Raam en Deur 2-2019 by Molijn Sales Support

Jaargang 21 nr 2 - 2019

vakblad voor raam-, deuren geveltechniek, van ontwerper tot verwerker

Aluminium kozijnen voor Rotterdamse rijksmonumenten RD 2-2019 Cover.indd 1

25-03-19 11:01

DucoTop 60 ‘ZR’ FLENS Topventilatie voor specifieke kunststofkozijnen

Optioneel akoestisch dempend materiaal

Kunststof kozijnen K-Vision & Gealan

NIEUW!

Maximale luchtdichtheid

De DucoTop 60 ‘ZR’ FLENS is een variant van de DucoTop 60 met dezelfde voordelen, maar extra voorzien van een aanslagflens. Zo kan dit zelfregelende ventilatierooster door de bevestiging via de glasvezelversterkende basiskoppelstukken op een zeer eenvoudige, snelle en esthetische manier op kunststof kozijnen (K-Vision/ Gealan) met flens geplaatst worden. Het principe van doorlopende afdichtingsrubber op de aanslagflens van het kozijn en het rooster zorgt voor een optimale wind- en waterdichtheid van het geheel.

We inspire at www.duco.eu

26062009_DUCO_RaamEnDeur.indd 39 Adv_Duco.indd 1

13/03/2019 13:33 18-03-19 15:49

VOORWOORD

Realiteit Het valt mij op in de dagelijkse contacten dat vaak zeer negatief wordt gesproken over de bouw en bouw processen. Ondanks de positieve ontwikkelingen en snelle veranderingen die in de bouw gaande zijn. Eindelijk hebben bedrijven in de bouw geconstateerd dat het anders moet en handelen daar ook naar. Daarbij komt continue het woord ‘ketensamenwer king’ en de betekenis daarvan voorbij. Terwijl er nog nooit zoveel individuen op de bouw plaats rondliepen als op dit moment, is verantwoor delijkheid nemen vaak niet meer dan het wijzen naar elkaar. Je hoort en ziet het elke dag. Degene die dan uiteindelijk wordt aangesproken is de fabrikant. Los jij het maar op. Ondanks de aanwezigheid van een bestek worden vastgestelde processen en beschreven producten tij dens het bouwproces aangepast. Want, gelet op de hoge bouwkosten in het begin, moet men de ‘winst’ letterlijk bij het sluitstuk halen. Tijdens de wedstrijd worden de spelregels dus aangepast. Dan wordt de betekenis van de term “og of gelijk waardig” omgezet naar “og of goedkoper”. ‘Leverancier los jij mijn probleem maar op’. En wat te denken over de gebruiker. Wie is de klant, maar nog belangrijker, wie is de gebruiker. Hoe is het mogelijk dat bij een senioren complex de voordeur alleen geopend kan worden met een tag of druppel?

COLOFON

Eindredactie: Metttaal, Maarten Ettema

Raam en Deur vakblad voor raam , deur en geveltechniek, van ontwerper tot verwerker. www.raamendeuronline.nl

Adverteren Molijn Sales Support Edgar Molijn en Bert van Woesik Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 35 44 Fax +31 (0)73 503 11 95 E mail: raamendeur@molijnsalessupport.nl

Verschijning 6x per jaar Uitgave Plancommunicatie Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 88 32 Fax +31 (0)73 503 11 95 E mail: info@plancommunicatie.nl Uitgever Edgar Molijn Redactie-adres Raam en Deur Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 88 32 E mail: raamendeur@plancommunicatie.nl Redactie Hans Fuchs, Arie Grevers, Geert Hilferink, Johan van Leipsig, Edgar Molijn

Vormgeving Inpladi bv bureau voor idee en creatie, Cuijk Druk Veldhuis Media bv, Raalte Opgave en vragen over abonnementen Nederland: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel. +31 (0)251 25 79 24 Fax +31 (0)251 31 04 05 Website: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen. Abonnementenland is ook bereik baar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Jaarabonnement € 77, excl.btw.

De bewoners met een gemiddelde leeftijd van 80 jaar en ouder zijn niet anders gewend dan om de deur te openen of te sluiten met een sleutel. Bij het sluiten van de elektronische deur missen ze de ‘zekerheid’ van het dicht zijn. Of als ze binnen zijn, kunnen ze er dan nog wel uit. Vorige week werd ik ook weer gebeld door een mon tage bedrijf dat bezig was om de driepuntssluiting in een complex te demonteren. Reden? De meeste bewoners hebben reuma en kunnen de deur amper of met zeer veel moeite openen. Alle betrokkenen in het bouwproces hebben tiental len, zo niet honderden voorbeelden waar het anders zou moeten. Maar ja, als men niet open naar elkaar communiceert en het eigen belang prefereert boven het gezamenlijk belang, en niet de gebruiker centraal stelt, blijven helaas de voorbeelden en de irritaties binnen de sector bestaan. Geniet van deze Raam en Deur editie met vele posi tieve inhoud waarmee u in de dagelijkse praktijk uw voordeel kunt halen. Veel leesplezier en succes met alle positieve activi teiten. Edgar Molijn Hoofdredactie Raam en Deur

Opgave en vragen over abonnementen België: Abonnementenland Ambachtenlaan 21 Unit 2A B 3001 Heverlee Tel. +32 (0)28 08 55 23 Fax +32 (0)28 08 70 05 Website: www.bladenbox.be voor abonneren of www.aboland.be voor adreswijzigingen en opzeggingen. Jaarabonnement buitenland € 93, Beëindigen abonnement: Opzeggingen dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperi ode in ons bezit te zijn. Prijswijzigingen voor behouden. Close-Ups, Advertenties, Advertorials en Columns De inhoud van zowel Close Ups, advertenties, advertorials en columns zijn samengesteld door of namens adverteerders of derden en wordt door Plancommunicatie niet beoordeeld op de juistheid, volledigheid en rechtmatigheid daarvan. Plancommunicatie en redactie aan vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de inhoud hiervan.

baar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en redacteuren verklaren dat deze uit gave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen uitgever en redacteuren op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en redacteuren aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade van welke aard ook, die het gevolg is van hande lingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. De wederpartij wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïso leerd te gebruiken maar af te gaan op zijn pro fessionele kennis en ervaring en de te gebrui ken informatie te controlereren. ISSN 1389 6873

: @RD_redactie

: @RD_banen

2/2019

RD 2019-2_Voorwoord.indd 3

27-03-19 11:26

INHOUDSOPGAVE

Bouwplaats

Aluminium kozijnen voor rijksmonumenten In Rotterdam voert woningbouwcorporatie Vestia groot onderhoud uit aan de twee Lijnbaanflats aan de Jan Evertsenplaats. Bij het vernieuwen van de puien draait het om twee dingen: de flats uit 1958 en 1959 moeten gaan voldoen aan de huidige eisen en tegelijkertijd moet recht worden gedaan aan de rijksmonumentenstatus van de twee wederopbouwflats. Reden voor geveladviseur Facédo om voor de nieuwe kozijnen een geïsoleerd aluminium Kawneer renovatieprofiel met houtlook aan te dragen.

8 Familiebedrijf

Familieonderneming ABC Groep: bijna 200 jaar kennis, ervaring en toewijding Dat is het mooie van deze rubriek over familiebedrijven. De ene keer gaat het over een bedrijf met 15 medewerkers en een volgende keer wordt de lezer verrast door een concern dat wereldwijd 1200 mensen aan het werk houdt. Zo’n onderneming is schroevenspecialist ABC Spax in het Duitse Ennepetal/Gevelsberg

14 Politiekeurmerk Veilig Wonen

‘Ieder gebouw heeft zijn eigen uitdaging’ Marian Verkerk heeft als adviseur Politiekeurmerk sinds 2003 honderden bouwprojecten begeleid op weg naar een Politiekeurmerk Veilig Wonen certificering. Toch verveelt het werk haar geen moment. “Het is al afwisselend omdat je op veel verschillende projecten komt, maar bovendien zie je soms verrassende situaties waarvoor een creatieve oplossing gevonden moet worden. Zo heeft ieder gebouw weer een eigen uitdaging.”

20 Op de cover Aluminium kozijnen voor Rotterdamse rijksmonumenten Lees verder Bouwplaats pagina 8

vakblad voor raam-, deuren geveltechniek, van ontwerper tot verwerker

Postbox Berichten uit de markt

Bouwplaats Groot onderhoud aan de Rotterdamse Lijnbaanflats Inside Bouwbesluiten, regelgeving etc

Aluminium kozijnen voor Rotterdamse rijksmonumenten RD 2-2019 Cover.indd 1

Familiebedrijf Familieonderneming ABC Groep: bijna 200 jaar kennis, ervaring en toewijding 14 Column Bart Engering van Enorm Th. Engering in ’s Hertogenbosch 18

Jaargang 21 nr 2 - 2019

Beeld: Marco Hofsté

Voorwoord

Politiekeurmerk Veilig Wonen (deel 2) Politiekeurmerk bouwplanadviseur Marian Verkerk: “Ieder gebouw heeft zijn eigen uitdaging”

25-03-19 11:01

2019/2

RD 2-2019_inhoud.indd 4

27-03-19 11:28

INHOUDSOPGAVE

Terugblik

Tien jaar na cascorestauratie Dresselhuyspaviljoen In 2008 restaureerde architect Sander Nelissen het Dresselhuyspaviljoen in Hilversum. Het beddenpaviljoen van de tbc kolonie Zonnestraal onderging een cascorestauratie – inclusief herstel van de stalen kozijnen. Een ‘restauratie pur sang’, noemt Nelissen het: “Bijna alle oorspronkelijke onderdelen waren nog voorhanden en vele daarvan bleven tijdens de restauratie behouden.” Het paviljoen staat sindsdien leeg, een decennium lang al. Hoe hebben de restauratie ingrepen van toen zich gehouden? En: zijn de inzichten rondom de restauratie veranderd?

26 Brandveiligheid

Deel 1- Detaillering gevelconstructie essentieel voor brandveiligheid

Nu de hoogbouw in Nederland explodeert, neemt de aandacht voor de brandveiligheid van de gevelconstructie van die gebouwen toe.

Deel 2- Het laboratoriumwerk zit bij Peutz in de genen Jacques Mertens is inmiddels een vertrouwd gezicht voor de lezers van Raam en Deur. In zijn columns bericht hij over brandtesten en regelgeving, bijvoorbeeld over de CE markering. Tijd voor een kennisma king met Mertens waarin hij vertelt over zijn werk en zijn werkgever Peutz

Productieproces

Deurenfabrikant trekt samen met verfprocent op bij aanschaf spuitrobot Ze krijgen een nieuwe verfstraat bij deurenfabrikant Van der Plas in Hardinxveld Giessendam. Maar hoe bepaal je wat voor jou het beste is? Dat was de uitdaging voor direc teur Vincent van de Vrie en zijn team bij het maken van de juiste keuzes. Ze worden bijge staan door verfleverancier Anker Stuy.

38 Close-Up Burghouwt Terugblik Tien jaar na cascorestauratie Dresselhuyspaviljoen Column Jacques Mertens, Hoofd Laboratorium voor Brandveiligheid bij Peutz

Brandveiligheid Deel 1 Detaillering gevelconstructie essentieel voor brandveiligheid Brandveiligheid Deel 2 Het laboratoriumwerk zit bij Peutz in de genen Productieproces Deurenfabrikant trek samen met verf producent op bij aanschaf spuitrobot

Beursinfo BAU München 2019 (deel 2)

Branchepagina’s VKG VMRG

Buiten de Deur/Agenda Beurzen en evenementen

2/2019

RD 2-2019_inhoud.indd 5

27-03-19 11:29

POSTBOX

Technische groothandel in ijzerwaren van BMN BMN opende onlangs zijn eerste technische groothandel in Den Helder: BMN IJzerwaren, pal naast de bestaande vestiging van BMN Bouwmaterialen. Professionals uit de bouw, industrie en offshore vinden er van alles op het gebied van hang en sluitwerk, hand en elektrisch gereedschap, bevestigingsmidde len, lijmen en kitten, elektra en verlichting, werkkleding, persoonlijke beschermingsmid delen en klim en steigermateriaal. In de Helderse vestiging van BMN Bouwmaterialen ligt al een klein assortiment ijzerwaren. “In de ijzerwarenvestiging wordt het aanbod sterk uitgebreid met de bekendste A merken en ons eigen private label in een nieuw pand op ruim vierhonderd vierkante meter winkelopper vlakte”, aldus category manager Max Nieboer. Vestigingsmanager Frans Buskoop verwacht veel van de nieuwe ijzerwarenformule. “De vooruitzichten zijn hier uitstekend. Tachtig pro cent van de klanten van BMN Bouwmaterialen heeft aangegeven ook hun ijzerwaren bij ons af te willen nemen.”

Plan op congres Duurzaam Gebouwd: ‘Elfstedentocht in 2020’ Tijdens de recente editie van het Duurzaam Gebouwd Congres werd onder andere de moge lijkheid besproken om met technische ingrepen volgend jaar een Elfstedentocht mogelijk te maken. Deze tiende editie stond in het teken van de energietransitie, circulariteit en samen werking in provincie Fryslân, die tevens samenwerkingspartner was van het uitverkochte con gres. Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar aan TU Delft, kwam met een plan om in 2020 weer een Elfstedentocht te kunnen rijden. Zijn idee richt zich op het onttrekken van warmte aan het water door 10.000 warmtepompen in gebouwen langs de Elfstedenroute. 26 wind molens wekken hiervoor duurzame energie op. Friezen moeten dan wel in de wintermaanden ongeveer twee keer zo veel aan energielasten betalen. Andere sprekers waren Hilbrand Katsma van Van Wijnen en Eric Zweers van abcnova, die praktijkvoorbeelden gaven van res pectievelijk gasloos en nul op de meterwonen, en verregaande verduurzaming van monumen tale panden. Ook de provincie liet haar spierballen zien, onder andere door de spotlight te zetten op de vereniging Circulair Fryslân, die tachtig circulaire projecten realiseert.

Superlocal wint Nederlandse Bouwprijs Het project Superlocal in Bleijerheide (Kerkrade) heeft de Nederlandse Bouwprijs 2019 gewonnen, in de categorie Bouw materialen en systemen. De prijs werd uitge reikt tijdens de eerste dag van de Bouwbeurs in Utrecht. De jury prijst het experiment met name vanwege de uitzonderlijk hoge mate van hergebruik. “Hier is sprake van meer dan alleen bouwmaterialen hergebruiken. De sociale aspecten, de innovatieve samen werking, de gedeelde verantwoordelijkheden en de klankbordgroep zijn indrukwekkend te noemen. Superlocal is een voorbeeld voor de sector dat navolging verdient.” In Bleijerheide wordt een gebied van de hoogbouwflats omge vormd tot een wijk die klaar is voor de toe komst. Materialen uit het gebied worden zoveel mogelijk hergebruikt in het gebied zelf. Er komen woningen en verschillende typen appartementen en een gesloten waterkring loop. De openbare ruimte wordt ingericht naar het thema duurzaamheid van het gebied. Mensen die vroeger in de hoogbouwflats woonden krijgen de mogelijkheid om terug te keren naar het gebied. 6

Den Braven Benelux wordt Bostik Benelux

Na de overname in 2016, heeft Bostik nu ook de naam van Den Braven Benelux veran derd in Bostik. De verandering van de bedrijfsnaam is een van de laatste integratie stappen bij het creëren van één stem naar de markt. Daarom worden alle merkuitingen op de locaties Oosterhout en Giessen vervangen door de visuele identiteit van Bostik. “Deze verandering versterkt de betekenis van het merk Bostik en is de eerste stap naar het bouwen van een gemeenschappelijke cul tuur”, aldus Roland Albers van Bostik. Vincent Imbos, managing director van Bostik Benelux, voegt hieraan toe: “We zijn ver heugd deel uit te maken van Bostik en zullen onze merkstrategie blijven volgen door naast het Bostik assortiment ook producten van het merk Zwaluw te verkopen. Bovendien zullen onze kennis en servicemogelijkheden wor den uitgebreid.”

Houtpaviljoen wint ‘Outstanding Award’ Het Houtpaviljoen op de Bouwbeurs 2019 is winnaar geworden van de Outstanding Award voor de aantrekkelijkste stand. De Jaarbeurs reikte de prijs dit jaar voor het eerst uit. Het Houtpaviljoen sleepte de titel in de wacht als ‘stand die de meeste bezoekers aan zich weet te binden en samenbrengt’. Dat paste volgens de Jaarbeurs naadloos bij het thema van de BouwBeurs 2019: ‘Tijd om de krach ten te bundelen’. Dankzij de steun van 85 bedrijven en organisaties was het Hout paviljoen er dit jaar opnieuw groter op gewor den, zo’n 200 vierkante meter. Duizenden mensen zijn de verzamelstand van het hout vak komen bewonderen.

