Raam en Deur editie 1-2016

Jaargang 18 nr 1 - 2016

vakblad voor raam-, deur- en geveltechniek, van ontwerper tot verwerker

Architect Angie Abbink:

‘Een functionele opvanglocatie kan ook veilig, huiselijk en mooi zijn’ p01_Cover.indd 1

29-01-16 16:43

DucoScreen Front 150 Onzichtbare doekzonwering

De DucoScreen Front 150 is volledig nieuw in het gamma textielzonwering. Dit gemotoriseerde buitenzonweringsysteem werd speciaal ontwikkeld voor onzichtbare plaatsing in de spouw en kan volledig vanaf de buitenzijde geplaatst en onderhouden worden. Dat maakt het systeem ook perfect toepasbaar in passiefbouwconstructies en is meteen de meest esthetische oplossing bij temperatuuroverschrijding.

We inspire at www.duco.eu

Naamloos-8 1 26062009_DUCO_RaamEnDeur.indd 21

22-01-16 15:23 11:54 15/01/16

VOORWOORD

Slimme toekomst De bouw zit weer in de lift. En de bouw die nu opkrabbelt uit de crisis, is op een aantal punten behoorlijk veranderd. Eén van die veranderingen is het conceptuele bouwen, dat in de laatste jaren een heuse opmars beleefde. Consortiums van bouwbedrijven bedienen de markt met efficiënte oplossingen voor renovaties en nieuwbouw, kant en klare producten. Ook gevelbouwers en ramen en deurenfabrikanten draaien mee in die concep ten. Reden voor Raam en Deur om de komende tijd een aantal concepten te belichten en aandacht te besteden aan de rol van die partijen in die concep ten. De aftrap van deze serie gebeurt door 2nd Skin, een renovatieconcept dat de installaties in de schil plaatst om tijdens de renovatie zo weinig mogelijk in de woning zelf te hoeven ingrijpen.

En wat te denken van de effecten van de digitalise ring voor de bouw? Bijvoorbeeld in de vorm van een kozijn dat communiceert met zijn eigenaar. Dat kan tegenwoordig, dankzij nieuwe, slimme digitale techniek. Met die techniek kan een kozijn of deur op elk gewenst moment een rapportage doorgeven van de eigen conditie en prestaties. De staat van onderhoud van houten kozijnen kan draadloos en op afstand worden gemonitord. U leest er meer over in de rubriek Actueel.

Ondertussen neemt de aandacht voor (bijna) ener gieneutraal bouwen verder toe. 2020 is het jaar waarin nieuwbouw (bijna) energieneutraal moet zijn.

Dat is al over vier jaar! Hoe slim zijn moderne gevels eigenlijk als het gaat om die aanstormende eis? Wat bedenken ingenieurs, architecten en gevelbouwers om bij te dragen aan efficiënte gevels in energieneu trale gebouwen, welke oplossingen hebben zij om in gebouwen met grote gevelvlakken de energiekring

COLOFON

Raam en Deur vakblad voor raam , deur en gevel techniek, van ontwerper tot verwerker. www.raamendeuronline.nl Verschijning 6x per jaar Uitgave Plancommunicatie Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 88 32 Fax +31 (0)73 503 11 95 E mail: info@plancommunicatie.nl Website: www.plancommunicatie.nl Uitgever Edgar Molijn Redactie-adres Raam en Deur Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 88 32 E mail: raamendeur@plancommunicatie.nl

Redactie Hans Fuchs Arie Grevers Louis Jongeleen Johan van Leipsig Edgar Molijn Adverteren Molijn Sales Support Bert van Woesik, Debby Sajoe en Edgar Molijn Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 35 44 Fax +31 (0)73 503 11 95 E mail: raamendeur@molijnsalessupport.nl Website: www.molijnsalessupport.nl Vormgeving Inpladi bv bureau voor idee en creatie, Cuijk Druk Veldhuis Media bv, Raalte Abonnementen Plancommunicatie Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 88 32

loop te sluiten? En hoe draagt de raam en deuren branche bij aan die zuinige gevels? Raam en Deur besteedt in een reeks artikelen aandacht aan de allerslimste gevels van dit moment. Als eerste: de gevels van Hotel Amstelkwartier in Amsterdam, waar intelligente, schuivende panelen reageren op de aan en afwezigheid van hotelgasten en op het actu ele weer om energie te besparen.

Overigens; zijn onze bouwvoorschriften voor wind en waterdichte gevels nog wel up to date? Het kli maat verandert. Wat betekent de klimaatverande ring voor de gevels? Bouwfysicus Jeffry van der Pluijm van LBP|SIGHT uit Nieuwegein licht het toe in de laatste aflevering van ‘Het Detail’.

In dit nummer vindt u ook de eerste column van Peter Kraak. U kent hem vast nog wel van het interview in Raam en Deur editie 6 van het afgelo pen jaar. Dan herkent u ongetwijfeld ook de relati verende knipoog van een ervaren projectleider en een spitse docent.

Raam en Deur ontvangt wekelijks vele persberichten, die we graag op de website van het magazine plaatsen. Uit al die persberichten selecteren we in de toekomst omgeveer zes berichten die volgens de redactie extra aandacht verdienen in het blad.

Tot slot heb ik ook bij deze uitgave weer een ver zoek aan u. Heeft u ideeën of suggesties voor de redactie van Raam en Deur? Neem dan contact op via tel. +31 (0)73 503 88 32 of mail naar het redactieadres: raamendeur@plancommunicatie.nl.

Wij maken samen met u Raam en Deur!

Veel leesplezier, Edgar Molijn, Hoofdredactie Raam en Deur

Wilt u een abonnement?

E mail: abonnement@plancommunicatie.nl Jaarabonnement € 72, (excl. btw) Buitenland € 87, (excl. btw) Verschijning 6 x per jaar.

Annulering is alleen schriftelijk mogelijk tot 8 weken voor afloop van de abonne mentsperiode.

Close-Up Advertorial Copyrights Alle rechten voorbehouden.

Niets uit deze uitgave mag worden ver veelvoudigd, op welke wijze dan ook of worden opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toe stemming van de uitgever.

Uitgever en redacteuren verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen uit gever en redacteuren op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en redacteuren aan vaarden dan ook geen enkele aansprakelijk heid voor schade van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

De wederpartij wordt met nadruk aan geraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken maar af te gaan op zijn pro fesisionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controlereren.

De inhoud van zowel advertenties als Close Up pagina's zijn samengesteld door of namens adverteerders en wordt door Plancommunicatie niet beoordeeld op de juistheid, volledigheid en rechtmatig heid daarvan. Plancommunicatie aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de inhoud van zowel advertenties als Close Up pagina's.

ISSN 1389 6873

: @RD_redactie

: @RD_banen

1/2016

p03_Voorwoord.indd 3

I

3

02-02-16 16:09

INHOUDSOPGAVE

Gevelarchitectuur, Architectuur voor nu en straks, deel 6

Zorggebouw ‘The Tree’ in Hoofddorp houdt dakloze gezinnen uit de wind.

12

Wie niet al te snel langs de Hoofdvaart dwars door de Haarlemmermeerpolder richting Amsterdam rijdt, passeert even voorbij de bebouwde kom van Hoofddorp een opvallend gebouw.

De kopgevel is net een kindertekening. De wortels en de stam zijn van beton, de kroon is bekleed met zeshoekige leien en heeft zeskantige ramen. In de tuin torent een oude beuk hoog boven het boomgebouw uit. De naam van deze ‘miniflat’ is ‘The Tree’. Dakloze gezinnen uit de regio Haarlemmermeer kunnen er tijdelijk verblijven. De architect van deze gespecialiseerde opvanglocatie, Angie Abbink van het Amsterdamse bureau Abbink X Co, geeft een rondleiding.

Het Detail, deel 6

“Onzorgvuldige detaillering zorgt nu al voor lekkende gevels” Anno 2016 is klimaatverandering een hot item. Hoe gaan we ons beschermen tegen de gevolgen van de opwarming van de aarde of hoe passen we ons aan? We versterken zee dijken en geven rivieren meer ruimte om zo te kunnen voldoen aan nieuwe veiligheids normen. Maar wat betekent klimaatverandering eigenlijk voor de eisen die we willen stellen aan de wind en waterdichtheid van gebouwen? Een bericht uit de praktijk.

20

Actueel

Ramen, deuren en kozijnen ‘delen’ prestaties en conditie Nieuwe, slimme techniek maakt het nu mogelijk om elk moment een rapportage te ontvangen van de conditie en de prestaties van kozijnen, ramen en deuren.

De gevelproducten geven ‘hun eigen diagnose’ zelf door. De digitale toekomst in actie!

22 Postbox Berichten uit de markt

7

Inside bouwbesluiten, regelgeving, etc

19

Boekrecensie Boekrecensie

10

Het Detail, deel 6 Onzorgvuldige detaillering zorgt nu al voor lekkende gevels.

20

Gevelarchitectuur. Architectuur voor nu en straks, deel 6 Zorggebouw ‘The Tree’ houdt dakloze gezinnen uit de wind.

12

Actueel Ramen, deuren en kozijnen ´delen´ prestaties en conditie

22

Uitgelicht Selectie productnieuws

16

Column Peter Kraak

24

4

I

2016/1

p04_Inhoud.indd 4

02-02-16 16:10

INHOUDSOPGAVE

Het Familiebedrijf

Vader en zoon Van Wijk delen passie voor technische innovaties.

Van Wijk Houtindustrie maakt houten ramen, deuren en kozijnen op maat en plaatst deze bij de klant. Ook produceert het bedrijf houten wastafels en designmeubilair. Han en Jeroen van Wijk, vader en zoon, bestieren gezamenlijk dit Amsterdamse familiebedrijf. Ze delen een passie voor het vak, een innovatieve geest en de durf om te investeren.

26 2020

Slimme gevelpanelen besparen energie In Hotel Amstelkwartier in Amsterdam zorgen slimme gevelpanelen voor een flinke besparing op de warmtevraag, de koelbehoefte en de ventilatie. Aangestuurd door het gebouwbeheer systeem (GBS) sluiten de isolerende panelen hotelkamers desgewenst aan de buitengevel af, afhankelijk van de aan of afwezigheid van de hotelgast, het actuele weer en de binnen en buitentemperaturen. En dat individueel per hotelkamer. Het resultaat: een dynamische gevel die helpt de energiekringloop in het hotel zoveel mogelijk te sluiten.

30 Bouwconcepten

Modulair maatwerk voor portieketagewoningen Kun je woningen transformeren tot energieneutrale panden, nagenoeg zonder de woning te betreden? Het nieuwe concept 2nd Skin kiest bij het ‘upgraden’ van portieketagewoningen voor die strategie. Rollecate uit Staphorst levert de gevel waarop het concept stoelt.

36 Het Familiebedrijf Vader en zoon Van Wijk delen passie voor technische innovaties.

26

2020 Slimme gevelpanelen besparen energie.

30

Nabeschouwing Nabeschouwing Polyclose en Facilitair & Gebouwbeheer Bouwconcepten Modulair maatwerk voor portieketagewoningen.

35

Branchepagina’s NBvT VMRG VKG

38 40 42

Buiten de Deur/Agenda Beurzen en evenementen

43

Close-Up CESnederland Duco

25 29

36

1/2016

p04_Inhoud.indd 5

I

5

02-02-16 16:10

U wilt maximaal daglicht en comfort.

Wij bieden BUVA hardglas.

BUVA hardglas draai-, uitzet- en valramen hebben een slanke en strakke vormgeving.

Scharnieren en sluitingen worden rechtstreeks op het thermisch geharde glas aangebracht.

De ramen hebben een zeer smalle omkadering, waardoor de daglichtopening maximaal is.

Met een weids uitzicht voor de bewoner als resultaat!

BUVA hardglas ramen zijn als compleet eindproduct direct in houten, kunststof en aluminium kozijnen te verwerken. Recyclebaar, onderhoudsvrij en optioneel met prints en inbraakwerend!

Bel BUVA voor de volledige brochure en meer informatie of download deze op buva.nl.

Uniek in deursluittechniek, sinds 1932 fabrikant van geruisloze deursluitoplossingen

HAWGOOD deurveerscharnieren de ideale oplossing voor het mechanisch zelfsluitend maken van dubbelwerkende deuren     

Licht in gebruik, sterk in sluiten Geruisloze werking Met vastzetting op 90° naar beide richtingen Deur pendelt na gebruik maar kort door Minimale hangnaad tussen deur en kozijn HAWGOOD 4241

HAWGOOD 4000/4500

HAWGOOD 4140K

deurdikte 40 mm

deurdikte 19-30 mm

deurdikte 35 of 40 mm

DICTATOR Productie B.V. Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl

Naamloos-1 1

02-02-16 08:47

POSTBOX

“Nieuwbouw motor achter herstel bouwketen” De nieuwbouw van woningen is de motor achter herstel in de gehele bouwketen. Het herstel in de utiliteitsbouw en de grond , weg en waterbouw (gww) is gematigder. Dit blijkt uit de Monitor Bouwketen najaar 2015. De orderportefeuille is in vergelijking met de conjunctuur meting van een half jaar geleden met gemiddeld een tiende maand toegenomen tot 6,1 maanden. Ondernemers zijn ook positief over de ontwikkeling van de omzet en het prijsniveau, zo blijkt uit de Monitor. Het herstel vertaalt zich naar verwachting voor het eerst sinds lange tijd in een groei van de werkgelegenheid. Monitor Bouwketen is een gezamenlijk initiatief van de brancheverenigingen in de bouwketen: de BNA, Bouwend Nederland, NLingenieurs en UNETO VNI. De Monitor Bouwketen is gebaseerd op de gegevens van ongeveer 1.500 bedrijven en verschijnt 2 keer per jaar.

MetsaWood Het Rijksdaggebouw gebouwd van hout In het Plan B project verkent Metsä Wood de moge lijkheden van houtproducten door een scenario waarin historische gebouwen worden uitge voerd in hout. De derde casus hiervan is het Rijksdaggebouw, de thuisbasis van het Duitse parlement. Het ontwerp is samen met de klant en tevens partner van Metsä Wood, Andreas Rutschmann, bouwkundig ingenieur van het Duitse houtbouwbedrijf FH Finnholz, gemaakt.

“Houtconstructie is de ideale manier om klimaatverandering tegen te gaan en huisvesting te bieden aan een groeiende stedelijke bevolking. Daar een groot deel van de werkzaamheden van het Duitse parlement over milieuwetgeving gaat, is het relevant dat haar huisvesting ook zo duurzaam mogelijk is. Het was geweldig om te horen dat het resultaat van Plan B – het Rijksdaggebouw zal worden voorgelegd aan de afdeling energiebeleid van het parlement”, aldus Rutschmann. Naast het ontwerp van het Rijksdaggebouw, zijn de ontwerpen van het Empire State Building en het Romeinse Colosseum te vinden op de website van Metsä Wood.

Meer ontwerpen zullen later worden gepubliceerd. Zie www.metsawood.com/planb.

Online RI&E Bouwnijverheid De Arbowet eist van werkgevers dat zij een actuele risico inventarisatie en evaluatie (RI&E) opstellen. Om aan deze verplichting te voldoen, reiken de organisaties van werk gevers en werknemers in de bouw met de online RI&E Bouwnijverheid (3.0) een oplos sing aan. Met de door Arbouw geactuali seerde applicatie kan de basis worden gelegd voor arbobeleid, gezonde werknemers en vei lige arbeidsplaatsen, zo beweert Arbouw. De online applicatie RI&E Bouwnijverheid (www. riebouwnijverheid.nl) begeleidt werkgevers stap voor stap bij het opstellen van het ver plichte document. De gebruiker bepaalt zelf standig door de uitgebreide beroepenlijst alle voorkomende functies in het bedrijf, selec teert de risico’s en transporteert de noodza kelijke maatregelen naar het plan van aan pak. Een dashboard toont het actuele overzicht van de genomen maatregelen, de noodzakelijke acties en de gekozen termij nen. Nadert een termijn de einddatum, dan krijgt de gebruiker hierover automatisch bericht. De RI&E kan ook worden geprint, zodat hij tijdens inspecties direct kan worden overlegd.

Museum toont bijzondere architectuurboeken In Museum Het Valkhof in Nijmegen is de tentoonstelling “Bouwen op papier” te zien. Dr. Jeroen Goudeau selecteerde de meest opmerkelijke architectuurboeken uit de collectie van de Universiteitsbibliotheek Nijmegen. Ruim 90 van deze boeken staan centraal in de expositie. Van Vitruvius tot Koolhaas: de tentoonstelling geeft een overzicht van het denken en schrijven over archi tectuur vanaf de oudheid tot nu. De geselecteerde boeken zijn volgens het museum prachtig geïllus treerd. Bijzonder zijn bijvoorbeeld verschillende drukken van “De Architectura”, het invloedrijke handboek van de Romeinse architect en ingenieur Vitruvius. Van het oorspronkelijke boek zijn geen afbeeldingen overgeleverd, dus die werden voor elke heruitgave opnieuw vervaardigd. Ook zijn er boe ken met fraaie illustraties van geometrische tuinen, koepels en zuilen, molens, bruggen, Bijbelse gebouwen en Rome in de 16de eeuw. De tentoonstelling “Bouwen op papier” is te zien tot 29 mei 2016 in Museum Het Valkhof in Nijmegen.

1/2016

p07_Postbox.indd 7

I

7

02-02-16 11:10

POSTBOX

Kop De Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) 9998 voor aardbevings bestendig bouwen is onlangs gepubliceerd. Met deze NPR kunnen partijen bestaande en nieuwe gebouwen robuuster maken tegen aard bevingen, in het als gevolg van gaswinningen aardbevingsgevoelige gebied. NPR 9998 is bedoeld voor het maken van constructieve berekeningen en sluit aan op de Europese normenreeks Eurocode 8 voor aardbevingsbestendig bouwen. Met de NPR kunnen bestaande gebouwen worden beoordeeld op constructieve veiligheidsaspecten tijdens een aardbeving. Ook is de NPR te gebruiken voor verbouw en nieuwbouw van gebouwen (al dan niet volgend uit de beoordeling van een bestaand gebouw). De richtlijn kan na registratie voor de NEN Shop kosteloos worden gedownload.

