Koha Javore

Ngjarjet javore

Javore KOHA

Ishujt-Goricat në Liqenin e Shkodrës sipas disa dokumentave në osmanisht në arkivat e xhamive të Krajës

Goricat e dhuruara nga populli

ISSN 1800-5969

Podgoricë e enjte, 31 tetor 2013 Viti X / Numër 589 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Epilogu i krizës politike më 12 nëntor

2

e enjte, 31 tetor 2013

Javore KOHA

Javore KOHA

Javore KOHA

Përmbajtja

Kundër deponisë fq 5

S. Shkreli:

Rrezikohet zhdukja e tyre fq 6

Trevë e veçantë e Malësisë

Themelues: Kuvendi i Republikës së Malit të Zi

Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: SHAGBG „Pobjeda” Drejtor ekzekutiv: Lav Lajoviq Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 078/110-578 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.co.me

fq 8

H. Muja:

Historia e emigrimit të shqiptarëve fq 14

Portret: Gjylie Pelingu

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

fq 16

Përmbajtja

e enjte, 31 tetor 2013

3 Javore KOHA

Egzona Miroci fq 20

Zanfina vjen “Ma ngat” fq 21

Festivali “Ditët e Naimit” fq 24

Bisedë me regjisorin nga Malësia Idriz Gjokaj fq 28

Së bashku ndërtojmë ura bashkëpunimi fq 30

Ne hap me Kohen

4 Javore KOHA

Ngjarje javore

e enjte, 31 tetor 2013

Përfaqësuesit e pozitës dhe opozitës në Kuvendin e Komunës së Ulqinit bien dakort për shkurtimin e mandatit të këshilltarëve

Epilogu i krizës politike më 12 nëntor

Ulqin – Kriza politike në qeverisjen vendore në Ulqin do të zgjidhet me zgjedhjet e parakohshme, të cilat pritet të mbahen në fillim të vitit të ardhshëm.

Përfaqësuesit e partive politike që marrin pjesë në Kuvendin e Komunës së Ulqinit kanë rënë dakort në Kolegjiumin e Kuvendit që më 12 nëntor të mbahet seanca e jashtëzakonshme e Kuvendit, ku në rend dite do të jetë shkurtimi i mandateve të këshilltarëve.

Iniciativën e PDS-së për shkurtimin e mandatit të Kuvendit e kanë mbështetur 21 këshilltarë të pozitës dhe opozitës. Ajo i është dërguar të hënën kryetarit të Kuvendit të Komunës së Ulqinit, Milazim Mustafa.

Po të njëjtën ditë, më 12 nëntor ka qenë e caktuar që të mbahet vazhdimi i seancës së rregullt të Kuvendit të Komunës së Ulqinit.

Por pas iniciativës për shkurtimin e

mandateve të këshilltarëve të Kuvendit, kryetari i Komunës së Ulqinit, Nazif Cungu, i ka tërhequr të gjitha pikat e rendit të ditës, përfshirë edhe Raportin e punës së tij, i cili është bërë shkas për krizën e funksionimit të koalicionit qeverisës në Komunën e Ulqinit.

Kryetari Cungu e ka arsyetuar tërheqjen e pikave të rendit të ditës me faktin se është e pakuptimtë që të debatohet për pika të rregullta kur fushata parazgjedhore pothuajse ka filluar.

Forca e Re Demokratike ka paralajmëruar se nuk do të marrë pjesë në seancën e rregullt të Kuvendit të Komunës së Ulqinit, kurse nga PDS-ja kanë bërë të ditur se nuk do të krijojnë shumicën, prandaj ka shumë gjasa që seanca e rregullt e Kuvendit të mos mbahet.

Pas tërheqjes së pikave të rendit të ditës nga kryetari i Komunës së Ulq-

Kryetari Cungu e ka arsyetuar tërheqjen e pikave të rendit të ditës me faktin se është e pakuptimtë që të debatohet për pika të rregullta kur fushata parazgjedhore pothuajse ka filluar.

init, kryetari i Klubit të këshilltarëve të Koalicionit “Ulqini më i mirë, Mali i Zi më i mirë”, Andrija Qetkoviq, ka parashtruar iniciativën për shkarkimin e kryetarit Cungu me arsyetimin se Kuvendi mund ta shkarkojë kryetarin nëse nuk dorëzon raport për punën e tij dhe të organeve të qeverisjes vendore.

Megjithatë nuk dihet nëse iniciativa e tij do të gjejë përkrahjen e shumicës, pasi që nga Forca kanë paralajmëruar se do ta bojkotojnë seancën, kurse iniciativën nuk e ka mbështetur as PDS-ja.

Sidoqoftë, më 12 nëntor pritet të zgjidhet kriza politike në qeverisjen vendore në Ulqin.

Pas shkurtimit të mandatit të këshilltarëve të Kuvendit, Presidenti i Malit të Zi, Filip Vujanoviq, duhet të shpallë mbajtjen e zgjedhjeve të parakohshme në një afat prej 60-100 ditë.

(Kohapress)

Ngjarje javore

e enjte, 31 tetor 2013

5 Javore KOHA

Martinasit respektuan urdhërin e policisë për zhbllokimin e rrugës drejt deponisë në Jerinë

Këmbëngulës kundër funksionalizimit të deponisë

Plavë - Gati pas një gjysmë viti, problemi rreth deponisë për mbeturina të ngurta në vendin e quajtur “Jerina” mbi fshatin Martinaj të Komunës së Plavës, përkundër kundërshtimit të banorëve vendas dhe bllokimeve të shumta të rrugës që shpie tek ky lokalitet, sipas Organit të inspeksionit komunal të Plavës, por edhe të disa subjekteve të tjera në komunë dhe më gjerë ka filluar të zgjidhet.

Në fakt, në orët e mëngjesit të së enjtes së kaluar, punëtorët e Ndërmarrjes për Veprimtari Komunale dhe Banesore të Plavës, të paraprirë nga Inspeksioni komunal i Komunës së Plavës, me ndihmën e policisë së Malit të Zi, kanë arritur që në mënyrë të qetë të shkojnë deri te lokaliteti dhe të çojnë materialin për rrethimin e deponisë.

Shefi i ekipit të Inspeksionit komunal, Esad Qirkoviq, ka biseduar rreth një gjysmë ore me vendasit e këtij vendbanimi. Kësaj radhe në protestë për bllokimin e rrugës kanë marrë pjesë edhe gra e fëmijë, të cilët kanë bartur transparente me porosi për mbrojtjen e mjedisit jetësor dhe shëndetit të fëmijëve.

Martinasit përsëri kanë porositur se do të jenë këmbëngulës në qëllimet e veta dhe se nuk do të lejojnë plehërishten në pragun e derës. Mirëpo, kur shefi i Seksionit të policisë Xhemal Shabotiq ka ftuar qytetarët që të shmangen nga rruga për të kaluar mekanizimi duke ua

tërhequr atyre vërejtjen se nëse këtë nuk e bëjnë pjesëtarët e njësitit të policisë do të ndërhyjnë, banorët e Martinajve kanë respektuar urdhërin dhe janë larguar nga rruga e bllokuar. Më pas, punëtorët e NVKB-së së Plavës me mjetet mekanike të ngarkuara me material ndërtimor kanë shkuar në drejtim të lokalitetit.

Kryetari i Këshillit Koordinues kundër ndërtimit të deponisë, Naim Prelvukaj, duke shprehur mllefin, revoltën dhe pakënaqësinë e madhe, ka theksuar se të gjithë e kanë të njohur faktin që problemin e deponisë në këtë vendbanim e kanë nxitur njerëzit kompetentë nga administrata lokale dhe NVKB e Plavës, por atë banorët e fshatit Martinaj nuk do ta pranojnë kurrë.

Ai ka thënë se sot vendasit janë detyruar të lëshojnë pe për shkak të numrit të madh të policisë, rreth dyzet sish, por ka shtuar se martinasit do të jenë aty çdo ditë dhe se do të kundërshtojnë çdo aksion të ri.

“Të gjitha këto vuajtje dhe mjerime na i kanë shkaktuar jo komuna, por kryetari i koalicionit qeverisës, i cili në pushtet nuk ka ardhur me vullnetin e qytetarëve por me rikomponimin e partive politike. Këtë na e bëjnë edhe kompetentët nga Ndërmarrja Komunale të cilët, çka është më e keqja, nuk kanë dokumentacion valid për qëllimin që duan ta realizojnë edhe për shkak se lënda është

në proces gjyqësor”, ka thënë Prelvukaj duke iu drejtuar të pranishmëve.

Sipas tij, asnjë njeri nuk do të pranonte bashkëjetesën me plehra.

Prelvukaj e konsideron të paparë dhe të papranueshëm ndërtimin e deponisë në Jerinë edhe për shkak se vendi i përcaktuar përbën një lokalitet me vlerë historike dhe kulturore.

Vendimin për ndërtimin e deponisë për mbeturina të ngurta në lokalitetin Jerina mbi fshatin Martinaj e ka miratuar Kuvendi i Komunës së Plavës kah fundi i vitit të kaluar. Me të parashikohet që deponia të ketë karakter të përkohshëm deri në vitin 2016.

Banorët e fshatit Martinaj nuk janë pajtuar me këtë vendim, prandaj disa herë deri tani kanë penguar që në atë vend të shkarkohen plehra. Për këtë arsye, kundër tyre janë bërë fletëparaqitje për kundërvajtje, kurse kohës së fundit edhe 22 padi penale për pengim të personave zyrtarë në kryerjen e punëve të tyre.

Në orët e hershme të së premtes, është djegur objekti i tipit montazh, i dedikuar për rojtarin i cili është vendosur ditë më parë në fillim të rrugës që shpie drejt lokalitetit të deponisë.

Gjatë javës së fundit, banorët martinas në disa raste kanë penguar punëtorët e NVKB-së së Plavës që me mjetet e veta mekanizuese të shkojnë për ta përgatitur lokalitetin për stivimin e plehrave.

Shaban Hasangjekaj

6 Javore KOHA

e enjte, 31 tetor 2013

Vështrime & Opinione

Monumentet e trashëgimisë tonë kulturore e historike në Mal të Zi (1)

Rrezikohet zh

Të kërkosh në faqen zyrtare të Ministrisë së Kulturës në Mal territorin Shqiptar ose në rajonet ku jetojnë shqiptarët në k kështjellë e cila ka rrezatuar ndër shekuj me historinë e sa

Simon Shkreli

“Thonë se gurët e mëdhenj atje poshtë në “Shën Mëri”, janë burrat që janë kthyer dhe kanë vdekur në vend. Po të jesh trim dhe zëmërbardhë e po të shkosh andej natën, i dëgjon të tregojnë historitë e tyre. “ -M’u kujtua Petro Marko me romanin e tij “ Retë dhe gurët” I botuar pas vdekjes së tij nga bashkëshortja dhe e bija për të nisur këtë shkrim me të cilin kërkoj të kthej vëmendjen ndaj vlerave dhe trashëgimisë tonë që e kemi në rrezik zhdukje.

Shpesh herë më rastis të flas me persona të ndryshëm rreth Malit të Zi, vlerave që ka ai vend dhe bukurive të rradha që posedon. Popullin e tij mikpritës, por edhe për jetën e qejfit që bëhet në Budva gjatë verës por edhe dimrit. E ndërsa në bisedë e sipër kthej vëmendjen në zonën rreth kufirit, për shumë arsye: njohja me këto zona është shumë e pakët, e njohin vetëm si zonë përgjatë gjithë vijes kufitare jetojnë shqiptarë. Kaq mjafton dhe çdo gjë është e kryer! Nga ata të cilët kanë qenë më kuriozët për këto zona, nga ata që janë të njohur me restorantet e peshkut në grykëderdhje të lumit Buna në zonën e Ulqinit, apo edhe për Virpazarin. Ndërsa ngatërresa më e madhe ndodh kur Kullen e Oso Kukës e ngatërrojnë me kështjellen “Lesendro” që ndodhët buzë rrugës Podgoricë-Tivar. Ndërsa atraksioni më I madh gjatë dimrit është Kollashini, një qëndër turistike dimërore mjaft atraktive dhe e mirë. Por më çudit

fakti se sa shumë janë të interesuar shqiptarët për të parë Manastrin e Cetinjës, apo të Ostrogut epa lënë menjanë edhe Pallatin Mbretror të Knjazit, dhe sallonet e dinastisë së Petroviqëve. Ky nuk është faj I malazezëve, pasi “shkëncëtarët” tanë të cilët kanë marrëdhënie shumë të mira me homologët e tyre malazezë janë kënaqur duke bërë seminare dhe trajnime për të “shpëtuar” liqenin e Shkodrës dhe lumin Buna nga ndotja! Duke shkruar referate alla “copy-paste” me një shpërblim 100 euro për copë, kaq ka vlerë edhe grada shkencore që mbajnë.

Ndërsa në zbulimin e hulumtimin e vlerave kulturore dhe historike shqiptare në këto zona as që janë lodhur ndonjë herë.

Nga grykëderdhja e lumit Buna e përgjatë gjithë kufirit dhe zonës ku jetojnë shqiptarët në Mal të Zi, ndodhesh përballë vlerave të trashëgimisë tonë historike dhe kulturore. Për ironi të fatit edhe pse në bazë të ligjit egzistues të shtetit malazez për vlerat historike dhe kulturore të gjitha këto I plotësojnë kushtet për të qenë në listen e monumenteve të mbrojtura, ato nuk janë!

Të kërkosh në faqen zyrtare të Ministrisë së Kulturës në Mal të Zi rreth monumenteve kulturore dhe historike në territorin Shqiptar ose në rajonet ku jetojnë shqiptarët në këtë shtet, nuk gjen asgjë, madje as Kalanë e Ulqinit një kështjellë e cila ka rrezatuar ndër shekuj me his-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

e enjte, 31 tetor 2013

7 Javore KOHA

hdukja e tyre

l të Zi rreth monumenteve kulturore dhe historike në këtë shtet, nuk gjen asgjë, madje as Kalanë e Ulqinit një aj sa të lavdishme aq edhe kundërthënese.

torinë e saj sa të lavdishme aq edhe kundërthënese. Por ky është fati I shqiptarëve në Mal të Zi që ato të mira të veta që I kanë të mos kenë mundësi as ti mbrojnë.