2019/2

RD 2-2019 Postbox.indd 6

25-03-19 11:02

POSTBOX

Scheuten promoot inbraakbelemmerend glas Fabrikant Scheuten lanceert een nieuwe website om inbra ken te voorkomen: stopinbraak.nu. De site bevat tips en fei ten en ontkracht fabels over inbraakpreventie. Uiteraard mét uitgebreide aandacht voor inbraakbelemmerend glas, een volgens de fabrikant onmisbare schakel in goede inbraak preventie. Ruud Geerlings, CCO van de Scheuten Groep, legt uit: “In de glasbranche worden normen en richtlijnen alsmaar aangescherpt. Maar voor inbraakpreventie is er niets geregeld. Met een steen of een koevoet ben je zo door standaard isolatieglas heen. Daar sta je dan met je stevig hang en sluitwerk en je keurmerk”. De website stopinbraak. nu is bedoeld voor consumenten. Geerlings: “We laten als glasbranche hier echt nog te veel liggen, want inbraakwe rende maatregelen zijn inmiddels big business.” Alleen inbraakbelemmerend glas volstaat niet. Daarom informeert stopinbraak.nu ook over andere inbraakpreventietips. Consumenten kunnen via een deelnemend netwerk van glasbedrijven meer informatie aanvragen over inbraakbelemmerend glas en andere preventieve maatregelen.

‘Woonlastenneutraal renovatiebedrijf’ door mkb-ondernemers Ongeveer dertig leden van mkb ondernemers club ‘DNA in de bouw’ tekenden de intentie verklaring ‘Gezamenlijk werken aan woonlas tenneutraal renoveren’. De ondertekening is de aanzet voor de oprichting van een woonlas tenneutraal renovatiebedrijf (WNR) dat werkt op basis van prestatiegaranties. Bouwprofes sionals kunnen deze methodiek als franchise Bijna dertig leden van mkb-ondernemersvereniging uitvoeren onder de merknaam DNA/WNR. Een DNA in de bouw ondertekenden de intentieverklaring servicebureau ondersteunt de bedrijven daar om woonlastenneutraal te gaan renoveren via een bij. De ondertekenaars willen zich inzetten om nieuw op te richten renovatiebedrijf. woningeigenaren die renoveren de hoogste waarde te bieden én de grootste zekerheid te geven over hun woonlasten. Door nieuwe en slimme bouwconcepten kunnen de aanbieders steeds meer zekerheid bieden bij lage produc tiekosten – mede door centrale inkoop en kostenoptimalisatie. DNA/WNR streeft naar een kos tenreductie van de directe bouwkosten van 12 tot 30 procent. De komende maanden starten enkele voorbeeldprojecten, na de zomer krijgt de bedrijfsvorm formeel inhoud. Onafhankelijk kennisinstituut KERN bewaakt de kwaliteit van projecten en organisatie.

Stabu en Ketenstandaard gaan samenwerken Stabu en Ketenstandaard Bouw en Installatie gaan samenwerken. Door de krachtenbundeling ontstaat voor gebruikers één organisatie in de bouw en installatiesector voor de promotie en het beheer van het Stabu Bestek, de ETIM Classificatie, de SALES Standaard voor commu nicatie en de fabrikantgebonden productspecifi caties. Daardoor kan de bouw en installatie branche beter en efficiënter inspelen op versnelling van de digitalisering in de bouwkolom, zo denken de samenwerkende partijen. Verregaande standaardisering is hiervoor volgens hen een randvoorwaarde. Wilma Visser, bestuurslid van Stabu ziet grote meerwaarde in de voorgenomen samenwerking: “De standaarden van Stabu en Ketenstandaard kunnen we goed op elkaar laten aansluiten. Dankzij deze samenwerking behoren onnodig complexe bestekken en belemmeringen in de toepassing tot het verleden.” Peter Koenders, bestuurslid Ketenstandaard: “Ketenstandaard is bekend bij woningcorporaties, maar niet bij andere opdrachtgevers binnen de sector. Vrijwel alle opdrachtgevers kennen wel het merk Stabu. Met de nieuwe organisatie bereiken we straks dus de hele bouwkolom. Voor ons als bouwbedrijf is het belangrijk dat opdrachtgevers in de toe komst naast Stabu ook ETIM en de SALES Standaarden gaan gebruiken.”

Regeling woonhuissubsidie gepubliceerd De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel ‘Wet fiscale maatregel rijksmonumenten’ aange nomen. Daarin is bepaald dat de fiscale aftrek voor eigenaren van rijksmonumenten per 1 januari 2019 is afgeschaft en wordt vervangen door de ‘Instandhoudingssubsidie woonhuis rijksmonumenten’. Geïnteres seerden kunnen de subsidie voor het eerst aanvragen in 2020, van 1 maart tot en met 30 april voor gemaakte subsidiabele onder houdskosten in 2019. Is de verwachting dat de onderhoudskosten dit jaar boven de 70.000 euro uitkomen, dan kunnen zij de aanvraag nu al wel voorbereiden. Zo moeten ze een inspectierapport op laten stellen. En ze kunnen de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed laten berekenen welke kosten voor subsidie in aanmerking komen.

Database toont weten regelgeving gebouw De Kennisbank van ISSO bevat sinds kort de Database Compliance in Gebouwbeheer. Deze database geeft antwoord op de drie belangrijkste vragen rondom wet en regelge ving voor het beheer en de exploitatie van gebouwen: waar moet ik aan voldoen? Hoe realiseer ik dat? En hoe toon ik dat aan? Gebouweigenaren, beheerders en technisch dienstverleners hebben hier dagelijks mee te maken. De werkgroep die de database reali seerde, wil hem in de komende periode ver beteren en verder uitbreiden. De wensen en vragen van gebruikers staan hierbij voorop en hun feedback is dus welkom. “Er is altijd sprake van interpretatie van regelgeving en normering. Ook kunnen gebruikers over de toepassing van bepaalde regelgeving een andere mening hebben. Die inzichten van gebruikers willen we graag verwerken om de database te verbeteren”, zegt van Rob Bergen, directeur van ISSO. De Database Compliance in Gebouwbeheer is beschikbaar via kennisbank.isso.nl.

2/2019

RD 2-2019 Postbox.indd 7

25-03-19 11:02

BOUWPLAATS Tekst Hans Fuchs Foto’s Marco Hofsté

Groot onderhoud aan de Rotterdamse Lijnbaanflats

Aluminium kozijnen voor rijksmonumenten

2019/2

RD 2-2019 Bouwplaats.indd 8

25-03-19 14:41

BOUWPLAATS

In Rotterdam voert woningbouwcorporatie Vestia groot

om twee dingen: de flats uit 1958 en 1959 moeten gaan

Tot het Lijnbaanensemble horen ook de twee flatgebouwen aan de groene Jan Evertsenplaats, waar aannemer Van Wijnen Stolwijk in opdracht van Vestia momenteel groot onderhoud uitvoert aan de 208 woningen in de twaalf en acht woonlagen tellende flats. De opknap beurt van de Lijnbaanflats neemt anderhalf jaar in beslag.

voldoen aan de huidige eisen en tegelijkertijd moet recht

Kunststof uit de jaren tachtig

onderhoud uit aan de twee Lijnbaanflats aan de Jan Evertsenplaats. Bij het vernieuwen van de puien draait het

worden gedaan aan de rijksmonumentenstatus van de twee wederopbouwflats. Reden voor geveladviseur Facédo om voor de nieuwe kozijnen een geïsoleerd aluminium Kawneer renovatieprofiel met houtlook aan te dragen.

Wederopbouwarchitectuur met een rijksmonumentenstatus? Dik tien jaar geleden was het nog ondenkbaar. De naoorlogse architectuur, de woningbouw voorop, dat was toch die snel in elkaar geflanste bouw uit materialen van niks? Sinds Monumentenzorg in 2007 startte met het Monumenten Inventarisatie Project (MIP) is dat idee aardig gekanteld: veel gebouwen uit de wederopbouwtijd zijn van bijzondere cultuur en architectuurhistorische waarde en het beschermen waard.

Symbool van voortvarendheid Dat geldt zeker voor de Lijnbaan, de modernistische winkelprome nade die in 1953 naar ontwerp van Van den Broek en Bakema gebouwd werd in de gehavende binnenstad van Rotterdam. Het nieuwe winkelgebied groeide uit tot symbool van de voortvarende wederopbouw van de havenstad.

Hun monumentenstatus hebben de twee flatgebouwen pas sinds 2010. Dat verklaart waarom in een eerdere onderhoudsronde, in de jaren tachtig, nog kunststof puien aan de gevels konden worden aan gebracht. Projectmanager Floris Buijs van geveladviesbureau Facédo, adviseur en leverancier van de nieuwe puien voor de flats: “Dat vlakke PVC kunststof kozijn voldoet niet aan de huidige thermische waarde. Bovendien is het is een vlak profiel dat qua kleur en uitstra ling niet lijkt op de oorspronkelijke houten puien uit de jaren vijftig.”

Het originele kozijn benaderen Die kleurstelling terugbrengen weegt bij het huidige groot onderhoud zwaar mee, net als het herstel van het oorspronkelijke aanzicht van de flats. Vanwege de monumentenstatus moeten de nieuwe puien zoveel mogelijk het houten origineel benaderen – wat betreft de kleur, maar ook qua looks en kozijnopbouw. Floris Buijs van Facédo: “En dat is best lastig, want sinds de plaatsing van de vlakke kunst stof kozijnen ontbreekt in de flatgebouwen een houten referentie kozijn dat als richtsnoer had kunnen dienen voor een nieuwe pui.” Bekend was echter wel dat in de flats destijds houten puien met sta len bewegende delen en zwart glazen paneelvullingen werden geplaatst, vergelijkbaar met de originele kozijnen elders in het Lijnbaanensemble.

Renovatieprofiel: De Lijnbaanflats krijgen het verdiepte Kawneer RT 62 renovatieprofiel, met houtlook en isolatie.

2/2019

RD 2-2019 Bouwplaats.indd 9

25-03-19 14:41

BOUWPLAATS

Aluminium alternatief Punt van aandacht: deze houten taatsramen met stalen intrekframe voldoen niet aan de huidige energie eisen. En ook de grote overspan ningen van de puien in de Lijnbaanflats (tot 6 meter), het onderhoud dat hout verlangt en het benodigde zware HR++ glas, maakte het lastig om weer houten kozijnen te plaatsen. Reden voor Facédo om, in samenspraak met van Wijnen Stolwijk en Molenaar & Co Architecten, een aluminium alternatief aan te reiken: het verdiepte Kawneer RT 62 renovatieprofiel, met houtlook en isolatie. Floris Buijs: “Het nieuwe profiel is een samengesteld profiel, dus niet standaard. Met de looks van het kozijn uit 1958/59, maar met de waarden van vandaag.”

Toleranties in het beton Toleranties: Het betonnen casco van de Lijnbaanflats heeft meerdere centimeters hoogteverschillen tussen gevelopeningen. Het beton is bovendien krom en gewelfd. De verschillen in de gevelopeningen worden opgevangen met diverse stelkaders.

Bijzonder aan het plaatsen van de kozijnen: het betonnen casco van de Lijnbaanflats heeft behoorlijke toleranties. Buijs: “Het gaat om meerdere centimeters hoogteverschil tussen gevelopeningen. En het beton is krom en gewelfd vanwege de manier van bouwen destijds. Die verschillen in de gevelopeningen vangen we op met diverse stel kaders. Daarmee kunnen we toleranties tot 4 centimeter opvangen. Het recht en vlak krijgen van het stelkozijn is hier erg enerverend.” Facédo mat tien weken voor vervanging van de puien met een was installatie de gevel aan de buitenzijde in, en nam ook binnen de maatvoering op, zodat de monteurs geen verrassingen te wachten staan bij de plaatsing van de nieuwe kozijnen. Floris Buijs: “Dit gebeurt per strang. De gegevens worden verwerkt in het tekenboek en ter controle verstrekt aan van Wijnen. Nadat ze zijn goedgekeurd, worden de kozijnen gefabriceerd.”

Puien wisselen in strangen De nieuwe puien voor de 208 woningen van de Lijnbaanflats worden beglaasd aangeleverd. Floris Buijs: “Dat is in verband met de ver langde snelheid van plaatsen en omdat gemonteerd wordt in 10

2019/2

RD 2-2019 Bouwplaats.indd 10

25-03-19 14:41

BOUWPLAATS

Groot onderhoud in strangen: Façedo pakt per dag twee kozijnen aan. Daarbij is gekozen om van boven naar beneden te werken, in strangen van onder elkaar liggende woningen.

bewoonde staat. We willen geen extra handelingen en geen extra overlast in de woningen.” Facédo pakt per dag twee complete woningpuien aan. Daarbij wordt van boven naar beneden gewerkt, in strangen van onder elkaar lig gende woningen. Buijs: “Dat is vanwege de vereiste doorlooptijd. Dit is een grootonderhoudproject, waarvoor geldt dat elke woning binnen een bepaalde tijd moet zijn afgehandeld. We maken gebruik van een hijs constructie waarmee we binnen één dag twee kunststof puien kunnen verwijderen en de nieuwe aluminium pui kunnen monteren. Daarna bouwt de steigerbouwer de bovenkant van de steiger af en de dag erna herhalen we de handelingen, maar dan een verdieping lager.”

ventilatie. Dankzij de isolatie van de schil en de puien (gemiddelde Uwindow < 1,65 W/m²K, volgens het huidige geldende bouwbesluit) maken de woningen in de Lijnbaanflats een labelsprong van twee labels. Monumentenstatus: Vanwege de monumentenstatus moeten de nieuwe aluminium puien zoveel mogelijk het houten origineel uit 1958/59 benaderen – wat betreft kleur, looks en opbouw.

“Het nieuwe aluminium profiel is een samengesteld profiel met de looks van het kozijn uit 1959, maar met de waarden van vandaag” Zonwerend glas

Materialen in de hub

In de huidige situatie bevindt zich tussen twee kunststof puien beton. Dat is niet conform het aanzicht uit 1958 ’59. Floris Buijs: “Daar zat vroeger draadglas. Wij brengen er een strook Crepi mailglas terug. Draadglas plaatsen is geen optie, vanwege het achterliggende isolatiepakket en daarmee de hoge kans op thermische breuk.” De aluminium puien voor de Lijnbaanflats zijn voorzien van zonwe rend HR++ glas. Dat moet voorkomen dat de grote glaspartijen de woningtemperatuur in de zomer hoog opstuwen. Het oude natuurlijke ventilatiesysteem maakt plaats voor vraaggestuurde mechanische

Het groot onderhoud aan de Lijnbaanflats is een echt binnenste delijk bouwproject, met een kleine bouwplaats, veel verkeer rondom, met omwonenden, ondernemers en winkelend publiek. Floris Buijs: “Om te voorkomen dat de bouwplaats ook nog eens opslag zou worden, heeft van Wijnen in Den Haag een bouwhub ingericht. Daar liggen alle materialen voor het groot onderhoud en is just in time aanleveren op de bouwplaats gegarandeerd.”

2/2019

RD 2-2019 Bouwplaats.indd 11

25-03-19 14:41

vinGarant®, huismerk van de ketenpartner bij uitstek!

MET IS GRAT a® r t x E vin

Uw E A W ARD f o IN 1,35 2 K m / 0,98 W

vinGarant® is het huismerkkozijn van Van de Vin. Het is een kozijn met een optimale prijs-kwaliteitverhouding en is uitgevoerd met standaarddetails die voldoen aan de huidige normen en eisen. vinGarant® is bovendien een product met méér dan de gewenste technische prestaties volgens de KVT en het Bouwbesluit. Van de Vin stelt dan ook hoge minimumeisen aan zijn houten gevelelementen. Het vinGarant®kozijn is leverbaar in concept II, III en IV. Het is voorzien van een CE Keurmerk, SKH Verklaring en 10 jaar garantie. Het kozijn kan gemonteerd worden met een SKH Procesverklaring. De uitvoering van het vinGarant® kozijn is een typisch voorbeeld van onze geslaagde co-productie met een geselecteerde groep vooraanstaande toeleveranciers. Over ketensamenwerking gesproken.

Van de Vin ramen en kozijnen b.v. - Industrieterrein ‘De Poortmannen’ De Geestakkers 8, 5591 RC Heeze - Postbus 102, 5590 AC Heeze T: 040 2241999 - F: 040 2241990 - E: info@vandevin.nl - www.vandevin.nl

In de volgende Raam en Deur editie

vakblad voor raam -, deuren gevelte chniek, van ontw erper

tot verwerker

Aandacht voor o.a. • Reparatie+bescherming: hout-aluminium-kunststof • Hout

adv_12.indd 12

Jaargang 21 nr 2 - 2019

Persberichten en nieuws kunt u voor 30 mei a.s sturen naar raamendeur@ plancommunicatie.nl Interesse in de on en offline presentatie mogelijkheden? Bel +31 (0)73 503 35 44 of mail: raamendeur@ molijnsalessupport.nl

26-03-19 08:50

INSIDE

Ventilatienorm (NEN 1087) ter commentaar

Informatieblad Daglichtafhankelijke Regelingen

De nieuwe norm voor ventilatie van gebouwen is herzien en voor commentaar gepubliceerd. NEN 1087 wordt aangewezen door het Bouwbesluit 2012. Er zijn verschillende wijzigingen in NEN 1087 ten opzichte van de versie van 2001. Zo ligt nu de nadruk op de toe passing van de voorschriften uit de bouwregelgeving in projecten, in plaats van op het beproeven van componenten. Ook is er meer aan dacht voor de toepassing van de eisen uit de bouwregelgeving in een uitgewerkte formulevorm. Een soortgelijk stap is gezet voor het bere kenen van de verdunningsfactor. De grondslag hiervoor is ongewijzigd gebleven. Een belangrijke toevoeging in de nieuwe versie is de indi catieve methode die de kwaliteit van de invloed van regelmogelijkhe den op ventilatiesystemen beoordeelt, dat wil zeggen de mate waarin het ventilatiesysteem de gevraagde luchtuitwisseling kan realiseren. Er wordt onderscheid gemaakt in de beoordeling bij de aan en afwe zigheid van personen. En naar ruimten die primair bedoeld zijn voor het verblijf van mensen (verblijfsruimten) en ‘natte ruimten’, zoals ook in de bouwregelgeving gedaan wordt. De indicatieve beoorde lingsmethode is voor de markt een volkomen nieuw onderdeel in de herziene NEN 1087, waarop nadrukkelijk ook een reactie van de markt gevraagd wordt. Kijk op www.nen.nl. De commentaartermijn loopt tot 15 mei.