NBvT: “Prijsverhoging houten bouwproducten” De NBvT, de Nederlandse Branchevereniging van Timmerfabrikanten, ziet prijsverhoging van houten bouwproducten als onvermijde lijk. Innovaties en toekomstgerichte ontwik kelingen vragen extra investeringen van de timmerindustrie. De enorme druk op de prij zen in de afgelopen jaren en de extra inves teringen uit het eigen vermogen om de crisis het hoofd te bieden, maken dat de beno digde financiële ruimte er vaak niet meer is

bij de timmerindustrie. “Aan prijsverhogin gen valt dus ook niet meer te ontkomen”, aldus Hans Zwaanenburg, directeur van de NBvT. Het nieuwe bouwen, zoals het ook wel genoemd wordt, vraagt een andere rol van de timmerbranche met haar secties Kozijnen, Binnendeuren, Buitendeuren, Trappen, Houtskeletbouw (VHSB) en Toelevering. Het volstaat dan ook niet meer om enkel een pro duct te leveren. Steeds meer wordt van deze

industrie verwacht dat zij in de ontwerpfase kennis inbrengt en meedenkt over efficiënte en duurzame oplossingen. De timmerbranche wordt met haar secties steeds meer een partner in het proces. Dat vraagt niet alleen intensieve samenwerking tussen partijen, maar ook innovatieve en financiële inspan ningen voor het ontwikkelen van gevraagde onderhoudsarme en levensloopbestendige houten producten en systemen.

Renson nu ook in dameswielrennen Door het recent aangekondigde partnership met Team Giant Alpecin zet Renson, actief in ventilatie, zonwering en terrasoverkappingen, de eerste stappen in het dameswielrennen. Vanaf 2016 prijkt het Renson logo dan ook op de uitrusting van Team Liv Plantur, het satelliet damesteam van de Worldtour mannenploeg rond renners als John Degenkolb en Tom Dumoulin. “Een bewuste keuze”, licht Pieter Lecluyse (verantwoordelijke sportsponsoring van Renson) toe: “Door een verhoogde zichtbaarheid in het dameswielrennen hopen wij precies bij het vrou welijke publiek onze naambekendheid nog te versterken. Een terrasoverkapping is geen technisch product maar eerder een lifestyle en design oplossing. Wij stellen dan ook vast dat de vrouw een doorslaggevende stem heeft bij de aan koop van zo’n overkapping. Bovendien bepaalt zij de look en feel van het sys teem: een dak met doekzonwering of met kantelbare lamellen, de integratie van screens, glaswanden of schuifpanelen, de kleur van de verschillende profielen.”

8

I

2016/1

p07_Postbox.indd 8

02-02-16 11:10

POSTBOX

links Bastiaan Benz, directeur van SKG-IKOB Certificatie en rechts Anton van Kruistum, directeur van het Technisch Bureau Afbouw

TBA en SKG-IKOB werken samen aan de kwaliteit Het Technisch Bureau Afbouw en SKG IKOB Certificatie tekenden onlangs een samenwer kingsovereenkomst. Het doel van deze overeenkomst is om onderscheid op kwaliteit voor afbouwbedrijven eenvoudiger te maken en een maximale efficiëntie te bereiken met kwali teitscontroles die elkaar aanvullen. De samenwerking zorgt voor een betere bediening van de afbouwbranche. Hierdoor wordt een groei verwacht van het aantal KOMO gecertificeerde bedrijven. Al decennia lang verlenen het TBA en SKG IKOB Certificatie diverse diensten aan de afbouwbranche. Het TBA voert kwaliteitscontroles en schade expertises uit. Dit gebeurt op verzoek van het afbouwbedrijf of voor de erkenningsregeling Afbouwkeur. SKG IKOB Certificatie is marktleider van de geaccrediteerde KOMO Afbouw regeling. De eerste stap is om de keuringen voor de erkenningsregeling Afbouwkeur en voor KOMO Afbouw op elkaar af te stemmen, zodat er geen zaken dubbel gekeurd worden. Ook zal het TBA nieuwe aanvragen van KOMO Afbouw in behandeling nemen. De diensten binnen de samenwerkingsovereen komst hebben betrekking op de certificatiewerkzaamheden van BRL 9600 KOMO Afbouw voor de scopes gietvloeren, dekvloeren, stukadoorwerk, spackspuitwerk, systeemwanden en plafonds en niet dragende binnenwanden van steenachtig materiaal.

Samenwerking branches hang- en sluitwerk en CCV Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) en 3 brancheverenigingen (ABHS, VHS en VERTAZ) voor hang en sluit werk zijn een samenwerkingsverband aange gaan. Door krachten te bundelen, kunnen deze 3 partijen meer doen rond het Politiekeurmerk Veilig Wonen en hebben ze een groter bereik. Projectleider Veilig Wonen Lilian Tieman van het CCV: “Het laten dalen van woninginbraken is een maatschappelijk doel waar de burger maar ook de overheid veel baat bij hebben. Het Politiekeurmerk Veilig Wonen zorgt voor de verbinding tussen onze organisaties.” Speerpunten van de neuwe samenwerking zijn de Veilig Wonen dag 2016, allianties met een aantal belang rijke spelers in het veld vormen, gemeenten ondersteunen met nieuwbouwplannen en corporaties ondersteunen met renovatieplan nen. Ook richten de partijen zich op aan dacht voor 5 minuten inbraakwerendheid en een vernieuwde website en webwinkel van het Politiekeurmerk.

Dwingend verwezen NEN-normen in te zien De dwingend verwezen nationale NEN normen zijn via NEN Connect in te zien. Het betreft vooral milieunormen, een klein aantal bouwnormen en veiligheidsnormen. Met een NEN Connect account kan een gebruiker online in het gehele assortiment van NEN Connect zoeken en de vrij beschikbare docu menten direct inzien. Met een NEN Connect

account kan de gebruiker naast de eigen normencollectie direct de vrij beschikbare normdocumenten inzien. NEN is blij dat de nationale NEN normen waarnaar de wet dwingend verwijst, vrij beschikbaar zijn gekomen. Dit houdt in dat de normgebruiker niet voor deze NEN normen hoeft te betalen om deze te kunnen inzien. Met deze oplos

sing geven NEN en het ministerie van Economische Zaken (EZ) invulling aan het kabinetsstandpunt Normalisatie. NEN heeft met het ministerie van EZ afgesproken dat hiervoor jaarlijks een bedrag aan NEN wordt betaald. Deze afspraak geldt in ieder geval voor de komende 5 jaar.

1/2016

p07_Postbox.indd 9

I

9

02-02-16 11:10

COLUMN Tekst Hans Fuchs

Hyperlocalization of Architecture

De plek als katalysator In zijn boek Hyperlocalization of Architecture schetst Andrew Michler een nieuwe manier van ontwerpen, door architecten die met hun gebouwen optimaal aanhechten op de locatie, in al zijn facetten; klimaat, cultuur, bouwhistorie, landschappelijke en stedenbouwkundige context. Met een belangrijke rol voor de gevel, als intermediair tussen plek en pand.

Hyperlokaal, zo typeert Michler de kwaliteit van die gebouwen.

Michler selectereerde voorbeelden uit Japan, Spanje, Mexico, Duitsland, Australië en Denemarken van gebouwen die, volgens Michler, hun waarde ontlenen aan het optimaal inspelen op de locatie en alleen al daardoor een ‘groene’ signatuur hebben; deze gebouwen zijn bestendig en duurzaam. „Een goed gebouw is een amalgaan van omstandigheden, met de plek als katalysator“, vat Michler samen. Als tegenpool van dergelijke hyperlokale architec tuur noemt Michler moderne gebouwen die ontworpen als inter ventie in een omgeving; architectuur die overleeft dankzij installa ties om lokale omstandigheden te overwinnen, in plaats van zich te voegen naar die gegevenheden. Met kantoorhoogbouw voorzien van glazen vliesgevels als beste voorbeeld.

De gebouwen in Hyperlocalization of Architecture zijn volgens Michler ontwerpen die ‘habitat’ bieden, deel zijn van een circulaire economie, verbindingen verbeteren tussen mensen en met de natuur, omdat ze onderzoeken wat de karakteristieken van een gegeven plek is, in al zijn facetten, en die ook integreren. De gevel speelt in deze architectuur een belangrijke rol, als schakel tussen unieke plekken en de gebouwen die er verrezen, tussen omgeving en interieur. En wie verwacht dat Michlers boek bol staat van holistische experimen ten uit leem en stro, heeft het mis. In het boek staan juist ontzettend veel glas facades, van transparante, moderne gebouwen – inclusief kantoorkolossen die op het eerste oog niet prijsgeven wat aan hen nu zo ‘hyperlokaal’ is. eVolo Press, Andrew Michler, Hyperlocalization of Architecture: Contemporary Sustainable Archetypes, hardcover, september 2015

10

I

2016/1

p11_Boekrecensie.indd 10

02-02-16 11:09

POSTBOX

Start bouw 39 woningen Nieuw Amstel De bouw van project Nieuw Amstel in Amsterdam is begonnen. Thijs Reuten, lid van het dagelijks bestuur van Stadsdeel Oost, heeft samen met 2 kopers het startsein gegeven door het slaan van de feestelijke eerste paal. Nieuw Amstel is een ontwikkeling van Amstelkwartier CV en wordt gerealiseerd door Kondor Wessels Amsterdam (VolkerWessels).

Alle 39 woningen van het project zijn verkocht. De architectuur van het Amstelkwartier is een moderne variant op de stedenbouw van Berlage.

Hiermee sluit het ontwerp aan op de traditie van de baksteenarchitec tuur waar Amsterdam zo bekend om is. Nieuw Amstel is ontworpen door architect Chris Zwiers, OeverZaaijer Architectuur & Stedebouw. Het is een volgens de architect markant woongebouw aan de zuidzijde van het Amstelkwartier dat haaks staat op de Amstel. Nieuw Amstel toont 2 heel verschillende gezichten, aldus Zwiers. De op het noorden gesitu eerde voorzijde is statig en strak. De op het zuiden georiĂŤnteerde ach terkant, met zijn verspringende gevel en grote uitkragende balkons, is juist heel uitnodigend en open.

Stabu en Crow maken cursussen

Vernieuwde website VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen

Om de bouwsector optimaal te ondersteunen bij het opleiden van personeel, hebben Stabu en Crow hun krachten gebundeld. Marc Verhage (algemeen directeur Stabu) en Iman Koster (directeur Crow) tekenden in dit kader een samenwerkingsovereenkomst. De samen werking zal zich primair richten op cursussen en opleidingen voor de Burgerlijke en Utiliteitsbouw (B&U). Stabu en Crow zijn kennisinstituten die bijdragen aan de ontwik keling en uniformering van kennis voor de bouwsector, waarbij Stabu zich primair richt op de B&U en Crow op de infra. Dit resul teert in diverse systematieken en hulpmidde len die veelvuldig worden toegepast in de praktijk. Voorbeelden zijn Stabu Bouwbreed en Crow ProContract, allebei systematieken die gebruikers helpen om bestekken/contrac ten op te stellen op basis van verschillende juridische/administratieve kaders (zoals UAV en UAVgc). De samenwerking tussen Stabu en Crow heeft inmiddels enkele gezamenlijke cursussen opgeleverd.

De VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen zijn in een nieuw jasje gestoken. De ver nieuwde website www.vmrg kwaliteitseisen.nl heeft een gebruiksvriendelijker karak ter gekregen. De VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen vormen de basis voor het VMRG Keurmerk. Bedrijven met dit keurmerk leveren gegarandeerde kwaliteit in gevels. Op de vernieuwde website kan met filters aan geven worden welke onderdelen van toepassing zijn. Hiervan wordt de tekst goed leesbaar weergegeven. Niet relevante tekst wordt dan lichtgrijs weergegeven. De VMRG Kwaliteitseisen 2016 zijn ook als pdf beschikbaar. Deze is te vinden onder Algemeen/Inhoud website. De VMRG Kwaliteitseisen stonden al per 1 oktober op de website, maar zijn per 1 januari ook officieel van kracht gegaan. Inhoudelijk verandert er niets, de website ziet er alleen anders uit. Uiteraard blijft ook de zoekfunctie bestaan, waar u woorden of delen van woorden kunt opzoeken door de gehele tekst.

Links: Marc Verhage en rechts: Iman Koster

Stappenplan en instructiefilms CE-markering De CE markering op bouwproducten speelt een steeds grotere rol op de Europese markt.

De bouw heeft behoefte aan goede voorlichting en dat geldt ook voor de bouwopleidingen waar de CE markering vaak nog onbekend is. Daarom heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) opdracht gegeven om voor fabrikanten en toeleveranciers het Digitale Stappenplan en voor verder begrip een aantal instructiefilms te ontwikkelen. Deze 2 instrumenten zijn vanaf nu beschikbaar op www.kwaliteitbouwprodukten.nl. De gebruiker van dit hulpmiddel kan, met een eigen wachtwoord beveiligd, de relevante gegevens verzame len, met anderen delen en bewaken en uit breiden. Dit laatste wordt steeds relevanter omdat fabrikanten nu ervaren dat hun producten op hun prestaties [kenmerken] worden geselecteerd en zij vaak nog niet alle kenmerken van hun producten hebben vastgelegd. Ook de bijbehorende Europese normen worden nog steeds aangepast en uitgebreid.

1/2016

p07_Postbox.indd 11

I

11

02-02-16 11:10

GEVELARCHITECTUUR Tekst Louis Jongeleen | Beeld Marcus Peters

Gebouwen voor nu en straks, deel 6 (slot)

Zorggebouw ‘The Tree’ houdt dakloze gezinnen uit de wind Wie niet al te snel langs de Hoofdvaart dwars door de Haarlemmermeerpolder richting Amsterdam rijdt, passeert even voorbij de bebouwde kom van Hoofddorp een opvallend gebouw. De kopgevel is net een kindertekening. De wortels en de stam zijn van beton, de kroon is bekleed met zeshoekige leien en heeft zeskantige ramen. In de tuin torent een oude beuk hoog boven het boomgebouw uit. De naam van deze ‘miniflat’ is ‘The Tree’. Dakloze gezinnen uit de regio Haarlemmermeer kunnen er tijdelijk verblijven. De architect van deze gespecialiseerde opvanglocatie, Angie Abbink van het Amsterdamse bureau Abbink X Co, geeft een rondleiding.

Angie Abbink staat op de parkeerplaats bij ‘The Tree’ en tuurt over de hoge tuinmuur naar de zuidwestelijke gevel van het bijzondere woongebouw waaraan zij tussen 2010 en 2013 heeft gewerkt. Uit haar blik valt af te leiden dat ze nog steeds blij is met wat ze daar ziet.

Architect Angie Abbink: ”Vijf jaar geleden kwam ons bureau als winnaar uit de bus bij de selectie van het ontwerp voor een gebouw met dertig wooneenheden bedoeld voor tijdelijke opvang van dakloze gezinnen. Behalve de woonfunctie vermeldde het programma van eisen een flexibele ontmoetingsruimte, zorgkantoren, facilitaire voorzieningen, speelterrein, een buitenruimte en een parkeerterrein.

Toen ik voor het eerst op de projectlocatie kwam, was ik verrast door die majestueuze rode beuk die daar stond. Op geen enkele situatietekening stond die boom aangegeven. Ik wist op slag zeker dat deze prachtboom, dit cadeau, voor mij het uitgangspunt moest worden voor mijn ontwerp. Ik gaf het nog-te-bouwen opvangcentrum alvast de naam ‘The Tree’, een boom als symbool voor geborgenheid, voor een plek waar je veilig kunt schuilen en waar je tegen kunt leunen om even op adem te komen.”

Openheid Abbink vermoedt dat de opdrachtgever, de Gemeente Haarlemmermeer, destijds voor haar ontwerp heeft gekozen, juist vanwege die sprekende boomsymboliek. Dat basismotief komt op 12

I

allerlei manieren terug in het concept en de uitvoering van het opvangcentrum. Abbink: “Het was nog een hele tour om de plaats en de oriëntatie van het gebouw zodanig te kiezen dat de grote beuk centraal kwam te staan. Daarvoor moest het bestemmingsplan aangepast worden. Ik wilde dat de boom en het gebouw elkaar als het ware zouden omarmen, als uitdrukking van de beschermende functie van het gebouw.” Abbink herinnert zich nog een merkwaardig voorval bij de eerste presentatie van haar ontwerp voor de opdrachtgever. Er waren bedenkingen. Men vond dat het ontwerp ‘te mooi’ was voor een gebouw met een zorgfunctie. Het had ‘wat soberder ‘ gekund. Abbink: “Die reactie kwam voort uit pure beeldvorming, want in tweede instantie werd het ontwerp wel goed ontvangen.

Dat had te maken met een andere presentatievorm, een impressie van hetzelfde ontwerp, maar dan weergegeven tegen

2016/1

p00_Gevelarchitectuur6.indd 12

29-01-16 11:31

Architect Angie Abbink: ‘’Een functionele opvanglocatie kan ook veilig, huiselijk en mooi zijn”

een minder zonnige achtergrond en met plassen op de grond.”

Vanachter de ommuring van de tuin is nog net de brede veranda te zien op de begane grond van de zuidwestelijke gevel van ‘The Tree’.

Abbink: “Vanaf die veranda heeft een volwassene overzicht over de speeltuin en kan vanaf die plek gemakkelijk over de tuinmuur heen kijken naar de omgeving. Dat is niet toevallig zo gemaakt. Die ommuring vormt net voldoende bescherming tegen mogelijke ongewenste gasten. Tegelijkertijd kijk je vanaf de verhoogde veranda zo over die muur heen. Die combinatie, de veiligheid binnen de muren en de openheid naar de buitenwereld, geeft precies het karakter weer van dit gebouw. Contact houden met de buitenwereld vanuit een veilige, beschermde omgeving is letterlijk en figuurlijk een belangrijk onderdeel van het proces waar de bewoners mee te maken krijgen als ze hier terechtkomen.”