Një vit më parë në qytetin e lashtë të Shasit, në këtë vend ku ndodhen 365 kisha aq ditë sa ka mot-moti, nisi një ekspeditë arkeologjike, një bashkëpunim mes Institutit arekologjik të Beogradit dhe të Malit të Zi. Pasi gërmuan për ditë të tëra dhe në asnjë moment nuk gjetën gjurmë qoftë edhe Bizantine, vendosën që të braktisin këtë ekspeditë nën pretekstin e mungesës së fondeve. Ndërkohë që këto Kisha, ose gërmadhat e këtyre Kishave janë totalisht të pa mbrojtura. Kur ato

ekonomike! Takimet e pushtetarëve shqiptare me homologët e tyre malazezë kanë qenë më shumë takime biznesi, e asnjëherë deri më tani këto takime nuk kanë paraqitur një plan konkret në lidhje me evidentimin e këtyre vlerave që janë pjesë e identitetit tonë. Por nga ana tjetër as vetë pushteti lokal, apo edhe përfaqësuesit e shqiptarëve në Mal të Zi asnjëherë deri më tani nuk kanë ngritur zërin në evidentimin, futjen e tyre në listën e monumenteve të mbrojtura, por kanë rendur secili më shpejt se tjetri të fitojnë simpatinë e qeverisë malazeze.

Nga ana tjetër qeveria në Tiranë këto 20 vite as që është merzitur për asnjë cështje të shqiptarëve në Mal të Zi! Duke mos dashur të bezdis askënd po evidentoj vetëm pak nga ato momumente të cilat janë egzistuese, por fatkeqësisht të lëna në mëshirë të fatit.

Në Salç të Ulqinit, një fshat piktoresk rrëzë malit të Mozhurit I cili është I mbushur me ullinj dhe burime uji, ndodhen gërmadhat e një kishe katolike e cila në pllakën që ende egziston shkruan qartë se është e ndërtuar në vitin 1850 nga famullitari Dom Angelo Hotti, ndërsa është rikonstruktuar në vitin 1885 nga famullitari Dom Antonio Mjeda. Rruga që të shpie tek kjo kishë është e asfaltuar, dhe vetë lashtësia e saj tregon se është një vlerë u dhunuan nga Shesheli dhe Peshkopi e shtuar në mozaikun e vlerave tona hisAmfillohije Radoviq u mbrojten nga një torike, pasi këta gurë dhe mbishkrimet plak 80 vjeçar I cili edhe pse I fesë islame që kanë ardhur të ruajtura deri në ditët e u tha agresorëve se këto Kisha janë Shq- sotme rrezikojnë zhdukjen. Kjo edhe për iptare. Ndërsa sot me ose pa pahir disa të arsyen se shqiptarët në këto vise nga dita vetëquajtur studjues nga këto zona Kat- në ditë po tkurren në numër. edralen e Shën Gjonit e quajnë “Kalaja e Në gjithë këtë hapsirë ecën nëpër gurë Shasit”. të cilët hiri I lashtësisë I ka mbuluar e së Mungesa e një ndërmarrje rajonale të bashku me të edhe mungesa e një kuevidentimit të monumenteve historike jdesi të veçantë. Ka qenë vetëm vullneti dhe kulturore në territorin shqiptar, çon I vetë banorëve të këtyre zonave të cilët në deformime të tilla të cilat rrezikojnë më ato të ardhura që kanë, jane mnzhdukjen e tyre. Por një pyetje që duhet duar t’I mbajnë e t’I ruajnë këto relike të bërë për të gjithë ne: “Sa kemi bërë që jashtëzakonshme, që kanë qëndruar si këto vlera të promovohen?” Përgjigja do mburojë kundër stuhisë së madhe asimiishte: Aspak! luese me të cilën kjo pjesë e kombit është Kjo vjen se askush nuk gjen “leverdi” përballur dhe vazhdon të përballet.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

8 Javore KOHA

e enjte, 31 tetor 2013

Opinione & Vështrime

Koja e Kuçit- kështjellë e qendresës shqiptare

Trevë e veçantë Për Koha Javore:

Gjekë Gjonlekaj/New York

Koja ështe treve iliro-shqiptare afër Medunit, ku ishte edhe kryeqendra e Mbretit Genc të Ilirisë. Është mes Trieshit e Kuçit. Koja është një prej trevave më karakteristike të Malësisë së Madhe. Banorët e Kojës kanë vuajtur për gjuhën shqipe dhe traditat shqiptare më shumë se asnjë krahinë tjetër.

Koja, e cila kurrë nuk ka pas më shumë se 75 shtëpi, në shekullin XIX ishte shndërruar në vatër sulmesh serbomalazeze.

Koja ishte bërë viktimë e traditës kombëtare dhe fetare. Në një periudhë të urrejtjes politike, qeveria e Malit te Zi dhe përfaqësuesit e saj në Kuç kishin ndaluar me ligj gjuhën shqipe në Kojë dhe në disa fshatra shqiptare të Kuçit.

Atyre që flisnin shqip u digjej shtëpia.

Sulmet e Kuçit dhe të fiseve të tjera serbo-malazeze kundër Kojës janë të njohura në historinë e Malësisë. Për shkak të afërsisë gjeografike dhe lidhjeve familjare, Trieshi e Gruda e ndjenin më shumë tragjedinë e Kojës. Ata ishin gati për kushtrimet e Kojës, bile gjyshi i kishte treguar babait tim për tmerret që kishte parë në Kojë pas një sulmi serbo-malazez.

Trimat e Trieshit vraponin në Koje gjatë atyre kushtrimeve, bile prijësi i tyre Prelocë Mark Gila kishte rënë si hero në mbrojtje të Kojës. Vorri i tij ende gjendet në Kojë.

Tokat, malet dhe bjeshkët e vendlindjes sime lidhen me Kojën. Rruga kryesore që lidh Trieshin me Kojën kalon nëpër Gropë Mollë dhe Malet e Mulleve. Nga ato male e kam parë qindra herë këtë oaz iliro-shqiptar, sidomos Radanin.

Vendlindja ime kishte lidhje të ngushta me Kojën. Ata ishin gjithmonë të pranishëm në gëzimet dhe hidhërimet e Trieshit. Në mortet e vendlindjes sime ata ishin të pranishëm dhe shumë të

Jo më kot Mbreti Genc i Ilirisë, për një arsye të madhe strat qendër kryesore ushtarake dhe politike të mbretërisë së tij organizuar. Vinin së bashku dhe, në radhët e gjata midis tyre, kishte edhe vajtorë e gjëmtarë.

Koja ishte një trevë shumë e organizuar. Është tokë e bukur me një klimë mesdhetare. Atje bëhet rrushi dhe gruri dhe pothuajse shumica e pemëve dhe perimeve. Koja është e njohur edhe për gjethin e karthes. Klima është shumë e butë në krahasim me klimën e Trieshit dhe gjatë dimrit nuk bjen shumë borë.

Rruga këmbësore, që lidh Trieshin me Kojën, ishte relativisht e mirë dhe si pikë orientimi kishim Shkallën e Fratit.

E quanin kështu sepse atje ishte vrarë një frat. Meshtarët e Trieshit shërbenin edhe në Kojë. Ky flamur festonte Shna Noun. Kishën e Kojës e quajnë Kisha e Shna Nout. Kjo është festa e parë e trevave të Malësisë përtej kufirit. Pritjet e tyre për Shna Noun ishin të mrekullueshme dhe, për këtë, mund të thuhet lirisht se Koja është treva më bujare e Malësisë së Madhe. Ata bujarinë e kanë në gjak, bile edhe në vdekje ata ishin më bujarë se të tjerët. Në morte ata shtronin duhan, kafe e raki, bile edhe verë e ushqime. Respekti i tyre reciprok bëhej ndoshta për shkak të rreziqeve që kishin përjetuar nga sulmet sllave e, ndonjëherë, edhe turke. Ishin aktivë në të gjitha marrëveshjet e Malësisë, si në luftë ashtu edhe në paqe. Ata shkonin vullnetarë në luftëra të ndryshme për liri.

Kojasit kishin marrë pjesë në mbrojtjen e disa territoreve shqiptare.

Trimërinë e vertetë kjo “spartë” e vogël shqiptare e tregoi në Kryengritjen e Malësisë së vitit 1911. “Spartanët” e Kojës shkuan në Deçiq, të vendosur dhe të organizuar, dhe u vërsulën si shqipe mali kundër otomanëve në Kështjellën

turke të Deçiqit. Sulmonin njëri pas tjetrit pirgun e shtizës, ku valonte flamuri i Turqisë. Në atë sulm u vra Marashi, u vra Caku, u vranë dy Gjetot, u vra Toma, Doka dhe Kola. Shtatë “spartanët” e Kojës u vranë në ato thermopile shqiptare. Kjo trevë legjendare humbi atë ditë ajkën e djalërisë dhe të burrërisë, bile numri i atyre 7 heronjve është biblik.

Kështu kishin luftuar amerikanët në Iwo Jima të Okinavës në Japoni, në vitin 1945. Divizioni i pestë amerikan, pasi pushtoi Malin Suribachi më 21 shkurt 1945, nguli atje flamurin e Shteteve të Bashkuara. Fotografia e vendosjes së atij flamuri në Iwo Jima është imazh i përjetshëm i trimërisë dhe heroizmit amerikan.

Opinione & Vështrime

e Malësisë

tegjike e politike, kishte zgjedhur Medunin afër Kojës si j të famshme ilire.

Fatkeqësisht rënia heroike e luftëtarëve të Kojës nuk u fotografua dhe nuk u shënua aspak nga historianët ose poetët shqiptarë. Ata dhanë jetën kundër pushtuesit 5 shekullor të popullit shqiptar dhe jo për qëllimet ose intrigat politike të Ballkanit. Për injorimin e tyre kanë kontribuar edhe rivalitetet primitive fisnore .Tash një shekull punojnë kundër të vertetës historike se gjoja lufta nuk ishte bërë në Deçiq, por në Bratilë. Fatkeqësisht edhe sot po gjejnë mbështetje tek disa historianë të Shqipërisë, që vijnë në Amerikë për të shitur rrenat e tyre. Historianët e ri, do të kishte thënë Ismail Kadare, po e dëmtojnë rëndë të kaluarën e popullit shqiptar. Kështu, ishin dëmtuar edhe trimat legjendarë të Kojës. Ku ishte

ndërgjegjja dhe mëshira e poetëve dhe historianëve kombëtar? Pse ata nuk i thanë dy fjalë për rënien e tyre heroike?

Megjithatë populli shqiptar, qysh atëherë e sot, këndon për 7 trimat legjendarë të Kojës. Pa këngën e tyre nuk kishte as dasmë as mort. Intelektualët e njëanshëm dhe të politizuar nuk e thanë kurrë një fjalë nderimi për sakrificën e tyre supernjerëzore. Ata ishin harruar nga historia, kultura dhe arti.

Para disa vjetësh, diaspora e Kojës në Amerikë grumbulloi disa fonde për ngritjen e një monumenti përkujtimor në vendlindjen e tyre.

Koja u sulmua edhe gjatë Lufës së Dytë Botërore më shumë se asnjë krahinë shqiptare. Ata u sulmun nga forcat çetnike dhe ato komuniste. Ata i mbijetuan ato kohë të stuhishme duke ruajtur gjuhën e traditën si asnjë krahinë tjetër shqiptare. Në oborr të Kojës fillon sllavizmi dhe vazhdon deri në Vlladivostok të Rusisë, afër Japonisë. Koja ishte në frontin e parë në mbrojtje të shqiptarisë. Edhe pse vlladikët e Malit te Zi e të Serbisë bënin trysni e intriga për ndryshimin e fesë se tyre katolike, ata nuk e pranuan fenë e tyre. Ata ruajtën gjuhën, fenë, kombin dhe dinjitetin si asnjë trevë tjetër shqiptare.

Në Kojë kishin jetuar shumë familje fisnike dhe shumë gra e burra të përmendur. Kudo ku kishin shkuar ishin dalluar për të mirë. Shumë nga ata u larguan nga Koja për shkak të trysnive politike dhe varfërisë së madhe. Një pjesë e tyre ishte vendosur në Plavë dhe në Guci, pastaj në Shqipëri dhe Kosovë. Para dhe pas Luftës së Dytë ata u përhapën nëpër shumë vende të Ballkanit deri në Slloveni. Disa nga ata

e enjte, 31 tetor 2013

9 Javore KOHA

u shkolluan nëpër universitetet e vendit dhe ishin përgjegjës për punë të rëndësishme në shoqërinë e asaj kohe.

Kojasit ishin specialistë të përmendur në profesionet e tyre. Tash gati një gjysmë shekulli imigrojnë në Shtetet e Bashkuara. Shumica janë vendosur në Detorit dhe New York. Diaspora e Kojës në Amerikë është shumë aktive.

Ata kanë dhënë kontribut të madh për rregullimin e institucioneve fetare e shoqërore në qytetet amerikane ku jetojnë. Kanë dhënë ndihma të mëdha financiare dhe politike për lirinë e Kosovës. Disa nga ata janë shkolluar në universitete të njohura amerikane dhe, pas Luftës, ishin në Kosovë për ta ndihmuar atë vend. Shqiptaro-amerikanët e Kojës janë shumë të sukseshëm në biznese të ndryshme. Koja nuk është përmendur kurrë për ngatërresa me pasoja tragjike, gjë që tregon se janë njerëz të paqes dhe të ndershëm. Këte traditë të mirësjelljes e kanë vazhduar edhe në Shtetet e Bashkuara. Kjo trevë legjendare është shtypur nga politikat e ndryshme sllave dhe është injoruar më shumë se asnjë krahinë tjetër nga shteti amë, ku fatkeqësisht bën pjesë edhe elita intelektuale shqiptare e Rilindjes sonë Kombëtare. Rilindja e parë e qiti pas dore këtë trevë dhe disa treva të tjera që dhanë shumë për çështjen shqiptare. Shpresojmë që Rilindja e dytë do të bëjë më shumë për Kojën dhe shumë gjymtyrë të tjera të kombit. Mbase demokracia do t’i korrigjojë gabimet e deritashme.

