Koha 549

Mozaik

Javore KOHA

Arkitektura si art

ISSN 1800-5969

Podgoricë e enjte, 10 janar 2013 Viti X / Numër 549 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Edhe Podgorica duhet të veprojë si Shkupi

Koshere bletësh dhe plisi shqiptar

2

e enjte, 10 janar 2013

Javore KOHA

Javore KOHA

Javore KOHA

Përmbajtja

Javën e ardhshme vendimi për datën e zgjedhjeve

Ushtrinë time do ta bëj

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

fq 4

3 Javore KOHA

fq 20

Afërdita me projekte të reja fq 6

fq 20

Një film mbi jetën e Hilari Klinton

A. Kallço:

Libri në treg fq 10

fq 21

Dino Zhygjelit i pëlqejnë shumë sfidat

G. Mehmetaj:

Heshtja e frikshme e intelektualëve të Kosovës

e enjte, 10 janar 2013

Shkëndije Mujaj dëshiron të pozojë për “Playboy”

F. Shkreli:

Themelues: Kuvendi i Republikës së Malit të Zi

Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: SHAGBG „Pobjeda” Drejtor ekzekutiv: Lav Lajoviq Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (redaktor teknik) Fran Gjokaj, Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 247-674 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.co.me

Përmbajtja

fq 12

fq 21

A. Salaj:

Krijuesit shqiptarë dhe shpërblimet vjetore

“Besa”, klubi më i mirë fq 14

fq 23

Ne hap me Kohen

4 Javore KOHA

Ngjarje javore

e enjte, 10 janar 2013

Ngjarje javore

e enjte, 10 janar 2013

5 Javore KOHA

Kryetari i Kuvendit të Malit të Zi, Ranko Krivokapiq, ka paralajmëruar se do të shpallë mbajtjen e zgjedhjeve presidenciale

Javën e ardhshme vendimi për datën e zgjedhjeve Qytetarët e Komunës së Plavës votuan të martën në referendumin konsultativ për formimin e Komunës së Gucisë

Deri tani, kandidaturën për President e ka shpallur lideri i Frontit Demokratik, Miodrag Lekiq, ndërsa akoma nuk është bërë i ditur emri i kandidatit të PDS-së, respektivisht i shumicës parlamentare. Drejtori politik i PDS-së, Tarzan Millosheviq, ka thënë se kjo parti do të përpiqet që deri më 20 janar të publikojë emrin e kandidatit të saj për President.

Podgoricë – Kryetari i Kuvendit të Malit të Zi, Ranko Krivokapiq, do të shpallë zgjedhjet për Presidentin e shtetit deri në fund të javës së ardhshme.

Para kësaj, Krivokapiq pritet të bisedojë me liderët e të gjitha partive parlamentare.

Sipas Ligjit mbi zgjedhjen e Presidentit, afati përfundimtar për shpalljen e zgjedhjeve është 120 ditë para përfundimit të mandatit të Presidentit aktual.

Deri tani, kandidaturën për President e ka shpallur lideri i Frontit Demokratik, Miodrag Lekiq, ndërsa akoma nuk është bërë i ditur emri i kandidatit të PDS-së, respektivisht shumicës parlamentare.

Drejtori politik i PDS-së, Tarzan Millosheviq, ka thënë se kjo parti do të përpiqet që deri më 20 janar të publikojë emrin e kan-

didatit të saj për President, duke mos dhënë përgjigje të saktë nëse do të rikandidojë për këtë post Presidentin Filip Vujanoviq.

Sipas tij, emri i kandidatit për President do të bëhet i njohur pas konsultimeve me këshillat komunale dhe në Këshillin Qendror të kësaj partie.

Me Marrëveshjen mbi veprimin e përbashkët politik për formimin e shumicës parlamentare dhe qeverisë, të nënshkruar ndërmjet Koalicionit “Mali i Zi Evropian” dhe partive të pakicave parashikohet që partnerët e saj të mbështesin kandidatin e PDS-së për President. Konkretisht, neni 7 i kësaj marrëveshjeje thekson se “partitë pajtohen që në bazë të marrëveshjes të mbështesin kandidatin e PDS-së për President të Malit të Zi, i cili do të fitonte në

zgjedhjet e ardhshme presidenciale”.

Por Partia Socialdemokrate, partner shumëvjeçar i PDS-së në qeverisjen shtetërore, ka paralajmëruar se nuk do të mbështesë kandidaturën e Presidentit aktual Filip Vujanoviq.

Millosheviq megjithatë ka thënë se janë të sigurt që “PSD si parti serioze dhe partner shumëvjeçar i koalicionit do të veprojë në mënyrë të ndershme dhe do të mbështesë kandidatin e PDS-së për Presidentin e shtetit”.

Ai ka thënë po ashtu se me propozimin e saj PDS nuk do të shkelë Kushtetutën e Malit të Zi, duke shtuar se për çdo kandidat do të deklarohet Komisioni Zgjedhor Shtetëror, ndërsa nëse ka parregullsi edhe (Kohapress) Gjykata Kushtetuese.

Qytetarët mbështetën rikthimin e Komunës Kryetari i Komisionit zgjedhor komunal, Jasmin Cecunjanin, ka thënë se sipas rezultateve të para paraprake, pjesëmarrja e qytetarëve në votime në komunën e Plavës ka qenë diçka më tepër se 35 për qind, kurse në Guci 58 për qind.

Iniciativën që Gucia të fitojë sërish statusin e komunës e kanë mbështetur shumica e qytetarëve të Komunës së Plavës në referendumin konsultativ të zhvilluar të martën.

Kryetari i Komisionit zgjedhor komunal, Jasmin Cecunjanin, ka thënë se sipas rezultateve të para paraprake, pjesëmarrja e qytetarëve në votime në komunën e Plavës ka qenë diçka më tepër se 35 për qind, kurse në Guci 58 për qind.

Sipas të dhënave të Këshillit Koordinues, në Guci kanë votuar 2 669 qytetarë, prej të cilëve vetëm tre kanë votuar kundër, kurse në tërë territorin e komunës së Plavës kanë votuar 4 813 qytetarë të Komunës së Plavës, prej të cilëve 98 kanë votuar kundër formimit të Komunës.

Në rezultatin pozitiv të referendumit ka ndikuar edhe pjesëmarrja e konsiderueshme në votim e qytetarëve të Komunës së Plavës, sidomos e atyre nga Gucia, të cilët jetojnë jashtë vendit.

Partitë politike shqiptare që veprojnë në Komunën e Plavës nëpërmjet një deklarate për shtyp, pas takimit të mbajtur më 4 janar, iu kanë bërë thirrje qytetarëve shqiptarë që të bojkotojnë referendumin, duke theksuar se “për këtë ekzistojnë shumë arsye”. Por përkundër thirrjes së tyre, sipas mediave malazeze, në referendum kanë marrë pjesë një numër i madh i qytetarëve shqiptarë.

Pas rezultatit pozitiv të referendumit konsultativ, deri te marrja e vendimit përfun-

dimtar ndiqet kjo procedurë: Ministria e Punëve të Brendshme dhe Administrimit Publik do të formojë Komisionin e përbërë nga përfaqësuesit e Qeverisë dhe një përfaqësues i parashtruesit të iniciativës – Kuvendit të Komunës së Plavës. Ky komision do të shqyrtojë rezultatet e referendumit, studimin e arsyetueshmërisë së iniciativës që Gucia të kthejë statusin e Komunës dhe të përgatisë amandamentet për ndryshimin e Ligjit mbi organizimin territorial. Pas kësaj, i gjithë dokumentacioni do t’i dërgohet Kuvendit të Malit të Zi për shqyrtim dhe vendim-marrje.

Komuna e Gucisë i është bashkangjitur Komunës së Plavës në vitin 1954.

(Kohapress)

6 Javore KOHA

e enjte, 10 janar 2013

Vështrime & Opinione

Vështrime & Opinione

e enjte, 10 janar 2013

7 Javore KOHA

Qasje

Ushtrinë time do ta bëj Ka ardhur koha që Kosova të ketë ushtrinë e vet. Ngritja e ushtrisë së Kosovës do të përmirësojë qendrueshmërinë e paqës në vend si edhe në rajon dhe si anëtare, eventuale e NATO-s, Kosova dhe ushtria e saj do të kontribojnë jo vetëm për paqën në Evropë por edhe në botë

Për Koha Javore: Frank Shkreli / Nju Jork

Ishte një kohë menjëherë pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës, pothuaj pesë vjet më pare, që fjala ‘’ushtri’’ as të mos përmendej si pjesë e shtetformimit dhe sigurimit të shtetit më të ri në Evropë.

Thuhej se Kosova nuk ka nevojë për ushtri, sepse ishte organizata e Atlantikut Verior (NATO) ajo që do të kishte përgjegjësinë për ruajtjen e paqës dhe të sigurisë në Kosovë. Por punët po piqen dalëngadalë. Kosova së shpejti do të festojë 5-vjetorin e pavarësisë së saj. Në arenën diplomatike është njohur nga pothuaj 100-vende të botës, përfshirë edhe shtetet më të rëndësishme të Përendimit, anëtare të NATOs dhe të Bashkimit Evropian, megjithëse kundërshtohet pavarësia e saj nga Serbia fqinje dhe miqët e saj shekullorë, Rusia, Greqia, Kina e tjerë. Kosova si shtet i ri e i pavarur, synon që të bëhet pjesë jo vetëm e Bashkimit Evropian por edhe anëtare e organizatës ushtarake përendimore, NATO. Por, për tu bërë anëtare e NATO-s, Kosova ka nevojë për ngritjen e një ushtrie profesionale, pasi nuk ka ndonjë vend anëtar të NATO-s pa ushtri.

Kohët e fundit po flitet dhe po shkruhet se viti 2013 do të jetë viti i bërjes së një ushtrie profesionale të Kosovës. Ministri i Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSKsë), Agim Çeku tha të Mërkurën për

Zërin e Amerikës se krijimi i ushtrisë së rregullt të Kosovës, ‘’është një proces i cili tashmë ka filluar me studimin e kapaciteteve që i duhen Kosovës për tu përballur me kërcënimet dhe rreziqet, duke shtuar se një ndër institucionet që mundëson një jetë normale dhe funksionale të shtetit të Kosovës, është ushtria.

Edhe gazeta e ushtrisë amerikane Stars and Strajps (‘’Stars and Stripes’’, në një artikull nga Prishtina, të botuar javën e fundit të dhjetorit, i bashkohet zërave të këtij debati duke thënë se Kosova synon krijimin e një force ushtarake, si dhe të bëhet anëtare e NATO-s. Siç dihet në Kosovë, NATO ka rreth 5600 ushtarë të NATO-s, ndërkohë që nja 800 prej tyre janë amerikanë. NATO, përveç rolit të saj për ruajtjen e paqës dhe sigurisë në Kosovë, ka ndihmuar gjithashtu në krijimin dhe trajnimin e Forcës së Sigurisë të Kosovës, e cila konsiderohet si thelbi i një ushtrie të ardhëshme për atë vend. Gazeta Stars and Strajps thotë se megjithëse ambasada amerikane në Prishtinë nuk komentoi në lidhje me përpjekjet e Kosovës për krijimin e një ushtrie të rregullt, ajo citon shefin e Zyrës së ambasadës amerikane për Bashkpunimin në Fushën e Mbrojtjes, Kolonelin Ray Wojçik të ketë

thënë se ‘’Ne mendojmë se është një rast shumë i mirë për ta, që të shqyrtojnë seriozisht se në ç’drejtim duhet të shkojnë’’. Megjithëse udhëheqsit e Kosovës shpresojnë për antarësimin e tyre në NATO, gazeta e ushtrisë amerikane thotë se nuk është e qartë se si do të reagonin vendet e ndryshme anëtare të NATOs ndaj ngritjes së ushtrisë së Kosovës, pasi ka kundërshtime madje edhe për statusin që gëzon tani FSK-ja.

Por artikulli citon këshilltarin politikoushtarak të ambasdës amerikane Majkël Kreidler se këjo është një situatë “ku ne përpiqemi të zgjërojmë konsensusin dhe ta çojmë atë në një drejtim pozitiv.’’

