Ngjarjet javore
Javore KOHA Pas zgjedhjeve vendore në Ulqin
ISSN 1800-5969
Podgoricë e enjte, 30 janar 2014 Viti XIII / Numër 601 Çmimi 0,50
www.kohajavore.co.me
Projekte të përbashkëta mes dy vendeve
Ndërgjegja e faktorit politik
2
e enjte, 30 janar 2014
Javore KOHA
Javore KOHA
Javore KOHA
Përmbajtja
Kërkohet përkrahje për formimin e komunës së Malësisë
Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen
e enjte, 30 janar 2014
3 Javore KOHA
Çka duhet të dini për kaloritë? fq 5
fq 18
Sh. Peraj:
Subaru me koncepte të bazuara në Levorg
Një realitet që krijuam vet fq 8
fq 19
A. Gojçaj:
Provokon Beatrix Ramosaj
Silueta të profilit në ikje
Themelues: Kuvendi i Republikës së Malit të Zi
Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: SHAGBG „Pobjeda” Drejtor ekzekutiv: Lav Lajoviq Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 078/110-578 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.co.me
Përmbajtja
fq 10
fq 20
Mimoza Elezi kërkon suksesin në Turqi
A. Lulushi:
Kur vdiq Skënderbeu fq 12
fq 21
E. Babamusta:
Rikthim i suksesshëm i Andamion Murataj në skenën e filmit
Varicella (Lia e ujit) fq 16
fq 24
Ne hap me Kohen
4 Javore KOHA
Ngjarje javore
e enjte, 30 janar 2014
Ministri i Jashtëm i Shqipërisë, Ditmir Bushati, zhvilloi vizitë zyrtare në Mal të Zi
Projekte të përbashkëta mes dy vendeve Podgoricë - Ministri i Jashtëm i Republikës së Shqipërisë, Ditmir Bushati, zhvilloi të enjten një vizitë zyrtare në Mal të Zi, ku u takua me Presidentin malazez Filip Vujanoviq, kryetarin e Kuvendit, Ranko Krivokapiq dhe me zëvendëskryeministrin dhe ministrin e Punëve të Jashtme dhe Integrimit Evropian të Malit të Zi, Igor Llukshiq. Ai është takuar gjithashtu edhe me drejtuesit e partive kryesore shqiptare dhe me kryetarin e Këshillit Nacional Shqiptar në Mal të Zi. Në takimin me ministrin Lukshiq u diskutua mbi marrëdhëniet dypalëshe dhe sidomos për bashkëpunimin ekonomik dhe projektet konkrete në infrastrukturë, energjetikë, turizëm, bashkëpunimin ndërkufitar dhe atë rajonal, si dhe proceset integruese evropiane dhe euroatlantike. Ministri Bushati rikonfirmoi mbështetjen e Shqipërisë për
anëtarësimin e Malit të Zi në NATO, për ç’gjë atë e ka falënderuar homologu i tij Igor Llukshiq. “Ne vlerësojmë lart përpjekjet që po bën Shqipëria me qëllim të nxitjes së bashkëpunimit në rajon. Fakti që Shqipëria do të kryesojë gjatë këtij viti disa nisma rajonale është i mirëpritur dhe në këtë drejtim do të intensifikojmë bashkëpunimin”, ka thënë ai. Ministri i jashtëm i Shqipërisë ka thënë se infrastruktura mbetet një prioritet për bashkëpunimin dypalësh. Ndër projektet konkrete u diskutuan: rrugët lidhëse në të dy anët e kufirit, veçanërisht ajo Velipojë-Ulqin, korridori Adriatiko-Jonian, rruga PlavëPodgoricë nëpërmjet territorit shqiptar, projekte të Liqenit të Shkodrës dhe lumit Buna. Në energjetikë u veçua gazsjellësi Trans Adriatik dhe lidhja e tij me TAP, për të cilin dy bash-
këbiseduesit shprehën mbështetjen e plotë dhe u angazhuan për të bashkëpunuar në të ardhmen. Në kuadër të lëvizjes së lirë dhe të plotësimit të paketës për t’i bërë kufijtë të padukshëm duke eliminuar barrierat jofizike, palët ranë dakord për nënshkrimin së afërmi të marrëveshjes për “Njohjen e lejeve të drejtimit të automjeteve” dhe diskutuan për hapjen e një pike të re të kalimit kufitar në Zogaj-Hutaj. Ministri Bushati nënvizoi nevojën e ratifikimit nga pala malazeze të marrëveshjes së firmosur në fushën e arsimit, me qëllim që t’i hapet rruga nënshkrimit të Protokollit për njohjen reciproke të diplomave universitare. Ai i ka përgënjeshtruar informacionet e mediave se Shqipëria do të mbyllë ambasadën e saj në Podgoricë për shkak të zvogëlimit të shpenzimeve, duke theksuar se qëllimi i Shqipërisë është forcimi i marrëdhënieve me Malin e Zi në çdo fushë. Ministri Bushati theksoi se shqiptarët që jetojnë në Mal të Zi janë një urë miqësie dhe bazë e sigurt për marrëdhëniet midis dy vendeve. “Ata kanë kontribuar për pavarësinë e Malit të Zi dhe kontribuojnë sot për proceset integruese në NATO dhe BE”, ka thënë ai. Ministri Bushati kërkoi trajtimin e çështjeve të decentralizimit të pushtetit vendor, veçanërisht zgjidhjen e statusit të komunës së Tuzit me konsensus dhe frymë evropiane. Gjithashtu ministri Bushati shprehu nevojën për një përfaqësim më të denjë të shqiptarëve në të gjitha institucionet kushtetuese të Malit të Zi. Në takimin me përfaqësuesit e faktorit politik shqiptar, ministri i Jashtëm i Shqipërisë ka vlerësuar rolin e shqiptarëve në Mal të Zi në proceset integruese të vendit në BE dhe NATO. Bushati theksoi se qeveria shqiptare është angazhuar seriozisht për hartuar projekte të reja ndërkufitare, si për shembull hapjen e pikave të reja kufitare. Gjatë këtij takimi, bashkëbiseduesit ndanë mendimin se respektimi i të drejtave të shqiptarëve është në interes të vetë Malit të Zi. Ministri Bushati i garantoi bashkëbiseduesit për mbështetje të vazhdueshme të qeverisë shqiptare në këtë drejtim. (Kohapress)
Ngjarje javore
e enjte, 30 janar 2014
5 Javore KOHA
Sipas Vasel Sinishtajt, Iniciativa Qytetare e gatshme të mbështesë koalicionin e Malit të Zi Pozitiv dhe PSD-së në zgjedhjet e ardhshme në Podgoricë
Kërkohet përkrahje për formimin e komunës së Malësisë Tuz – Njëri ndër drejtuesit e Iniciativës Qytetare, Vasel Sinishtaj, ka thënë se ky subjekt politik është i gatshëm të mbështesë koalicionin ndërmjet Malit të Zi Pozitiv dhe Partisë Socialdemokrate para zgjedhjeve në Podgoricë, por këto dy parti duhet të përkrahin kërkesën për formimin e komunës së Malësisë. Ai ka theksuar se pret që edhe partitë tjera shqiptare të mbështesin PSD-në dhe Malin e Zi Pozitiv nëse ato do të përkrahin zgjidhjen e cila do të çonte në dhënien e statusit të komunës së plotë Tuzit. “Në radhë të parë, vendimi mbi mbështetjen eventuale të koalicionit të ri nuk do të varet vetëm nga shqiptarët, dhe kjo është me rëndësi të thuhet. Do të varet nga ajo se çfarë do të vendosin PSD-ja dhe Mali i Zi Pozitiv kur janë në pyetje kërkesat tona legjitime, për realizimin e të cilave presim më shumë se një dekadë”, ka thënë Sinishtaj. Ai ka thënë se shpreson që ministri i Punëve të Brendshme, Rashko Konjeviq, do të arrijë të bëjë hapa përpara kur bëhet fjalë për zgjidhjen e statusit të komunës së Tuzit, duke nënvizuar se hapat konkretë në plotësimin e kërkesave që Tuzi të
fitojë statusin e komunës janë kusht që të jenë pjesë e koalicionit të ri shtetformues. Sinishtaj e ka vlerësuar si një hap pozitiv formimin e këtij koalicioni të ri. “Jemi të hapur për bisedime me ata që duan të na japin më shumë sesa ajo çfarë na ofrohet tani, të cilët do të na japin atë që na takon, dhe të cilët nuk do të lejojnë që edhe më tej të lutemi për të drejtat tona”, ka deklaruar ai. Partia Socialdemokrate dhe Mali i Zi Pozitiv e kanë mirëpritur deklaratën e Sinishtajt se Iniciativa Qytetare është e gatshme të mbështesë këtë koalicion në zgjedhjet lokale në Podgoricë. Për këto dy parti politike, kushti i Sinishtajt nuk është kontestues. Kryetari i Klubit të këshilltarëve të PSD-së në Kuvendin e Podgoricës, Gjorgje Suhih, ka thënë se kjo parti e ka bërë me kohë të qartë qëndrimin e saj mbi komunën e Tuzit dhe referendumin eventual për pavarësimin e komunës së Tuzit. “Edhe herën e fundit në Kuvendin e Podgoricës kemi thënë se, nëse është arritur marrëveshja, referendumi duhet të mbahet, dhe ne do të
respektojmë qëndrimin e qytetarëve pas deklarimit. Për ne nuk ka problem të pranojmë atë çfarë është më së miri për qytetarët e Tuzit”, është shprehur ai. Funksionari dhe deputeti i Malit të Zi Pozitiv, Dritan Abazoviq, ka thënë se partia e tij që nga fillimi i veprimtarisë së saj e ka përkrahur gjithmonë themelimin e komunës së plotë të Tuzit. “Kjo sigurisht që nuk do të jetë pengesë për bashkëpunim dhe më gëzon fakti që Sinishtaj ka vërejtur që në aleancën e Malit të Zi Pozitiv dhe PSD-së ka vend edhe për Iniciativën Qytetare. Nuk kemi kurrfarë dileme lidhur me kërkesën që Tuzi të jetë komunë. E kemi thënë shumë herë që Partia Demokratike e Socialistëve manipulon me qytetarët e Malësisë, dhe sa na përket neve nuk ka kurrfarë barriere për bashkëpunim eventual”, ka theksuar ai. Abazoviqi ka vlerësuar se hyrja e Iniciativës Qytetare në koalicion me Malin e Zi Pozitiv dhe PSD-në do të kontribuonte në arritjen e rezultatit më të mirë të këtyre partive, para së gjithash te trupi votues shqiptar në Malësi. (Kohapress)
6 Javore KOHA
Vështrime & Opinione
e enjte, 30 janar 2014
Vështrime & Opinione
e enjte, 30 janar 2014
7 Javore KOHA
Pas zgjedhjeve vendore në Ulqin
Ndërgjegja e faktorit politik Për Koha Javore: Frank Shkreli / Nju Jork
Të dielën që shkoi, në Komunën e Ulqinit u mbajtën zgjedhjet për qeverinë e ardhëshme komunale. Sipas informacioneve nga mediat shumicën e vendeve në Kuvendin e Komunës së Ulqinit i fitoi, për herë të parë, në këto 20-e sa vitet e demokracisë faktori politik malazez, Partia Demokratike e Socialistëve, PDS. Shumë nga problemet e sotëme të shqiptarëve në Mal të Zi mund t’i atribohen politikave të hershme dhe aktuale të Cetinës ose Podgoricës kundër interesave të shqiptarëve në trojet e veta, por humbja e faktorit shqiptar në zgjedhjet e fundit në komunën e Ulqinit duhet të vendoset aty ku e ka vendin -- para dyerve të partive dhe faktorëve të tjerë politikë dhe udhëheqsve të tyre, në rrethin e Ulqinit. Gjatë dy dekadave të fundit, anë e mbanë trojeve shqiptare, krijimi i partive dhe subjekteve politikë është këthyer në një industri të vërtetë, por është një industri e cila nuk krijon punë për askënd, përveçse garanton vetëm punësimin e kryetarit të partisë,gjithmonë në kurriz dhe pa marrë shumë parasyshë interesin e përbashkët. Kjo ka ndodhur edhe në radhët e shqiptarëve nën Mal të Zi, por u vu në dukje haptas të dielën që kaloi, ku sipas të dhënave mund të ketë pothuaj një dyzinë partishë, iniciativash qytetare etj., për një popullësi shqiptare që nuk i kalon 50 mijë banorë. Ndoshta një gjë e tillë nuk do të ishte aq katastrofale, nëse atyre nuk do tu mungonte bashkërendimi i mirëfilltë i politikave dhe strategjive në interesin e përbashkët të popullësisë shqiptare të atyre anëve. Është e qartë se
f.gjokaj
Thonë se bashkimi bën fuqinë, ndërsa përçarjet gjithmonë përfundojnë në disfatë. Kjo fjalë e urtë merr një domethënje të veçantë kur flitet për mungesën e bashkëpunimit midis faktorëve politikë anë e mbanë trojeve shqiptare, por sidomos i përshtatet faktorëve politikë të shqiptarëve në Mal të Zi, ku një grusht shqiptarësh janë të ndarë në një dyzinë partishë dhe faktorësh të tjerë politikë.