ISSO heeft een speciale Kenniskaart gemaakt over daglichtafhanke lijke regelingen (DLR). In deze Kenniskaart legt ISSO uit hoe zo’n regeling werkt en hoe je die kunt herkennen. Dit is handig als je in een school of kantoorgebouw de verlichtingsinstallatie wilt inspecte ren of de mogelijkheden wilt onderzoeken voor de toepassing van daglichtafhankelijke regelingen. Een DLR regelt de intensiteit van de verlichting of schakelt de verlichting in of uit op basis van het toetre dende daglicht. Hoe meer daglicht in de ruimte schijnt, hoe meer de lamp gedimd wordt en hoe meer energie wordt bespaard. Meestal worden alleen de lampen aan de raamzijde van een ruimte voorzien van een DLR. DLR wordt toegepast op geschikte tl , led en pl lampen. DLR’s kunnen direct een of meerdere lampen sturen, maar kunnen ook aan een lichtregelsysteem verbonden zijn. Lees meer over verschillende soorten DLR en de regels ervoor op www.kennisbank.isso.nl

BENG en overheidsgebouwen: 2019 overgangsjaar

Definitieve versie NTA 8800

Nieuwe overheidsgebouwen moeten bij aanvraag van de omgevings vergunning vanaf 1 januari dit jaar aan de BENG eisen voldoen. Voor alle overige nieuwbouw (woningbouw en utiliteitsbouw) geldt dat vanaf 1 januari 2020. De BENG eisen vervangen de energieprestatie coëfficiënt (EPC). In de praktijk betekent dit dat de energieprestatie van nieuwbouw wordt vastgesteld aan de hand van drie eisen en is het niet langer mogelijk om de eisen onderling te compenseren. De drie BENG eisen betreffen: de maximale energiebehoefte per vier kante meter gebruiksoppervlak per jaar, het maximale primair fossiel energiegebruik, en tot slot het minimale aandeel hernieuwbare ener gie in procenten. Meer over de wettelijke eisen van BENG: www.rvo.nl.

De definitieve versie van NTA 8800 ‘Energieprestatie van Gebouwen’ is gepubliceerd. Deze versie wordt vanaf 2020 aangewezen door de overheid en vervangt NTA 8800:2018. Naast vereenvoudigingen en (tekstuele) verbeteringen is een koppeling gemaakt met NEN 7125 ‘Energieprestatienorm voor maatregelen op gebiedsniveau (EMG) – Bepalingsmethode’. Ook is de waardering van restwarmte uitgewerkt. De NTA is ontwikkeld binnen randvoorwaarden zoals gesteld door het ministerie van BZK. De NTA is opgesteld door de projectgroep NTA 8800 onder verantwoordelijkheid van de Programmaraad Stelsel Energieprestatie Gebouwen. In de Programmaraad zijn de energie , installatie en bouwsector, gemeenten, vastgoedeigenaren, woning corporaties en adviseurs vertegenwoordigd. De NTA 8800 is kosteloos beschikbaar in de NEN Shop, www.nen.nl. 2/2019

RD 2-2019 Inside.indd 13

27-03-19 11:30

FAMILIEBEDRIJF Tekst Arie Grevers Foto’s ABC Groep

Familieonderneming ABC Groep: bijna 200 jaar kennis, ervaring en toewijding

Het design van een schroef

Dat is het mooie van deze rubriek over familiebedrijven. De ene keer gaat het over een bedrijf met 15 medewerkers en een volgende keer wordt de lezer verrast door een concern dat wereldwijd 1200 mensen aan het werk De 4CUT-punt met golfsnedeprofiel.

houdt. Zo’n onderneming is schroevenspecialist ABC Spax in het Duitse Ennepetal/Gevelsberg Een schroef is een schroef, zou je zo denken. Maar dat zien de schroevenmakers van SPAX International GmbH & Co. KG – het uit hangbord van de ABC Gruppe die in de Benelux vertegenwoordigd wordt door country manager Richard Hans – toch even anders. Het bedrijf is in 1823 opgericht door enkele families uit Ennepetal, waar van de namen Altenloh en Brinck nog prijken op elk pakje schroeven in de kenmerkende groene kleur. De overige families zijn aangeduid met ‘& Co’. “Het dorp in de bergachtige omgeving bleek zeer geschikt voor een industrieel productieproces aangedreven door waterkracht”, zegt Stephan Alberts, senior marketing manager. Tijdens het interview staat hij Richard Hans terzijde, die pas twee jaar in dienst is.

Schroefrevolutie

Het bitje is voorzien van een extra punt, die in een putje onder in de krachtopname van de schroef valt.

Tot 1967 maakte het bedrijf zijn gedegen plat , rond en lenskop schroeven met zaaggleuf. In dat jaar echter werd een ‘schroefrevolu tie’ ontketend, die was ingegeven door de introductie van de spaan plaat. De markt zat te springen om een bevestigingsmiddel dat de verwerker moeiteloos in het materiaal kon draaien. Spax was het ant woord, een schroef met een speciale punt die direct vat kreeg op het materiaal en zonder voor te boren geen sporen van scheuren en bar sten achterliet. Ook nieuw: de kruiskop. De merknaam is een samenstelling van de eerste drie letters van spaanplaat en een x voor de kruisuitsparing in de kop. Een enorm succes, waardoor de naam van het merk al snel de productnaam werd, zoals Tempo dat is voor het papieren zakdoekje. Spaxen is een werkwoord geworden, zoals googlen. Stephan Alberts: “Dat was in het begin zeker een marketingvoordeel. Maar er kleeft ook een nadeel aan. Elke schroef met een platte kruiskop werd al snel een Spax genoemd, ook de slechte. Het is lastig innovaties en de onder scheidende kwaliteit over het voetlicht te brengen. Men is dan geneigd te denken dat onze innovaties gelden voor alle schroeven die op de onze lijken. Gelukkig slagen we er steeds beter in onze merknaam te profileren door in de communicatie in te zoomen op de details die het onderscheid maken. Het technisch design van de schroef is bij elke verbetering gericht op een hogere efficiëntie qua grip van het bitje, aangrijppunt, indraaiweerstand, kop en schroef draadontwerp.”

2019/2

RD 2-2019 Familiebedrijf.indd 14

25-03-19 16:44

FAMILIEBEDRIJF

Stephan Alberts: “Verwerkers volgen bij ons cursussen en zijn dan verbaasd dat ze zo weinig over de schroef weten.”

Vooroplopen Verbeteringen zijn er sinds 1967 in overvloed geweest. Richard Hans: “We zijn inmiddels aanbeland bij de derde generatie schroe ven. En een vierde ligt ongetwijfeld in het verschiet, want het innova tieve denken zit ons in de genen. Bovendien is schroeven maken onze corebusiness. Weliswaar produceren we schroeven voor alle mogelijke toepassingen – onze schroeven houden bijvoorbeeld ook stofzuigers en keukenapparaten bijeen – maar het gros gaat naar de vakhandel, bouwmarkten en de houtverwerkende industrie. In dat veld zijn er vele kapers op de kust. En dan moet je wel vooroplopen. We hoeven niet de goedkoopste te zijn, zolang we maar de beste blij ven en duidelijk laten weten waarom dat zo is.” Richard Hans geeft een voorbeeld: “Leveranciers van snoerloze schroevendraaiers zitten in een ratrace om de meest krachtige accu. Dan denk ik: waarom kijk je niet naar het product dat je ermee ver werkt, de schroef. Definieer het vermogen van de accu in het aantal schroeven dat je ermee kunt wegzetten. En dán maakt het nogal wat uit of je een Spax neemt met smalle schacht en uitgekiende schroef draad (ook wel: spoed) die eruit ziet als een schroef, maar volgens ons die naam niet verdient. Dat kan zomaar twee of drie accu wisse lingen per dag schelen. Hoeveel tijd win je dan als je op het dak aan het werk bent en je moet voor herladen de ladder af? Reken dat voor de aardigheid eens om in arbeidsloon.”

Richard Hans: “Onze CO2-footprint is die van dwerg, ook al zijn we een reus op de schroevenmarkt.”

biele aansluiting van de schroef op het bit ontstaat en de schroef blijft hangen. Dat is gemakkelijk bij de verwerking. Verder: de gepa tenteerde uitsparingen onder de kop remmen de schroef af zonder het beslag te beschadigen. Verder zorgt de speciale multikopvorm voor een prima verzinking in hout, zonder splijtgevaar of braamvor ming. De gepatenteerde uitsparingen onder de kop remmen de schroef af zonder het beslag te beschadigen.

Het Duitse keuringsinstituut Tüv Nord heeft het certificaat ‘Made in Germany’ toegekend aan Spax. Het logo prijkt op de kenmerkende groene kartonnen doosjes.

Drie generaties Spax Wat zijn eigenlijk die stappen die gemaakt zijn bij de opeenvolgende generaties schroeven? Stephan Alberts: “In 1989 kwamen we met het golfsnedeprofiel. Direct vanaf de punt is de schroefdraad of spoed enkele windingen voorzien van een golf, waardoor de vezels van het materiaal waarin de schroef gedraaid wordt, gemakkelijker en schadevrij verdrongen worden. We spreken van een derde generatie toen we in 2003 de 4CUT lanceerden. De schacht is vanaf de punt over enkele windingen vierkant. Bij langere schroeven ook nog eens daar waar de spoed ophoudt.” Los van deze generatiegebonden innovaties noemt de marketingma nager de introductie van de T STAR Plus krachtopname (waar je het bitje plaatst). Het bit is voorzien van een extra punt die in een putje onder in de krachtopname van de schroef valt, waardoor er een sta 2/2019

RD 2-2019 Familiebedrijf.indd 15

25-03-19 16:44

FAMILIEBEDRIJF

Het fabriekspand rond 1823 in Ennepetal.

Een advertentie uit de oude ‘schroevendoos’.

Anno 2019 staat de productielocatie nog op plek waar de oprichters bijna 200 jaar geleden de eerste schroeven maakten.

Weinig kennis

antwoordelijk voor onze activiteiten in de VS. Maar het karakter van een familiebedrijf kent meerdere facetten. De streekgebondenheid bijvoorbeeld. Het is ondenkbaar dat de hoofdvestiging van ons bedrijf uit Ennepetal/Gevelsberg vertrekt. We vinden het belangrijk dat we een goede werkgever zijn en in het bijzonder voor de mensen in de directe omgeving. We zijn sponsor voor een reeks van activiteiten hier in de omgeving. Onder meer een voetbaltoernooi dat we samen met de voetbalclub Tus Ennepetal organiseren. Verder starten elk jaar dertig jonge mensen bij ons een driejarige industrievakopleiding tot monteur, werktuigbouwer of elektricien. Het is een volwaardige opleiding tot vakman; het praktijkdeel volgen de leerlingen in onze productiehal. Van die dertig leerlingen vindt zeker de helft bij ons een baan. De rest begint aan een vervolgopleiding of gaat elders aan de slag.” De manier waarop de ploegendiensten zijn ingericht, zou je ook als ‘typisch familiebedrijf’ kunnen bestempelen. De diensten lopen van ’s morgens 6 uur tot 14.00 uur en van 14.00 uur tot 22.00 uur. Zo kunnen de medewerkers van beide ploegen thuis middageten. Voor de trek tussendoor nemen ze een boterhammetje van thuis mee. Bijkomend voordeel voor Spax: er hoeft geen restaurant met catering service ingericht te worden.

Stephan Alberts verbaast zich soms over hoe weinig kennis er onder vakmensen is. “We organiseren cursussen. En dan komen de mensen binnen met het idee dat ze alles al weten over de schroef. Want wat is daar nou zo moeilijk aan? Na afloop is iedereen verrast door wat ze geleerd hebben. Een voorbeeld: wat is het verschil tussen een voldraad en deeldraadschroef? Een deeldraadschroef is er specifiek voor ge maakt om twee stukken hout stijf op elkaar te schroeven. Doordat de spoed in het onderste houtdeel zit en de kale schacht in de bovenste, kun je twee stukken met de schroevendraaier stevig op elkaar trekken.”

Familiebedrijf Valt een bedrijf nog wel in de categorie familiebedrijf als het wereld wijd 1200 mensen in dienst heeft – dat wil zeggen: bij alle divisies van de ABC Groep – en alleen al bij SPAX International 450 mensen? Stephan Alberts: “De huidige algemeen directeur heet Frank Haber stroh en zijn directe voorganger Michael Thomas. Maar het nage slacht van de oprichters is nog steeds enig aandeelhouder. Inmiddels zijn dat er vijftig. Een van hen zit nog in het management en is ver

Elk jaar starten dertig jonge mensen bij Spax een driejarige industrievakopleiding tot monteur, werktuigbouwer of elektricien.

50 miljoen Spax’s per dag Het is eigenlijk jammer dat een artikel over familiebedrijven maar een beperkt aantal bladzijden kent, want er is vaak nog zoveel meer te vertellen. Dat geldt zeker voor Spax International.

2019/2

RD 2-2019 Familiebedrijf.indd 16

25-03-19 16:44

FAMILIEBEDRIJF

Over het hardingsproces bijvoorbeeld. Elke schroef, en dat zijn er dagelijks 50 miljoen, gaat tweemaal door een oven: een keer op 900 graden waardoor de schroef keihard wordt, maar ook breekbaar, en nog eens op 300 graden om hem weer enigszins flexibel te maken, zodat ie niet afbreekt als er hard materiaal bevestigd moet worden – zoals bij houten terrassen, een marktniche waarop het bedrijf zich begeeft en waarvoor het alle voorkomende hulpstukken heeft ontwik keld. Een instructiefilmpje is te vinden op Youtube. Stephan Alberts: “We maken bijna elke maand wel een filmpje tegenwoordig.” Richard Hans: “Als het terras van vuren of grenen gemaakt wordt en maar tien jaar meegaat, dan zijn de schroeven in ieder geval gewoon weer te gebruiken. Wat dat betreft past ons product naadloos in het kringloopdenken – de circulaire economie zeggen we tegenwoordig. Want ze zijn niet kapot te krijgen.”

Made in Germany Eén ding wil Richard Hans tot slot nog kwijt. “We zijn de eerste onder neming die van Tüv, een belangrijk keuringsinstituut, het predicaat Made in Germany heeft ontvangen, een wereldwijd befaamd kwaliteit slabel. Het houdt in dat vrijwel alles – Tüv staat een kleine marge toe – wat wij gebruiken voor de productie en de distributie van onze schroe ven aantoonbaar van Duitse makelij is. Dat geldt ook voor wat we van derden betrekken: de verpakking, het staal, de gereedschappen, machi nes enzovoort. Daar komt nog bij dat vele van onze leveranciers binnen een straal van 100 kilometer gevestigd zijn. Onze CO2 footprint is die van dwerg, ook al zijn we een reus op de schroevenmarkt.”

De eerste Spax-schroef zag het licht in 1967. Inmiddels ligt de derde generatie schroeven in diverse uitvoeringen in de schappen. De onderste is de nieuwste.

2/2019

RD 2-2019 Familiebedrijf.indd 17

25-03-19 16:44

COLUMN

Hebben kernwaarden betekenis voor jou? Is de kwaliteit van leven op het werk belangrijk voor je? HOPPE is in heel Europa marktleider op het gebied van de ontwikkeling, de productie en de verkoop van beslagsystemen voor deuren en ramen en is met meer dan 2.800 medewerkers internationaal actief. In het door de eigenaren gerunde familiebedrijf vormt de op waarden gebaseerde en zingerichte bedrijfsvoering de basis voor ons dagelijks werk.