Por, shton zyrtari amerikan, “arritja e një konsensusi në Bruksel është shumë e vështirë’’.

Dihet se Amerika mbetet përkrahsja kryesore e Kosovës në shumë fushë, përfshirë edhe trajnimin e Forcës së Sigurisë së Kosovës si edhe forma të tjera ndihmash për nevojat e sajë, sipas ambasadës amerikane në Prishtinë. Gazeta Stars & Strajps citon Komandantin e Forcës së Sigurisë së Kosovës Gjeneralin Kadri Kastrati, i cili i thotë gazetës së ushtrisë amerikane se ‘’Shtetet e Bashkuara janë partneri ynë strategjik dhe i tillë do të mbeten përgjithmonë’’. Ai vazhdoi duke thënë se, ‘’Çdo gjë që

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

jemi duke bërë, e bëjmë në bashkrendim me atasheun ushtarak amerikan në Prishtinë si dhe me kolegët tanë që punojnë në Grupin Këshillues të Natos ose në Zyrën e Bashkpunimit në fushën e Mbrojtjes.’’ Sipas gazetës amerikane, roli i ushtrisë amerikane do të jetë kyç në fazën e ardhëshme të zhvillimit të Forcës së Sigurisë së Kosovës, pasi parashikohet që në Qershor të këtij viti të ri-shqyrtohet ligji që mbulon veprimtarinë e kësaj force. Ministri i Forcës së Sigurisë së Kosovës dhe ish-Kryeministri i Kosovës Agim Çeku tha se në këtë proces të ri-shqyrtimit të rolit të FSK-së dhe të ngritjes së ushtrisë së Kosovës, ai është në konsultime dhe beson se do të ketë mbështetjen dhe ndihmën e Shteteve të Bashkuara dhe të Britanisë së Madhe, duke shtuar për gazetën Stars & Strajps se, ‘’Unë nuk do të formulojë asnjë rekomandim i cili nuk bashkrendohet dhe që të mos pranohet nga Shtetet e Bashkuara’’.

Sikurë donte të qetësonte jo vetëm partnerët strategjikë të Kosovës, por edhe rajonin, se ngritja e ushtrisë së Kosovës nuk do të përbëjë asnjë rrezik as kërcënim për asnjë vend të rajonit, Ministri Çeku tha për Zërin e Amerikës të Mërkurën, se ushtria e ardhëshme e Kosovës do të jetë, ‘’Një forcë për të

mirën e vendit, për të mirën e rajonit dhe jo një forcë që dikush duhet ta ketë frikë ose që paraqet kërcënim për dike -- por do të jetë një forcë që reflekton siguri për të gjithë.’’

Ka ardhur koha që Kosova të ketë ushtrinë e vet. Ngritja e ushtrisë së Kosovës do të përmirësojë qendrueshmërinë e paqës në vend si edhe në rajon dhe si anëtare, eventualisht e NATO-s, Kosova dhe ushtria e saj do të kontribojnë jo vetëm për paqën në Evropë, por edhe në botë duke marrë pjesë në misjone paqëruajtëse të NATO-s në zona me konflikte, anë e mbanë botës.

Një këngë e këngëtares së njohur dhe shumë popullore nga Kosova, Adelina Ismaili, e ka titullin ‘’Ushtrinë time do ta bëjë’’, kushtuar luftës në Kosovë dhe ish-Presdentit Ibrahim Rugova. Le të jetë ky vit, viti kur profecia e titullit të këngës së Adelinës të bëhet realitet, që Kosova t’a bëjë, më në fund, ushtrinë e vet, ashtuqë të bëhet anëtare – aty ku e ka vendin e saj -- tek organizmat përëndimore ushtarake dhe ekonomike, NATO-s dhe Bashkimit Evropian, me të gjitha të drejtat, privilegjet dhe përgjegjësitë si çdo vend tjetër anëtar i këtyre aleancave.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

8 Javore KOHA

e enjte, 10 janar 2013

Ditën e parë të “Bienalës së Venedikut” dukshëm më shumë emocione te publiku shkaktoi fotografia e Bibliotekës Kombëtare dhe Universitare e Kosovës, projekt i arkitektit zagrebas, Andrija Mutnjakoviq.

Milenko Jergoviq

*** Ndërtesën e re të Bibliotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës.

Për të parën herë e pashë në verën e vitit 1987, kur isha në ekskursion privat nëpër manastiret mesjetare serbe në Kosovë. Fillimisht më shokoi, gati sa më frikësoi, dhe po të më pyesnin atëherë, do thosha se nuk kam parë ndërtesë më të shëmtuar. Por, më vonë, në të ashtuquajturin shikim të dytë, Biblioteka e Kosovës, shndërrohet në një gërshetim të natyrshëm gjymtyrësh dhe organesh, shndërrohet në diçka që në mënyrë të përkryer bashkëjetojnë me qytetin si simbol i tij, porsi kulla e Ajfelit apo Atomiumi i Brukselit. Katër herë në jetë kam qenë në Prishtinë, dhe që të katër herët kam kaluar atypari, afër Bibliotekës Kombëtare dhe Universitare, njëherë madje edhe kisha hyrë brenda.

Atëherë nuk më ishte i rëndësishëm emri i arkitektit kroat, Andrija Mutnjakoviq, vetëm se shikoja shtëpinë, siç do të shikoja një vepër skulpturore pjellë e natyrës. Për shumëçka kjo është shtëpia më kontroverse, dhe më e urryera në tërë historinë e Jugosllavisë socialiste.

E projektuar në vitin 1971, në valën e emancipimit kulturor dhe gjuhësor të shqiptarëve, e cila gjente mbështetje tek mareshali Tito dhe liberalët serbë, e përfunduar në vitin 1982, në mes të rebelimit të shqiptarëve në Kosovë dhe terrorit të paparë të policisë dhe “drejtësisë” mbi popullin shumicë të Kosovës, Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Mutnjakoviqit u gjet në një shqyerje

Opinione & Vështrime

Opinione & Vështrime

Arkitektura si art

Koshere bletësh dhe plisi shqiptar tragjike dhe në mes të thyerjeve historike, dhe kështu ndau fatin e qindra, mijëra, e miliona kosovarëve, jetët e të cilëve thyheshin në të njëjtën mënyrë.

Arkitekti bibliotekën e kishte menduar si një koshere bletësh. Në këtë ide të dijes dhe mjaltit, e mësimi, si punë bletësh, sikur kishte diçka naive dhe aktivitet goditës të formës së proletariatit. Por, kjo fare nuk është e rëndësishme sepse së shpejti në prag të hapjes së saj mbi Mutnjakoviqin do hedhet gur e dru nga të gjitha anët. Ishte ajo kohë kur çdo gjë tentohej të identifikohej si simbolik e irredentës dhe ekskluzivitetit shqiptarë, kështu arkitekti u akuzua nëpër gazeta të kohës se projekti i tij nuk paraqiste në fakt koshare bletësh por hiq më pak se plisin.

Dhe jo vetëm kaq: tërë zgjidhjet e jashtme dhe të brendshme arkitektonike u detektuan si elemente të kulturës shqiptare, ornamentika e saj vizuale, heraldika, veshjet dhe mbathjet shqiptare.

Sikur të mundnin ta akuzonin për këtë, arkitekti do t’i fitonte të paktën nja 15 vjet robëri. Për këtë është shkruar në “Duga”, “Politika” “Reporter”, “Svet” –in e Sarajevës dhe “Oslobodenje”, e aty këtu edhe në shtypin e Splitit dhe Zagrebit. Më kujtohen mirë ato artikuj, mbaj mend edhe disa autorë të këtyre shkrimeve, por më vjen keq që nuk kam mbajtur ditar por tërë këtë ia lashë memories sime jo të sigurt.

Keqardhja bëhet edhe më e madhe, sepse sot, do të mund të shkruaja një

“Sagë” shumëvjeçare për gënjeshtrat dhe simbolet e vërteta, të implementuara në zgjidhjet arkitektonike të Bibliotekës Kombëtare dhe Universitare.

Pasi që pranverën e vitit 1990 u përshëndeta nga ajo shtëpi jo e zakonshme por e dashur për mua, tashmë pak a shumë e kam harruar. Së shpejti ajo do të gjendej në një shtet tjetër dhe në një botë tjetër, dhe asgjë më nuk do të më përkujtojë në të. Ndryshe, nuk do

ta lidhë me emrin e arkitektit Andrija Mutnjakoviq, edhe përkundër faktit se e di që ai e ka projektuar, sepse mbresat e mia për të - janë vjetruar dhe në një formë të caktuar edhe janë intime. Por do të ma kujtojnë këtë pranverë, do ma kujtoj një portal i tabloidit beogradas, kurë në të lexoj : “Biblioteka në Prishtinë vepër e kroatit, në listën e 10 objekteve më të shëmtuara në botë”.

Ndërsa në tekstin e tabloidxhinjëve

beogradas, një soj si në ato të vëllezërve të tyre kroat për nga marrëzitë, thirren në autoritetin e “Daily Telegraph”-it britanik, i cili e paska bërë atë listë. Të gjitha ato 10 zgjedhje më të shëmtuara apo më të bukura, në gazeta janë simptome të mungesës së kreativitetit redaktorial, e më pas edhe prirje natyrore të majmunëve që të bëjnë atë çfarë kanë parë të kenë bërë të tjerët. Dhe nuk do të më interesonte i tërë ky majmunllëk,

e enjte, 10 janar 2013

9 Javore KOHA

po mos të ishin të përfshirë edhe majmunët kroatët, duke përcjellë atë informacion që publikuan kolegët e tyre britanikë. Natyrisht në tërë këtë nuk ka kënaqësi të llojit nacionalist ashtu siç te kolegët e tyre beogradas. Ata thjesht u gëzuan, njëlloj sikur shikojnë një zotëri të shtyrë në moshë të cilit para vendkalimit për këmbësorë i bie rripi nga pantallonat dhe mbetet në brekë.

Biografia e ndërtesës Por, nuk do të mendoja gjatë për këtë sikur të mos ishte “Bienalja e arkitekturës në Venedik”. Kolegia ime, Patricia Kish, e cila e vizitoi këtë bienale, më tregoi se si në pavijonin kosovar ishin ekspozuar pamje ambientale, fotografi me zgjidhje arkitektonike, për të cilat vizitorët mund të votonin se çfarë emocione u shkaktonin pamje të caktuara apo ndërtesat.

Ditën e parë të “Bienalës së Venedikut” dukshëm më shumë emocione te publiku shkaktoi fotografia e Bibliotekës Kombëtare dhe Universitare e Kosovës, projekt i arkitektit zagrebas, Andrija Mutnjakoviq. Natyrisht publiku përbëhej nga njerëz të cilët s’dinin asgjë nga biografia e objektit as nga historia e Kosovës, e ndoshta as që dinin që Kosova dikur ishte pjesë e Jugosllavisë, e që sot për dikë është shtet i pavarur e për dikë krahinë e rrëmbyer nga Serbia.

Të njëjtit nuk dinë asgjë as për listat e “Telegrafit” për objektet e shëmtuara dhe të bukura, sepse me budallallëqe të tilla publiku i bienaleve nuk merret, mu ashtu siç edhe majmunët nuk i vizitojnë bienalet artistike. Sidoqoftë, arkitekti i mplakur, Andrija Mutnjakoviq, nga kalimtarët e rastit ka marrë komplimente.

E edhe mua më është bërë qejfi që fascinimet e mia rinore po puqen me to.

Për Bibliotekën dhe Teatrin “Treshnja” nuk duhet folur si për diç të keqe apo të mirë. Dhe këtë për shkaqe shumë të ngjashme, sepse në kategori të tilla nuk diskutohet për shtëpitë e “Hundertwasser-it”. Tek të dy e tërë shëmtia është në mënyrë se si shikohen. Shtëpitë e tyre nuk janë për njerëz shumë seriozë. Ato nuk janë kazerma.

Andrija Mutnjakoviq ka ditur të ndërtojë shtëpi spirituoze, dhe për këtë është shumë i afërt me Hundertwasser-in. Por, fatkeqësisht, ka pak njerëz spirituozë që këtë ta kuptojnë. Është bukur të jesh fëmijë dhe të rritesh krah shtëpive siç janë teatri “Treshnja” dhe Biblioteka Kombëtare dhe Universitare në Prishtinë.