Pavarësisht se kojasit në Amerikë kanë bërë shumë për të mirën e vendlindjes së tyre, popullsia është larguar me shumicë dhe vendi ka mbetur pothuajse krejtësisht i vetmuar. Shpresojmë që burrat dhe gratë e kësaj treve historike të bëjnë diçka që Koja të mos braktiset përgjithmonë. Ndalimi i mërgimit të madh në Amerikë mbase mund të ndryshojë pak këtë gjendje. Ky problem nuk është vetëm për Kojën, por është për shumë treva shqiptare, sidomos në zonat malore. Për shembull, Thethi i Shalës para 25 vjetësh kishte 180 shtëpi. Sot ka vetëm 15 shtëpi. Koja e Kuçit duhet të ruhet me çdo kusht si tokë shqiptare. Është ruajtur si e tillë në kohëra më të vështira se sot. Jo më kot Mbreti Genc i Ilirisë, për një arsye të madhe strategjike e politike, kishte zgjedhur Medunin afër Kojës si qendër kryesore ushtarake dhe politike të mbretërisë së tij të famshme ilire.

10 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 31 tetor 2013

Ngritja e flamurit kombëtar në Ulqin në vitin 1968 (2)

Rrugëtimi me Gjekë Gjonaj

Çdo kënaqësi paguhet, thotë populli ynë. Nganjëherë shum pushteti i kohës. Policia fillon procesin kundër fëmijëve.

Biseda me majorin e ushtrisë jugosllave

toveturën time. Dolëm jashtë.

Pas një bisede të shkurtër majori më drejtohet me këto fjalë: - Të lutem më tregoni shkakun e kësaj proteste popullore në Ulqin ?

- Qytetarët e Ulqinit janë të shqetësuar shumë për arsye se policia në mënyrë të padrejtë, kishte hequr dhe vjedhur flamujt tonë kombëtarë - u përgjigja.

Dhe, për të argumentuar fjalën time nxora nga xhepi gazetën e përditshme “ Politika” të Beogradit, ku thuhej qartë se përdorimi i flamurit të pakicave ishte i lirë në krejt Jugosllavi. Protestuesit e tjerë shqiptarë pranuan para majorit se atë natë janë grumbulluar një numër i madh qytetarësh të armatosur nga Ulqini me rrethinë në mbrojte të flamujve shqiptarë . Ata u betuan para majorit se për së gjalli nuk do të lejojnë heqjen e flamujve shqiptarë nga vendet ku i kishin ngritur.

- Majori me zë të zbutur më tha: - A ekziston mundësia reale që flamujt t’i kenë hequr dikush tjetër, e jo polica ?

- Është e mundur edhe kjo që thoni. Por opinioni i këtushëm është i bindur se këtë veprim makabër , e ka bërë dikush i lidhur ngushtë me poliicinë – u përgjigja.

Pas pak majori kërkoi nga unë që të shkojë me të. Megjithëqë e dija se nuk duhet besuar personit në uniformë pranova.

- Po vijë me ju,por me vete po i marrë edhe dy shokë!- i thashë - Mirë, mirë.Ti merr me vete cilindo që dëshiron – mu përgjigj majori.

Me vete mora Elez Nikeziqin dhe Selatin Bajraktarin. Majori hypi në xhipin e ushtrisë, ndërsa unë dhe shokët e mi vazhduam pas tyre me autoveturën time. Kur mbërritëm në një rerafshinë aty gjetëm të parkuar dy kamionë plot me ushtarë.

Natyrsiht se u shqetësuam. Selatini revolen dhe një bombë dore i fshehu në aur-

- O, burra! Na falni shumë që ju kemi shqetësuar sonte. Mirëpo ne kishim informacion nga eprorët e policisë se situata poltike në Ulqin është shumë e rëndë.

Ne, tani u bindëm se nuk është ashtu. Ju nuk jeni fajtor. Fajtor është dikush tjetër.

Ju vazhdoni të ruani qetësinë në qytet.

Mos bini fli e provokimeve të mundshm.

Ruani gjakftohtësinë! Sa për flamujt që i keni ngritur, ata janë të lirë, por mos i keqpërdorni. Vazhdoni të luftoni për të drejtat e juaja - na tha me dashamirësi majori, duke na lutur që mos të tregojmë se çfarë folëm.

Pafajësia

Ngazëllimi

“ Të befasuar këndshëm nga kjo sjellje njerëzore, korrekte dhe dashamirëse e majorit e siguruam atë me bindje të plotë se po qe se është nevoja do t’i mbrojmë të gjithë ushtarët e tij nga çdo e keqe e mundshme që munnd të ndodhte atë natë në Ulqin. Ushtarët dhe majori na falënderuan për dashamirësinë që treguam ndaj tyre. Diku pak para se të zbardhë dita u ndamë. Ata shkuan për Tivar, ndërsa ne u kthyem në qytet.

Aty gjetëm protestuesit, respektivisht rojtarët e flamujve, të cilët u kënaqën kur ne kaluam pa pasoja. Të nesërmen flamujt shqiptarë valviteshin lirshëm nëpër qytet. Ishte ky një gëzim i madh për të gjithë shqiptarët e kësaj komunë”, pohon Brisku.

Fëmijët me flamuj shqiptar i këndojnë Skënderbeut

Kjo jehonë e ngritjes së flamujve shqiptarë nga ana e patriotëve ulqinakë nëpër qytet përfshiu edhe popullatën më të re të këtij qyteti – fëmijët,të cilët natyrshëm nuk ishin tëvetëdijshëm se po kryenin një akt kombëtar. Ata, asoko-

he, e madhështuan këtë ngjarje të madhe për Ulqinin, me defilimin e tyre nëpër një pjesë të qytetit. Në mesin e atyre adoleshentëve të shumtë ulqinakë që defiluan nëpër Ulqin ishte edhe kryetari aktual i komunës, Nazif Cungu, i cili për dallim nga disa pjesëmarrës të tjerë të këtij defilimi të fëmijëve që nuk pranuan të prononcohen për këtë ngjarje, pranoi

Kulturë

e enjte, 31 tetor 2013

e flamuj

më shtrenjtë. Për të qenë kështu ishte kujdesur

prej nga jemi kthyer përsëri tek xhamia e Lamit, për të vijuar më pas në drejtim të pazarit. Nuk jemi ndalur me kaq. Kemi dalë te restoranti “ Bonita” dhe kemi vazhduar defilimin deri në maje të pazarit ( nën unazën e sotme). Vogëlushi Munib Abazi ( asokohe 7 vjeç) , kishte pru një vizatim në pëlhurë me kokën e Skënderbeut. Këtë vizatim ia kishte dhuruar babait të Munibit – Rexhepit piktori Gojko Gojniq. Vizatimi në pëlhurë me kokën e kreshnikut tonë legjendar Gjergj Kastriotit - kolosit të historisë shqiptare dhe evropiane ka qenë i vendosur në shkopinj.

Dhe ne fëmijët e kemi bartur atë dy nga dy. Në rrugëtimin tonë nëpër këtë pjesë të qytetit me flamuj dhe vizatimin me kokën e Skenderbeut shtohej edhe numri i fëmijëve. Duhet përmendur faktin se gjatë gjithë defilimit ne fëmijët i kemi kënduar Skënderbeut: “ ... Dyzet trima si shqiponja.

Qielli bubullonte, Nën Flamurin kuq e zi, Skënderbeu luftonte...”

Por kënaqësia jonë zgjati deri sa paprtitmas në rrugë, në afërsi të unazës së sotme vërejtëm policin ( miliicin) , sa më kujtohet Mishon e gjatë. Nga frika të gjithë fëmijët u shpërndamë, thotë Cungu.

Gjobat

me kënaqësi të na rrëfejë për këtë ngjarje shumë vite të lënë në heshtje.

- Në vitin 1968, kur u ngrit flamuri shqiptar në Ulqin , unë isha adoleshent. Sapo i kisha mbushur 10 vjet. Asohere i jam bashkëngjitur grupit të fëmijëve të Mahallës ( Lagjes) së Re afër xhamisë së Lamit. Të gjithë së bashku filluam defilimin me flamuj në duar nëpër Lagjen e Re,

Çdo kënaqësi paguhet, thotë populli ynë. Nganjëherë shumë shtrenjtë. Për të qenë kështu ishte kujdesur pushteti i kohës. Policia fillon procesin kundër fëmijëve. “ Një numër i konsiderueshëm i tyre ka paguar gjoba. Sa e kam mbajtur mend është përmendur shuma prej afro 15.000 dinarësh, të cilën e kanë paguar çdo njëri ndaj të cilit ka qenë i ngritur procesi.”, pohon Cungu.

Ai, duke iu referuar fjalëve të kushëririt Musa Cungut, shprehet: “Kur i ka lindur kushëririt tim Musa Cun-

11 Javore KOHA

gut djali i dytë Skenderi,i cili tani jeton në Shtete të Bashkuara të Amerikës, i pyetur nga të afërmit dhe farefisi i tij se si ia ka dhënë atij emrit, u është përgjigjur me mëllef: - Djali im i dytë ( Skenderi) ka lindur me emër. Sepse për të veç i kam paguar shtetit gjobë në vlerë prej 15.000 dinarësh. Musaja në të vërtetë këtë shumë parash e kishte paguar për djalin e parë Myzaferin , i cili ka qenë pjesë e grupit të fëmijëve që kanë defiluar me flamuj shqiptarë dhe me pikturën e Skënderbeut.

Vlen të theksohet se raste të këtilla të emërimit të fëmijëve Skender ( duke aluduar në Skenderbeun) në Ulqin dhe Anë të Malit në atë kohë kanë qenë jo të pakta, shprehen bashkëbiseduesit tanë.

“Napredaku“ i Gjakovës, shitorja e vetme ku shitej flamuri shqiptar Objekti i vetëm ku shqiptarët mund të blenin simbolet tona kombëtare në qytetin e Ulqinit asokohe ishte dyqani me mbishkrimin sllav“ Napredak” nga Gjakova, në rrugën që të çon për në Plazhin e Vogël, ku sot ndodhet butiku “ Boos”. Edhe pse flamuri shqiptar asohere konsiderohej nga pushteti si mall “ i rrezikshëm” shitej këtu shitej haptazi. Shitësi i kësaj shitore, Hysein Ceno Kapllanbegu , tani burrë tetëdhjetë vjeç në bisedën që zhvilluam para pak muajsh në një restorant në Pristan apo Ranë, siç e quajnë vendasit, në shoqërimin e Hajro Nimanbegut, evokoi kohën kur në dyqanin “ Napredak” ndër mallrat e tjerë shitej edhe flamuri shqiptar. “ Ishin ato kohë të vështira. Popullata jonë kishte njëlloj frike nga pushteti. Kjo ndikoi tek ata që të mos shprehnin interesimin e vet publik për blerjen e simbolit tonë kombëtar, edhe pse shumica e tyre i kishin në zemër. Në rrethanat e atëhershme shumë pak qytetarë të Ulqinit me rrethinë blenin flamuj shqiptarë.

Por kishte edhe të atillë që i blenin haptazi, ndonëse numri i tyre ishte simbolik”, thotë Kapllanbegu. I pyetur se a ka patur presion nga policia apo pushteti vendor i kohës që t’i shesë flamujt shqiptarë ai përgjigjet prerë, jo. Kapllanbegu pohon se kurrë nuk i ka mshehur në dyqan flamujt shqiptarë nga askush. Sipas tij ata kanë qëndruar të ekspozuar në vend të dukshëm, si të gjitha mallrat tjera të tekstilit.

12 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 31 tetor 2013

Ishujt-Goricat në Liqenin e Shkodrës sipas disa dokumentave në osmanisht në a

Goricat e dhuruara nga populli Hajrullah Hajdari Ali Bardhi

Xhamitë në teritorin e Krajës që nga viti 1982 janë të organizuara dhe veprojnë si Këshill i Bashkësisë Islame në Krajë.

Para këtij viti ato ishin pjesë përbërëse e Bashkësisë Islame të Tivarit, natyrisht që nga aneksimi i një pjese të Krajës (Muriqi, Ftjani, Kshtenja, Boboshti, Runji, Qurjani) nga Mali i Zi, ndërsa (Ostrosi, Arbneshi dhe Skjeja) mbeten në administrimin e Myftinisë së Shkodrës gjegjësisht në Shtetin Osman. Kurse më përpara të gjitha xhamitë e Krajës ishin pjesë përbërse e Myftinisë së Shkodrës.

Aktualisht në Krajë ekzistojnë xhamitë e Skjes, Arbneshit, Ostrosit të Madh, Ostrosit të Vogël, Qyrjanit, Runjit, Boboshtit, Kështënjës, Ftjanit, Muriqit Lartë, Muriqit Poshtë dhe në fund xhamia e ndërtuar në Bes. Dokumentat që ruhen në disa prej xhamive të Krajës si ajo e Muriqit, Boboshtit, Skjes, Qyrjanit, Ostrosit të Madh, janë pothuaj se të pasistematizuara, dhe një pjesë e tyre janë bërë të papërdorshme.

Por ka edhe të tillë si ai i xhamisë së Boboshtit, ku dokumentacioni ruhet në xhami dhe që është në gjëndje më të mirë, kurse në xhamitë e lartë përmendura dokumentacioni ruhet në shtepitë e mytevelive. Ndërsa xhamitë e Runjit, Kështenjës, Ftjanit, Ostrosit të Vogël dhe Arbneshit nuk posedojnë më dokumenta të ruajtura për shkaqe të ndryshme.

Arkivat e xhamive të Krajës posedojnë dokumenta të ndryshme në osmanlisht, malazezisht, dhe shqip, por se pjesa ma e madhe e dokumentave që janë në Omanlisht i përkasin periudhës pasi fshatrat e Krajës biejn nën sundimin e Malit të Zi, por ka edhe të tilla si xhamia

e Skjes ku janë të ruajtura disa regjistra dhe dokumenta të periudhës Osmane.