Slot kapot Tring, tring, daar gaat de telefoon. Het is ’s avonds rond een uur of tien. Aan de lijn een kennis die een probleempje heeft met het slot van zijn achterdeur. Hij verdient zijn centen eveneens in het wereldje van hangen sluitwerk en alles wat daarbij komt kijken. Maar – zo blijkt al snel – dat betekent allerminst dat hij het cilinderslot doorgrondt. Want wat is er aan de hand? Hij heeft de sleutel in het slot van de deur gestoken en nu is de cilinder heen en weer te bewegen. Maar draaien, ho maar... De deur is kortom niet meer open te krijgen. Tja daar sta je dan met je goeie gedrag. Ik zeg hem dat de veertjes van de sluitpinnen waarschijnlijk los geschoten zijn, waardoor de sleutelpinnen op drift zijn geraakt en de cilinderkern vrijelijk in de vaste behuizing kan bewegen. De meenemer functioneert niet meer. Met de sleutel kun je de nachtschoot dus niet meer bewegen. Ik adviseer hem de cilinder helemaal uit het slot te trekken en de veertjes, sluit en sleutel pinnen te verwijderen om vervolgen met een bouwsleutel de nachtschoot van de vergrendeling te halen. Stilte aan de andere kant van de lijn en ik hoor in die stilte een groot vraagteken opdoemen. Veertjes? Sluitpinnen? Uh... Kun je dat nog eens herhalen? Zijn vrouw is de klusjesman in huis, maar zij is er een paar dagen niet. Hijzelf heeft twee linkerhan den en hij met zijn alfabrein kan me niet helemaal volgen. Ik doe nog een keer mijn best en zeg erbij dat dit probleem door gaans ontstaat als de deur klemt. Mensen worden dan ongedul dig en trekken de deur open aan de sleutel die nog in het slot steekt in plaats van aan de deurknop. Ja, dat laatste zegt hij te herkennen, want die k*** deur klemt altijd bij vochtig weer. Hij sluit het telefonische consult af met de mededeling dat hij ermee aan de slag gaat. Later hoorde ik van hem dat hij een sleutelservicedienst gebeld had. Handige jongens! Binnen vijf minuten was ’t gepiept. Bart Engering Directeur Enorm Th. Engering, Den Bosch

2019/2

RD2-2019 Column Engering.indd 18

De HOPPE merkartikelen daar present te hebben, waar de eindgebruiker deze kopen (wil), is de visie en het doel van de verkoopconcepten van HOPPE. Hiervoor zoeken we jou als onze nieuwe collega in de functie van buitendienstmedewerker Nederland. Na een gedegen inwerkperiode op ons hoofdkantoor in Duitsland word je verantwoordelijk voor de omzet binnen je rayon.

Buitendienstmedewerker (m/v)

Jouw speerpunten in deze functie zijn o.a.: – Klanten adviseren en ondersteunen (Groothandel en Verwerkers) – Offertes opstellen – Verkoopconcepten ontwikkelen, opvolging hiervan en de resultaten analyseren – Klantbehoefte in kaart brengen en omzetdoelstellingen plannen en opvolgen Wie past bij HOPPE: Je bent een proactieve en energieke persoonlijkheid. Je bent klantgericht en je beschikt over een flinke dosis doorzettingsvermogen, zelfdiscipline en sterke communicatieve vaardigheden. Kennis en ervaring in een industriële omgeving, ondernemend denken en handelen, zeer goede kennins van MS Office, bereidheid om verantwoording te nemen, zelfstandig werken en flexibel. Kennis van de Duitse taal, zowel mondeling als schriftelijk is een pré. Wat bieden wij: Je werkt bij de marktleider in een gemotiveerd team waarin eigen inbreng en zelfstandigheid van groot belang zijn. Dit alles op basis van uitstekende primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden en ruimte voor persoonlijke ontwikkeling. Neem jij de uitdaging aan om in een constant bewegende markt anders en beter te ageren? Richt dan je sollicitatie voorzien van C.V. per e-mail aan onze Head of Sales and Marketing, dhr. E. Kersten: eric.kersten@hoppe.com Voor meer informatie kun je telefonisch contact opnemen onder telefoonnummer 06-22240270 of bezoek onze website: www.hoppe.com

2019-03-Stellenanzeige-Außendienst-MA-NL.indd 1

22.03.2019 12:08:17

26-03-19 08:33

Schüco LivIng Variant Compleet systeem met een breed gamma aan complementaire profielen

Een 6-kamerprofiel met een bouwdiepte van 120 mm ‘S werelds eerste lasbare EPDM dichting voor ramen en deuren Meer dan 200 verschillende kleuren

Schüco LivIng Variant Ontworpen met aandacht voor uw behoefte. Het nieuwe systeem van Schüco. Het Schüco LivIng aanbod blijft groeien. Vier de wereldwijde introductie van Schüco LivIng Variant met ons mee en maak kennis met dit nieuwe kunststof systeem van topklasse.

Ramen. Deuren. Gevels.

107975_Anz_LivIng_Variant_Raam_en_Deur_A4.indd 1 adv_schuco.indd 1

29.01.19 14:28 07-02-19 16:09

POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 2) Tekst Geert Hilferink Beeld CCV, Geert Hilferink

Politiekeurmerk bouwplanadviseur Marian Verkerk

‘Ieder gebouw heeft zijn eigen uitdaging’

Pontsteiger. Met zijn 90 meter hoogte het trotse ijkpunt van de nieuwe woonwijk die aan het Amsterdamse IJ verrijst.

Marian Verkerk heeft als adviseur Politiekeurmerk sinds 2003 honderden bouwprojecten begeleid op weg naar

geschoven om te adviseren bij dit prestigieuze project. Een prachtige klus met de nodige uitdagingen als het gaat om veiligheid.”

een Politiekeurmerk Veilig Wonen-certificering. Toch ver-

Toch geen hotel

veelt het werk haar geen moment. “Het is al afwisselend

Aanvankelijk zou Pontsteiger meerdere functies huisvesten. De laag bouw aan de kant van de stad en de twee ’pijlers naar het brugdeel’ waren bestemd als huur en koopappartementen en in het verbin dende brugdeel moest een hotel komen. “Dat maakte de uitdaging voor mij als PKVW bouwplanadviseur alleen maar groter. Verschil lende in en uitgangen, liften en de combinatie van een openbaar toegankelijk hotel en woongedeelten die alleen voor bewoners en eigenaren toegankelijk mogen zijn.” Uiteindelijk veranderden de plannen ten tijde van de crisis en verviel de hotelfunctie, waardoor bouwers en adviseurs in 2015 terug kon den naar de tekentafel. Verkerk: “Ook bij de aanpassing van die plan nen ben ik nauw betrokken geweest. Het brugdeel werd bestemd voor koopappartementen. En als het goed is zetten we vandaag de puntjes op de i zodat het PKVW certificaat afgegeven kan worden.”

omdat je op veel verschillende projecten komt, maar bovendien zie je soms verrassende situaties waarvoor een creatieve oplossing gevonden moet worden. Zo heeft ieder gebouw weer een eigen uitdaging.” Samen met Victor Pollen, inspecteur Politiekeurmerk bij KiwaR2B Inspecties, begeleidt Marian Verkerk deze ochtend de eindinspectie van Pontsteiger. Dit imposante gebouw aan het Amsterdamse IJ is een ware eyecatcher en Verkerk is vanaf het eerste moment betrok ken geweest bij de bouwplannen. “In 2007 ben ik voor het eerst aan 20

2019/2

RD 2-2019 Politiekeurmerk Veilig Wonen.indd 20

26-03-19 08:58

POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 2)

Preventieadviseur Marian Verkerk

Werkgroep Kwaliteitsbeheer

Marian Verkerk is eigenaar van Veiligheid Adviesbureau Verkerk in Krimpen aan den IJssel. Ze werkt sinds 2003 voor het Politie keurmerk Veilig Wonen als pre ventieadviseur bestaande bouw en bouwplanadviseur nieuwbouw. “Ik heb door de jaren heen diverse mooie, grote en complexe projecten door het gehele land mogen adviseren en begeleiden naar certificering. Het meest bij zondere vond ik dat ik laatst in Amsterdam een inspectie begeleidde van De Werf aan het IJ. We kwamen op de achttiende verdieping een woning binnen en door het grote raam keek ik over het water. Daar stond Pontsteiger waar ik de week daarvoor nog was geweest. Twee prestigieuze projecten waarvan ik het een eer vind dat ik mijn steentje heb mogen bijdragen.”

Naast PKVW bouwplanadviseur is Marian Verkerk ook lid van de werkgroep Kwaliteitsbeheer Politiekeurmerk Veilig Wonen. Binnen deze werkgroep worden de voorwaarden, eisen en normen van het keurmerk continu gemonitord en getoetst aan (markt)ontwik kelingen. “Ik zit namens de PKVW bouwplanadviseurs in deze werkgroep. Wij volgen alle relevante ontwikkelingen om ervoor te zorgen dat het PKVW eisenpakket actueel en up to date is. Belangrijk, want inbrekers zitten ook niet stil.”

Overleg

Om de hoek kijken

Werken als PKVW bouwplanadviseur betekent voor Marian Verkerk vooral veel overleggen. “Ik word als adviseur binnengehaald, dus de opdrachtgever verwacht dat ik ervoor zorg dat het gebouw bij de uit eindelijke oplevering PKVW gecertificeerd kan worden. Daarom zit ik zelf het liefst vanaf de fase van het definitief ontwerp (DO) van een project aan tafel. Op basis van de tekeningen schrijf ik een advies met daarin per eis de aandachtspunten, welke aanpassingen nodig zijn en wat mogelijke knelpunten kunnen worden. Het advies volgt de eisen van het handboek Politiekeurmerk Veilig Wonen Nieuwbouw.” Dat betekent overigens niet dat de advisering stopt na die planfase. “Tijdens de bouwwerkzaamheden fungeer ik als helpdesk als er vra gen zijn of wijzigingen in het plan of als er probleemsituaties zijn. In overleg zoek ik dan naar oplossingen. Ook leg ik locatiebezoeken af – soms op uitnodiging omdat de bouwer met een vraag zit, maar ook op eigen initiatief om te zien hoe het gaat en of er toch niet onwense lijke of onveilige situaties ontstaan. Als je dergelijke zaken consta teert en al tijdens de bouw kunt oplossen, voorkom je achteraf pro blemen en vaak hoge kosten om ze alsnog te verhelpen. Tijdens mijn locatiebezoeken wordt ook bekeken of het project klaar is voor inspectie. Zo ja dan vraag ik die aan en begeleid de inspectie ook.”

Dat laatste blijkt wel als Verkerk samen met keurmerkinspecteur Pollen en twee vertegenwoordigers van de aannemer een ronde door het gebouw maakt voor de eindinspectie. Tijdens de eerdere inspectie zijn enkele kleine punten geconstateerd die aangepast moesten wor den. Een daarvan is het plaatsen van een bolspiegel in enkele hallen. “Zodat je bij binnenkomst om de hoek kunt kijken en ziet of er iemand bij de lift staat. En andersom vanuit de lift ziet of er mensen in de hal staan.” Volgens Pollen is zo’n aanpassing voor sommige architecten nog wel eens een punt van discussie. “Zij zien zo’n bolspiegel als aan tasting van hun ontwerp. En hoewel ik me daarbij wel iets kan voorstellen, is het voor het verkrijgen van een PKVW certificaat wel essentieel. Veiligheid en functionaliteit gaan dan voor esthetiek, design en ontwerp.”

Oplettende blik Deze tussentijdse vinger aan de pols wordt op de bouw soms als las tig ervaren omdat zaken aangepast moeten worden, maar de oplet tende blik van de PKVW bouwplanadviseurs wordt vooral gewaar deerd. “Hoe eerder in het bouwproces je fouten kunt voorkomen of herstellen, hoe beter. En veilig wonen zit in heel veel dingen. Groot en klein. Je kunt niet verwachten dat iedereen die op zo’n bouw plaats rondloopt zich daarvan voortdurend bewust is. Ons kritisch oog helpt daarbij.” Het advies van de adviseur richt zich op het gehele integrale bouw plan. Verkerk: “Van toegepast hang en sluitwerk tot de toegang tot gezamenlijke ruimtes in een gebouw. Maar ook de sociale veiligheid in een pand speelt een grote rol bij de toekenning van een PKVW certificaat.”

“Veilig wonen zit in heel veel dingen. Groot en klein. Niet iedereen die op zo’n bouwplaats rondloopt is zich daar voortdurend van bewust” Parkeergarage Als het gaat om sociale veiligheid is de parkeergarage onder Pont steiger ook een uitdaging, stelt Verkerk. “Die parkeergarage is opge deeld in twee delen. Een garage voor bewoners en een openbare par keergarage. Beide garages delen dezelfde in en uitgang. Dat betekent dat er een goede en veilige afscheiding tussen beide moet zijn. Want via de garage voor bewoners zijn bijvoorbeeld de lif ten naar de appartementen te bereiken.” 2/2019

RD 2-2019 Politiekeurmerk Veilig Wonen.indd 21

26-03-19 08:58

ATRIUM ® HS H e f-s c hui f-besla g

S TER K B A R R I ÈR EV R I J , I N D I VI D U EE L Het hef-schuif-beslag voor allround gebruik. Draagt zware elementen tot 440 kg ook bij grote glazen oppervlakken en openingsstanden. Talrijke extra’s zorgen voor barrièrevrijheid, veiligheid en comfort. Te gebruiken voor alle kozijnmaterialen.

www.hautau.de

SOCIAL MEDIA Volg ons op Twitter @RD_redactie Volg ons op LinkedIn Raam en Deur Volg en like ons op Facebook @raamendeur Informeer naar de mogelijkheden tel. +31 (0)73 503 35 44 mail raamendeur@molijnsalessupport.nl

RD 2-2019 Politiekeurmerk Veilig Wonen.indd 22

26-03-19 08:58

POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 2)

De deurhendel van de loopdeur in het hekwerk van de parkeergarage is dankzij een handige en slimme afdekking beschermd tegen hengelen.

Tijdens de eerdere inspectie bleek dat de loopdeuren in de grote hek ken tussen de beide garagedelen, niet voldeden aan de PKVW eisen. “Met enkele simpele ingrepen zijn deze nu wel duurzaam veilig. Inclusief flipperbeveiliging en een handige afdekking van de deur hendel zodat er ook niet gehengeld kan worden”, zegt Verkerk. Maar ook het hekwerk als geheel wordt beoordeeld. Voldoet het gebruikte materiaal aan de kwaliteitseisen en is het hek hufterproof? “Daarnaast kijken we of er niet te veel ruimte zit tussen het hek en het plafond. Ongewenste gasten moeten er natuurlijk niet overheen kunnen klimmen.”

Sloten Nadat vervolgens nog enkele sloten van appartementen worden nage lopen en veilig bevonden worden, zit de eindinspectie erop. “Je ziet dat de inspecteur openstaande punten naloopt en kijkt of deze vol doende zijn opgelost. Daarbij zijn de maatregelen die genomen moe ten worden niet in beton gegoten. We zoeken in overleg met de aan nemer naar slimme oplossingen. Zolang er uiteindelijk maar een veilige situatie ontstaat.” Zo is bij sommige appartementen aan de binnenzijde van de voordeur een extra rond metalen plaatje achter het slot gemonteerd. Daarmee wordt voorkomen dat de draaiknopcilinder vanaf de gang met een speedboor kan worden opengedraaid. “Kijk, dat is handig opgelost”, concludeert Pollen. Hij vraagt de aannemer foto’s te sturen van de gang als daar een bolspiegel is gemonteerd. “Zodra die binnen zijn, kan ik ook die punten afvinken en kunnen de certificaten afgegeven worden”, besluit hij.

Spectaculaire stadspoort Pontsteiger, het 90 meter hoge bouwwerk aan de oevers van het IJ, is een spectaculair gebouw en het icoon van de compleet nieuwe woonwijk die momenteel in de Houthaven verrijst. Volgens de ontwerpers van architectenbureau Arons & Gelauff een ‘schitterende stadspoort voor binnenvarende schepen’. Het bouwwerk herbergt 66 koopwoningen en 252 huurwoningen. De bovenste acht verdiepingen in het brugdeel zijn gereserveerd voor de koopwoningen. De huurwoningen zijn in de rest van het gebouw ondergebracht. Speciaal voor Pontsteiger ontwikkelden de architecten in samenwerking met Koninklijke Tichelaar uit Makkum een gevelsteen in zes tinten glazuur. Door de glazuur laag krijgt de gevel een levendige schittering in het zonlicht. Afhankelijk van de stand van de zon ontstaat een groene tot goudkleurige glans.

2/2019

RD 2-2019 Politiekeurmerk Veilig Wonen.indd 23

26-03-19 08:58

Uniek in deursluittechniek,

sinds 1932

fabrikant van geruisloze deursluitoplossingen

Design line

Deurvastzetters

ontworpen met het oog voor design en gebruikersgemak

met een slag van 8, 12, 16 of nu zelfs

20 cm !

    

Voor het vastzetten van bijvoorbeeld openslaande (terras-) deuren waarbij de bestrating fors lager ligt.

DICTATOR Productie B.V. E-mail: info@dictator.nl

Compact design Voetbediend Eenvoudige montage Verzonken bevestigingsgaten, torx schroeven meegeleverd Verende constructie in de voet, altijd goed contact met de (gladde) vloer

 Leverbaar in: grijs (RAL 9006), wit (RAL 9010) of zwart (RAL 9005)

Energieweg 11 Emmeloord of bezoek onze website:

T +31 (0)527 613456 www.dictator.nl

INNOVATIEVE DORPELS VOOR HOUTEN EN KUNSTSTOF KOZIJNEN

INNOVATIEVE OPLOSSINGEN VOOR DE KOZIJNINDUSTRIE

adv_24.indd 12

WWW.VENSTERTECHNIEK.NL

26-03-19 08:52

CLOSE UP

Extreem draagvermogen, hoogste veiligheid en tijdwinst met nieuwe krachtpatser

Het nieuwe AXA Titan-scharnier is ontworpen voor en met de timmerindustrie. En dat is goed te merken. Het innovatieve scharnier kan sneller worden gemonteerd en afgehangen dan een conventioneel scharnier. Het vergrendelsysteem maakt de dievenklauw overbodig en drie

ken, de montage en het afhangen wordt tijd bespaart. De eerste besparing zit in de reductie van het aantal scharnieren. Daarnaast vervalt het uitfrezen van de uitsparing voor de dievenklauw. Dat maakt ook het aflakken eenvoudiger en vermindert de kans op hout rot. En omdat de scharnierpen van de AXA Titan geen kop heeft, is hij zowel van onder als van boven te monteren.

scharnieren zijn genoeg voor een SKG***- certificaat.