për derisa të vazhdojnë këto përçarje në radhët e faktorëve politikë të shqiptarëve në Mal të Zi, ata vetë si udhëheqës dhe as problemet me të cilat përballen shqiptarët nën Mal të Zi, nuk do të merren seriozisht as nga Tirana as nga Prishtina, madje as nga ndërkombëtarët -- por mbi të gjitha, as nga qeveria në Podgoricë, e cila do të vazhdojë të luaj me fatin e tyre politik dhe ekonomik, për derisa shqiptarët të mos kenë një strategji veprimi të përbashkët politike. Numëri i madh i këtyre partive nuk është asgjë tjetër veçse një fushë e përshtatshme për tu shfrytëzuar në bazë të thënjes së vjetër romake, “Divide et Impera”, përçajë e sundo. Shpresoj që zgjedhjet e të dielës që kaloi në komunën e Ulqinit të jenë një zgjim nga gjumi, nga një ëndërr e keqe, dhe që të ketë tronditur politikanët shqiptarë të këtyre trevave. Si rrjedhim, ende ka mundësi për shpresë se ata do të shikojnë përtej interesave të ngushta të karrigave të tyre partiake dhe të bashkohen për interesin e përbashkët të shumicës së banorëve të Komunës së Ulqinit. Ende ka mundësi për ndreqjen e gabimeve parazgjedhore. Ka ende mundësi për shpëtim, ka ende mundësi që politikanët shqiptarë të rehabilitohen, jo vetëm në sytë e banorëve të kësaj treve, por edhe në sytë e të tjerëve jashtë kësaj komune, qoftë mbrenda Malit të Zi, qoftë jashtë tij. Pasi nevojiten 17 vende për të qeverisur Komunën e Ulqinit, lind pyetja a do të bashkohen tani në koalicion, të pakën tri partitë kryesore të shqiptarëve të cilat duke bashkuar do të përbënin shumicën
dhe si të tillë do të mund të qeverisin përsëri Ulqinin? Kjo besoj është dëshira e të gjithë shqiptarëve kudo, por sidomos e banorëve të Ulqinit të cilët duan një qeverisje që do ti mbronte dhe do ti mështeste interesat e tyre politike, ekonomike dhe kombëtare. Duke iu referuar udhëheqësve të tri partive kryesore të shqiptarëve, redaksia e faqes elektronike, Lajme Nga Ulqini, në një artikull me titull: “A do të bashkohen këta tre burra që të shpëtojnë fëtyrën e ulqinakëve”, pyetje me vend dhe me seriozitetin më të madh, drejtuar klasës politike të Ulqinit, duke nënvijuar siç duket shqetësimet e mëdha në radhët e banorëve të asaj komune. Duke shprehur shqetësimet e saja mbi të ardhmen e komunës, redaksia bën këto pyetje: “A do të bashkohen këta tre burra për të shpëtuar fytyrën e Ulqinakëve? Apo ndoshta këta tre burra nuk do të mund të merren vesh se kujt t’i takojë ulësja e kryetarit të qytetit, e kujt ajo e kryetarit të Kuvendit? A do mund të merren vesh këta burra se kush do udhëheqë me departamente të ndryshme të komunës? Apo ndoshta këta tre burra as që e kanë ndërmend të bisedojnë për një gjë të tillë? Ndoshta për ta ky opsion nuk do të shqyrtohet
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
fare, ose do të shqyrtohet sa për sy e faqe, ashtu siç u shqyrtua opsioni i bashkimit për zgjedhjet parlamentare, e i cili dështoi ende pa nisur mirë. E kjo “tentativë” do ju shërbejë, si edhe më heret, për të fajësuar njëri tjetrin për dështimin e iniciativës. A do të mendojnë një herë të vetme këta tre burra për të mirën e qytetarit, për të mirën e shqiptarëve në Ulqin? Ne qytetarët gabuam, kush me dëshirë, kush nga mosdija, e kush nga kushtet e vështira me të cilat po manipulon shtresa politike. Por a do gabojnë edhe këta tre burra, e do lejojnë këtë njollë në historinë e Ulqinit të shqipeve? Nazif, Fatmir e Mehmet, mendojini mirë veprimet tuaja sepse ju do shkruani historinë tonë, ju do vizatoni të ardhmen tonë. Mos shkatërroni atë për çka të parët tuaj e tonët kanë dhënë edhe jetën. Mendoni mirë …”, shkruhet në faqen elektronike Lajmet nga Ulqini. Përfundimi i zgjedhjeve të së dielës në Ulqin dhe gjëndja politike dhe ekonomike e shqiptarëve në Mal të Zi në përgjithësi, ndiqen me interesim të madh edhe nga diaspora e madhe në numër nga ato troje shqiptare, sidomos nga diaspora që ndodhet në Shtetet e Bashkuara të Ameikës. Njëra prej orga-
nizatave që vepron në Nju Jork, Shoqata Shqiptaro-Amerikane, “Ana e Malit” e cila grumbullon rreth vetes shqiptarët e emigruar në Amerikë nga ato troje, i dërgoi një letër të hapur udhëheqësve të subjekteve politike të komunës së Ulqinit duke u bërë thirrje që tri partive kryesore të shqiptarëve dhe udhëheqsve të tyre, (Forcës së re Demokratike, Koalicionit “Për të Ardhmen e Ulqinit” dhe Unionit Demokratik të Shqiptarëve) që të bashkojnë fuqitë duke krijuar kështu një shumicë në kuvendin e komunës, ndonëse shumica dërmuese e kësaj komune janë shqiptarë. Letra e hapur e shoqatës “Ana e Malit”, shprehë ndjenjat e shumë shqiptarëve jo vetëm në diasporë, kurë shprehet se, “Apeli i ynë buron thjeshtë nga ndjenja e dashurisë sonë për vendlindjen dhe të ardhmen e saj. Tani është momenti që Ju të lëni në një anë interesat partiake, dhe vendimin Tuaj t’a bazoni në interesat e përgjithshme kombëtare apo në interesat e shumicës shqiptare të Komunës së Ulqinit. U jemi drejtuar me këtë rast pasi që juve u është dhënë edhe një mundësi e fundit që gjendjen ta ktheni në tabanin kombëtar dhe që asnjë subjekt politik shqiptar, të mos bëhet derë e hapur për dorëzimin e Komunës. Ju bëjmë thirrje
që të shfrytëzoni këtë mundësi në favorin tuaj duke marrë parasyshë se çdo opcion tjetër shkon kundra interesit të pergjithshëm dhe do të mbani përgjegjësi dhe do të merrni gjykimin e përshtatshëm në faqet e historisë. Gjeneratat e ardhshme nuk do t’ju gjykojnë në bazë të asaj se çka është folur, por në bazë të asaj se si keni vepruar dhe koha është tani për të vepruar”, përfundon letra e kryesisë së Shoqatës Shqiptaro-Amerikane “Ana e Malit” në New York, drejtuar klasës politike të shqtarëve nën Mal të Zi. Edhe po të doja, unë nuk mund të shprehesha ndryshe dhe as më mirë se nga thirrjet e mësipërme drejtuar ndërgjegjes së faktorëve politikë të shqiptarëve në rrethin e Ulqinit. Shpresoj që këto thirrje të mos jenë thirrje në shkretëtirë, por të plotësohet dëshira e popullit për unitet dhe strategji të përbashkët programesh për përmirësimin e jetës të të gjithë banorëve të asaj komune. Thirrjet e banorëve të komunës Ulqinit, të pasqyruara në shkrimin e agjencisë, “Lajme nga Ulqini” dhe letra e hapur e të mërguarve shqiptarë në Amerikë nga Ulqini me rrethe, për nga forca e tonit të ashpër, janë tepër dëshpëruese nga një anë, por edhe shpresëdhënse nga ana tjetër se udhëheqsit politikë të partive shqiptare nën Mal të Zi, më në fund do të tregojnë ndërgjegje dhe përgjegjësi të lartë morale dhe politike duke dëgjuar zërin dëshpërues por shpresëdhënës të shqiptarëve kudo, i cili thërret për bashkim të forcave politike shqiptare në Mal të Zi.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
8 Javore KOHA
e enjte, 30 janar 2014
Opinione & Vështrime
Opinione & Vështrime
e enjte, 30 janar 2014
9 Javore KOHA
Qasje
Një realitet që krijuam vet Ka vite të tëra që diskutohen raportet në mes subjekteve politike shqiptare këtu në Mal të Zi , dhe me këtë nuk dua të diskutoj shkaqet dhe arsyet e një dukurie të tillë, por ajo që na shqetëson është çështja e ndërgjegjësimit të faktorit politik, sidomos tani pas zgjedhjeve të parakohshme lokale në Ulqin, të mbajtura me 26 janar.
Shaban Peraj Në zgjedhjet e parakohshme vendore doli në shesh egoizmi , papjekuria dhe lakmia për pushtet e të parëve të disa subjekteve politike shqiptare, ku apelet tona për bashkim, tolerance e marrëveshje të këtyre “sulltanëve” hasën në vesh të shurdhër. Moskordinimi I ndërsjelltë I tyre bëri që votuesit shqiptarë të ndodhen në mes dy zjarrmijeve të hueja. Kërkesat tona për të ndalur ndasitë, inatet, ngatërresat e armiqësitë politike, pa dhënë ndonjë shpresë se ajo ditë ka ardhur, se së bashku kanë për të vazhduar për të njëjtin qëllim duke qëndruar trimërisht në mbrojtje të interesave kombëtare, duket më në fund se e mori lumi. Ndërkohë, pas marrjes së rezultateve preleminare ku renditja është: PDS-partia e kryeministrit aktual Millo Gjukanoviq, me 9 mandate, Forca e Re Demokratike-Forca, me 8 mandate, koalicioni “Bashkë për të ardhmen e Ulqinit”,(Partia Demokratike, Lëvizja qytetare “perspektiva” dhe LD në Mz), me 7 mandate, Unioni Demokratik I Shqiptarëve 3 mandate, Mali I Zi pozitiv dhe Partia Social demokrate, nga 2 mandate, Fronti Demokratik dhe Partia Socialiste Popullore nga 1 mandat, duket se disave nga prijësit politik shqiptarë iu lidhë buka në fyt dhe hija e “vdekjes” nuk I lë rehat, s’flejnë tërë natën nga habia se si është e mundur që pas gjithë atyre shpenzimeve të bëra të mos fitojnë shumicën, pa dashur të besojnë e të pranojnë gabimet
që kanë bërë për mosbashkim parazgjedhor, për sulmet e shantazhet e bëra vetëm ndaj subjekteve tjera shqiptare. Disa nga këta shkuan aq larg sa pushtuan mediet lokale për të treguar të “arriturat” e tyre, gjë që dëshmoi se nuk u pati sukses dhe
situata doli krejtësisht ndryshe , ndaj edhe zhgënjimi I tyre mund të merret si I arsyeshëm. Këta duke paraqitur interesat e tyre sikur të ishin interesat e votuesve, e besa duke bërë shpifje ndaj njëri-tjetrit harruan ndnjejën e bashkimit, harruan gjendjen
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
e atyre të papunëve, atyre që nuk marrin paga me muaj të tërë, ndaj votuesi pyeti: çfarë kërkojnë këta? ndëshkimi erdhi në ditën e zgjedhjeve. Përderisa sulmet e bëra vinin në drejtim të krahut tjetër I treti rrinte shumë komod dhe fërkonte duart.