Gjithsesi nga dokumentacioni i ruajtur në disa prej xhamive vërehet edhe njëfar përkushtimi pasi ekzistojnë shkresa dhe dokumenta të ruajtura, ku ne i kemi ndarë ato sipas natyrës dhe karakterit të tyre si, evidenca financiare, deklarime, vendime, patundshmeri, shkresa dhe të tjera.

Janë pesë xhami që në pronësin e vakëfit të vet kanë Goricat-Ishujt në Liqenin e Shkodrës. Nga arkivat e disa prej xhamive të Krajës që i kanë rezistuar më gjatë kohës po japim një përshkrim të shkurtë vetëm për disa nga dokumentat në osmanlisht që bëjnë fjalë mbi këta ishuj, gjegjësisht përballë bregut të Krajës.

Arkivi i Xhamisë së Skjes aktualisht ruhet në shtepinë e mytavelisë së xhamisë.

Kemi evidentuar 219 faqe dokumentash me interes prej të cilave në gjuhën osmane 195, ndersa në gjuhën shqipe 21 dhe në malazezisht.

Nga regjistarat dhe disa dokumenta të ndryshëm vërehet se, pronë (vakëf) e xhamisë së Skjes janë Ishujt apo Goricat në Liqenin e Shkodrës, të ndodhura përball këtij fshati, ku mund të përmendim Goricat: Bisak, Varniçë, Lubunë, Pllaja dhe Gorica e Gjatë (Uzun Goriçe). Me dhjetra herë në regjistrat e këtij arkivi tregohet në mënyrë permanente për mënyrën e menaxhimit nga ana e Vakëfit të kësaj xhamie, gjë që argumenton qartazi për pronësinë e këtyre ishujve.

Nga dokumentacioni vërehet se Goricat jepeshin me qera, si edhe për kullosa dhe dru. Blersit ishin nga Skjeja por edhe nga katundet tjera të Krajës, ndër-

sa drutë bliheshin në shumicën e rasteve nga Zaganjorët, çka tregon se roli i vakëfit të këtij fshati nuk ishte të financojë vetëm veprimtaritë fetare por ndikoi edhe në aspektin financiar social dhe arsimor, etj. Por se rolin kryesor që kanë pasur këto Gorica ka qënë se nga të ardhurat e tyre paguhej imami-mësuesi i fshatit, myteveliu (kujdestari i xhamisë) dhe muezini, nderësa parat e mbetura shfrytëzoheshin për mirëmbajtjen e ndërtesës së xhamisë dhe shkollës.

Duhet theksuar se përveç dokumentave në osmanisht që deshmojn se Goricat e lartëpermendura janë pronë e vakëfit të xhamisë së Skjes, po në të njëjten mënyrë këtë pronësi e dëshmojn dhe e vërtetojnë edhe dokumentat që gjënden në Arkivin e Këshillit të Bashkësisë Islame Tivar. Vlenë të përmendet vetëm buxheti i viteve 1923-1942 nga ku shihet qartë se nga të ardhurat vjetore prej Goricave janë paguar imami, myteveliu, muezini, tatimi i shtetit si dhe taksen e Fondit Qendror të Vakfëve në Beograd.

Dokumentat e Arkivit të Xhamisë së Qyrjanit ruhen në shtepinë e myteveliut.

Gjithësej kemi gjetur 42 dokumenta nga të cilët 3 në gjuhën shqipe e 39 në osmanllisht. Thuhej se ky arkiv më përpara kishte pasur edhe dokumenta të tjera të cilat i ka pasë myteveliu i mëparshëm (ruheshin në një çantë) por se tani ato nuk dihet se ku gjënden.

Vakëfi i xhamisë së Qyrjanit ka qenë Gorica e Pllanikut dhe Gorica e Vogël të cilat shiteshin për kullose për të ardhurat e vakëfit. Duhet theksuar se goricat në fjalë përveç vakëfit të xhamisë së Qyrjanit njëherit i përkisnin edhe vakëfit të

Kulturë

arkivat e xhamive të Krajës

xhamisë së Ostrosit të Vogël, pasi dikur xhematet e këtyre fshatrave kanë qenë një xhemat në xhaminë e Qyrjanit. Në lidhje me këto dy Gorica arkivat e këtyre dy xhamive nuk posedojnë ndonjë dokument që tregon për pronësin e vakëfit të tyre, pasi një pjesë e arkivit thuhet se ka humbur. Por se pronësia e këtyre dy Goricave mund të vërtetohet nga dokumentacioni i buxhetëve të xhamive të Krajës që ruhen në arkivin e Bashkësisë Islame të Tivarit (viti 1923,1931…). Nga dokumentacioni në fjalë vërehet se me paratë e fituara nga Goricat dhe të ardhura të tjera paguhej imami, myteveliu dhe muezini, ndërsa parat e mbetura shfrytëzoheshin për mirëmbajtjen e ndertesës së xhamisë.

Ndërsa Arkivi i Xhamisë së Boboshtit ruhet në xhami, në një kuti prej metali.

Janë evidentuar 94 dokumenta (fletë) prej të cilave 75 të shkruara në gjuhën osmanlishte ndersa 19 në gjuhën malazeze. Vlen të përmendet këtu se deri në vitin 1925 evidenca mbahej në osmanlisht.

Mbi bazën e dokumentacionit vërehet se në pronësi dhe shfrytëzimin e vakëfit të xhamisë së Boboshtit është Gorica në Baltën e Shkodrës (Marashniku), i cili realizonte të ardhura vjetore nga (shitja e kullosës). Kjo gjë vërehet nga dy shkresat e viteve (1925, 1928) nga Mexhlisi (këshilli-anëtarët) i Vakfit të Xhamisë dhe imamit drejtuar Gjykatës së Sheriatit në Tivar, të cilët e informojnë këtë të fundit mbi të ardhurat dhe shpenzimet e vakëfit, nga ku vërehet se të hyrat vjetore prej Goricës kanë qënë 1220 dhe 1230 kurush.

e enjte, 31 tetor 2013

13 Javore KOHA

Mbi bazën e këtyre dokumentave Goricat që i përkasin vakëfit të xhamive të Muriqit Lartë e Poshtë janë quajtur me emrat Gorica e Madhe, Gorica Plakë, Gorica Pllumë dhe Gorica Topall.

Nga parat e fituara nga Gorica dhe të ardhura të tjera paguhej imami, myteveliu dhe muezini, taksa shtetit dhe 20% nga të ardhurat për Fondin Qendror të Vakëfit në Beograd si dhe taksa të tjera, nderësa parat e mbetura shfrytëzoheshin për mirëmbajtjen e ndertesës së xhamisë.

Ndërsa në Arkivin e Xhamisë së Muriqit Lartë ekzistojnë me dhjetra dokumenta të ndryshëm që argumentojnë për ekzistencen permanente të pronësisë (vakëfit) së xhamive të Muriqit Lartë e Poshtë, ku mund të përmenden një kos e gjysëm livadh në Zetë, dy rrënjë kështenja në Rjeps, dhe në Muriq Poshtë 4 rrënjë ullij, etj. Por se neve në këtë artikull kemi shkëputur vetëm ato dokumenta që na interesojn, pra që bëjnë fjalë për Goricat në Liqenit të Shkodrës, të ndodhura përballë fshatit Muriq.

Mbi bazën e këtyre dokumentave Goricat që i përkasin vakëfit të xhamive të Muriqit Lartë e Poshtë janë quajtur me emrat Gorica e Madhe, Gorica Plakë, Gorica Pllumë dhe Gorica Topall. Në një dokument ku jepet lista mbi pasurinë e vakëfit të xhamisë së Muriqit Lartë, tregohet për pronësinë e Goricave në Liqenin e Shkodrës, ku jepen emrat, vendodhja, mënyra e fitimit të pronësisë, ndarja e të ardhurave xhamisë së Muriqit Lartë dhe Poshtë, etj. Në këtë dokument thuhet qartë se Goricat janë dhuratë nga populli i Muriqit vakëfit të xhamisë së Muriqit.

Nga vet fakti që populli i Muriqit ia jep xhamisë së Muriqit kuptojmë se popullësia vendase ishte titullare e Goricave dhe njëherit edhe e ksihave. Fakti që

Goricat janë dhuruar nga populli i Muriqit na jep të kuptojmë së popullësia vendase ndërton xhaminë në fshat dhe vazhdon të ketë pronë të saj objektet fetare të ishujve se bashku me hapsirën që i rrethonte. Kështu të gjitha kishat e ishujve se bashku me ishujt, popullësia vendase i mbajti gjithnjë pronë të tyre, si tokë dhe si objekte fetare, të cilët në një kohë të caktuar i regjistrojnë si pronë të xhamisë. Duke parë autoritetin e vazhdueshem të popullësisë vendase mbi ishujt dhe objekteve fetare të cilat siç shihet përfaqësojnë trashigimi dhe dëshmi historike për trevën e Krajës, duke kuptuar në këtë trevë hapsirën që shtrihet deri në Urën e Virpazarit.

Nga kjo shohim se është plotësisht i padrejtë vendimi që objektet fetare të ishujve-kishat bizantino-arbnore të regjistrohen si pronë e Metropolisë së Malit të Zi si edhe shfrytezues i ishujve të regjistrohet BVI “Parku Nacional Liqeni i Shkodrës”, pasi ato janë dhuruar vakëfit të xhamisë Atëher nga këto dhe të tjera argumente me shumë saktësi mund të pohohet se popullësia e sotshme e Muriqit është pasardhëse e drejtëpërdrejtë e popullësisë së mëparshme e që ishte titullare e këtyre Goricave, pasi pranon fenë islame, si pronare e mëparshme e tyre, tashmë t`ja ketë dhuruar vakëfit të xhamisë duke jua lënë pronen si dhe statusin e tyre të mëparshëm vetëm për çështje feje.

(Ky artikull është shkëputur nga pjesa e projektit të titulluar: Hulumtimi dhe Studimi i Arkivave të Xhamiave në Krajë)

14 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 31 tetor 2013

Historia e emigrimit të shqiptarëve (1)

Në kërkim të „to Nga studimet e bëra u tha se “në kohën kur Greqia u pushtua nga turqit”, “Athina ishte qyteti i vogël shqiptar para se të bëhej kryeqyteti i Greqisë Për Koha Javore: Hajrudin S. Muja / Nju jork

Emigrimi (antonim i fjalës ‘imigrim’), është një proces i shpërnguljes së popullsive nga një hapësirë në tjetrën, për shkaqe e faktorë të ndryshëm, kryesisht të aspektit social, politik ideologjik dhe ekonomik.

Për Shetet e Bashkuara të Amerikës, është një fenomen demografik që ka luajtur rrolin kryesor në rritjen e popullatës dhe ndryshimin kulturor përgjatë historisë, ndërsa për viset shqiptare, është bërë një epidemi mbarëkombëtare, që ka prekur pak a shumë çdo familje dhe që ka shkaktuar ndërmjet tyre traumat e ndarjeve fizike. Shikuar nga ky vështrim, Q. Musliu e quante si: “një ‘sharrë’ që po e pret kombin shqiptarë!” [Lajm, 5. 10.

2012], kurse Përparim Hysi vjershëronte: “Emigrimi, për mua, është një gjarpër që më mbyt Është si një kafshatë e madhe që më mbet në fyt Rrugën e migrimit e kam bërë nga halli Gjithë kohën në mërgim, si t’më ndiqte djalli?!

Sado që Amerika është vënd shumë i bukur Unë, them të drejtën, nuk kam qenë i lumtur...”[Tribuna Shqiptare, 8.2.2012] Historia e Emigrimit në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, është një vazhdim tregimtar i lëvizjes së popujve nga zonat më të populluara, kryesisht nga Evropa, Azia dhe Afrika, të cilët duke kaluar përtej oqeaneve, arrijtën në një “tokë të re”. Studjuesit përmendin katër emigrime kryesore në SHBA. Ata e fillojnë me kolonistët e shkullit të XVII-të deri më 1775, kryesisht anglezë, pastaj gjermanë, irlandezë, francez, italianë, holandezë, polakë, skotlandez, suedez, etj [World Book Encyclopedia:1996] duke vendosur 13 koloni të mëdha. Vetëm dy dekadat e fundit (1700-1725) në Amerikë kishin emigruar rrethn 450.000 njerëz [Academic Encyclopedia:1984]. Gjatë kësaj periudhe

u sollën edhe skllevërit, kryesisht nga Afrika [Rivers:2002]. Deri në vitin 1808, kur Kongresi e bëri ilegale tregëtinë me skllevër, ishin impotruar më shumë se 375.000 zezakë afrikanë [Finch:2007], një shifër kjo e minimalizuar! Fluksi i dytë zgjati prej viteve të 1820-ta deri në vitet 1870-ta, kryesisht me emigrantë evropjanë. Në fillimin e këti shekulli qyteti New York u bë kryesuesja e emigrimeve, ku u hap qendra e parë e emigracionit (1855).

Ellis Island mbeti më e famshmja që operoj nga viti 1892 deri më 1954 [Fisher:1986]. Fluksi tretë prej viteve të 1880ta deri në vitet e 1920-ta, kryesisht prej Evropës veriore dhe Prendimore, kinezë, çifutë, katolikë, Japonezë, etj. Dhe fluksi i katërt pas vitit 1965, kur u ndryshue ligji mbi emigrimin, dhe kur filloj edhe vala e dytë e emigrantëve shqiptarë [Smith-

town Magazine, 4.42011].

Të vendosurit “e parë” këtu, historianët nuk i konsiderojnë emigrantë [Taylor:2001]. Për disa të tillë, dera e parë zyrtare e hapur për emigrantët që kërkonin lirinë politike e fetare (ekonomike e adventureske), ka qenë Ellis Island (1902) [Bolino:1985], ndërkohë që tjerët nuk e pranojnë këtë tezë, duke pretenduar se Amerika u popullua nga fillimi nga njerëzit (emigrantët) që lëvizën nga Azia Verilindore 20.000 ose 40.000 vjetë më parë, përmes një rripi toksor, që lidhte Siberinë dhe Alaskën [Los Angeles Times, 26.3.1998]. Një hipotezë tjetër pretendon evropjanët të jenë emigrantët (kolonët) e parë në Amerikë, diku 17.000 ose 22.000 vjetë më parë [Axelrod:2003]!

