Koha Javore

Opinione & Vështrime

Javore KOHA Në darkë me Pikason

ISSN 1800-5969

Podgoricë e enjte, 7 nëntor 2013 Viti X / Numër 590 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Monumentet e trashëgimisë kulturore

Bisedë me piktorin Gjelosh Gjokaj

2

e enjte, 7 nëntor 2013

Javore KOHA

Javore KOHA

Javore KOHA

Përmbajtja

Pushohen nga puna njëzet punëtorë fq 5

KNSH do të orientohet në zhvillimin e të drejtave të shqiptarëve Martin Camaj - i papërsëritshëm

Themelues: Kuvendi i Republikës së Malit të Zi

Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: SHAGBG „Pobjeda” Drejtor ekzekutiv: Lav Lajoviq Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 078/110-578 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.co.me

fq 8

fq 12

Emigrimet e hershme fq 14

Bisedë me Ermal Merdanin

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

fq 18

Përmbajtja

e enjte, 7 nëntor 2013

3 Javore KOHA

Vildane Zeneli së shpejti në botën e muzikës fq 20

Rita Ora më e pjekur për albumin e dytë fq 21

fq 24

Rëndësia e shfrytëzimit për qëllime terapeutike

Vend i udhëkryqeve

fq 26

Faruk Hasanaga më i suksesshmi fq 32

Ne hap me Kohen

4 Javore KOHA

Ngjarje javore

e enjte, 7 nëntor 2013

Pas katër muajsh pritet të mbahet mbledhja e Kuvendit të komunës së Ulqinit

Dy seanca në të njëjtën ditë

Forca e Re Demokratike ka paralajmëruar se nuk do të marrë pjesë në seancën e rregullt të Kuvendit të Komunës së Ulqinit, kurse nga PDSja kanë bërë të ditur se nuk do të krijojnë shumicën e nevojshme për mbajtjen e Kuvendit Ulqin - Pas më shumë se katër muajsh, këshilltarët e Kuvendit të Komunës së Ulqinit do të mblidhen sërish për t’u përpjekur të zgjidhin krizën politike të qeverisjes vendore në këtë komunë.

Kryetari i Kuvendit të Komunës së Ulqinit, Milazim Mustafa, ka thirrur më 12 nëntor dy seanca të Kuvendit të Komunës së Ulqinit: seanca e parë e rregullt në orën 11, kurse seanca e dytë e jashtëzakonshme në orën 13.

Edhe pse në rendin e ditës së seancës së rregullt janë plot 23 pika, të miratuara në seancën e 5 korrikut, ajo pritet të mos

mbahet pasi që kryetari i komunës së Ulqinit, Nazif Cungu, i ka tërhequr të gjitha pikat e rendit të ditës, përfshirë edhe Raportin e punës së tij, i cili është bërë shkas për krizën e funksionimit të koalicionit qeverisës në Komunën e Ulqinit.

Forca e Re Demokratike ka paralajmëruar se nuk do të marrë pjesë në seancën e rregullt të Kuvendit të Komunës së Ulqinit, kurse nga PDS-ja kanë bërë të ditur se nuk do të krijojnë shumicën e nevojshme për mbajtjen e Kuvendit.

Ndërkaq në seancën e jashtëzakonshme të Kuvendit, në rend dite do të jenë Pro-

pozimi i Vendimit mbi shqyrtimin e numrit të këshilltarëve në Kuvendin e komunës së Ulqinit dhe Propozimi i Vendimit mbi shkurtimin e mandateve të këshilltarëve të Kuvendit të komunës së Ulqinit.

Seanca e jashtëzakonshme është thirrur me iniciativën e PDS-së, të cilën e kanë përkrahur 21 këshilltarë të pozitës dhe opozitës. Ajo pritet t’i japë fund krizës politike në komunën e Ulqinit dhe t’i hapë rrugë shpalljes së zgjedhjeve të parakohshme lokale.

(Kohapress)

Ngjarje javore

e enjte, 7 nëntor 2013

5 Javore KOHA

Në Kriporen “Bajo Sekuliq” në Ulqin

Pushohen nga puna njëzet punëtorë Ulqin – Njëzet punëtorë të Kripores “Bajo Sekuliq” në Ulqin, 19 prej të cilëve shqiptarë, janë pushuar nga puna nga administrata e falimentimit në këtë ndërmarrje.

Administratori i falimentimit Ognjen Jovoviq ka thënë se të 66 punëtorët e kësaj ndërmarrjeje do të pushohen nga puna, por me 46 prej tyre do të lidhen kontrata të reja pune të vlefshme deri më 31 dhjetor të këtij viti, kurse njëzet punëtorët e tjerë të pushuar nga puna do të angazhohen me prioritet në rast nevoje.

Punëtorët e pushuar nga puna kanë protestuar të hënën para portës në hyrje të

Kripores.

Kryetari i Sindikatës së Kripores, Marko Miranoviq, ka thënë se askush nga punëtorët e pushuar nga puna nuk do t’i marrë vendimet pa biseduar me administratorin e falimentimit, duke paralajmëruar tubime të reja protestuese.

Punëtorët kanë thënë se nuk pranojnë t’i marrin vendimet derisa ndërmarrja mos t’ju paguaj të gjitha borxhet dhe t’ju lidhë stazhin e punës.

Ata madje kanë shfaqur dyshime se pushimi nga puna është bërë mbi baza nacionale.

“Sipas cilave kritere kemi mbetur pa punë?

Pse nga 20 punëtorët e shkarkuar 19 janë shqiptarë? Kam të drejtë të dyshoj që e gjitha është bërë në baza nacionale“, ka thënë Xhavit Cucoviq, i cili punon tash 25 vjet në Kriporen e Ulqinit.

Pushimi i punëtorëve nga puna është paralajmëruar që në fillim të vitit, por në fund të muajit shkurt drejtuesit e Kripores së Ulqinit dhe Sindikata e punëtorëve të kësaj ndërmarrjeje kanë arritur kompromis të përkohshëm për zgjidhjen e problemeve të tyre, në takimin që kanë mbajtur me ndërmjetësimin e kryetarit të Komunës së Ulqinit, Nazif Cungu.

Pas debateve dhe argumenteve të të dyja palëve, punëdhënësi ka premtuar atëherë se nuk do të pushojë asnjë punëtor nga puna, siç kishte paralajmëruar për shkak të procesit të falimentimit në këtë ndërmarrje, dhe se me rreth 70 punëtorët e saj do të lidhin kontrata të reja pune me afat (Kohapress) katërmujor.

U përurua përfundimi i punimeve të ndërtimit të ndriçimit publik në rrugën e Shtojit

Cungu paralajmëron investime të reja Ulqin – Të mërkurën e kaluar u bë përurimi i përfundimit të punimeve të ndërtimit të ndriçimit publik në rrugën e Shtojit, në gjatësi prej katër kilometra, nga rruga që të çon te plazhi “Bukuria e Ulqinit” deri te qendra e Shtojit.

Kryerja e punimeve me vlerë prej 187 mijë euro është financuar nga buxheti i komunës së Ulqinit, kurse punimet janë realizuar nga firma “Spinel” nga Kotorri.

Mungesa e ndriçimit publik në këtë rrugë ka qenë shpesh shkak i aksidenteve .

Në fjalën e tij me rastin e përurimit, kryetari i komunës së Ulqinit, Nazif Cungu, ka thënë se ndriçimi publik është dashur të përfundojë më heret, por për shkak të ndalimit të ndërtimit gjatë kohës së sezonit veror, ai është përfunduar pas sezonit turistik.

Ai ka thënë se është duke u hartuar

projekti për vazhdimin e ndërtimit të ndriçimit publik nga qendra e Shtojit deri në Bunë.

Cungu ka paralajmëruar vazhdimin e investimeve të reja në Shtoj dhe në Plazhin e Madh.

“Shpresoj që investime të shumta, të parashikuara në Plazhin e Madh, në Shtoj, do të vazhdojnë”, ka thënë ai.

Sipas tij, brenda një kohe të shkurtër do të jetë gati Plani Detaj Urbanistik i Shtojit, ku urbanizimi i shpejtë do të mundësojë vjeljen e mjeteve financiare për rregullimin e infrastrukturës në zonën e Shtojit.

Në ceremoninë e përurimit kanë marrë pjesë përfaqësues të pushtetit lokal, partive politike, ndërmarrjeve publike, i.k. qytetarë të Shtojit etj.

6 Javore KOHA

e enjte, 7 nëntor 2013

Vështrime & Opinione

Monumentet e trashëgimisë tonë kulturore e historike në Mal të Zi (2)

Krim ndaj id

E ndërsa muret e këtyre objekteve çdo ditë po s ditë do kërkojmë nëpër literaturat e kohës të m cili do jetë aty në pritje që dikush të kthejë sytë

Simon Shkreli

Rrugës për në zonen e Krajës, një zonë mjaft fisnike e cila në mes mungesës së infrastrukturës dhe kujdesit më minimal në kushtet më të vogla për jetesë, është kujdesur që për 1000 vite t’a mbajë funksionale Ublen (pusin) e Krajes, I cili ndodhet në fshatin Ostrog. Gërmadhat e Kishës së vjetër Shën Marisë ose (Sh’Mrisë) e Krajës paraqesin një monument historik të rëndësishëm për Krajën dhe banorët e saj. Ky tempull i lashtë ka një histori të bujshme, të gjatë dhe mjaft interesant. I ndërtuar në shekullin e X nga murgu Pjetër, kjo Kishë ka qenë vazhdimisht pre’ e debatit mes banorëve të Krajës që janë shqiptarë dhe Mitropolisë Ortodokse serbe të Malit të Zi. Kjo kishë e cila sot është gërmadhë, në vitin 1446 ka qenë një Ipeshkvi’ Katolike e rëndësishme, e si e tillë është shqiptare.

Por gjëndja e saj është e mjerueshme, ajo qëndron e braktisur nën hijen e kohës mes shkurresh dhe ferrash.

Studjues të shumtë kanë ardhur në përfundim se “Meshari” I Gjon Buzukut është shkruar në territorin rreth liqenit të Shkodrës. Kjo për faktin se edhe e folura e Krajës dhe Shestanit është e ngjashme me atë që përdor Buzuku në vepren e tij e cila pa’ driten e botimit në vitin 1555. Por ajo që ka mbetur përvec “Mesharit”, të cilin patëm fatin ta shohim me rastin e 100 vjetorit të pavarësisë, janë gurët dhe gërmadhat e shtëpive të këtyre zonave që kanë rua-

jtur vlerat e veta arkitekturore. Kisha e “Shën Mitrit” e cila ndodhet në fshatin Brisk Poshtë të Shestanit. Një tempull I vogël me një kapacitet që mban brenda rreth 30 persona. Sipas shumë studjuesve mes të cilëve edhe studiuesit At’ Vinçenc Malaj dhe Dom Nikë Ukgjini ky objekt ka qenë famullia e Gjon Bu-

zukut, murgut katolik që për të parën herë shkroi në “G’luhen e s’dashtunes amë”, lutjen “”Gjithë popullsinë e krishtenë ndër Arbanit ata n’mortajet largo, ty të lusmë. O Zot. Te Arbëria, pra aty i rreh zemra Buzukut.”. Pyes vetën, a thua e meriton të mbrohet, të ruhet dhe të shpallet monument historik? Për fat të

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Vështrime & Opinione

dentitetit

shkatërrohen, ne vetëm I sodisim ato. Një mund të gjejmë qoftë edhe një gur të vogël I ë nga ai

12 Ublat ( puset) e Ljares të cilat askush nuk di saktë të tregojë se sa të vjetër janë pasi I kalojnë 700 vjetët, janë edhe sot e kësaj dite funksionale, të sistemuara në një diameter rreth 22 dynym tokë mirë kanë qenë vetë banorët e zonës të besimit musliman me ndihmen edhe të shestanasve të tjerë katolik që kanë bërë me të ardhurat e tyren rikonstruksionin e kësaj kishe.