Këshut edhe ndodhi, ndodhi ajo që pak kush e ka pritur , fitoi partia e kryeministrit malazez, Millo Gjukanoviq. Harta politike në Ulqin tani ka ndryshuar pas 24 vjetëve i udhëhequr nga partite shqiptare, Ulqini me të drejtë shqetësohet, Gjukanoviqi është shkaku I këtij ndryshimi! Planet e tia për të udhëhequr Ulqinin janë të mbështetura në ndihmën e atyre që I dhanë votën, kurse subjektet politike shqiptare thehen nga ngatërresat në mes veti, nga ndasitë që krijuan vet, dhe tash “pas luftës” si zakonisht ne shqiptarëve na dalin ca “gjeneralë trima” për të thënë gjoja se diç po themi, gjoja se dine të ardhmen e këtij vendi, gjë që e kanë humbur shansin ta thonë, ate kanë pasur rastin ta thonë atëherë kur kishin diçka në dorë, tani është vonë, nuk ka vend më për ta të lajmërohen me deklarata se kush është fajtori për rezultatet e zgjedhjeve të parakohshme në Ulqin! Nuk ka vend më për “vajtim” të përmallshëm. Sipas mendimit tim, pa dashur të fyej ndokënd, ose nuk e kuptojnë, ose nuk duan ta kuptojnë në ç’situatë e kanë sjellur qytetarin e varfër i cili “lufton”për një pjesë bukë, lufton për ekzistencë, ose duan e pretendojnë se këta janë në gjendje të gjallojnë token, dhe me “dijën” e tyre u fitua e gjithë ajo që kanë qytetarët sot! Zemërimi për jetë të mjerë që po bëjnë dhe padrejtësitë sociale I shtyri shqiptarët e ktushëm, dhe jo vetëm ata, të jenë kundër atyre që u prijnë, duke kërkuar ndryshime. Me kësi mentaliteti shërbehen të parët e politikës shqiptare në Mal të Zi, jo se këto dukuri nuk janë edhe në trojet tjera shqiptare, por nuk është punë e lehtë që në këto kushte të formohet një mentalitet I ri I atyre që duan të udhëheqin, I ndërgjegjësimit të atyre që japin votën për idolet e tyre, po
ky ndërgjegjësim duhet të jetë I përbashkët ku do të vinin në shprehje toleranca, mirëkuptimi, respekti për njëri tjetrin, gjithmonë mbi baza të demokracisë. Kështu të mbyllur brënda fiseve e krahinave pa e pasur të qartë idenë e bashkimit e pa formuar ndërgjegjën e përgjegjësisë, shqiptarët e ktushëm nuk kanë për të ngre kokën kurrë. Pa dyshim populli është ende i papjekur për të përballuar situatën që do të mund të ndryshonte kahjen e problemeve të krijuara, për te kërkohet kohë jo aq e shkurtër që pjekuria individuale dhe kolektive të arrinë stadet e mjaftueshme për t’I pare më mire problemet e krijuara nga dora e atyre që udhëheqin shoqërinë tonë në këto vite të pluralizmit. Tani sillen shumë kombinatorika se kush me kend do të formojnë pushtetin local këtu në Ulqin. Duke analizuar çdo të dhënë që disponojmë ne nuk gjemë në asnjë rast fare shenje se mund të ndodh ndonjë bashkim puro I subjekteve politike shqiptare I cili do të udhëheqte komunën e Ulqinit për katër vjetët e ardhshme. Kjo edhe për faktin se të njëjtit nuk paten kurrë ndonjë platformë të përbashkët pavarësisht sa do të jenë të pranueshëm për opinionin nesër. Çdonjëri duhet të jetë I vetëdijshëm se vetëm në këtë mënyrë merr përsipër ta thotë të vërtetën dhe ta ketë përgjegjësinë për zhvillimin e përgjithshëm. Ndryshe kështu nuk shkon më. Ajo që na habitë është se si komentuesit japin mendimet e tyre për këtë çështje, pa bërë një analizë të mirëfillt, pa analizuar rrethanat e reja që na paraqiten këtu, ndaj edhe ne shqiptarët jemi të tejngopur nga politika dhe frazat boshe e bajate që na I bëjnë ca politikanë , të cilët të etshëm për pushtet mendojnë se me ta fillon historia. Kështu rrezikohemi nga budallakitë tona, jemi pak për t’u përçarë, nga fakti se deri më tani prijësit tanë në të shumtën e rasteve kanë marrë vendime të gabuara. Të shpresojmë që kësaj radhe të jenë më serioz , më të përkushtuar për shumë çështje që rëndojnë pozitën tone në këto kohë të vështira.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
10 Javore KOHA
Kulturë
e enjte, 30 janar 2014
Kulturë
e enjte, 30 janar 2014
11 Javore KOHA
Dy vëllime të reja poetike të kolec traboini-t (1)
Silueta të profilit në ikje Kolec Traboini është autor i mëse 20 librave me poezi, prozë (tregime dhe një roman), ese dhe publicistikës historike. Merret edhe me gazetari. Është fitues i disa kupave për filma dokumentarë. Pas rënies së komunizmit, në shkurt të vitit 1991 u largua për në Greqi, kurse në vitin 1995 shkoi në Amerikë, ku u vendos bashkë me familjene ngushtë në Boston. Vitet e fundit, Koleci, pjesën më të madhe të kohës e kalon në Tiranë. Anton Gojçaj
Krijimtaria poetike e Kolec Traboinit mund të shijohet edhe e shkëputur nga të dhënat për biografinë e autorit, mirëpo nëse lexuesi është i njoftuar me to, ajo bëhet më e kuptueshme dhe mund të vlerësohet më drejt. Ky këndvështrim “pozitivist” është i justifikueshëm për disa arsye: e para, sepse Koleci është biri i Palok Traboinit, bashkëluftëtarit të Dedë Gjo Lulit dhe autorit të poemës historike “Lufta e maleve”; e dyta, sepse Koleci pasi që si student (1973) botoi librin e vet të parë (me tregime), për të cilin pat marrë çmimin inkurajues në Konkursin kombëtar të letërsisë dhe arteve, librin e radhës me përmbajtje letrare-artistike, një përmbledhje poezie, e botoi vetëm në vitin 2002, domethënë rreth 30 vjet më vonë. Pastaj, brenda vetëm një dhjetëvjeçari, 2002-2013, lexuesve u dha madje dhjetë përmbledhje me poezi. Akumuloi një kohë të gjatë, për të “eksploduar” në moshë të pjekur. Mund të jetë që periudha e diktaturës nuk ishte ambient i duhur për ta zgjuar talentin e fjetur, apo ndoshta poeti nuk dëshironte të shkruante sipas diktateve dhe modeleve (të imponuara) të kohës - qoftë edhe duke dhunuar dhantinë e vet. Pas rënies së diktaturës, njëzet vjet bredhi gjithandej, në mërgim, në kërkim të “atdheut” të ri për familjen e vet. Familjes, pas një odiseje shumëvjeçare ia gjeti çerdhen e re, në SHBA, por vetë u kthye në “Itakë” - Shqipëri. Vitin e fundit Koleci botoi dy përmbledhje të reja.
Njëra, që nga titulli “... e kam atdheun tek porta” paralajmëron disponim refleksiv, kurse tjetra “dashuri” kumton një tematikë klasike, por gjithmonë aktuale, atë të dashurisë... 1. Zëri i brezit të të arratisurve (“ ... e kam Atdheun tek porta”, poezi, Tiranë-Boston 2013) Të dhënat nga ballina e librit që në tekste letrare dikush i quan elemente paratekstuale, në rastin e vëllimit “... e kam atdheun tek porta”, kanë peshë semantike specifike, pasi që pjesa e dytë e emrit - TRABOINI - është emri i vendlindjes së lindjes së të atit të autorit, fshat ky që ndodhet jashtë kufijve të Shqipërisë, kurse titulli të cilit i mungon kryefjala, sikur simbolizon një identitet të përgjysmuar, në lëvizje, prej nomadi... Ligjërimi i folësit lirik në këtë vëllim mund të konsiderohet tipik për marrëdhënien e shqiptarëve të periudhës postkomuniste me atdheun, të cilët u shkapërderdhën në të gjitha drejtimet dhe anët e botës, në kërkim të një jete ndryshe larg tij dhe që, në tokën ku kanë lindur kthehen, kryesisht, vetëm herë pas here (për pushime) dhe përkohësisht. Kolec Traboini, me këtë libër, është zëri i brezit të të arratisurve (apo që të mos ketë konotacion pezhorativ: shpërthyesve të kufirit të vdekjes dhe izolimit): Ishin vitet ‘90, koha e ikjes së madhe
koha e shpresës së thyer në njëqind xhama me dritaret e shtëpive të shqyera e vatra pa zjarr ikja ishte një shkëndi shprese në lugina e male. (REQUIEM PËR ËNDRRËN E VRARË) Fjala “Atdhe”, në këto poezi, pa e humbur kuptimin e parë nga fjalori, gjeneron nuanca të reja semantike pandërprerë, si një “konstantë e ndryshueshme”, në varësi nga motivi apo disponimi i çastiti i folësit lirik, duke i dhënë lexuesit një spektër të pasur konotacionesh dhe emocionesh, që karakterizohen, si gjithë poezia e këtij autori, me një shkallë të lartë komunikativiteti, ku çdo varg është i denjë për një meditim të gjatë. Atdheu është atje ku ngjizet dashuria por edhe atje ku mbi varre rëndon një gur mbi kokën e gjysh-stërgjyshërve, edhe atje ndodhet Atdheu që s’harrohet kurrë. (FËMIJËT TEK PRAGU) Odhiseja e folësit lirik, alias autorit, pas arratisjes dhe bredhjes shumëvjeçare, nënkupton edhe kthimin në “Itakë”, si dhe zhgënjimin e shumëfishtë të tij me realitetin që gjen aty: Në rrafshin psikologjik - “U ktheva në atdhe nga dhera të huaj // por jeta nuk u ktheka përsëri”; Në rrafshin filo-
zofik: “ Sepse asnjë rreze që rrëzohet // para syve tanë në qiejt e kësaj fundvere” // nuk është e mundur të kthehet // sërish në degë; Në rrafshin social-politik (pezmi i poetit të pakënaqur me gjendjen në Atdhe arrin kulminacionin duke shpërthyer përmes një name monumetale të realizuar me një patos të theksuar dramatik) : “Unë votën time do ta shes // se nuk kam bukë për drekë e darkë.// Heu..., ju vraftë Zoti me rrufe // për fukaranë të marri hak.” Vjersha me titullin “Ma vodhën atdheun” qëndron në vazhdën e traditës më të mirë të poezisë sonë satirike, në shëmbëllim të satirikës së P. Gjergj Fishtës, Ali Asllanit e ndonjë tjetri. Intonacioni i rreptë, që del nga zjarri i zemrës, drejtpërdrejt dhe pa latime të tepërta stilistike, u bën gjëmën “hajdutve e kopukëve” që Atdheun e infektuan me virusin e tëhujasësimit dhe shuarjen edhe të atyre pak shkëndijave të idealizmit patriotik që mbijetuan katrahurat historike, me pasoja gati apokaliptike për shëndetin e identitetit kombëtar dhe kulturor të shqiptarëve. Trumbetojnë lirinë që s’e kemi demagogët tanë kokëtrashë kinse nuk e dinë se nuk ka liri atje ku nuk ka as bukë të hash Nuk ka liri kur je i papunë nuk ka liri kur nuk ke shpresë i mbetur në mes udhëve në mjerim
njeriut s’i mbetet veç të vdesë. (...) Ma vodhën Atdheun kur ika ma vodhën Atdheun si të mos ish erdh koha të ndjehem i huaj në vendin tim kur u shfaqa sërish (...) Tani jam si një pellazg pa vendlindje një shqiptar mërgimtar - pa Shqipëri e vetmja strehë ku mund të vë kokën është një vrimë miu me emrin Shqipëri Sepse, o Zot, çdo gjë mbi këtë dhe në këtë tokë ku farë urrejtjeje mbollën ca qen bir qenësh të vendit tim ma shkatërruan ma vranë ma vodhën.” Tonet refleksive të gërshetuara me mllefin e poetit, lexuesve u ofrojnë një tryezë të shtruar me begati idesh, emocionesh, shfryrjesh, pasioni..., që e kompensojnë në kuptimin e plotë të fjalës kohën që ua marrin atyre. Një njohje (iluminim) të llojit të veçantë folësi lirik artikulon në momentin kur duke iu drejtuar pasardhësit të vet, Matteos së vogël, i cili jeton në Boston, shprehet: „ – Ne jemi shqiptarë, malësorë, bijtë e
Hotit, Ti tashmë i përket një kombi tjetër Por të gjithë popujt janë bijtë e Zotit!“ (Mirëdita Matteo!) Në librë ka motive anti-politike lidhur me statusin e artit në shoqëri (Shi e ngricë për bilbila, Rruga e pluhurit, Engjëjt i vrasin, Gazeta botoi shkrimin tim për atdheun e tj.), motive ambientaliste (Pallate pa diell, etj. ), vargje të angazhuara kundër dukurisë së trafikimit të qenieve njerëzore, sidomos të femrave (Vajza e semaforëve), çka arrin kulminacionin në krahasimin e hatashëm antiheroik e „migjenian“ - „Atdheu si një trup prostitute“, madje edhe meditime interesante për globalizmin (Kur bota të jetë një Itakë).
