Gedichten voor Hella
Jan van Zuchtelen
Uitgeverij Admetos te Duiven
ISBN NUR
978 94 90206 02 4 306 646
Š 2009, Jan van Zuchtelen Gedichten voor Hella Advies vormgeving en inhoud: Frans Duijf Druk: Koopman & Kraaijenbrink Publishing Uitgeverij Admetos te Duiven Druk 1, juli 2009 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
De waarheid komt altijd bij de dichter vandaan. HÊlène Grimaud, Ongewone lessen
Voorwoord Tijdens een ‘back to the roots trip’ naar Den Haag samen met zijn zus, ontmoette Jan van Zuchtelen bij toeval Hella en Freek de Jonge in het gemeentemuseum in Den Haag. Hella en Freek hadden samen met andere echtparen een tentoonstelling en ze gaven een kleine voorstelling in het kleine zaaltje beneden. Hella las stukken voor uit haar boek Los van de wereld, een aangrijpend boek waarin ze haar leven beschrijft. Op een scherm achter Hella verschenen beelden van haar kunstwerken. Freek zong liedjes en ging in op vragen uit het publiek. Nadien ontstond tussen de schrijver en Hella een e-mailwisseling en bleek dat Hella en Jan 60 jaar geleden in dezelfde Haagse straat hebben gewoond, voor Jan het signaal om van een ‘los van de wereld een verbonden met de wereld’ te maken. Pure vreugde deed bij hem het dichterschap ontluiken. Jan vertaalde de beelden, maakte ze voor de mens meer toegankelijk. Gezegd moet worden dat dit niet een twee drie tot stand kwam. Hella en Freek op de achtergrond en de uitgever zelf waren bij de realisering van dit project zeer betrokken. Ten slotte vielen de weerstanden weg en kreeg de dichter toestemming de foto’s van de beelden ter illustratie van gedichten te gebruiken. Dichter en uitgever kennen elkaar als kleinseminaristen uit de jaren zestig van de vorige eeuw, de jaren Stillekes, zoals de Vlamingen zeggen. In 2002 werd de kennismaking hernieuwd. Zo kon het gebeuren dat – in de tijd dat het Haagse bezoek plaatsvond – dichter en uitgever recent ieder voor zich en interactief een boek in wording becommentarieerden én de dichtbundel kon ontstaan. De uitgever hoopt dat u als lezer er net zoveel plezier aan beleeft als hij tijdens dit unieke project. Frans Duijf, uitgever Juli 2009
In het begin schiep God de paradoxen1:
Hemel en Aarde Woord en Beeld Man en Vrouw Individu en Groep Vader en Moeder Idealisme en Materialisme Een en Veel … en … …. en ….
. Binnen het werkingsveld van deze paradoxen kan ieder mens zijn of haar eigen wereld creëren in eigen herkenbare en beleefbare verhoudingen en kunnen we vanuit deze basis of vanuit dit oerbeeld ook de wereld van de ander herkennen en duiden.2
14
MIJN LIEF
Mijn lief Zwijg nu stil Laat de storm Bedaren De oorlog Ongezien Van binnen Stelt zelf Een grens Pas dan Wordt zichtbaar Wat Links Of Rechts Hoe Goed Of Fout Zich verhoudt
15
18
VREDESWENS
Vrede Zonder je te tonen Blijft dat staan Gelijk een wens? Vrede Vraagt vaak vele zonen Vraagt offers Van een Mens? Bescheidenheid Die Heerszucht Overwint Gaat niet ten koste van ons kind Wijst de weg naar binnen Naar de oorsprong van’t bestaan Maakt de pijn voor ieder eender, Verlost ons van de waan.
19
24
IN ZAK EN AS
Mijn vader zweeg Mijn moeder zweeg Was dit zwijgen goud? Voor mij was zwijgen koud Ik voelde mij verloren Wist niet waarheen Ik zocht en zocht Vond Duister om mij heen Onbegrip en pijn Werden mijn gezellen Om niet alleen te zijn Wat zal ik nog vertellen? Ik nam mijzelve bij de hand En wandelde door de poort Van het engelenland Ooit van gehoord? Ik zorg nu voor mezelf Niet te flauw en niet te streng Met gevoel Zie ver en heel ver doel
25
1
De compositie van de wereld, Harry Mulisch, 1980, De Bezige Bij, Amsterdam.
2
Begrip en Beeld, Frans Coppelmans, 1993, Stichting Plint, Eindhoven.