12 Ublat ( puset) e Ljares të cilat askush nuk di saktë të tregojë se sa të vjetër janë pasi I kalojnë 700 vjetët, janë edhe sot e

kësaj dite funksionale, të sistemuara në një diameter rreth 22 dynym tokë. Aty ku banorët e mençur të këtij fshati kanë gjetur damarët e burimeve nëntokësore dhe kanë furnizuar me ujë gjithë atë zonë. Por vlera më e madhe është ruajtja e tyre. Ajo që të bie në sy teksa udhëton drejt këtij fshati, është mungesa e një

e enjte, 7 nëntor 2013

7 Javore KOHA

tabele me mbishkrim shqip për toponimin, edhe ai ekzistues është I përkthyer në gjuhën sllave. Njëlloj si Kisha e “Shën Gjon Pagzuesit” në Kllezën ku për turpin e shqiptarëve është e shkruar në tabele Kisha e “Shën Ivan Pagzorit” një shenjti malazez. E për më tepër kjo tabelë qëndron mbi urën shekullore të Klleznës e cila është kthyer më shumë në një vend grumbullimi mbeturinash, kur dihet se pas kongresit të Berlinit kjo urë shërbente si pikë doganore mes Portës së Lartë dhe Malit të Zi. Edhe mua më duhet të pyes ku ndodhet fshati Vuksanlekaj në Malësi të Madhe, në pjesën e territorit të Malit të Zi, në afërsi të Tuzit. Sikurse në çdo vendbanim që ta kuptosh se sa I vjetër duhet të kërkosh varrezat. Në këtë zonë edhe sot egzistojnë varret më karakterstike të Ballkanit, me simbolikat ndër më të veçantat. Një përzierje e paganizmit dhe krishtërizmit, tipike për veriun tonë. E ndërkohë që këto varre dergjen në llumin e harresës së pa dëshiruar, së bashku me eshtrat e trupave të varrosur 300 vite më parë, sot ata kërkojnë që të mbahën si relike të çmuara. Vlera e këtyre varreve është shumë e lartë, simbolika e tyre e veçantë të çon shumë shekuj mbrapa. Të çon tek rrënjët, kur fiset u bashkuan dhe krijuan këtë komb.

Lënia në harresë e këtyre monumenteve, është krim ndaj identitetit tonë. Këto janë vetëm një pjesë e vogël e tyre, ndërsa sa më shumë ecën nëpër atë pjesë të vendit njihesh me historinë e një populli të lashtë e fisnik. Ndërsa ne heshtim edhe kur mbi Malin Rumi’ dhe mbi kokat tona krekosët Kisha prej llamarine e Peshkopit Amfillohije e vendosur me ndihmën e helikopterëve të ushtrisë 10 vite më parë. Paçka se ka një vendim gjykate për ta larguar atë objekt ai vazhdon të qëndrojë, e ndërkohë që Maja e Rumisë ka qenë vend pelegrinazhi për Krajanët dhe Shestanasit shumë shekuj më parë.

Harresa është vrasje e dytë. E ndërsa muret e këtyre objekteve çdo ditë po shkatërrohen, ne vetëm I sodisim ato.

Një ditë do kërkojmë nëpër literaturat e kohës të mund të gjejmë qoftë edhe një gur të vogël I cili do jetë aty në pritje që dikush të kthejë sytë nga ai. “ Mbaj mend këtu do jem sa kohë më mban në kujtesë”.

Por sa vlen kjo për këtë gur?!

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

8 Javore KOHA

e enjte, 7 nëntor 2013

Opinione & Vështrime

Intervistë me Genci Nimanbegun, kryetar i Këshillit Nacional të Shqiptarëv

KNSH do të oriento e të drejtave të sh KNSH-ja ishte një foshnje e cila lindi, filloi të ecë, të flasë dhe tani duhet të fillojë të punojë më konkretisht në çdo aspekt.

Koha javore: Z. Nimanbegu, si e vlerësoni punën e deritashme të Këshillit Nacional të Shqiptarëve në Mal të Zi? G. Nimanbegu: Përbërja e parë e KNSHsë sigurisht që ka pasur vështirësitë e veta; nga zhvillimi i kompetencave, ngritja e pozicionit të vet, por edhe realizimi i funksioneve të veta sipas statutit dhe Ligjit mbi të drejtat e pakicave. Nga

vetë anëtarët e KNSH-së kam shumë sugjerime se cilat ishin mangësitë e Këshillit në të kaluarën. Gjithsesi besoj se KNSH dhe z. Tahiri kanë dhënë kontributin e vet, i cili duhet të vlerësohet pozitivisht, me një vërejtje: se më shumë kanë realizuar projekte kulturore dhe më pak aktivitete të mirëfillta politike. Këtu sigurisht që ka rol edhe vetë

skena politike e shqiptarëve në Mal të Zi, si dhe shumica e arritur në KNSH-në e kaluar. Përfundimisht, KNSH-ja ishte një foshnje e cila lindi, filloi të ecë, të flasë dhe tani duhet të fillojë të punojë më konkretisht në çdo aspekt.

Koha javore: Në çfarë do të përqendrohet puna e KNSH-së gjatë mandatit

Opinione & Vështrime

e enjte, 7 nëntor 2013

9 Javore KOHA

ve në Mal të Zi

ohet në zhvillimin hqiptarëve Tuaj?

G. Nimanbegu: Plani im është që të fokusohemi në aktivitete politike ndaj Qeverisë së Malit të Zi dhe ministrisë përkatëse në veçanti. Gjithashtu planifikoj të aktivizojmë shumë intelektualë shqiptarë në komisionet e KNSH-së sepse me kontributin e secilit, besoj që KNSH si organ që sublimon qëndrimet e shqiptarëve në Mal të Zi, do të ndërmarrë iniciativa me interes të përgjithshëm kombëtar, përafrojë qëndrimet politike të subjekteve nacionale. Puna dhe aktiviteti me sektorin joqeveritar por edhe me diasporë, besoj që është i mirëpritur nga këto segmente të shoqërisë.

Koha javore: Ju keni ardhur në krye të KNSH-së nga politika. Si dhe sa do të ketë kjo ndikim në punën e KNSH-së si organizëm mbipartiak dhe përfaqësues i shqiptarëve në Mal të Zi? G. Nimanbegu: Unë besoj që pozita e kryetarit të KNSH-së është dhe duhet të jetë politikë. Në të njëjtën mënyrë edhe i gjithë Këshilli. Folklore, kremtime, ak-

Projektligji për zgjedhjen, përdorimin dhe ekspozimin publik të simboleve nacionale është më i mirë se ligji aktual. Besoj se në ligj duhet mundësuar që në komunat Ulqin, Tivar, Tuz – Podgoricë, Plavë dhe Rozhajë të lejohet përdorimi i simboleve kombëtare edhe në institucionet shtetërore.

tivitete kulturore duhen realizuar vetëm me rastet e kremtimeve të festave kombëtare, kurse shumica e aktiviteteve duhet të orientohen në funksion të zhvillimit të të drejtave të shqiptarëve në Mal të Zi. Koha javore: Sa jeni të kënaqur me kompetencat e këshillave nacionale në bazë të zgjidhjeve ligjore ekzistuese?

G. Nimanbegu: Nuk jam ideator i Ligjit, i cili mundëson krijimin e Këshillit. Por më parë duhet zhvilluar kompetencat që lejon ligji. Dhe më lejoni që në këtë pyetje të përgjigjet vetë kjo përbërje e KNSH-së pas një viti apo edhe më pak, kur vetë anëtarët e KNSH-së të shohin se çka është mirë e çka duhet ndryshuar në ligj.

Një nga vërejtjet politike është lejimi i funksionimit të Këshillit Nacional të Serbëve në Mal të Zi. Për mua kjo është një dobësi e ligjit që duhet ndryshuar urgjentisht.

Koha javore: KNSH është ankuar shpesh se mendimet dhe rekomandimet e tij, edhe pse të bazuara në ligj, nuk janë marrë parasysh nga pushteti. Si do të veproni me qëllim të jetësimit të të drejtave të këshillave nacionale (KNSH), të parashikuara me ligj?

G. Nimanbegu: Disa nga kompetencat e Këshillit, posaçërisht dhënia e mendimit për drejtorë të shkollave, ishte vetëm për sy dhe faqe. Ministri nuk i respektonte. Mendoj që me këtë dëshmohet se politizimi në arsim është element që lidhet me partitë malaziase në pushtet dhe që është në dëm të cilësisë së procesit arsimor edhe të shqiptarëve në Mal të Zi. Koha javore: Në diskutim publik është

Plani im është që të fokusohemi në aktivitete politike ndaj Qeverisë së Malit të Zi dhe ministrisë përkatëse në veçanti. Gjithashtu planifikoj të aktivizojmë shumë intelektualë shqiptarë në komisionet e KNSH-së sepse me kontributin e secilit, besoj që KNSH si organ që sublimon qëndrimet e shqiptarëve në Mal të Zi, do të ndërmarrë iniciativa me interes të përgjithshëm kombëtar, përafrojë qëndrimet politike të subjekteve nacionale.

Projektligji për zgjedhjen, përdorimin dhe ekspozimin publik të simboleve nacionale? Cili është qëndrimi i KNSHsë rreth tij?

G. Nimanbegu: Së pari, vërehet që ky Projektligj është më i mirë se ligji aktual.

Besoj se në ligj duhet mundësuar që në komunat Ulqin, Tivar, Tuz – Podgoricë, Plavë dhe Rozhajë të lejohet përdorimi i simboleve kombëtare edhe në institucionet shtetërore, por shqyrtimi publik duhet të përfundojë më 13 nëntor dhe besoj se do të ketë sugjerime të tjera që do ta liberalizojnë maksimalisht përdorimin e simboleve kombëtare.

Bisedoi: I. Kallaba

10 Javore KOHA

Intervistë

e enjte, 7 nëntor 2013

Bisedë me maestro Gjelosh Gjokaj

Në darkë me

Për Koha Javore:

Frank Shkreli / Nju Jork

Koha Javore: z. Gjokaj qe para 60 vitesh filluat të merreni me pikturë dhe grafikë a mund të na thoni se cilat ishin punimet dhe ekspozitat tuaja të para?

Gjelosh Gjokaj: Ekspozitat e mia të para kanë qenë ato në Vojvodinë pa përfunduar shkollën e mesme dhe akademinë e artit, atje kam patur disa miq dashamirës të artit dhe kanë qenë artiste, ekspozitat janë bërë nëpër fshatra të Vojvodinës dhe nëpër disa qytete të vogla.

Koha Javore: Në fillim e keni patur artin si hobi, por më vonë me kalimin e kohës ju vazhduat të merreni me art seriozisht, si kanë qenë kushtet për krijimtari artistike asokohe?

Gjelosh Gjokaj: Menjëherë pas përfundimit të akademisë kam qenë profesorë i shkollës së lartë pedagogjike në Prishtinë dhe aty kam filluar aktivitet e mia të rëndësishme, pasi edhe studentët më kanë inspiruar për të ktijuar vepra më të mira. Kushtet për punë nuk kanë qenë të volitshme, por dalngadal i kam krijuar edhe kushtet më të mira, psh në Prishtinë e kam patur një atele me kushte mjaft të përshatshme. Më pas kam vajtur në Romë ku kam krijuar kushte të mira për grafikë dhe pikturë.

Koha Javore: Keni lindur këtu në Milesh në vendlindje tuaj, sa ka ndikuar, dhe a ndikon përsëri Mileshi për inspirimin e krijimtarisë suaj artistike?

Gjelosh Gjokaj: Mua më tepër në vendlinje më inspiron natyra e bukur dhe ngjyra e natyrës sepse këtu më frymëzon Cemi qe ka një ngjyrë shumë të bukur pastaj malet dhe ngjyra e gjelbërt e fushave është aq e bukur sa më jep vullnet të madh për krijimtari në këtë vend.

Koha Javore: Ju keni jetur dhe punuar për disa vite në Kosovë, cila është ar-

Gjelosh Gjokaj ka krijuar artin e tij anekënd bo folur shumë kritikë të famshëm të artit pamor n krahas atyre të pikorëve më të njohur evropianë

syeja qe braktisët Kosovën e gjithashtu edhe Malësinë dhe emigruat në shtete evropiane?

Gjelosh Gjokaj: Kosovën e lashë se gjeta më mirë në Romë ku unë kisha synim të shkoj dhe vërtet kam patur sukses të madh me shumë ekspozita në Itali. Atje kisha më tepër munësi ta zhvilloj artin pamorë në mënyrë profesionale. Sa i takon Malësisë unë mendoj se arti nuk ka kufijë dhe kufirin e gjen aty ku njeriu gjen ambientin më të mirë.