Këta të fundit bazohen në gjetjet arkeologjike të armëve në Amerikë, të cilat

Kulturë

okës së re“ 45% e popullsisë ishte shqiptare dhe se sisht në Jamestown – Virginia, kryesisht nga Anglia dhe vendet tjera evropjane.

Disa qindra anglez në vitin 1620 u vendosen si kolonialistë “pelegrinë” në Plymouth – Massachusetts [Smith:2012], kur konsiderohet “fillimi” i emigracionit të planifikuar evropjan në Amerikë. Ndërmjet vitit 1630 dhe 1640, popullata e Massachusett’s u rrit për 21.000 emigrantë, kryesisht britanez. Dhjetra-mijëra të tjerë u vendosën në Boston, ndërmjet vitit 1629 dhe 1640 [Usher:1984]. Deri në këtë kohë, kishin sjellur dhunshëm edhe skllevërit e parë (1619) nga Karibet dhe Afrika [Wood:2005], që ishin vendosur në Virginia, e që do të përdoreshin si ‘fuqi pune” në ndërtimin e “botës së re”.

Më 1624 holandezët hynë në tregtinë me skllavët, me formimin e “Dutch West Indies Co.” Më 1638 çmimi për një mashkull ishte $27, ndërkohë që rroga e një punëtori evropjan ishte rreth 0.70 cent në ditë [Page:1997]. Ligji i Virgjinias sygjeronte që afrikanët të mbeten shërbëtorë për gjithë jetën [“Slavery in America”, 1995]. Më 1638, një grup suedezësh, të organizuar nga qeveria suedeze, themeluan koloninë gjasojnë me ato të evropjanëve[“The e tyre në Dalawere [Journal of Modern Washinton Post”, 28.2.2012]. Mendimi History, 3.9.1965], koloni që e humbën tjetër pretendon se Amerikani i parë er- më 1655 nga holandezët. Pastaj rreth vitit dhi nga Polynesia, Azia Jugore ose Evro- 1845, një valë e emigrimit suedez erdhen pa [New Scientist, 6.6.2011]. Disa madje në New York dhe vazhduan të vinë deri ne pretendojnë se amerikani i parë u vra me Luftën e I-rë botrore. të arritur në Amerikë dhe nuk la pasard- Më 1751, Benjamin Franklin (1706-1790) hës [The Story of the First Americans]! shqetsohej për numrin e madh të emiSidoqë të jetë, ajo që dihet mesiguri grantëve gjermanë në Pensylvania, duke është se emigrimi i madh i evropjanëve shkruar: “Mbrenda pak vitesh Pensylfilloj pas vitit 1500, pasi ata “zbuluan” vania do të shëndrrohet në koloni gjerAmerikën, bashkë me njerëzit që jetonin mane dhe në vend që ata të mësojnë gjuhen tonë, do të detyrohemi ne të aty [Fell:1980].

Kjo histori fillon pak më pas, diku rreth mësojmë gjuhën e tyre, ose të jetojmë vitit 1565, kur u bë ngulimi i parë per- aty si në tokë të huaj” [“Science Review”, manent i Evropjanëve në Shën Agustin gusht 1914]. Vitet 1841-1850 ishte dekatë Floridës nga spanjolët, për të vazh- da e parë në historinë Amerikane, në duar në Taxas e New Mexico më 1598 të cilën emigracioni në SHBA-të kishte [Hoffman:2002]. Më 1607, një grup emi- kaluar cifrën një milionëshe. Brënda grantësh u vendosen në lindje, përkatë- kësaj dekade, Amerikës i ishin shtuar

e enjte, 31 tetor 2013

15 Javore KOHA

1.713.251 emigrantë, ndërkohë që në dekadën e parë të shek.XX-të, kjo cifër kishte kaluar 9 milionëshin, kryesisht në brigjet detare të Amerikës, shumica e të cilëve ishin të ardhur nga Evropa Juglindore. Gjatë viteve të ’30-ta të depresionit ekonomik, më shumë se gjysma e emigrantëve (të përgjithshëm të botës) arritën në Amerikë, të tjerët u vendosen në Kanada, Argjentinë, Brazil, Australi, Zelandë e Re dhe Afrikë Jugore [Caughey:1966]. Ky ishte fluksi i emrigrimeve në “botën e lirë” si rezultat i lirive fetare. Vetëm gjatë viteve të ’80-ta të shekullit të kaluar, një numër i madh emigrantësh erdhën në Amerikë nga Afghanistani, Irani, Uganda, Asia Juglindore dhe Amerika Qëndrore [The World Book Encyclopedia:1996], etj.

Emigrimet e mëdha shqiptare të fillimshekullit të XIV-të drejt jugut, nuk qenë emigrime fillestare, pasi vitin 1295, një grup arbërish po jetonin në Thesali, që nga koha e Mihail Gavrilopulos, i cili kishte vendosë aty rreth 12.000 arbër (me familjet e tyre), të cilët kishin hyrë në shërbimin e perandorit Andronik III, kryesisht si luftëtarë. Me kalimin e kohës ata ishin bërë zotër të Thesalisë e Akarnanisë [Kola:2007]. Një burim tjetër i zhvendosë shqiptarët në Greqi shumë më heret. Sipas vazhduesit të Lë Bosë Ameilhonit (vëll.3, f.212), rreth vitit 1180, është koha kur ata bënë vendngulimet e para atje dhe nuk mundën t’i dëbonin prej andej. Pukëvili i atribon këtë “urdhërit” që Bajaziti u kishte dhënë atyre për të përqafuar islamin. Ne mendojmë se ky emigrim është shumë më i lashtë – thotë Feveyriak [Feveyriak:2004].

Fluksi i radhës (pas vitit 1300), qe kur Shqiptaret u rekrutuan nga katalanët dhe latinët e tjerë nëpër Greqi si luftëtarë, dhe populluan kështu Morenë. Njihet historikisht se shqiptarët me një shumicë të madhe jetuan në Antikobioti, Argolodhi, Korint, Saronik, Hidrë, Akai, Mesini, në jugun e sotëm të Greqis, pa folur për pjesën veriore [Kola:2007/164]. Falmerajeri i përmendë këtu arbëreshët, si “popull gjeografik”, pa ndonjë filologji nacionaliste, pa alfabet e shkrim, pa vepra shpirtërore e akademi, por me zotësi që të mbijetojnë përtej shekujve [Das Albanesishce:1857]. Antonio Baldaci shkruan se një numër i madh shqiptarësh emigruan në shekullin XIII-të, nën shtypjen e sundimit serb. Në fund të fundit, nga studimet e bëra u tha se “në kohën kur Greqia u pushtua nga turqit”, 45% e popullsisë ishte shqiptare dhe se “Athina ishte qyteti i vogël shqiptar para se të bëhej kryeqyteti i Greqisë [Gazeta Shqiptare, 5.6.2001].

16 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 31 tetor 2013

Portret: Gjylie Pelingu

Një talent Me zërin e saj të ëmbël të bën për vete.

Edhe pse sapo ka mbaruar nivelin e parë të studimeve në Akademinë e Arteve në Tiranë, pas vetes ka disa koncerte recitale dhe interpretime krahas këngëtarëve më të shquar shqiptarë të muzikës klasike.

Specialistët e fushës së muzikës i parashikojnë të ardhme të ndritur. Bëhet fjalë për sopranon e re lirike nga Ulqini, Gjylie Pelingu, një talente që premton shumë.

Rruga muzikore

Gjylia ka lindur në Walenstadt të Zvicrës në vitin 1992. Hapat e parë në muzikë i ka bërë në Shkollën e Ulët të Muzikës në Ulqin, një fidanishte që ka nxjerrë shumë talentë dhe që dalngadalë po kultivon kulturën e muzikës së lehtë në Ulqin. Në këtë shkollë ajo ka vijuar mësimin për piano shtatë vjet dhe pas përfundimit ka menduar të mos merret më me muzikë.

Por këmbëngulja e drejtorit të Shkollës së Muzikës, Jusuf Lika, dhe e profesoreshës së solfegjos, Drita Milla, ka bërë që ajo të ndryshojë mendje dhe pas dy vitesh pushim të regjistrohet për solokëndim, seksion i cili atë vit ishte hapur në Shkollën e Muzikës në Ulqin.

“Ajo pothuaj e pat lënë Shkollën e Muzikës, por unë isha këmbëngulës dhe i propozova të provojë në seksionin e kantos. Më pas ajo filloi ta marrë seriozisht këtë punë dhe pas disa muajsh dha rezultatet e para”, kujton Jusuf Lika.

Profesoresha e saj e parë e solokëndimit

në Shkollën e Muzikës në Ulqin ka qenë Mirela Shqasni. Vetëm pas gjashtë muajsh që kishte filluar solokëndimin, Gjylia mori pjesë në garat e para muzikore në Kotorr në vitin 2006, ku fitoi Çmimin e tretë.

“Ky çmim ka qenë shtysë për të vazhduar rrugën që kam nisur”, thotë ajo.

Pas dy vjetësh, Gjylia mori pjesë për herë të dytë në gara, tashmë nën udhëheqjen e profesoreshës Mimoza Rakaj nga Shkodra dhe fitoi Çmimin e Parë.

Si 16-vjeçare, në vitin 2008 ajo shfaqi koncertin e saj të parë recital, nën udhëheqjen e profesoreshës Mimoza Rakaj, në sallën e Shkollës së Muzikës në Ulqin.

Tashmë ajo ishte e vendosur se solokëndimi do të jetë profesioni i saj. Për këtë arsye, në vitin 2010 Gjylia u përgatit nga prof. Suzana Frashëri për konkursin në degën e kantos në Akademinë e Arteve në Tiranë.

Gjatë tre vjetëve të studimit në degën e kantos, mentore e saj ka qenë mezzosopranoja e njohur Manjola Nallbani. Nivelin e parë të studimeve e përfundoi me sukses në korrik të këtij viti, duke u vlerësuar me notën 10. Të gjithë profesorët e saj: Shqipe Zani, Kastriot Tusha, Suzana Frashëri dhe Manjola Nallbani, ishin më se të kënaqur me interpretimin e Gjylies me rastin e diplomimit.

“Me të vërtetë u lodhëm të gjithë, por puna na u shpërblye. Gjylia doli shumë mirë.

Ne u kënaqëm të gjithë se tashmë ajo është ndër studentet më të mira”, thotë mezzosopranoja Manjola Nallbani.

Vetë Gjylia i është mirënjohëse mentores së saj për punën me të gjatë tre vjetëve të shkollimit në Akademinë e Arteve.

“Falënderoj sidomos Manjola Nallbanin për tre vitet dhe koncertet, për punën e saj të palodhshme, sakrificën që ka bërë çdoherë që më është dashur. Shpresoj që sadopak ia kam shpërblyer punën”, shprehet Gjylia.

Koncertet dhe çmimet

Megjithëse e re në moshë, Gjylia ka in-

terpretuar në shumë koncerte dhe ka fituar disa çmime në karrierën e saj të deritashme.

Në vitin 2010 ka marrë pjesë në dy gara ndërkombëtare: “Bruna Shpiler” në Herceg Novi, ku ka zënë vendin e dytë dhe “Ars Kosova” në Prishtinë, ku ka fituar Çmimin e Parë.

Përpos pjesëmarrjeve në gara, ajo është e pranishme pothuajse në çdo veprimtari kulturore në Ulqin. Ajo ka marrë pjesë si e ftuar edhe në koncerte në Tivar, Podgoricë, Berane, Bijello Pole, Plavë, Lubjanë, Sarajevë, Zagreb, Shkodër, Tiranë dhe Vjenë.

“Kur ishim në Vjenë si mysafir të Shkollës së Muzikës ‘Alterlaa’, Gjylia pati sukses të veçantë dhe ka lënë mbresa te publiku”, shprehet Jusuf Lika, drejtor i Shkollës së Muzikës në Ulqin.

Deri tani, Gjylia ka pasur disa koncerte recitale. Në gusht të vitit të kaluar, në natën e fundit të Festivalit “Skena Verore” në Ulqin, ajo ka shfaqur koncertin e përbashkët recital me tenorin Kastriot Tusha.

Kulturë

e enjte, 31 tetor 2013

17 Javore KOHA

te që premton

Në prag të diplomimit në Akademinë e Arteve, në qershor të këtij viti, Gjylia ka shfaqur dy koncerte: një në Shkodër dhe tjetrin në sallën e Akademisë së Arteve në Tiranë, nën udhëheqjen e mentores së saj Manjola Nallbani, ndërsa e shoqëruar në piano nga pedagogia Elvina Gurra.

Vlerësimet

Koncertet recitale të Gjylies me rastin e diplomimit të saj janë mirëpritur nga publiku artdashës dhe janë vlerësuar lart nga njohësit e muzikës.

Tenori i Teatrit Kombëtar të Operas dhe Baletit në Tiranë, Juljan Gjojdeshi, vlerëson interpretimin skenik dhe lirshmërinë skenike të Gjylies, cilësi këto të domosdoshme për një këngëtare lirike.

“Gjylia edhe pse sapo ka mbaruar vitin e tretë dhe është në proces studimi, këndoi si një artiste e vërtetë. Zëri i saj i bukur, i veçantë, si dhe tërë performanca e saj premtojnë për një të ardhme të sigurt të saj”, thotë ai.

Kompozitori Ylli Ramzoti thotë se i ka

bërë sidomos përshtypje të veçantë zëri i bukur dhe interpretimi i Gjylies.

Për violinisten Mira Peku-Zhiti, me origjinë nga Ulqini, të kënduarit e Gjylies tingëllon spontan dhe i pasforcuar.

“Gjylia ka një intuitë të brendshme në kalimin nga një performancë në tjetrën për sa i përket zhanreve të ndryshme. Ekuilibri midis tingujve e sjell performancën e saj në harmoni me publikun”, shprehet ajo.