12 Javore KOHA
Kulturë
e enjte, 30 janar 2014
Kulturë
Histori
e enjte, 30 janar 2014
13 Javore KOHA
Ishte vdekja e Skënderbeut që shqiptarët të braktisin të gjitha shpresat. Legjenda thotë se, kur sulltan Mehmet II dëgjoi se Skënderbeu vdiq, bërtiti: “Më në fund Evropa dhe Azia janë të mijat. Mjerë Krishtërimi që humbi shpatën dhe mburojën”.
Kur vdiq Skënderbeu Historiani Edward Gibons (1737 – 1794) e ka krahasuar Skënderbeun me “Aleksandrin e madh dhe Pirron, bashkëatdhetar i të cilëve Kastrioti ishte”. Pas vdekjes së Heroit, shumë prijsa e princa të Arbërisë u shpërngulën në Itali. Një numër i madh banorësh (dhjetra mijëra) emigruan gjithashtu, duke formuar koloni të mëdha arbëreshe në Italinë e jugut dhe Sicili. Të tjerë u nisën drejt Greqisë, mbetën atje, u shpërndanë edhe ishujve, kishte edhe nga ata që më pas kaluan detin, u hodhën në Itali e prej andej gjetkë, në Evropën perëndimore. Për Koha Javore:
Astrit Lulushi/Uashington
Po priste. Ishte hera e parë në 25 vjet që ushtria e tij kishte shkuar pa të, prijësin e saj, në betejë. Dhe ja ku i pa te vinin duke rendur e thirrur “Fitore!, Fitore!!”. Dhe shpresa iu ngjall se ata do të mund të mbijetonin. Kështu do të shkruante Barleti për atë 17 janar 1468 kur në Lezhë, vdiq Gjergj Kastrioti - Skënderbeu (63 vjeç), luftëtar, diplomat, burrë shteti, Heroi Kombëtar i shqiptarëve.
Për Skënderbeun, vitet deri më 1468, kur vdiq, ishin rënduar me tensione, nga veprimtari e negociata jashtë, dhe beteja papushim brenda vendit. Në vitin 1463, pas premtimeve nga Papati, Venediku dhe shtete të tjera në Itali dhe Evropën qendrore për organizimin e një kryqëzate kundër Perandorisë Osmane, veçanërisht, pasi fushata ishte shpallur zyrtarisht nga vetë Papa Pius II, Skënderbeu e shkeli
traktatin e paqes me sulltan Mehmetin. Papa papritur vdiq, dhe kryqëzata e premtuar nuk ndodhi, ndërsa trojet shqiptare iu nënshtruan një shkatërrimi sistematik. Por ishte vdekja e Skënderbeut që shqiptarët të braktisin të gjitha shpresat. Legjenda thotë se, kur sulltan Mehmet II dëgjoi se Skënderbeu vdiq, bërtiti: “Më në fund Evropa dhe Azia janë të mijat. Mjerë
Krishtërimi që humbi shpatën dhe mburojën”. Historiani Edward Gibons (1737 – 1794) e ka krahasuar Skënderbeun me “Aleksandrin e madh dhe Pirron, bashkëatdhetar i të cilëve Kastrioti ishte”. Pas vdekjes së Heroit, shumë prijsa e princa të Arbërisë u shpërngulën në Itali. Një numër i madh banorësh (dhjetra mijëra) emigruan gjithashtu, duke formuar koloni të mëdha ar-
bëreshe në Italinë e jugut dhe Sicili. Të tjerë u nisën drejt Greqisë, mbetën atje, u shpërndanë edhe ishujve, kishte edhe nga ata që më pas kaluan detin, u hodhën në Itali e prej andej gjetkë, në Evropën perëndimore. Fortesat kryesore si Kruja dhe Shkodra vazhduan rezistencën edhe për disa vite pas vdekjes së Skënderbeut, dhe pastaj ranë. Historianët thonë se të pakët janë udhëheqës të
luftrave për çlirim, si Skënderbeu, të cilët kanë gëzuar njohje kaq të gjerë të veprave të tyre në rrjedhën e pesë shekujve. Një bibliografi botuar më 1881, përmbante 185 vepra historike, filozofike dhe romane mbi Skënderbeun. Ndërsa bibliografia e botuar në Tiranë (1968) me rastin e 500 vjetorit të vdekjes së Gjergj Kastriotit, përman mbi një mijë tituj në 21 gjuhë, ndër të cilat edhe në Esperanto.
14 Javore KOHA
Politikë
Politikë
e enjte, 30 janar 2014
e enjte, 30 janar 2014
15 Javore KOHA
Të dielën u mbajtën zgjedhjet e parakohshme lokale në komunën e Ulqinit
Rënia e besimit te partitë shqiptare Për të parën herë një parti shqiptare nuk e ka fituar shumicën dhe është rritur ndjeshëm numri i zgjedhësve të cilët kanë votuar për partitë joshqiptare. Të gjitha partitë shqiptare së bashku kanë fituar vetëm 18 këshilltarë nga 22 këshilltarë sa kishin në përbërjen e kaluar të Kuvendit të Komunës së Ulqinit. Zgjedhjet e parakohshme lokale në Ulqin, të cilat u mbajtën të dielën, mund të cilësohen unike në historikun 24-vjeçar të shumëpartiakësisë në këtë komunë pasi që për të parën herë një parti shqiptare nuk e ka fituar shumicën dhe është rritur ndjeshëm numri i zgjedhësve të cilët kanë votuar për partitë joshqiptare. Të gjitha partitë shqiptare së bashku kanë fituar vetëm 18 këshilltarë nga 22 këshilltarë sa kishin në përbërjen e kaluar të Kuvendit të Komunës së Ulqinit. Në përbërjen e ardhshme të Kuvendit të Komunës së Ulqinit do të jenë të përfaqësuara tetë subjekte politike: Partia Demokratike e Socialistëve me nëntë këshilltarë, Forca e Re Demokratike me 8 këshilltarë, Koalicioni “Bashkë për të ardhmen e Ulqinit” (Partia Demokratike, Lëvizja Qytetare “Perspektiva” dhe Lidhja Demokratike në Mal të Zi) me shtatë këshilltarë, Unioni Demokratik i Shqiptarëve me tre këshilltarë, Partia Socialdemokrate dhe Mali i Zi Pozitiv
me nga dy këshilltarë, Partia Popullore Socialiste dhe Fronti Demokratik me nga një këshilltar. Nga listat garuese, vetëm Partia Boshnjake nuk ka arritur të hyjë në Kuvendin e Komunës së Ulqinit. Fituesi më i madh i këtyre zgjedhjeve është Partia Demokratike e Socialistëve, e cila ka arritur të rrisë ndjeshëm numrin e votave dhe të mandateve (9), kurse humbësi më i madh është Forca e Re Demokratike e cila nga 11 këshilltarë sa kishte në përbërjen e kaluar, në përbërjen e re të Kuvendit do të ketë 8 këshilltarë.
Rezultatet
Në bazë të të dhënave të Komisionit zgjedhor komunal, në zgjedhjet lokale që janë zhvilluar të dielën nga 19 169 votues me të drejtë vote, kanë votuar 12 257 apo 63.94 për qind e trupit votues, nga të cilat 12 115 apo 98.84 për qind kanë qenë vota të vlefshme dhe 142 apo 1.16 për qind të pavlef-
Reagimet Rezultati i dobët i partive politike shqiptare dhe rënia e mbështetjes së tyre nga votuesit ka shkaktuar reagime të shumta të personaliteteve politike dhe publike në qendrat shqiptare në Tiranë, Prishtinë, Shkup dhe në diasporë. Deputeti i Partisë Socialiste të Shqipërisë, Fatmir Toçi, i njohur si një mik i Ulqinit, Besnik Tahiri nga Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës, dhe Genc Prelvukaj, këshilltar politik i ministrit të Kulturës, Rinisë dhe Sportit në Qeverinë e Republikës së Kosovës, kanë kërkuar bashkimin e faktorit politik shqiptar dhe tejkalimin e ndasive të liderëve politikë shqiptarë. Diaspora shqiptare në SHBA ka kërkuar po ashtu unifikimin e partive politike shqiptare dhe krijimin e qeverisjes së përbashkët. Në një letër të hapur, Shoqata Shqiptaro-Amerikane “Ana e Malit në Nju Jork” u ka bërë thirrje subjekteve politike shqiptare që të formojnë koalicionin paszgjedhor i cili do të bashkëqeverisë komunën e Ulqinit në mandatin e ardhshëm. Edhe Studentët e Ulqinit në Prishtinë dhe Studentët e Ulqinit në Shkodër kanë kërkuar nga subjektet politike shqiptare që të bashkohen për të mirën dhe të ardhmen e Ulqinit.
shme. Numrin më të madh të votave, 3 174 apo 26.20 për qind, e ka fituar Partia Demokratike e Socialistëve, e pasuar nga Forca e Re Demokratike me 2 928 vota apo 24.17 për qind. Koalicioni “Bashkë për të ardhmen e Ulqinit” ka fituar 2 343 vota apo 19.34 për qind, Unioni Demokratik i Shqiptarëve 1 058 vota apo 8.73 për qind, Partia Sociademokrate 820 vota apo 6.77 për qind. Mali i Zi Pozitiv, i cili ka marrë pjesë për të parën herë në zgjedhjet lokale në Ulqin, ka arritur të fitojë 682 vota apo 5.83 për qind, duke u përfaqësuar me dy këshilltarë në Kuvendin e Komunës së Ulqinit. Partia Popullore Socialiste ka fituar 479 vota apo 3.95 për qind, kurse Fronti Demokratik 386 vota apo 3.19 për qind. Këto dy subjekte, ashtu si dhe deri tani, do të përfaqësohen me nga një këshilltar në Kuvendin e Komunës së Ulqinit. Partia Boshnjake për të dytën herë nuk arrin të hyjë në Kuvendin e Komunës së Ulqinit. Kjo parti ka fituar 255 vota apo 2.10 për qind, të pamjaftueshme për një këshilltar.