Veilig Voor architect Abbink is het bijna twee jaar geleden dat ze ‘The Tree’ heeft bezocht. De wandeling in en rondom het gebouw geeft haar welkome feedback over hoe haar werk in de praktijk functioneert. Bij de entree valt het haar meteen al op dat bezoek moet aanbellen. Na melding via de intercom gaat de glazen deur open. In de hal staat wel een balie, maar er is geen receptionist. Na enkele minuten gaan de glazen deuren naar de centrale gang open en verwelkomt beheerder-begeleider van ‘The Tree’, Godfried van der Kubbe, zijn bezoek met uitgestoken hand. Hij geeft een toelichting bij het deurbeleid van de opvanglocatie. Van der Kubbe: “Veiligheid is hier noodzaak. Er wonen hier nu 40 volwassenen en 45 kinderen die door scheiding, schulden en traumatisch ervaringen in de moeilijkheden zijn geraakt. Zij kunnen hier tot rust komen als ze niet 1/2016

p00_Gevelarchitectuur6.indd 13

I

13

29-01-16 11:31

GEVELARCHITECTUUR

worden lastiggevallen door schuldeisers, ex-partners of instanties.

Met beveiligingscamera’s houden we in de peiling wie hier voor de deur staat en wie zich even later in de hal bevindt. De bewoners hebben wel zelf de sleutel van hun eigen appartement. Dat is hun privé. Mensen die net zijn aangekomen en hier hun eigen appartementje binnenstappen, zie je een zucht van verlichting slaken.

Begeleiding is hier continue aanwezig. Vanaf de ingebruikneming van dit gebouw op 15 augustus 2013 zijn we vol bezet. Wij zijn de enige maatschappelijke opvang in Haarlemmermeer en omstreken waar gezinnen geplaatst kunnen worden. We hebben steeds een wachtlijst. Je kunt wel zeggen dat er dringende behoefte is aan deze vorm van tijdelijke opvang.”

Speelruimte Het casco van The Tree bestaat uit een eenvoudige draagconstructie van kalkzandsteen met HSB-spouwbladen. De plattegronden van de drie woonverdiepingen zijn op dezelfde manier ingedeeld in zes appartementen met twee kamers en tweemaal twee driekamerappartementen aan de kopgevels. De wooneenheden worden ontsloten via een trappenhuis en de centrale gang op elke verdieping. Abbink: “Het team van co-makers van The Tree, dat bestond uit de architect, opdrachtgever, aannemer en de toekomstige gebruiker, had bewust gekozen voor die compacte opbouw. Met die aanpak en vooral ook door de toepassing van kant-en-klare prefab badkamers en toiletten hebben we de totale bouwtijd kunnen beperken tot 9 maanden en konden we binnen het bouwbudget blijven.” Even later lopen de architect en de beheerder door de gang op de derde verdieping. Af en toe rent er een peuter langs hen heen. Abbink:

“Voor die kleintjes is de gang ook speelruimte, een verlengstuk van de woning eigenlijk. Daarom had ik die de gangen het liefst anderhalve meter breder gemaakt. Dan hadden ze hier ook kunnen fietsen. Helaas ging dat boven de begroting. Een ander aandachtspunt was hier het licht. Meestal is daglichttoetreding in een verkeersruimte niet zo’n strenge eis. Maar hier gaat het ook om speelruimte van de kinderen. Daarom hebben we bij deze gang gekozen voor lichttoetreding via lichtkoepels en de grotere zeskantige ramen aan de kopgevels. Daardoor zijn deze ruimtes prettiger dan een standaard inpandige gang.“

Flexibel Een woongebouw dat bedoeld is voor tijdelijke huisvesting van gezinnen van verschillende samenstelling moet gemakkelijk aan­ pasbaar zijn aan de behoeften van steeds weer nieuwe bewoners.

Daarom was ook flexibiliteit een eis die gesteld werd aan deze vorm van opvang. Daarvoor had Angie destijds een oplossing bedacht.

Met een flexibele wand zou een appartement kunnen worden uitgebreid met een derde slaapkamer. Dat zou een appartement geschikt maken voor gezinnen met meer dan vier kinderen. Die aanpasbaarheid werd echter in de uitvoeringsfase wegbezuinigd. Even later opent beheerder-begeleider Van der Kubbe de deur van een driekamerappartement dat net is leeggekomen. Als Angie daar naar binnengaat, kijkt ze onderzoekend rond in de interieur. Het zeskantige raam zet de woonkamer in een sfeervol, laat middaglicht. Dan staat ze even stil en richt zich tot Van der Kubbe. Ze legt hem uit hoe de woning met een flexibele wand simpel naar behoefte zouden kunnen worden vergroot en verkleind.

I

14 2016/1

p00_Gevelarchitectuur6.indd 14

29-01-16 11:31

GEVELARCHITECTUUR

Tot haar verbazing laat hij weten dat hij op de hoogte is van dat oorspronkelijke idee voor aanpasbare indeling van de appartementen en dat die flexibele wand bij nader inzien op één verdieping toch zal worden gerealiseerd. Van der Kubbe: “We zitten nu met het gegeven dat we steeds meer grotere gezinnen krijgen. Die kunnen een tweede slaapkamer goed gebruiken. Dus die oplossing met

die tussenwand was bij nader inzien zo gek nog niet.”

Tot besluit van de wandeling in en rondom de bijzondere woon­ voorziening die ze ontwierp, neemt Angie Abbink nog even een kijkje in de speeltuin van ‘The Tree’. Twee schooljochies zijn er aan het voetballen. Ze kijkt hun spel even aan en zegt dan: “Kijk, hier doe ik het voor.”

Zeskant Ook bij de materiaalkeuze en vormgeving van de gevelbekleding van The Tree koos architect Angie Abbink ‘de boom’ als hoofdmotief.

Abbink: “In een oud boek kwam ik een foto tegen van het huis van Mark Twain. Het had een soort bladerdak van zeshoekige leien. Dat idee heb ik in aangepaste vorm gebruikt voor de gevelbekleding van de drie verdiepingen van ‘The Tree’. Bij het shoppen naar geschikt materiaal moesten we mikken op een scherpe prijs en op een lange onderhoudsvrije termijn, want het budget was krap. Met leidekker De Ridder Skins for Buildings uit Zwaag (N-H) kwamen we tot de conclusie dat we op zoek moesten gaan naar een zo gunstig mogelijke mix van bijzondere natuurleien, standaard natuurleien en een hoeveelheid rvs-leien. Voor de kopgevels zijn speciale zeshoekige bladeren van leisteen ontworpen, voor de grotere oppervlakken van de langsgevels namen we standaard rechthoekige leien. Op alle gevels is een patroon aangebracht van dikke boomtakken, geïnspireerd op een Japans voorbeeld. Die figuren zijn gemaakt door grijze standaard leien af te wisselen met Chinese groene leien. Her en

der is met een RVS-lei ‘gestrooid’ voor een speelse sprankel in de gevel. Door binnen de kaders van het budget te spelen met de verdeling van de verschillende leien, zijn de vormen van de boomtakken ontstaan. Normaal gesproken laat je de leverancier voor zoiets een legplan maken voor de leien, maar hier heb ik de maatvoering en de plaatsing van alle leien, in nauw overleg met De Ridder, zelf uitgewerkt en daarbij de kaders uitgespaard voor de zeskantige kiepramen. Dat was nog een flinke mathematische exercitie. Van alle gevels zijn de plaatsing en de vormen van de leien plus de uitsparingen voor de ramen per lei uitgetekend. De zeskantige aluminium kiepramen, met luchttoevoerroosters in de zijkanten en roosters aan de binnenzijden, zijn speciaal voor dit project door Schipper Kozijnen uit Opmeer (N-H) op maat gemaakt. Een mock-up van dit raam en de aansluiting op de gevelbekleding is hier ter plaatse met een hogedrukcabine getest op wind- en waterdichtheid en voldeed meteen ruimschoots aan de gestelde eisen.”

I

1/2016 15

p00_Gevelarchitectuur6.indd 15

29-01-16 11:31

UITGELICHT

Aluminium dubbele deur met brandwerendheid van 30 en 60 minuten Raam en Deur ontvangt wekelijks vele persberichten, die de uitgever van het blad graag op de website: www.raamendeuronline.nl plaatst. Het is echter onmo gelijk dat al die persberich ten een plaats krijgen in het blad. Daarom maakt de redactie elke twee maanden een selectie van ongeveer zes berichten die, volgens de redactie, wat extra aan dacht verdienen.

Sapa Building System, producent van aluminium profielsystemen voor ramen, deuren, vliesgevels en veranda’s, introduceert het aluminium systeem Thermo 74. Dit systeem dat inmiddels de SKG IKOB KOMO brandattesten EI30 en EI60 heeft behaald, is speciaal ontwikkeld voor de constructie van brandwerende deuren en scheidingswanden.

Jongste wapenfeit op het terrein van certificering: de ontvangst van het Efectis brandrapport voor EW30 toepassingen voor vaste ramen, enkele en dubbele deuren voor binnen en buitentoepassin gen. Efectis is de belangrijkste Europese speler op het gebied van brandonderzoek en weet alles over testen, modelleren, certificatie en inspecties, waar ook ter wereld. In het door hen uitgevoerde onder

zoek is Contraflam Lite 30 glas, gemonteerd in het Thermo 74 systeem, getoetst en geschikt gebleken voor brandwerendheid van dertig minuten, in beide verhittingsrichtingen. Eén en ander op basis van de EW criteria.

Binnen het Thermo 74 systeem zijn verschillende niveaus van brandwerendheid mogelijk, zodat de gewenste deur voor elke specifieke situatie aange past kan worden. Ook zijn er verschillende opties voor automatische schuifdeuren. Het brede assorti ment hang en sluitwerk, ook voor paniektoepassin gen, biedt een ruime vrijheid bij het ontwerpen van vuurbestendige toepassingen.

Sapa Building System, Drunen, (0416) 38 64 80, www.sapabuildingsystem.nl

Flipperaars krijgen het moeilijk Een honderd procent veilig product tegen flip peren, ook als de voordeur slechts op de dag schoot hangt. Dat claimt KMH Products met haar zogeheten Voordeurbeveiliger. Die stellig heid roept natuurlijk enkele vragen op. Hoe werkt het dan? In hoeverre onderscheidt het product zich van de gangbare anti inbraak strips? Nou, dat wil Van Wijngaarden, de uit vinder van de Voordeurbeveiliger, graag toe lichten. Maar eerst is het zinvol om even stil te staan bij wat flipperen precies is.

Flipperen is één van de meest voorkomende indringingsmethoden, die alleen toegepast kan worden als de voordeur niet op het nachtslot zit.

Dat komt in de regel voor als de bewoner thuis is of voor korte tijd zijn woning verlaat. De inbreker gebruikt een stugge, maar flexibele plastic flap, soms niet groter dan een bankpasje. Deze schuift hij ter hoogte van de dagschoot in de sponning en drukt daarmee de schoot uit de slot plaat. Een demonstratiefilmpje is te zien op de website voordeurbeveiliger.nl.

Van Wijngaarden heeft ooit een ex inbreker

gesproken die hem vertelde hoe een flipperaar te werk gaat. Hij loopt door de straten en kan op afstand horen als de deur slechts in het dagslot valt, wanneer bewoners hun woning verlaten.

Direct daarop kan de flipperaar zijn slag slaan.

Over de anti inbraakstrips kan Van Wijngaarden kort zijn: die zijn bedoeld tegen inbraak, maar helpen niet echt tegen flipperaars. Het werk van de inbreker wordt slechts korte tijd ver traagd. Zijn product, de Voordeurbeveiliger houdt aantoonbaar flipperaars buiten. Testen wijzen dat uit en een ervaren ex flipperaar, die op uit

nodiging van Van Wijngaarden zijn gang mocht gaan, gooide na drie uren de handdoek in de ring. Het product is door de SKG getest en deze stichting heeft haar Keurmerk verstrekt. Ook is het Politiekeurmerk Veilig Wonen toegekend.

Het product bestaat uit een plaatje, dat met dubbelzijdig tape en met vier schroeven in de kozijnsponning vastgezet wordt. Bij een kunst stof of aluminium kozijn volstaat plakken. Aan dat plaatje zitten met platte veren een drietal lipjes bevestigd. Van Wijngaarden: ‘Er is genoeg ruimte tussen deur en kozijnsponning voor het product, mede doordat de deuren ver jongd zijn. Ze hoeven dus niet ingelaten te wor den.’ Een setje kost 14,95 euro en daar zit een montagemalletje bij en reinigingsmiddel om de het sponningoppervlak vetvrij te maken in geval men de Voordeurbeveiliger alleen wil plakken.

Volgens Van Wijngaarden kan iedereen die in staat is een schroevendraaier te hanteren of stickers te plakken, zijn product aanbrengen.

KMH Products, Houten, (030) 63 62 176, www.voordeurbeveiliger.nl

Sterke kunststofkozijnen met hoge isolatiewaarde Door een toenemende vraag naar goedgeïsoleerde en energiearme woningen , zoals bijvoorbeeld de nul op de meter woningen, worden ook producenten van kozijnen uitgedaagd om hun profielen beter te isoleren. Deceuninck heeft daartoe het Zendow#neo Royal Premium kozijn ontwikkeld. In dit kozijn gebruikt men voor de benodigde stijf heid geen gegalvaniseerde stalen profielen – een koudebrug bij uit stek – meer. De oplossing van Deceuninck, genaamd Linktrusion technologie, bestaat uit twee nieuwe onderdelen. In het vaste gedeelte van het kozijn komt een pvc profiel, dat plaatselijk is ver sterkt door staaldraden en inwendig is geïsoleerd met pvc schuim.

Het draaiende gedeelte is verstevigd door de toepassing van glas vezels in de profielen. De vezels worden tijdens het fabricageproces ingebed in de pvc extrusie. Volgens Deceuninck levert de innovatie een kunststofkozijn op met uitstekende mechanische, thermische en akoestische eigenschappen. Het is mogelijk een isolatiewaarde te 16

I

bereiken van Uw=0,65 W/m2K. De nieuwe generatie Deceuninck kozijnen overtreft met dit resultaat ruimschoots de energie eisen die binnen het nieuwe Bouwbesluit van kracht zijn. Fabrikant Deceuninck biedt ook een gegarandeerd gesloten circuit voor de recycling van de kunststof kozijnen.

De Zendow#neo Royal Premium kozijnen zijn onlangs toegepast in één van de eerste grootschalige woningbouwprojecten, woonwijk Groevenbeek Noord in Ermelo, met 39 nul op de meter woningen.

Deceuninck, Hooglede Gits (B), (+31) 76 561 78 34, www.deceuninck.com

2016/1

p00_Uitgelicht2.indd 16

29-01-16 11:35

UITGELICHT

Revitalisering kozijn veel goedkoper dan vervanging De meeste corporaties hebben beperkte bud getten en een bestand dat aan renovatie toe is. Dus voordat je aan een grootschalige renovatie begint is het raadzaam alle opties die kunnen leiden tot verlaging van de pro jectkosten, te bekijken. Daarbij kan SKK Kozijnwacht de helpende hand bieden, aldus Carolien Bavinck van de afdeling Personeel en Communicatie bij het bedrijf uit Assen.

De service start met een goed advies over de staat waarin de kozijnen verkeren en kan ein digen met een complete opwaardering van het bestaande kozijn.

In de praktijk blijkt, dat het profielen van het bestaande kozijn – vaker dan men denkt –

uitstekend geschikt zijn voor bijvoorbeeld het zwaardere en dikkere HR++ glas. Dat kozijn moet dan wel een kunststof, aluminium of houten kozijnen zijn met geïntegreerd hang en sluitwerk, want daarop richt zich de dienstverlening van SKK. Opwaardering van het bestaande kozijn in plaats van vervangen kan leiden tot halvering van de kosten.

De opdrachtgever kan rekenen op een abso luut onafhankelijk advies, aldus Bavinck omdat het bedrijf: geen kozijnen vervangt, dus geen belang heeft bij aansturing op vervanging. alleen dan renovatie van de kozijnen advi Vrijwel het complete programma van SKK is doorgevoerd bij het renovatieproject Maesstraat te Zwijndrecht

Zo zien de bestaande kozijnen er aan de Multatuliestraat in Staringbuurt II te Rotterdam eruit na een behandeling door SKK.

seert en uitvoert, als het de energetische en esthetische eisen kan waarmaken.

Om te laten zien wat het bedrijf kan beteke nen, wijst Bavinck op het onlangs gereali seerde project 92 woningen Maesstraat te Zwijndrecht voor woningcorporatie Woonkracht 10 en in opdracht van Smits Vastgoed Zorg. Hier is zo ongeveer het com plete programma SKK ingezet voor de revita lisering van de kozijnen. Dat programma heeft bestaan uit: Plaatsing HR++ isolatieglas en nieuwe ventilatieroosters; Speciale aandacht voor gezond binnenkli maat door uitvoering ventilatieberekening; Vervanging aanslagrubbers; vNieuw hang en sluitwerk (deels PKVW beslag o.a. platal deuren); Preventief onderhoud; In opdracht van SKK heeft Frontshield de kozijnen aan de buitenzijde gereinigd en voorzien van Renolit folie (kleur en krasvast) SKK Kozijnwacht, Assen, 0900 8420, www.skk.nl

Anti-inbraakstrip houdt inbrekers buiten de deur Inbrekers kiezen vaak voor de weg van de minste weerstand en dat is in zestig procent van de gevallen de achterdeur. Als gereedschap vol doen een schroevendraaier of koevoet en soms lukt het al met een stukje plastic. Secu, leverancier van aanvullende beveiligings en vei ligheidsproducten, presenteert een nieuwe productlijn anti inbraak strips: de SecuStrip Basic, Plus en Style.

De SecuStrip Basic is de voordeligste uitvoering, bedoeld voor box , bergings of schuurdeuren en deuren van vakantiewoningen. De SecuStrip Plus richt zich op de beveiliging van ramen en deuren in het middensegment. De derde variant, de SecuStrip Style, is speciaal bedoeld voor mensen die design belangrijk vinden. Deze aluminium strip is zo gemaakt dat hij perfect aansluit bij het beslag op de deur.

Alle SecuStrips voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen® en zijn onafhankelijk getest door SKG®. De inbraakwering voor de Plus serie, onlangs getest door SKG, behaalde respectievelijk 2x de norm voor voordeuren en 3,5x de norm voor achterdeuren.

Secu is initiatiefnemer en partner van de Nationale Inbraakpreventie Weken, een samenwerking tussen fabrikanten, het Ministerie van Veiligheid en Justitie en het Verbond van Verzekeraars om Nederland voor te lichten over inbraakpreventie. Meer informatie op www.stichtingnipw.nl.