Përpos të kënduarit plot pasion e lirshmëri, Mjeshtrja e Madhe e Skenës dhe Artistja e Merituar, Aishe Stari, vlerëson dy anë tjera të Gjylies.

“E para është se Gjylia këndon sikur të jetë një aktore e madhe e skenës. E dyta është se ajo kërcen bukur e të rrëmben gjatë interpretimit të këngës sikur të jetë një balerinë. Të gjitha këto më çojnë në përfundimin se Gjylia është një Artiste e Madhe e Skenës. Ajo me zërin e saj si soprano të mrekullon, aktron si një aktore e madhe dhe kërcen po aq bukur”, shprehet ajo.

Pedagogia Elvina Gurra, e cila e ka shoqëruar Gjylien në piano gjatë koncerteve të diplomës thotë se ajo është një studente e shkëlqyer dhe shumë e përkushtuar në punën e saj.

“Marrëdhënia ime me të ka shkuar për mrekulli falë dëshirës së saj për të punuar. Një fat i madh i Gjylies ishte caktimi i saj si studente e Artistes sonë të Madhe, Manjola Nallbani, e cila i ka dhënë Gjylies gjithçka dhe e ka rritur profesionalisht.

Uroj që talenti i saj të arrijë majat e karrierës si dhe të prekë skenat e famshme”, shprehet ajo.

Bashkëstudentja e Gjylies, mezzosopranoja Olta Juba thotë se Gjylia është një soprano me timbër të veçantë e mbi të gjitha një vajzë ambicioze e punëtore.

“Kujtoj përparimin e saj në këto tre vjet të studimeve si dhe vlerësoj shumë përpjekjet e saj serioze, kërkesën e lartë që ka treguar ndaj vetes”, thotë ajo.

Kryetari i Shoqatës “Ulqini” në Durrës, Zyhni Beqiraj, shprehet plot emocion kur flet për interpretimin e Gjylies në kon-

certin e saj të diplomës.

“Me një fustan të gjatë, ngjyrë blu, e veshur dhe e krehur bukur, si nje sirenë, Gjylia e mbushi skenën. Përshëndetja e saj për publikun, komunikimi me pianisten që do ta shoqëronte në piano, Elvina Gurra, ishte mjaft i bukur dhe më emocionoi… Një zë i bukur i veçantë, me një forcë të madhe impresionuese, sikur më gozhdoi në karrikë. Zëri i ëmbël i Gjylies, gërshetuar harmonishëm gjatë shoqërimit nga tingujt e pianos, mbushi sallën. Gjylia arriti me forcën interpretative, lirshmërinë në skenë, marrëdhënien aq interesante dhe të bashkërenduar me Elvinën, pse jo dhe me publikun, të përcjellë emocion”.

Vazhdimi i studimeve, prioritet në të ardhmen

Krahas studimeve, Gjylia që prej një viti punon në Shkollën e Muzikës në Ulqin, si pedagoge e solokëndimit.

Gjatë verës për dhjetë ditë ka ndjekur “Master Class” në Prishtinë, me prof.

Caroline Merz nga Gjermania dhe prof.

Merita Juniku nga Kosova.

Ajo thotë se nga muzika klasike preferon më tepër kompozitorët gjermanë Robert Schumann, Franz Lehar, Wolfgang Amadeus Mozart etj., sepse i përshtaten më tepër vokalit të saj. Por ajo këndon njëjtë edhe këngët popullore shqiptare.

“Muzikën popullore nuk e lë mënjanë pasi që mendoj se një këngëtar i kompletuar duhet të jetë i aftë t’i këndojë të gjitha rrymat muzikore”, thotë ajo.

Ashtu si çdo këngëtar, edhe ëndrra e Gjylies është të prekë dhe të performojë në skenat më të mëdha botërore, por sipas saj “secila e ka kohën e vet”.

“Prioritet kam studimet master, që dëshiroj t’i kryej siç duhet”, shprehet ajo, duke treguar se studimet do t’i vazhdojë po në Akademinë e Arteve në Tiranë.

I. Kallaba (Në realizimin e këtij artikulli ka ndihmuar z. Zyhni Beqiraj, kryetar i Shoqatës Kulturore “Ulqini” – Durrës)

18 Javore KOHA

e enjte, 31 tetor 2013

VIP

Publikohet videoja seksi nga Pipi Çorapgjata Filmi pornografik i Tami Erin, aktores dikur të famshme për filmin “Pipi Çorapgjata”, është shpërndarë nëpër internet.

Një varg faqesh të internetit kishin publikuar skena nga filmi për të rritur, të cilat hodhën poshtë fjalët mbrojtëse të Tamit se ajo “nuk e kishte ditur” se i dashuri i saj e xhironte.

Jo vetëm që Tami e dinte se xhirohej, por ajo edhe bukur ka pozuar ndaj aso kohe të dashurit të saj.

Filmi është në dispozicion për fansat e nxehur, të cilët janë të gatshëm të paguajnë për ta parë atë në faqet pornografike.

Femra më e bukur e vitit

Emily Ratajkowski është emri i cili dalëngadalë për lëshon rrënjë në botën e shoubiznesit. Ajo na ka magjepsur me paraqitjen e saj provokuese në videospotin “Blurred lines”, ndërsa tani ka fituar një titull prestigjioz nga revista e njohur “Esqurier”.

Në të vërtetë, kjo revistë e popullarizuar për meshkuj, e ka shpallur Emily-n si “Femra e Vitit”. Për zeshkanen atraktive kanë votuar hiq më pak se 64 për qind e lexuesve të kësaj reviste ‘on-line’. Vetë bukuroshja ka deklaruar se ndjehet e lajkatuar me këtë titull, pasi siç thotë ajo nuk e ka pritur.

“Vërtetë ndjehem e lajkatuar me këtë titull. Ai më bën të ndjehem e veçantë. Nuk kam menduar se do ta fitoj një çmim të tillë, pasi ka femra edhe më të bukura dhe më të suksesshme se unë, por nëse lexuesit mendojnë se e meritojë atë, atëherë gjithsesi e pranoj dhe i falënderoj ata”, është shprehur ajo

Shëndeti

Nxisni muskujt e thellë

e enjte, 31 tetor 2013

19 Javore KOHA

Ushtrimi në top mund të jetë shumë argëtues dhe i dobishëm.

Meqë topi nuk është stabil, duke ushtruar në të i kundërviheni gravitacionit dhe në atë mënyrë i angazhoni shumë muskujt e brendshëm stabilizues.

Forcimi i këtyre muskujve mund të ndikojë në mënyrë preventive në lëndimet e shpinës, gjunjëve, nyjave të krahëve. * Ulja në top aktivizon punën e muskujve të shpinës dhe të barkut.

Në këtë mënyrë do të nxisni qëndrimin e drejtë dhe vertikal. * Argëtohuni duke kërcyer mbi top dhe nxisni shkrirjen e kalorive të tepërta. * Është me rëndësi madhësia e topit, sepse kur uleni në të, ijët dhe gjunjët duhet të jenë në shkallën prej 90 gradësh. Personave të cilët janë të gjatë deri në 165 cm u nevojitet topi me perimetër 55 cm; atyre nga 165 deri në 180 cm perimetri i topit prej 65 cm, ndërsa atyre mbi 180 cm topi prej 75 cm.

Vallëzim i shpirtit me trupin Tango është vallëzim me përplot përqafime që krijon iluzionin e marrëdhënies intime, andaj me të madhe shfrytëzohet për qëllime terapeutike.

Tango është vallëzim që kënaqë edhe shikuesit, edhe vetë vallëzuesit, të cilët mbështeten njëri me tjetrin dhe mbahen të përqafuar, gjë që krijon iluzionin e marrëdhënies dashurore.

Pikërisht për këtë arsye ekspertët besojnë që tango është vallëzim që shëron, por dhe më i posaçëm për shkak të nxitjes të ndjenjës të cilën nuk mund ta nxisë asnjë vallëzim tjetër.

Afërsia, e cila është e domosdoshme për të vallëzuar tango, mundëson efekte terapeutike te personat të cilët ndihen të pavullnetshëm, të braktisur apo të vetmuar, ndërkaq pacientët pas vallëzimit ndihen më mirë dhe më lehtë avancojnë në shërimin e tyre.

20 e enjte, 31 tetor 2013

Panoramë

Javore KOHA

Egzona Miroci, bukuroshja që don të prekë pistat botërore

Është kjo Egzona Miroci, bukuroshja që synon të prekë pistat botërore. Edhe pse është e lindur dhe rritur në Zvicër, Egzona pëlqen që karrierën e saj të modelimit ta ushtrojë edhe në Kosovë duke përfaqësuar Kosovën në evenimente të bukurisë jashtë vendit.

Bukuroshja 18 vjeçare me origjinë është nga Juniku dhe ajo sapo ka nisur një

Genta me film dokumentar Këngëtarja shqiptare, Genta Ismajli, është duke realizuar një film dokumentar.

Genta ishte spekuluar se po punon edhe në një libër autobiografik, por tashmë është konfirmuar dokumentari i saj.

Regjisori kanadez Dion Ventres është ai që është fascinuar nga tregimi i Gentës.

“Kur në fillim e dëgjova historinë se si ajo ka qenë amerikane dhe ka ardhur për të kënduar vetëm një këngë pa menduar për karrierë – kjo është storia që më magjepsi”. “Është shembull se si një këngë mund të ndryshojë gjithë jetën e dikujt. Po e shijoj kohën këtu, madje kur e dëgjoj Gentën duke folur shqip, e më pas edhe anglisht, them Zot ajo është shumë një vajzë amerikane, është një paradoks interesant”, ka thënë regjisori Ventres për emisionin “Prive” në Klan Kosova.

bashkëpunim me shtëpinë e modës “Menakon”. Ajo thotë se që kur ishte fëmijë i vogël gjithmonë i ka pëlqyer modelimi. Në konkursin e bukurisë “Miss Rinora 2013, ku konkurrenca ishte jashtëzakonisht e madhe, Egzona u stolis me vendin e parë.

Ajo nuk e fsheh ëndrrën e çdo modelisteje për të depërtuar në pistat

botërore, por thotë se dëshiron që në këto pista të paraqitet si përfaqësuesja e Kosovës.

“Në vitin 2014 do të jem pjesë e organizimeve të Fadil Berishës dhe Agnesa Vuthajt në ‘Miss Universe’ dhe ‘Miss Earth’”, ku shpresoj në njërin nga këto tituj në Kosovë dhe më vonë synoj edhe më larg”, ka theksuar Egzona.

Panoramë

e enjte, 31 tetor 2013

21 Javore KOHA

Zanfina vjen “Ma ngat”

Zanfina Ismajli ka sjelli videoklipin e saj më të ri të titulluar “Ma ngat”.

Edhe kësaj here Zanfina sjell për publikun e saj një këngë ritmike të punuar nga Zzap dhe Chriss. Për tekstin e këngës është kujdesur Robb Daddy.

Videoklipi është realizuar nga Video Art dhe nxjerr në pah format gati të përkryera trupore të Zanfinës.

Zhveshja nuk të bën të famshme

Katy Perry ka folur rreth yjeve të pop muzikës të cilat preferojnë lakuriqësinë.

Këngëtarja ka thënë për mediat se është e shqetësuar në lidhje me “marrjen e saj si një shembull”, sepse kjo sipas saj: “ju shpie në dështim”.

“Unë nuk mund t’iu them fëmijëve kur është koha për t’i bërë apo provuar gjërat.

Mendoj se kjo nuk është detyra ime”, tha ajo. Sipas saj të gjitha femrat në pop muzikë momentalisht janë duke u zhveshur.

“Të gjitha femrat në pop muzikë po zhvishen. Edhe unë jam zhveshur në fillim të karrierës, por nuk ndiej nevojë se gjithmonë duhet të zhvishem për t’u vënë re.

Nuk jam duke folur në lidhje me ndokënd në veçanti. Jam duke folur në përgjithësi.

Ajo që duhet ditur është se zhveshja nuk të bën të

22 e enjte, 31 tetor 2013

Te k n o l o g j i

Javore KOHA

LG prezanton modelin e ri të fabletit, G Flex

Modeli i shumëpërfolur i kompanisë LG, modeli me ekranin e lakuar G Flex, tashmë është bërë zyrtar, ndërsa janë bërë publike të gjitha detajet dhe specifikat e këtij telefoni.

LG G Flex do të vijë me procesorin quad core 2.26GHz Qualcomm Snapdragon 800, bashkë me Adreno 330 GPU dhe 2GB RAM. Për më shumë, telefoni i mençur i LG-së me vete sjell edhe 32GB memorie të brendshme, si dhe baterinë me 3,500 mAh, e cila është po ashtu e lakuar.

LG G Flex sjell edhe dy kamera, atë të

përparmen me 2.1 mega-piksel si dhe kamerën e pasme me 13 mega-piksel për foto dhe video cilësore.

Karakteristikat tjera të LG G Flex përfshijnë edhe Android 4.2.2 Jelly Bean, lidhjet për rrjetet LTE-A, Bluetooth 4.0, USB 3.0, NFC dhe 802.11 a/b/g/n/ac WiFi, ndërsa pajisja nuk do të ketë asnjë buton në pjesën e përparme të saj.

LG G Flex do të vijë me ekranin e lakuar në diagonalen prej 6 inç, ndërsa “thyerja fizike” e ekranit do të jetë vertikale nga lart-poshtë, që është pak më ndryshe se sa modeli rival i telefonit të Samsung,

Galaxy Round, të cilën kompania jugokoreane e ka prezantuar së fundmi.

LG ka thënë gjithashtu se G Flex vjen me teknologjinë ‘e vetë-shërimit’, i cili është një film i veçantë mbrojtës në pjesën e prapme të pajisjes, e cila duket se do të heqë çdo gërvishtje në pjesën e prapme të mbështjellësit të pajisjes së avancuar mobile.

Debutimi i LG G Flex muajin e ardhshëm do të paraqitet tek shumica e telefonive mobile në Korenë e Jugut, ndërsa ende nuk dihet asgjë për çmimin e mundshëm të cilin duhet ta paguajë blerësi.