Fituesi më i madh i këtyre zgjedhjeve është Partia Demokratike e Socialistëve, e cila ka arritur të rrisë ndjeshëm numrin e votave dhe të mandateve (9), kurse humbësi më i madh është Forca e Re Demokratike e cila nga 11 këshilltarë sa kishte në përbërjen e kaluar, në përbërjen e re të Kuvendit do të ketë 8 këshilltarë.
Koalicionet paszgjedhore
Pas shpalljes së rezultateve, gjëja më e rëndësishme është se kush do ta formojë shumicën në Kuvendin e Komunës së Ulqinit dhe do të qeverisë këtë qytet në mandatin e ardhshëm katërvjeçar? Partia Demokratike e Socialistëve, e cila ka fituar numrin më të madh të këshilltarëve, do të përpiqet të gjejë aleatë në mesin e partive shqiptare. Ajo ka mundësi që së bashku me Forcën e Re Demokratike ta formojë vetë shumicën e nevojshme (17 këshilltarë) apo të bëjë koalicion me dy subjektet
tjera shqiptare, Koalicionin “Bashkë për të ardhmen e Ulqinit” dhe Unionin Demokratik të Shqiptarëve, duke formuar një shumicë prej 19 këshilltarësh. Por edhe subjektet politike shqiptare, Forca e Re Demokratike, Koalicioni “Bashkë për të ardhmen e Ulqinit” dhe Unioni Demokratik i Shqip-
tarëve, pavarësisht rezultatit të dobët të tyre, kanë mundësi që të formojnë shumicën (18 këshilltarë) dhe të qeverisin komunën e Ulqinit. Bisedimet për formimin e koalicionit paszgjedhor nuk kanë filluar akoma zyrtarisht. Drejtori politik i PDS-së, Tarzan Mil-
losheviq, ka deklaruar se kjo parti do t’i fillojë bisedimet për formimin e koalicionit paszgjedhor javën e ardhshme. Ndërkaq liderët e tri partive politike shqiptare, Forcës së Re Demokratike, Partisë Demokratike dhe Unionit Demokratik të Shqiptarëve - Nazif Cungu, Fatmir Gjeka dhe Mehmet Zenka, janë takuar të martën në një takim joformal në Podgoricë pas takimit që kanë zhvilluar me kryeministrin e Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, mbi procesin e integrimeve euroatlantike të Malit të Zi. Takimi ndërmjet tyre ka rezultuar me deklarata kundërthënëse. Derisa Cungu ka akuzuar Gjekën se e ka lëshuar takimin, ky i fundit e ka cilësuar këtë “si dezinformatë të rëndë të Cungut”. Kryetari i UDSH-së, Mehmet Zenka, ka thënë po ashtu se në Podgoricë nuk është zhvilluar asnjë takim ndërmjet tyre për formimin e koalicionit paszgjedhor. I. Kallaba
16 Javore KOHA
Kulturë
e enjte, 30 janar 2014
Kulturë
e enjte, 30 janar 2014
17 Javore KOHA
Kinematografi
Rikthim i suksesshëm i Andamion Murataj në skenën e filmit Për Koha Javore:
Ermira Babamusta /New York
Skenari i tij i rradhës mban titullin “Burri i Shtëpisë” (Man of the House) dhe e merr temën nga burrneshat shqiptare. Ky skenar ka tërhequr vëmendjen e shumë figurave të njohura të kinematografisë botërore duke shënuar sukses që në hapat e tij të parë. Andamioni sapo ka shënuar edhe një përfaqësim dinjitoz në Trieste të Italisë ku filmi i tij është ndër 12 projektet e filmit artistik të përzgjedhur prej 200 filmave konkurues, për tu prezantuar para forumit të rëndësishëm të producetëve europianë “Kur Lindja Takon Perëndimin” ( When East Meets West). Ky sukses vjen disa muaj pas arritjes së tij të mëparëshme ku skenari u përzgjodh si një ndër 10 projektet internacionale më premtuese për zhvillim nga një juri që përfshin disa nga figurat më të larta të skenarit botëror, filamt e të cilëve janë të vlerësuar me çmimin Oskar siç janë David McGee (Jeta e Pi, Finding Neverland), James V. Hart (Drakula, Hook), etj. “Skenari i filmit ‘Burri i Shtëpisë’ një histori shumë origjinale, emocionalisht ngërthyese e shkruar shkëlqyeshëm që na dërgon në një botë të panjohur. Është një skenar mrekullisht ndjellës për një botë të çuditëshme dhe misterioze të mbushur me karakteret krejt unikë. Është një rrëfim me potencial të mrekullueshëm kinematografik” thotë Clarie Dobbin, drejtore e Festivalit të Filmit Ndërkombëgtar të Melbourne dhe mentor i Laboratorit të Zhvillimit të Skenarit: Eksperienca Puljeze 2014. “Unë besoj që një skenar i mirë është “basti” më i sigurt për suksesin e një filmi. Filmi i mëparshëm nuk e pati fillimin e “Burrit të Shtëpisë” dhe do më pëlqente të thoja që fillimi i mbarë është gjysma e punës, por nuk është krejt
Skenaristi dhe regjizori i famshëm Andamion Murataj e bëri të njohur artin shqiptar në shkallë ndërkombëtare. Me filmin “Fjala e Gjakut” (The Forgiveness of Blood) Andamion arrit të fitojë çmimin prestigjioz “Ariu i Argjendë” për Skenarin më të Mirë në Festivalin Nduerkombëtar të Filmit në Berlin 2014.
kështu. Në film, çdo hap është përpjekje intensive. Shpresoj që në momentin e duhur të më bashkangjiten njerëzit dhe institucionet e duhura në këtë rrugë, të cilën deri më tash e kam bërë i vetëm. Është pjesë e punës si ‘filmmaker’ të kërkosh mbështetje, por është po aq pjesë e detyrimeve institucioneve kombëtare të identifikojnë dhe mbështesin projektet që dëshmojnë cilësinë në konkurrimet ndërkom-
bëtare,” thotë Andamion Murataj. Kualiteti i projektit “Burri i Shtëpisë” ishte premtues që në Laboratorin e Puljas. Mbas experiences në Pulja, regjizori Murataj u kthye në Shqipëri për të thelluar kërkimet mbi temën dhe për ta zhvilluar më tej. Sukseset më të fundit te projektit më të ri të regjizorit dhe skenaristit të shquar Andamion Murataj, shënojnë arritje të re për kinemanë Shqiptare e cila së fundi
po vlerësohet në rangun e lartë të arritjeve të artit europian. Eshtë një moment historik që kërkon trajtim dhe vëmendje të veçantë te institucioneve të artit dhe filmit në Shqipëri, sidomos pas dështimit të institucioneve të filmit në shqipëri për tu rradhitur ndër mbështëtësit e filmit “Falja e Gjakut” që rezultoi të ishte suksesi më i madh i kinemasë shqiptare në arenën ndërkombëtare.
“Unë shpresoj që institucionet e filmit në Shqipëri të kenë nxjerrë mësimet e duhura e të mos përsëritet sërish ajo çka ndodhi me filmin “Falja e Gjakut”. Do të ishte fatkeqësi t’i rikthehemi sërish në pikën zero. “Burri i Shtëpisë” është fitues në shumë evente ndërkombëtare dhe institucionet europiane të filmit e kanë kriteret përzgjedhëse shumë të qarta. Është koha që filmat shqiptarë të kalojnë
nëpër të njëjtat filtra konkurues dhe për të marrë mbështetjen e nevojshme financiare në vendin e origjinës” shtoi regjizori Andamion Murataj. Burri i Shtëpisë (Man of the House) rrëfen historinë e një burrneshe shqiptare në ditët e sotme, e cila duhet të zgjedhë nëse duhet të vazhdojë jetën e saj prej burri apo të rigjejë ndjenjat e ndrydhura femërore për tu bërë nëna që i mungon mbesës së saj, Zanës.
18 Javore KOHA
Shëndeti
e enjte, 30 janar 2014
Automobilizëm
Kompania japoneze “Subaru”, ka njoftuar se muajin e ardhshëm në panairin e automjeteve në Tokio, do të prezantoj pesë koncepte të automjeteve bazuar në modelin e kohëve të fundit, Levorg-un. Modeli Levorg, është promovuar muajin e kaluar nga “Subaru”, ndërsa në fazën e prodhimit do të futet në janar të vitit 2014, në kohën kur do të paraqiten edhe pesë konceptet e bazuara sipas tij. Pesë konceptet e makinave janë: Levorg STI Performance , Levorg Premium Sport, Levorg Prova, Levorg Syms dhe Levorg Corazon Sportier.
Çka duhet të dini për kaloritë? Kaloritë janë njësi e matjes për energjinë të cilën organizmi e merr nga ushqimet. 1.800 deri 2.000 kalori i plotësojnë nevojat ditore të femrës së rritur, e cila lëviz mesatarisht dhe e cila nuk duhet të humbë peshë trupore. Një gram i albuminave dhe një gram i karbohidrateve i kanë nga 4 kalori. Dallimi është se karbohidratet janë burim momental i energjisë, ndërsa albuminat shërbejnë për krijimin e
indeve. Pijet përmbajnë (400 për 1 litër) dhe nuk japin kurrfarë materie ushqyese. Pos kësaj, pijet energjike shkaktojnë ngritjen e tensionit të gjakut, gjë që paraqet rrezik për personat të cilët vuajnë nga sëmundjet vaskulare të gjakut. Edhe pijet e gazuara përmbajnë thartinë e cila çrregullon vlerën pH në gavrën e gojës dhe e dëmton zmaltin e dhëmbëve. Në vend të kësaj, pini mjaft ujë mineral. Kështu
19 Javore KOHA
Subaru me koncepte të bazuara në Levorg
Inteligjenca, më e lartë te fëmijët e ushqyer sipas kërkesës së tyre Rezultatet e testeve te inteligjencës (IQ) dhe testet SAT nëpër shkolla me fëmijë të moshës 5 deri në 14 vjeç, treguan se fëmijët e ushqyer sipas kërkesës së tyre shoqërohen me rezultatet IQ më të larta. Studimi është kryer nga hulumtuesit në Institutin për Hulumtime Ekonomike dhe Sociale (ISER) në Universitetin e Essex, dhe në Universitetin e Oksfordit. Megjithatë, studiuesit kërkojnë të bëhet kujdes në interpretimin e rezultateve. Duke marrë parasysh një gamë të gjerë të faktorëve ne sfond që përfshijnë nivelin arsimor te prindërve, të ardhurat familjare, seksin e fëmijës dhe moshën, shëndetin e nënës dhe stilet prindërore, hulumtimet konstatojnë se të ushqyerit sipas kërkesës së fëmijës është i lidhur me rezultatet IQ më të larta në moshën 8 vjeç, dhe ky dallim është gjithashtu i dukshëm në rezultatet e testeve SAT në moshën 5, 7, 11 dhe 14 vjeç.
e enjte, 30 janar 2014
kontrollohet apetiti dhe nxirren jashtë materiet e dëmshme nga organizmi. Trupi i njeriut përmban 65% ujë. Uji bart materie të nevojshme për qelizat dhe i mundëson trupit që nëpërmjet urinës dhe djersitjes të nxjerrë jashtë materiet e dëmshme. Organizmit i nevojiten 2,5 litra lëngje. Atyre që bëjnë ushtrime u nevojitet më shumë ujë: 500 ml çdo 30 minuta gjatë ushtrimit.