Onderhoudsarm

Voor Burghouwt is het innovatieve AXA-scharnier een

Met zijn dikte van 8 millimeter past het AXA Titan scharnier pro bleemloos in de frees van een standaard scharnier (89 x 89 x 3 milli meter). De duurzaamheid van het uit gegalvaniseerd staal vervaar digde AXA Titan scharnier is extra geborgd door de behandeling met Topcoat. Een combinatie van stalen en kunststof pomlagers maakt dat het scharnier niet allen soepel en geruisloos loopt maar ook onderhoudsarm is.

product dat naadloos past in de bedrijfsfilosofie ‘Verstandig bouwen. Samen met Burghouwt’. SKG*** en geweldige draagkracht Geen dievenklauw, toch veilig: bij het nieuwe AXA Titan scharnier is het mogelijk. De R&D afdeling van AXA ontwikkelde een innovatief alternatief: in de AXA Titan is de pen in het midden van het scharnier geborgd door een schuifsysteem. Dat schuifsysteem is ook nog eens met één enkele schroef vast te zetten. AXA ontwikkelde met de Titan een scharnier dat niet alleen toe kan zonder dievenklauw. Het voldoet ook aan de eisen voor een SKG*** certificaat en aan die van het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Niet vijf, maar drie scharnieren volstaan voor die drie SKG sterren. Daarbij geldt een maximale draaglast van maar liefst 180 kilo. Het extreme draagvermogen is mogelijk gemaakt door de dubbele rolling van de scharnierbledden die het nieuwe AXA scharnier een extreem hoge verticale en zijdelingse sterkte bezorgen.

Voordelen voor de timmerindustrie AXA ontwikkelde het Titan scharnier voor en samen met de professio nele markt. Dat resulteerde in een product dat van de timmerindus trie minder handelingen verlangt op de werkvloer. Bij het voorbewer

Verstandig bouwen. Samen met Burghouwt Het AXA Titan scharnier past naadloos in de bedrijfsfilosofie: ‘Ver standig bouwen met Burghouwt’. Burghouwt levert klanten A kwaliteit producten voor de bouw, helpt ze vooruit en ondersteunt ze met dien sten. Vanuit haar bedrijfsfilosofie kiest dé groothandel voor bouwend Nederland voor langdurige relaties en een nauwe samenwerking met klanten en fabrikanten. Burghouwt stelt zich daarbij als kennispartner op, denkt al aan de voorkant van het traject met klanten mee, inno veert op product en procesgebied en biedt oplossingen die verwerkers vooruit helpen en tijd en kosten besparen. Daar zit voor klanten de toe gevoegde waarde van samen werken met Burghouwt.

Meer weten over de prestaties en voordelen van het nieuwe AXA Titan scharnier? Neem een kijkje op www.burghouwt.nl/axa titan de nieuwe generatie scharnieren/ of neem direct contact op met Burghouwt.

2/2019

RD 2-2019 Burghouwt Close-Up.indd 25

25-03-19 11:06

TERUGBLIK Tekst Hans Fuchs Foto’s Jannes Linders

Tien jaar na cascorestauratie Dresselhuyspaviljoen

Duikers robuuste kozijnen In 2008 restaureerde architect Sander Nelissen het Dresselhuyspaviljoen in Hilversum. Het beddenpaviljoen van de tbc-kolonie Zonnestraal onderging een cascorestauratie – inclusief herstel van de stalen kozijnen. Een ‘restauratie pur sang’, noemt Nelissen het: “Bijna alle oorspronkelijke onderdelen waren nog voorhanden en vele daarvan bleven tijdens de restauratie behouden.” Het paviljoen staat sindsdien leeg, een decennium lang al. Hoe hebben de restauratie-ingrepen van toen zich gehouden? En: zijn de inzichten over de restauratie veranderd?

Cascorestauratie: Bij de cascorestauratie van het Dresselhuyspaviljoen werden betonconstructie, dak en gevel aangepakt.

Het Dresselhuyspaviljoen is een van de twee beddenpaviljoens van Zonnestraal, de Hilversumse nazorgkolonie voor tbc patiënten. Bij de cascorestauratie van het paviljoen uit 1931 – destijds in ruïneuze staat – werden in 2008 de betonconstructie, het dak en de gevel aangepakt om de ranke modernistische architectuur van Jan Duiker en Bernard Bijvoet te herstellen. Aan de gevels restaureerde project architect Sander Nelissen van bureau Wessel de Jonge Architecten BNA de doorgaande glasstroken in gewalste stalen kozijnenprofielen, de gevelvullende puien van de patiëntenkamers en de puien van de ronde glazen trappenhuizen.

Losse kozijnelementen Hoewel er sinds de restauratie nooit een gebruiker in trok, hield het leegstaande Dresselhuyspaviljoen zich de afgelopen tien jaar goed, meldt Nelissen. Meer dan wat schilderwerk aan de buitenzijde van 26

de lichtblauwe stalen kozijnen en aan de helder witte borstweringen was niet nodig. Dat is mede te danken aan de robuuste detaillering door Duiker, stelt de restauratie architect: “Het Dresselhuyspavil joen is drie jaar na het hoofdgebouw van Zonnestraal gebouwd. Duiker voerde bij de bouw een aantal innovaties door. De kozijnpro fielen in het hoofdgebouw waren nogal ijl – wat verklaart dat daar tussenstijlen nodig waren. En de doorgaande raamstroken werden in Zonnestraal aan elkaar gelast. In het Dresselhuyspaviljoen maakte Duiker de kozijnen robuuster en koos ervoor om ze als losse elemen ten naast elkaar in de gevel te plaatsen. Bij de restauratie van de gebouwen zijn daarom ook verschillende nieuwe detailleringen gebruikt om dit onderscheid te laten zien. Met voor het Dresselhuys paviljoen als voordeel een minder gevoe lige detaillering in vergelijking met het heel minimaal gedetailleerde hoofdgebouw.”

2019/2

RD 2-2019 Terugblik.indd 26

26-03-19 16:04

TERUGBLIK

Perfect – inclusief alle discomfort Al 35 jaar geleden was het duidelijk dat het nodig was om Zonnestraal te restaureren. Wat Duiker betreft had het gebouw een levensduur van een jaar of dertig: als de tbc bestreden was, was het qua gebouw ook klaar, vond de architect. Restauratie architect Sander Nelissen: “Maar de architectuur is zo bijzonder dat wij die willen behouden. Destijds had niemand ervaring met het restaureren van dergelijke fragiele, modernistische architec tuur. In die tijd is ook Docomomo opgericht, omdat het moder nisme een internationale bouwstijl is en men in de landen om ons heen met dezelfde vraagstelling werd geconfronteerd.” Waar het hoofdgebouw van Zonnestraal, gerestaureerd in 2003, vooral een reconstructie is – alleen het oorspronkelijke betonske let bleef staan – is de aanpak van het Dresselhuyspaviljoen een restauratie pur sang, aldus Nelissen: “Over het erfgoed Zonnestraal is destijds na veel onderzoek besloten om het Duiker ensemble zo oorspronkelijk mogelijk te restaureren zoals het ooit was, inclusief mogelijk enig discomfort voor de toekom stige gebruikers en beheerders. Bij het Dresselhuyspaviljoen waren bijna alle oorspronkelijke onderdelen nog voorhanden, en kon veel daarvan zo tijdens de restauratie behouden blijven.”

“Krijgen we geen spijt als we nu onze monumenten ernstig aantasten door forse isolatiemaatregelen en zonwerend glas?” Verbeterde detaillering Op een aantal plekken in het Dresselhuyspaviljoen vertoonden de oor spronkelijke stalen kozijnen wel gebreken, met name aan de onderdor pels en aan de onderkant van lijsten. Nelissen: “Dat gold zeer zeker niet voor alle kozijnen. Sommige stonden onder een overstek en waren

daardoor beter beschermd tegen weersinvloeden. We hebben in 2008 de oorspronkelijke stalen kozijnen in het paviljoen behandeld, waar nodig hersteld en teruggeplaatst, of nieuwe kozijnen geplaatst met een verbeterde detaillering voor vochtproblemen. In die nieuwe kozijnen hebben we bijvoorbeeld de naar binnen doorgaande waterslagen in tweeën geknipt en van een thermische onderbreking voorzien.”

Meer aanbod aan profielen Ruim de helft van de oorspronkelijke kozijnen uit het Dresselhuys paviljoen kon worden hergebruikt. Het restant werd ingevuld met nieuwe, voor het paviljoen aangepaste profielen. Nelissen: “Destijds waren er alleen nieuwe stoeltjesprofielen uit de zogenaamde WX20 serie voorhanden. Inmiddels zijn veel meer series verkrijgbaar. Bijvoorbeeld van geïsoleerde profielen – in feite doormidden gezaag de stoeltjesprofielen met een thermische onderbreking ertussen. 2/2019

RD 2-2019 Terugblik.indd 27

26-03-19 16:04

TERUGBLIK

Hergebruik: Ruim de helft van de oorspronkelijke kozijnen uit het Dresselhuyspaviljoen kon worden hergebruikt.

“We zijn nu veel drukker bezig met het tweede leven van gebouwen, kijken wat een pand nog vermag, zonder de karakteristieken te veranderen” En er zijn nieuwe series geïsoleerde staalprofielen bijgekomen, want daar is een groeiende markt voor, zowel voor in als exterieur.”

Beter kijken naar tweede leven Het Dresselhuyspaviljoen was ooit als een nauwsluitend maatpak op zijn functie toegesneden, aldus Nelissen. Een nieuwe gebruiker is helaas nog niet gevonden. De nieuwe functie moet zorg en gezond heidgerelateerd zijn, aansluitend op de andere gebruikers op het landgoed. Nelissen: “De functies moeten elkaar ondersteunen. Dat maak het vinden van een nieuwe gebruiker lastig.” Een oogzieken huis, ooit potentieel kandidaat, haakte bijvoorbeeld af. Nelissen: “Tja, het paviljoen is ook best een heel lastig gebouw, met één zaal en vijftig kamertjes van drie bij drie meter...” Is aanpassen voor nieuw gebruik dan geen optie? Jawel, stelt Nelis sen, als dat gebruik passend is: “Je kan bijvoorbeeld overwegen om in een van de vleugels van het paviljoen de kamertjesstructuur op te geven ten behoeve van het nieuwe gebruik, maar die elders in het gebouw wel te handhaven. We kijken sterk naar het verhaal, we wil len de generaties na ons laten zien waar we vandaan komen.”

Minimale aanpassingen In andere restauratieprojecten kijkt Wessel de Jonge Architecten juist voor alles naar de mogelijkheden van herbestemming. Nelissen: “Tegelijk met Zonnestraal heeft ons bureau ook de Van Nellefabriek herbestemd. Daar lag de focus van meet af aan op het nieuwe gebruik. Die zoektocht naar het tweede leven voor een gebouw is ook nu nog steeds het uitgangspunt in projecten, kijken wat een pand nog vermag, zonder de karakteristieken te veranderen. Waarbij natuurlijk ook de restauratie van het fysieke gebouw zelf ook een belangrijke rol speelt.” Nelissen haalt de recente restauratie van het in 1960 opgeleverde Amsterdamse Burgerweeshuis aan, van Aldo van Eyck: “We hebben daar ‘echt’ gerestaureerd, terwijl tegelijkertijd ook aanpassingen zijn gedaan voor het nieuwe gebruik als hoofdkantoor van een grote pro jectontwikkelaar. De aanpassingen zijn zo onzichtbaar mogelijk uitge voerd en vooral gericht op verbetering van duurzaamheid en werk comfort. De energetica is enorm verbeterd, dat was een absolute eis, ook vanwege Arbo. Het principe van verwarming en ventilatie is daar 28

bij afhankelijk van het gebruik van de ruimte: de werkvloeren in de paviljoens kregen vloerverwarming, en deels convectoren, de ver keersruimtes ledenradiatoren. Overal is nu ledverlichting aangebracht en de ruimte akoestiek werd verbeterd door de koepels in het gebouw te voorzien van spuitpleister.”

Energietransitie In de gebouwschil van het Burgerweeshuis waren in een eerdere renovatie al nieuwe kozijnen geplaatst, uit de serie Jansen Economy40 die nu niet meer verkrijgbaar is. Aangepaste en nieuwe puien zijn daarom gerealiseerd door hergebruik van uitkomend mate riaal. De beglazing is vervangen door glas met een betere ZTA waarde. De energieprestatie werd verder verbeterd door toepassing van een gedeeltelijk energiedak voor duurzame opwekking. Maar, zegt Nelis sen, “voor de toekomstige duurzaamheidseisen die nadrukkelijk óók voor monumenten gaan gelden, is dat toch nog onvoldoende. We moeten ons serieus afvragen of we zo ver willen gaan. Binnen afzien bare tijd moet de energietransitie compleet zijn en is alleen nog maar sprake van duurzaam opgewekte energie. Krijgen we dan geen spijt als we nu onze monumenten ernstig aantasten door forse na isolatie en zonwerend glas?”

Verbeterde detaillering voor vochtproblemen: In de nieuwe kozijnen van het Dresselhuyspaviljoen zijn de oorspronkelijk naar binnen doorgaande waterslagen in tweeën geknipt en van een thermische onderbreking voorzien.

2019/2

RD 2-2019 Terugblik.indd 28

26-03-19 16:04

TERUGBLIK

2/2019

RD 2-2019 Terugblik.indd 29

26-03-19 16:04

ET I J K M I E! L E G O T OOK MISK GARAN ALL R

Duurzaam elastische lijmsystemen voor gevelpanelen

MOOIE BLINDE BEVESTIGINGSMETHODE GESCHIKT VOOR PREFAB EN OP DE BOUWWERF UITSTEKEND BESTAND TEGEN WEERSINVLOEDEN EN TRILLINGEN

www.bostik.nl adv_Bostik.indd 1

infoNL@bostik.com 18-03-19 15:50

COLUMN Garagedeuren en aandrijvingen

Rookwerendheid Voor de gebruikers van een gebouw is rook doorgaans een groter gevaar dan de brand zelf. Het Bouwbesluit 2012 geeft daarom regels voor zowel de indeling van een gebouw in brandcompartimenten als in rookcompartimenten. Of eigenlijk subbrandcompartimenten zoals deze tegenwoordig worden genoemd. Dat heeft natuurlijk alleen nut als de scheiding tussen twee compartimenten de rook ook daadwerkelijk tegenhoudt. En daar wil ik het nu over hebben. Aluminium voordeuren

Stalen deuren

Europa’s grootste assortiment voordeuren en garagedeuren • Garagedeuren en aandrijvingen voor garagedeuren en inrithekken met BiSecur-radiosysteem • Voordeur ThermoCarbon, wereldkampioen warmte-isolatie* met standaard RC 3-veiligheid • Thermisch onderbroken stalen deuren voor optimale warmte-isolatie

tot

0,47 W/(m²·K)

UD-waarde bij de aluminium voordeur ThermoCarbon

www.hormann.nl

Het Bouwbesluit schrijft (nu nog) voor dat een scheiding tussen twee subbrandcompartimenten 20 minuten brandwerend moet zijn, beschouwd voor het criterium vlamdichtheid. Uitgedrukt in de Europese classificatiesystematiek dus E 20. Dat is een beetje een merkwaardige eis omdat er geen deugdelijk verband is tussen brand werendheid en rookwerendheid. Logischer zou zijn een eis die is geba seerd op de daadwerkelijke (beperking van de) luchtlekkage van de constructie, een deur bijvoorbeeld. Dit laatste is precies wat de Europese norm EN 1634 3 doet. Deze norm bevat een methode waarmee kan worden bepaald hoe goed een deur daadwerkelijk afsluit. Kort gezegd komt het erop neer dat wordt gemeten hoeveel luchtlekkage optreedt als een drukverschil over de deur wordt aangebracht. De meting kan worden gedaan bij omgevings temperatuur (20 °C) of bij verhoogde temperatuur (200 °C). De eerste waarde zegt iets over de lekkage bij ‘koude’ rook, dus bijvoorbeeld op grotere afstand van de brand. De tweede waarde zegt iets over de situ atie bij verhoogde temperatuur, een situatie waarbij ook vervorming van het deurblad en kozijn een rol kunnen spelen. De gemeten waar den worden vervolgens getoetst aan de grenswaarden die zijn vermeld in de classificatienorm EN 13501 2, waarna (uiteraard bij gunstige uitkomst) een classificatie Sa of S200 kan worden afgegeven. Let wel: dit was ‘kort gezegd’, de praktijk is helaas (zoals wel vaker) net wat complexer. ‘Interessant, maar wat moet ik hiermee – de eis is toch iets met vlam dichtheid?’, zult u zich wellicht afvragen. Maar dan kom ik toch weer uit bij wat een centraal thema in deze serie aan het worden is: de aan staande CE markering van deurconstructies. De lidstaten (en dus ook Nederland) moeten immers Europese test en bepalingsmethoden overnemen. Dus ook de bepalingsmethode voor rookwerende deuren. Op termijn komt daarom in het Bouwbesluit de E 20 eis te vervallen en zal (via NEN 6075) de rookwerendheidseis voor deuren worden uit gedrukt in Sa en S200. Het wordt daarmee ook mogelijk om bij de ontwikkeling van een nieuwe deur de rook en de brandwerendheid te scheiden. Dat kan economisch interessant zijn, vooral voor deuren die alleen rookwerend zijn. Maar om een brandwerende deur tevens rookwerend te mogen noemen is straks wel een extra test nodig. En het blijkt niet vanzelfsprekend te zijn dat een brandwerende deur ook rookwerend is: door vervorming (bij de 200 °C test) kan eenvoudig een te grote lekkage optreden. Uit de testen die we inmiddels in ons lab hebben uitgevoerd weten we ook dat het maken van een brand én rookwerende deur zeker mogelijk is. In de toekomst zijn er dus drie mogelijkheden: een deur die alleen brandwerend is, alleen rookwerend, of beide. Daarmee kan niet alleen een beter op de eis toegesneden product worden ontwikkeld, ook de veiligheid komt op een hoger niveau te liggen. Ir. Jacques Mertens Hoofd Laboratorium voor Brandveiligheid bij Peutz

2/2019

RD 2-2019 Column jacques mertens peutz.indd 31

25-03-19 11:05

BRANDVEILIGHEID (DEEL 1) Tekst Geert Hilferink Beeld DGMR, Geert Hilferink, Beeld “De Rotterdam” Ossip van Duivenbode

Detaillering gevelconstructie essentieel voor brandveiligheid

‘Meer toezicht tijdens bouw is zeker gewenst’

2019/2

RD2-2019 Brandveiligheid (D1).indd 32

26-03-19 16:29

BRANDVEILIGHEID (DEEL 1)

Nu de hoogbouw in Nederland explodeert, neemt de aandacht voor de brandveiligheid van de gevelconstructie van die gebouwen toe. Terecht, zegt Esther Hebly, senior adviseur geveltechniek van ingenieursbureau DGMR. “Los van de enorme toename in hoogbouw is een groeiend aantal mensen minder zelfredzaam. Brandveiligheid van gebouwen met een zorg- of slaapfunctie verdient dan ook veel aandacht en vereist zorgvuldig werken. Van de tekentafel tot de uitvoering en afwerking op de bouw.”