Virtual Teacher në gjuhën shqipe Virtual Teacher është aplikacion edukativo-arsimor në gjuhën shqipe i përshtatur për moshat 3-12 vjeçare.

Aplikacioni përmban më tepër se 100 mundësi mësimi, duke i ndarë në mësime të shkronjave, fjalëve, numrave, pemëve, perimeve, shtazëve si dhe pjesa e argëtimit përmes lojrave.

Ky aplikacion është i zhvilluar nga kompania Besplay dhe është shumë i lehtë për çdo fëmijë që ta përdor, ku përmes argëtimit do të ketë mundësinë edhe të luaj dhe njëkohësisht të mësojë gjëra shumë intereseante.

I tërë aplikacioni është falas dhe në gjuhën shqipe.

Për momentin është për platformën Android dhe shumë shpejt do të jetë edhe për platformën IOS. Linku për shkarkim: https://play.google.com/store/apps/ details?id=com.gmail.besnikrama. virtual_teacher_android

Fotografia e javës „Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„. fahrudin gjokaj: Retë

e enjte, 31 tetor 2013

23 Javore KOHA

„Qesh pak, shiko këtu”

24 e enjte, 31 tetor 2013

Kulturë

Javore KOHA

U mbajt edicioni i 17-të i Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë “Ditët e Naimit”

Pjesëmarrës poetë nga vende të ndryshme të botës Çmimi i madh “Naim Frashëri” dhe titulli Anëtar Nderi i Festivalit, iu nda laureatit nga Franca, poetit me origjinë bullgare, Athanase Wantchev de Thracy Prej datës 17–20 tetor 2013, në Tetovë dhe në Tiranë u mbajt Edicioni XVII i Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë “Ditët e Naimit”. Përgjatë tri ditëve u mbajtën aktivitetete të shumta letrare, artistike, kulturore dhe u bënë vizita të ndryshme të monumenteve kulturore, historike dhe fetare. Në të morën pjesë poetë nga vende të ndryshme të botës, si: Athanase Vantchev de Thracy (Francë), Stéphane D’Amour (Kanada), Letica Villagarcia (Meksikë), Juan A. Franqui (Portoriko), Xhuzepe Napolitano (Itali), Krystyna Lenkovska (Poloni), Lesia Mudrak (Ukraina), Sema Güler (Turqi), Klaus Handberg Kristensen (Danimarkë), Mischa Andriessen (Holandë), Françoise Roy (Kanada), Slagjana Atanasova (Maqedoni), Marina Mijakovska (Maqedoni), Ndue Ukaj (Kosovë), Hajredin Kovaçi (Mali i Zi), Visar Zhiti (Shqipëri), Agron Tufa (Shqipëri), Delvina Kërluku (Maqedoni) dhe Norel Zaimi (Shqipëri).

Hapja e ceremonisë festive të edicionit të sivjetshëm u bë me anë të ndezjes së fishekzjarreve dhe flakadanëve që bartnin vajzat dhe djemtë me veshje kombëtare shqiptare, para Qendrës së Kulturës “Naim Frashëri” në Tetovë.

Drejtori i Festivalit, Shaip Emërllahu, laureati francez Athanase Wantchev de Thracy, një delegacion i Komunës së Tetovës dhe Kryegjyshi i Kryegjyshatës Botërore Bekatashiane, Baba Edmond Brahimaj, vendosën buqeta lulesh para shtatores së poetit tonë kombëtar Naim Frashëri, e cila ndodhet në qendër të Tetovës.

Në orën e madhe letrare “Globi poetik”, të cilën me mjaft sukses e moderoi, në gjuhën shqipe dhe angleze, aktorja e mirënjohur nga Shkupi, Valdeta Ismaili, poetët lexuan poezitë e tyre, ndërkaq drejtori i Festivalit, Shaip Emërllahu ia dorëzoi çmimin e madh “Naim Frashëri”

dhe ia ndau titullin Anëtar Nderi të Festivalit, laureatit nga Franca, poetit me origjinë bullgare, Athanase Wantchev de Thracy.

Me këtët rast, laureati de Thracy falënderoi organizatorët dhe jurinë për vlerësimin që i bëhet tekstit poetik dhe vetë figurës së tij.

Titullin “Anëtar Nderi të Festivalit” deri më sot e kanë marrë shkrimtarët dhe intelektualët e njohur, si Ismail Kadare (Shqipëri), Desmond Egan (Irlandë), Thomas Tidholm (Suedi), Manlio Argueta (Salvador), Abdellatif Laabi (Marok), Peter Poulsen (Danimarkë), Lionel Ray, (Francë), Eva Lipska (Poloni), Craig Czury (SHBA), Tua Forsstrom (Finlandë) etj.

Në ditën e dytë të Festivalit, në amfiteatrin e USHT-së u përurua laureati Athanase de Thracy. Me këtë rast, fjalën përshëndetëse e mbajti rektori i këtij universiteti, prof. dr. Vullnet Ahmeti.

Po atë ditë, poetët u pritën në Komunën e Tetovës nga kryetarja Teuta Arifi, e cila vlerësoi rolin që luajnë poetët dhe vetë Festivali në ngritjen e urave të ndërkomunikimit dhe në afirmimin që ata i bëjnë qytetit të Tetovës.

Sipas programit, poetët më pas u nisën me autobus për në Shqipëri. Ata vizituan Krujën, përkatësisht Muzeun Historik “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”, Muzeun Etnografik të Krujës dhe pikën

turistike “Sari Salltëk” . Gjithashtu, po atë ditë, poetët u pritën në selinë e Kryegjyshatës, nga kryegjyshi Baba Edmond Brahimaj.

Në ambientet e hotelit “Tirana International” në Tiranë, u mbajt nata finale e Festivalit, ku në orën e madhe letrare “Meridiane poetike” u lexuan poezi dhe u ndanë edhe çmimet e tjera letrare të Festivalit: Çmimi për karrierë letrare “Ditët e Naimit” iu nda poetit shqiptar Ramadan Musliu nga Kosova, Çmimi për vlera të veçanta poetike “Menada” iu dha poetes polake Krystyna Lenkowska, Çmimi letrar për ciklin më të mirë poetik “Oaeneumi” iu dha poetit nga Portoriko, Juan A. Franqui.

Ndërkaq, dy çmime “Qiriu i Naimit” shkuan në duart e poetëve Leticia Willagarcia nga Meksiko dhe Lesia Mudrak nga Ukraina.

Në mbyllje të Festivalit, Kryegjyshata Botërore Bektashiane i ndau drejtorit të Festivalit, Shaip Emërllahu, mirënjohjen me motivacionin “për kontributin e shquar përgjatë viteve në organizimin e Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë ‘Ditët e Naimit’”.

Të gjitha poezitë e poetëve pjesëmarrës të Festivalit, me biografitë dhe fotografitë e tyre, u botuan në Antologjinë me titull “Fytyra e heshtjes”, të përgatitur nga Shaip Emërllahu.

Hajredin Kovaçi

25

Mozaik

Javore KOHA

Biznis Klub Ana e Malit dhe Komuna e Ulqinit organizuan manifestimin “Dita e shegës”

Promovim i vlerave të zonave rurale

Të enjten në Katërkollë, Biznis Klub Ana e Malit në bashkëpunim me Komunën e Ulqinit organizuan Panairin “Dita e Shegës”. Në këtë manifestim tashmë të përvitshëm, ku morën pjesë fermerë nga Ana e Malit, Ulqini, Kraja etj., pjesëmarrësit e vizitorët u prezantuan me produkte të agroindustrisë, prodhues fidanesh (frutorë e bimë zbukuruese), produkte bujqësore e blegtorale, prodhues brumërash e ëmbëlsirash, bimë medicinale të ndryshme etj.

BKA-ja duke qenë në koherencë të plotë edhe me nevojat e Anës së Malit për promovim, i kushtoi një pavion të veçantë testimit të produkteve, ku të gjithë vizitorët provuan lëngun e shtrydhur të shegës dhe ushqime tradicionale.

Në panair mysafirët patën mundësinë e blerjes së produkteve cilësore lokale me çmime shumë konkurruese. Si në të gjithë panairet e tjera, edhe në këtë panair nga ana e BKA si menaxhuese e saj, vëmendje e veçantë iu kushtua prezantimit, ku fermerët u akomoduan nëpër pavijone e stenda, të ndarë sipas sipas produkteve.

Marketingu ishte një tjetër objektiv i arritur, ku Sektori i Këshillimit dhe i Kooperimit Bujqësor të BKA-së nga ana e tij asistoi drejtpërdrejt te çdo fermer, duke i ofruar gjithë asistencën e nevojshme që produkti që tregtohet të jetë jo vetëm cilësor, por edhe i mirë ekspozuar.

Panairi përveç të tjerave shërbeu edhe

Gama e produkteve dhe e shërbimeve bëri që ky panair tashmë i përvitshëm të jetë shpalosës e promovues i rajonit rural, si pjesë përbërëse e nxitjes dhe promovimit të vlerave në tërësi që mbart Ana e Malit për t’u bërë sa më tërheqëse për vizitorët. në shtimin e aktiviteteve festive e kulturore në Anë të Malit, pasi u “gërshetua” me programin e zhvilluar nga Shoqata “Tradita”, e cila organizoi një prezantim të pasur artistik duke shpalosur me anë të tij vlera dhe ide inovatore.

Siç ishte planifikuar, programi artistik solli në skenë valle të karakterit tradicional, fjalime dinjitoze dhe frymëdhënese, muzikë tradicionale festive, pika humoristike, recitime etj. E gjithë kjo gamë produktesh e shërbimesh bëri që ky panair tashmë i përvitshëm të jetë shpalosës e promovues i rajonit rural, si pjesë përbërëse e nxitjes dhe promovimit të vlerave në tërësi që mbart Ana e Malit për t’u bërë sa më tërheqëse për vizitorët. Suzana Taipi

26 e enjte, 31 tetor 2013

In memoriam

Javore KOHA

In memoriam: Daut (Sulë) Lika (1949-2013)

Edukator i vërtetë i brezit të ri Të premten morëm lajmin e hidhur se nga jeta u nda babai, vëllau, bashkëshorti dhe kolegu ynë i punës, Daut Lika.

Dauti u lind në vitin 1949 në fshatin Brajshë. Shkollën fillore tetëvjeçare e kreu në Katërkollë, jo shumë larg nga shtëpia. Pastaj vazhdoi shkollën e mesme në Gjimnazin e Ulqinit, i cili u hap për herë të parë në gjuhën shqipe. U regjistrua në Shkollën e Lartë Pedagogjike në Gjakovë, dega HistoriGjeografi, të cilën e kreu me sukses dhe diplomoi në vitin 1972. U punë-

sua si mësimdhënës në Shkollën fillore “Bedri Elezaga” në Katërkollë, në vitin shkollor 1973/1974.

Dauti ishte edukator i vërtetë i brezit të ri, i afërt me nxënës, mësimdhënës dhe prindër. Ishte i gjithanshëm. Ai jo vetëm që e mbante me rregull mësimin, por ishte shumë aktiv në kryerjen e punëve të tjera në shkollë. Ishte njeri i qetë dhe tolerues. Ai nuk dinte të hidhërohet edhe atëherë kur duhej reaguar ndaj mendimeve me të cilat nuk pajtohej.

Ishte aktiv edhe në mbajtjen e mësimit

plotësues, shtesë, aktivitete të lira dhe disa vjet me radhë ishte kryetar i aktivit Histori-Gjeografi. Asnjëherë nuk ndjente lodhje dhe gjithmonë ishte i dalluar.

Dauti shpesh herë thoshte se puna me nxënës është e vështirë, por e dashur, sepse të gjitha vështirësitë harrohen kur shihet suksesi i arritur.

Duke i thënë lamtumirë për herë të fundit kolegut tonë të dashur, i themi faleminderit për punën e tij 40-vjeçare në shkollë.

Nxënësit e shkollës me lot në sy e pritën lajmin e hidhur për vdekjen e kujdestarit të tyre të dashur. Atyre dhe neve si kolegë, sa herë që do të afrohemi pranë kabinetit të tij, do të na kujtohen fjalët e tij të ëmbla dhe puna e tij.

Dauti i tha lamtumirë bashkëshortes së tij, vëllaut e motrave, dy vajzave të tij, Vjollcës e cila i qëndroi pranë me bashkëshortin e saj gjatë tërë kohës që Dauti vuante nga sëmundja që e ndau nga jeta. Ai i tha lamtumirën e fundit djalit të tij, që e la atëherë kur ai kishte më shumë nevojë për ndihmën e tij, duke i lënë obligim që të marrë kaq i ri punën si zot shtëpie.

Lavdi i qoftë punës së tij në arsim dhe i përjetshëm qoftë kujtimi për të!

Ramadan Mehmedi

Marketing

e enjte, 31 tetor 2013

U. S. EMBASSY PODGORICA

27 Javore KOHA

Announces an open position for

VISA CLERK

TEMPORARY POSITION TO REPLACE EMPLOYEE ON MATERNITY LEAVE • BASIC FUNCTION OF THE POSITION Incumbent is responsible for the full range of NIV (non-immigrant visas) processing, including case intake, evaluation and analyses and processing to completion the consular workload. Incumbent also serves as a backup for American Citizen Service issues, including passport/nationality cases and emergency cases involving U.S. Citizens.

• QUALIFICATIONS REQUIRED 1. Completion of secondary school is required.

2. Minimum of two years experience in consular area, or area related to customer service and/or work applying regulatory material is required.

3. English language ability - Level IV (fluent) is required.

Montenegrin language - Level IV (fluent) is required.

Albanian language – Level III (good working knowledge) is required.

4. Must have ability to apply regulations correctly.

5. Must have tact and good judgment in dealing with the public, agencies within the national and local governments in Montenegro, and other offices within the Embassy. Must have excellent computer skills.

CLOSING DATE FOR THIS POSITION: NOVEMBER 12, 2013.