Koha Javore: Gjatë qëndrimit në Evropë keni takuar shumë personalitete të shquara të artit pamor në botë, na thoni cili ka qenë piktori qe ju keni patur bashkëpunim me të dhe cili ju ka lënë më shumë përshtypje?

Gjelosh Gjokaj: Në Itali kam patur takime qe i vlerësoj si shumë të rëndësishme me piktorët më të mirë si psh Rinato Gutuzo është piktori i cili ka firmosur personalisht disa punime të miat dhe ky ka qenë mik shumë i ngusht i Pikasos. Në vitin 1972 Pikaso ka patur një ekspozitë në Romë dhe pas ekspozitës kam darkuar me të madhin Pikaso e pastaj kam takuar Salvador Dalin dhe shumë artistë të tjerë Italian qe kanë vizituar ekspozitat e mia pasi ato kanë bërë një bujë të madhe në Romë pasi njerëzit e kanë adhuruar teknikën time të grafikës.

Koha Javore: Veprimtaria juaj artistike përveçëse ka marr përmasa mbarkombëtare ajo është shtrirë siç e thatë edhe ju vetë, edhe në vendet evropiane, na thoni cila është ekspozita juaj që e vlerësoni si më të sukseshmen?

Gjelosh Gjokaj: Ekspozita kolektive kam çelur në Paris ku kritika e artit ka përmendur emrin tim shumë dhe ka

vlerësuar shumë krijimtarinë time sidomos në grafikë, pastaj në Amerikën Latine ka qenë një ekspozitë e Jugosl-

Intervistë

e enjte, 7 nëntor 2013

Pikason

otës, për mjeshtërinë e të cilit kanë në botë ku veprat e tija janë ekspozuar ë

11 Javore KOHA

e madhe. Gjitashtu në Romë kam patur një ekspozitë shumë të madhe në galerinë “Tonineli Arte Moderna” aty ku kanë ekspozuar pikorët më me famë italian ku edhe unë krahas atyre ekspozova në këtë galeri të njohur punime surealiste, pra këtë dhe shumë të tjera më mbesin në kujtesën time si ekspozita më të sukseshme dhe të cilat më kanë ngritur në pediestalin më të lartë tëartit pamorë.

Koha Javore: Z. Gjokaj për veprimtarinë tuaj shumëvjeçare jeni nderuar me shumë mirënjohje dhe çmime nga më të lartat ndër të cilat edhe ai “Naim Frashëri i Artë” i dhënë nga ish-presidenti i Republikës së Shqipërisë Bamir Topi , çfarë rëndësie zënë tek ju këto tituj?

Gjelosh Gjokaj: Çmimi nga z. Bamir Topi është një çmim shumë i rëndësishëm për faktin se ndjehem i lumtur kur populli im më vlerësoi me një shpërblim të atij niveli dhe kjo është një nder i madh për mua por edhe çmimet e tjera që kam fituar ndër vite i vlerësoj shumë dhe janë pjesë e vullnetit tim për punë të mëtejshme.

Koha Javore: Si e shikoni artin shqiptar sot?

Gjelosh Gjokaj: Arti shqiptar sidomos në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni nuk dallon shumë nga arti pamorë i ballkanit pasi unë medojë se vlerat artistike janë në të njëjtin nivel biles mund të them ato ajo janë në të njëjtin nivel me artin evropian por ky i fundit ka më tepër fuqi ekonomike në ngritje të artistëve dhe të artit kurse këtu artistët nuk kanë forcë materiale qe të dalin nga ujrat lokale.

lavisë për grafikë ku unë prezantova Jugosllavinë me 10 grafike dhe po të gjitha këto i ka blerë muzeu i Bogo-

tanës së Kolumbisë ku edhe sot e kësaj dite janë të ruajtura në këtë muze dhe kjo për mua është një pasqyrë shumë

Koha Javore: Tani u takuam në vendlindje Malësi cila është arsyeja që erdhet, ndoshta nostalgjia që keni për vendlinje apo planifikoni të çelni ndonjë ekspozitë ?

Gjelosh Gjokaj: Për ta vizituar Malësinë asnjëherë nuk pendohem sepse këtu kaloj një kohë shumë të lumtur dhe për mua nuk luan asnjelloj roli se a jam në Gjermani, Itali apo gjetiu por me rëndësi është angazhimi në punë ku edhe jam duke punuar për çeljen e një ekspozite jubilare me 10 dhjetor në Prishtinë ku do të prezantohet edhe monografia ime të cilën është duke e përgatitur Akademia Arteve e Kosovës.

Intervistoi: Toni Ujkaj

12 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 7 nëntor 2013

Në Shkodër u promovua filmi dokumentar i Tefta Radi-t

Martin Camaj - i papërsëritshëm Në film vend të veçantë zë gruaja e dytë e shkrimtarit, Erika, me të cilën jetoi nga dita e martesës, më 1969, deri në ditën e vdekjes, 1992. Erika dëshmon se Camaj vuajti sidomos nga mungesa e komunikimit të lirë me lexuesit në gjuhën e të cilëve shkruante. Duke rrëfyer me pak fjalë për bashkëshortin e vet, Erika Camaj thekson se në shtëpi ai ishte një malësor tipik, pra nuk ishte shumë i shkathtë në punët e kuzhinës.

Të shtunën e kaluar, më 2 nëntor, në sallën e Rektoratit të Universitetit “Luigj Gurakuqi”, në Shkodër, u shfaq premiera e filmit dokumentar “Martin Camaj i papërsëritshëm” me skenarin dhe regjinë e Tefta Radi-t. Një ditë më parë ky film u shfaq në Tiranë.

Salla (e Rektoratit) në Shkodër ishte e vogël për t’i pranuar të gjithë të interesuarit, kështu që disa prej të pra-

nishëmve u detyruan të qëndrojnë në këmbë gjatë gjithë kohës. Edhe interesimi i mediave ishte i madh. Në premierë ishte e pranishme edhe vetë autorja e filmit, Tefta Radi, e cila i përshëndeti të pranishmit dhe falënderoi të gjithë ata që e ndihmuan në realizimin e këtij projekti.

Dokumentari është i metrazhit të gjatë dhe është punuar me mjaft kujdes. Jeta

e Camajt në këtë dokumentar përshkruhet që nga fëmijëria e tij, në një familje tipike malësore të Dukagjinit, ku rolin e Martinit të vogël e luan një fëmijë i talentuar. Aty jepen edhe disa pamje të shtëpisë së lindjes së shkrimtarit, në fshatinTemal të Dukagjinit.

Filmi rrëfen pastaj se Martini u regjistrua në kolegjin jezuit të Shkodrës.

Duke mos e duruar diktaturën e

Kulturë

sapoinstaluar komuniste, ai arratiset në Jugosllavi, ku qëndron disa vjet - me ç’rast një periudhë të shkurtër punoi si mësues në shkollat shqipe në Malësi.

Pastaj, ndoqi studimet në Universitetin e Beogradit. Martin Camaj botoi dy përmbledhje me poezi, që janë të parat vepra origjinale me poezi shqipe të botuara në Kosovë. Pastaj ai lëviz përsëri, duke kaluar në Evropën e lirë demokratike, së pari në Itali e pastaj në Gjermani. Në Itali Camaj u njoh më për së afërmi me dy kolosë të shkencës dhe kulturës, At Zef Valentinin dhe Ernest Koliqin. Teza e tij e doktoraturës lidhet me “Mesharin” e Gjon Buzukut. Në Itali u njoh edhe me kulturëne pasur të arbëreshëve. Kalimi në Gjermani rezultoi me themelimin e katedrës së Albanologjisë pranë Universitetit “Ludwig Maximilian” në Mynih, ku punoi rreth 30 vjet.

Në film për Camajn flasin disa nga miqtë e tij personalë dhe adhuruesit e krijimtarisë së tij, si Matteo Mandala, Françesko Altimari, Peter Bartl, Herman Oelberg, Bardhyl Demiraj e tjerë. Shtresën emocionale filmi e mbulon me kujtimet e mbesës së Camajt dhe djalit të saj.

Martin Camaj nuk arriti ta vizitojë Shqipërinë pas rënies së diktaturës, sepse ishte i sëmurë dhe vdiq në vitin 1992.

Varri i tij gjendet në Lenggries, ku për gur varri i sollën një shkëmb të sjellur nga Dukagjini. Në gur, duke nderuar porosinë e tij, nuk shkruan asgje tjetër përveç emrit dhe mbiemrit të shkrimtarit.

e enjte, 7 nëntor 2013

Gjatë gjithë kohës në film theksohet se Camaj ishte një shkrimtar dhe intelektual i kalibrit të madh, por po ashtu i tërhequr dhe modest. Megjithëse filmi është i gjatë për një dokumentar, për asnjë çast nuk është monoton.

Në film vend të veçantë zë gruaja e dytë e shkrimtarit, Erika, me të cilën jetoi nga dita e martesës, më 1969, deri në ditën e vdekjes, 1992. Erika dëshmon se Camaj vuajti sidomos nga mungesa e komunikimit të lirë me lexuesit në gjuhën e të cilëve shkruante. Duke rrëfyer me pak fjalë për bashkëshortin e vet, Erika Camaj thekson se në shtëpi ai ishte një malësor tipik, pra nuk ishte shumë i shkathtë në punët e kuzhinës.

Camaj, kur jetoi në Beograd, qe martuar me një grua serbe.. Martin Camaj në dy martesa nuk pati fëmijë. Në vend të fëmijëve, pas vetes la veprat në vargje

13 Javore KOHA

dhe në prozë, por edhe shumë studime nga lëmi i gjuhësisë.

Për anën vizuele në dokumentar u përkujdes kameramani Agim Kuri, për montazhin Gjergji Pano, për muzikën Kozeta Rafti, kurse miksazhin e realizoi Ermal Bardhi. Vargjet e Martin Camajt, në film, i lexuan aktorët e njohur Gjon Kola dhe Roza Anagnosti.

Pas përfundimit të premierës së dokumentarit, që u përshëndet ngrohtësisht nga shikuesit, bashkëshortja e Martinit, Erika, pranoi mirënjohjen “Qytetar Nderi” , pas vdekjes, nga kryetari i Këshillit Bashkiak të Shkodrës, Bardhyl Lohja.

Promovimin e organizuan së bashku Televizioni Shqiptar, Universiteti “Luigj Gurakuqi” dhe Shoqata Atdhetare “Dukagjini”.

Anton Gojçaj

14 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 7 nëntor 2013

Historia e emigrimit të shqiptarëve (2)

Emigrimet e h

Emigrimet e para shqiptare në Shetet e Bashkuara të Amerikës, me aq sa m të shekullit XIX-të. Por, identifikimi i tyre është tejet i vështirë, pasi emigra ishin të paisur me pasaporta osmane dhe në zyrat e emigracionit Amerikan Për Koha Javore: Hajrudin S. Muja / Nju jork

Po kësaj kohe (shek.XIV) i përkasin edhe emigrimet e para të arbërve e arvanitëve drejt Italisë, si rezultat i ekonomisë mizerje në Shqipëri [Fine:1987], për të cilët Papa Piu IV, me bulën “Romanus Pon¬tifex” (16 shkurt 1564) dhe Klementi VIII (1595) vendosën ur¬dhë¬rin për konvertimin e këtyre shqiptarëve të ritit lindor (orto¬doks) në ritin perëndimor (katolik) [Qiriazi:2000]. Itaka më 1502 ishte pothuaj se e shkretë dhe e pabanuar, ndërkohë që Venediku shpalli popullimin e saj dhe vendosi aty arbëreshët. Më 1534 edhe arbëreshët e Korinit emigruan në Itali [Kola:2007]. Në shekullin XIX-të gjendeshin 85.000 të tillë të shpërndarë kryesisht në 63 fshatra. Një pjesë tjetër, sipas dokumenteve të nxjerra nga M. Diniq, në arkivat e shtetit të Dubrovnikut, e në veçanti të “Libri i llogarive”, të Mihail Lukareviqit, emigruan nga Shkodra e Tivari drejtë Raguzës, diku rreth shekullit XIV-të [Dinic:1957].