SecuProducts, Nieuw Vennep 0252 62 09 01, www.secu.nl

Bouwbedrijf Van Dillen lanceert ‘portiek’ Bouwbedrijf Van Dillen lanceert een nieuw product onder de naam Portiek. Met Portiek kunnen (portiek)woningen opgewaardeerd worden naar ‘Nul op de Meter’ of naar het label A energieniveau. De aan leiding voor de ontwikkeling was de deelname aan de omvangrijke Flat met toekomst tender van woningcorporatie Mitros. De deel nemende partijen kreeg de vraag voorgelegd om een renovatieproduct te ontwikkelen voor Mitros’ Intervamflats, waardoor de woningen zouden voldoen aan het Nul op deMeter (NOM) principe.

Dit heeft geleid tot een ontwikkeling met partners Arton en Trecodome, waarbij het renovatie niveau wordt bepaald door middel van het Rendabele Energiemodel. Vanuit de deeloplossingen gevel, gevelopeningen, dak, vloer en installaties worden de investeringen en

energiebesparing berekend en de optimale samenstelling per woning type bepaald. Het ene woningtype leent zich beter voor ‘Nul op de Meter’ dan het andere, zelfs binnen een complex bestaan er verschil len in investeringskosten tussen de woningtypes. Met Portiek kunnen ‘Nul op de Meter’ woningen en passief woningen naast elkaar worden gerealiseerd. De potentiële opdrachtgever kan kiezen uit verschil lende interieur en portiekniveaus, afgezet tegen het niveau van de ingreep. Volgens Van Dillen bevat Portiek alle elementen om een portiekflat samen te stellen, die past bij de strategie van de opdrachtgever en de wensen van de beoogde doelgroep.

Bouwbedrijf Van Dillen, Culemborg, (0345) 50 90 60, www.cvandillen.nl 1/2016

p00_Uitgelicht2.indd 17

I

17

29-01-16 11:35

Voorzichtige kracht en precisie

HAUTAU ATRIUM comfort close en HS hulpveer

Zie nog veel meer!

FENSTERBAU FRONTALE 2016 Halle Nr.4, Stand 113

De HAUTAU ATRIUM comfort close - met de lichtste vleugelsluiting aller tijden - en de HAUTAU HS® hulpveer zijn hoogtepunten op het gebied van exacte techniek.

16-19 März 2016 Beslagtechniek Fitting technology

www.HAUTAU.de

Fixvent® Mono AK EVO • Ventilatie, zonwering en akoestisch comfort in één • Verborgen plaatsing (volledig verborgen achter slag) • Onderhoudsvriendelijk • Windvast (garantie tot 130 km/u door het ritssysteem) • Insectenwerend (intensief ventileren met open raam en gesloten doek) • Eenvoudig vervangen van het doek (bv nieuwe kleur)

www.renson.nl

Naamloos-1 1

02-02-16 08:54

INSIDE

Praktijkboek Passiefhuis

Checklist Bouwbesluit: deel A editie 2016

Praktijkboek Passiefhuis biedt inzichten in de achtergronden van het passief huisconcept en behandelt de mogelijk heden om de gestelde energiedoelstel lingen met behoud van comfort en gezondheid te realiseren. Het passief huisconcept beschrijft geen bouwstijl of ontwerp, maar streeft een zeer hoge bouwkwaliteit na. Het gaat uit van de Trias Energetica. Door een extreem goed geïsoleerd gebouw, vrijwel geen warmte verliezen door ventilatie en infiltratie en optimaal gebruik van passieve zonne energie wordt de energievraag maximaal gereduceerd. De nadruk van het boekwerk ligt op het bouwkundig en installatietechnisch ontwerp.

Alhoewel los van elkaar behandeld, is een integratie tussen het steden bouwkundig, bouwkundig en installatietechnisch ontwerp essentieel voor het welslagen van het passiefhuisconcept.

SBRCurnet, 2015, ISBN: 978 90 5367 611 0, kosten: € 91,00

De Checklist Bouwbesluit is een praktisch hulpmiddel voor iedereen die snel inzicht wil in de wettelijke bouwtechnische eisen die gelden voor gebouwen met een woonfunctie. Het boek voldoet daarmee aan de behoefte vanuit de bouwsector om op systematische wijze een overzicht te hebben van de Bouwbesluiteisen bij het maken van een ontwerp voor een woning of een woongebouw, voor regulier gebruik, voor zorg en voor kamergewijze verhuur. De checklist maakt het bou wen volgens de wettelijke regels een stuk inzichtelijker, omdat de 2016 editie is aangepast aan de wijzigingen in het Bouwbesluit tot december 2015. Verder vindt de lezer alle wettelijke eisen voor een bepaald gebouwonderdeel of onderwerp op 1 plaats terug, met han dige stroomschema’s, eisenkaarten en een index. Ook zijn de Bouwbesluitartikelen herschreven in begrijpelijke taal, en waar mogelijk zijn artikelleden samen gevoegd. Voor vele onderwerpen zijn voorschriften te vinden in de verschillende hoofdstukken en afdelingen van het Bouwbesluit.

In deze Checklist Bouwbesluit: deel A zijn die systematisch bij elkaar gebracht.

SBRCurnet, 2016, ISBN: 978 90 5367 617 2, kosten: € 50,00

Brandveiligheid in hoge gebouwen Voor gebouwen hoger dan 70 meter biedt het Bouwbesluit geen uni versele bouwtechnische voorschriften. Bij het ontwerpen van brand veiligheid in hoge gebouwen heeft het bevoegd gezag c.q. de brand weer, de mogelijkheid om zelf nadere eisen te stellen aan de te nemen brandveiligheidsmaatregelen.

Dit boek beoogt in de vorm van een handreiking de consensus hierover tus sen alle betrokken partijen te bevorde ren. De handreiking is tot stand geko men in nauwe samenwerking tussen marktpartijen, bevoegd gezag en Brandweer Nederland en biedt hand vatten om een optimale brandveilig heid in hoge gebouwen te realiseren.

SBRCurnet, 2014, ISBN: 978 90 5367 570 0, kosten: 148,00

Luchtdicht bouwen De publicatie is grondig herzien en uitgebreid. Alle nieuwe materialen, inzichten en wijzigingen in regel geving en berekeningsmethodieken zijn in deze herziene uitgave ver werkt. Daarnaast bevat het werk hoofdstukken over utiliteitsbouw, hoge gebouwen en rieten daken.

Ook is het hoofdstuk over uitvoerings aspecten door veel heldere afbeel dingen praktischer in gebruik.

Gezien het groeiend belang van luchtdicht bouwen, is deze publi catie een handig naslagwerk voor iedereen die met de theorie, het ontwerp en de praktijk van lucht dicht bouwen te maken heeft.

SBRCurnet, 2013, ISBN: 978 90 5367 500 In7, kosten: € 101,00

Serie Praktijkwijzer Verantwoord Gevelonderhoud deel A en B Deel A bestaat uit een Praktijkwijzer verantwoord gevelonderhoud en geeft inzicht in gebruik van producten en materialen die niet of minder belastend zijn voor mens en milieu. De publicatie geeft ook informatie over werkmethoden die minder stof, geluidsoverlast en afval veroorzaken. Daarnaast is er aandacht voor duurzame verbeteringen in de voorberei ding en organisatie van het gevelonderhoud. Deel B, de Maatregelenkaart, bevat maat regelkaarten die in de dage lijkse onderhoudspraktijk kunnen worden toegepast om afspraken tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers te maken over het uit te voeren werk.

SBRCurnet, kosten: combinatieprijs voor beide delen is € 98,00

1/2016

p11_Inside.indd 19

I

19

29-01-16 16:42

HET DETAIL Tekst Louis Jongeleen | Beeld bouwplaat Vught

Extreem weer vormt nog geen grote bedreiging

Onzorgvuldige detaillering zorgt nu al voor lekkende gevels

Anno 2016 is klimaatverandering een hot item. Hoe gaan we ons beschermen tegen de gevolgen van de opwarming van de aarde of hoe passen we ons aan? We versterken zeedijken en geven rivieren meer ruimte om zo te kunnen voldoen aan nieuwe veiligheidsnormen.

Maar wat betekent klimaatverandering eigenlijk voor de eisen die we willen stellen aan de wind- en waterdichtheid van gebouwen? Een bericht uit de praktijk.

HET DETAIL 6 (slot) ‘Het Detail’ is de titel van een zesdelige serie, waarmee Raam &Deur aandacht besteedt aan schijnbaar kleine oorzaken van grote bouwfouten. In elke aflevering gaan we in op de bouwfysische achtergrond van een bouwdetail en geven aan hoe missers kunnen worden voorkomen. Deze zesde en laatste aflevering van ‘Het Detail’ kwam tot stand in samenwerking met de advies- en ingenieursbureau LBP|SIGHT.

(foto: bouwplaat Vught)

In alle klimaatscenario’s voor de komende decennia wordt het in Nederland warmer en natter. Buien en wind zullen heftiger zijn. Als we met die weersverwachting rekening willen houden, welke aandachtspunten komen dan naar voren bij ontwerp en uitvoering van gevels die wind-en waterdicht moeten zijn? En zijn onze bouwvoorschriften voor wind- en waterdichte gevels nog wel up-to-date?

In deze laatste aflevering van ‘Het Detail’ gaat bouwfysicus Jeffry van der Pluijm (31) in op vragen over eventuele risico’s die ons in de nabije toekomst wellicht nattigheid kunnen bezorgen. In zijn dagelijkse werk houdt Van der Pluijm - adviseur voor LBP|SIGHT uit Nieuwegein - zich onder andere bezig met het testen en meten van de luchtdoorlatendheid en waterdichtheid van gevels.

Complex Jeffry van der Pluijm: “In mijn dagelijks praktijk ben ik nog geen gevallen tegengekomen waarbij gevels die voldoen aan de huidige waterdichtheidseisen toch zijn gaan lekken vanwege extreem weer. In die zin is de normstelling voor waterdichtheid nog niet achterhaald door een mogelijke klimaatverandering. De lekkageproblemen die ik 20

I

in de dagelijkse praktijk heb aangetroffen, zijn vooralsnog altijd situaties geweest waarbij niet aan de geldende eisen werd voldaan.”

Van der Pluijm vervolgt: “Een van de problemen die hieraan ten grondslag ligt, is de grote hoeveelheid beschikbare Nederlandse en Europese normen en voorschriften voor zowel de waterdichtheid als de luchtdoorlatendheid van gevels. De enige wettelijke normering die geldt op basis van het Bouwbesluit is de NEN 2778 voor waterdichtheid en de NEN 2686 en 2690 voor luchtdoorlatendheid. Dat lijkt overzichtelijk, maar naast de ‘Bouwbesluitnormen’ zijn er talloze privaatrechtelijke meet- en classificatienormen beschikbaar. Zo is er de NEN-EN 1027 waarin een meetmethode is omschreven voor het beproeven van de waterdichtheid van ramen en deuren. Daarbij hoort de classificatienorm NEN-EN 12208. Toetsingsdrukken worden daarbij doorgaans ontleend aan de NEN 2778. Voor vliesgevels zijn er dan nog de normen NEN-EN 12154 en NEN-EN 12155. Voor de luchtdoorlatendheid van ramen en deuren hebben we de ‘normenset’ NEN-EN 1026, NEN-EN 12207 en NEN 2778. Voor het beproeven van de luchtdoorlatendheid van vliesgevels, kozijnen met vaste delen en het beproeven van bouwkundige naden horen daar ook

2016/1

p19_Het Detail6.indd 20

02-02-16 16:31

HET DETAIL

nog NEN-EN 12152 en NEN-EN 12153 bij (zie ook VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen). Daarnaast is er nog de RGD-richtlijn van de Rijksgebouwendienst en geeft BREEAM-NL nog een afwijkende normstelling voor het bepalen van de luchtdoorlatendheid van de gebouwschil. Verwijzingen naar normen zijn regelmatig onjuist en opgaven van toetsingsdrukken of classificaties voor wind- of waterdichtheid kloppen vaak niet. Op die manier wordt onduidelijk of gevels aan de huidige eisen voldoen.”

Aansluitingsdetails Toch ziet Van der Pluijm die kluwen van voorschriften niet als het grootste probleem. Van der Pluijm: “In onze normering van waterdichtheid van de gevel zijn we vrij conservatief. Dat wil zeggen dat situaties die voldoen aan de normering, in de praktijk doorgaans geen lekkageproblemen geven. Het grootste risico voor een onvoldoende wind- en waterdichtheid van gevels is een slechte detaillering en/of onzorgvuldige uitvoering. Kritische aansluitdetails zijn onder andere de aansluitdetails van kozijn op gevel, de aansluiting van kozijnen op balkonvloer en de muurplaat- en zijaansluitingen bij hellende daken.

Ook ontstaan soms lucht- en/of waterlekkages door onzorgvuldig afgehangen ramen of deuren, waardoor de dichtingskaders niet optimaal functioneren. Lekkageproblemen door een slechte detaillering manifesteren zich nog niet als een groot probleem over de volle breedte van de sector. Als de belasting door wind en regen in de toekomst echter extremer zou worden, dan kunnen er mogelijk wel problemen ontstaat waar we onzorgvuldig zijn geweest bij het detailleren.”

“We moeten bij het detailleren altijd zowel de waterdichtheid als de luchtdichtheid beschouwen. Beide aspecten hangen nauw samen.

Enkele eenvoudige vuistregels hierbij zijn: houd het water zoveel mogelijk buiten de constructie. Breng de waterkering dus zoveel mogelijk naar buiten toe aan. Zorg ervoor dat eventueel water dat de constructie kan binnendringen snel en effectief kan afwateren zonder dat daarbij schade aan constructiedelen kan ontstaan. Voor de luchtdichting geldt dat deze zoveel mogelijk aan de binnenzijde (de warme zijde) van de constructie moet worden aangebracht. Dit om bouwfysische problemen door inwendige condensatie te voorkomen.

Ook moet de luchtdichting altijd rondom in hetzelfde vlak worden gedetailleerd, zodat er geen ‘sprongen’ in de dichting ontstaan. Met name dit punt levert nog weleens problemen op bij bijvoorbeeld kozijnaansluitingen en muurplaataansluiting. Bij de aansluiting van

bijvoorbeeld balkonpuien komt het nog weleens voor dat de bovenen zijaansluiting op een andere positie zijn afgedicht dan de aansluiting aan de onderzijde. Ter plaatse van de ‘sprong’ in de luchtdichting ontstaan dan luchtlekkages, die in sommige gevallen ook tot waterlekkages leiden.”

“We hoeven niet per se anders te gaan bouwen, maar wel zorgvuldiger” Extreme buien Adviseur Van der Pluijm heeft geen doemscenario van een naderende zondvloed nodig om het belang aan te tonen van extra zorgvuldigheid van kritische details bij montage van gevelelementen: “Soms zien we ook details die bouwfysisch niet goed doordacht zijn. Ook hier is de balkonaansluiting een bron van inspiratie. Afhankelijk van de uitvoering van het detail is een tweede afwateringsgootje achter de waterdichting soms nodig. Deze ontbreekt nog weleens omdat men op het 2D-detail een adequate waterdichting bij de onderdorpel van het kozijn heeft ontworpen. Hierbij wordt dan over het hoofd gezien dat water via de zijstijlen van het kozijn (hoewel in kleine hoeveelheden) alsnog achter deze waterdichting kan lopen. Het is dus belangrijk om de 3D-aansluiting met de zijstijlen van het kozijn te beschouwen.

Door meer gebruik te maken van de SBR-referentiedetails kunnen veel problemen al voorkomen worden. Tenslotte vraagt de toepassing van natuurlijke ventilatieroosters in de gevels van hoogbouwcomplexen om aandacht. Roosters worden doorgaans getest op waterdichtheid in gesloten stand. In geopende stand kan aflopend water dat bij extreme buien langs de gevel stroomt, echter via de roosters naar binnen worden gestuwd. Het is de vraag of hiermee in voldoende mate rekening wordt gehouden door fabrikanten en bouwers.

Met het oog op nog veel extremer weer vanwege klimaatverandering hoeven we niet per se anders te gaan bouwen, maar wel zorgvuldiger.

Anders brengen storm en regen straks problemen aan het licht die we hadden kunnen voorzien.”

I

1/2016 21

p19_Het Detail6.indd 21

02-02-16 11:07

ACTUEEL Tekst Louis Jongeleen

Nieuwe techniek laat geveldelen communiceren

Ramen, deuren en kozijnen ‘delen’ prestaties en conditie Nieuwe, slimme techniek maakt het nu mogelijk om elk moment een rapportage te ontvangen van de conditie en de prestaties van kozijnen, ramen en deuren.

De gevelproducten geven ‘hun eigen diagnose’ zelf door.

De digitale toekomst in actie!

QR-code voor GND-deuren Hoe kun je snel achterhalen of een bouwproduct voldoet aan de wettelijke prestatie-eisen of aan extra eisen die een opdrachtgever stelt?

Vastgoedeigenaren, bouwadviseurs, controlerende instanties, allemaal hebben ze belang bij de beschikbaarheid van informatie over eigenschappen van een deur of een deur-kozijncombinatie.

De afgelopen jaren heeft Stichting Garantie Deuren (GND) gewerkt aan een uitbreiding van het bekende brandwerendheidslabel. Er zijn immers nog meer prestatie-eisen waaraan deuren moeten beantwoorden en waarover voorschrijvers en gebruikers geïnformeerd willen worden. In maart 2016 introduceert GND een kwaliteitslabel voor houten binnen- en buitendeuren die behalve de brandwerende prestatie ook de geluidwerendheid, inbraakwerendheid en de rookwerendheid weergeeft. Wie op een mobiele telefoon via Google Play of App Store de gratis ‘GND-deurscanner’ heeft gedownload, krijgt bij het scannen van de OR-code op de GND-deur direct te zien in welke GNDzekerheidsklasse de deur valt en wat de prestaties zijn van die deur op het gebied van brand-,rook-, geluid- en inbraakwerendheid.