Interested candidates for this position must submit both Resume and DS-174 Application form for consideration. Universal Application for Employment (UAE) as a Locally Employed Staff or Family Member (DS-174); the form is posted on Embassy’s internet (http://podgorica.usembassy.gov) and intranet site; Candidates who do not submit both Resume and DS-174 form will be considered not qualified.

Via e-mail: podgoricajobs@state.gov Via fax: +385-1-661-2371; Via mail: American Embassy Zagreb Human Resources Office – Job Application (Visa Clerk) T. Jefferson 2, 10010 Zagreb, Croatia Please look for more information on this Vacancy Announcement on the following web site http://podgorica.usembassy.gov

An Equal Opportunity Employer

The U.S. Mission in Montenegro provides equal opportunity and fair and equitable treatment in employment to all people without regard to race, color, religion, sex, national origin, age, disability, political affiliation, marital status, or sexual orientation.

28 e enjte, 31 tetor 2013

Kulturë

Javore KOHA

Bisedë me regjisorin nga Malësia Idriz Gjokaj

Regjisori duhet ta joshë spektatorin

Ishte dëshira ime e flakët për t’u bërë një profesionist i zellshëm i regjis aktrimit, dhe kjo më pas erdhi shumë mirë edhe për shqiptarët e Malës tilla nuk kemi dhe ne na duhet patjetër që të prodhojmë kuadro të tilla Koha Javore: Z. Gjokaj u bënë 2 vjet qe kur keni diplomuar në Akademinë e Arteve të Bukura në Tiranë në Degën e Arteve Dramatike në drejtimin Regji teatri, a mund të na thoni nga lindi inspirimi juaj që t’i hyni kësaj dege, kjo erdhi si pasojë e të pasurit hobi për këtë profesion apo e ndjenit si nevojë që treva e Malësisë duhet të ketë një regjisor profesionist në këtë fushë?.

Idriz Gjokaj: Po, ka 2 vite që kur përfundova studimet themeltare ose me saktë trevjeçarin e parë, kurse në Korrik të këtij viti kam mbaruar Masterin pranë të njëjtit Universitet. (Duhet cekur se me vendimin e Këshillit te ministrave në vitin 2010, Akademia e Arteve në Tiranë, shëndërrohet nga Akademi në Universitet). Pra unë kam mbaruar Fakultetin e Artit SkenikDega Regji Teatri, të njëjtën gjë edhe në Master. Kjo ka qënë dëshira ime që në femijërinë e hershme, më saktë që nga ajo kohë e viteve të hershme të fëmijërisë sime, kur shikoja pa fund filma të ndryshëm, qoftë shqiptarë po qoftë edhe të ish-Jugosllavisë. Pra ishte dëshira ime e flakët për t’u bërë një profesionist i zellshëm i regjisë teatrore dhe aktrimit, dhe kjo më pas erdhi shumë e mirë edhe për shqiptarët e Malësisë, pasi profile të tilla nuk kemi dhe ne na duhet patjetër që të prodhojmë kuadro të tillë.

Koha Javore: A keni patur rastin të punoni ndonjë projekt filmi qoftë e

metrazhit të shkurtër apo të gjatë ku ju keni bërë regjin, ku ju keni vënë në dispozicion njohuritë tuaja? Dhe a është shfaqur ndonjë dramë në Malësi të cilën ju e keni regjizuar?

Idriz Gjokaj: Gjatë kohës së studimeve, në qoftë se nuk gabohem kam qënë viti i dytë, kur kam luajtur një pjesë ose me saktë një film me metrazh të shkurtër, ku unë isha vetëm aktor, por jo regjisor. Regjisor ishin kolegët e mi, të cilët studionin për regji filmi. Detyra ishte e tillë: duhej që brenda 24h të krijohej idea për një film me metrazh të shkurtër, jo më shumë se 5-6 min,pasi që ishte garues brenda bashkisë së Tiranës. Ne si staf (ansambel) morëm vendin e dytë.

Dhe sa i takon vendlindjes në Malësi kam shfaqur komedinë “Duke pritur të hënën” ku unë isha edhe regjisor, por njëkohësishtë edhe aktor. Kjo ka qenë shfaqja me të cilën kam diplomuar për trevjeçarin e parë Beçelor.

Kurse vitin e kaluar si regjisor kam punuar pjesën HalitGashi dramatizim i këngës epike legjendare shqiptareë të cilën e dramatizoi profesori im i regjisë në Tiranë Milto Kutali të cilën e realizova me disa aktor ngaMalësia të cilët gjej rastin t’i falenderoj dhe të shpreh konsideratën time të lartë për ta dhe talentin të cilin e treguan gjatë provave dhe gjatë shfaqjes.

Koha Javore: Çfarë e karakterizon një regjisor të mirë. Cilat janë ato veti që e bëjnë një regji të jetë e mirë

dhe e pranuar për publikun?

Idriz Gjokaj: Regjisori duhet të ketë parasysh qe në çdo rast kur të punoj dhe kur të shfaqi pjesë teatrale të kënaqi dhe të josh spektatorin me spektaklin e tij. Kjo më së miri realizohet nëpërmjet formave të ndryshme miniskenale, atmosferike, ndriçimzerimi dhe natyrisht me një aktrim të mirë dinjitoz qe është i pranuar tek spektatori. Vetëm përmes komponimit të këtyre elementeve shfaqja do të jetë e sukseshme dhe shumë e “kapshme” për spektatorin.

Koha Javore: Si ndjeheni që faktikisht jeni i vetmi regjisor profesionist në Malësi? Pse nuk qendruat në metropolin e Tiranës për të punuar si regjizor por u rikthyet në vendlindje e bëj këtë pyetje duke patur parasysh se ky lloj arti sikurse edhe shumë gjini të tjera pothuajse nuk njihet në Malësi dhe janë të pazhvilluara?

Idriz Gjokaj: Nuk e di se si të ju them sa i takon ndjesisë?! Ajo lëviz dhe shpeshë herë merr forma të çuditëshme, nganjëherë më duket se është e thjeshtë dhe fare normale, por nganjëherë më duket sikur ajo ndjesi është njëlloj ufoje e cila nuk ka vend në këto hapësirat tona ose mund të jetë qe tek ne ashtu siç e thatë edhe ju të teatri në veçanti dhe arti në përgjithësi nuk janë të zhvilluara dhe prandaj sikur... Thjeshtë dëshira ime ishte qe të kthehesha këtu në vendlindjen time në Malësi

29

Kulturë

Javore KOHA

së teatrore dhe sisë, pasi profile të a. për të kontribuar qe edhe ne të bëhemi si pjesa tjetër e qytetëruar e botës dhe të kemi një teatër ose ndojnë gjë të tillë ku njerëzit mund të argetohen. Sa i takonTiranës është një teme me vehte dhe do të na duhej shumë kohë për ta ezauruar.

Koha Javore: Cili është kontributi juaj që do t’i jepni Malësisë në aspktin kinematografik?

Idriz Gjokaj: Nuk e di, për momentin jam me projekte teatrore do të shohim në të ardhmen. Pse jo, edhe mund të bëjmë ndonjë gjë qe ia vlen të punohet. Gjithsesi, kjo i ngelet kohës.

Koha Javore: Cili film shqiptar ju ka lënë më së tepërmi përshtypje dhe cilin regjisor preferoni më shumë?

Idriz Gjokaj: Janë disa filma shqiptarë qe unë edhe sot e kesaj dite i shikoj me dëshirë të madhe. Mund të veçohet “Lule kuqet mbi mur” ose “Netori i dytë” ose “Ja vdekje ja liri” etj. . .Pastaj kanë qenë disa regjisor gjigantë të kinematografisë shqiptare ku do të veçojë Viktor Gjiken dhe Gjergj Xhuvanin.

Koha Javore: Ju keni përfundur edhe studimet në master të shkecave në të njëjtën degë, çfarë mund të presim nga në të ardhmëm?

Idriz Gjokaj: Ashtu siç u shpreha më sipër kam përfunduar masterin dhe do të shoh se kush do të jetë

hapi tjeter qe do hedh për të ardhmen time. Kam shumë dëshirë qe të vazhdoj në të njëjtin institucion dhe vend sikurse këto 5 vitet e para dhe të regjistroj doktoraturën por për këtë me duhet të pres pasi qe për ne shqiptarët qe jetojmë jashtë kufi-

jve administrativ të Shqipërisë duhet të ketë kuota, të cilat janë në nivel të dy shteteve ose dy institucioneve shtetërore mes Ministrisë së Arsimit të Shqipërisë dhe Ministrisë së Popujve Pakicë në Mal te Zi. Intervistoi: Toni Ujkaj

30 e enjte, 31 tetor 2013

Sport

Javore KOHA

Përshtypje nga udhëtimi në turneun e futbollit në Itali

Së bashku ndërt ura bashkëpuni

Gabriel Grabanica

E titullova këtë artikull kështu sepse jetojmë në një botë të mbushur me konflikte dhe frikë, ku çdo natë njeriu men-

don se çfarë mund të sjellë e nesërmja.

Para se të shkruaj mbi përshtypjet nga turneu në Itali, më duhet t’i rikujtoj lexuesit se disa muaj më parë, për sportdashësit dhe njerëzit vullnetmirë në qytetin e Ulqinit, Kisha Katolike organizoi turneun futbollistik me rastin e manifestimit “Ditët e Shën Ndout”, ku fitues doli ekipi “Ana e Malit”. Turneu në fjalë kishte edhe qëllim bamirësie.

Unë si organizator i këtij turneu, ekipit fitues i mundësova pjesëmarrjen në turneun tradicional në qytetin Lecco, Itali.

Ky turne organizohet nga diaspora shqiptare, konkretisht nga Shoqata “Stublla” dhe ekipi futbollistik me emër në këtë

qytet dhe provincë “Stublla City”.

Nga Katërkolla jemi nisur të premten, rreth orës 17. Pasi që kemi përshkuar Kroacinë, Slloveninë, kemi mbërritur në destinacion paraditen e ditës së shtunë.

Jemi sistemuar në hotel dhe pas një pushimi, jemi grumbulluar në sallën e qytetit për të filluar garën futbollistike.

Pjesëmarrës të turneut kanë qenë ekipe nga Kroacia, ne nga Mali i Zi dhe ekipet që përbëheshin nga të rinj mërgimtarë që jetojnë dhe punojnë në Itali.

Më duhet të rrëfej jo për krenari, as për mburrje, publicitet apo interes personal, por si një risi dhe për shkak të ndonjë skeptiku që nuk besonte në realizimin e

Sport

tojmë imi

një aktiviteti të këtij lloji, pasi që jetojmë në një kohë dhe hapësirë ku duket se nuk mund ta realizojmë atë që e mendojmë dhe e premtojmë.

Në udhëtimin tonë nëper shtetet që pretendojnë Evropën dhe shtete që sapo kanë hyrë në familjen evropiane, duke kaluar kufij sipas procedurave të parashikuara me ligj, nuk kaloi pa rënë në sy kombinimi i përbërjes së ekipit tonë, që po udhëtonim me një furgon. Unë si meshtar katolik që po ngisja makinën dhe pjesa tjetër e udhëtarëve që i përkisnin besimit islam. Stafet e punës ishin paksa të habitur me një kombinim të tillë. Kjo habi nuk mbeti pa u vërejtur edhe te pronari i hotelit, duke besuar se unë jam së bashku me famullinë time, por edhe tek tifozët dhe ekipet pjesëmarrëse në turne. Gjatë bisedës me to,

e enjte, 31 tetor 2013

31 Javore KOHA

Për mua kjo ngjarje nuk ishte shumë spektakolare, nuk paraqiste habi e as diçka të jashtëzakonshme pasi që jam i vetëdijshëm se cilit popull i përkas, cilat vlera i ka promovuar ai historikisht dhe çfarë kontributi kemi dhënë së bashku duke qenë shembull unik për bashkëjetesën fetare. Ky aktivitet i dha vulë kësaj vazhdimësie dhe goditje atyre kategorive që nuk besojnë në vlera të shëndosha që ka shoqëria jonë, edhe pse bota sot po përjeton tronditje, konflikte, terrorizëm etj.

pyetja e parë që ma shtronin ishte: “Ke ardhur me rininë e Kishës ku ti shërben?” Përgjigjja ime ishte: “Jo. Kam ardhur me ekipin fitues të turneut të Shën Ndout, që të gjithë i përkasin besimit islam”. Reagimi i tyre i parë ishte i çuditshëm, por më vonë nuk mungonin urimet dhe lëvdatat për një ide të tillë.

Për mua kjo ngjarje nuk ishte shumë spektakolare, nuk paraqiste habi e as diçka të jashtëzakonshme pasi që jam i vetëdijshëm se cilit popull i përkas, cilat vlera i ka promovuar ai historikisht dhe çfarë kontributi kemi dhënë së bashku duke qenë shembull unik për bashkëjetesën fetare. Ky aktivitet i dha vulë kësaj vazhdimësie dhe goditje atyre kategorive që nuk besojnë në vlera të shëndosha që ka shoqëria jonë, edhe pse bota sot po përjeton tronditje, konflikte, terrorizëm etj.

Në turneun e mirorganizuar nga dias-

pora shqiptare e Kosovës në këtë trevë të Italisë, ekipi ynë korri fitore duke zënë vendin e parë.

Dhe pas një loje fer, një turneu shembull për shoqërinë tonë, me një përcjellje miqësore nga ana e vëllezërve dhe motrave të pranishëm në këtë ngjarje, u kthyem nga Lecco duke vizituar sheshin Duomo dhe Katedralen madhështore në zemër të Milanos. Vazhduam rrugëtimin tonë deri në Katërkollë, ku kupa e fituar me plot meritë nga djemtë e kësaj treve do të përjetësohet në këtë vend.

E neve nuk na mbetet gjë tjetër, por vetëm të vazhdojmë duke ndërtuar ura bashkëpunimi, në mënyrë që gjeografia e veprimtarive mendore, intelektuale, kulturore, sportive të zgjerohet edhe më shumë, duke shpresuar që ky aktivitet do të promovojë sado pak edhe bashkëpunime në fusha të tjera, për një jetë më të mirë dhe në paqe e harmoni mes njerëzve.