Tot ruim anderhalf jaar geleden stond het onderwerp ‘brandveilige gevels’ niet heel hoog op de agenda van ontwerpend, construerend en bouwend Nederland. Na de brand in de Londense Grenfell Tower ver anderde dat snel. “Iedereen had het erover. Hoe zit het met onze gebouwen? Zijn de gevels in Nederland wel brandveilig? Ook wij wer den benaderd om daarin actief mee te kijken”, aldus Esther Hebly, die na de brand in Londen samen met collega’s werkt aan antwoor den, adviezen en oplossingen op dit gebied. Tot die fatale brand werd globaal gekeken naar de risico’s op brand overslag in de gevel. “Als het aan de eisen van de wbdbo (NEN begrip voor weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag, red.) voldeed en het buitenste laagje aan klasse B, was het voldoende, zo werd lange tijd geredeneerd. Sinds Grenfell is het besef gegroeid dat de gevelconstructie als een integraal geheel moet worden gezien. En hoe staat het met de brandveiligheid van dat geheel?”

Gemeente Rotterdam Als een van de eerste meldt de gemeente Rotterdam zich bij DGMR. Hebly: “Zij wilden graag snel inzicht in de situatie in hun stad. Hoe is het met de brandveiligheid van hotels, flatgebouwen, zieken huizen, kantoorpanden en andere hoogbouw gesteld? Lopen wij een zelfde risico als Londen, wilden zij weten. Met die vragen zijn wij toen aan de slag gegaan.” Het ingenieursbureau ontwikkelde daarop een gebouwscan, waarmee bouwwerken relatief snel en eenvoudig beoordeeld kunnen worden op brandveiligheid. “Dat is overigens geen gevelscan”, benadrukt Hebly. “Er wordt naar het geheel van factoren gekeken. Een slechte gevel hoeft namelijk niet te betekenen dat een gebouw brandonveilig is.”

BZK-tool Na Rotterdam vroeg het ministerie van Binnenlandse Zaken om een instrument te ontwikkelen waarmee gemeenten de potentieel onvei lige gebouwen in hun gebied kunnen detecteren. De door DGMR ont wikkelde risicoscan (BZK tool, red.) beoordeelt een gebouw op meer dere facetten om te bepalen in hoeverre het brandveilig genoemd kan worden. Hebly: “De risicoscan is een soort optelsom van kenmerken en genomen maatregelen die bepalen of een gebouw brandveilig genoemd kan worden. Functie en hoogte van een bouwwerk bijvoor beeld. Daarnaast wordt gekeken naar de verwerkte brandbare materia len en genomen voorzorgsmaatregelen. Hoe zit het met de aanwezige vluchtroutes en beschikt het gebouw over een sprinklerinstallatie?” Op basis van die inventarisatie kan snel in beeld gebracht worden hoe een gebouw ervoor staat. “Gemeenten, maar ook corporaties en andere vastgoedeigenaren, kunnen daarmee inzicht krijgen in de brandveilig

heid van hun gevels. En dus ook snel inventariseren welke gebouwen op korte termijn nader onderzoek behoeven omdat ze nu niet aan de eisen voldoen en het risico op slachtoffers mogelijk hoog is.”

NEN Studiedagen Dat brandveiligheid van de hoogbouwgevel een onderwerp is dat anno 2019 zeer actueel is, blijkt dit voorjaar tijdens de studiedagen die normalisatieorganisatie NEN verzorgt over het onderwerp. In no time is het aantal beschikbare plaatsen volgeboekt. Tijdens deze stu diedagen wordt ook de BZK tool toegelicht door DGMR adviseur Rudolf van Mierlo. Daarnaast deelt Victor Termijn namens de gemeente Rotterdam de ervaringen die deze stad sinds mei 2018 met de tool heeft opgedaan. De belangstelling voor de BZK tool en het onderwerp is groot, zo merken ze bij DGMR. Hebly: “In eerste instantie waren dat vooral gemeenten en grote corporaties, maar je merkt dat ook vanuit grote aannemers en gevelbouwers steeds meer vragen komen. Net als de fabrikanten, die melden zich ook vaker met vragen bij ons.”

Complex vraagstuk Vooral bij de fabrikanten en leveranciers is volgens Hebly de behoefte groot om samen te kijken naar mogelijkheden en oplossingen. “Daar worden wij als adviseurs van DGMR steeds vaker bij betrokken. Het is

Verantwoordelijkheid De adviseurs van bureaus als DGMR worden niet alleen door grote partijen in de eerste voorbereiding van een bouw benaderd. advi seur geveltechniek Esther Hebly: “Ook aanne mers komen bij ons om zich ervan te verzeke ren dat ze een verantwoord bouwwerk neerzetten. Dat heeft voor een deel te maken met de toenemende discussie over verantwoor delijkheden in de keten. Bij incidenten wordt de verantwoordelijkheid voor schade, ongelukken en geconstateerde gebreken steeds verder terug in de keten gelegd. Een aannemer wil dus zeker weten dat hij niet achteraf wordt geconfronteerd met een claim. Daarom vragen sommigen ons zelfs om tijdens de uitvoering van werkzaamheden mee te kijken.”

2/2019

RD2-2019 Brandveiligheid (D1).indd 33

26-03-19 16:29

BRANDVEILIGHEID (DEEL 1)

Zorgvuldig werken en een goede aansluiting van bijvoorbeeld isolatiemateriaal op kozijnen en gevels bevorderen de brandwerendheid van gevels

Interne samenwerking Adviseur geveltechniek Esther Hebly merkt dat de toegenomen aandacht voor brandveilige gevels ook bij DGMR zorgt voor een nauwere interne samenwerking. “Bij veel vragen van onze klanten spelen zowel brandveiligheid als bouwfysische eigenschappen een grote rol. En hoewel we over en weer best kennis en ervaring op beide gebieden hebben, weet ik als bepaalde zaken die een col lega adviseur brandveiligheid niet weet, of waar hij misschien niet zo snel aan denkt. En andersom heeft die collega kennis die ik niet bezit. Door samen naar zo’n constructie te kijken, kunnen we het beste advies leveren. En daarvoor komt de klant toch bij ons. Die moet zeker weten dat de engineering goed en veilig is.”

een complex vraagstuk en omdat wij als adviesbureau zowel voor brandveiligheid als geveltechniek specialisten in huis hebben, kunnen wij echt waarde toevoegen. En daar is in de markt behoefte aan.”

Punten van aandacht Ondanks de toegenomen aandacht voor brandveilige gevels ziet Hebly nog voldoende aandachtspunten. “Zo staat het bij veel gebouweigena ren nog niet heel scherp op het netvlies. Hun bestaande gebouwvoor raad is destijds gebouwd volgens de voorschriften en voldoet aan de eisen, zo wordt vaak gedacht. Maar theorie en praktijk komen lang niet altijd overeen.” Ook is de aandacht voor brandveiligheid ‘onevenredig verdeeld’ als het gaat om de binnen en buitenzijde van gebouwen, zo meent Hebly. “Neem de regels voor branddoorslag. Een doorvoer van de ene naar de andere ruimte moet aan strenge eisen voldoen en daarop wordt ook nauwlettend gecontroleerd. Maar als het om de gevel gaat, is daar nauwelijks aandacht voor.”

Meer toezicht Volgens Hebly wijst de huidige praktijk uit dat er nog teveel ver trouwd wordt op de plannen en bouwtekeningen die gemaakt worden. “Als het bestekontwerp goed is, en door instanties is goedgekeurd, vinden veel bouwers verdere controle overbodig. Maar dat is een voor barige constatering, want die plannen worden op de bouw in de prak tijk gebracht. En je kunt een gebouw op papier nog zo veilig ontwer pen, als er tijdens de bouw kleine foutjes gemaakt worden, kunnen die grote gevolgen hebben.” Als voorbeeld noemt Hebly de verwerking van isolatiemateriaal. “Stel, in het bestek staat dat er gecacheerde isolatieplaten toegepast moeten 34

worden omdat die zorgen voor een langzamere brandvoortplanting. Maar die cachering zit niet op de kopse kanten van die platen. Als die kopse kanten dan onafgewerkt in de gevel worden toegepast, ontstaat een doorbraak in de beschermende laag. Ik denk dat meer toezicht op de juiste verwerking van materialen daarom zeker op zijn plaats is.”

Detaillering Behalve toezicht kan aandacht voor de noodzaak van nauwkeurig wer ken ook bijdragen aan de brandveiligheid van bouwwerken en gevels in het bijzonder. “Ik kan me goed voorstellen dat op de bouw aan de mensen die de materialen moeten verwerken, wordt uitgelegd waarom ze bepaalde zaken wel en andere niet moeten doen. Niet iedere gevelbouwer zal erbij stilstaan dat zo’n kopse kant van een iso latieplaat een risico kan vormen. Door ter plekke uit te leggen wat het belang van een nauwkeurige afwerking is, kun je al een deel van de risico’s wegnemen. Want een brandveilige gevel staat of valt vaak bij de detaillering.”

Niet altijd catastrofaal Dat een gevelbrand in hoogbouw niet altijd catastrofaal afloopt, bleek in 2017 toen in Dubai voor de tweede keer in twee jaar tijd hotel The Torch door een grote (gevel)brand werd getroffen. Mede dankzij meerdere gescheiden vluchtroutes weten alle aan wezigen het pand tijdig te verlaten. Bij de eerste brand in 2015 viel wel een dodelijk slachtoffer, maar die overleed aan de gevol gen van een hartstilstand.

2019/2

RD2-2019 Brandveiligheid (D1).indd 34

26-03-19 16:30

BRANDVEILIGHEID (DEEL2) Tekst Arie Grevers Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s Peutz en stock123RF

Het laboratoriumwerk zit bij Peutz in de genen

Meten is weten

Jacques Mertens, hoofd Laboratorium voor Brandveiligheid, is inmiddels een vertrouwd gezicht voor de lezers van Raam en Deur. In zijn columns bericht hij over brandtesten en regelgeving, bijvoorbeeld over de CE-markering. Hoogtijd om hem eens wat uitvoeriger aan het woord te laten over zijn werk en zijn werkgever Peutz. Dit bureau houdt zich behalve met brandveiligheid ook bezig met akoestiek, lawaaibeheersing, trillingstechniek, bouwfysica, duurzaam bouwen, wind- en milieutechnologie, veiligheid en arbeidsomstandigheden. 2/2019

RD2-2019 brandveiligheid (deel 2).indd 35

27-03-19 10:37

BRANDVEILIGHEID (DEEL2)

Op eigen kracht

Herleidbaarheid is belangrijk

“Ik ben in Delft opgeleid tot civiel ingenieur en kon in 1985 aan de slag als bouwfysicus bij Peutz. Zo was ik ondermeer betrokken bij onderzoek aan de serres voor het VROM gebouw in Den Haag. Een rekenmodule had je toen nog niet. Dus je testte de bouwfysische eigenschappen met schaalmodellen. Toen kwam er een opdracht voorbij – dat was zo rond 1988 waar ik toevallig tijd voor had. Het ging over eenbestaand gebouw in Amsterdam. Enorme vloervelden. Daar wilden ze grote gaten in zagen voor een atrium. Leuk idee, maar hoe zit het met de rookverspreiding bij brand? Ik heb me daar toen in verdiept door een schaalmodel te maken en contact te zoeken met een leverancier voor rooklui ken. Interessante materie, dacht ik nog. Jammer dat het bij één onderzoekje zou blijven. Dat liep even anders. Want zoals dat gaat: als je eenmaal een onderzoek naar de ontwikkeling van brand en rook hebt gedaan, weten ze je te vinden. Vooral als je er ook nog aardigheid in hebt. En nu is brandveiligheid al dertig jaar mijn werkterrein. Daar is in de loop der tijd het testen van con structies op brandveiligheid in een laboratorium bijgekomen. Dat begon bij een fabrikant die over een testoven beschikte en aan ons vroeg of wij een onafhankelijk rapport wilden maken. Daar hadden we wel zin in. Nu beschikken we over een eigen laborato rium met oven en een accreditatie. Zonder borstklopperij kan ik zeggen dat we op Europees niveau meetellen. Ik ben inmiddels bestuurslid van Egolf, de brancheorganisatie voor onafhankelijke geaccrediteerde testlaboratoria in Europa. Die club heeft 57 leden. Twee in Nederland: Efectis en wij. Veel van de leden zijn net als TNO (de ‘voorganger’ van Efectis Nederland) voortgeko men uit de overheid. Wij hebben het op eigen kracht gedaan.”

“We hebben heel veel deskundigenverklaringen afgegeven. Ook aan ramen en deurenfabrikanten. Al die deskundigenverklarin gen en zeker de generieke hebben niet veel waarde meer als de CE markering is doorgevoerd. Ik heb er in mijn columns al veel aandacht aan besteed. Aannemers zullen steeds vaker naar een attest vragen, want dan zijn ze van de verantwoordelijkheid af. Als leverancier ben je een keer aan de beurt als de CE markering van kracht is. Ik merk dat fabrikanten zich daarvan niet of in elk geval onvoldoende bewust zijn, een enkele uitzondering daarge laten. Het wordt echter wel menens. Stel ik heb voor mijn pro duct een test van tien jaar oud, uitgevoerd door een geaccredi teerd lab. Dan zou je toch denken: dat is hartstikke mooi. Maar je moet de certificerende instantie (certification body) wel duidelijk kunnen maken dat het destijds geteste product nog hetzelfde als je huidige product. Lukt dat niet dan is het maar de vraag of dat rapport nog geaccepteerd wordt voor een CE markering. Als je destijds de productie al gecontroleerd uitvoerde en precies had vastgelegd waar de materialen vandaan kwamen en als herleid baar is wat er getest is, dan maak je een kans. Maar dan moet je wel de complete productiegeschiedenis kunnen overhandigen. Die herleidbaarheid is reusachtig belangrijk.”

‘Brandveiligheid al dertig jaar mijn werkterrein’ Tegenstrijdige eisen “Als de akoestiek in een bestand gebouw niet goed is, hoor je dat direct. Of een constructie voldoende brandwerend is, daar kom je niet achter. Tenzij er brand uitbreekt en dan is het te laat om er iets aan te doen.Verder kunnen een goede akoestische kwaliteit en een adequate brandwerendheid met elkaar op gespannen voet staan. In een theater wil je graag dat de deuren meewerken aan een goede akoestiek in de ruimte. Akoestiekspecialisten voorzien de deuren naar de foyer daarom graag van rubberen flappen. Maar wij willen graag dat er tussen deur en kozijn een materiaal zit dat kan opschuimen en daarvoor moet het daar zo snel mogelijk heet kunnen worden. Dan heb je liever geen rubbe ren flappen die de hitte tegenhouden. Gelukkig is uit testen gebleken dat beide eigenschappen wel degelijk kunnen worden gecombineerd.”