Scan het GND-zekerheidslabel en je ziet wat je krijgt

Prestaties Wat zijn nu de onderliggende regels, normen en prestatie-categorieën voor deze nieuwe GND-prestatielabeling? “Die basis helder en éénduidig krijgen, was nog een hele klus”, zegt GND-directeur Henk Breel: “De brand- of rookwerendheid staat met een icoon op het nieuwe GND-label aangegeven. De basis voor alle modellen en uitvoeringen van brand- en rookvertragende deuren met het GNDlabel is het onderliggende brand- rookattest.

Het nieuwe GND-prestatielabel houdt voor rookwerendheid drie categorieën aan, de Sa, gemeten bij omgevingstemperatuur, de

Foto: GND

S200, gemeten bij 220 ° C en een 0-klassering als twee andere klassen niet gehaald worden.

Voor geluidwerendheid hebben we nu zelf vier klassen gedefinieerd. Klasse 0 betekent ‘niet-getest’, klasse 4, met grenswaarde 47 dB, gaat richting ‘quiet room’ of hotelniveau. Voor inbraakwerendheid hebben we drie weerstandsklassen. Weerstandsklasse 2 voldoet aan het Bouwbesluit en vormt de basis voor het Politie keurmerk Veilig Wonen. Sommige GND-bedrijven kunnen producten met weerstandsklasse 3 leveren. Vanaf maart 2016 zijn van alle GND-deuren de prestaties direct afleesbaar na het scannen van het zekerheidslabel.”

I

22 2016/1

p00_Digitaal.indd 22

29-01-16 11:39

DIGITAAL

De RIFD-chip Hoe stel je vast wat de prestaties zijn van gevelonderdelen in de bestaande bouw? Met andere woorden: hoe meet je de conditie van een geveldeel dat al een aantal jaren ‘dienst heeft gedaan’?

Bij de huidige stand van de techniek is het mogelijk om de staat van onderhoud van houten kozijnen draadloos en op afstand te monitoren. Weijman Vastgoedonderhoud in Veenendaal heeft daarvoor een digitale methode ontwikkeld, het resultaat van acht jaar experimenteren. “Wij zijn het eerste en enige onderhoudsbedrijf in het land dat beheerders en gebouweigenaren met een druk op de knop kan informeren over de conditie van het houtwerk van hun gebouwen.” Die uitspraak van Han Fluttert, eigenaar-directeur van Weijman Vastgoedonderhoud, klinkt in eerste instantie bijna magisch, maar hij kan precies uitleggen hoe de digitale diagnose in elkaar zit. Fluttert:“Het systeem is sinds kort operationeel, maar nog niet in volle productie. Klanten zijn er al, dat zijn woningcorporaties en vastgoedbeheerders. Zij willen een helder en betrouwbaar beeld kunnen krijgen van de conditie van hun bezit. Onze methode biedt die transparantie. De exacte meting van de toestand van het hout ondersteunt de garantie van 15 jaar die wij geven op bijvoorbeeld een Accoya-kozijn. Op verschillende kritische punten van houten gevelelementen plaatsen we zogeheten RFID-chips*) die vochtgehalte en temperatuur registreren van de verschillende houten gevelelementen. Verder bevatten de chips ook gegevens over de maatvoering, houtsoort, leverancier, het toegepaste glas, de garantie en de datum van plaatsing. De chips zijn gekoppeld aan communicatiemodems die de gegevens doorsturen naar het ontvangststation van ons bedrijf. De energie voor de modems wordt

opgewekt met zonnecellen. De chips werken op batterijen die 10 jaar meegaan. Voor het begin van de bouwvak van dit jaar is dit systeem toepasbaar voor alle soorten houten kozijnen van elk gebouw.” *)

RFID staat voor Radio-Frequency Identification. Met deze technologie – bekend van de toepassing bij anti-diefstalpoortjes – kan op afstand informatie worden opgeslagen en worden afgelezen door middel van een zogenaamde RFID-tag of -chip, die op of in een object of levend wezen is aangebracht.

Eén communicatiemodem geeft gekoppelde signalen van 50 meetpunten door

Supersensor Op de Technische Universiteit Eindhoven hebben onderzoekers van de faculteit ‘Electrical Engineering’ een volgende stap gezet in de ontwikkeling van sensoren. In december van het afgelopen jaar promoveerde onderzoeker Hao Gao op de toepassing van een nieuwe, zeer kleine sensor die functioneert zonder batterijen. De draadloze temperatuursensor wordt opgeladen door de energie van de radiogolven van een draadloos netwerk. Het maakt deze sensor

uitermate geschikt voor allerlei slimme toepassingen voor gebouwen. Voor regeling van het binnenklimaat, licht en toegangsscenario’s is in de nabije toekomst geen uitgebreide bedrading nodig en het gebouw kan niet ‘down’ gaan als batterijen leeg zijn.

Hoogleraar Peter Baltus, directeur van het ‘Centre for Wireless Technology’ in Eindhoven, geeft een korte uitleg: ‘De nieuwe sensor heeft een antenne die op de chip zit. Die vangt signalen op van een router. De sensor meet de temperaratuur en stuurt een signaal met een specifieke, andere frequentie naar de router. Uit die frequentie kan de gemeten temperatuur worden afgeleid. Met dezelfde techniek kunnen bijvoorbeeld ook beweging, licht of vochtigheid worden gemeten. Het grote verschil met de bekende RFID-techniek is, dat bij de nieuwe sensor zeer hoge frequenties worden gebruikt waardoor een signaal sterk gebundeld kan worden en de sensor heel klein en uiteindelijk ook erg goedkoop kan zijn. Het toepassingsgebied is enorm. Je zou de nieuwe sensor bijvoorbeeld ook kunnen aanbrengen onder een laagje lak of muurverf. Die sensor werkt toch wel.”

Veelzijdige supersensor gaat bij massaproductie ongeveer 20 cent per stuk kosten

1/2016

p00_Digitaal.indd 23

I

23

29-01-16 11:39

COLUMN Tekst Peter Kraak

SOCIAL MEDIA Volg ons op Twitter @RD_redactie

Sommetjes Heeft u al genoeg van de overzichtjes van 2015 en beschouwingen over 2016? Eerlijk gezegd heb ik er wel genoeg gezien en gehoord.

Maar ja, in mijn bezigheden op bouwplaatsen en in keten en kantoren, denk ik als projectleider dagelijks mee over hoe de wereld er voor woningcorporaties uitziet. En het ziet ernaar uit dat die in 2016 goed zullen merken wat ze voor hun kiezen krijgen als gevolg van wat er in sinds 2015 in de wet staat. Juist, die nieuwe Woningwet. Wat kunnen we ervan verwachten? Als koffiedik kijken niet helpt, kun je altijd nog sommetjes maken. Daar zijn we in dit land ook goed in.

De Woningwet en het Bouwbesluit stellen eisen aan de kwaliteit en de kwantiteit van de woningvoorraad, dus ook aan het op peil houden van die voorraad. Wat is de stand wat dat betreft? In 2016 telt Nederland 17 miljoen inwoners. Volgens het CBS zijn er voor hen 7.632.804 woningen beschikbaar. In die woningen wonen gemiddeld 2,23 personen. We weten dat we vorig jaar 76.500 nieuwe woningen hebben gerealiseerd en dat er in dat jaar 25.900 woningen aan de voorraad zijn onttrokken of gesloopt. Met andere woorden: er werden per saldo 50.600 woningen aan de voorraad toegevoegd. Conclusie: als we in 2016 in hetzelfde tempo blijven slopen, moet van de bestaande woningvoorraad elke woning nog 150 jaar meekunnen. Ziet u die woningen van 150 jaar oud al voor u?

Volg ons op LinkedIn Raam en Deur

Plaats uw vacature op ons Twitter account @RD_banen

Informeer naar de mogelijkheden tel. +31 (0)73 503 35 44 mail raamendeur@molijnsalessupport.nl

MOVAIR+ CLIMARAD

Er zijn nog veel meer rekensommen te maken over de bouwopgave voor de komende jaren, maar die geven allemaal dezelfde uitkomst: het bouwtempo moet omhoog. Zullen we het daarom aan het begin van 2016 maar even praktisch houden? Wie gaan al die benodigde woningen bouwen? In de afgelopen jaren hebben bouwbedrijven, installateurs, leveranciers en adviseurs hun activiteiten beëindigd en hebben vakmensen in die sectoren hun baan verloren. Die bouwers heb je niet zomaar weer aan het werk. En dan heb ik het nog niet eens over de beperkte instroom van leerlingen op bouwtechnische opleidingen. Zo kom ik tenslotte op een vraag waarop het antwoord niet meer te becijferen valt: hoeveel jaar opleiding en werkervaring heeft de nieuwe generatie nodig om zelfstandig zijn werkzaamheden te verrichten?

Maar wellicht bent u, zoals ik, van de generatie met de ervaring en heeft u een datum voor ogen wanneer u denkt te kunnen stoppen met werken. Zonder rekenwerk durf ik te voorspellen dat die datum niet bepaald wordt door het moment waarop u AOW ontvangt, maar door het moment waarop u gemist kan worden bij het op peil houden van de woningvoorraad. Mooi nieuws voor 2016: er is weer werk aan de winkel. Gefeliciteerd! Hoewel, dan ‘mogen’ we - uw columnist incluis - misschien ook langer doorwerken.

Heidebloemstraat 1, 5482 ZA Schijndel +31 (0)73-611 06 14 info@isc-nl.com, www.isc-nl.com

I

24 2016/1

p24_Column Peter Kraak.indd 24

02-02-16 16:17

CLOSE UP

Op maat voor de Hollandse markt

Nieuw CES OMEGA FLEX beslag en CESeasy CESnederland introduceerde op de Polyclose in Gent drie nieuwe producten, op maat voor de Nederlandse markt: het nieuwe OMEGA FLEX ILS beslag, het OMEGA FLEX Smart Intelligent Schild (SIS) en CESeasy, een toegangsverleningsconcept voor de extramurale zorg. De drie nieuwe CES producten zijn sinds januari verkrijgbaar.

Als het gaat om ouderenzorg, is extramuraliteit de nieuwe koers die de Nederlandse overheid vaart. Senioren blijven zo lang mogelijk zelfstandig wonen; ontstaat er behoefte aan zorg, dan wordt die aan huis geleverd. Die extramuraliteit geeft de voordeur een nieuwe rol als draai en ankerpunt in de zorgverlening, meent directeur Ronald Boon van CESnederland: “Familie en zorgpersoneel moeten zonder problemen door die deur naar binnen kunnen. Andere partijen wil je buiten houden. Extramuraliteit vraagt zodoende om een toegangsver leningsconcept dat niet alleen veilig en slim is, maar ook gebruiks vriendelijk.“ Speciaal voor de Nederlandse zorgmarkt ontwikkelde CESnederland de CESeasy. De cilinder in het CESeasy concept oogt als een conven tionele cilinder, alle digitale techniek die CESeasy maakt tot een modern toegangsverleningsysteem zit aan de binnenzijde.

Gebruikers van CESeasy beschikken over drie mechanische en vijf digitale sleutels. De mechanische sleutels zijn bestemd voor de bewoners, die niet altijd behoefte hebben aan moderne techniek en vaak liever gebruik maken van een vertrouwde sleutel. Familie en thuiszorg kunnen gebruik maken van de digitale sleutels. Zij openen de voordeur met een smartphone app.

Het kabelloze CESeasy werkt op penlite batterijen en is verwerkt in een universele cilinder die past in elk standaard profielcilinderslot.

Het toegangscontrolesysteem maakt gebruik van een speciaal ontwik kelde app waarmee het zichzelf na installatie automatisch inregelt.

Datasynchronisatie gebeurt met Bluetooth Low Energy. Boon: “Een internetverbindig is overbodig, autorisaties aanpassen is kinderspel – en veilig.“ Voor CESeasy is optioneel ook een afstandsbediening beschikbaar om een voordeur op afstand te openen.

De core eigenschappen van CESeasy – veilig, slim en gebruiksvriendelijk – maken volgens Boon dat het systeem perfect is toegesneden op de specifieke Hollandse zorgvraag, maar zich terdege ook leent voor andere toegangsverleningssituaties waar deze eigenschappen verlangd worden.

ILS en SIS CESnederland presenteerde op de Polyclose ook twee nieuwe besla gen uit de OMEGA FLEX familie: ILS en SIS. Het rvs ILS beslag is geschikt voor buiten en binnentoepassingen en heeft aan de boven kant een buitenantenne, geïntegreerd in een gegoten kunststof ele ment. Een rode en een groene LED laten duidelijk zien of het OMEGA FLEX ILS beslag open of gesloten is. De OMEGA FLEX Smart Intelligent Schild (SIS) is een nieuw binnendeurbeslag speciaal voor toepassing in (kantoor)binnendeuren. Net als bij de ILS, kunnen op dit beslag verschillende deurkrukken worden toegepast; een pluspunt voor architecten en opdrachtgevers die in een project streven naar esthetische eenheid – of juist zoeken naar diversiteit.

De nieuwe OMEGA FLEX producten zijn door CES in eigen regie ver vaardigd, van ontwerp tot ontwikkeling. Ronald Boon: “CESnederland heeft hierin een grote input gehad. Wij adviseerden het moederbe drijf in Duitsland over de eisen die men in Nederland aan een derge lijk product stelt. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de koppelingsmo dule. Die moet altijd werken en ook lang blijven werken. Daarnaast moet de module bij het activeren een minimale stroom vragen, voor een optimale levensduur van de batterij.“ De nieuwe producten zijn klasse 7 getest (200.000 krukopeningsimula ties), tegenover de in de markt gangbare klasse 6 (100.000 simulaties).

Het nieuwe OMEGA FLEX beslag kan online worden ingezet, offline en virtueel online. Boon: “Het beslag is onderdeel van de breed toe pasbare OMEGA FLEX familie. Alle elektronica is in deze productfa milie al in het standaard beslag verwerkt. Dat maakt dat je de pro ducten binnen een project kunt combineren en maatoplossingen kan realiseren. In een grote centrale entree kun je bijvoorbeeld kiezen voor een online toepassing die optimale controle biedt, terwijl je daar in bijvoorbeeld een magazijn misschien helemaal geen behoefte aan hebt. Daar volstaat dan een OMEGA FLEX offline toepassing.“ Communiceren doet het OMEGA FLEX ILS en SIS beslag via Mifare.

Ook andere Mifare kaarten, zoals de ov jaarkaart of een bibliotheek pas, kunnen worden ingeleerd en als sleutel ingezet.

1/2016

p00_Close Up CES.indd 25

I

25

29-01-16 11:15

HET FAMILIEBEDRIJF Tekst en beeld Arie Grevers

Vader en zoon Van Wijk delen passie voor technische innovaties

Ideeën direct uitproberen Van Wijk Houtindustrie maakt houten ramen, deuren en kozijnen op maat en plaatst deze bij de klant. Ook produceert het bedrijf houten wastafels en design meubilair. Han en Jeroen van Wijk, vader en zoon, bestieren gezamenlijk dit Amsterdamse familiebedrijf. Ze delen een passie voor het vak, een innovatieve geest en de durf om te investeren.

De Houthavens, Amsterdam-West. In het verleden losten hier de schepen afkomstig uit alle delen van de wereld hun boomstammen.

Een passende en historisch verantwoorde locatie voor een ambachtelijke timmerfabriek. Dat moeten de gebroeders Han en Willem van Wijk hebben gedacht in 1970 toen ze hier van start gingen met Van Wijk Houtindustrie. Rond 2005 verlaat Willem het bedrijf en gaat Han alleen verder, gesteund door vrouw en kinderen. Weer een decennium later, anno 2015, verandert de nabije omgeving langzaam van een industriële locatie in een hippe woonbuurt en is Van Wijk Houtindustrie uitgegroeid tot een modern en goed geoutilleerd houtbewerkingbedrijf. De leiding is in handen van Han en zoon Jeroen.

Loes, de vrouw van Han, verzorgt de administratie en de zus van Jeroen, Marieke, is een eigen bedrijf voor luchtplanten gestart. Zij heeft haar voorraden – in ruil voor secretariële hand- en spandiensten – opgeslagen in een afgeschermd deel van de fabriek.

‘We stellen hoge eisen aan de kwaliteit van onze producten en die kunnen we het best garanderen met een vaste ploeg mensen met wie je een band kunt opbouwen en voor wie loyaliteit nog betekenis heeft’ Taakverdeling Al op twaalfjarige leeftijd knutselde Jeroen zijn eerste kozijn in elkaar. Het was voor hem een logische stap om na de HTS full time 26

I

Han (l) en Jeroen van Wijk delen een passie voor het vak, een innovatieve geest en de durf om te investeren.

bij zijn vader aan de slag te gaan. Zonder er al teveel woorden aan vuil te maken was de takenverdeling vanaf het begin duidelijk.

Jeroen: ‘In grote lijnen is die als volgt: ik stuur de fabriek aan en mijn vader de buitendienst. Ook neemt hij het gros van de klantcontacten op zich. In andere woorden: hij maakt de beloften bij de klant, die ik vervolgens technisch waar moet maken in de fabriek. Onze besluitvorming is heel direct. Als we een idee willen uitvoeren, dan beginnen we gewoon. Er heerst geen koudwatervrees en we zien eerder mogelijkheden dan beren op de weg.’

Draaischuiframen Van Wijk’s afzetgebied is Amsterdam, met soms een uitstapje naar een andere plek in de Randstad. Eind 2015 kwam daar verandering in dankzij een bijzondere uitdaging: de grootschalige renovatie van het landhuis op het landgoed Bingerden, in de buurt van het Gelderse Zevenaar. Jeroen: ‘De eigenaresse wilde graag schuiframen die ook kunnen naar binnen kunnen draaien. Op de verdieping kun je dan gemakkelijk de ramen aan de buitenzijde lappen. Wil je traditionele schuiframen lappen, dan moet je ze al haast uit de sponning lichten als je tenminste geen halsbrekende toeren vanaf een ladder wilt uithalen. Ze was bereid te investeren in de ontwikkeling van een nieuw product. En dat heeft ons over de streep getrokken. Het was een spannend project, dat onder hoge tijdsdruk stond. We moesten niet alleen een raam ontwikkelen dat nog niet bestond, maar ook plaatsen. We hadden ooit al een aanzet gemaakt voor het ontwerp van een draaischuifraam. Dankzij het project Bingerden is deze innovatie in een stroomversnelling geraakt. Nu is ons assortiment uitgebreid met een uniek schuifraam, dat ook kan draaien. In de dorpel van het kozijn is een hor verwerkt, een specifieke eis gelet op de overlast van muggen op het landgoed. De hor komt met een magnetisch systeem automatisch naar beneden als je het raam optilt. Door

2016/1

p00_Familiebedrijf.indd 26

29-01-16 11:32

HET FAMILIEBEDRIJF

Van Wijk is specialist in vernieuwen van monumentale kozijnen, ramen en deuren.