10 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 10 janar 2013

Kulturë

e enjte, 10 janar 2013

11 Javore KOHA

Libri në treg

Viti i mbarë duket që në startim Tregu i blerjes së sendeve, nuk përjashtohen dhe librat, kanë një ligj të zbatueshëm nga blerësit: do flas dhe do shpreh mendimin për mallin që bleva.

Për Koha Javore: Arjan Th. Kallço / Tiranë

Kanë kaluar vetëm pak ditë nga trokitja e vitit të ri 2013 dhe ja ku gjendemi përsëri para kompjuterit që të fillojmë të shkruajmë letërsi sipas prirjeve. Dikush tjetër shkruan ndonjë koment për libra dhe poezi që ka lexuar nëpër faqet e panumërta të internetit. Kritikët si gjithmonë me majën e mprehtë, kështu më uronte një mike në rrjet, janë gati të thonë fjalën e tyre për veprat që janë në qarkullim, por edhe që në një hark kohor 360 ditë do të dalin.

Pra puna tashmë ka filluar, ose më mirë të themi se pas një dite feste planetare, rifilloi me më shumë energji. Shmë prej nesh kanë kohë që e kanë përgatitur shprehjen : Viti i ri, librër i ri dhe janë duke ideuar apo u dhënë dorën e fundit bocave para botimit. Por si do të veprojnë në një treg shqiptar të varfër dhe kaotik? A do të jenë shtëpitë botuese që do ta marrin përsipër riskun e botimit dhe të shpërndarjes, apo si gjithmonë do të jetë vetë autori që duhet të preokupohet për foshnjën e vet? Çfarë librash do të lexojmë këtë vit? Çfarë kritike do të kemi? Janë disa nga pyetjet që na shtyjnë të mendojmë shumë para se ta harxhojmë kohën plot apo kot. Nuk e di nëse tek ne shkrimtarët tanë në shekullin e kaluar guxonin e vepronin si kolegët e tyre në botë që me të dalë libri, nuk prisnin dhe të veshur ndryshe, të kamufluar, vizitonin të gjitha libraritë, jo për qëllime letrare, për ndonjë prezantim apo takim, por të

“përgjonin” komentet e lexuesve dhe sjelljet e tyre në lidhje me librin e ri. P.sh e merrinin dhe e shfletonin të gjithin apo lexonin ndonjë faqe hyrëse dhe më pas mblidhnin buzët apo në sytë e tyre shihej një lloj tërheqje nga ngjarja. Një lexues i papërtuar ka dy momente të rëndësishme kur del një libër i ri: shkon në librari që ta blejë, në rast se autori nuk është ndonjë miku i vet, dhe nuk qëndron vetëm një çast me librin e ri në dorë. Ka të tjerë që edhe pse janë të rregullt, nuk e kanë mundësinë që t’i blejnë dhe do të presin derisa autori ta dhurojë në bibliotekën e qytetit. Një prej shoqërive më të mëdha në internet që lidhet me editorinë, Amazon, ka menduar që të ndryshojë taktikë: t’i fshijë të gjitha komentet positive që shpesh shkruajnë të afërtit apo miqtë e shkrimtarit. Tregu i blerjes së sendeve, nuk përjashtohen dhe librat, kanë një ligj të zbatueshëm nga blerësit: do flas dhe do shpreh mendimin për mallin që bleva. Por kur bëhet fjalë për një tjetër mall që shpesh nuk është konsum për të gjithë, si kultura, atëherë mund edhe të lindin debate deri në artikuj pro apo kundër, shkrime fyese dhe denigruese midis vetë autorëve. Të mësuar me komentet pafund në internet apo me lajme shpesh të pavërteta, na lind në mendje mosbesimi lidhur me vërtetësinë e tyre. Rregulli thotë se jo gjithçka që gjendet në rrjet është e vërtetë. Vërtetësia virtuale është vetëm e mundshme.

Interneti është shndërruar në një mjet njohës absolut dhe më e keqja se e kemi ngatërruar lirinë me qënësinë falas, kur dihet fort mirë se liria na kushton lodhje dhe sakrifica dhe arrihet gjithmonë me revolucione – shprehet një autor Italian.

Lexuesi e ka të drejtën që ta thotë gjithmonë fjalën e vet, edhe pse herë jo profesionale dhe kompetente, por sepse një vepër që sapo lexoi i pëlqeu, sepse autori është një mik i tij, sepse në mishmashin e komenteve dhe kritikave duhet ta bashkojë edhe ai zërin e vet me të tjerët. Kohë e humbur kot. Sa prej nesh e bëjnë pyetjen : sa kohë më kushtoi leximi i këtij apo atij romani?

A ia vlente e gjithë koha e shpenzuar?

Këtë pyetje duhet ta bëjnë edhe shumë të ashtuquajtur shkrimtarë që me vend dhe pavend botojnë gjithëfarë librash, pa më të voglin kujdes për një korrektim, redaktim. Përvoja e këtyre viteve të fundit më ka bërë të mundur që të lexoj dhe redaktoj shumë syresh, port ë paktë janë ata që ndihmën e mirëpresin dhe e vlerësojnë, pasi u duket e panevojshme në “shkëlqimin e veprës” së vet që do t’i japë mundësin ëtë hyjë në elitën e penëtarëve kombëtarë. Shpërblimi gjithmonë vjen edhe nga lexuesi edhe nga tregu, aq më tepër në vendin tonë si për shkrimtarin ashtu dhe për botuesin nëse i referohemi hyrjes së artikullit. Të hapësh një libër është një akt besimi, pra të jesh në duart e dikujt pa e ditur se ku do të të çojë ngjarja

dhe nëse më në fund koha do të jetë përdorur mirë – vazhdon autori Italian.

Shumë bukur. Pra kur i hyjmë një libri që ta lexojmë, i hyjmë si një i verbër që kërkon pak dritë të panjohur në faqet e librit dhe këndvështrimet e tij në ballafaqim me tonat. Do të na duhet shumë pak kohë që të shohim dhe kuptojmë se libri na duhet apo nuk vlen fare.

Apo më keq akoma na sjell dëme të pallogaritëshme në kostelacionin e letërsisë. Një libër nuk është vetëm një numër faqesh që duhen lexuar, por ka më pas një sërë vlerësimesh që duhen

marrë parasysh, nga ato estetike e deri tek ato filozofike. Ky mendoj se është një vlerësim i drejtë për librat që botohen. Shkrimtari Italian vazhdon më tej duke thënë: Unë nuk flas kurrë keq për librat sepse mund ta privoj dikë nga mundësia që të zbulojë në histori diçka që unë nuk e kam ditur apo nuk e kam gjetur. Kufizohem me ndonjë këshillë për ata që më kanë dhuruar diçka për të lexuar. Ka libra që nuk janë shkruar për ne, sepse janë për të tjerët. Një lloj tolerance dhe diplomacie e shkrimtarit Italian që lë shteg edhe për ndonjë

“gabim” të mundshëm apo edhe për ndonjë “inat” personal me kundërshtarin tënd, nëse ai e merriton vërtet që të jetë i tillë. Viti 2013 do të jetë i gjatë sa dhe të tjerët dhe po t’i përmbahemi shprehjes se do të rrojmë dhe shikojmë, do të presim përveç vlerësimeve dhe kritikat lidhur me botimet, gjithmonë nëse do të zgjohemi nga e keqja që ka mbi dy dekada që po na godet: mungesa e kritikës. Urimi im për të gjithë ata që lodhen seriozisht me veprat që shkruajnë është : Një vit të mbarë dhe një penë të fuqishme.

12 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 10 janar 2013

Sinjale Censura bën hatanë në librat shkollorë: histori, letërsi, gjeografi, muzikë etj. duke e pastruar nga fryma kombëtare, kurse elita intelektuale e krijuese heshtë si të mos ndodhte asgjë.

Kulturë

Heshtja e frikshme e intelektualëve të Kosovës

Për Koha Javore: Gani Mehmetaj / Prishtinë

Pas shpërthimit të demonstratave të vitit 1981 në Prishtinë dhe në të gjitha qytetet e Kosovës, filloi një agresion i furishëm ushtarak, policor dhe propagandistik i cytur nga Beogradi. Krahas gjendjes së jashtëzakonshme, u përmbys struktura qeverisëse lokale.

Goditjen më të madhe e pësoi sistemi arsimor. U ndaluan qindra tituj librash. Me urdhër të Beogradit u formuan Komisione për ndryshimin e teksteve të historisë, të letërsisë, muzikës, gjeografisë dhe gjithë asaj që ishte superstruktura shpirtërore e kombit shqiptar. Elita intelektuale, megjithëse në qendër të sulmeve e të arrestimeve, iu kundërvu me dinjitet këtyre sulmeve. Denoncoi censurën në libra shkollorë.

Historia na përsëritet. Kohë më parë doli në medie se Komisioni (lexo censura për fshirjen e kujtesës kombëtare) në fshehtësi përbetimi paska bërë pastrimin e frymës shqiptare në tekstet shkollore të historisë, gjeografisë, të letërsisë, muzikës dhe gjithë asaj që quhet shpirti i kombit. Sa prej këtyre anëtarëve të Komisionit për pastrimin e librave nga fryma kombëtare ishin edhe në

Komisionin e dikurshëm të caktuar nga Beogradi?

Nëse pranohet një diversioni i tillë antikombëtar, fëmijët tonë do të dalin ca surrogat pa kujtesë shqiptare dhe pa dinjitet kombëtar. Okupatorin e dikurshëm do ta quajnë çlirimtar, armikun- mik. Gjenocidi do të cilësohet zhvendosje e shqiptarëve.

Si në romanet e Oruellt “Ferma e kafshëve dhe “1984” Kështu, kanë propozuar komisarët për historinë tonë kombëtare.

Kështu ka kërkuar Ankaraja! Çfarë duhet të heqin e çfarë të lënë në librat shkollor ua paska dhënë Ambasada Turke, ashtu si Beogradi dikur, kur ua dorëzonte vërejtjet me shkrim, komisioneve të ndryshme. Sërish po bëhet fshirja e kujtesës kombëtare, veprimi më antikombëtar në mileniumin e tretë.

Po elita intelektuale: shkrimtarë, artistë, gazetarët, historianë, mjekë, inxhinierë, arkitekt, ku janë? Ku mbeten ata që e bënë shtetin e Kosovës, duke punuar e sakrifikuar disa dhjetëvjetëshe? Si është e mundur që ata dikur kundërshtonin veprimet e tilla antikombëtare me gjithë

e enjte, 10 janar 2013

rrezikun e burgosjes e zhdukjes fizike, ndërsa sot në shtetin e pavarur heshtin? Heshtja e tyre është e frikshme!

Intelektualët janë eliminuar tërësisht nga jeta publike, politike dhe artistike. S’ka asnjë emër për be në krye të institucioneve. Menjëherë pas luftës disa i vranë, ndërsa vrasësit nuk i gjetën kurrë. Të tjerët i kërcënuan. Prapë kërcënuesit nuk u zbuluan kurrë. Të tretët i hoqën më lojëra të pista nga institucionet e jeta publike.

Ndërsa pjesa më e madhe e intelektualëve zgjodhën heshtjen. Arsyet e heshtjes i dinë të gjithë, por nuk i thonë.

Në mungesë të zërit opozitarë të intelektualëve, shkrimtarëve, gazetarëve dhe artistëve, censura bënë punën e pistë nëpër libra shkollorë të historisë, letërsisë, gjeografisë, muzikës etj me direktivë të një shteti tjetër. Dhe askush nuk kundërshton. Një heshtje domethënëse kjo.

Po Komisionet e partive opozitare, ku janë? Mbase bëjnë kalkulimet e mundshme për koalicion, prandaj nuk duan t’ia prishin këtij komisioni antikombëtar.

“Po halli i fëmijëve tanë?”, më pyeti mbrëmë një intelektual i ri, shumë i shqetësuar me këtë informacion, “do të kalojë nëpër procedura parlamentare kjo censurë, apo është punë e kryer?”, shtronte mëdyshjet i riu nga Prishtina. Rrudha me supe.