Vendin e parë të emigracionit shqiptar sot e zë Turqia, që arrinë në një numër të ‘pabesueshëm’ prej 5 milionëve [Fine:1987].

Emigrimet atje qenë të herëshme, fillimisht prej kohës së depërtimit të Perandorisë Osmane në Ballkan, kur shumë familje shqiptare shkuan për një jetë më të mirë. Por, për vërshimet e mëdha të shqiptarëve atje, përgjegjësinë kryesore e mbajnë aleancat e programeve politike antishqiptare si “Na¬çertanija” serbe (1844), “Megali Ideja” greke (1844), apo “Ek¬zarkati” i Bullgarëve (1870), të cilat vemendjen kryesore e kishin tek dëbimi i shqiptarëve dhe spastrimi etnik i vendeve të synuara prej tyre. Sipas themeluesit e dekanit të parë të Ko¬legjit Robert në Stamboll – Cyrus Hamlin’it (1811- 1900),

vetëm Stambolli mund të kishte 60.000 shqip¬tarë, që do të thotë më shumë se çdo qytet apo komunë e botës së asaj kohe [Gawrych:2007]. Por tragjedia e tyre vazhdoj edhe pas Hamlinit. Serbët dëbuan të gjithë popullatën shqiptare të Nishit e të Vranjës dhe një numër të konsideueshëm të shqiptarëve nga Kosova.

Ambasadori francez në Turqi parashikonte më 1907 se banorët e Maqedonisë kishin emigruar rreth 15.000 për çdo vit nga viti 1902 dhe afërsisht po aq ishin shperngulur në Shqipëri [Karpat:2002/106]. Emigrimi i muslimanëve të Kretës drejt Sirenaikut u zhvillua kryesisht në dy faza me 1897 dhe me 1906 [Popovic:2006/152]. Përmes emigrimit të dhunshëm, gjatë viteve 1948-1962 rreth 300 mijë shqiptarë nga Jugosllavia e atëhershme u larguan për në Turqi (Blumi, 2005). Ndërsa rreth 100.000 të tjerë u dëbuan nga Çamëria e viset tjera shqiptare të Greqisë. Fluksi i emigrimeve të 50 viteve të fundit e ngriti numrin e emigrantëve shqiptarë në Turqi në 5 milion, një numër i konsiderueshëm i tyre tashmë i asimiluar.

Të dhënat jozyrtare pretendojnë se sot në botë jetojnë 15 milion shqiptarë: 3.5 milionë në Shqipëri, 2.4 milionë në Kosovë (me shqiptarët brënda Serbisë), 5 milionë në Turqi, 509.083 në Maqedoni, 500.036 në Greqi, 238.000 në Itali, 31.163 në Mal të Zi, 300.000 në SHBA, 100 mijë në Gjermani, 20.000 në Francë, 200.000 në Angli, 105.706 në Holandë, 50 mijë në Spanjë, 40.000 në Zvicër, 35.000 në Suedi, 16.135 në Kanada, 20.000 në Australi, 20.000 në Austri, 5.000 në Belgjikë, 15.082 në Kroaci, 15.000 në Bosnjë e Hercegovinë, 10.000 në Rumani, 8.000 në Danimarkë, 7.000 në Norvegji, 5.000 në Finlandë, 6.200 në Slloveni, 4.802 në Luksemburg, 5.000 në Egjipt, 3,300 në

Ukrainë, 2.000 në Afrikën Jugore, 1.200 në Rusi, etj. Ajo me të cilën ne synojmë të merremi kësaj radhe është emigrimi i shqiptarëve në Amerikë.

Emigrimet e para shqiptare në Shetet e Bashkuara të Amerikës, me aq sa mund të dëshmojmë, u bënë në gjysmën e dytë të shekullit XIX-të. Por, identifikimi i tyre është tejet i vështirë, pasi emigrantët

Kulturë

e enjte, 7 nëntor 2013

hershme

mund të dëshmojmë, u bënë në gjysmën e dytë antët shqiptarë që kishin ardhur në Amerikë, n regjistroheshin si shtetas osman

shqiptarë që kishin ardhur në Amerikë, ishin të paisur me pasaporta osmane dhe në zyrat e emigracionit Amerikan regjistroheshin si shtetas osman. Në kuptimin konfesional, ata që ishin të krishterë ortodoks regjistroheshin si “grekë”, për shkak të lidhjeve fetare me Patriarkanën e Stambollit dhe prej koncepteve zyrtare të shtetit osman, i cili shqiptarët

e besimit ortodoks i konsideronte grekë për nga kombësia. Pjesa tjetër që ishte muslimane, regjistroheshin si “turq”, me çka nënkuptonin përkatësinë e tyre në “fenë islame”. Shkurt, ata erdhën në Amerikë pa asnjë dokument të identifikimit shqiptar dhe është vështirë të gjendet ndonjë dokument që flet për numrin e tyre të asaj kohe në SHBA. Fan Noli në

15 Javore KOHA

atë kohë shkruante se vetëm në 17 fshatra e qytete që ai shkoj për t’i abonuar te “Kombi”, kishte thuajse më shumë se 10.000 shqiptar, një numër që për shumë studjues duket tepër i ekzagjëruar. Gazeta “Kombi” shkruante: “Më të shumtë shqiptar që janë këtu në Amerikë, kur i pyesin nga ç’kombësi janë, përgjigjen se janë grekër, meqenëse po të thuan se janë shqiptarë, amerikanët do të thonë se nuk kanë dëgjuar për ndonjë komb të tillë” [Bajrami:2003].

Kjo është edhe arsyeja që studjuesi Kemal Karpat, në kapitullin: “The Ottoman Emigration to America, 1860-1914” (Emigrimet e osmanëve në Amerikë), përmendë periudhën pas vitit 1862, kur një valë e madhe emigrantësh vërshuan si refugjatë nëpër vendet tjera të Perandorisë dhe kryeqendrat evropjane, aq sa ndryshuan strukturën religjioze të vendit. Sipas tij, gjatë Luftrave Ballkanike të fillimshekullit të kaluar, disa fëmijë të muslimanëve nga Ballkani (Bullgaria, Bosna, Maqedonia, etj) u adaptuan prej familjeve të krishtera dhe u sollen në Amerikë. Numri i osmanëve të mërguar në Amerikë ndërmjet viteve 1860-1914, kishte arritur deri në 1.200.000 frymë, shumica nga Siria e Libani, por edhe nga vendet tjera ku jetonin shqiptarët, si Shqipëria, Maqedonia, Thraka, etj [Karpat:2002], të cilët regjistroheshin si ‘turq’.

Janë bërë përpjekje të herëpashershme që të shkruhet ndonjë studim për të ndriçuar aspekte të ndryshme të emigrimit shqiptar në Amerikë. Sipas studimeve të tilla, Shqiptarët e parë që shkelën në token e Amerikës, ishin arbëreshët, diku nga fillimi i shekullit XVIII-të. Shumë më vonë, një qytetar i paidentifikuar nga qyteti i Korçës, arriti në vitin 1876, por shpejt shkoj në Argjentinë. Erdhi pastaj prifti shqiptar Prend Doçi (1846-1917), në nëntor të vitit 1877, i cili u vendos në Alaskë [Gazeta Shqip, 19.3.2012], por as ky nuk qëndroj. Ndoshta para tyre kishte ardhur me një qëndrim të shkurtë edhe Anastas Kullurioti (1820-1887) nga Hidra. Faik Konica tregonte se si misioni prostestant i Greqisë, e kishte dërguar Kulluriotin në një kolegj, para se të vinte në Amerikë. Nuk jepet data kur erdhi këtu, por me tu kthyer në Greqi themeloj një shoqëri shqiptare në Athinë dhe filloj botimin e gazetës shqip e greqisht “Zëri i Shqipërisë” (I phoni tis Alvanias) [Vlora:2003] që u botua ndërmjet vieteve 1879 dhe 1880, dhe ishte krejt armiqësore kundrejt Greqisë [Konica:2007].

16 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 7 nëntor 2013

Mbi librin “Vite me dy stinë” të autorit Idriz Ulaj

Përmbledhje poezish tuar dy jubileve vetan

Në poezitë e veta, poeti Idriz Ulaj në mënyrë dinjitoze ka shpalosur dhe reflekt por edhe epshet dhe preokupimet që ai i ka imagjinuar dhe perceptuar në sit shetuara me përplot ndodhi dhe ngjarje, të cilat ia kanë ngjallur impulsin e q

Poeti, shkrimtari, publicisti, gazetari, mbledhësi i letërsisë gojore, studiuesi dhe përkthyesi, tani në pension, Idriz Xh. Ulaj nga fshati Vuthaj i Komunës së Plavës, i cili jeton, vepron dhe krijon në Prishtinë, vitin e kaluar shënoi dy jubile të rëndësishëm: 70-vjetorin e lindjes dhe 50-vjetorin e krijimtarisë së vet letrare. Këtyre përvjetorëve, ai ua kush-

toi librin me përmbledhje poezish me titull “Vite me dy stinë”, të cilat i kishte shkruar gjatë periudhës 50-vjeçare të krijimtarisë së tij letrare, poezi këto të cilat kohë pas kohe i ka botuar nëpër gazetat dhe revistat e ndryshme në gjuhën shqipe që janë botuar dhe botohen në Kosovë, Shqipëri, Maqedoni, Mal të Zi dhe më gjerë, duke fil-

luar që nga viti 1962 e deri në vitin e kaluar.

Libri me poezi “Vite me dy stinë” i autorit Idriz Ulaj është botuar kah fundi i vitit të kaluar në edicionin e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës dhe është shtypur në shtypshkronjën “Trend” në Prishtinë. Merita të veçanta për botimin e këtij libri ka veprimtari i mirënjo-

Kulturë

kushnake

tuar ndjenjat, emocionet, tuata të ndryshme të gërqenies së tij shpirtërore. hur i çështjes kombëtare Adem Demaçi. Redaktor i librit është publicisti dhe shkrimtari nga Kosova dr. Shyqri Galica, kurse recensues, poetët dhe shkrimtarët e afirmuar nga Kosova Qerim Ujkani dhe Rushit Ramabaja. Libri përmban 58 poezi, të ndara në 7 cikle: Të jesh o të mos jesh, Në rrugë të atdheut, Zilet, Vite me dy stinë, Vrushkuj mërgimtarësh, Dashuria s’ka adresë dhe Lehtë është të jesh.

Poeti Idriz Ulaj, vjershat e përmbledhura në këtë libër i ka shkruar në periudha të ndryshme kohore, por edhe në vende të ndryshme, gjithandej ku ai ka qëndruar, jetuar dhe vepruar për kohë më të gjatë apo më të shkurtër, që nga vendlindja e tij e dashur fshati Vuthaj, pastaj Gucia, Nokshiqi, Tuzi, Mitrovica, Skandinavia e deri te Stokholmi i Suedisë, ku ka qëndruar shumë herë përkohësisht në vizitë djalit të vet Visarit.

Në poezitë e veta, poeti Idriz Ulaj në mënyrë dinjitoze ka shpalosur dhe reflektuar ndjenjat, emocionet, por edhe epshet dhe preokupimet që ai i ka imagjinuar dhe perceptuar në situata të ndryshme të gërshetuara me përplot ndodhi dhe ngjarje, të cilat ia kanë ngjallur impulsin e qenies së tij shpirtërore. Ai vargjet e poezive të veta i ka thurur dhe kompozuar me një mjeshtri vërtet dinjitoze, por edhe me stil të lartë të krijuesit të rryer poetik.

Poezitë e shpërndara në ciklet e sipërshënuara, poeti i ka radhitur me një

e enjte, 7 nëntor 2013

mençuri dhe maturi vërtet të qëlluar.

Autori Idriz Ulaj librin me përmbledhje poezish “Vite me dy stinë” e ka përmbyllur me vargjet kushtuar dy jubileve vetanake, 70-vjetorit të lindjes dhe 50-vjetorit të krijimtarisë letrare: Më dhjetë gusht dy mijë e dymbëdhjetë shtatëdhjetë vjet dyqind e tetëdhjetë stinë tetëqind e dyzet muaj tre mijë e treqind e gjashtëdhjetë javë njëzet e pesë mijë e pesëqind e pesëdhjetë ditë e net dhe pesëdhjetë vjet krijimtari në dritë e terr nëpër shekullin njëzet në tryezat plot liri e varfëri nëpër shekullin njëzet e një zotëri koleg pensionist eja të rrimë qyqe bashkë!