Behalve ramen, deuren en kozijnen produceert Van Wijk onder de naam Baudt ook design meubilair en deze fraaie houten wasbakken en fonteintjes.

keihard werken met ons gehele team is het gelukt om het hele proces, van ontwerp tot plaatsing, binnen twee maanden af te ronden.

We hebben hier echt laten zien wat we kunnen en we gaan ervan uit dat de toepassing van ons nieuwe product niet beperkt blijft tot dit ene project.’

In 2009, vlak voor de crisis, investeerde Van Wijk in een nieuwe CNC-machine. Mede dankzij deze investering heeft het bedrijf de crisis overleefd.

niet roodgloeiend, maar onze portefeuille zit lekker vol met een paar grote projecten. Hopelijk zet deze lijn zich door.’

Houten wastafels

Van Wijk heeft vijftien mensen in vaste dienst. Ze werken op kantoor, in de fabriek en in de buitendienst. Jeroen: ‘Het is een bewuste keuze geweest om alleen met mensen in vast dienstverband te werken. Dus geen uitzendkrachten of zzp’ers. We stellen hoge eisen aan de kwaliteit van onze producten en die kunnen we het best garanderen met een vaste ploeg mensen met wie je een band kunt opbouwen en voor wie loyaliteit nog betekenis heeft. Hoewel sommige jongens van de buitendienst uit West-Friesland komen, waren ze toch bereid om een stuk te rijden en op locatie te overnachten voor het project op landgoed Bingerden. Natuurlijk is er hier en daar wel wat gemord, maar ze hebben de verantwoordelijkheid genomen en maakten zonodig lange dagen. Ook de jongens voelden aan, dat ’t om een bijzondere klus ging, waar in de toekomst meer werk uit voort zou kunnen komen.’

De geavanceerde CNC machine geeft Van Wijk de mogelijkheid om behalve ramen, deuren en kozijnen on demand ook andere houten voorwerpen te produceren. Jeroen ontwerpt samen met zijn zus Marieke designmeubels onder de vlag van hun bedrijf Baudt. Ook startten vader en zoon een paar jaar geleden het dochterbedrijf Van Wijk Dutch Design, dat zich richt op de productie van massieve houten wastafels.

Jeroen: ‘Een echt luxe product, waarmee we ons richten op het hogere marktsegment. Onze wastafels vinden vooral aftrek in Duitsland en België, waar men bereid is om voor dit soort kwaliteitsproducten een eerlijke prijs te betalen. Nederlanders houden hun hand vooralsnog op de knip. Mede daarom staat de productie van de wastafels op een laag pitje. Maar we zijn van plan om er nieuw leven in te blazen door een kleine wijziging in het concept. In plaats van een unieke wastafel per opdrachtgever, willen we inzetten op drie typen min of meer standaard wastafels. Dit zal aanzienlijk in de productiekosten schelen, waardoor de prijs hopelijk acceptabel wordt voor de Nederlandse consument.’

Crisis

Toekomst

Net als vele andere bedrijven in de sector is van Wijk nog herstellende van de zware crisisjaren. In 2009, vlak voor de crisis, deed het bedrijf een grote investering in een nieuwe CNC-machine. Jeroen: ‘Een beursgenoteerd bedrijf zou op zo’n moment niet investeren. Voor ons was de investering onze redding. De machine gaf ons de mogelijkheid om klussen aan te nemen, die we zonder de machine hadden moeten afslaan. Je kunt gerust zeggen dat ’t ons door de crisis heeft gesleept. Gelukkig lijkt het dieptepunt voorbij en krabbelen we na een paar financieel moeizame jaren weer op. De telefoon staat nog

En tot slot de toekomst. Hoe ziet Van Wijk junior het familiebedrijf over tien jaren? ‘Zolang ik bezig mag zijn met techniek, ben ik tevreden. Laatst organiseerden we thuis een groot diner en ben ik ’s ochtends naar de fabriek gegaan om een nieuwe tafel te maken, die groot genoeg was voor alle gasten. Binnen de relatieve kleinschaligheid van ons bedrijf zijn dat soort dingen mogelijk. Groei op zich is geen doel.

Bij Van Wijk Houtindustrie heb ik een ongekende vrijheid om technische oplossingen te verzinnen voor de producten die we willen maken.

Daar ligt mijn passie en ik hoop dat nog heel lang te kunnen doen.’

Medewerkers

I

1/2016 27

p00_Familiebedrijf.indd 27

29-01-16 11:32

Vind nu alle informatie ook online: www.raamendeuronline.nl

Naamloos-1 1

02-02-16 08:54

CLOSE UP

DucoGrille NightVent

Het glasvervangende ventilatieluik bij uitstek Tijdens Polyclose in Gent presenteerde Duco onder meer de DucoGrille NightVent; een geraffineerd ventilatieluik dat perfect kan worden ingezet om binnenruimtes tijdens de warmere (zomer)maanden af te koelen. Met een debiet tot 369 l/s*m² kan het glasvervangende ventilatieluik desgewenst aangestuurd worden op basis van CO2en temperatuurmeting. Ook koppeling aan een gebouwbeheersysteem is mogelijk.

Ventilatieve nachtkoeling; voor Duco Ventilation & Sun Control is het een vertrouwd terrein. Duco ontwikkelde in het verleden al diverse oplossingen op dit gebied, met de eigen bedrijfsgebouwen in Veurne als laboratorium en test case. In de eigen werkomgeving past de ontwikkelaar en producent van natuurlijke ventilatie- en zonwering­ oplossingen al enige jaren nachtkoeling toe. Één van de laatste ontwikkelingen op het gebied van ventilatieve nachtkoeling is de DucoGrille NightVent, een glasvervangend ventilatieluik voor glasdiktes van 24 tot en met 28 mm.

Één enkele module “De DucoGrille NightVent is de uitgelezen oplossing voor ventilatieve nachtkoeling, bestaande uit één enkele module”, vertelt Duco’s Verkoop­leider Nederland Richard Geraerts: “Producten om intensief te ventileren, zijn vaak een mix van al bestaande onderdelen. Bij Duco merkten we de sterke vraag vanuit de markt en de kozijnfabrikanten naar een integraal, kant-en-klaar product. Die vraag is ontstaan door de nieuwe weg die de bouw de laatste jaren insloeg; de goed geïsoleerde, luchtdichte passiefbouwconstructies. Bij deze gebouwen is niet het verwarmen het belangrijkste aandachtspunt, maar wel het koelen.

Binnen de ventilatiemarkt en de bouw ontstond de behoefte aan een totaaloplossing voor ventilatieve nachtkoeling. De DucoGrille NightVent biedt die oplossing.”

Het ventilatieluik is opgebouwd uit twee onderdelen, verweven in één module. Aan de buitenzijde heeft het ventilatieluik een aluminium raamrooster met geperforeerde lamellen. Aan de binnenzijde bevindt zich een aluminium paneel dat in kiepstand kan worden gezet.

Volgens Richard Geraerts kan de DucoGrille NightVent geoptimaliseerd worden naarge-

lang de geveltoepassing: “Duco levert het het ventilatieluik voor renovatie- of nieuwbouwprojecten, en in woningof utiliteitsbouw. Wij bekijken elk project afzonderlijk en geven vervolgens advies over de beste uitvoering voor een optimaal resultaat.

Bij renovatie hebben we het dan over de vraag: ‘Wat is binnen de gegeven randvoorwaarden technisch mogelijk?’ Bij nieuwbouw kunnen we al vanaf de ontwerpfase meedenken over de beste oplossing.”

Esthetisch en intelligent Het maatwerk beperkt zich bij de DucoGrille NightVent niet tot de breedte- en hoogtematen. Het raamrooster aan de buitenzijde is leverbaar in verschillende stijf- en stevigheidsuitvoeringen, en met diverse typen lamellen. Voor toepassingen op de benedenverdieping is er een vandalismeveilige en inbraakwerende uitvoering, en ook een insectenwerende versie is verkrijgbaar. De DucoGrille NightVent is getoetst aan de geldende Europese regelgeving op het gebied van wind- en waterwerendheid.

Het binnenpaneel is een geïsoleerde, compleet vlakke en esthetische plaat die goed te integreren is in het interieur. Geraerts verduidelijkt: “Esthetiek wordt steeds belangrijker voor architecten en kozijnenleveranciers. De opbouw is daarom vlak en in iedere RAL-kleur leverbaar.”

Het paneel is bovendien akoestisch gedempt; de thermische waarde van het ventilatieluik is vergelijkbaar met dat van een gesloten raam.

Ook intelligente sturing op basis van CO2- en temperatuurmeting is mogelijk, evenals een koppeling aan een slim gebouwbeheersysteem (GBS): “Bedrijven werken steeds vaker met flexplekken en variabele werktijden. De DucoGrille NightVent kan daarop custom made worden afgestemd, dat is een optiepakket”, aldus Geraerts.

Als het gaat om de toepassingsgebieden van de DucoGrille NightVent onderstreept Geraerts het belang van de randvoorwaarden waarin het product wordt gebruikt – en het belang van een bijbehorend, gedegen advies: “Het grote debiet van maximaal 369 l/s*m² maakt dat dit product elk gebouw efficiënt kan koelen. Daarbij speelt de situering van een gebouw een rol, of er al dan niet zonwering in een project zit en vooral of een gebouw veel massa bezit, die maakt dat een pand als ‘batterij-opslag’ voor warmte en koeling kan functioneren.“ Ook de inpassing van de DucoGrille NightVent in het kozijn is maatwerk, aldus Geraerts: “Vroeg in het traject geven we de mogelijkheden aan.“ De DucoGrille NightVent wordt geleverd als kant-en-klaar pakket, en verpakt op de bouwplaats afgeleverd.

I

1/2016 29

p00_Close Up DUCO.indd 29

29-01-16 11:16

ENERGIENEUTRAAL Tekst Hans Fuchs

Hotel Amstelkwartier

Slimme gevelpanelen besparen energie In Hotel Amstelkwartier zorgen ruim duizend slimme gevelpanelen voor een flinke besparing op de warmtevraag, de koelbehoefte en de ventilatie. Aangestuurd door het gebouwbeheersysteem (GBS) sluiten en openen de isolerende panelen hotelkamers aan de buitengevel af, afhankelijk van de aanwezigheid van de hotel­ gast, het actuele weer en de binnen- en buiten­temperaturen.

En dat individueel per hotelkamer. Het resultaat: een dynamische gevel die helpt de energiekringloop in het hotel zoveel mogelijk te sluiten.

Projectgegevens Opdrachtgever: Amstelside BV Ontwerp: Architectenbureau Paul de Ruiter BV i.s.m. Mulderblauw architecten BV Aannemer: TBI-ondernemingen J.P. van Eesteren, Croon Elektrotechniek en Wolter & Dros Constructeur: Van Rossum BV Bouwfysica: Arup BV Duurzaamheidsconcept: Arup BV i.s.m. Architectenbureau Paul de Ruiter Bouwmanagement: 4Building BV LEED adviseur: B & R Adviseurs Beeld: Architectenbureau Paul de Ruiter BV

I

30 2016/1

p00_Energieneutraal.indd 30

29-01-16 11:13

ENERGIENEUTRAAL

2020: het straks van nu 2020, het jaar waarin nieuwbouw energieneutraal moet zijn.

Lange tijd was dat iets van straks en later. Inmiddels is 2020 nog maar vier jaar verwijderd. Hoe slim zijn moderne gevels eigenlijk als het gaat om energieneutraal bouwen? Hoe pakken ingenieurs, architecten en gevelbouwers de handschoen op en hoe draagt de raam- en deurbranche bij aan slimme gevels?

Raam en Deur besteedt in een reeks artikelen aandacht aan de slimste gevels voor 2020. Als eerste: de bewegende gevelpanelen van Hotel Amstelkwartier in Amsterdam.

Beeld: Architectenbureau Paul de Ruiter BV

Beeld: Architectenbureau Paul de Ruiter BV

Het duurzaamste hotel van Europa bouwen, dat was de insteek van opdrachtgever Amstelside BV bij Hotel Amstelkwartier aan de Spaklerweg in Amsterdam. Dat streven naar duurzaamheid werd door Amstelside gekoppeld aan een LEED-Platinum certificering.

Marlous Vriethoff van Architectenbureau Paul de Ruiter, dat het hotel samen ontwierp met Mulderblauw architecten, is als projectarchitect bij het hotel betrokken: “Samen met architectenbureau Mulderblauw, ervaren hotelontwerpers, hebben we de prijsvraag voor dit hotel gewonnen. Aan de gevel hebben we samengewerkt met Arup. Wij ontwikkelden samen het idee van de intelligente, schuivende panelen en Arup rekende tevens aan de techniek.”

Aannemer J.P. Van Eesteren werkte het idee van architect en ingenieur samen met Bouwkundig Bureau Verberne uit Well en Brakel Atmos uit tot het systeem dat uiteindelijk gemonteerd werd aan de gevels van Hotel Amstelkwartier. De elementengevels hebben standaard een breedte van 3,9 meter. De hoogtes variëren: 3 meter, 3,2 meter, 3,6 meter en 4 meter. Per hotelkamer heeft de elementengevel twee ramen en twee vaste panelen. Voor elk vast paneel zijn steeds twee schuivende panelen aangebracht. De schuivende panelen staan in open toestand voor het vaste paneel ‘geparkeerd’.

In gesloten toestand sluiten de schuivende panelen de hotelkamers van de buitengevel af. Dat sluiten gebeurt elektrisch, over een rail.

In gesloten toestand verhoogt het systeem de isolatiewaarde van de gevel; verlies van koele lucht via het glas wordt hierdoor beperkt.

In geopende toestand maakt men in de hotelkamers gebruik van de zonnewarmte.

Engineering, productie en montage van de prefab elementengevels met de schuivende panelen gebeurde door gevelbouwer Blitta; het bedrijf uit Venray monteerde één verdieping per week. Plaatsing van het laatste gevelelement: eind februari. Opgeleverd wordt Hotel Amstelkwartier in het najaar.

Geen inwisselbare halte Hotel Amstelkwartier heeft 292 kamers en een aantal hotelvoorzieningen; een ondergrondse parkeergarage, een restaurant en een brasserie, en een mulitfunctionele ruimte op de 21ste verdieping. Op de 22ste verdieping bevindt zich een kas, die in de verdieping hangt. Het BVO van het hotel bedraagt 18.500 m², de parkeergarage is 4.000 m2 BVO groot. Start bouw was medio 2014, oplevering casco is in de zomer van 2016.

Behalve de duurzaamheid wat betreft de vier kringlopen water, afval, energie en materiaal, is in het ontwerp veel aandacht besteed aan het duurzaam aanhechten van het hotel in de omgeving. Architectenbureau Paul de Ruiter keek daarbij niet alleen naar het toepassen van lokale materialen, maar ook naar de lokale productie van eten, de relatie met het Nederlandse klimaat en de sociale verbondenheid met buurt en stad, om zo een hotel te ontwerpen dat “geen generieke, inwisselbare halte wordt voor internationale reizigers, maar een plek waar lokaal en internationaal elkaar ontmoet”.

Integrale duurzaamheid Het ontwerp van Hotel Amstelkwartier stoelt op een integrale duurzaamheidsvisie. In het gebouw is geprobeerd de vier kringlopen op gebied van materiaalgebruik, water, afval en energie zoveel mogelijk te sluiten. Bij die laatste kringloop - energie - vertolkt de gevel een hoofdrol. De gevel is volgens Architectenbureau Paul de Ruiter goed voor een jaarlijkse besparing van 65% op de warmtevraag, 90% op de koelbehoefte en 50% op de ventilatie. Dat maakt de gevel volgens het architectenbureau tot een “game changer voor de hotelindustrie”.

Fundament van die game changer zijn de isolerende, beweegbare

I

1/2016 31

p00_Energieneutraal.indd 31

29-01-16 11:13

ENERGIENEUTRAAL

Kringlopen sluiten In Hotel Amstelkwartier is geprobeerd de vier kringlopen op gebied van materiaalgebruik, water, afval en energie zoveel mogelijk te sluiten. Geprobeerd, want honderd procent sluiten is lastig, aldus Marlous Vriethoff van Architectenbureau Paul de Ruiter: “LEED-Platinum is gekoppeld aan zo min mogelijk impact op deze vier gebieden en dat is ook de basis van het ontwerp van het hotel. Maar dat kan hier niet honderd procent, omdat eisen vanuit het project, de locatie en regelgeving het sluiten van de kringlopen lastiger maakt.”

Als voorbeeld noemt Vriethoff de waterkringloop: “Eigen drinkwater maken kan niet op deze locatie, daarvoor is de locatie te klein, dus is de kringloop niet helemaal gesloten.” Bij de waterkringloop is in Hotel Amstelkwartier gekozen voor het recyclen van water, voor grijswater voor de toiletten en waterloze urinoirs op de publieke lagen.

Lokaal halen of delen Als het gaat om de materiaalcredits, draait het volgens Vriethoff bij LEED sterk om het gebruik van gerecyclde content en de inzet van lokale materialen, om bouwmaterialen met zo weinig mogelijk CO2-belasting op de bouwplaats te krijgen. Vriethoff: “Kortgezegd: lokaal halen of delen. Bij de hoofddraagconstructie van het hotel – kelder in het werk gestort, beneden gegoten betonkolommen en bubbledeckvloeren, en vanaf de 21e verdieping tot en met het dak een staalconstructie met betonvloeren - is dat bijvoorbeeld in de praktijk gebracht door gebruik te maken van betongranulaat uit de gevel van een ander project van J.P. van Eesteren. Dat granulaat stamt uit de A#DAM Toren, het voormalige Shell-gebouw in Amsterdam-Noord, vroeger bekend als de Toren Overhoeks.”