Dhe vërtet nëse e lëmë në heshtje, fëmijët tanë do të mësojmë histori, letërsi, muzikë dhe gjeografi surrogato, sipas direktivave të shteteve aziatike e jo si ishte e kaluara. Kjo gjë duhet të varet nga ne e jo nga një shtet tjetër.

Dikur shtresën e caktuar të kuazi intelektualëve, si puna e këtij komisioni, bie fjala, pushtuesi serb i paguante edhe në shëtitë turistike: nga hotelet luksoze të Beogradit e deri të vilat qeveritare nëpër bregdet. Të njëjtën gjë po e bëjnë edhe shoqatat turke e firmat me veprimtari të dyshimtë, duke i shpërblyer me pushime vjetore në Mesdhe. Edhe Komisioni që pastroi librat shkollor nga përmbajtja kombëtare, sikur nuk ka mbetur keq.

Keq do të mbeten fëmijët tonë, nëse mësojnë sipas direktivave të te huajve.

13 Javore KOHA

14 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 10 janar 2013

Paradokse

Kulturë

e enjte, 10 janar 2013

Hulumtime

Krijuesit shqiptarë dhe shpërblimet vjetore Do të ishte e nevojshme që institucionet e ndryshme duke nisur nga Komuna e Ulqinit, Qendra Kulturore, KNSH e ndonjë tjetër të themelojnë ndonjë çmim vjetor për krijuesit shqiptarë.

Të parët e Evropës Për Koha Javore: Astrit Lulushi / Uashington

Ali Salaj

Ndarja e shpërblimeve tradicionale paraqet një performancë nderimi për punën e personaliteteve të kulturës, artit, shkencës, sportit por edhe të njerëzve të thjeshtë që me veprimtarinë e tyre kontribuan në zhvillimin dhe emancipimin e shoqërisë.

Në vendet e zhvilluara dhe të konsoliduara këtë performancë e mbajnë institucionet kulturore publike dhe shtetërore, të cilat kanë mundësi dhe kapacitet që laureatëve përveç nderimit dhe kënaqësisë tu ofrohet edhe ndonjë shpërblim material që do të ishte shumë motivues për ata.

Për fat të keq, në hapësirën tonë kulturore mungon ky lloj praktike kështu që në mungesë të saj, Art Club-i u përpoq që si shoqatë joqeveritare ta

15 Javore KOHA

animojë dhe promovojë këtë ngjarje kulturore. Shoqata e Artistëve dhe Intelektualëve Art Club gjatë veprimtarisë së saj 22 vjeçare po e ndan këtë çmim për të 17 herë. Ky çmim, që fillimisht nisi si shpërblim vjetor padyshim e ka pasuruar jetën kulturore të shqiptarëve në Mal të Zi duke ndikuar pozitivisht tek krijuesit, të cilët duhet pranuar se ende sot gjenden në margjina të shoqërisë. Ky çmim edhe pse tejet modest është një satisfakcion për krijuesin ,i cili në tranzicionin e rrëmujshëm ka mbetur në udhëkryq dhe i hutuar nga neglizhenca e institucioneve dhe të shoqërisë.

Shpërblimi i Art Club-it më tepër është i karakterit shpirtëror, por megjithatë përmbushi synimin që edhe krijuesit

nga Ulqini dhe në përgjithësi krijuesit shqiptarë në Mal të Zi të përjetojnë për një çast kënaqësinë suptile për krijimtarinë e tyre.

Në këtë kuadër do të ishte e nevojshme që institucionet e ndryshme duke filluar nga Komuna e Ulqinit, Qendra Kulturore, Këshilli Nacional i Shqiptarëve e ndonjë tjetër, të themelojnë ndonjë çmim vjetor për krijuesit shqiptarë dhe në një farë menyre t’i dilet hakut angazhimit të tyre të vazhdueshëm në zhvillimin dhe afirmimin e artit, kulturës dhe shkencës.

(Fjala me rastin e ndarjes së Çmimit Tradicional të Art Club-it lauret i së cilit është Prof. Dr. Simë Dobreci)

Mendohet se njerëzit arritën në Evropë 45 mijë vjet më parë dhe zëvendësuan Neandertalët.

Gjatë vitit 2012, shkenca botërore u përqëndrua edhe në Shqipëri. Për shembull, në muajin prill, një grup shkencëtarësh arkeologë e antropologë nga Universiteti i Cincinnatit (SHBA) zbuloi vendbanimin bujqësor më të hershëm në Evropë, në Vashtëmi (Shqipëria juglindore).

Mendohet se vendbanimi i zbuluar në Vashtëmi i përket viteve 7 mijë p.e.s., kur bujqësia në kontinent ishte pak e zhvilluar. Evropianët e asaj kohe merreshin me gjueti dhe mbështeteshin për ushqim kryesisht në bimë e kafshë të eksportuara nga Lindja e Afërt. Por në Vashtëmi, shkencëtarët gjetën fosile drithërash bazë, përfshi elb; eshtra kafshës të zbutura si derr, dele, dhi; por edhe dre, derr të egër, lepur, breshkë, disa lloje peshku dhe ngjala. Bazuar në këto fakte, shkencëtarët thonë se

banorët në Vashtëmi, kishin një rrjet të gjerë burimesh ushqimore, dhe nuk vareshin krejtësisht në kultura bujqësore e kafshë shtëpiake nga Lindja e Afërt, siç është menduar gjerësisht deri tani.

Por ç’do të thotë ky zbulim për mbarë Evropën e asaj periudhe?

Për më shumë se një shekull, debati shkencor eshte përqëndruar nëse evropianët e sotëm janë pasardhësit e gjahtarëve apo fermerëve të hershëm.

Per herë të parë – tani që shkencëtarët janë në gjendje të krahasojnë gjenet e evropianëve të saj periudhe – thonë se disa lloje të ADN-së thjesht nuk përputhen – pavarësisht se janë të zakonshme tek evropianët e sotëm.

Gjatë vitit 2012, analiza të ADN-së të skeleteve të lashtë, treguan se fermerët e parë të Evropës nuk ishin pasardhësit e njerëzve që mbijetuan periudhën e

fundit të akullnajave, por erdhën në zonat kryesore të Evropës Qendrore dhe Lindore rreth 7500 vjet më parë, duke sjellë me vete bimë kultivuese dhe kafshë shtëpiake.

Shkencëtarët në Gjermani, analizuan ADN-në e eshtrave të lashta të gjetura në zona ku kishin jetuar njerëz që ishin marrë me gjueti, dhe të eshtrave të gjetura në zonat e njohura për bujqësi të herëshme, i krahasuan me ato të evropianëve të sotëm dhe arritën në përfundimin se ekzistojnë pak dëshmi për një lidhje të drejtpërdrejtë gjenetike midis gjahtarëve dhe fermerëve të hershëm, dhe se 82 për qind e llojeve të gjetura në mtDNA e gjahtarëve janë relativisht të rralla tek evropianët e sotëm.

Për më shumë se një shekull, arkeologët, linguistët, antropologët dhe së fundi, gjenetistët, kanë argumentuar se paraardhësit e evropianëve jetojnë tek evropianët e sotëm.

Shkencëtarët e dinë se evropianët, para dhe pas epokës së fundit të akullnajave, arritën të mbijetonin duke u marrë me gjueti. Ata dinë gjithashtu se bujqësia në Evropë erdhi nga Lindja e Afërt rreth 9 mijë vjet më parë, duke bërë të mundur rritjen 100-fish të sasisë së ushqimit. Por deri në çfarë shkalle evropianët e sotëm rrjedhin nga këto dy grupe (grupi që mbijetoi epokën e akullt dhe grupi që erdhi nga Lindja e Afërt), këtë shkencëtarët nuk e kanë të qartë.

Një ekip shkencëtarësh nga Universiteti i Mainzit, së bashku me hulumtues nga universitet (University College London) dhe Kembrixh, kanë gjetur se fermerët e parë në Europë nuk mund të ketë qenë pasardhësit e gjuetarëve, as edhe të fermerëve migrantë nga Lindja e Afërt, por një përzierje e të dyve.

Mendohet se njerëzit arritën në Evropë 45 mijë vjet më parë dhe zëvendësuan Neandertalët. Nga ajo periudhë, evropianët përjetuan shumë ndryshime klimatike, përfshi epokën e fundit të akullnajave. Pas përfundimit të kësaj epoke, rreth 11 mijë vjet më parë, stili gjuetar i jetesës mbijetoi edhe rreth 2 mijë vjet, por pastaj u zëvendësua gradualisht nga mënyra bujqësore e jetesës.

Pyetja është nëse ky ndryshim erdhi nga njerëz të rinj, apo thjesht nga ideja e vendasve për t’u marrë me bujqësi, sic tregon edhe zbulimi ne Vashtemi.

Gjithesesi, disa shkencëtarë besojnë se gjuetarët ishin të parët e Evropës dhe fermerët, te ardhur.

16 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 10 janar 2013

Kulturë

e enjte, 10 janar 2013

17 Javore KOHA

Gjeneral Prenk Pervizi

Miqësia me Princin Umberto Për Koha Javore: Peter Tase

Shkolla e luftës në Torino frekuentohej nga oficerë me gradën kapiten që vinin nga akademi të ndryshme ushtarake nga e gjithë Europa. Prenk Pervizi akademinë ushtarake e përfundoj me rezultate të larta në Austri, në një kohë kur Europa ishte e përfshirë në Luftën e Parë Botërore (1914-1918).

Perjudha e studimeve në Torino ishte e mbushur me plotë kujtime për Major Prenk Pervizin përfshi këtu edhe miqësinë e ngushtë me Princin trashëgimtar Umberton, me të cilin shoqërohej dhe shpesh herë Umberto e thërriste dajë, duke patur parasysh se Malazezët (tek të cilët ishte nip) dhe shqiptarët i përkisnin të njëjtës origjinë Ilire. Siç dihet nëna e Umbertit, Helena, ishte e bija e Krajl Nikollës, Mbretit të Malit të Zi. Umberto ishte gjithmonë në shoqërinë e Prenkës gjatë orëve të lira si edhe nëpër festa të ndryshme.

Duhet theksuar se kuadrot ushtarak në Torino, vinin nga familjet fisnike të Italisë kryesisht nga dinastia Savoja, që sundonte mbi krahinën veriore të Piemontit, në kufi më Francën, dhe në këtë shkollë prania e tyre ishte e madhe. Madje edhe mbreti i Italisë, Viktor Emanueli III kishte dalë nga portat e kësaj shkolle. Krahas elitës italiane në Torino kanë studjuar edhe grupe oficerësh nga e gjithë bota përfshi këtu princa Japonez, Tailandez por edhe anëtarë të familjeve të njohura në Austri, Poloni, Francë e Gjermani.

Pavarësisht nga paraqitja e tij me një fizik të shkurtër, Viktor Emanueli kishte një kulturë të gjerë por faktikisht nuk gëzonte autoritet mbretëror dhe sundimtari de facto i Italisë ishte Benito Musolini. Sido qoftë marrëniet e Prenk

Gjatë viteve 1930-1933, Prenk Pervizi, i shoqëruar nga familja e tij, vazhdonte studimet në shkollën e luftës në Torino duke mbajtur gradën nën-kolonel. Pasi kreu studimet në Torino, qendroj edhe për dy vjet të tjera në Firence, i caktuar si inspektor i studentëve shqiptar në Itali.

Pervizit me Mbretin Viktor ishin thjesht formale por megjithatë nga kultura e monarkut ai mësoj shumë. Ndonëse nuk kanë patur rastin të bëjnë biseda politike, përsëri vihet në dukje admirimi i madh që mbreti kishte për Gjergj Kastriot Skënderbeun, të cilin e përmëndte herë pas here në akademinë e Torinos si “një strateg i madh shqiptar dhe princ i një populli të vogël trim.”

Bisedat mbi Shqipërinë kanë qënë krejt normale madje nuk përmëndej asnjë herë mundësia e ndërhyrjes ushtarake të Italisë përtej Adriatikut, jo vetëm nga Mbreti por edhe nga ushtarak të tjerë që kalonin ditët bashkë me Prenk Pervizin në Torino.