Për një ngasje të sigurt dhe të rehatshme, gjatë së cilës do të kënaqeni! Këtë dimër, vozitësit me familjet e tyre mund të shijojnë udhëtimet gjatë pushimeve me bukurinë e re automobilistike, SKODA Rapid Spaceback, falë importuesit të SKODA për Kosovë, Porsche Kosova. Tërheqës dhe me shpenzime të vogla, modeli i parë karvan i klasës kompakte të SKODA garanton udhëtim të këndshëm dhe praktik për gjithë familjen. SKODA Rapid Spaceback ofron ulëse komforte për 5 persona dhe hapësirë të bagazhit prej 415 litrave, si dhe hapësirë impresionuese për këmbë dhe kokë, që garanton udhëtim të këndshëm.
Arriti SKODA Rapid Spaceback i ri
20 e enjte, 30 janar 2014
Panoramë
Panoramë
Javore KOHA
Provokon Beatrix Ramosaj
Sigurisht se nuk mund të ishte ndryshe, kur bëhet fjalë për modelen dhe bukuroshen, Diellza Kolgeci. E veshur me fustan të bardhë nusërie nën dizajnin e kreatores Tuta Matoshi Duriqi, Diellza Kolgeci duket madhështore. Ajo ka realizuar një set fotografik për reklamimin e këtyre fustaneve, të cilat janë shkrepur nga fotografi Avni Selmani. Edhe pse modelja nuk ka vendosur që të bëhet nuse në të vërtetë, një gjë është e sigurt se ajo do të duket e magjishme.
21 Javore KOHA
Mimoza Elezi kërkon suksesin në Turqi Mimoza Elezi nuk është shumë e njohur për publikun shqiptar, por falë punës së saj ka ndikuar në përhapjen e kulturës dhe gjuhës shqipe në Turqi. Që disa vite, ajo punon si aktore duke marrë pjesë në shumë seriale dhe filma turq. Gruaja me origjinë nga Fushë Kruja nuk është mjaftuar vetëm me aktrimin, por ka guxuar dhe më shumë. Ajo drejton një emision muzikor ku pjesa më e madhe e këngëve janë shqiptare duke ndikuar në përhapjen e gjuhës sonë. Në fillim nuk ishte e lehte të transmetohej në gjuhën amtare në një vend të huaj, por falë punës, ajo ia doli. Në vitin 1997, Mimoza la Shqipërinë së bashku me dy djemtë për të gjetur vendin e saj të dytë. Shkollën e aktrimit e nisi në vitin 2000, gjë që ia hapi rrugën e artit. Në të ardhmen ka në plan që të hapë një shkollë shqipe në Turqi, që sipas saj, do të jetë një sipërmarrje e madhe. Ndërkaq, perspektiva dhe ambiciet e saj në të ardhmen është që të pushtojë televizionet kombëtare në Turqi.
Prej kohësh ajo tashmë po jeton në Dortmund të Gjermanisë, një jetë me plot projekte për sa i përket karrierës së saj në muzikë. Këtë e dallojmë më së miri përmes faqes së saj zyrtare nëpër koncerte dhe klube, duke sfiduar publikun gjerman me zërin e saj “live”. Së fundmi, ka publikuar një set fotografik të realizuar nga një ndër emrat e fotografisë gjermane Lena, ose siç e thërrasin në art “Micky”. Ajo është shfaqur mjaft provokuese duke treguar hiret e saj.
Diellza Kolgeci, nuse madhështore
e enjte, 30 janar 2014
Sabri Fejzullahu me album të ri Këngëtari i njohur dhe shumë i dashur për publikun, Sabri Fejzullahu, nuk e ka ndërmend të ndalet. Qysh në fillim të këtij viti ai ka përveshur duart dhe është duke punuar në dy videoprojekte të cilat do të lansohen në muajin mars. Për Top Koha Music, Fejzullahu ka thënë se këto dy klipe i paraprijnë albumit më të ri i cili do të jetë gati për të gjithë adhuruesit në verë.
22 e enjte, 30 janar 2014
Te k n o l o g j i
Fotografia e javës
Javore KOHA
„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.
Dështimi i parë i Apple? Kompania Apple prezantoi rezultatet e saj financiare për tremujorin e fundit të vitit 2013, dhe në mes tjerash në ngjarjen mediale kompania amerikane ka ndarë edhe disa informacione në lidhje me performancën financiare të kompanisë, duke përfshirë të ardhurat, shitjet dhe disa nga komponentat e tjera. Në konferencë për media, Apple pohoi
se ka arritur të shesë mbi 51 milionë iPhone në tremujorin e fundit, që është rekord i ri i kompanisë në shitjen e iPhone-ëve, por me sa duket në mesin e rekordeve të thyera nyk hyjnë shitjet e iPhone 5C, model i cili përfaqëson një pjesë të vogël të shitjeve të iPhone. Madje ka zëra që thonë se iPhone 5C nuk i ka përmbushur pritjet e kom-
Viber sjell risi në Android Viber - aplikacioni i famshëm për komunikim mobil, dërgim të fotografive dhe mesazheve grupore dhe individuale, tani duket se ka një risi për përdoruesit e pajisjeve të mençura mobile të cilat bazohen në Android. Së fundmi, Viber ka njoftuar se ka bërë një përditësim të rëndësishëm për përdoruesit e Android, pasi që ka sjellë versionin e ri të aplikacionit, 4.2, i cili sjell speficifika dhe funksione të reja. Përveç përmirësimeve të zakonshme dhe eliminimin e disa gabimeve të shfaqura në aplikacion, përditësimi i fundit i Viber për Android vjen me shumë karakteristika të reja, duke përfshirë edhe aftësinë për të bllokuar një
numër ose kontakt nga lista juaj, duke ia pamundësuar të njëjtit që të ju shqetësojë, integrimin e numrave të kontakt listës tuaj duke mundësuar dërgimin e mesazheve ose thirrjeve tek çdo kontakt i Viber, direkt nga lista e kontakteve, dhe shumë më tepër se kaq. Në mesin e karakteristikave të reja të cilat Viber i sjell në Android v4.2 janë edhe mundësia për të dërguar deri në 10 fotografi në të njëjtën kohë, personalizimi i zërit për mesazhe dhe thirrje, galeri e re mediale, dhe përmirësime të tjera.
panisë Apple, ndërsa ishte edhe vetë drejtori i Apple, Tim Cook i cili e pranoi se përdoruesit e Apple ishin shumë më të ngazëllyer me iPhone 5S, dhe njëra ndër arsyet kryesore ishte edhe funksioni i sigurisë, i quajtur TouchID. Burime tjera të informacionit jashtë kompanisë shkojnë aq larg sa thonë se Apple nuk do të ketë më modele të reja të iPhone 5C në të ardhmen.
e enjte, 30 janar 2014
23 Javore KOHA
„Qesh pak, shiko këtu”
24 e enjte, 30 janar 2014
Mozaik
Mozaik
e enjte, 30 janar 2014
Javore KOHA
25 Javore KOHA
Varicella (Lia e ujit)
Shumë e përhapur në mjedisin tonë Burimi i infeksionit është njeriu dhe ky infeksion është i përhapur në tërë botën. Në komunitetet me popullatë të dendur, rreth 80-90% e popullsisë e kanë kaluar varicellën në moshat 10-15 vjeçare. Varicella është sëmundje e tipit aerogjen, që përhapet si rregull në periudhën dimër-pranverë. Sëmundja përhapet nga njeriu te njeriu në mënyrë direkte, me rrugë aerogjene ose në mënyrë indirekte, nga kontaktet me sekrecionet rino-faringeale të pacientit.
Prim. Dr. Gani Karamanaga
Sëmundjet Varicella dhe Herpes Zooster shkaktohen nga i njëjti virus, i cili në faza dhe në mosha të ndryshme të njeriut manifestohet me disa veçori. Për shembull, varicella shfaqet në mosha të reja si proces i gjeneralizuar, kurse Herpes Zooster manifestohet në moshat e mëvonshme dhe si proces i lokalizuar. Etiologjia: shkaktari është virusi human (alpha) herpesvirus 3. Epidemiologjia: burimi i infeksionit është njeriu dhe ky infeksion është i përhapur në tërë botën. Në komunitetet me popullatë të dendur, rreth 80-90% e popullsisë e kanë kaluar varicellën në moshat 10-15 vjeçare. Varicella është sëmundje e tipit aerogjen, që përhapet si rregull në periudhën dimër-pranverë. Sëmundja përhapet nga njeriu te njeriu në mënyrë direkte, me rrugë
aerogjene ose në mënyrë indirekte, nga kontaktet me sekrecionet rinofaringeale të pacientit. Varicella është shumë infektuese në fazën fillestare të erupcionit, të rrashit. Herpes zoosteri është më pak infektues, por ai mund të jetë burim i infeksionit për varicellën te fëmijët. Periudha infektuese: zgjat 5-6 ditë para zhvillimit të rashit (ndryshimet në lëkurë) dhe më vonë, 5 ditë pas zhvillimit të vezikulës së parë. Pamja klinike: Inkubacioni është 2-3 javë (inkubacioni është momenti prej kohës që shkaktari depërton në organizëm deri te manifestimi i sëmundjes). Stadiumi invaziv: dobësia, ethet, temperatura, dhimbja e kokës, mialgia (dhimbje e muskujve). Zgjat 2-3 ditë. Stadiumi i erupcionit: më së pari është rashi kalimtar, mandej egzan-
temi makulo-papuloz. Ekzantema (ndryshimet në lëkurë) është polimorfe, me forma dhe “mosha” të ndryshme zhvillimi. Disa formacione janë në formën makuloze (si njolla të kuqe) ose pauloze (të ngritura mbi lëkurë), kurse disa kanë arritur në fazën vezikulare, deri në pustula (fëshikëza me sekret ose të infektuara). Vezikulat zhvillohen për 3-4 ditë. Elementet e rashit janë më të shprehura në zonat e mbuluara të trupit më tepër sesa në ato të zbuluara. Vezikulat gjenden në pjesën me flokë të kokës, në aksilë, në mukozën e gojës, në rrugët e sipërme të frymëmarrjes, si dhe në konjuktivat (sytë). Në adultë mund të ndodhin raste më të rënda, me ethe të larta dhe ndërlikime pulmonare. Stadiumi i zhdukjes së ndryshimeve në lëkurë: zgjat 7-8 ditë. Vezikulat zhduken duke lënë një dregëz të
vogël, si rregull, pa cikatrice (pa pasoja). Sëmundja mund të shfaqet në forma të ndryshme klinike: - format e lehta ose abortive; - format shumë të rënda buloze, hemoragjike (varicella bulosa, varicella ulcerosa, varicella gangrenosa, Purpura varicellosa): shfaqen sidomos te personat me imunodeficiencë ose tek ata që kanë përdorur imunosupresor, përfshirë edhe kortikozonët. Në këto raste mund të ndodhin edhe infeksione sekondare. Varicella në shtatëzani: Infeksioni i grave me varicellë, në tre-katër mujorin e parë të shtatëzanisë mund të shkaktojë dëmtime kongenitale të fetusit, sidomos në tru, hipoplazi të kartilagove. Këto komlikacione janë të rralla deri në 2-3%, por kujdesi është i nevojshëm te gratë shtatëzëna. Në rastet e kontaktit
me të sëmurin, është e nevojshme terapia me imunoglobulinin antivariceloz ose me imunoglobulinin e përgjithshëm. Varicela tek adultët: Mund të shkaktojë forma të rënda të sëmundjes, prandaj në këto raste mund të përdoret acicloviri me 800 mg, katër herë në ditë, për 7-10 ditë. Për fëmijët jepet 20mg/kg për 5 ditë. Diagnoza e varicellës: bëhet nga informacionet e situatave epidemiologjike. Provat serologjike vlerësohen në dinamikë, në periudhën akute dhe në konvaleshencë. Terapia: mjekimi simptomatik i varicellës është i mjaftueshëm, në shumicën e rasteve të fëmijëve apo adultëve me imunitet normal. Në rastet me imunodeficiencë duhet përdorur acicloviri sa më herët, me 10 mg/kg për 10 ditë. Terapia antimikrobike përdoret te komplikacionet.
