakgenoten.

www.passivehouse.be

Meer informatie: www.bimcongres.nl

Fire safety engineering 17 september

Dag van de Bouw

De cursus geeft inzicht in de methodes

Op zaterdag 13 juni 2015 is de 10de editie van de Dag van de

die worden gebruikt om brandveiligheid

Bouw. De Dag van de Bouw is in de loop der jaren uitge-

aan te tonen en is afgestemd op het

groeid tot een groot en bekend publieksevenement in

nieuwe Bouwbesluit 2012. Door oefening

Nederland. Honderden leden van Bouwend Nederland,

tijdens de cursus leert u uzelf kritische

bouwen infrabedrijven, openen die dag hun bouwhekken

vragen te stellen over brandveiligheid.

voor bezoekers. In meerdere regio's verspreid over heel Nederland kan men komen kijken wat er

www.peutz.nl

allemaal gebeurt achter de bouwhekken op een bouwlocatie. Meer informatie: www.dagvandebouw.nl

3 / 2015

RenD_2015-05-31_49.indd 49

27-05-15 13:36

OP DE MAT Infratecture

De democratie van het zand

Scholenbouwatlas

Weinig Amsterdammers willen in Almere wonen. Toch zit heel Almere vol met Amsterdammers. En aan de rand daarvan groeit in Almere Poort het door voormalig wethouder Adri Duivesteijn geïnitieerde Homeruskwartier: een nieuwe wijk die per kavel wordt verkocht en bebouwd met huizen volgens het strikt particuliere inzicht van de toekomstige bewoner. Trapgevels staan er ingeklemd tussen moderne gevels, rieten daken raken de moderne daken van de buren. Precies zoals driehonderd jaar geleden de Amsterdamse grachtengordel ontstond. Eenheid gedefinieerd door de variatie. Hoe bouwen mensen als ze zich nauwelijks iets hoeven aan te trekken van gemeentelijke regels? Als ze zelf mogen bepalen waarin ze wonen? Corine Koole en Ralph Kämena gingen op onderzoek uit. Het boek is De infrastructuur van de stad vormt een "spa-

te koop voor € 22,50 bij Prometheus Bert

De komende jaren zullen in Nederland honder-

ghetti" van straten, tunnels, routes en lijnen.

Bakker

den basisscholen moeten worden verbouwd.

Maar infrastructuur kan veel meer zijn dan

De nood is hoog, want de visies en behoeftes

een functionele noodzaak. Infratecture staat

veranderen voortdurend en er is veel achter-

voor het daadwerkelijk integraal ontwerpen

stallig onderhoud. Voor de meeste schooldi-

en realiseren van infrastructuur met als doel

recteuren, teamleden en schoolbesturen is dit

naast een functionele oplossing voor ver-

een ingewikkelde opgave waarbij veel komt kij-

keersstromen ook sociologische, culturele,

ken. De scholenbouwatlas biedt hulp bij het

ecologische en economische meerwaarde te

aanpassen van basisscholen en kindercentra.

creëren. Infratecture laat zien hoe met een

Opdrachtgevers kunnen zich via De

juiste mentaliteit, oprechte samenwerking en

Scholenbouwatlas goed oriënteren en afvragen

een uitgekiend ontwerp infrastructuur een

welke verbouwmogelijkheid het beste bij de

betekenisvol onderdeel wordt van onze alle-

ambitie past. Dit handboek geeft een overzicht

daagse leefomgeving. Dit wordt op een inspi-

van actuele verbouwopgaven en toont hon-

rerende wijze in beeld gebracht aan de hand

derd inspirerende voorbeelden van verbouwin-

van 15 invalshoeken en 30 internationale best

gen in Nederland. Deze voorbeelden zijn

practices. Dit is een praktijkgericht boek over

aangedragen door het veld zelf: via een

ontwerpen en realiseren van straten, kruis-

oproep aan scholen en gemeenten door natio-

punten, pleinen, bruggen, viaducten, maar ook

nale kenniscentra. De scholenbouwatlas laat

over het ontwerpen van biotopen, geluidswal-

zien dat goed verbouwen, waarbij de opgave

len, knooppunten, en zelfs snelheid.

integraal wordt aangepakt, een slim alternatief

Infratecture kost € 29,50 en is verkrijgbaar bij

is voor nieuwbouw. Het boek kost € 49,95 en is

Nai010 Uitgevers.

te koop bij Nai010 Uitgevers.

De magie van het jaren '30 huis Jaren '30 huizen zijn erg populair. Was in de 17e eeuw het bezit van een grachtenhuis een statussymbool voor de geslaagde burger, nu geldt dat voor het jaren '30 huis. De doelgroep voor deze ruime wijken met robuuste, schilderachtige huizen, rijk aan details als glas-in-loodramen, brede dakoverstekken en prachtige baksteenarchitectuur was aanvankelijk dan ook de welvarende burgerij uit de hogere middenklasse die buiten de stad wilde wonen. Maar waarom spreken de architectuur en het woonmilieu nog altijd zoveel mensen aan? En waarom wordt de jaren '30 stijl veelvuldig nagevolgd in moderne buitenwijken? In een zeer toegankelijke stijl ontleedt de auteur de oorsprong en de magie van het jaren '30 huis aan de hand van voorbeelden in streken waar men graag buiten woont: de forensendorpen en tuinwijken in bijvoorbeeld de binnenduinrand van Den Haag tot Bergen, in het Gooi, op de flanken van de Utrechtse Heuvelrug, de Veluwezoom en de Hondsrug. Het boek kost € 19,95 en is te koop via Van Tilt.

3 / 2015

RenD_2015-05-31_50.indd 50

raam en deur 27-05-15 14:12

DE INNOVATIEVE KOZIJNTECHNOLOGIE VAN SOFTLINE 82 NL RETRO

NIEUW

“Het verschil tussen huis en thuis”

SOFTLINE 82 NL RETRO: het profielsysteem dat speciaal is ontwikkeld voor de Nederlandse markt. Kenmerkend is het Dutch design, geïnspireerd op de architectuur van de jaren dertig. SOFTLINE 82 NL RETRO is afgestemd op de toepassing van triple

glas. Met SOFTLINE 82 NL RETRO worden hogere isolatiewaarden bereikt, wat resulteert in een lager energieverbruik en minder CO2 uitstoot. Het dikwandige profiel (wandsterkte klasse A!) zorgt voor vaster zittende schroeven en extra stevige hoekverbindingen waardoor ramen en deuren vele jaren lang perfect

functioneren.

Meer comfort, minder energieverbruik en 100% recyclebaar: SOFTLINE 82 NL maakt het verschil!

www.vekakozijn.nl

RenD_2015-05-31_51.indd 51

27-05-15 13:35

Beslagrevolutie...

Benieuwd naar de mogelijkheden? Neem dan contact met ons op. Hunneperkade 62, 7418 BT Deventer E: info@themans.nl

ANSA intense is een merk van

RenD_2015-05-31_52.indd 52

| |

T: +31(0)570 662 580 I : w w w. t h e m a n s . n l -

| F: +31(0)570 662 589 w w w. a n s a d e s i g n . n l

hang- & sluitwerk bv

27-05-15 13:34