Marrëdhëniet morën një dimension të ri kur princi Umberto u martua dhe Prenka ishte ftuar familiarisht për të marrë pjesë në dasmën madhështore ku nusja e princit do të ishte princesha e Belgjikës. Megjithëse Prenka largohet për në Firence, ai përsëri qendroj në kontakt me Umberton sa herë qe ai shkonte në Kolegjin e Don Boskos.

Kthimi në Shqipëri i Prenk Pervizit, do të vështirësonte më tej kontaktet e këtyre dy ushtarakëve të talentuar por kjo nuk do të zgjaste shumë sepse Major Pervizi do të caktohej si anëtar i komisionit vëzhgues ndërkombëtar në luftën e Italisë në Abisini, Etiopia e sotme, 1935-1936, e cila do teë vijonte pastaj me manovrat e mëdha të Italisë në Gusht, 1936. Në këtë perjudhë ai pati rastin të kuptoj planin e Musolinit për aneksimin e Shqipërisë, sepse në shtabin ushtarak Italian, në Abisini, kishte shokët e shkollës së luftës në Torino me të cilët shkëmbente mendime fare hapur. Prenk Pervizi kishte

patur mundësinë të fliste nga afër me gjeneralët e shquar Italian si Badolio, Graciani dhe De Bono, të cilët i kishin lënë për të kuptuar se mbas Bririt të Afrikës e kishte radhën Shqipëria, e cila do të bëhej pjesë e planit të Duçes për të ringjallur Perandorinë Romake. Me

anëtarët e komisionin të vëzhguesve të huaj ishte takuar edhe Musolini, i cili duke i dhënë dorën Prenkës, i tha se “Shqiptarët janë një popull i vogël” dhe Prenka i ishte përgjigjur duke i thënë se “edhe napoloni i arit është i vogël por vleftën e ka të madhe,” batuta të cilat

u mbyllën me të qeshura. Një skenë e ngjashme do të përsëritej edhe në Manovrat e medha në Gusht 1939, ku mori pjesë edhe vetë mbreti Viktor Emanuel, i cili përshëndeti delegacionet e huaja duke filluar si gjthmonë me delegacionin nga “Albania.” Kur u takua me Prenkën, Viktor Emanueli u kënaq që po takoheshin përsëri dhe theksoj se “Shqipëria i ka dhënë Historisë një Strateg të madh, Skënderbeun.” Pas tij Musolini, përsëri deklaroj se “Shqipëria është një shtet i vogël dhe do ta bëjmë të madh.” Prenka, flak për flak ja ktheu: “ne na mjafton ashtu siç është” dhe Duçja i befasuar nuk kishte ç’farë të thoshte dhe e mbylli fjalimin e tij duke falenderuar pjesëmarrësit.

Fatmirësisht, Gjen. Pervizi, njëri ndër të vetmit kuadro të ushtrisë shqiptare, ishte në dijeni të planeve të Musolinit disa vite para se të zbarkonte ushtria Italiane në brigjet e Durrësit.

Megjithëse i raporton në kohë mbretit Zog I, mbi ofensivën e mundshme Italiane, Gjen. Pervizi caktohet komandant i qarkut të Korçës, në vend që të ishte në krye të mobilizimit të ushtrisë shqiptare për të qenë arritur në gatishmërinë e duhur ndaj ofensivës së mundshme Italiane e cila pritej nga momenti në moment. Për arsye të pashpjegueshme Gjen. Pervizi nuk gjeti mbështetjen e mbretit Zog, për të filluar përgatitjet dhe trajnimin e forcave tokësore dhe çuditërisht u dërgua si komandant larg Tiranës zyrtare.

Mbreti Viktor Emanuel vizitoi Shqipërinë në Verën e vitit 1942. Me atë rast qeveria Shqiptare, shtroj një pritje të madhe me të ftuar special. Gjen. Pervizi nuk ishte ftuar zyrtarisht nga autoritetet Shqiptare; ai konsiderohej një

besnik i madh i Ahmet Zogut por edhe kundërshtar i betuar i ndërhyrjes Italiane, gjë që e kishte treguar në frontin e luftës Italo - Greke, ku me urdhër të tij trupat Shqiptare e braktisën frontin; si rrjedhoj Italianët pësuan disfatën e radhës dhe ja ngarkuan përgjegjësinë shqiptarëve “dezertorë”. Trupat shqiptare u tërhoqën nga fronti dhe gjen. Pervizi bashkë me shtabin e tij u izolua në malet e Pukës; kjo ishte dhe arsyeja pse qeveria Kuislinge Shqiptare në pushtet nuk e kishin ftuar atë në darkën zyrtare me mbretin e Italisë. Përpara kësaj situate, Italianët duke dashur të ishin korrekt në atë pritje vërejnë se emri i Prenk Pervizit mungonte dhe me një herë i nisin atij një ftesë të veçantë me skicën e vendit në rreshtin e tavolinave, ku ai do të ulej m’u përballë mbretit Viktor.

Kur Gjen. Pervizi hyn në sallë, pala shqiptare u shtang madje kishte zëra që dyshonin se ai kishte ardhur me kokën e tij, dhe po këta njerëz u habitën kur Gjen. Pervizi bisedonte shumë miqësisht me mbretin Viktor Emanuel III i cili tregoj se dinte të ruante miqësitë e hershme. Ky takim do të ishte edhe kontakti i fundit i gjen. Pervizit me autoritetet italiane. Gjatë gjithë karierës së tij ushtarake, gjen. Preng Pervizi, ka treguar një devotshmëri dhe profesionalizëm të standarteve perëndimore, vlera të cilat fatkeqësisht edhe sot nuk vështirë të gjenden në kuadrot e ushtrisë shqiptare. Fatkeqësisht ai vazhdon të mbetet gjenerali i harruar i Shqipërisë - ashtu si shumë te tjerë me gjithë kontributin që ai ka dhënë për rimëkëmbjen e shtetit shqiptar dhe besnikërinë e admirueshme që ai kishtë për mbretin Zog I deri në ditët e fundit të monarkisë.

18 Javore KOHA

Mozaik

e enjte, 10 janar 2013

Deputetët shqiptarë në Parlamentin e Malit të Zi, duhet të jenë më këmbëngulës që Podgorica t i kërkojë Prishtinës përvojën me Shkupin.Mungesa e Ligjit të pensioneve në Kosovë nuk e pengon marrëveshjen reciproke

Shkup, 8 janar 2013 - Qytetarët e Maqedonisë që kanë punuar në Kosovë, më në fund do të kenë mundësi që stazhi i punës së atjeshme t’u llogaritet në Maqedoni. Në këtë mënyrë ata do mund të marrin pensione, ku do t’u llogariten edhe vitet e punuara në Kosovë. Tashmë janë zhvilluar disa herë bisedime mes delegacioneve qeveritare të të dy vendeve. Është bërë një projektmarrëveshje ku tani mbetet vetëm që të nënshkruhen edhe zyrtarisht.

“Kjo marrëveshje mundëson njohjen e stazhit të punës së shtetasve të Maqedonisë të cilët deri më 31 dhjetor 1998 kanë të regjistruar stazh punë në Kosovë, ndërsa nuk kanë 15 vjet përvojë pune dhe nuk mund ta shfrytëzojnë të drejtën e pensionimit këtu në Maqedoni. Pas njohjes së stazhit nga institucionet përkatëse shtetasit e Maqedonisë do të mund ta realizojnë të drejtën për pensionim sipas rregullativave ligjore të Maqedonisë, duke e llogaritur edhe përvojën e punës në Kosovë. Kjo marrëveshje përmban parimet e reciprocitetit në mënyrë që qytetarëve

Aktuale

Edhe Podgorica duhet të veprojë si Shkupi

Automobilizëm

e enjte, 10 janar 2013

19 Javore KOHA

Drejtori i dizajnit në “Jaguar”, Ian Callum në intervistën e dhënë së fundi deklaroi që gjenerata e re e modelit XK “do të mund të transferohet në segmentit luksoz”. Tani kur prodhuesi britanik e langoi F-Type, është lehtë të parashikohet që modeli XK do të shërbejë si GT luksoz derisa F-Type edhe më tutje do të kryejë rolin e automobilit “me gjak të pastër sportiv”.

Ian Callum vetë e konfirmoi se e pa rastin e volitshëm që t’ia mundësojë modelit të bëhet “pak më i veçantë sesa i zakonshmi GT” dhe e pranoi se makina do të mundet të rrisë dimensionet e tij. Derisa i ardhmi XK me siguri që do të përvetësojë strategjinë e re, eleganti XJ do të mbetet i njëjti, modeli luksoz me katër dyer edhe pse automobilat e këtillë kanë filluar të humbasin popullaritetin e tyre për shkak se vendin e tyre kanë filluar ta zënë SUV-ët luksoz.

SUV-ët e rehatshëm dhe të mëdhenj kanë shkatërruar shitjen e limuzinave dikur shumë të kërkuara. Edhe pse Callum nuk e përmendi Jaguar SUV-in e madh apo “crossover-in”, e konfirmoi se kompania “e vërejti” rritjen e madhe të shitjes së makinave të këtilla.

Jaguar XK edhe më luksoz të Kosovës të cilët kanë punuar në teritorin e Maqedonisë u njihet stazhi i punës këtu tek ne, me çka realizojnë të drejtën për pensionim sipas dispozitave ligjore në Kosovë “ ,tha Muhamed Hoxha, zëdhënës i Qeverisë.

Praktikisht, kjo marrëveshje do të thotë se, qytetarëve të dyja vendeve, në bazë të reciprocitetit do u mundësohet konfirmimi i stazhit të punës të realizuar në shtet tjetër.

“Gjatë muajit nëntor dhe dhjetor delegacionet e dy vendeve, kanë harmonizuar tekstin dhe nga pala maqedonase, numrin që posedon Qeveria e Maqedonisë janë diku 1 mijë persona të cilët kanë të regjistruar stazh pune në Republikën e Kosovës“ ,tha Muhamed Hoxha, zëdhënës i Qeverisë Pas nënshkrimit të marrëveshjes nga të dyja palët, ajo duhet edhe të ratifikohet për të hyrë në fuqi.

Këtij informacioni I shtojmë se edhe në Malin e Zi,më së shumti në Ulqin,ka qytetarë të këtij shteti,mbi 60 veta ,që kanë punuar në ndërmarrjet kosovare me dekada të tëra

në kohën e shtetit të përbashkët jugosllav.Ata,kanë kërkuar nga qeveria malazeze,por edhe ajo kosovare, ministritë përkatëse,nga Ombudsmani malazias që t u mundësohet realizimi I të drejtave të tyre, marrja e pensioneve,por deri më tash nuk ka asnjë lëvizje konkrete në këtë aspect.

Në të vërtet,ndihmësministri malazias I Punës dhe Mirëqenies Sociale, z.Jovo Pajoviq, në fillim të tetorit të kaluar ka ftuar në Podgoricë kolegun e tij kosovar,z. Fatmir Shurdhaj.Sipas kumtesës për opinion të Ministrisë së Punës dhe Mirëqenies Sociale të Republikës së Kosovës,përmbajtja e bisedimeve Pajoviq- Shurdhaj është plotësisht e ngjashme me atë që Prishtina ka arritur me Shkupin.

Deputetët shqiptarë në Kuvendin e Malit të Zi,Nimanbegu,Shkrela, Gjeka,Abazoviq,Dukoviq, e njohin jashtëzakonisht mire këtë çështje,të kërkojnë nga Qeveria e Malit të Zi zgjidhjen e përshpejtuar të këtij problem jetik për këta njerëz në moshë edhe të thyer që burokracia edhe sot e kësaj dite I ka lënë papensione.

Prodhuesi i njohur i makinave “Volvo” është duke zhvilluar të ashtuquajturit “automobilat pa vdekje”. Vetura e kompjuterizuar e pajisur me censorë të teknologjisë së lartë, e cila shmang përplasjen me makinat dhe objektet tjera, do të duhet në treg të paraqitej në vitin 2020.

Disa nga teknologjitë “shpëtimtare”, megjithatë, do të jenë në dispozicion edhe para këtij afati, që në vitin 2014. “Vizioni ynë është ‘Volvo’ në të cilin nuk do të ketë të vdekur, e as të lënduar”, thotë drejtori në “Volvo” Anders Eugenson. Siç njoftojnë nga kjo fabrikë suedeze, e cila tani gjendet në pronësi të kompanisë kineze “Gili Gruop”, në këtë mënyrë shpejtësia e ngasjes në hapësira e banuara do të kufizohet në 50 kilometra në orë.