Afval en energie Ook de afvalkringloop is in Hotel Amstelkwartier kritisch tegen het licht gehouden. Vriethoff: “LEED kijkt of op de bouwplaats alle afval gescheiden wordt en daarbij hanteren de TBI partijen, J.P. van Eesteren, Croon en Wolter & Dros ook nog eens het principe ‘We voeren geen afval aan’, waardoor ook de hoeveelheid afval op de bouwplaats aanzienlijk minder is. En ook in het hotel zelf, als dat eenmaal in gebruik is. Groenafval wordt hergebruikt, gecomposteerd of gaat naar de bio-warmtekrachtkoppeling van het hotel.

Maar we kijken ook of we in het hotel bijvoorbeeld samen met de toeleveranciers kunnen voorkomen dat alles drie keer is verpakt.”

Bij de energiekringloop is een hoofdrol weggelegd voor de slimme gevel van het hotel. Maar ook andere componenten in het ontwerp dragen bij aan het zoveel mogelijk sluiten van deze kringloop, zoals een biologische warmtekrachtkoppeling die draait op gerecycled frituurvet, en zuinige LED-verlichting.

panelen die reageren op het buitenklimaat (binnen- en buitentemperaturen, actuele weersomstandigheden) en op de aan- en afwezigheid van hotelgasten. Marlous Vriethoff: “De gevel is ontwikkeld vanuit de gedachte dat het hotel een minimale impact op het milieu moet hebben en functioneert op basis van de trias energetica. Dus: beginnen met het beperken van de energievraag en vervolgens kijken naar de mogelijkheden om duurzame energiebronnen te benutten.”

Kas op hoogte Op de hoogste verdieping van Hotel Amstelkwartier bevindt zich een kas waar biologisch groente en fruit geteeld wordt voor het restaurant van het hotel. Ook in de kas is aan de kringloop gedacht. In de kas wordt gebruik gemaakt van nieuwe technologie om groente en fruit te verbouwen en vissen te kweken, zoals vertical farming.

Het organisch afval van het hotel en de kas wordt in een biovergister. Ook lokale telers kunnen producten exposeren in de kas op hoogte – maar de chef bepaalt wat in de kas wordt verbouwd.

Vanwege de ligging op de 22ste verdieping is in de kas geen standaard 4 mm glas toegepast, maar veiligheidsglas. Alleen onder die voorwaarde mocht de kas op deze hoogte worden gebouwd. Het gelaagde ijzerarme glazen dak is voorzien van een folie die een kleurenspectrum en UV doorlaat die voor de groei van planten noodzakelijk zijn. De kas heeft een staalconstructie die kan worden hergebruikt.

Kamers uitzetten Bij het Hotel Amstelkwartier keek Vriethoff samen met Christa de Vaan, Senior Engineer | MEP & Sustainability bij Arup in Amsterdam heel specifiek naar het gebruik van het gebouw: “De meeste hotelkamers zijn tussen acht uur ’s ochtends en vier uur ’s middags niet in gebruik.

Dan is de vraag hoe die kamer op temperatuur blijft als de gast weg is.

Qua duurzaamheid zou het het mooist zijn als je zo’n kamer zou kunnen ‘afsluiten’ of ‘uitzetten’. Met dat idee zijn we aan de slag gegaan.”

Dat vertaalde zich in een gevel die zich letterlijk laat openen en sluiten. Vriethoff en De Vaan: “Door voor de ramen geïsoleerde panelen te schuiven als de hotelgast er niet is, kan het binnenklimaat op natuurlijke wijze geregeld worden: warmte blijft binnen en zon blijft buiten, indien nodig. Maar om passieve zonne-energie te gebruiken kunnen de panelen ook juist openblijven.”

De bediening van de panelen wordt aangestuurd door het gebouwbeheersysteem, dat niet alleen rekening houdt met de aan- of afwezigheid van de hotelgast, maar ook met de buiten- en binnentemperatuur: “Het GBS neemt over zodra de gast de hotelkamer verlaat. De luiken aan de gevel kunnen open of dicht. Bij koud en bewolkt weer wil je de warmte vasthouden, dan gaan de isolerende luiken dicht. Dan is weinig energie nodig om de kamer weer op temperatuur te brengen als de gast weer terug is. Op een winterdag met zon blijven de luiken open.”

Gasten van Hotel Amstelkwartier zijn niet overgeleverd aan het dictaat van het GBS: “Als gast kun je op je hotelkamer, van binnenuit, ook zelf besluiten of je de luiken open wilt hebben of dicht. Maar als je je kamer verlaat en je sleutelkaart uit de lezer naast de deur haalt, registreert het Hotel Management Systeem dat, en heeft het GBS de regie over de beweegbare panelen.”

Schuifdeur Bij bouwkundig bureau Verberne uit Well was het project engineer Niek Thoonen die, samen met Brakel Atmos, het concept van archi-

I

32 2016/1

p00_Energieneutraal.indd 32

29-01-16 11:13

ENERGIENEUTRAAL

tect en ingenieur omzette in een functionerend gevelsysteem: “Omdat de bewegende panelen moesten aansluiten op het GBS, waren er direct twee dingen nodig; een elektrische motor en een oplossing die zoveel mogelijk onderhoudsvrij is. Je wilt niet dat er frequent iets aan de hand is met een systeem aan je buitengevel.”

Het idee van de schuivende panelen verlangde ook een antwoord op de vraag wat er feitelijk voor de elementengevel van het gebouw geplaatst zou kunnen worden. Thoonen: “In principe zou dat een ‘automatische schuifdeur’ moeten zijn. Maar dan wel één die zou wegvallen in de gevel; een wens van de architect.

Met Brakel Atmos ontwikkelden we daarop een plan om een standaard geleide systeem (een railconstructie) samen te voegen met een elektrische motor. De elektrische motor moest zo klein van oppervlak zijn, dat hij zou wegvallen in het systeem.”

Daaruit ontstond een kastje naar eigen ontwerp, opgebouwd uit bestaande componenten. Thoonen: “Je wilt niet helemaal opnieuw het wiel uitvinden. Uiteindelijk werkt het systeem met de vorm van een standaard rail, maar met een nieuwe extrusie. Bij die nieuwe extrusie hebben we gekeken naar de veiligheid bij montage, onderhoud en vervanging van onderdelen. Een belangrijk uitgangspunt was dat onderhoud of vervanging van onderdelen door twee man gedaan zou moeten kunnen worden gedaan, via de gevelonderhoudsinstallatie. Zonder dat hierbij losse onderdelen naar beneden zouden kunnen vallen. Dit hebben we gedaan omwille van de veiligheid voor passanten en hotelgasten.”

Ook de toleranties waren belangrijk bij de ontwikkeling van het gevelsysteem. Thoonen: “Deze toleranties heb je altijd in de toepassing van materialen en het monteren van verschillende losse onderdelen.

Dat bracht ons er toe om één profiel te maken, in één materiaal; aluminium. Om het geheel sluitend te krijgen met de gevelelementen, hebben we ook voor de elementen een nieuw profiel ontwikkeld, om zeker te zijn van een makkelijke en naadloze montage tussen de geleiding – automaat en ondergeleiding – en het gevelelement.”

Het glas in de gevelelementen is afkomstig van Tvitec (recht glas) en Saint-Gobain (gebogen glas). Thoonen: “Bij het glas moesten we zonwering, geluidwering en doorvalveiligheid in acht nemen. De uitgangspunten ten aanzien van zon- en geluidwering zijn bepaald door

Cauberg Huygen. In samenwerking met de twee glasleveranciers zijn daarop de benodigde glasopbouwen bepaald.”

Borstels De beweegbare panelen zijn opgebouwd als samengestelde panelen van 0,63mm coilcoat staalplaat en isolatiemateriaal EPS. Thoonen: “De keuze voor staal heeft alles te maken met twee factoren; windlast en Leed. De panelen moesten tot en met een bepaalde wind last buigvast zijn; dit om de schuiffunctie te kunnen waarborgen. kunnen waarborgen. Voor het LEED-aspect kozen we ook voor staal, omdat dit een grote waarde aan recycle content heeft. Dat is positief voor de LEED-certificering.”

Een extra uitdaging voor bouwkundig bureau Verberne was de wens van de architect met betrekking tot de kleurkeuze. Thoonen: “Met de luiken in open toestand, heeft de gevel in basis een zwart/grijze uitstraling .

Bij het gebruik van de luiken word een goud/zilver afwerking zichtbaar, die een dynamische uitstraling geeft aan de gevel. Voor het dynamisch effect koos de architect een bi-color kleur van goud en zilver. Om dat te realiseren, zijn we in samenwerking met Euramax uitgekomen op een stalen coilcoat als basismateriaal, in drie lagen gecoat. Door deze toepassing heeft het gebouw elke dag een andere uitstraling.”

In gesloten stand sluiten de panelen rondom aan op de gevel en is het gevelelement als geheel dicht. Thoonen: “Bij open stand scoort de gevel 1,2 W/m2K, in gesloten stand 0,9. Dat lijkt misschien geen spectaculair verschil, maar is op jaarbasis een hele besparing. De aansluiting van de luiken moest voldoen aan de de norm ‘zwak geventileerd’. Er is in feite sprake van een spouw tussen gevel en luik, dankzij kunststof borstels die elkaar zo overlappen dat er een minimale luchtlekkage resteert.”

Architect Marlous Vriethoff keek bij het ontwikkelen van de schuivende panelen onder andere naar voorbeelden in andere gebouwen; er zijn gebouwen waarin luiken met eenzelfde doel zijn toegepast, aldus de architect: “Maar het isolerende element van onze oplossing is nieuw. Het is geen standaardproduct, we hebben dit moeten laten samenstellen door de gevelbouwer. Het is een projectgebonden oplossing die we misschien projectoverstijgend kunnen inzetten.”

I

1/2016 33

p00_Energieneutraal.indd 33

29-01-16 11:13

<

< W W W. A M I . N L

—DoorISystems L I B R AR Y — N I

Hallo!

ICO N L I B R AR Y — — Door Systems I Door Systems I

IK BEN MUTO! Door Systems I swing door open

door Door Door Systems Systems sliding IIII

automatically opening

temperatue

Door Systems I

Door Systems II

Battery charging status

swing door open swing door swing dooropen closed

battery full

automatically automatically automatically closing opening opening

Door Systems II

Door Systems II sliding door sliding door bi-sliding door

Het compacte, multifunctionele schuifdeurswing door open automatically sliding door box battery discharging sliding systeemswing voor glazen houten deurenautomatically door closed swing swing door open automatically closing bi-sliding doordoor doorsliding dormotion telescope sliding door openen door closed automaticallyopening closing bi-sliding door opening

swing door closed door open swing sliding door closed

dormotionautomatically closing automatically self-closing closing battery half

sliding door closed sliding doorweight open

50, 80 en 150 kg

dormotion

door open slidingbi-sliding door closed

bi-slidingsliding door closed Dubbele schuifdeurdoor closed bi-sliding door open

telescope sliding door

Dempingsmechanisme self-closingdormotion dormotion synchro

doordoor closed slidingsliding door open open bi-slidingsliding door open

sliding schuifdeur doorsnowflake closed Enkele

bi-sliding door telescope bi-sliding door sliding door follow-up control

self-closing

battery low

Syncro-functie

synchro self-closing

Zelfsluitend

light off

bi-sliding door closed bi-sliding door open

synchro

self-closing

battery flat

synchro

bi-sliding door open bi-sliding door closed

lightclosed on bi-sliding door

follow-up control telescope sliding door telescope sliding door folding door

follow-up control

folding door follow-up control

folding door

follow-up control

folding door

synchro

folding door

battery charging

Ontdek de voordelen, voor u als installateur of gebruiker: bi-sliding door closed

Eén productfamilie, voor alle oplossingen Extra veiligheid, duurzaam toe te passen Gebruiksvriendelijk, comfortabel, discreet en stil Eenvoudige en snelle installatie en afstelling werken tijd- en kostenbesparend

Wenst u ook een MUTO schuifdeur voor uw showroom? Bel DORMA direct op nummer 06 53 475 431 voor een speciaal introductieaanbod.

Naar eigen wens en interieur aan te passen Eenvoudig kiezen, eenvoudig bestellen

Naamloos-1 1

www.dorma.nl

02-02-16 08:55

NABESCHOUWING

Nabeschouwing Vakbeurs Facilitair & Gebouwbeheer 2016

Nabeschouwing 17de editie van vakbeurs Polyclose:

De achttiende editie van de vakbeurs Facilitair en Gebouwbeheer, die op 13, 14 en 15 januari jl. in de Brabanthallen in ’s Hertogenbosch plaatsvond, is volgens de organisatie de meest succesvolle editie van de laatste jaren. De vakbeurs Facilitair & Gebouwbeheer biedt de pro fessional in de sector niet alleen een zeer breed scala aan producten en diensten op het gebied van facilitair management en gebouw beheer. Ook zijn er tijdens de beursdagen diverse bijeenkomsten zoals de uitreiking van de FGNoviteitenprijs, nieuwjaarsrecepties en (thema)presentaties.

Met de nieuwe onderdelen, zoals de registratie app FG2Lead, de ken nis en informatieoverdracht, de mediapartners, de themapaviljoens en de themaroutes zal in de editie 2017 worden doorgegaan. Deze vernieuwingen bleken in de smaak te vallen, ondanks dat sommige onderdelen nog niet bij iedereen bekend waren. Het zijn hoe dan ook veelbelovende toevoegingen, ook voor volgende editie. Daarnaast staat voor de negentiende editie ook een heuse meet & greet op het programma.

De herinschrijving voor de negentiende editie, die op 18, 19 en 20 januari 2017 plaatsvindt, is inmiddels aan de gang.

Voor meer informatie kijk op www.vakbeursfacilitair.nl

De 17de editie van Polyclose, de Europese vakbeurs voor raam , deur , zonwering , gevel en toegangstechniek in Flanders Expo te Gent, werd afgelopen januari bezocht door 14.258 kwalitatieve bezoekers, waarvan 26% uit Nederland. Polyclose is één van de weinige gespecialiseerde technische vakbeurzen waarvoor Nederlanders massaal naar België komen.

Op de beurs was duidelijk te merken dat de bouwbranche blijft inzet ten op innovatie. De trends naar geïntegreerde systemen, modulaire oplossingen, samenvoeging van disciplines, energiebesparende ver nieuwingen en duurzaam bouwen waren ook op deze editie te zien.

De 18de editie van Polyclose vindt plaats van 17 tot 19 januari 2018, opnieuw in Flanders Expo te Gent.

Zie verder www.polyclose.be

LET OP! nieuw adres voor uw pers- en nieuwsberichten!

Heeft u ideeën of suggesties voor artikelen of berichten in Raam en Deur?

raamendeur@ plancommunicatie.nl

Neem contact op via tel. +31 (0)73 503 88 32 of stuur een e mailbericht naar het redactieadres: raamendeur@plancommunicatie.nl 1/2016

p35_Nabeschouwing.indd 35

I

35

02-02-16 15:58

BOUWCONCEPTEN Tekst Hans Fuchs

Renovatieconcept 2nd Skin

Modulair maatwerk voor portieketagewoningen Kun je woningen transformeren tot energieneutrale panden, nagenoeg zonder de woning te betreden?

Het nieuwe concept 2nd Skin kiest bij het ‘upgraden’ van portieketagewoningen voor die strategie. Rollecate uit Staphorst levert de gevel waarop het concept stoelt.

Bij veel corporaties staat renoveren met minimale overlast voor de huurders hoog op het verlanglijstje, net als efficiënt verduurzamen van het corporatiebestand. Een concept dat die twee wensen adequaat weet te koppelen, kan rekenen op warme belangstelling van de volkshuisvesters.

Het 2nd Skin concept, ontwikkeld met BAM Woningbouw Rotterdam als penvoerder, berust op precies dat idee; de gevels worden voorzien van een goed geïsoleerde tweede huid die drager is van installaties voor verwarming, ventilatie en warmtapwaterbereiding, samen met de portieken van de portieketage-blokken waar het renovatieconcept allereerst voor bedoeld is.

Met die oplossing omzeilt 2nd Skin lastige ingrepen in de woningen zelf en voorkomt ruimteverlies in het interieur door de plaatsing van nieuwe installaties. Bijkomend voordeel: opdrachtgevers kunnen installaties bij ieder project naar wens en behoefte op maat in die tweede huid integreren.

Jelle Dokter is namens Rollecate betrokken bij het 2nd Skin concept.

De gevelbouwer uit Staphorst dacht en ontwikkelde mee aan de gevelelementen in het concept. Dokter: „Innovatief aan dit concept is dat we tijdens de uitvoering alleen in de woning komen om de bestaande kozijnen, ramen en deuren te verwijderen. De nieuwe doorzichtelementen zitten allemaal in de gevelelementen die we voor de bestaande woningen plaatsen.“

Mock up De oorsprong van het 2nd Skin concept ligt bij de Hogeschool Rotterdam en de TUDelft. Een TKI subsidie maakte het beide instellingen mogelijk om onderzoek te doen naar een concept voor portiekwoningen van voor 1970. Centrale onderzoeksvraag: hoe kunnen we dit type woningen energetisch renoveren, met de integrale installaties voor verwarming, warmtapwaterbereiding en ventilatie aan de buitenzijde? En dat met een betaalbare, industriële aanpak die ook voor bewoners acceptabel is en leidt tot een opschaling naar energieneutrale woningen en woningbouwcomplexen.

Hogeschool en TU benaderden BAM Woningbouw Rotterdam voor de slag naar de bouwpraktijk. Bij die verdere uitwerking was ook Eneco betrokken. Deelnemende bedrijven bij 2nd Skin zijn Spee architecten, DGMR Raadgevende Ingenieurs, Zehnder-JE Storkair en Rollecate. Het consortium bouwde een mock-up die binnenkort naar het Rotterdamse RDM-terrein verhuist. Jelle Dokter: „Er zijn momenteel met meerdere partijen gesprekken gaande om een grootschalige pilot in de praktijk op te starten.“

Modulair maatwerk

Voet aan de grond Conceptueel bouwen krijgt steeds meer voet aan de grond, zo lijkt het. Steeds meer consortiums bedienen de markt met concepten voor renovatie en nieuwbouw; Platform31 kon er jaren terug al een hele brochure mee vullen. Reden voor Raam en Deur om in een serie een aantal concepten tegen het licht te houden en te kijken naar de rol van gevelbouwers en de raam- en deurenbranche in deze nieuwe manier van bouwen.