Masat parandaluese: fëmijët e sëmurë largohen nga kolektivi, për 5 ditë pas erupcionit, ose kur vezikulat kanë formuar kruste. Në spitale ku ka të sëmurë me imunodeficiensë, bëhet izolimi i rreptë i burimit të infeksionit. Duhet të bëhet dezinfektimi i objekteve dhe i mjedisit në rastet e kontaminimit të tyre gjatë kollës apo sekrecioneve që nxjerr i sëmuri. Mund të përdoret edhe gama globulini në rastet e kontaktit te personat me rrezik (të përmendura). Vaksina: ekzistojnë vaksina me virus të dobësuar VZ (Varivax). Tek ne ende nuk ka ndonjë përdorim. Si përfundim: në mjedisin tonë gjatë muajve të kaluar ka pasur shumë raste me këtë sëmundje. Ka pasur raste edhe tek të rriturit. Pas sëmundjes së varicellës zhvillohet një imunitet i mirë.
26 e enjte, 30 janar 2014
Mozaik
Mozaik
e enjte, 30 janar 2014
Javore KOHA
27 Javore KOHA
Bisedë me Shtjefën Ivezaj, pronar i muzeut etnografik të Malësisë
Kështjellë e kulturës shqiptare I kam patur në gjak gjërat etnografike dhe e shikoja se ato po zhdukeshin, vendosa që nga viti 1966 të grumbulloj vegla të ndyshme dalëngadalë deri në ditën e sotme, i ruajta të gjitha mjetet nga të gjitha trevat këtu në Malësi. Disa më kanë dhuruar vegla dhe mjete të ndyshme kurse shumica e tyre janë nga familja jonë, mjete qe ne i kemi përdorur në jetën e përditëshme.
Koha Javore: z. Shtjefën para 11 vitesh fal përkushtimit, mundit dhe sakrificës tuaj, arritët të ndërtoni muzeun e parë dhe të vetëm etnografik në Malësi. A mund të na flisni si filloi e gjithë iniciativa juaj dhe sa vështirë ishte të realizoni këtë ëndërr të hershme? Sh. Ivezaj: Duke qenë se gjithmonë kam qenë i varfër dhe kam jetuar në kasolle qe nga viti 1942 deri më 1964 dhe si fëmijë i vërejta vështirësitë e jetës dhe qe atëherë i kam patur në gjak gjërat etnografike dhe e shikoja se ato po zhdukeshin, vendosa që nga viti 1966 të grumbulloj vegla të ndyshme dalëngadalë deri në ditën e sotme, i ruajta të gjitha mjetet nga të gjitha trevat këtu në Malësi. Disa më kanë dhuruar vegla dhe mjete të ndyshme kurse shumica e tyre janë nga familja jonë, mjete qe ne i kemi përdorur në jetën e përditëshme. Koha Javore: Ky muze pasqyron traditat, veshjet, zakonet dhe historinë që mbart zona e Malësisë gjatë një periudhe shumëvjeçare, ku e keni gjetur mbështetjen qoftë morale apo materiale për grumbullimin e këtij thesari të çmuar dhe me vlerë të etnokulturës sonë? Sh. Ivezaj: Mbështetjen morale e kam gjetur tek familja ime sepse, sikur familja nuk do të më kishte mbështetur, unë i vetë nuk kisha pas mundësi të bëj gjë për këtë vend. Fal bashkëshortës time, djemëve dhe vajzës të cilët më shumë se unë e duan këtë muze, arrita ta ndërtojë dhe ta mirëmbaj. Të gjithë kanë kontribuar në grumbullimin e veglave si djali nga amerika, ai nga Kosova dhe vajza nga Gjermania si dhe bashkëshortja ka patur një sërë
por edhe i vetmi në Malësi.
mjetesh dhe koleksionesh të ruajtura e të cilat i kemi ekspozuar në muze. Sa i takon mbështetjes materiale ato kanë qenë shumë të vogla dhe nuk i kanë kënaqur kërkesat e kësaj shtëpie kulturore. Megjithatë ndjehem krenar që arritëm ta ndërtojmë dhe ta mirëmbajmë këtë kështjellë të kulturës së Malësisë.
Koha Javore: z. Ivezaj ju jeni bartës i shumë dekoratave dhe mirënjohjeve ndër vite qe nga koha e ish-jugosllavisë e deri tek titulli më i fundit “Ambasador për Paqe”, çfarë rëndësi zënë tek ju i githë ky “koleksion” nderimesh? Sh. Ivezaj: Këto mirënjohje dhe nderime kanë rëndësi shumë të madhe për mua,pasi unë që nga koha e Titos kam filluar të nderohem e deri në ditën e sotme dhe këto dekorata më japin inspirim dhe optimizëm për punën time të mëtejshme në shërbim të kulturës së kombit shqiptar. Koha Javore: Sa ka tërhequr muzeu juaj vëmënjden e vizitorëve, nga kush është vizituar më së shumti dhe sa vizitohet sot? Sh. Ivezaj: Në fillim ka patur mjaft shumë vizitorë qe nga njerëz të thjesht deri tek ambasadorë të shteteve të ndyshme këtu në Mal të Zi. Përveç vizitorëve vendas ka patur edhe nga Kosova, Shqipëria dhe diaspora shqiptare. Me kalimin e viteve ka rënë interesimi për kulturën e së kaluarës dhe aktualisht muzeu im nuk vizitohet shumë dhe fatkeqësisht numri i vizitorëve është gjithnjë në rënie.
Koha Javore: z. Ivezaj ju keni sakrifikuar çdo gjë në emër të muzeut, madje pjesën më të madhe të shtëpisë e keni shëndërruar në muze ç gjë ju ka sjellur ju dhe bashkëshortës tuaj kushte jo të volitshme për një jetë normale. Sa u janë mirënjohës banorët e Malësisë dhe bashkëatdhetarët për këtë sakrificë që keni bërë për Malësinë? Sh. Ivezaj: Akush nuk din më mirë se sa ata vetë se a janë apo jo mirënjohës për këtë dhuratë qe ja kam sjellur Malësisë. Por unë kam kënaqësi për Malësinë e Madhe për Shqipërinë, Kosovën dhe për diasporën shqiptare këtu në Tuz të jenë ekzistentë një muze i tillë dhe ata shumë herë kanë kontibuar për këtë muze dhe më kanë respektuar më shumë se sa e kam merituar? Koha Javore: Ky objekt përmban katër institucione: Fototekën, Bibiotekën, Galerinë dhe Filatelinë, ç mund të na thoni më shumë mbi eksponatet dhe koleksionet e vëndosura në to? Sh. Ivezaj : Unë kam qenë fotografi i parë në Malësi dhe kam punuar në kushte shumë të vështira ku me 1966 në Tuz çela fototekën ku punova deri në vitin 2008. Në këtë muze sot i ruaj negativat e fotografive qe u takojnë vitit 1966 deri më sot dhe vazhdoj t’i ruej me kujdes shumë të madh pasi kam fotografi dokumentare, historike dhe
artistike të cilat nuk mund të pësëritën më. Sa i takon Filatelisë ajo përmban mbi 35 mijë pulla postare nga e gjithë bota, galeria po ashtu është shumë e pasur dhe biblioteka përmban afro 3800 libra në gjuhën shqipe, malazeze,
angleze dhe gjermane. Koha Javore : Sa gëzoni sot mbështetje institucionale apo individuale për ruajtjen dhe mirëmbajtjen e këtij muzeu?
Sh. Ivezaj: Aktualisht nuk kam mbështetje nga askush. Por shpresa vdes e fundit. Pres me durim që shtetit shqiptar, Kosova apo diaspora shqiptare të ndërmarrin ndonjë nismë që ta ndihmojnë këtë muze që është unik
Koha Javore: Si e parashikoni fatin e muzeut tuaj për vitet në vijim, kush do të jetë trashëgimtarë i kësaj pronësie? Sh. Ivezaj: Fatin e muzeut e kam parashikuar me kohë dhe këtë pronësi do ta trashëgoj familja ime e cila së bashku me mua dhe jo më pak se unë kanë dhënë kontribut të çmuar në ngritjen e këtij muzeu. Intervistoi: Toni Ujkaj
28 e enjte, 30 janar 2014
Kulturë
Kulturë
e enjte, 30 janar 2014
Javore KOHA
29 Javore KOHA
Mbi librin “Aforizma të autorëve shqiptarë” të bashkautorëve Ali R. Berisha dhe Luz Përnokaj
Refleksione të mençurisë shqiptare Në letërsinë shqipe kemi libra me aforizma të përkthyer, aforizma të një autori të caktuar si vetëkrijues etj. Mirëpo, ndonjë libër me përmbledhje aforizmash vetëm të autorëve shqiptarë nuk kemi pasur më parë. Ky është i pari si i tillë i botuar në katër vëllime, vepër kjo letrare e cila pa dyshim ka një vlerë të madhe për letërsinë shqipe, e në veçanti për lexuesin, sepse në mënyrë të denjë reflekton aforizmat, respektivisht mençuritë e autorëve shqiptarë të cilat janë nxjerrë nga veprat e tyre krijuese.
Shaban Hasangjekaj
Aforizma përmbledh në vetvete shumëllojshmërinë e larmishme të mendimit të shkurtër: fjalë të urta proverbiale, fjalë fluturake, sentence, maksima, shprehje paradokse, anekdota. Aforizmat si zhanër fshehin në vetvete edhe një mundësi: ajo shfaqet para nesh si “përkthyesi” më i përpiktë i moralit nga “gjuha e zemrës” në “gjuhën e arsyes” dhe anasjelltas, dhe pikërisht në këtë cilësi ajo humanizon veçanërisht problemin bazë të moralit, gjen të tërën, unitetin e motivit dhe të vullnetit, të fjalës dhe të veprimit, të mendimit dhe sjelljes së mendjes dhe gjykimit. Dhe pa marrë parasysh kohët e rënda apo sadopak të qeta, secila gjeneratë ka krijuar vlera me rëndësi vitale për mbijetesën e bashkësisë përkatëse. Pikërisht këto vlera janë dëshmi e përjetimeve, dëshirave, urtësisë, janë shpirti i një kombi.