Vetura me të cilën nuk do të pësoni

20 e enjte, 10 janar 2013

Panoramë

Javore KOHA

Panoramë

Një film mbi jetën e Hilari Klinton

e enjte, 10 janar 2013

21 Javore KOHA

Jeta e Sekretares Amerikane të Shtetit, Hilari Klinton, do të jetë subjekti i një skenari filmi, që si titull do të ketë mbiemrin e saj të vajzërisë “Rodham”.

Sipas skenarit që tashmë ka përfunduar, jeta e Hilarit do të tregohet që nga momenti kur u bë Zonja e Parë e SHBA-së, në kohën kur bashkëshorti i saj Bill Klinton u bë President.

Në film fokusohet “lufta” mes ambicieve të 65-vjeçares si politikane dhe lidhjes me bashkëshortin Bill, edhe pse ende nuk dihet kush është aktorja të cilës do t’i besohet roli i sekretares Klinton.

Hilari Klinton një javë më parë u shtrua në një spital në Nju-Jork për shkak të një tromboze gjaku afër trurit. Pas trajtimit të suksesshëm, ajo ka dalë nga spitali dhe iu rikthye punës.

Shkëndije Mujaj ka bërë të ditur se me dëshirë do të pozonte për revistën e njohur të meshkujve “Playboy”. Këngëtarja, e cila po çmend publikun shqiptar me fotot e saj provokuese, që i poston në profilin e saj, ka bërë të ditur se “me siguri” nuk do të refuzonte ndonjë ofertë të revistës erotike.

“Unë pozoj për qejfin tim dhe nëse oferta më vjen kur unë ndjehem mirë (pra jam në qejf), ka mundësi, sepse siç e dini, unë çdo gjë e bëj sipas qejfit tim. Nëse më thotë dikush tjetër pozo, unë edhe mund të refuzoj, pra varet krejt se si ndihem unë”, ka thënë Shkëndija.

Afërdita me projekte të reja Afërdita Dreshaj planifikon një rikthim të bujshëm pas një pauze mjaft të gjatë në skenën muzikore.

Modelja shqiptare, e cila jeton në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, mendon të rikthehet për një kohë të shkurtër në Shqipëri për të filluar inçizimet për këngët e reja.

Këtë lajm ajo e ka zbuluar për fansat e saj përmes rrjetit social “Twitter”, pasi shumë prej tyre kishin filluar ta ndjejnë mungesën e saj në muzikë.

Afërdita ka pasur një vit shumë të suksesshëm në fushën e modelimit, dhe duket se shumë shpejt do të kemi edhe këngët më të reja të saj.

Dino Zhygjelit i pëlqejnë shumë sfidat

“The Voice of Albania 2” ka bërë bashkë shqiptarë nga të gjitha trevat. Njëri prej tyre, Dino Zhygjeli nga Ulqini, me zërin e tij tërhoqi vëmendjen e anëtares së jurisë, këngëtares së njohur Alma Bektashi, që në “Audicionet e fshehura” e që vendosi ta çojë edhe në “Netët live”.

Dinoja ka një formim muzikor dhe pasion shumë të madh për muzikën, me të cilën ka filluar të merret që në klasën e parë të Shkollës së Muzikës në Ulqin.

Që në atë kohë, ai u angazhua në disa konkurrime në Shqipëri, Mal të Zi, Serbi dhe Austri.

22 e enjte, 10 janar 2013

Te k n o l o g j i

Fotografia e javës

Javore KOHA

Celularë e kompjuterë prej gome, risi të 2013-tës!

Një lajm i mirë për këtë fillim viti. Nëse aparati juaj celular deri pak kohë më parë ishte i thyeshëm dhe lehtësisht i dëmtueshëm, për shkak të pakujdesive apo akrobacive të ndryshme që mund të ndodhin në shtëpi dhe ambiente të tjera publike, tashmë kompanitë celulare kanë menduar një zgjidhje më të pranueshme, që njëfarësoj e bën celularin tuaj “të pavdekshëm”. Materiali prej gome është koncepti i ri i celularit të 2013-s edhe më tutje, çka duket se do t’i hapë rrugë edhe prurjeve të tjera teknologjike, siç mund të jetë televizorët e kompjuterët prej gome.

Kompanitë “LG” dhe “Samsung” janë shprehur të gatshme për të prezantuar në tregun botëror brezin e ri të telefonave celularë, mandej të tabletave elektronike I-Pad etj. praktikisht të pashkatërrueshme.

Ky tip i ri i telefonave prej gome, që priten të dalin pas pak ditësh në shitje, i përjashton nga efekti i dëmtimit këto aparate, me të cilët jemi në kontakt të vazhdueshëm.

Sa i takon pranisë së tasteve apo sensorëve të manovrueshëm përmes prekjeve, këto aparate interesante teknologjike prej gome do të kryejnë njësoj funksionet e tyre, duke pasur njëherësh edhe një tjetër bonus në përdorim: pikërisht të qenit thjesht të padëmtueshëm.

Helix, kombinimin e laptopit me tablet Lenovo ka paralajmëruar laptopin dhe tabletin e ri konvertibil (mundësinë e konvertimit të tabletit në laptop), modelin ThinkPad Helix, pajisje e cila mbështetet në Windows 8 dhe është e fuqizuar nga procesori i Intel, Ivy Bridge.

Lenovo Helix posedon ekranin e ndjeshëm në prekje me 11.6 inç, ndërfaqe me rezolucion full HD prej 1920x1080 pikselëve, ndërsa procesorët e saj janë me seri të ndryshme të Intel Ivy Bridge, deri në Core i7.

Për më shumë, Helix përfshin edhe memorien prej 8GB dhe 256GB, ndërsa lidhja e pajisjes mund të bëhet me WiFi apo rrjetin 4G LTE.

„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.

Liridona gjokaj: festa

e enjte, 10 janar 2013

23 Javore KOHA

„Qesh pak, shiko këtu”

24 e enjte, 10 janar 2013

Mozaik

Mozaik

e enjte, 10 janar 2013

Javore KOHA

Shoqata e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club” ndau Çmimin Tradicional për krijuesit shqiptarë në Mal të Zi

Laureat Prof. dr. Simë Dobreci Ulqin - Shoqata e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club” i ka ndarë Çmimin Tradicional për të arritura të jashtëzakonshme në shkencë, kulturë dhe art prof. dr. Simë Dobrecit.

Juria në përbërje Prof. Dr. Ruzhdi Ushaku, Mustafë Canka dhe Ma. Ismet Kallaba, pasi ka analizuar rezultatet e arritura në fusha të ndryshme nga krijuesit dhe studiuesit shqiptarë në Mal të Zi, gjatë periudhës kohore 2010-2012, ka vendosur që Çmimi Tradicional i “Art Club”-it t’i jepet Prof. Dr. Simë Dobrecit, me motivacionin “për kontributin e dhënë si profesor universitar në edukimin e shumë brezave të Fakultetit të Mjekësisë, si autor i teksteve në fushën e dermatologjisë, si mjek - dermatolog i dalluar dhe për veprimtarinë publicistike me karakter kombëtar, me qëllim të ruajtjes së vlerave autoktone dhe identitetit kombëtar të shqiptarëve në Malin e Zi”.

Duke arsyetuar vendimin e jurisë për ndarjen e Çmimit Tradicional të “Art Club”-it, kryetari i saj prof. dr. Ruzhdi Ushaku, ka thënë se Dobreci “është

pranuar me të drejtë për Profet në vendin e vet”.

Ai më tej ka theksuar se ky çmim modest është me peshë të madhe, si mirënjohje ndaj veprës dhe personalitetit të Simë Dobrecit edhe nga popullata e kësaj treve.

Kryetari i SHAI “Art Club”, Ali Salaj, ka vënë në pah rëndësinë e këtij çmimi për krijuesit shqiptarë në Mal të Zi, dhe ka kërkuar që edhe institucionet e tjera të ndajnë çmime të ngjashme.

Kryetari i jurisë për ndarjen e Çmimit Tradicional të “Art Club”it, prof. dr. Ruzhdi Ushaku, ka thënë se ky çmim modest është me peshë të madhe, si mirënjohje ndaj veprës dhe personalitetit të prof. dr. Simë Dobrecit edhe nga popullata e kësaj treve.

“Do të ishte e nevojshme që institucionet e ndryshme, duke nisur nga Komuna e Ulqinit, Qendra Kulturore, Këshilli Nacional i Shqiptarëve në Malin e Zi e ndonjë tjetër, të themelojnë ndonjë çmim vjetor për krijuesit shqiptarë dhe në një farë mënyre t’i dilet hakut angazhimit të tyre të vazhdueshëm në zhvillimin dhe afirmimin e artit, kulturës dhe shkencës”, ka thënë ai.

Fituesi i Çmimit Tradicional të SHAI “Art Club”, prof. dr. Simë Dobreci, ka thënë se “nuk ka bërë kurrgjë të veçantë”.

“Kam bërë atë çfarë mund ta bëjë shumëkush”, ka thënë ai pas marrjes së Çmimit, ku ka folur për rrugën e shkollimit të tij.

SHAI “Art Club” është subjekti i vetëm ndër shqiptarët në Mal të Zi, i cili ndan Çmim për krijuesit shqiptarë. Çmimi është themeluar në vitin 1991 dhe deri në vitin 2005 është dhënë për çdo vit, kurse që nga viti 2009 për çdo tri vjet. Çmimi Tradicional i “Art Club”-it është ndarë më 28 dhjetor të vitit të kaluar, me rastin e shënimit të 22-vjetorit të i.k. themelimit të kësaj shoqate.

Doli nga shtypi numri 38 i revistës “Buzuku”

Material nga fusha të ndryshme Krahas raporteve mbi veprimtaritë e ndodhura në periudhën ndërmjet botimit të dy numrave, siç janë manifestimet kushtuar 100-vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë dhe shfaqja e premierës së koreodramës “Kalendari”, ndarja e Çmimit “Nderi i Kombit” për Malësinë e Madhe, manifestimi “Ora e Maleve” në Rozhajë, përurimi i librave “Pishtarët e lirisë” të Gjylaver Avdiut, “Kultura shqiptare në tekstet mësimore të shkollës fillore në gjuhën shqipe në Mal të Zi” të Flamur Anamalit, “Në hap me Rugovën” të Adnan Merovcit etj., në rubrikat tradicionale të “Buzuku”-t janë botuar artikuj nga fusha të ndryshme.

Kështu në këtë numër është botuar “Kanga e Ulkrinit (Ulqinit)”, marrë nga revista “Albania” e Faik Konicës.

Në rubrikën “Dokument” është botuar artikulli i At Justin Rrotës “Ma të parat kopje të fotografueme të Mesharit të Buzukut ndë Shqipëni” dhe artikulli “Teksti i Memorandumit të

Zbukurohen mjediset e kopshtit të fëmijëve

Artistët figurativë qytetit të tyre cekur se kjo është ekspozitë tradicionale e cila organizohet në fund të vitit dhe jo rastësisht mban emrin “Salloni i dhjetorit”.

Kjo veprimtari, e filluar vitin e kaluar, është menduar të jetë një ekspozitë përmbyllëse në fund të çdo viti dhe njëkohësisht takim i piktorëve.

Ekspozita do të jetë e hapur deri më 15 (Kohapress) shkurt.

Shestanasve”, dorëzuar deputetit Mustafa Merlika Kruja në Tiranë, më 10 prill 1942.

Studiuesi Gjokë Dabaj vjen me komentin në gjuhën malazeze “Çfarë kanë humbur shestanasit në procesin e sllavizimit”.

Rubrika “Tjerët për ne” sjell artikullin “Shqiptarët në veprat e Andrija Kaçiq – Mioshiqit”, kurse rubrika “Diaspora” artikullin “Një diasporë shembullore në Itali”.

Në numrin e saj më të ri (38), i cili doli në fund të dhjetorit, revista “Buzuku” ofron materiale me vlerë dhe shumë interesante për lexuesin e saj.