Idriz Xh. Ulaj është krijues që ka bërë emër në letërsinë shqipe. Që nga bankat e shkollës fillore në Vuthaj dhe Guci ka filluar të shkruaj vjersha, të cilat asaj kohe i ka lexuar në orët letrare që i organizonte grupi letrar “Josip Rela”.

Mirëpo aktivitetin e vet krijues e ka vazhduar si nxënës i Shkollës Normale në Prizren, kur në vitin 1962 ka filluar t’i botojë vjershat e para për të rritur dhe për fëmijë nëpër revistat dhe gazetat që botoheshin në Prishtinë, si “Jeta e Re”, “Zëri i Rinisë”, “Fjala”, “Plejada”, “Pionieri” etj. Krahas poezisë shkruan edhe prozë dhe satirë (në satirë me pseudonimet: Grethzori, Shokzori etj.).

Poezitë e tij janë përkthyer dhe botuar në gazeta e revista në gjuhët: kroate, sllovene, serbe, turke, rumune, suedeze etj.

Merret edhe me studime etnografike.

Ka botuar disa studime mbi gjenezën e shqiptarëve të Plavës e Gucisë. Nga ky lëmë, nga gjuha malazeze ka shqipëruar, përgatitur dhe botuar dy libra etnografiko-historike për Malësinë e Madhe dhe për krahinën e Plavës dhe Gucisë, materiale këto të regjistruara, të sistemuara dhe të arkivuara në vitet 1915-1921 në arkivin e Cetinës.

Idriz Xh. Ulaj është i njohur edhe si shqipërues i denjë i poezisë së poetëve malazezë, sllovenë, boshnjakë etj. Është i përfshirë në disa antologji,

17 Javore KOHA

monografi dhe leksikone të shkrimtarëve brenda dhe jashtë trevave shqiptare: “Në prehër të jetës së re”, doracak për nxënësit e shkollës fillore në Mal të Zi, Podgoricë, 1976; “Leksikoni i shkrimtarëve shqiptarë – Shkrimtarët e Kosovës”, Prishtinë, 1984; “Leksikoni i shkrimtarëve të Jugosllavisë”, Novi Sad, 1986; “Leksikoni i shkrimtarëve shqiptarë”, 1501-1990, Prishtinë, 1994; “Dritaren lëre hapur”, autorë shqiptarë nga Mali i Zi, Art Club, Ulqin, 1999; “Portret shkrimtarësh”, Lidhja e Shkrimtarëve të Kosovës, Prishtinë, 2002; “Bibliografia e revistës KOHA”, 19781989, Prishtinë 2004; “Degë e drurit të urtë”, Asociacioni “Ulqini”, Ulqin, 2008; “Dritaren lëre hapur” (shqip-kroatisht), Zagreb, 2010; “Albumi i shkrimtarëve shqiptarë” (në 100-vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë), Prishtinë, 2012 dhe “Urtësi nga më të shquarit e kombit”, Prishtinë, 2012; Idriz Xh. Ulaj është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës. Është bashkëpunëtor i jashtëm i Institutit Albanologjik në Prishtinë.

Deri tani ka botuar këto vepra: “Këngë popullore nga Gucia”, Prishtinë, 1978; “Prizma” (poezi), Prishtinë, 1980; “Edhe një orë dritë” (poezi), Redaksia “Koha”, Podgoricë, 1980; “Zilet e gëzimit” (bashkautor), libër leximi për klasën e dytë të shkollës fillore, ETMMZ, Podgoricë, 1993; “Mjekësi popullore botërore”, KOSOVARJA, Prishtinë, 1994; “Zilet e stinëve” (poezi për fëmijë e të rritur), URA, Prishtinë, 2007; “Këngë dhe vajtime nga krahina e Plavës dhe e Gucisë”, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2001; Ka shqipëruar dhe botuar këto vepra: “Nahija e Plavës dhe Gucisë”, nga Andrija Joviqeviq (etnografi dhe histori, 1921), Prishtinë, 2009; “Malësia” nga Andrija Joviqeviq (etnografi dhe histori, 1923), “URA”, Prishtinë, 2010; Idriz Ulaj edhe pse në pension edhe më tutje është mjaft aktiv. Është duke punuar në përgatitjen e materialit për botimin e antologjisë së poetëve shqiptarë nga treva e Komunës së Plavës.

Sh. Hasangjekaj

18 Javore KOHA

e enjte, 7 nëntor 2013

Bisedë

Bisedë me Ermal Merdanin, pjesëmarrës i “Big Brother Albania”

Të guxo parimi

Pjesëmarrja në “Big Broth i madh sepse unë kam qen dhe me televizionin jam pë maksimale nga televizioni Koha javore: Ermal, si pjesëmarrës i “Big Brother” pa dyshim që keni fituar simpatinë e shumë njerëzve. A mund të na e përshkruani pak eksperiencën aty brenda?

E. Merdani: Eksperienca në “Big Brother” ka qenë fantastike për vetë faktin sepse është një shtëpi ku ti do të jetosh me njerëz krejt të panjohur për ty më parë. Fakti që ti je i vëzhguar nga kamerat 24 orë, karakteret e ndryshme të njerëzve pasi ke qëndruar tre muaj, dhe kur del është një realitet ndryshe sepse je shumë i njohur. Është diçka e paharrueshme për mua sepse kam kaluar shumë bukur aty dhe jam i lumtur që kam qenë pjesë e këtij formati televiziv.

Koha javore: Kush Ju shtyri të merrni pjesë në këtë reality shou?

E. Merdani: Shtysë që të marr pjesë në këtë shou, ka qenë shoqëria. Ata kanë qenë një nga mbështetjet e mia më të mëdha edhe gjatë qëndrimit tim brenda shtëpisë. Duke parë karakterin tim, më thoshin gjithmonë: shko dhe merr pjesë sepse ke potencial për të qenë fitues. Normalisht më ka mbështetur edhe familja.

Koha javore: Mund të na e përshkruani pak Ermalin pas daljes nga “Big Brother”?

E. Merdani: Për mua personalisht nuk ka qenë ndonjë ndryshim shumë i madh sepse unë kam qenë pjesë e televizionit kur jam shpallur Mister dhe me televizionin jam përballur edhe më

Bisedë

e enjte, 7 nëntor 2013

osh shumë, im numër një

her” për mua nuk ka qenë ndonjë ndryshim shumë në pjesë e televizionit kur jam shpallur “Mister” ërballur edhe më parë. Por vëmendja ka qenë i pas daljes nga “Big Brother”.

19 Javore KOHA

frymëzon gjithmonë.

Koha javore: A e keni pasur synim gjithmonë modelingun?

E. Merdani: Modelingu për mua ka qenë hobi, ku në adoleshencë unë merresha me sfilata, foto etj. Ndërsa tani nuk e shoh si diçka premtuese ku unë të investoj. Për mua modelingu ka qenë një pasion dhe do të vazhdojë të jetë.

Koha javore: Mund të na e tregoni pak Ermalin në jetën e përditëshme?

E. Merdani: Unë në jetën e përditëshme kam agjendën time ose programin.

Shkoj në punë, ku unë jam menaxher i lokalit të universitetit ku unë jam duke kryer studimet master. Gjithashtu ushtroj sport, futboll dhe bëj palestër, dal në kafe me shoqërinë. Kjo është dita ime e zakonshme.

Koha javore: Cila është pika Juaj e fortë dhe e dobët?

E. Merdani: Pika ime e dobët është se jap besim, ndërsa e forta se jam këmbëngulës, kurajoz.

Koha javore: Cilat janë synimet Tuaja për të ardhmen?

E. Merdani: Synimet e mia janë të kryej studimet master, pastaj kërkime për një punë dhe krijimin e nje familjeje. Kjo është e ardhmja ime që unë e mendoj.

Koha javore: Rregulli numër një për Ju është?

E. Merdani: Të guxosh shumë.

Koha javore: Në Mal të Zi keni shumë adhurues. Kur mund ta presim Ermalin këtu?

E. Merdani: I përshëndes të gjithë. Në Mal të Zi nuk kam qenë ndonjëherë, por vitin që vjen ose këtë vit në dimër, do të shkoj në Mal të Zi.

parë. Por vëmendja ka qenë maksimale nga televizioni pas daljes nga “Big Brother”.

sepse më ka mësuar si të përballem në televizion. Kjo ka qenë një plus për mua.

Koha javore: Siç e theksuat, jeni shpallur “Mister Albania” vite më parë. Prisnit të dëgjoni emrin Tuaj?

E. Merdani: Po jam shpallur “Mister” dhe kjo më ka vlejtur tek “Big Brother”

Koha javore: Jeni frymëzuar nga ndonjë njeri?

E. Merdani: Unë frymëzohem në çdo moment kur ndihem mirë ose keq.

Vetëm kur e mendoj mamin, ajo më

Koha javore: Kush është njeriu që Ju ka përkrahur më së shumti?

E. Merdani: Mami im, gjithashtu dhe familja. Këta janë ata që më kanë mbështetur në çdo aspekt. I falënderoj prindërit e mi dhe i dua shumë.

Koha javore: Dhe në fund, sikur të ishit gazetar, pyetja që do t’i bënit vetes është?

E. Merdani: Ke të dashur?

Bisedoi: Dijana Gj. Dukaj

20 e enjte, 7 nëntor 2013

Panoramë

Javore KOHA

Vildane Zeneli së shpejti në botën e muzikës

Modelja shqiptare me famë në botë, Vildane Zeneli, pas suksesit në botën e modës dëshiron të jetë e njohur edhe në muzikë.

Ajo po punon për një projekt të ri muzikor i cili pritet të vijë së shpejti.

Edhe kur pozon, Vildanja shfaqet me kufje.

Ajo ka postuar një foto në Twitter ku duket tejet provokuese me dekoltenë e zbuluar.

Vildanja si gjithmonë di të tërheqë vëmendjen mbi vete ku shpeshherë nuk i lë vend imagjinatës së meshkujve me fotot që poston.

Afërdita, pjesë e armatës së “Agon Channel” Jeta profesionale e Afërdita Dreshajt po vazhdon me sukses. Ajo është personazhi më i ri që i bashkohet armatës së “Agon Channel”. Modelja dhe këngëtarja e famshme ka nënshkruar së fundmi një kontratë të majme, por nuk dihet ende asgjë për rolin e saj.

Do të jetë Afërdita imazhi i ri i “Agon Channel”, apo ndoshta ajo do t’i hyjë më thellë botës së televizionit duke realizuar një show të sajin? Këtë nuk dimë ta themi për momentin...

Ndërkohë pas thashethemeve të pafundme që po qarkullojnë rreth saj kohët e fundit, bukuroshja nga Malësia ka thyer heshtjen në rrjetin social Facebook. Ajo ka postuar një foto me diçiturën “Lej le t’folin...”.

Si duket, këngëtarja është e lodhur nga spekulimet që po bëhen mbi jetën e saj private, ndaj edhe ka zgjedhur që në këtë formë të tregojë se thashethemet nuk i bëjnë më përshtypje.

Panoramë

e enjte, 7 nëntor 2013

Rita Ora më e pjekur për albumin e dytë

21 Javore KOHA

Ylli shqiptar me famë botërore, Rita Ora, ka deklaruar se ajo është pjekur shumë në vitet e fundit dhe se albumi i saj i dytë do ta reflektojë këtë.

Bukuroshja bjonde debutoi në skenën botërore me albumin “Ora” që i pushtoi top listat britanike.

Por, albumi i saj i dytë do të jetë për tregun ndërkombëtar, me theks të veçantë për atë amerikan, ku shqiptarja dëshiron të depërtojë.

Faktor kyç për këtë Rita e ka përcaktuar përvojën e saj dhe pjekurinë, që thotë se do ta reflektojë albumi i saj i dytë.

“A e dini se si është kur ndihesh pothuajse e njëjtë, por pak më e pjekur? Kështu është si ndihem aktualisht unë dhe kështu mendoj se ndihet edhe albumi i dytë”, ka theksuar Rita në Twitter.