36

I

De gevelelementen in het 2nd Skin concept bestaan uit lichtgewicht prefab modules die dankzij hun geringe gewicht zonder aanpassingen aan de constructie van de bestaande gevel of fundering kunnen worden geplaatst. Jelle Dokter: „Het prefab element aan de gevel is een sips-paneel met een forse isolatie tussen het paneel en de bestaande bouw. Het paneel wordt via ankers aan de betonranden van de portiekwoningen opgehangen aan de bestaande bouw.“ In het gevelelement kunnen kozijnen van aluminium of kunststof worden toegepast, afhankelijk van de gewenste uitstraling en het budget. Dokter: „Bij de aluminium kozijnen hebben we het dan over hoogwaardig geïsoleerde HI-producten. En gezien de doelstellingen is triple glas vereist. Dat glas halen we straks rechtstreeks bij één van de grote leveranciers; Pilkington, AGC, Saint Gobain, Scheuten of een andere glasproducent. Daarbij zoeken we in principe naar een projectongebonden samenwerking. We gaan niet per project opnieuw inkopen, waarschijnlijk.“

2016/1

p36_Renovatieconcept.indd 36

02-02-16 16:30

BOUWCONCEPTEN

Jelle Dokter noemt het 2nd Skin concept een concept met een compleet product, aanpasbaar per bouwopgave: „Binnen het gebouwtype kunnen we hiermee alle variaties aan portiekwoningen aanpakken.“ Ook wat betreft de esthetiek: aan de buitenzijde kan men kiezen voor steenstrips of hout. En Dokter noemt ook PV als mogelijke optie voor de gevelbekleding.

Installaties en leidingen in de schil 2ndSkin is in eerste instantie bedoeld voor de aanpak van portiek­ etagewoningen van voor 1970. In Nederland staan meer dan een half miljoen van deze woningen. De installaties voor verwarming, ventilatie en warmtapwaterbereiding zitten in het 2nd Skin concept in de nieuwe schil en in het bestaande portiek. Ook het leidingwerk zit in de buitenschil. Installaties worden buiten de woning ondergebracht in een zogenaamde energiebox. Dat bespaart ruimte in de interieurs; de installaties snoepen in de woning geen vierkante meters weg. Onderhoud en vervanging kan worden uit­ gevoerd zonder de woning te betreden. De inbraakwerendheid voldoet aan Weerstandsklasse WK2. Ook maakt deze oplossing een andere exploitatie van de installatie mogelijk; financieren, huur of lease, buiten huur of stichtingskosten om.

Nieuw verdienmodel Meedraaien in een concept betekent volgens Jelle Dokter dat men ook een ander verdienmodel moet accepteren: „Met een klassiek marge op marge model prijs je jezelf uit de markt. Hier is een kostprijs vastgesteld en er is een verdeelsleutel.“ Dokter beklemtoont dat je als partij in een consortium bereid moet zijn tijd en energie te investeren in het voortraject: „Er zijn bij de ontwikkeling van het concept meerdere overleggen geweest, waarbij alle partijen brainstormden en mogelijkheden werden verkend.“ Tegelijkertijd is er veel vrijheid: „Als Rollecate hebben wij grotendeels de keuze wat betreft de in te zetten materialen, inclusief de aluminium c.q. kunststof ramen, verwoord in het tekenwerk en de

bijbehorende detaillering. In principe is ons op basis van onze kennis op het gebied van elementengevels gevraagd gevelelementen te realiseren die behoudens de gewenste eisen ook verwerkbaar zijn in geval van montage en dergelijke. Gezien de wijze van montage moet in principe bovendien een soort ‘voorraad’ aan gevelelementen worden opgebouwd om stagnatie tijdens de montage te voorkomen. Dat vereist naast een stuk logistiek dus ook de nodige opslagruimte.”

Dat bij dat alles ook een ondernemersrisico aanwezig is, bewijst de aanloopfase van 2nd Skin. Aanvankelijk stond een flinke 2nd Skin pilotrenovatie in een woonblok in Rotterdam-Zuid op de rol. Maar de pilot ketste uiteindelijk af – het consortium hoopt nu dat uit lopende gesprekken met andere partijen een nieuwe pilot voortvloeit.

I

1/2016 37

p36_Renovatieconcept.indd 37

29-01-16 16:38

Voordeel

#1

Houten kozijnen zijn kou-, tochten geluidwerend Uw huis is ook uw thuis. U stelt daarom hoge eisen aan het binnenklimaat van uw woning. U wilt een aangename temperatuur zonder hoge stookkosten.

U wilt ventilatie, maar geen tocht. U haat buitenlawaai en lekkage en u wilt licht, veel licht. De ontwikkeling van houten kozijnen volgt uw woonwensen op de voet. Net als die van energiezuinig en luchtdicht bouwen. Houten kozijnen voldoen aan de nationale en internationale regelgeving op het gebied van winden waterdichtheid (Bouwbesluit, KOMO en CE). Houten kozijnen zijn dus de slimste keuze voor u.

Bekijk alle voordelen op:

Kozijnenvanhout.nl p00_NBvT.indd 38

29-01-16 11:40

TECTUS® HET KOMPLEET VERDEKTE SCHARNIERENSYSTEEM

KLINIKUM GROSSHADERN Architekturbüro German Haimerl

Voor hoogwaardige woonkamer- en objektdeuren voor zowel stomp als opdek concepten.

TECTUS® 〉 belastbaar vanaf 60 - 300 kg 〉 voor stompe en opdekdeuren 〉 comfortabele 3D verstelling 〉 model varianten voor speciaal gebruik

www.simonswerk.com

Naamloos-1 1

02-02-16 08:56

VMGR NIEUWS Einsteinbaan 1, Postbus 1496, 3430 BL Nieuwegein T: 030.605.36.44, F: 030.605.32.60, E: info@vmrg.nl, I: www.vmrg.nl De informatie op deze pagina is afkomstig van de VMRG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur redactie

De VMRG-helpdesk bij u thuis Een nieuwe start. Als er een nieuw jaar begint, zijn er plannen en motieven om dingen anders en het liefst beter te gaan doen. Zo ook bij de VMRG. Want ondanks het feit dat de VMRG al vanaf 1993 succesvol is, mede dankzij een enorme trouw van haar leden en partners, zullen we ook moeten beseffen dat het steeds moder ner en beter moet. Want alleen dan behouden we met elkaar een voorsprong op mogelijke toetreders en concurrenten in onze markt.

Een van de verbeterpunten naast de verbeteringen van het VMRG Keurmerk zelf is de wijze waarop dit beheerd wordt door het VMRG kwaliteitssysteem. Dit systeem bestaat uit de actuele VMRG Kwaliteitseisen, het Kwaliteitsreglement, de controles daarop door SKG IKOB en uiteraard de procedures en werkwijzen binnen de VMRG bedrijven. Het gaat daarbij, ook al zijn er verschillen, over de bedrijfsvoering bij VMRG leden, maar ook bij VMRG partners.

Tot 2016 volstonden we met het publiceren van de VMRG Kwaliteitseisen die de actuele stand van de technologie en de nationale en internationale normen bevatten. Vervolgens nodigde de VMRG de keurmeesters van SKG IKOB uit om binnen de bedrijven te controleren of ze het wel werken conform deze eisen.

Via een rapport en eventuele corrigerende acties functioneert alles naar behoren, al zijn er veel routine matige aspecten ingeslopen en is er minder scherpte. Juist in een tijd waarin de technologi sche vernieuwingen sneller gaan dan ooit en waarin gebruikers en consumenten ook in de business to business sfeer hun kwaliteits recht en garanties afdwingen, is het zaak om aan te scherpen.

Het VMRG bestuur heeft daarom besloten om de VMRG Kwaliteits eisen niet alleen te publiceren en in de VMRG Kennismiddagen toe te lichten, maar deze ook fysiek in de ondernemingen te ondersteu nen. Medewerkers van de VMRG bezoeken de leden van de VMRG als onderdeel van het Keurmerksysteem. Zij geven informatie, helpen bij het gebruik van moderne communicatiemedia en pikken vragen op die leven in het hart van de VMRG bedrijven. Samenwerken met de inspecties en controles van SKG IKOB is hierin begrepen. Extra kos ten zijn hier niet aan verbonden omdat we de keuringen over een langere periode uitschuiven en daardoor ook het tijdsbeslag binnen de VMRG bedrijven voor de externe kant van het Keurmerksysteem stabiel houden. Natuurlijk hebben de verschillende medewerkers van de VMRG hun eigen specialisme en zullen VMRG medewerkers die de leden bezoeken ook vaak doorverwijzen naar col lega’s, zodat geen vraag onbeantwoord hoeft te blij ven. ‘De VMRG helpdesk bij u thuis’ is de veelbelovende werktitel die zal zorgen voor een hernieuwde aanpak van het VMRG Keurmerk zowel in de bedrijven als in de markt.

40

I

Vernieuwde website VMRG-Keurmerk eisen Per 1 januari 2016 zijn de VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen in een nieuw jasje gestoken. De vernieuwde website vmrgkwaliteitseisen.nl heeft een gebruiksvriendelijker karakter gekregen. De VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen vormen de basis voor het VMRG-Keurmerk.

Bedrijven met dit keurmerk leveren gegarandeerde kwaliteit in gevels.

Op de vernieuwde website kan met behulp van filters aangeven worden welke onderdelen van toepassing zijn. Hiervan wordt de tekst goed leesbaar weergegeven. Niet relevante tekst wordt dan lichtgrijs weergegeven. De VMRG Kwaliteitseisen 2016 is ook als pdf beschikbaar. Deze is te vinden onder Algemeen/Inhoud website.

De VMRG Kwaliteitseisen stonden al per 1 oktober op de website, maar zijn per 1 januari ook officieel van kracht gegaan.

Inhoudelijk verandert er niets, de website ziet er alleen anders uit.

Uiteraard blijft ook de zoekfunctie bestaan, waar u woorden of delen van woorden kunt opzoeken door de gehele tekst.

Natuurlijk voldoen de kozijnen, ramen, deuren, serres en vliesgevels aan de eisen gesteld in het Bouwbesluit. Maar de VMRG Keurmerk bedrijven leggen zich een aantal aanvullende en belangrijke extra eisen op, waarop ze ook gekeurd worden. Hiermee zorgt de VMRG voor optimale kwaliteitsbevordering in de markt van de gevelbouw.

De actualiteit van de normen wordt verzekerd doordat de VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen continu worden aangepast aan de ontwikkelingen in de techniek en aan eventuele wijzigingen in de regelgeving.

Actueel De VMRG verwelkomt een nieuwe partner: • Fortron | www.fortron.nl VMRG partner Alucol heeft een nieuwe naam: BWB-Alucol

2016/1

p40_VMRG.indd 40

02-02-16 16:37

PRIMEU

R

Natuurgetrouwe Arduin-look Verkrijgbaar tot 7 mtr. lengte Uniek gepatenteerd procedé Super isolerend uit glasvezel versterkt polyester

EASY-ENT®ARDUIN-LOOK

INNOVATIEVE OPLOSSINGEN VOOR DE KOZIJNINDUSTRIE

DORPELS VOOR KUNSTSTOFKOZIJNEN WWW.VENSTERTECHNIEK.NL

WWW.EISENWARENMESSE.COM

TIME TO ROCK! 6 T/M 8 MAART 2016 EISENWARENMESSE – Internationale IJzerwarenbeurs Keulen GEREEDSCHAP, BEVESTIGINGS- EN VERBINDINGSTECHNIEK, HANG- & SLUITWERK, BENODIGDHEDEN VOOR INDUSTRIE, BOUW EN DOE-HET-ZELF. In 2014: 2.787 exposanten, 44.000 bezoekers uit 136 landen, 6 hallen met 144.200 m2 .

RS Vision Expo BV, Excl. Vertegenwoordiging van Koelnmesse in Nederland, 3401 RA IJsselstein, Tel. +31 (0) 30 3036450, tickets@koelnmesse.nl, www.koelnmesse.nl, www.rsvisionexpo.nl

Naamloos-1 1

02-02-16 08:56

Kunststof kozijnen recyclen.

Ja natuurlijk.

â&#x20AC;&#x153;Deze pagina kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur-redactie.â&#x20AC;?

Maak een punt van duurzaam renoveren Wist u dat oude kunststof kozijnen uitstekend geschikt zijn voor hergebruik?

De VKG heeft een recyclesysteem dat oude kozijnen voor u inzamelt en verwerkt. Zonder gedoe en kostendekkend. En met een nieuwe generatie duurzame kunststof kozijnen als resultaat. Ga voor meer informatie of een VKG-inzamelpunt bij u in de buurt naar www.vkgkozijn.nl/recycle

p00_VKG.indd 42

29-01-16 11:42

BUITEN DE DEUR

Building Holland Van 22 maart tot en met 24 maart staat Building Holland weer op de agenda.

Building Holland brengt ook in 2016 alle schakels in de bouw en vastgoed samen. Deelnemers doen tijdens het evenement inspiratie op, delen kennis en maken gebruik van uitgebreide netwerkmogelijkheden. Een inhoudelijk programma met topsprekers, een toonaangevend netwerk van participanten en all-in catering zorgen er volgens de organisatoren voor dat deelnemers afkomstig uit de gehele vastgoed- en bouwsector op hun wenken worden bediend.

Meer informatie: www.buildingholland.nl

Batibouw

Agenda Brandveilig compartimenteren en vluchten 16 februari Deze training geeft een uitleg van de brandveiligheidsvoorschriften van het Bouwbesluit 2012 op het gebied van brandcompartimentering en vluchten.

Aan de hand van vele voorbeelden worden de spelregels uitgelegd. Maar bij de toepassing van de spelregels blijkt dat er vaak meerdere oplossingen zijn. Elke oplossing heeft consequenties voor de brandveiligheid, zo leren deelnemers aan deze training. www.bouwforum.nl

Ecobuild

Van 25 februari tot en met 6 maart is de Brussels Expo als vanouds de achtergrond voor Batibouw. De grootste (ver)bouwbeurs van België en haar bijna 1.000 exposanten nodigen de bezoekers uit om trends en materialen te ontdekken. Batibouw is een beurs voor zowel vaklui als consumenten in de bouwsector. De beurs trekt op een oppervlakte van 120.000 vierkante meter elke editie eind februari, begin maart ongeveer 300.000 bezoekers (waaronder 75.000 bouwprofessionals), verspreid over 11 beursdagen. De eerste 2 dagen van de beurs zijn exclusief voorbehouden aan de professionele bezoeker, vanaf de derde dag kent de beurs een gemengd publiek. Dit jaar zijn er 3 themadagen, te weten Actueel, Technisch en Lifestyle.

Meer informatie: www.batibouw.be

Renovatie & Transformatie Renovatie & Transformatie is het nationale platform voor duurzame vernieuwing in bouw en vastgoed. Dit jaar vindt de beurs plaats in de Brabanthallen in ‘s-Hertogenbosch. De beurs is speciaal bedoeld voor woningcorporaties, VVE-Bestuurders, projectontwikkelaars, gemeenten, architecten, adviesbureaus, facility-managers, aannemersbedrijven en uitvoerenden in de bouw. De beurs is dit jaar van 12-14 april te bezoeken.

Meer informatie: www.renovatiebeurs.nl

8-10 maart Ecobuild is ‘s werelds grootste beurs en conferentie op het gebied van modern en duurzaam bouwen. De beurs biedt bezoekers een groot overzicht van innovatieve en duurzame bouwmaterialen en -methoden, van ontwerp tot afbouw.

Dit evenement wordt van 8-10 maart gehouden in Londen en trekt architecten, voorschrijvers, ontwikkelaars en aannemers, als ook publieke opdrachtgevers uit het Verenigd Koninkrijk. www.nbcc.co.uk

EFWEX 2016 Na de eerste editie van EFWEX in maart 2014, werkt de organisatie aan de volgende editie die duurt van zondag 13 tot en met dinsdag 15 maart 2016 in de Flanders Expo te Gent. Het worden opnieuw 3 dagen die volledig gewijd zijn aan de recentste ontwikkelingen in de sector van vloeren, gevelbekledingen en alle toebehoren en onderhoudsproducten.

De vakbeurs is voorbehouden aan professionals: installateurs, vaklieden, fabrikanten, handelaren en (interieur)architecten. www.efwex.eu

Bouwbesluitberekeningen daglicht en ventilatie 15 maart In de training staat het maken van de berekening centraal. Na een uitleg over hoe deze tot stand komt, welke gegevens de deelnemer moet verzamelen en wat de minimale uitkomst moet zijn, gaat de cursist aan de slag met het maken van een berekening. Hij rekent zelf, waardoor hij tegen knelpunten en onduidelijkheden aanloopt, die plenair besproken worden. www.bouwforum.nl

I

1/2016 43

p00_Buiten de Deur.indd 43

29-01-16 11:14

W U IE

N Oogstrelend, superisolerend & beresterk

360 ° KLEURD GE

• Revolutionaire versterkingstechnologie Linktrusion • Tot 35% betere isolatie • Modern, slank en strak design • Robuust en inbraakwerend • Nog grotere kozijn- en deurelementen • Meer dan 4.000 kleurcombinaties • Lokale fabricage Kijk op www.deceuninck.nl Kozijnen, deuren en luiken

Tuintoepassingen

KOZIJN

DEUR

Zendow#neo, de kozijn- en deurprofielen van de toekomst

A++++

A++++

glasvezels

glasvezels

Volledige deur Ud tot 0,85 W/m2K

Volledig kozijn Uw tot 0,68 W/m2K

Dak & gevel

pvc-hardschuim staaldraad

Interieurtoepassingen

Deceuninck NV - Benelux Bruggesteenweg 360 • BE-8830 Hooglede-Gits (BE) T +32 51 239 272 • F +32 51 239 261 • belux@deceuninck.com • www.deceuninck.be (NL) T +31 76 561 78 34 • F +31 76 750 23 53 • deceuninck.kunststof@deceuninck.com • www.deceuninck.nl

157358 DECEUNINCK POLYCLOSE ADV RAAM EN DEUREN.indd 1 Naamloos-5 1

26/11/15 14:28 26-11-15 16:24