Në rubrikën “Përkujtim” është botuar “Biseda me Mrikën, bashkëshorten e Gjergj Nrekiqit”, ndërsa në rubrikën “Tradita” artikulli mbi “Daljen masive biblike në maje të Rumisë”.

Aktiviteteve të Shoqatës “Buzuku” gjatë vitit 2012 i është kushtuar hapësirë e veçantë në këtë numër të revistës.

“Buzuku” është revistë informative, kulturore e shoqërore që botohet nga Shoqata për Kulturë “Don Gjon Buzuku”.

(Kohapress)

Përfaqësuesit e Shoqatës malazeze për luftë kundër kancerit i dhuruan një punim artistik kopshtit të fëmijëve të Qendrës Shpirtërore “Nënë Tereza” në Sukruq

Në Galerinë e Arteve të Qendrës Kulturore në Ulqin u hap ekspozita e piktorëve vendas

Ulqin - Në organizim të Qendrës Kulturore, të premten më 28 dhjetor 2012, në Galerinë e Arteve në Ulqin u hap ekspozita e piktorëve nga Ulqini, e titulluar “Artistët figurativë qytetit të tyre”.

Në këtë ekspozitë kolektive, me punimet e tyre janë paraqitur 12 piktorë vendas.

Ekspozitën e shpalli të hapur drejtori i Qendrës Kulturore, dr.Nail Draga, duke

25 Javore KOHA

Tuz – Me rastin e festës së Krishtlindjes, përfaqësuesit e Shoqërisë malazeze për luftë kundër kancerit kanë vizituar kopshtin e fëmijëve të Qendrës Shpirtërore “Nënë Tereza” në Sukruq. Me këtë rast,

ata i kanë dhuruar Pater Fran Dushajt si dhuratë për fëmijët e këtij kopshti një punim artistik, i punuar nga personat me aftësi të kufizuara nga Qendra Kreative “Sunçana radionica”. Ky punim

do të zbukurojë mjediset për pushim të kopshtit të fëmijeve.

Shoqata malazeze për luftë kundër kancerit shfrytëzon çdo rast të përshtatshëm që në këtë mënyrë apo mënyra të ngjashme, në kuadër të mundësive të saj, të ndihmojë institucionet që merren me punë shëndetësore, sociale apo pedagogjike – arsimore.

“Një gjë të tillë do ta bëjmë shpresojmë edhe në të ardhmen, në mënyrë që të ndihmojmë të gjithë ata për të cilët ndihma ka kuptim, pavarësisht vlerës së saj, sepse në punën tonë udhëhiqemi nga parimi se çdo ndihmë është e mirëseardhur”, theksohet në deklaratën për shtyp të kësaj shoqate.

(Kohapress)

26 e enjte, 10 janar 2013

Shëndeti

Shëndeti

e enjte, 10 janar 2013

Javore KOHA

Pneumonia

Infeksion me pasoja serioze Etiologjia

Pneumoni quhet inflamacioni i parenkimës së mushkërive që mund të prekë një lob( pneumonia lobare krupoze), një segment e tj.Ajo shfaqet më shpesh te meshkujt.

Prim.Dr Gani Karamanaga

Pneumonia mund të jetë: a) parësore, që shkaktohet nga infeksionet e ndryshme, më shpesh nga pneumokoku, viruset kombinimet baktere-viruse etj, b) dytësore, që shkaktohen nga thithja ( aspirimi ) e sekrecionëve të ndryshme të infektuara si ato: orofaringeale, gastrike etj, të cilat mund të ndodhin edhe në gjendjet të pandërgjegjshme (Inkoshientë ) të të sëmuarit, c) atipike. d) Komunitare, të cilat zhvillohen gjatë kohës që i sëmuari ndodhet i shtruar në spital për mjekimin e sëmundjeve të ndryshme ose në njerëz që banojnë në institucione kolektive.

Pneumonia parësore më shpesh shkaktohet: 1. Nga mikroorganizma të ndryshëm si bekteret, nga të cilat më i shpeshti është pneumokoku.Më të ralla si shkaktarë janë: streptococus pneumonie dhe pyogenes,stafilococus aureus, klebsiellat, pneumocistis carinii, klamidet, viruesët të tipave të ndryshëm.

2. Infeksionet dytësore që mund të shkatojnë pneumoni janë: myku, disa parazitë, protozoarë, disa mikrobe saprofit etj.

Pneumonia dytësore më shpesh shkatohet nga Hemophilus influencae “A” dhe “ B “, nga mikrobet Gramnegative dhe anaerobe, ajo zhvillohet te të sëmurë kronikë , te të sëmurë me imunitet të dobët.

Te të sëmurët që kanë mangësi imunitare bakteret vendosen dhe riaktiviozohen më lehtë, duke shkaktuar pneumoni të formave të rënda, siç ndodh te të sëmuarët me AIDS, gjatë ecurisë së gjëndjeve gripale.

Pneumontë mund të shkaktohen nga toksina të ndryshme, lëndë kimike, lënde helmuese, ku mund të zhvillohen forma të pneumonive me ecuri akute.

Zhvillimi i pneumonive favorizohet nga disa faktorë, si : sëmundjet rrugëve të sipërme të frymëmarrjes, thithja e sekrecioneve oro-faringeale, ndryshimet metereologjike të motit, sëmundjet kronike, çrregullime të metabolizmit, rënia e forcave imunobiologjike të organizmit, gjëndjet komatoze, traumat në krahëror, mosha e tretë, profesioni, prania e infeksioneve dentare, shtrimi në spital, banimi në kolektivitet.

Patogjeneza

Është e lidhur me shkaktarin e penumonisë.Pneumokokët, të ardhur në indin e mushkërive me anë të sekrecioneve të infektuara që vijnë nga rrugët e sipërme të frymëmarrjes npërmjet bronkeve apo të speklave

duke dëmtuar elementet mbrojtëse të organizmit, shkatojnë pneumoni.

Shkaktarët e penumonisë akute bakteriale dëmtojnë muret e alveoleve dhe indin interstitial përreth bronkioleve, duke çrregullar realizimin e funksioneve të tyre.Pneumokokët përhapen jo vetëm me rrugë bronkiale, por edhe me rrugë limfatike dhe hematogjene.Kjo e fundit, përveç pneumonisë, krijon edhe gjndje septike.Te të sëmurët me çregullime të imunitetit rritet patogjeniteti i mikroorganizmave shkaktare të pneumonisë.

Ndryshimet anatomo-patologjike në

pneumoni zhvillohen në katër stade: -konxhestionimi-alveoliti adematoz, -hepatizimi i kuq-hepatizinimi fibrinoz, -hepatizimi gri dhe -rezolucioni –thithja-tërheqja ( shërimi )

Pamja klinike e pneumonive

Në anamnezë mund të merren të dhëna për shkakun e sëmundjes:kalimin e infeksioneve të rrugëve të sipërme të frymëmarrjes,kalimi nga i sëmuri të gjëndjes virale, nëse i sëmuri vuan nga ndonjë sëmundje kronike, kohën dhe mënyrën e fillimit të sëmundjes.

Pneumonia parësore, në shumicën e rasteve në formën tipike( shkaktar Streptococus pneumonae dhe baktere tjera patogjene), shfaqet menjëherë me temperaturë të lartë, skuqje në fytyrë, të dridhura, me ndjenjen e të ftohtit, frymëmarrje të shpeshtuar dhembje gjoksi të karakterit pleural, kollë, e cila në fillim është e thatë dhe më vonë shoqërohet me me këlbazë që disa herë ka ngyrën e ndryshkut, me tahikardi, dhimbje muskulore, me ndryshime karakteristike stetoakustike sipas stadit të zhvillimit të proçesit anatomopatologjik në mushkëri pas disa ditësh me shfaqen e “ herpes labialis “ ( fluska në buzë).Ka edhe raste që mund të jenë të pranishma shenja të kolapsit ( dobësi e përgjithshme, zbehje në fyttyrë, djersitje ) .

Shenjat klinike të pneumonisë akute kanë lidhje me llojin dhe virulencën e shkaktarit, gjendjen e forcave imunobiologjike të organizmit, moshën.

Sipas shkaktarit, pneumonia shfaqet edhe me disa ndryshime të veçanta.

Ka edhe pneumoni me zhvillim të ngadalshëm dhe me ecuri të zgjatur, siç janë pneumonitë dytësore, ku të sëmurit ankohen për kollë zakonishtë pa këlbazë, për rritje të temperaturës, dhembje të kokës dhe të muskujve, shenje të çrregullimeve të sistemit tretës, ndryshime karakterisitike në auskultazionin e krahrorit.Disa pneumoni paraqesen veçori sipas moshës.

Në egzaminimet e ndryshme laborotorike dhe imazherike vrehen: -Në këlbazë mund të gjendet shkakatari, gjë që shërben për të bër antibiogramin, e vleshme është bërja e hemokulturës, -Në gjakun periferik gjendet leukocitozë dhe sedimentim i lartë i eritrocitëve, -Në imazheri, në fushat e mushkërive, duken,errësime karakteristike lobare apo segmentare.

Në rastet kur preket edhe pleura, pneumonia zhvillohet si pneumo-

27 Javore KOHA

pleurit ku, përveç shenjave të mësipërme, vihet në dukje prekja e pleurës si shenja matitetit në një zonë të krahrorit, pamja e lëngut pleural në imazheri dhe nxjerrja e tij me punksion pleural.

Ka edhe raste atipike të pneumonisë që shkatohen nga Mycoplasma pneumoniae, Lexhionela, viruse..., të cilat zhvillohen ngadalë, kanë më pak shenja dhe ndryshime stetoakustike laboratorike, siç ka edhe forma me ecuri të zgjatur.

Në raste të veçanta, zhvillimi i pneumonisë akute mund të ndëlikohet me prekjen e zemrës në formën e perikarditit,miokardit apo të endokardit, me meningjit pneumoksik, nefrit , artrite .

Diagnoza e pneumonive

Bazohet në të dhënat e anamnezës, të ekzaminimit objektiv, në pamjet imazherike, në ekzaminimet laboratorike-biokimike si edhe ato bakteriologjike të këlbazës dhe të lëngut pleural, në hemokulturën , në ekzamninimet serologjike, në rritjen e proteineve “C” reaktive ( PCR ).

Diagnoza diferenciale bëhet me: - Pneumonitë akute virale të cilat zhvilloohen në situata gripale dhe kan ecuri më të ngadalshme, - Absceset e mushkërive, - Disa forma të tuberkulozit të mushkërive, - Atelektazatë e mushkërisë e tj.

Trajtimi i pneumonive

Këshillohet të bëhet me antibiotikë sipas antibiogramës: - Streptococcus pneumonie: amoksiclinë - Streptococcus pyogenes: amoksicilinë - Streptococcus aureus:fluxaxacilinë - Klebsiella pneumonie:mezlocilinë - Mycoplasma pneumonie: tetracciclinë, ose eritromicinë,klaritromicinë - Leionela pneumonie:eritromicin ose rifampicinë - Pneumocistids carinii:cotrixalol - Mund të përdoret edhme amantadina në rastet e influncës, gripi “ A “.

Në format e rënda të pneumonive rekomandohet shtrimi në spital duke trajtur sipas rekopmandit të mjekut.

Në trajtimin e të sëmurëve përfshihet edhe dhënia e simptomatikëve, e qetësusve të kollës, analgjezikëve, dhe sipas rastit jepet oksigjenoterapia, kardiotonikë, mjekime për dëmtimet e organeve tjera.

28 e enjte, 10 janar 2013

Fjalëkryqi & Horoskopi

Sport

e enjte, 10 janar 2013

Javore KOHA

29 Javore KOHA

Komuna e Ulqinit ndau diploma, kupa dhe mirënjohje për sportistët dhe klubet më të mira për vitin 2012

Sportistja më me perspektivë e Komunës së Ulqinit për vitin 2012 është zgjedhur taekwondoistja e re e Klubit “Ulqini”, Ardiana Karamanaga, klubi më i mirë në sportet individuale Klubi i Taekwondosë “Ulqini”, kurse në sportet kolektive Klubi i Hendbollit “Ulqini”.

Pjesa me e madhe e cifteve do e lene veten te lire sot dhe dashurojne ashtu si do e ndiejne.