Historia e emigrantit shqiptar në Londër, filmi më i mirë në TIFF Historia e një emigranti shqiptar në Londër është shpallur si filmi më i mirë në mesin e rreth 100 filmave që garuan në edicionin e 11-të të Festivalit Ndërkombëtar të Filmit TIFF në Tiranë.

Në ambientet e kinemasë “Milenium” u ndanë çmimet e festivalit që përgjatë 9 ditëve u kthye në ngjarjen më të rëndësishme kulturore të kryeqytetit të Shqipërisë.

Sa i takon çmimit të madh të festivalit,

juria ndërkombëtare e filmit artistik, e përbërë nga producenti Katriel Schory, skenaristi Ylljet Aliçka, drejtori i fotografisë Afrim Spahiu, regjisori Dimitris Koutsiabasakos dhe drejtoresha e festivalit të filmit PriFest në Kosovë, Vjosa Berisha, përzgjodhën si filmin më të mirë të kësaj kategorie “Seven Lucky Gods”, me regjisor Jamil Dehlavi.

Një prodhim britanik, ku rolin kryesor e luan aktori shqiptar, Kreshnik Xhelilaj,

që role emigrantësh ka njohur jo pak deri tani.

Edhe regjisori Dehlavi çmimin ia dedikoi trupës së aktorëve dhe në veçanti Xhelilajt, sipas të cilit ka bërë një “interpretim të jashtëzakonshëm”. Çmimin për regjinë më të mirë e mori regjisori grek, Thanos Anastopoulos, për filmin “The Daughter”, ndërsa skenari më i mirë u shpall ai i filmit spanjoll “The kids from the port”.

22 e enjte, 7 nëntor 2013

Te k n o l o g j i

Javore KOHA

Nga hulumtimi më i ri për numrin e dërgesave të telefonave të mençur thuhet se Samsung dhe Android janë duke e ruajtur dominimin e tyre në treg. Ndërsa, siç dihet tashmë, BlackBerry është duke humbur pjesë të rëndësishme të këtij tregu, prandaj zërat që kompania do të shitet së shpejti janë duke u shpeshtuar së fundmi.

Sipas ABI Research, 438 milionë telefona mobilë dhe 244 milionë telefona të mençur janë shitur në tremujorin e tretë të vitit 2013.

Pjesëmarrja e tregut të Samsung është rritur në 35%, ndërsa Apple ka mbetur në nivelin e njëjtë me 14%. BlackBerry ka rënë edhe më tutje, për të mbajtur vetëm 1.5% të shitjeve në tregun global.

Telefonat e bazuar në Windows Phone kanë pasur një rritje të konsiderueshme prej 165% nga viti në vit, për të mbajtur 4% të dërgesave globale, dhe vendin e tretë në listën e prodhuesve.

Në fakt, Nokia është marka e cila prodhon telefonat e saj në platformën e Microsoft, e cila 95% përbën pjesën e sistemit operativ të Microsoft. Android mbetet mbret i tregut me 80.6% të tregut të përgjithshëm të sistemeve operative mobile.

Android, mbret i tregut me 81për qind

Samsung përgatit syze të mençura, për të rivalizuar me Google Glass

Një regjistrim i ri i patentës në Agjencinë e Patentave dhe të Drejtave Intelektuale në Korenë e Jugut tregon se Samsung është duke punuar në një pajisje të re, për të cilën besohet se do të jetë një përgjigje e mundshme për syzet e mençura të Google Glass.

Sipas burimeve të para të informacionit thuhet se pajisja e re e Samsung

e lidhur me internet, mundëson dëgjimin e muzikës dhe pranimin e thirrjeve telefonike përmes dëgjueseve në veshë, të cilat janë të integruara në kornizën e syzeve.

Megjithatë, nga vizatimet e Samsung ende nuk dihet nëse syzet e reja të kompanisë do të jenë të pajisura me kontrollin e prekjes dhe kamerën e

ngjashme me Google Glass, apo nëse syzet e Samsung do të lidhen direkt me internetin në mobil apo të lidhen direkt me telefonin e mençur.

Në anën tjetër, Google është duke e testuar një version të hershëm të Google Glass me 10,000 njerëz në SHBA, për t’i dhënë publikut një vështrim të parë mbi syzet e lidhura me internet.

Fotografia e javës „Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.

Besim hakramaj: shikimi

e enjte, 7 nëntor 2013

23 Javore KOHA

„Qesh pak, shiko këtu”

24 e enjte, 7 nëntor 2013

Mjekësi

Javore KOHA

Peloidi

Rëndësia e shfr për qëllime ter Prim. Dr. Gani Karamanaga

Ulqini apo emri i vjetër i tij Olcinium, që në përkthim do të thotë »maja e kodrës dhe e maleve«, gjendet në pjesën më juglindore të bregdetit adriatik.

Klima e Ulqinit është detare-subtropike. E karakterizojnë faktorët e shumtë natyrorë shëndetësorë.

Në këte tekst do bëhet fjalë për peloidin.

Peloidi (balta minerale shëruese) gjendet në lokalitetin e Zogajve, Shtojit, është shumë i yndyrshëm dhe me ngjyrë të zezë, me një strukturë koloide të lehtë. Ph 8,4-8,5 me shije të njelmët, me aromë të oksigjen-sulfurit. Dendësia është 1,40 g/ml. Sipërfaqja ku gjendet peloidi është prej 9 km2 dhe e mbuluar me rërë e me dhe. Rezervat e tij vlerësohen në rreth 350 000m3.

Peloidi i Ulqinit është hulumtuar në dy raste, ndërsa herën e fundit më 1985 nga ekipi i përbashkët nga Sarajeva, Zagrebi dhe Beogradi, kur u realizuan projektet për shfrytëzimin e faktorëve natyrorë të Ulqinit si dhe për ndërtimin e Qendrës për turizëm shëndetësor në Ulqin dhe në Plazhin e Madh. Ky i fundit duhet të jetë vendi ku do të aplikohet peloidoterapia.

Kushtet për formimin dhe rigjenerimin e peloidit janë ideale: afërsia e detit, vegjetacioni i përafërt i bujshëm, prania e plangtomeve, guacave, kërminjëve.

Balta shëruese përbën një sistem heterogjen i cili përbëhet nga: Na, K, SiO2, AlO3, FeO3, CaO, MgO, CO2, pastaj bi-

tumeni, materialet nga rëra, thartira, humusi, 3,30% e materieve organike.

Gjithashtu gjenden edhe elementet radioaktivë (uraniumi, radiumi).

Shfrytëzimi i peloidëve për qëllime

terapeutike quhet peloidoterapi dhe paraqet një metodë me rëndësi të mjekësisë fizikale. Ka një aplikim të gjerë për mbajtjen e shëndetit dhe të kondicionit fizik.

Mjekësi

e enjte, 7 nëntor 2013

rytëzimit rapeutike

25 Javore KOHA

Faktorët natyrorë dhe mjekues të Ulqinit duhet shfrytëzuar maksimalisht dhe vënë në përdorim me qëllime mjekësore, gjatë rehabilitimit të të sëmurëve, si dhe turizmit preventiv shëndetësor. Të gjitha kushtet - sasia dhe kualiteti i baltës minerale shëruese, krahas klimës së butë dhe diellit, krijojnë cilësitë e përgjithme mjekuese të Ulqinit. lusit të ri.

Duke ndikuar në extro dhe duke ngacmuar në introreceptorë, shkaktojnë një varg reaksinonesh neurohumorale dhe neuroendokrine, veçenërisht është i rëndsishëm veprimi në koren e gjendrës mbiveshkëzore (glandula suprarenale), e cila me një produksion të sforcuar të glikokortikoidëve, ndikon përshtatshëm në proceset inflamatore.

Gjithashtu përdorimi mund të bëhet edhe te sëmundjet gjinekologjike, te sëmundjet e dobësisë së qarkullimit të gjakut tek ekstremitetet e poshtme, te sindromi varikozë (joulceroz). Përdorimi edhe në dermatologji, për efekte kozmetike etj.

Në vend të përfundimit

Peloidi shfaq ndikim ngrohtësie, andaj ndikon në proceset e inflamacioneve lokale, në proceset regjenerative, trofikë, ndërsa në simptomin e dhimbjes ndikon në mënyrë analgjike dhe

spazmolitike.

Indikacionet: artittiset, artroza, periarteriti, spondilozat, diskopatia. Te kontrakturat post-traumatike ndihmon si analgjetik dhe faktor i formimit të kal-

Faktorët natyrorë dhe mjekues të Ulqinit duhet shfrytëzuar maksimalisht dhe vënë në përdorim me qëllime mjekësore, gjatë rehabilitimit të të sëmurëve, si dhe turizmit preventiv shëndetësor.

Të gjitha kushtet - sasia dhe kualiteti i baltës minerale shëruese, krahas klimës së butë dhe diellit, krijojnë cilësitë e përgjithme mjekuese të Ulqinit.

Ne propozojmë ndërtimin e një qendre për shfrytëzimin e kushteve natyrore në Plazhin e Madh për mjekimin me rërë (psamoterapia) dhe me peloid (peloidoterapia).

26 e enjte, 7 nëntor 2013

Kronikë

Javore KOHA

Reportazh nga qyteza e Katërkollës

Vend i udhëkryqeve Në biseda më banorët e vendit, për të kaluarën e kësaj qyteze , vëren qartë pasionin dhe dashurinë e madhe që kanë të flasin për këtë zonë, ku me një nostalgji të madhe secili bisedën e vet e fillon më Shkollën e Vjetër , fanar i dijes dhe arsimit të parë shqip për këto treva

Qyteza e Katerkollës, si pjesë e sistemit administrative të Komunës së Ulqinit, shtrihet në Rajonin e Anës së Malit me një territor në të cilën gravitojnë mbi 20 fshatra me një popullsi mbi 6 mijë banorë, ku përfshirë migrimin dhe emigrimin kap një shifer mbi 30 mijë banorë. Rajoni i Anës së Malit shtrihet në një fushë të begat pjellore në mes të Liqenit të Shkodrës, Liqenit të Shasit, Lumit Buna dhe Detin Adreatik kurse Qyteza Katërkollë si qendër urbane e këtij rajoni ishte dhe vazhdon të jetë potencial i rendësishëm ekonomik, administrativ, kulturor , turistik e sportive për tërë këtë rajon , në Komunën e Ulqinit.

Në qytezën e Katerkollës, veprojnë dhe kanë selinë e vet Qendra Shëndetsore, Elektrodistribucioni, Posta, Kino Salla , Bibloteka , Bashkësia Lokale, Regjistri i Gjendjes Civile, Shkolla 9 vjecare, Kopshti për

fëmij, N.P.Ujesjellës dhe Kanalizimi, N.P.Veprimtaritë Komunale, , Partitë Politike , Qendra e fëmijëve psikoedukative,,Ylber Shpresë’’Shoqatat jo qeveritare , Polici i zonës,Policia kufitare, Tregu i Gjelbërt, Tregu i Bagëtive dhe terreni sportiv. Këto institucione të cilat ishin me kompetenca të plota administrative sot vazhdojnë të degradohen, nga mungesa e mjeteve financiare por edhe nga neglizhenca e organeve mbikëqyrese kompetente , pavarësisht se disa vazhdojnë të punojnë në shërbim të qytetarëve,edhe pse jashtë çdo standarti dhe në kushte të vështira.

Dikur…

Në biseda më banorët e vendit, për të kaluarën e kësaj qyteze , vëren qartë pasionin dhe dashurinë e madhe që kanë të flasin për këtë zonë, ku me një nostalgji të madhe secili

bisedën e vet e fillon më Shkollën e Vjetër , fanar i dijes dhe arsimit të parë shqip për këto treva.

Gjatë kohës së Austro-Hungarisë në këto treva, fillon edhe ndërtimi i parë i rrugës që lidh Shkodrën më Tivarin duke kaluar nëpër qendër të Katerkollës. Kjo rrugë ndërtohet për zhvillimin e kësaj zone , dhe e gjithë rruga është e ndërtuar më punë të detyruar të popullit , dhe ka qenë e ndërtuar kalldram. Gjatë kohës së Italisë në këto treva, për vizitë në Shkollën e Vjetër vjen Viktor Emanueli i III i cili pritet nga nxenësit e shkollës dhe personeli i saj.