Op zoek naar de zwakste plek “We zijn van het meten. Want meten is weten. Daar staan we om bekend. Het brandlab en het akoestisch lab heb ik al genoemd. Maar daar blijft het niet bij. We hebben er een eentje voor bouw fysisch onderzoek met o.a. klimaatkamers voor onderzoek schaal 1:1 – voor alle duidelijkheid, het gaat dan om het binnenklimaat. Verder een windtunnelvoor ondermeer het meten van het windkli maat rond gebouwen. En ook: hoe reageren boorschepen op wind? Dat is ons aandeel. Anderen kunnen dan berekenen hoe krachtig de positioneringssystemen moeten worden om die sche pen op hun plaats te houden. Zo zijn er vele situaties te beden ken waarin ingenieurswerk en meten samengaan. Bij ons in het brandlab is het al niet anders. Omdat wij die testen doen, zien we hoe constructies reageren en waar het fout gaat. Op de zwakste plek gaat het als eerste mis. Daar slaan de vlammen door de con structie of het materiaal. Als dat binnen de vereiste tijd is, dan heeft de fabrikant een probleem. Als het langer standhoudt laten we de test doorlopen tot er wat gebeurt. Dan weet je tenminste waar je moet beginnen als je iets wilt verbeteren. Maar het is niet aan ons om te zeggen hóé je dat dan moet doen. Sterker nog, dat mogen we niet eens van CPR (Construction Products Regulation, red). Want wij mogen niet adviseren en meten tegelijk. Als het fout gaat dan constateren we dat het fout gaat. We beschrijven nauwkeurig wat er gebeurt. Maar we mogen niet zeggen: dat bandje moet erin en dan ben je letterlijk en figuurlijk uit de brand. We kunnen hooguit constateren dat er een bandje ont breekt.”

2019/2

RD2-2019 brandveiligheid (deel 2).indd 36

27-03-19 10:37

BRANDVEILIGHEID (DEEL2)

Bewuster van de risico’s

In de genen

“Bij oude gebouwen speelt CE markering niet. Bij grootschalige verbouwingen wordt veelal een adviseur ingeschakeld die vast stelt of deuren nog aan de eis voldoen. Als dat niet zo is, kan de deur bijvoorbeeld worden vervangen. Anders ligt het met klein onderhoud. Dan is er geen controle. Het niveau van brandver traging mag na tien jaar, bijvoorbeeld door slijtage, wel wat minder zijn. Uiteindelijk geldt het niveau voor bestaande gebouwen – dat is het laagste niveau en mag ongeveer de helft zijn van de normen die gelden voor nieuwbouw: 60 minuten mag dan doorgaans 30 minuten zijn. De eigenaar blijft echter wel verantwoordelijk. We worden wel eens ingeroepen door grote partijen met veel vastgoed om te kijken of er knelpunten zijn in de brandveiligheid. Wat vinden we van de brandschei ding, de vluchtweg en noodverlichting? Moet er een brandmeld installatie komen of hoeft dat niet? Ik merk dat we steeds vaker bestaande gebouwen onder de loep nemen. Dat is wel een indi catie dat vastgoedeigenaren zich meer dan vroeger bewust zijn van de risico’s.”

“Ons adviesbureau is opricht door Victor Peutz. Hij was audioloog en vond dat het met de akoestiek en de verstaanbaarheid in ver gaderzalen, theaters en ander openbare gebouwen wel beter kon. Maar hoe doe je dat? Met geluidsisolatie en absorptiemateriaal. Maar hoeveel absorbeert dat dan? Niemand die het wist. Dus maakte hij een opstelling in zijn badkamer en ging meten wat de diverse materialen konden bijdragen aan de verstaanbaarheid. Akoestiek was weliswaar een wetenschappelijk thema, maar erover adviseren deed je niet. En dat is precies wat Peutz wel ging doen. Het meten van akoestiek was vanaf het begin verbon den aan advisering. Dat is niet veranderd en tot op de dag van vandaag hebben we een reputatie op dat terrein en weten klan ten ons akoestische meetlaboratorium te vinden. Het is het enige geaccrediteerde akoestischemeetlab in Nederland. Testen in een laboratorium zit ons zogezegd in de genen. We zijn er van meet af aan ingegroeid. Maar als je anno 2019 vanuit het niets een lab wilt inrichten om geaccrediteerd testen uit te voeren, is dat een enorme opgave.”

Een fabrikant laat een deur testen.

Verschillen in brandwerendheid tussen normaal (dubbel) glas en triple glas worden getest.

2/2019

RD2-2019 brandveiligheid (deel 2).indd 37

27-03-19 10:37

PRODUCTIE PROCES Tekst Arie Grevers Foto’s Deurenfabrikant Van der Plas

Deurenfabrikant trekt samen met verfproducent op bij aanschaf spuitrobot

‘ Een forse inkorting van het productieproces’ Ze krijgen een nieuwe verfstraat bij deurenfabrikant Van der Plas in Hardinxveld-Giessendam. Maar hoe bepaal je wat voor jou het beste is? Dat was de uitdaging voor directeur Vincent van de Vrie en zijn team bij het maken van de juiste keuzes. Ze worden bijgestaan door verfleverancier Anker Stuy. Directeur Vincent van de Vrie: “Partnerschap betekent voor ons: anticiperen, luisteren en vervolgens met inzet van onze kennis en ervaring een toegesneden deurproduct maken.”

Voordat hij begin 2017 directeur werd van deurenfabriek Van der Plas had Vincent van de Vrie saleservaring opgedaan in de wereld van de hydrauliek en rubberafdichtingen. Dan denk je niet direct aan de productie van massiefhouten en samengestelde buitendeuren, de corebusiness van de fabriek in Hardinxveld-Giessendam. Van de Vrie ziet daar echter geen enkele tegenstrijdigheid in. Hij is ooit opgeleid om bezig te zijn met commercieel-economische vraagstukken en dat doet hij het liefst in een omgeving waar het om techniek draait. Dan maakt het hem niet uit of het om hydrauliek gaat of om deuren, zolang er maar een ambitie is geformuleerd waar hij samen met een gemotiveerd team zijn tanden in kan zetten.Van de Vrie: “Bovendien zijn er mensen in dit bedrijf die heel veel verstand hebben van hoe je een deur maakt. Dáár hebben ze mij niet voor aangetrokken.”

Partnerschap

Vakkundige spuiters zijn nauwelijks te krijgen. De spuitrobot lost dit probleem op.

De ambitie is er, evenals een hecht team dat bestaat uit een mix van kennis en daadkracht, jong en ervaren. Bovendien staat Bouwmaatschappij van Houwelingen, waaronder Van der Plas valt, geheel achter de plannen van de bedrijfsleiding en geeft haar het vertrouwen, de ruimte en de vrijheid te handelen naar eigen inzicht. Maar wat is het uiteindelijke doel van de inspanningen? Welke investeringen wil Van de Vrie doen? En hebben ze gevolgen voor de bestaande club van ongeveer zestig medewerkers? Van de Vrie: “We zijn hard op weg een bedrijf te worden dat een partner wil zijn van, in de eerste lijn, timmerfabrikanten en kozijnleveranciers. In de tweede lijn zijn onze klanten aannemers, projectontwik-

38 2019/2

RD 2-2019 Productieproces.indd 38

16-04-19 12:00

PRODUCTIE PROCES

kelaars en woningcorporaties. Partnerschap betekent dat wij anticiperen op ontwikkelingen door goed te luisteren naar de wensen en daarop met onze kennis en ervaring een toegesneden deurproduct maken en aanbieden. Een werkwijze zoals we die van de auto indus trie kennen.”

‘Jonge mensen lopen voor een baan als operator eerder warm dan voor het handmatige spuitvak’ Verfrobot Om dat te bereiken heeft het bedrijf intensief contact met toeleve ranciers om samen met hen de innovaties te verwezenlijken, die aan sluiten bij waar de bouwkolom om vraagt. Zo zijn er verleden jaar houten deuren geleverd en afgehangen (“dat houden we altijd in eigen hand”) voor kunststof kozijnen.En in nauw overleg met verfpro ducent Anker Stuy wordt dit jaar een compleet nieuwe verfstraat geïnstalleerd en uitgerust met verfrobots. Van de Vrie: “Daarmee kun nen we het productieproces flink inkorten, doordat we in één dag alle verflagen op een deur kunnen aanbrengen. De dag erop is de deur droog genoeg om verder te verwerken. Dat kost ons nu bij elkaar drie dagen.”

De investering met een korte terugverdientijd past in het beleid om in de komende tijd de productie flink op de schroeven met hetzelfde team en op dezelfde locatie. De focus van de inspanning ligt voorals nog bij de slimmere inrichting van het productieproces teneinde te kunnen voldoen aan de groeiende vraag.

Anker Stuy De aanpak rond de herinrichting van de verfstraat vindt Van de Vrie illustratief voor de wijze waarop hij vernieuwingen wil doorvoeren. “We verwachtten van de verfleverancier dat hij samen met ons het aanschaftraject in ging. We zochten dus naar een bedrijf dat goed aanvoelt wat wij willen, kan meedenken, bereid is te investeren in vernieuwingsprocessen, flexibel en snel reageert op vragen en wen sen en – het allerbelangrijkste – een verfproduct levert dat onze deuren van een harde, duurzame en fraaie toplaag voorziet. Dat is uiteindelijk Anker Stuy geworden. Dat deze leverancier niet tot de grootste behoort, ervaar ik als een bonus, doordat de mensen bij deze middelgrote onderneming naar mijn smaak goed in staat zijn aan te voelen voor welke dilemma’s en afwegingen een mkb onder neming als de onze staat bij zo’n investering. Dat merkten we bij voorbeeld toen het aanvankelijk niet lukte om de deur in één dag droog te krijgen. Het probleem speelde rond de kerst. Tijdens de kerstvakantie hebben de verfmakers wat gesleuteld aan de recep tuur, waardoor het wel lukte. In januari kun je dan verder volgens de planning. En die is tamelijk strak, want in week 42 willen gaan proefdraaien.” 2/2019

RD 2-2019 Productieproces.indd 39

26-03-19 16:28

Aarnink kiest voor V-Perfect WOOD technologie! Begin dit jaar vond de testafname van de revolutionaire lasmachine SL4FF EVO WOOD plaats in de fabriek van Graf Synergy te Modena. Ondertussen draait deze machine volop bij Aarnink Kunststofkozijnen uit Deventer. Dankzij deze unieke lasmachine kan Aarnink kunststofkozijnen afleveren van een ongekend hoge afwerking. Deze machine kan zowel de 45° V-Perfect afwerking afleveren alsook de V-Perfect WOOD afwerking. Kozijnen in de houtimitatie verbinding hoeven net zoals de traditionele 45° verbinding niet meer nabewerkt worden! Een unieke lasmachine dus. “Enkele jaren terug maakten we kennis met de V-Perfect technologie. Viva Machines had meteen onze interesse gewekt. Belangrijk voor ons was dat de machine niet enkel de 45° verbinding, maar ook de hout imitatie verbinding kon lassen. Uiteindelijk bleken zowel Graf Synergy als Viva Machines in te spelen op de typische vragen vanuit de Nederlandse markt. Al gauw werd er een demonstratie vastgelegd om de lasmachine aan het werk te zien in een reële productie omgeving. Deze demonstratie was zeer indrukwekkend, en ook onze collega constructeur was ontzettend positief. Zo bleek dat de machine uiterst gebruiksvriendelijk en eenvoudig in gebruik is. Een ander belangrijk aspect voor ons is de service na verkoop, en ook hier hoorden we enkel maar positieve signalen. De beslissing om de lasmachine aan te kopen was dus eenvoudig te nemen.” Aldus Stefan Blom. Kwalitatieve afwerking: Als innoverend bedrijf probeert men bij Aarnink Kunststofkozijnen steeds in te spelen op de laatste nieuwe trends. Meer en meer kiezen klanten voor gekleurde profielen. Om de gelaste verbindingen netjes te krijgen, spendeerde men de nodige tijd. Alle nabewerkingen vallen weg dankzij deze revolutionaire lasmachine. Dit brengt een gigantische tijdswinst met zich mee. “ Als verantwoordelijke van de productie probeer ik steeds oplossingen te zoeken om de productie efficiënter te laten verlopen. Dankzij de nieuwe V-Perfect technologie is er geen enkele nabewerking meer nodig. Dit geeft enkel maar voordelen in de productieflow. Met dezelfde bezetting kunnen we nu meer kozijnen maken. Niet enkel de productie verloopt vlotter, maar de lasresultaten zijn mooier en sterker ten opzichte van een traditionele lasmachine. Zo heeft men bij de verkoopafdeling een unieke troef in handen om uit te spelen. Tijdens de testafname waren wij zeer gecharmeerd van de moderne productiefaciliteiten van Graf Synergy. Alle machines worden in de meest optimale omstandigheden gebouwd. Ter plaatse hebben we nog beslist om over te gaan tot aankoop van een volautomatisch zaagcentrum CAT500P die uitgerust is met unieke optimalisatiesoftware.” Licht Hendrikus Drenth toe.

RD 2-2019 Productieproces.indd 40 adv_VivaMachines.indd 1

26-03-19 18-03-19 16:28 15:52

PRODUCTIE PROCES

Bedrijfsprofiel

De keuze voor het nieuwe mengsysteem is eveneens in nauw overleg van de Anker Stuy tot stand gekomen. “Mengen doen we gewoon in huis. Dat is niet meer dan logisch, want het is geen uitzondering dat je op een dag zo’n acht tot negen verschillende kleuren moet aan brengen. Het zou erg omslachtig zijn als je voor elke kleur een pot moet halen bij de leverancier.”

Deurenfabrikant Van der Plas is in 1973 opgericht door Kommer van der Plas. Het bedrijf is onderdeel van Bouwmaatschappij Van Houwelingen, maar vaart een onafhankelijke koers. Er worden uitsluitend buitendeuren gemaakt op de productielocatie in Hardinxveld Giessendam. Het gaat om massieve en samenge stelde deuren. De voordeur is bij Van der Plas tegenwoordig vrij wel altijd een samengestelde deur van Tricoya platen, randhout en een kern van isolatiemateriaal, waardoor gunstigere U waarden zijn te bereiken dan met een massieve deur. Andere belangrijke voordelen: de deur krimpt niet en trekt niet krom. Nastellen is zelden nodig. Om die redenen wordt de achterdeur ook steeds vaker een samengestelde deur. De monteurs van Van der Plas meten de deur in op locatie op het moment dat het kozijn is gesteld en hangen hem af als hij beglaasd en afgelakt uit de fabriek komt. Op deze manier kan de deurenfabrikant de kwaliteit van het eindproduct optimaal bewa ken.

Mengen doen we gewoon in huis. Dat is niet meer dan logisch Twaalf pompen De verfrobot komt via de Nederlandse agent Marco Bruurs (MBR Machines) van de Italiaanse firma Cefla. Eind dit jaar moet de verf straat operationeel zijn. Dan staan er twaalf nieuwe pompen voor het spuiten van twee verschillende grondlagen en de eindlaag, de 2K laag waar de verhardingscomponent in zit. Eén van de pompen is voor het spoelmiddel. Het schuren gebeurt vooralsnog handmatig, omdat er nog geen goed systeem voor is. Overigens is het niet meer noodzakelijk dat alle deuren een schuurbeurt ondergaan. De verf straat is verder uitgerust met een droogcabine op basis van warme lucht doorstroming. Voordat de deur de verfstraat ingaat, wordt deze gescand met een 2,5D scanner. In de haak waar de deur aan hangt, komt een chip waardoor de robot exacte informatie krijgt over het aantal lagen en de ralkleur. Die chip verhuist op termijn van de haak naar de deur. Van de Vrie: “Het is een volledig computergestuurd proces. Je hoeft de deur, behalve voor het schuren, niet meer aan te raken.”

Betrouwbaar Een belangrijk voordeel van de robot is betrouwbaarheid. Onzorg vuldig werken, concentratieverlies, vermoeidheid; al dat soort zaken waar de mens doorgaans mee kampt, kent het apparaat niet. De verf lagen worden altijd gelijkmatig en overal even dik opgebracht en dat komt de kwaliteit van de laklaag ten goede. Ook is daardoor de hoe veelheid te mengen verf exact te bepalen. Van de Vrie: “Nu neemt de spuiter altijd een marge, want het wil wel eens voorkomen dat de verf op een bepaalde plaats iets te dik wordt opgebracht en dan heb je meer nodig. Dat heeft dan ook weer gevolgen voor de droogtijd.” Uiteindelijk doel van de hele automatiseringsoperatie: productiever

hoging. “Als we elders in de fabriek de productie kunnen opvoeren, kan de robot ook nachtdiensten draaien. De spuitcapaciteit is zeker geen bottleneck in het productieproces als de robot eenmaal draait.”

Geen baanverlies Op dit moment nog zorgen drie spuiters ervoor dat de deuren hun kleur krijgen. Deze medewerkers zullen elders in het bedrijf aan het werk gaan. Van de Vrie: “De automatisering kost geen enkele vaste medewerker zijn baan. Als we al met minder mensen toekunnen, dan regelen we dat via de flexibele schil. En ook dan horen de mensen ruimvantevoren wat er voor hen verandert.” Door de komst van de spuitrobot is de directeur verlost van een ander steeds nijpender wordend probleem, namelijk de schaarste aan goed en vakkundig personeel. Dat geldt in het bijzonder voor medewerkers die de verfspuit willen hanteren. “Voor een baan als operator van een robot lopen ze eerder warm dan voor het spuitvak. Ik begrijp dat wel.”