Nuk do kete debate apo zenka te kota, keshtu qe shfrytezojeni sa te Dashi mundni diten. Beqaret do njihen me nje person interesant por do parapelqejne t’i marrin gjerat shtruar fillimisht duke u njohur mire. Ne planin financiar duhet te ruani me patjeter ekuilibrin dhe mos shpenzoni kuturu.

Ka rrezik qe debatet me partnerin te shtohen edhe me shume sot. Nuk do jeni te qete per asnje moment dhe kjo do iu mundoje shume.

Luani Beqaret nga ana tjeter me shume gjasa do goditen nga shigjeta e Kupidit. Do iu duket vetja sikur jeni me krahe dhe do fluturoni nga gezimi. Ne planin financiar beni kujdes nga Marsi.

Dite e shkelqyer kjo e sotmja per ata qe jane ne nje lidhje. Me ne fund do bini dakord per nje teme qe e diskutoni prej kohesh dhe do Shigjetari merrni vendime te rendesishme.

Nese jeni beqare do flirtoni gjate gjithe kohes dhe do ndesheni me persona te vecante, megjithate shpirtin binjak nuk do e gjeni. Ne planin financiar do zgjidhni disa probleme qe iu kane munduar se shumti.

Jeta ne cift nuk do kete ndonje ndryshim te madh nga nje dite me pare. Venusi do iu gjendet prane ne cdo moment dhe do mundohet te ruaje harmonine.

Demi Nese jeni edne beqare, nje miku juaj do nxite nje takim gjasme rastesor me dike qe pelqeni. Pergatituni per emocione te forta. Ne planin financiar gjendja do jete me e mire dhe do kryeni investime te rendesishme.

Nese tregoheni me realiste ne jeten tuaj ne cift gjerat do shkoje me mire se kohet e fundit. Do merrni kenaqesite qe keni Virgjeresha pritur prej kohesh. Beqaret, fale bashkepunimit te Henes do kene mundesi te takojne nje person qe iu pershtatet me se miri shijeve te tyre. Silluni ashtu si ta ndjeni, jo ashtu si duhet. Ne planin financiar do keni fat dhe do e stabilizoni menjehere situaten.

Partneri do tregohet shume i kuptueshem me ju sot dhe do ua plotesoje disa deshira. Mundohuni edhe ju nderkohe t’ia shprehni me shume ndjenjat. Per beqaret Bricjapi nuk ka ardhur ende dita ideale per te filluar nje lidhje. Gjithsesi takimet nuk do mungojne. Situata financiar do jete paksa shqetesuese. Mos mendoni ne asnje moment te shpenzoni shume sepse do keni probleme te medha.

Marredhenia me partnerin ka rrezik te mare nje kthese kritike sot. Beni me shume leshime dhe toleroni nese nuk doni ta humbni ate qe keni ne krah.

Binjaket Venusi, perendesha e dashurise do i ndihmoje beqaret te bejne per vete nje person shume te vecante. Ne planin financiar do keni mundesi te rregulloni situaten. Do beni edhe disa shpenzime shume te domosdoshme.

Gjate kesaj dite do dashuroheni ne menyre pasiononte dhe do ndiheni mjaft mire prane te dashurit te zemres. Cdo gje do shkoje ashtu si e kishit enderruar.

Peshorja Beqaret do merziten paksa sepse as sot nuk do e gjejne shpirtin tyre binjak. Ka kohe per gjithcka, mos u beni pesimiste. Ne planin financiar do kembengulni shume qe ta stabilizoni situaten dhe do ia arrini qellimit.

Dite aspak e mire kjo e sotmja per ata qe jane ne cift. Dikush do influencoje se shumti tek partneri dhe do i tregoje atij gjera te paverteta ne lidhje me ju. MundoUjori huni t’i zgjidhni gjerat me qetesi.

Beqaret do kene njohje te reja dhe interesante. Megjithate yjet keshillojne te mos krijoni menjehere lidhje. Nese financat jane te dobeta ulni shpenzimet qe te mos keni veshtiresi me vone.

Per te ruajtur harmonine dhe mireqenien ne cift duhet te beni shume perpjekje gjate kesaj dite.

Disa persona do mundohen t’iu prishin pune. Beqaret duhet te treGaforrja gohen te sinqerte me personat qe do takojne. Vetem ne kete menyre do e bejne per vete personin qe do kene prane. Ne planin financiar situata do jete e trazuar. Tregohuni sa me te matur me shpenzimet qe mos humbni.

Ne planin sentimental do keni pak nostalgji per kohet e shkuara. Flisni per kete me partnerin dhe kujtoni cdo moment emocionues. Ai qe keni ne krah Akrepi do jete i gatshem t’ua plotesoje te gjitha deshirat. Planetet do favorizojne edhe dashurickat e beqareve. Pergatituni per surpriza. Per shkak te shpenzimeve te domosdoshme buxheti do kete disa luhatje te vogla.

Keni pasur zenka te forta me partnerin? Sot do pajtoheni dhe do i shihni gjerat me pozitivizem.

Ne mbremje do kaloni momente te zjarrta dhe te mbushura me Peshqit pasion. Beqaret do jene me te deshirueshem se kurre dhe do kene mundesi te mira per te krijuar lidhje serioze.

Ne planin financiar mund te perballeni me disa veshtiresi. Merrni masa sa me shpejt qe te mundeni.

Ulqin – Sportisti më i mirë i Komunës së Ulqinit për vitin 2012 është karateisti i Klubit “Ulqini”, Dardan Ceka, kurse sportistja më me perspektivë, taekwondoistja e re e Klubit “Ulqini”, Ardiana Karamanaga.

Klubi më i mirë në sportet individuale për vitin 2012 është Klubi i Taekwondosë “Ulqini”, kurse në sportet kolektive Klubi i Hendbollit “Ulqini”.

Atyre u janë ndarë diploma dhe kupa në ceremoninë e organizuar dje nga Komuna e Ulqinit.

Për rezultatet e arritura gjatë vitit 2012, me mirënjohje janë shpërblyer edhe Rrezart Cungu nga Klubi i Tenisit “Bellevue”, Edon Pulti dhe Meri Elezoviq nga Klubi i Ping Pongut “Valdanos”, Nikollë Hoti dhe Faruk Hasanaga nga Qendra e Arteve Luftarake “Albulena”, Artan Fici nga Klubi i Taekwondosë “Ulqini”, Henrik Lleshaj dhe Nikolla Kovaçeviq nga Klubi i Hendbollit “Ulqini”, Emin Qoroviq dhe Adonis Markashi nga Klubi i Karatesë “Champion”, Diellëza Rama nga Klubi i Karatesë “Ulqini”, Milan Latkoviq dhe Çelis Taflaj nga Klubi i Basketbollit “Ulqini”, Edita Divanoviq nga Klubi i Futbollit për Femra “Ulqini”, si dhe Adem Tivari e Kenan Tafiq nga Klubi i Futbollit “Federal”.

Për dallim nga vitet e kaluara kur përzgjedhja e sportistëve më të mirë është bërë nga Komisioni i përbërë nga punëtorët sportivë dhe gazetarët sportivë, përzgjedhja e tyre këtë radhë është bërë nga vetë sportistët.

Sekretarja për administratë dhe veprimtari komunale në Komunën e Ulqin-

Dardan Ceka sportisti më i mirë

it, Gjina Gjonoviq, ka sqaruar se një gjë e tillë është bërë me kërkesën e vetë sportistëve dhe klubeve sportive të kësaj komune, të cilët nuk kanë prefer-

uar që votimi dhe zgjedhja e sportistëve dhe klubeve më të mira sportive të bëhet nga Komisioni, siç është bërë (Kohapress) deri tani.

30 e enjte, 10 janar 2013

Sport

Sport

e enjte, 10 janar 2013

Javore KOHA

U mbajt Kampionati i Malit të Zi në karate për fatosa, pionierë, kadetë, juniorë dhe Kupa për seniorë të rinj

Faruk Hasanaga kampion i Malit të Zi Në disiplinën e luftrave, medalje të bronzta fituan Katarina Kujunxhiq dhe Tamara Kuzman.

Ndërkaq në kata, ekipi i pionierëve u kurorëzua me medalje të argjendtë, kurse Basro Sadikoviqi me medalje të bronztë.

Garuesi i Klubit të Karatesë “Albulena”, Faruk Hasanaga, është shpallur kampion në kata individuale për fatosa në Kampionatin e Malit të Zi për fatosa, pionierë, kadetë dhe juniorë.

Ai ka qenë garuesi më i dalluar i këtij klubi në këtë kampionat dhe Kupën për seniorë të rinj.

Hasanaga i ka fituar të pesë kundërshtarët e tij me rezultatin 5:0.

Trajneri i KK “Albulena”, Agron Ujkashi, thotë se bëhet fjalë për një garues me perspektivë nga i cili pritet që këtë vit të përfaqësojë Malin e Zi në Kampionatin Ballkanik që do të mbahet në Beograd.

Në disiplinën e luftrave, medalje të bronzta fituan Katarina Kujunxhiq dhe Tamara Kuzman.

Ndërkaq në kata, ekipi i pionierëve u kurorëzua me medalje të argjendtë, kurse Basro Sadikoviqi me medalje të bronztë.

Edhe pse nuk fituan medalje, vlen të përmendet paraqitja e mirë e ekipit të fatosave në kata, i përbërë nga Faruk Hasanaga, Refik Mollabeqiri dhe Art Ujkashi, të cilët debutuan në një garë.

(Kohapress)

31 Javore KOHA

Federata e Taekwondosë së Malit të Zi shpalli sportistët më të mirë për vitin 2012

“Besa”, klubi më i mirë Garuesit më të mirë në kata janë shpallur Vilson Lajçaj, Kastriot Lulgjuraj, Sandra Ivezaj dhe Mario Gegaj nga “Besa”, si dhe garuesit e KT “Ulqini” Bojan Vladisavleviq dhe Nuri Kanaqi, në kategorinë e kadetëve, ndërsa Medina Kanaqi në kategorinë e pionierëve.

Sukses i Nikolla Hotit dhe Tomazino Kaçinarit Karateisti i KK “Albulena”, Nikolla Hoti, u shpall kampion në kategorinë -78 kg, në Kampionatin e 13-të Mbarëkombëtar në Karate, të mbajtur në Tiranë.

Një sukses tjetër për klubin “Albulena” arriti Tomazino Kaçinari, i cili në Turneun e kick-box-it “Cetinje Open” u shpall kampion në disiplinën low kick, në kategorinë -75 kg.

Klubi i Taekwondosë “Besa” nga Malësia është shpallur klubi më i mirë në Mal të Zi në përzgjedhjen e Federatës së Taekwondosë së Malit të Zi. Anëtari i KT “Montenegrostars”, Millo Jankoviq, nënkampion i Ballkanit dhe Teodora Mitroviq (MTA) janë zgjedhur garuesit më të suksesshëm për vitin 2012.

Juniorët më të mirë janë Mario Gegaj nga “Besa” dhe Mirjana Rashoviq nga “Buduqnost”, në kategorinë e kadetëve janë dalluar Danillo Spasojeviq dhe Isidora Brajoviq (Buduqnost), kurse Edin Kraja dhe Edina Kraja nga KT “Ulqini”, garuesit më të mirë në kategorinë e pionierëve, në të dyja disiplinat – në luftra dhe në forma – poomsae.

Garuesit më të mirë në kata janë shpallur Vilson Lajçaj, Kastriot Lulgjuraj, Sandra Ivezaj dhe Mario Gegaj nga “Besa”, si dhe garuesit e KT “Ulqini” Bojan Vladisavleviq dhe Nuri Kanaqi, në kategorinë e kadetëve, ndërsa Medina Kanaqi në

kategorinë e pionierëve.

Kryetari i Federatës së Taekwondosë së Malit të Zi, Milivoje Radoviq, ka thënë me rastin e ndarjes së çmimeve se prioritet i kësaj federate në periudhën e

ardhshme do të jetë të zhvillojë sportin në veri dhe jug të vendit.

“Aktualisht kemi tetë klube dhe rreth 250 garues në të gjitha kategoritë”, ka (Kohapress) thënë ai.