Për karvanet të cilët kalonin nëpër këtë rrugë , dhe vinin nga të gjitha anët ,për tregti dhe vizita shërbente Hani i Maxharreve , që kishte odat për fjetje , lokalin për pushim si dhe vendin për kafshë.Hani kryente edhe funksione tjera ku ushtori i cili ka qene rojtari i tokës, në rast se

Kronikë

e enjte, 7 nëntor 2013

27 Javore KOHA

Gjatë kohës së Italisë në këto treva, për vizitë në Shkollën e Vjetër vjen Viktor Emanueli i III i cili pritet nga nxenësit e shkollës dhe personeli i saj

kafshët e dikuj tjetër kanë bërë dëm në territorin e tij ,ushtori ka qenë i detyruar që t’i dërgoj në Han , ku pronari i kafshëve ka paguar pastaj dëmin e shkaktuar dhe shërbimin e Hanit. Ushtori për tokat në Shas ka qenë Hysni Lam Salaj.

Furnizimi më rrymë për Katerkollë vinte nga centrala e cila ishte sjell nga Ulqini, punonte më naftë dhe kishte bazenin për ftohje, ku orari i dritave ishte deri në ora 10 të mbrëmjes , ku jepej sinjal tri herë ndizej-fikej përpara se mu ndal që banorët të përgaditëshin për fjetje.

Banorët e zonës vesheshin më tesha kombëtare dhe me pekta të qepura në tezjeh ku mjeshter i njohur i këtyre artizanaleve ishte Shaqir Kaleziqi kurse për ngjyrosjen e pelhurave dhe xhamadanave shkonin në Bojk. Darsmat janë bërë dy netë e dy ditë , ku instrumentet popullore që janë përdor kanë qenë lodra me kernet dhe qemalja me dajre.

Muzikantët anamalas të cilët ishin për aheng në çdo familje ishin Faik Nuzi me qemale dhe Sylo Xhafa me dajre. Në Katerkollë vepronin edhe disa kovaç hane të cilat merreshin më rregullimin e veglave bujqësore dhe mjeteve të punës dhe ishin në pronësi të Dullo Halilit, Sait Axhemit dhe Beqir Kovaçit. Poashtu kishte edhe dy mullinjë për bluarjen e drithërave ku njeri ishte në Vorre të Selitës dhe ishte në pronësi të një banori nga Milla , ku Milla ishte më e njohura për industrinë e bluarjes

së drithërave dhe numëronte mbi 44 mullinjë më ujë. Mulliri i dytë në Katerkollë ishte i një periudhe më të vonë i cili ishte mullini sapot dhe ishte në pronësi të familjes së HalilMehmet Tahirit . Me fillimin e makinerive të renda për përpunimin e tokës dhe për lëvizje ,familja e Adem Dyl Taipit hap servisin e parë në Katerkollë, ku për një kohë shumë të shkurtër filloj të bëhëj shumë i njohur saqë filluan të vinin mjete për riparim edhe nga Ulqini e Tivari.

Në qytezen e Katerkollës ishte e vendosur edhe qendra administrative e rajonit të Anës së Malit ku udhëheqës u caktua Tahir Çapriqi prej Shasit. Ai vendos që ujin e Brajshës ta shpërndaj nëpër qendër të Katerkollës deri në Shas ku sjell gjashtë kroje publike për të gjithë qytetarët, tre i sjell në Katerkollë dhe tre në Shas. Në Katerkollë u ndërtuan edhe tetë banesa për ushtrinë kufitare të cilat më vonë më iniciativ të Junuz Divanit kaluan në pronësi të shkollës për mësuesit që vinin nga zonat e largëta për të mësuar nxënësit në ,,Shkollë të Vjetër’’të Katerkollës. Poashtu u ndërtua edhe shpija e mallrave , shpija e kulturës dhe shpija e shëndetit të cilat u bënë më kontribut vullnetar nga banorët e Anës së Malit. Karakteristik për Katerkollën është edhe ndërtimi i puseve për ujë ku më i njohuri është pusi Dervish i cili sipas disa legjendave thuhet se është ndërtuar më kërkesë të banorëve të

zonës dërguar një Dervishi i cili arriti të zbuloi këtë rrjedh uji për gjithë këto banorët dhe të rregulloj gjendjen e ujit. Në këtë territor kemi edhe pusin Bajram, pusin e Danit, pusin Sapot, pusin e Hanit etj. Furra e parë e bukës ka qenë e Nizo Kavajës i cili erdhi nga Kavaja , kurse shitorja e ushqimit dhe e tekstilit ka qene ajo e Gjon Kelit. Te shpija e Gjon Kelit ka qene edhe posta e pare në Katerkollë.

Sot…

Aktualisht në qytezën e Katerkollës, veprojnë një numër i konsiderueshëm i bisnesëve ku duhet të përmendim , sallone darsmash, resturante, pizzeria , kafe bar, shitore te ndryshme , sallone flokesh, servise te ndryshme , burektore, furra buke etj. Rikonstruktimi i fazës së dytë të rrugës, Katerkollë- Krythë , faza e parë e ndërtimit të trotuareve , si dhe nisja e procedurave për hartimin e planit detal urbanistik të Katerkollës jep shpresë dhe hap një perspektivë të re që e gjithë territori në të cilën shtrihet Qyteza e Katerkollës të jetë zonë urbane dhe në shërbim të qytetarëve të Komunës së Ulqinit. Poashtu hartimi i planit hapsinor do këtë rendësi të veçantë jo vetëm për qendër por për të gjithë rajonin e Anës së Malit dhe duhet një vëmendje dhe kontribut i gjithësecilit sepse nga kjo mvaret e tashmja dhe e ardhmja për brezat që do jetojnë në këtë rajon . Hartimi i planit detal urbanistik për Katerkollë duhet të bëhët në përputhje më planin hapsinor , më qëllim që ta shëndrrojë Qytezën e Katerkollës nga një problem që çdo herë ishte aktiv për fushata politike në një zgjidhje administrative në shërbim të qytetarëve të Komunës së Ulqinit.

Sabri Salaj

28 e enjte, 7 nëntor 2013

In Memoriam

Javore KOHA

In memoriam: Pjetër (Prëtash) Ulaj ( 1925-2013)

Burrë i besës dhe i fjalës

Ditën e martë, më 22 tetor 2013 ndërroi jetë në moshën 88 vjeçare në Nju-Jork të Shteteve të Bashkuara të Amerikës Pjetër Prëtashi Ulaj. Lindi më 19 mars 1925 në fshatin Kojë, njërën ndër krahinat historikisht më të njohura shqiptare, ku u ruajt tradita, besa, burrëria, feja dhe çdo gjë e bukur dhe me vlerë që i takon kombit shqiptar.

Fëmijëria dhe rinia e këtij djaloshi të etur për liri ishin të ngjashme me ato të moshatarëve të tij malësorë, me skamje, me halle, me vuajtje dhe mjerim. U rrit e u brumos me bëmat dhe mendimet e urta të babait të tij Pretash Zekës, bajraktar i Kojës, i cili ishte shembulli i atdhetarisë e i trimërisë, që e dëshmoi në kryengrijten e Malësisë së Madhe në Deçiq, në vitin 1911, në të cilën për flamurin kuqezi u flijuan shtatë kojas. Pjetri ka qenë i martuar me Prënë Kolen Kërcaj nga Koja, me të cilën ka patur 7 djem dhe dy vajza. Për fatin e keq të tyre dy djem u kanë vdekur. Njëri pa i mbushur tri vjet. Tjetri në lulen e rinisë, në moshën tetëmbëdhjetë

vjeçare. Kjo tragjedi e tronditi rëndë në shpirt familjen e tij, por nuk e gjunjëzoi. Përkundrazi, Pjetri me të zgjedhurën e tij të zemrës ia arrijtën qëllimit të jetës t’i rrisin, t’i edukojnë dhe t’i martojnë fëmijët e tyre në frymën e traditës dhe vlerave të mirëfillta malësore.

Jeta e tij e vërtetë ishte puna. Si punëtor shumëvjeçar i ndërmarrjes për ndërtimtari OGP ndërtoi Titogradin ( Podgorica e sotme) e pasluftës. Kishte qëndrim korrekt ndaj njerëzve. Ishte i dashur me gjithësecilin. E respektonin edhe për faktin se ishte nga një familje patriotike antikomuniste me traditë bajarkatar të Kojës. Besa, burrëria, fisnikëria dhe atdhedashuria ishin vetitë e tij kryesore. Në Kojë dhe Malësi shquhej edhe për mikpritje, për fjalën e dhënë, për besnikëri.

Ky pasardhës i burrave të shquar atdhetarë të Kojës, Uc Geri e Has Marashi, po ashtu ishte një bashkëshort, një baba dhe gjysh i mirë.

Pjetër Prëtashi jetoi në vendlindje deri në moshën 67 vjeçare, kur për

arsye kryesisht ekonomike u shpërngul në Amerikë te fëmijët e vet. Ai përveçse trashëgoi gjenin e pastër kombëtar nga të dy anët, nga babai Pretash Zeka dhe nga ana e dajave kastratas , ishte edhe humanist. Njerëzit i ndihmonte çdoherë kur kishte mundësi. Madje gëzohej shumë kur mund t’i bënte mirë ndokujt. Ai me familje ishte donator i shumë aktiviteteve kombëtare të diasporës shqiptare në Amerikë, sidomos për çështjen e Kosovës.

Bamirësia e tij nuk ka munguar as në Malësi.

Edhe pse i shoqëruar nga familjarët dhe i respektuar nga të gjithë në mërgim, brenda tij digjej zjarr dëshira që kur të vdes të varroset në vendlindjen e tij të shtrenjtë e të dashur. Nuk kishte dëshirë të lë kockat në Amerikë, si shumë të tjerë. Por të varroset në vendlindje.

Këtë ma tha edhe mua në vizitën e parë dhe të fundit që i bëra para pak vitesh në shtëpinë e tij në Nju-Jork. “ Unë e adhuroj vendin ku kam lindur dhe jam rritur, ku kam mësuar belbëzimet e para në gjuhën e ëmbël të nënës shqiptare, ku jam burrëruar dhe kam kaluar gati shtatëdhjetë pranvera, dhe nuk do e ndryshoja me asnjë qytet të botës.

Kujtimet e shumta që më lidhin me Kojën time legjendare, nuk më lënë të qetë asnjëherë prej se erdha në mërgim. Asnjë vend tjetër i botës nuk të ofron aq siguri e dashuri për të jetuar sa vendlindja. Vetëm aty gjejë qetësinë, krenarinë, lumturinë, dashurinë, fëmijërinë, vuajtjet, gëzimet. Vetëm aty ndjehem më së miri, prandaj vlerësojeni vendin e vet dhe duajeni atë. E pasi që është kështu, e që një ditë duhet vdekur, unë kam dëshirë që fëmijët e mi, nëse kanë mundësi, të më varrosin në vendin tim, ku më jetuan, vdiqën dhe u varrosën të parët e mi. Kjo është dëshira ime dhe e lus Perëndinë e madhërueshme që këtë dëshirë të ma mundësoj dhe plotësoj”, më tha me mall Pjetri.

Dëshirën e tij që përgjithmonë të jetë në vendin e tij, në atë vend ku ka të varrosur nënën dhe baban, dy djemtë, vëllan e të tjerë të vdekur nga farefisi Ulaj, ia plotësauan djemtë. Ata trupin e tij të pajetë të babait të vet e sollën aty ka ai kishte dëshirë, në Kojë. I qoftë i lehtë dheu Gjekë Gjonaj i arbërit!

Mozaik

e enjte, 7 nëntor 2013

29 Javore KOHA

Në Anë të Malit

Pastrohen zonat e monumenteve të kulturës Bashkësia Lokale ,, Katerkollë’’ ,N.P.Veprimtaritë Komunale me mbështetje të shoqates ,,Ora’’ka marrë nismen për pastrimin e bedenave të Kalasë në Qytetin e Vjetër në Shas. Ky aksion kishte si qëllim nxjerrjen në pah të vlerave dhe potencialeve të këtij lokaliteti si dhe krijimin e kushteve që ky lokalitet të bëhët i vizitueshëm për qytetarët, studiusit dhe turistët .Gjatë këtij aksioni u arrit që të pastrohet e gjithë zona arke-

ologjike në të cilën u realizuan germimet e fundit, deri te bedenat e qytetit.