2/2019

RD 2-2019 Productieproces.indd 41

26-03-19 16:28

BEURSINFO Tekst Arie Grevers

BAU München 2019 (deel 2)

Meer noviteiten BAU München 2019 was een ‘mer à boire’ qua innovaties en productontwikkelingen. In de vorige uitgave van Raam en Deur stonden er al zes, in deze nemen we opnieuw zes nieuwe producten onder de loep.

Deur altijd op slot Fuhr claimt met de nieuwe meerpuntsluitingen Autosafe 835 en Autotronic 836 garant te kunnen staan voor optimale veiligheid dankzij de combinatie van schoten en zwenkhaken van type 10 die automatisch de deur vergrendelen als deze wordt dichtgetrok ken. Het is de nieuwe zogeheten DuoSecure techniek die ervoor zorgt dat deur automatisch in de nacht en haakschoten van de meerpuntsluiting valt. Bijkomend voordeel, aldus de producent: de deur kan niet meer kromtrekken. Fuhr vindt de mogelijkheid om de deur motorisch te openen net zo comfortabel als het automatisch vergrendelen.

Ventilatiedoorvoer

Grote schuifdeur

De vochtregulerende ventilator Aeromat flex HY van Siegenia is een compacte ventilatiedoorvoer die maar weinig inbouwruimte nodig heeft. Verder: geen gefrees in het kozijnprofiel en het uit schuifbare ventilatiekanaal overbrugt alle denkbare kozijndoor snedes, meldt de leverancier. De regelklep van de ventilator rea geert op veranderingen van de luchtvochtigheid in de ruimte. De ventilator kan 26 kubieke meter lucht per uur verversen. En als de behoef te hoger uitvalt, dan advi seert de producent er eentje bij te plaatsen, want met hetzelfde gemak is het kanaal naast de kozijnstijl in te bouwen.

De nieuwe schuifdeur van Schörghuber kan geleverd worden in XXL uitvoering, maximale afmetingen 2.200 millimeter breed en 2.800 millimeter hoog. De geluidwerende kwaliteit is van een dusdanig niveau dat de deur tot 42 dB kan weerstaan. Een pas send product, aldus de leveranciers, voor ruimtes waar een grote doorgang en tegelijk rust en discretie gevraagd zijn – denk aan verpleegtehuizen, ziekenhuizen en hotels. De leverancier wijst er verder op dat schuifdeuren over het algemeen gemakkelijker te bedienen zijn dan dubbele draaideuren en bovendien minder ruimte in beslag nemen. Je moet dan wel beschikken over vol doende wandruimte voor het openen van de schuifdeur.

2019/2

RD 2-2019 Beursinfo.indd 42

26-03-19 08:35

BEURSINFO

Las Vegas en Nevada Las Vegas en Nevada zijn twee nieuwe deurkrukontwerpen van Karcher die het moeten hebben van de vloeiende lijn. Las Vegas is omhoog gebogen. Aan de basis, tegen de rozet, is de doorsnede van de kruk vierkant en richting het uiteinde vlak en lijnrecht. De jury van de German Design Award bekroonde het ontwerp.

Tillen met handzaam hulpgereedschap

De deurkruk Nevada is naar het uiteinde toe om zijn as gedraaid, waardoor de vloeiende lijn vanuit de aanzet eerst naar boven buigt om vervolgens licht neerwaarts zijn weg te vervolgen. Door dit ver schil noemt de producent de beide ontwerpen complementair – zoals de stad Las Vegas dat is aan het ommeland Nevada.

Bauhaus kleuren

“Kleur verandert de ruimte, ordent de objecten, heeft een effect op onze psyche en onze gevoeligheden”, aldus een bekende uit spraak van de befaamde architect Le Corbusier. Zijn ideeën wer den omarmd door de Bauhaus architecten en zijn opvattingen over kleur zijn terug te vinden in de kleurenleer die gepropageerd werd door de docenten aan de Bauhaus akademie. Om die reden is Heroal een exclusief partnerschap aangegaan met Les Cou leurs Le Corbusier en brengt daarmee ook het kleurengedachte goed van Bauhaus terug in de gebouwschil. Vensters, deuren, rolluiken, zonwering en roldeuren kunnen in het Bauhaus kleurspectrum geleverd worden en zijn, aldus de producent – vrij naar Le Corbusier – een compositorisch element in de architec tuur van de buitenzijde en het interieur van het gebouw.

Portalift is een handzaam stuk hulpgereedschap van de firma Thomas Krumpen om deuren te vervoeren en af te hangen. Het product kent een lichte uitvoering van 9,5 kilo en een robuuste van 13 kilo die tot 250 kilo kan tillen. Met de twee uitvoeringen van Portalift breidt het bedrijf zijn assortiment aan hulpmiddelen voor het deurafhangbedrijf uit met een eenvoudig en betaalbaar (respectievelijk 299,– en 395,– euro) product.

2/2019

RD 2-2019 Beursinfo.indd 43

26-03-19 08:36

VMRG NIEUWS Einsteinbaan 1, Postbus 1496, 3430 BL Nieuwegein T: 030.605.36.44, E: info@vmrg.nl, I: www.vmrg.nl De informatie op deze pagina is afkomstig van de VMRG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur redactie

VMRG en VKG Directiedag

Centraal thema: 'Goed personeel vi Wist u dat een gemiddelde productiemedewerker van kozijnen keuze heeft uit 64 banen en 45% ouder is dan 50 jaar? En weet u hoe u ervoor kunt zorgen dat deze medewerker voor u kiest? Dat u opvalt tussen al die vacatures en interesse in uw bedrijf wekt? Maar ook welke demografische ontwikkelingen invloed hebben op de arbeidsmarkt en hoe u uw personeelsbeleid en arbeidsmarktcommunicatie daarop kunt inrichten?

Op een prachtige locatie in Maarssen werden deze vragen tijdens de Directiedag op 29 januari jl. van VMRG en VKG gesteld, bediscussieerd en beantwoord. Met ruim 100 directieleden uit beide branches in de zaal werden ver schillende aanpakken en wensen besproken.

DNA van je bedrijf Als brancheverenigingen faciliteren VMRG en VKG hun leden in kennis en inspiratie. Dit jaar met een thema dat niet actueler kon zijn. Want welk bedrijf worstelt niet met het goed gevuld houden van de fabriek en het kantoor.

Zorgen dat alle projecten en de productie blijven draaien. En dat in een fijne samenwerking en sfeer. Het vinden en behouden van goede mensen die passen bij de organisatie is best een uitdaging. En een uitdaging om heel veel facto ren eens in kaart te brengen. Want weet je als bedrijf wat jouw DNA is? Welke cultuur er heerst? Welk type mensen bij je bedrijf passen? En welke toonsoort en platform bij het aanspreken van deze mensen passen? De sprekers die VMRG en VKG selecteerden voor deze Directiedag gaven hier de antwoorden op.

Begrijp je personeel Jan Latten is als hoogleraar sociale demografie aan de uni versiteit van Amsterdam de kenner van demografische ont wikkelingen en de vertaling ervan naar de arbeidsmarkt. Hij nam de aanwezige directieleden mee in de perikelen van verschillende generaties, de groei in aantal immigran ten en de invloed ervan op de arbeidsmarkt. Inhoudelijk sterk en ondersteund met droge humor bracht Jan Latten zijn boodschap: zorg ervoor dat je je personeel begrijpt, dat je weet wat er privé speelt en welke invloed dat heeft op het functioneren. Een grote onrust kenmerkt de nieuwe generatie. Onrust over de vastigheid van een baan en daar mee financiële onzekerheid.

2019/2

RD 2-2019 VMRG VKG.indd 44

27-03-19 10:39

VKG NIEUWS Postbus 1496, 3430 BL Nieuwegein T: 030.750.98.01, E: info@vkgkozijn.nl, I: www.vkgkozijn.nl De informatie op deze pagina is afkomstig van VKG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur redactie

el vinden en behouden' Wat biedt jouw bedrijf nou echt? De dames van Happy Capital HRM Annelies van Toledo, Margriet Kanik en Marieke de Wildt verbinden organisaties en talenten met elkaar. Met enthousiasme en energie gaven ze een actuele en reële kijk in de motieven van potentiële werknemers. Waarmee ga je ze triggeren voor jou te kiezen? Hoe zorg je ervoor dat je de juiste kandidaat aan je bindt? Een goed salaris is zeker belangrijk. Doorslaggevend ook? Meestal niet.

Wees zo concreet mogelijk

Het uitstellen van grote levensgebeurtenissen hangt daar mee samen en heeft zijn weerslag op het functioneren van mensen.

Zorg ervoor dat je je personeel begrijpt, dat je weet wat er privé speelt en welke invloed dat heeft op het functioneren. Maar houd ook rekening met de geboorte van De Grote IK. De jonge generatie met een ander levensdoel dan voor gaande generaties. Genieten met een hoofdletter G is het levensdoel van deze generatie. Het vergt een andere leider schapsstijl en invulling van goed werkgeverschap. Coach zijn in plaats van baas. Werknemers meer bieden dan een baan; ze verzorgen door te faciliteren. En rekening houden met verschillende generaties en culturen op de werkvloer. Opa en kleinzoon samen aan het werk, migranten met een andere culturele achtergrond en andere normen en waar den werken samen met de Nederlandse millennials. Dat brengt uitdagingen met zich mee.

Voor een bedrijf is het belangrijk om zich te onderscheiden en dit ook te uiten door zo concreet mogelijk te zijn in vacatureteksten. Schrijf niet ‘goede secundaire voorwaar den’ maar benoem deze voorwaarden! Bieden jullie een sportabonnement? Opleidingsmogelijkheden? Een vast con tract bij aanvang? Flexibele werktijden en verantwoordelijk heden? Maak duidelijk wat jij te bieden hebt als bedrijf en zorg ervoor dat je een echt gesprek voert met een kandi daat. Weet wat hem of haar beweegt en als dat overeen komt met het DNA van jouw bedrijf, dan heb je een duurzame match! En waak voor een zorgvuldig recruit mentproces. Geef een snelle en eerlijke reactie want de concullega ligt op de loer. Wijs in ieder geval netjes af zodat kandidaten aangehaakt blijven bij jouw bedrijf. Of ga een stap verder en zorg voor een ultieme candidate experi ence met een ludieke manier van recruiten en afwijzen. De Directiedag werd een enerverende middag met veel energie, interactie en kennisoverdracht. Tijdens de borrel en het diner kwamen de analyses op de eigen organisatie verder op gang. Het zaadje is geplant. VMRG en VKG kij ken terug op een geslaagde Directiedag 2019.

Nieuw aangesloten bedrijven Wij verwelkomen de volgende nieuwe partners VMRG •Eurolacke | www.eurolacke.nl VKG •NovaTrade | www.novatrade.nl

2/2019

RD 2-2019 VMRG VKG.indd 45

27-03-19 10:39

BUITEN DE DEUR

Renovatie 2019 14-16 mei De beurs Renovatie in de Bossche Brabanthallen is hét moment voor aanne mers, installateurs en specialistische renovatiebedrijven, en natuurlijk ontwerpers, adviseurs en andere voorschrijvers, om praktische kennis op te doen en de nieuwste pro ducten en technieken te ervaren. Behalve een compleet overzicht van leveranciers op de beursvloer, is er een uitgebreid inhoudelijk pro gramma met praktijktheaters, lezingen en workshops waar de belang rijkste thema’s ook worden belicht vanuit het perspectief van de gebouwbeheerder en eigenaar zoals woningbouwcorporaties, vve’s of gemeentes, scholen en zorginstellingen. www.renovatiebeurs.nl

Dag van de Bouw 15 juni De datum van de Dag van Bouw 2019 is bekend. Zaterdag 15 juni stellen bedrijven uit de bouw en infra in heel Nederland pro jecten open voor het grote publiek. Tijdens de editie van vorig jaar kon het publiek in 130 projecten zelf gaan kijken hoe de bouw na de crisis weer was opgeveerd. Ook dit jaar zijn bezoekers welkom om van Groningen tot Limburg bouwprojecten te bezoeken. www.debouwmaakthet.nl

Vakbeurs Energie 2019 8-10 oktober Het duurt nog even, maar dit najaar staat de vijftiende editie van de Vakbeurs Energie op de agenda in de Brabanthallen in Den Bosch. De beurs is uitgegroeid tot een platform voor iedereen die serieus met duurzame energieopwekking en besparing bezig is, aldus de organisatie. Dit platform bestaat uit ruim 350 exposanten en partners en honderden inhoudelijke sessies. Uniek daarbij is volgens de initiatiefnemers de verbinding die wordt gelegd tussen de belangrijkste betrokken sectoren: gebouwde omge ving, industrie en mobiliteit. Het programma is gevuld met seminars en discussies om kennis te verbreden en te delen. De beurs is opge deeld in verschillende gebieden zodat de bezoeker zijn tijd efficiënt kan indelen. www.vakbeursenergie.nl

Agenda BENG en de energieprestatienorm 25 april Het realiseren van (bijna )energieneutrale gebouwen wordt vanaf 2020 verplicht. Deze training behandelt de nieuwe eisen, de achtergronden van de rekenmethodiek en de concrete invulling ervan. De deelnemer krijgt praktische informatie over wat BENG betekent voor de woning en utiliteitsbouw. www.bouwforum.nl

Beurs Architect@work 9 en 10 mei Architect@work biedt een combinatie van vakbeurs, seminars, expo en netwerken exclusief voor voorschrijvers. De beurs wil zich onderscheiden door het exclusieve karakter van het evene ment en door de duidelijke focus op productinnovaties. www.kortrijk.architectatwork.be

Gevel en onderhoud 16 mei In deze cursus worden voor de woningbouw van belang zijnde gevelsystemen besproken, met aandacht voor de inspectiemetho diek, schade analyse en conditiebepaling. De deelnemer kan zijn waarnemingen vertalen in een hersteladvies en de gevelkwaliteit positioneren binnen het meerjarig planmatig onderhoud. www.bob.nl

Training brandveilig ontwerpen en realiseren 22 mei Tijdens deze vijfdaagse training krijgen de deelnemers uitleg over de brandveiligheidsvoorschriften van het Bouwbesluit 2012 op het gebied van brandcompartimenten, vluchtroutes, eisen aan materiaalgebruik en de vereiste brandbeveiligingsinstallaties. Aan de hand van praktijkvoorbeelden leren ze de aandachtspun ten van de regelgeving in het ontwerp en hoe ze de eisen daar slim en efficiënt in kunnen verwerken. www.bouwforum.nl

Ligna 2019 27-31 mei De Ligna in Hannover, die geldt als dé internationale vakbeurs voor houtbewerkende en verwerkende bedrijven, is qua stand ruimte al zo goed als uitverkocht. Organisatoren zijn de Deutsche Messe en de VDMA, de Duitse vereniging van fabrikanten van houtbewerkingsmachines. www.ligna.de

2019/2

RD 2-2019 Buiten de deur Agenda.indd 46

25-03-19 11:08

V T EN

NIEUW Meer weten over de AXA Titan? Scan de QR-code!

UNIEK GEPATENTEERD VERGRENDELSYSTEEM

DUBBELE ROLLING

Titan®

De nieuwe krachtpatser AXA introduceert de AXA Titan; de nieuwe generatie scharnieren voor de professional. Dankzij de unieke gepatenteerde vormgeving en beveiligingswijze zijn slechts 3 scharnieren voldoende om het SKG3 certificaat in combinatie met weerstandsklasse 3 (WK3) en scharnierklasse 14 te krijgen. HOOG DRAAGVERMOGEN: 180 KG

GÉÉN DIEVENKLAUW MEER AANWEZIG

Dankzĳ de dubbele rolling van de bledden heeft de AXA Titan in zowel verticale - als horizontale richting een hoge sterkte, waardoor een draagvermogen van 180 kg met slechts 3 in plaats van 4 scharnieren wordt bereikt. Gevolg: tĳdsbesparing!

Doordat bĳ de AXA Titan de scharnierpen door middel van een nieuw ontwikkeld vergrendelsysteem wordt VOLDOET AAN geblokkeerd, is een dievenklauw met bĳbehorende NEN-EN 1935 infrezing met de kans op houtrot, overbodig geworden. Klasse 14 De standaard infreesmaat van 89 x 89 x 3 mm blĳft www.axahomesecurity.com gehandhaafd. Gevolg: tĳdsbesparing!

AXA maakt Nederland veiliger

Adv_AxaStenman.indd 1

18-03-19 15:47

Levensredder

KFV brand, nooduitgang en paniekdeuren: Altijd betrouwbaar.

➊ In noodgevallen telt iedere seconden. Het complete KFV programma aan sloten

en meerpuntsluitingen biedt talrijke oplossingen die zich door maximale zekerheid en absolute ongecompliceerde bediening onderscheiden. ➋ Door een extreem korte bedieningsweg: hoeft men de sleutel niet 2 keer te draaien, maar slechts 45°, waardoor de deur extreem snel te openen is. ➌ Voor kinderen, invaliden en senioren is het belangrijk dat de deur van binnenuit geopend kan worden. Dit is bij het Paniekslot ten allen tijden mogelijk. Met het levensreddende KFV systeem weet u zeker dat de deuren het laatste waarover u zich zorgen over hoef te maken. Uitgebreide informatie vindt u op www.siegenia.com SIEGENIA Raamsystemen · Deursystemen · Comfortsystemen

AZ_KFV_Panik_Lebensretter³_A4_nl.indd 1 adv_Siegena.indd 1

14.07.2017 09:09:11 18-03-19 15:51