Sado që në Kosovë nuk i kushtohet kujdes aforizmit, megjithatë ajo i ka krijuesit dhe autorët e saj, i ka lexuesit dhe të interesuarit e saj, si dhe hartuesit e librave me aforizma. Kohëve të fundit, shpesh na bie të lexojmë libra thëniesh e aforizmash, fjalësh të urta etj., të krijuara nga vetë autorët e këtyre librave ose të përmbledhura nga autorë të ndryshëm. Ndër këto libra është edhe libri me titull “Aforizma nga autorët shqiptarë” – vëllimi i katërt, i hartuar nga krijuesit letrarë: Ali R. Berisha nga fshati Qallapek i Komunës së Pejës dhe Luz N. Përnokaj nga fshati Zllakuqan i Komunës së Klinës. Libri në fjalë, redaktor i të cilit është Nazmi Rrahmani, është botuar në vitin 2012 në Shtëpinë botuese “Faik Konica” në Prishtinë dhe është shtypur në shtypshkronjën “AGIMI-DE” në Deçan. Ai përbëhet prej 211 faqesh. Hartuesit e librit Ali R. Berisha dhe Luz N. Përnokaj,
si adhurues të fjalës artistike ka kohë që merren me krijime letrare. Pos veprave të botuara nga zhanret e ndryshme letrare, ata në bashkautorësi paraqiten me veprën “Aforizma” nga autorët shqiptarë të botuara në katër vëllime: vëllimi i I, i botuar në vitin 2007, vëllimi i II në vitin 2008, vëllimi i III në vitin 2011, kurse ky për të cilin është fjala është vëllimi i IV. Me rastin e hartimit të këtij libri, hartuesit kanë shfletuar literaturën e 100 krijuesve shqiptarë nga zhanret e ndryshme letrare, me ç’rast duke shpalosur dhe shfletuar literaturën kanë nxjerrë dhe shënuar në këtë libër 1 187 aforizma të 300 autorëve shqiptarë, nga të gjitha trojet ku ata jetojnë, punojnë dhe veprojnë. Në parathënien e librit “Aforizma nga autorët shqiptarë” thuhet: “Librat e aforizmave e të fjalëve të urta përbëjnë një ndërliqësi edhe nga aspekti
i zhanrit. Librat e tillë qëndrojnë midis ‘krijimit’ dhe ‘interpretimit’. Në paramitologji ose në shkencën mbi fjalët e urta popullore, që nga lashtësia e këndej, ekzistojnë nocionet: sentencë, aforizëm, gnome, proverb, fjalë e urtë, thënie, maksimë, etj. Në të gjithë librat e shenjtë të të gjitha religjioneve ekzistojnë jo vetëm thënie të veçuara, që përdoren në trajtën e dijes a të urtisë, por ekzistojnë edhe libra të tillë. Trajta të ngjashme të shkurtra, me emërtime të ndryshme, kanë ekzistuar prej se njerëzimi mban mend, si kërkesë për të shprehur nevojat shpirtërore kolektive të bashkësisë përkatëse njerëzore, që përvojat dhe njohuritë e tyre t’i shfaqin në trajtë të thuktë dhe ekspresive. Libra të tillë që botoheshin në botën letrare romake quheshin ‘Libër proverbium’. Ndër më të vjetrit autorë shqiptarë të aforizmave përmendet Pjetër Bogdani (1630-1689), me aforizmat e tij të
shënuara në veprën “Çeta e profetëve”, pastaj Petro Nini Luarasi (1865-1911), të përfshira në librin “Mallkimi i shkronjave shqip”. Me libër të veçantë me aforizma paraqitet edhe Tahir Efendi Lluka nga Gjakova me librin e aforizmave “Vehbije” (Dhurata) që u botua në vitin 1873. Aforizma kanë shkruar (krijuar) shkruesit e fushave të ndryshme, e sidomos poetët, duke i brumosur ato me veçori artistike. Për ndryshim prej tyre, dijetarët e veçmas filozofët, pedagogët a psikologët, janë përpjekur që aforizmat e tyre të kenë mbështetje dhe vlerë artistike. Aforizma ka ngjashmëri me fjalën e urtë popullore, por që kjo duhet të ketë vlerë më të qëndrueshme, më shkencore dhe më të kapshme nga lexuesi. Pra, shkalla mençurore e saj është mjaft e lartë, andaj me të drejtë mund të thuhet se ajo është refleksion i denjë i
saj. Në të kaluarën aforizma kanë shkruar shumë autorë, që nga antikiteti e këndej dhe autorë të popujve të ndryshëm, prandaj edhe shumë individë kanë shënuar, përzgjedhur e botuar libra me aforizma. Disa prej atyre librave kanë aforizma të një lëmie, të një autori apo të një profesioni të caktuar. Në letërsinë tonë kemi libra të tillë, siç janë aforizma të përkthyer, aforizma të një autori të caktuar si vetëkrijues etj. Mirëpo, ndonjë libër me përmbledhje aforizmash vetëm të autorëve shqiptarë nuk kemi pasur më parë. Ky është i pari si i tillë i botuar në katër vëllime, vepër kjo letrare e cila pa dyshim ka një vlerë të madhe për letërsinë shqipe, e në veçanti për lexuesin, sepse në mënyrë të denjë reflekton aforizmat, respektivisht mençuritë e autorëve shqiptarë të cilat janë nxjerrë nga veprat e tyre krijuese.
30 e enjte, 30 janar 2014
Horoskopi & Fjalëkryqi
Javore KOHA
Sport
e enjte, 30 janar 2014
Pas vendimit të FIFA-s
31 Javore KOHA
Edhe EHF lejon miqësore për Kombëtaren e Kosovës në hendboll
Jeta ne çift do kaloje një dite te trazuar sot. Tregohuni shume te matur me gjithçka qe do thoni sepse do keni probleme serioze. Beqaret ka shume mundësi ta Dashi gjejnë me ne fund atë qe aq shume kane ëndërruar dhe te krijojnë një lidhje serioze. Ne planin financiar do jeni te vendosur t’i zgjidhni sa me pare problemet dhe te mund te shpenzoni pak me tepër.
Do jeni me tolerante dhe me gazmore me partnerin tuaj gjate kësaj dite. Do qëndroni me shume kohe pranë tij dhe do keni diskutime te gjata. Beqaret Luani do dashurohen çmendurisht pas një personi qe kane vetëm disa jave qe e kane njohur, por do ngurrojnë t’i shprehin ndjenjat. Buxheti duhet menaxhuar me maturi dhe duhen shmangur sa me tepër investimet e mëdha.
Te gjithë planetët do bëhen bashke gjate kësaj dite dhe do ua bëjnë jetën tuaj sentimentale edhe me te bukur. Do flisni Shigjetari qetësisht me atë qe keni ne krah dhe nuk do keni as debatin me te vogël. Beqaret nuk do ndalen derisa ta gjejnë personin te cilin e kane ëndërruar aq shume. Disa do kenë sukses e disa jo. Financat do jene mjaft te qëndrueshme.
Do i jepni me shume prioritet se kurrë jetës suaj ne çift sot dhe do mendoni t’i përgatisni edhe surpriza partnerit. Ne mbrëmje atmosfera do ndizet tej mase. Demi Beqaret duhet te bëjnë ende durim për te gjetur partnerin ideal sepse sot mundësitë nuk do jene te mira. Financat do i menaxhoni me shume kujdes dhe largpamësi. Situata do jete mjaft e mire.
Dite shume e qete kjo e sotmja për ata qe janë ne një lidhje. Gjithçka do i lihet kohës. Nga ana tjetër beqaret do kenë një Virgjeresha dite te mbushur me takime, surpriza dhe propozime. Do ndihen mire pranë dikujt i cili nëse ju do dëshironi mund te behet gjysma juaj. Financat do preket drejtpërdrejt nga Saturni. Priten ndryshime pozitive.
Edhe vete nuk do e kuptoni se çfarë do ju ndodhe sot ne jetën tuaj ne çift. Partneri do iu përgatisë surpriza te njëpasnjëshme nga te cilat do merrni Bricjapi kënaqësi pa fund. Beqaret do jene pa fat dhe do ngelen serish vetëm. Ne sektorin financave do keni disa tronditje. Ulini sa me pare shpenzimet ne mënyrë qe te mos keni vështirësi me te mëdha.
Do dini te falni sot ne jetën tuaj ne çift dhe t’i pranoni gabimet qe keni bere. Marrëdhënia me partnerin do filloje te ngrohet mjaft. Beqaret do Binjaket kenë shume njohje te reja, por asnjeri nuk do i beje t’ju rrahe zemra fort. Prisni edhe pak kohe për te ndryshuar status. Sektori i te ardhurave do kërkojë me shume se kurrë vëmendjen tuaj.
Jupiteri do e mbroje gjate gjithë kohës jetën tuaj ne çift sot. Ai do iu nxite t’i shmangni debatet dhe mosmarrëveshjet dhe te tregoheni me te hapur me partnerin. Peshorja Beqaret do kenë takime, por me personat qe do njohin mund te nisin vetëm histori dashurie kalimtare asgjë me tepër sesa aq. Ne planin financiar duhet te bëni pak ekonomi dhe te mendoni për te ardhmen.
Jeta ne çift do ketë ndërlikime te shumta gjate kësaj dite. Do tregoheni mjaft posesive me partnerin dhe do debatoni ashpër me te. Kujdes! Beqaret Ujori do e humbin tërësisht kontrollin mbi veten pasi te njihen me dike te jashtëzakonshëm. Ne planin financiar fati do ju buzëqeshë me ne fund dhe do keni mundësi te kryeni shpenzimet e dëshiruara.
Dite e ekuilibruar dhe pa debate kjo e sotmja për ata qe janë ne një lidhje. Shume prej jush do fillojnë te planifikojnë te ardhmen. Beqaret Gaforrja do i mendojnë gjerat me seriozisht dhe do mundohen te gjejnë se çfarë ju intereson me te vërtetë për jetën. Financat nuk do jene as shume te mire dhe as shume te këqija.
Ne planin sentimental nuk do keni për çfarë te qaheni gjate kësaj dite. Komunikimi do jete i ngrohte dhe gjithçka do shkoje për mrekulli. Shfrytëzojeni çdo Akrepi moment. Beqaret duhet te tregohen te disponueshem ndaj çdo ftese qe do iu behet sepse asnjëherë nuk i dihen çfarë ndodh. Ne planin financiar do keni përmirësime te ndjeshme sa dhe vete nuk do e besoni.
Do e kuptoni me mire partnerin dhe nga ana tjetër do i kuptoni edhe me mire ndjenjat tuaja për te. Ka mundësi te merrni vendime te rëndësishme te cilat Peshqit do ua ndryshojnë te ardhmen. Beqaret do lëvizin çdo gur për te gjetur personin e tyre ideal. Do kenë sukses. Ne planin financiar duhet me pare te zgjidhni problemet urgjente e me pas te mendoni si ta rritni kapitalin.
E pranuar pjesërisht, Kosova ka marrë sinjale të mira dhe pozitive nga shtëpia evropiane e hendbollit, EHF. Komiteti Ekzekutiv ka vendosur që menjëherë të lejojë ekipin kom-
bëtar të Kosovës që të zhvillojë ndeshje miqësore me ekipet e tjera kombëtare. Gjithashtu, është vendosur që ekipet e Kombëtares së Kosovës për Femrat U18 të marrin pjesë në European Open 2014
dhe për Meshkuj U19 në European Open 2015. Anëtarësimi me të drejta të plota i Kosovës në EHF do të diskutohet në Kongresin e shtatorit në Dublin të Irlandës.
Konkurs
Konkuroni per fotografinĂŤ e javĂŤs