Në vazhdën e këtyre aktiviteteve u bë aksioni për pastrimin e Shkollës së Vjetër në Katerkollë , një aksion i cili u bë në bashkëpunim me N.P.Veprimtaritë Komunale. Ky aksion kishte si qëllim që të bëhët e mundur sadopak kthimi i atyre vlerave të cilat ishin të gdhendura në oborr të kësaj shkolle. Pastrimi i stazave hyresë, relifeve , bazenit, kroit etj bëri që

mësuesit dhe nxenësit e kësaj shkolle fanar i dijes dhe arsimit për këtë rajon të Anës së Malit, të vizitohen me një nostalgji dhe emocion të madh.

Në këtë kuadër pritet që gjatë këtij muaji në këtë zonë të qëndrojnë në një vizitë studiuesë të njohur nga Tirana ,Prishtina dhe përfaqësues të UNESCO-s. Pjesë e axhendës së tyre do jetë Shkolla e Vjetër , Ura e Vjetër e Klleznës dhe Qyteti i Vjetër (Kohapress) i Shasit.

Mali i Zi Qeveria e Malit të Zi Ministria për të Drejtat e Njeriut dhe Pakicave Ministria për të Drejtat e Njeriut dhe Pakicave në bashkëpunim me Komunën e Ulqinit, nis debatin publik për tekstin e Draftit të Ligjit për zgjedhjen, përdorimin dhe shfaqjen publike të simboleve kombëtare dhe ju drejton

FTESË PUBLIKE

Të gjithë qytetarëve/ve të Komunës së Ulqinit që të marrin pjesë në debatin publik për tekstin e Draftit të Ligjit për zgjedhjen, përdorimin dhe shfaqjen publike të simboleve kombëtare dhe me propozimet, vërejtjet dhe sugjerimet në debatin publik të kontribuojnë në përmbajtjen përfundimtare të Draftit të këtij ligji.

Debati publik për tekstin e Draftit të Ligjit për zgjedhjen, përdorimin dhe shfaqjen publike të simboleve kombëtare do të mbahet ditën e premte, më 08. 11. 2013, në sallën e Kuvendit të Komunës së Ulqinit duke filluar në orën 10.00.

Shërbimi për informim

30 e enjte, 7 nëntor 2013

Rajoni

Javore KOHA

Të dielën u mbajtën zgjedhjet lokale në Kosovë

Balotazh në 24 komuna, PDK-LDK ballafaqohen në tetë prej tyre Prishtinë – Komisioni Qendror i Zgjedhjeve në Kosovë publikoi rezultatet paraprake të zgjedhjeve të së dielës për pushtetin komunal në Kosovë.

Në bazë të rezultateve paraprake ku nuk janë përfshirë votat nga komunat veriore të Kosovës të banuara me shumicë serbe dhe votat e hedhura me kusht, Kosova do të shkojë në balotazh në gjithsej 24 komuna. Partia Demokratike e Kosovës dhe Lidhja Demokratike do të ballafaqohen në tetë prej tyre.

Kështu PDK-ja shkon në raundin e dytë me LDK-në në Gjilan, Prizren, Dragash, Lipjan, Ferizaj, Viti, Klinë dhe Kamenicë.

Raund të dytë do të ketë edhe Vushtrria, Rahoveci dhe Suhareka në të cilat do të garojnë kandidatët e PDK-së, të LDK-së dhe të AAK-së.

Kandidati i AAK-së Pal Lekaj do të përballet në raundin e dytë të zgjedhjeve me kandidaten e AKR-së Mimoza Kusari Lila në Gjakovë. Mitrovica (jugu) çon në balotazh PDK-në me AKR-në.

Komuna e Junikut, Obiliqit dhe Pejës do të ballafaqojë kandidatët e LDK-së dhe Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës. Iniciativa Qytetare për Malishevën e ndarë nga PDK-ja pak para zgjedhjeve, po kështu është në balotazh me LDK- në.

Edhe në kryeqytetin kosovar do të votohet në raundin e dytë. Kandidati Isa

Mustafa nuk e kaloi 50 përqindëshin e votave në Prishtinë duke shkaktuar kështu një përballje të dytë me kandidatin e Lëvizjes Vetëvendosje!, Shpend Ahmeti.

Ndërkaq në dhjetë komuna të Kosovës, kryetarët janë zgjedhur që në raundin e parë të votimeve.

Në këto zgjedhje, PDK-ja fitoi në raundin e parë vetëm në katër komuna, LDKja në tri dhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës në vetëm një komunë. Vetëvendosje! përveç që s’e fitoi asnjë komunë edhe balotazhin do ta ketë vetëm në Prishtinë.

Komunat në të cilat do të qeverisë PDKja në mandatin e ardhshëm janë Kaçaniku, Skënderaj, Shtimja dhe Drenasi.

Istogun, Fushë Kosovën dhe Podujevën e fitoi në raundin e parë LDK-ja.

Kandidati i pavarur Rufki Suma ndërkaq fitoi sërish në raundin e parë Komunën e Hanit të Elezit. Edhe partia turke ka fituar në komunën e Mamushës. Sa i përket komunave me shumicë serbe, shihet qartë se Lista Serbe e krijuar këtë vit me mbështetjen e Serbisë ka gjetur përkrahjen e komunitetit serb.

Kështu kjo listë shkon në balotazh në Novobërdë me kandidatin e LDK-së, Bajrush Ymeri, në Partesh, Kllokot dhe Graçanicë me Partinë e Pavarur Liberale

Serbe e cila drejtohet nga zëvendëskryeministri i Qeverisë së Kosovës, Slobodan Petroviq. Ky i fundit ka rastin të ballafaqohet në raundin e dytë me partnerin e tij të nivelit qendror, partinë e kryeministrit të Kosovës, Hashim Thaçi, në komunën e Shtërpcës.

Rezultatet ende nuk dihen për katër komunat me shumicë serbe në veri të Kosovës, ku ka pasur parregullsi.

Votimet në veri u dëmtuan nga incidentet e së dielës mbrëma, kur persona të maskuar ndërhynë dhe shkatërruan kutitë e votimit në disa vendvotime në veri të Mitrovicës, duke detyruar largimin e komisionit të zgjedhjeve dhe të përfaqësuesve të Misionit të OSBE-së.

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve është në pritje të materialeve para se të vendosë nëse votimet në veri janë të vlefshme, nëse do të ketë votim të pjesshëm apo do të ketë zgjedhje tërësisht të reja në veriun e Mitrovicës.

Sipas Komisionit Qendror të Zgjedhjeve pjesëmarrja në këto zgjedhje ishte për 100 mijë votues më e lartë sesa zgjedhjet e kaluara. Gjithsej 814 mijë e 780 votues apo 45 për qind e mbi 1 milion e 700 mijë votuesve të regjistruar morën pjesë në votime.

Raundi i dytë i zgjedhjeve lokale në Kosovë do të zhvillohet më 1 dhjetor.

Sport

e enjte, 7 nëntor 2013

Klubi i Karatesë “Ulqini” mori pjesë në tre turne ndërkombëtarë

S’ka të ndalur, shkëlqen si gjithmonë

Gjatë dy fundjavëve të kaluara, Klubi i Karatesë “Ulqinit” ka marrë pjesë në tre turne ndërkombëtarë.

Më 26 tetor 2013 në Tivar është mbajtur Turneu IV Ndërkombëtar i Karatesë “Trofeu i Tivarit 2013”. KK “Ulqini” u paraqit me 17 garues, të cilët fituan 15 medalje: dy medalje të arta, dy të argjendta, 11 të bronzta dhe dy kupa për vendet e para. Me medalje të artë u kurorëzuan Ronald Jacoviq dhe Diellëza Rama, ndërsa me medalje të argjendta Pjeter Hota dhe Antigona Rama. Me nga disa medalje të tjera u shpërblyen edhe garuesit: Ensar Marshiq, Mark Daboviq, Ibrahim Zogaj, Mensur Ceka, Kristian Junkoviq dhe Emill Kallaba.

Më 27 tetor 2013 në Gjilan u mbajt Turneu VIII Ndërkombëtar i Karatesë “Kata-

na Open 2013”, ku “Ulqini” u paraqit me pesë garues. Ata fituan pesë medalje: katër medalje të arta, një të bronztë dhe katër kupa për vendet e para.

Në këtë turne me medalje të arta u kurorëzuan Seida Suma - kata individuale (seniore), Albion Duraku - luftëra individuale (juniorë), Edin Kraja - luftëra individuale (juniorë), Lavdim Tula - luftëra individuale (juniorë), kurse Edin Kraja u kurorëzua me medalje të bronztë në luftëra individuale (seniorë).

Organizatori i Turneut shpërbleu KK “Ulqini”-n me kupë falënderimi për pjesëmarrje.

Të premten, më 1 nëntor 2013 në Orllan të Kosovës u mbajt Turneu VIII Memorial “Zahir Pajaziti”, ku KK “Ul-

31 Javore KOHA

Drejtuesit e KK “Ulqini”-i i konsiderojnë këto rezultate si vazhdim i sukseseve të tyre, duke premtuar se nuk do të ndalen, por do të vazhdojnë me suksese edhe në gara të tjera që i presin në të ardhmen.

qini” u përfaqësua nga garuesja Seida Suma, e cila arriti të kurorëzohet me dy medalje: një medalje të artë dhe një medalje të argjendtë, si dhe me një kupë në shenjë falënderimi për pjesëmarrje nga organizatori i këtij turneu, Safet Ramadani.

Drejtuesit e KK “Ulqini”-i i konsiderojnë këto rezultate si vazhdim i sukseseve të tyre, duke premtuar se nuk do të ndalen, por do të vazhdojnë me suksese edhe në gara të tjera që i presin në të ardhmen, siç janë Kampionati i Malit të Zi për kadetë dhe juniorë dhe Kupa e Malit të Zi për seniorë të rinj, pastaj turnetë ndërkombëtarë në Budapest (Hungari), Bosnje dhe Hercegovinë, Maqedoni, Kroaci etj.

(Kohapress)

Klubi i Karatesë “Albulena” fitoi gjashtë medalje në Turneun Ndërkombëtar “Trofeu i Tivarit”

Faruk Hasanaga më i suksesshmi Klubi i Karatesë “Albulena” ka fituar gjithsej gjashtë medalje në Turneun IV Ndërkombëtar të Karatesë “Trofeu i Tivarit”, i cili është mbajtur më 26 tetor 2013, ku kanë marrë pjesë rreth 700 garues nga Mali i Zi, Shqipëria, Kosova, Maqedonia, Greqia, Bosnja dhe Hercegovina, Serbia dhe Rusia.

Suksesin më të madh nga garuesit e KK “Albulena” e ka arritur Faruk Hasanaga, i cili ka fituar dy medalje të

arta: një në kata individuale dhe një në kata ekipore. Vlen të përmendet sidomos suksesi i ekipit të pionierëve të rinj në kata, ku përpos Hasanagës kanë marrë pjesë edhe Refik Mollabeqiri dhe Art Ujkashi, të cilët kanë fituar vendin e parë. Përpos medaljes së artë, Refik Mollabeqiri ka fituar medalje të argjendtë në kata individuale, kurse Art Ujkashi medalje të bronztë në kata individuale.

Suksesin më të madh nga garuesit e KK “Albulena” e ka arritur Faruk Hasanaga, i cili ka fituar dy medalje të arta: një në kata individuale dhe një në kata ekipore. Vlen të përmendet sidomos suksesi i ekipit të pionierëve të rinj në kata, ku përpos Hasanagës kanë marrë pjesë edhe Refik Mollabeqiri dhe Art Ujkashi, të cilët kanë fituar vendin e parë.

“Ata kanë punuar shumë bukur si në garat ekipore, ashtu edhe në ato individuale”, shprehet kryetrajneri i KK “Albulena”, Agron Ujkashi.

Ndërkaq, në lufta individuale, medalje të arta fituan Anes Pejçinoviq dhe Mil(Kohapress) losh Dragojeviq.