Koha Javore 608

Intervistë

Javore KOHA

ISSN 1800-5969

Podgoricë e enjte, 20 mars 2014 Viti XIII / Numër 608 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Muzika shqiptare po rimëkëmbet

Reflektimi i burgut në poezi

2

e enjte, 20 mars 2014

Javore KOHA

Javore KOHA

Javore KOHA

Përmbajtje

Çështja e statusit të Tuzit të zgjidhet para zgjedhjeve lokale

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

e enjte, 20 mars 2014

3 Javore KOHA

Poezia si letërsi elitare fq 4

fq 16

F. Shkreli:

Amerika kërkon drejtësi për vëllëzërit Bytyqi

Prezantohet përralla e njohur për fëmijë “Kësulkuqja” fq 6

fq 18

H. Hoxha:

Rita Ora “zjarr” në klipin e ri

Degradimi i Lidhjes së Shkrimtarëve

Themelues: Kuvendi i Republikës së Malit të Zi

Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: SHAGBG „Pobjeda” Drejtor ekzekutiv: Lav Lajoviq Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 078/110-578 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.co.me

Përmbajtje

fq 8

fq 20

Elvana Gjata, imazhi i ri i Eagle Mobile

Sh. Hasangjekaj:

Studim monografik me vlerë fq 10

fq 21

Kosova do të luajë në kualifikimet e Botërorit 2018

Noli dhe roli i tij në diplomaci fq 14

fq 31

Ne hap me Kohen

4 Javore KOHA

Ngjarje javore

e enjte, 20 mars 2014

Vasel Sinishtaj kërkon nga Kuvendi i Malit të Zi

Ngjarje javore

e enjte, 20 mars 2014

5 Javore KOHA

Parlamenti i Malit të Zi

Çështja e statusit të Dy deputetë të rinj Tuzit të zgjidhet para zgjedhjeve lokale Podgoricë – Kryetari i Iniciativës Qytetare, Vasel Sinishtaj, ka thënë se pret që çështja e statusit të Tuzit të zgjidhet para mbajtjes së zgjedhjeve lokale dhe ka paralajmëruar që së shpejti do të inicojë që kjo pikë të futet në rendin e ditës së Kuvendit të Malit të Zi. Ai ka vlerësuar se kjo çështje zvarritet me qëllim në koalicionin qeverisës dhe se kjo shkon vetëm në dëm të qytetarëve të Malësisë.

Sinishtaj i ka ftuar deputetët që t’i miratojnë ligjet mbi organizimin territorial dhe mbi kryeqytetin përpara datës 25 mars, në mënyrë që komuna të formohej para zgjedhjeve.

“Ka mundësi që PDS-ja ka pritur rezultatet e zgjedhjeve në Beranë për të parë se si reflektohet formimi i komunave të reja në pozicionin e tyre. Duke pasur parasysh se qytetarët e Tuzit do të kishin të drejtën e votës së dyfishtë, nuk ka asnjë arsye që të mos miratohet ligji. Nuk është mirë që të kemi edhe një palë zgjedhje ku Tuzi nuk do të jetë komunë”, ka thënë ai.

Deputeti i PDS-së, Halil Dukoviq, ka deklaruar se diskutimi për komunën e Tuzit nuk po prolongohet, duke nënvizuar se Ligji mbi organizimin territorial

dhe Ligji mbi kryeqytetin nuk janë futur në procedurën kuvendore për shkak se nuk e kanë mbështjen e 41 deputetëve.

“Sapo të sigurohet mbështetja, do të votojmë për to. Nuk kemi arsye që këtë ta shtyjmë sepse bëhet fjalë për një zgjidhje të mirë që Tuzit i siguron kompetencat më të larta, ndërsa pengon ndarjen e mëtejshme të Malit të Zi në komuna”, ka theksuar ai.

Këshilltarët e Kuvendit të Komunës

Urbane të Tuzit i kanë dërguar Kuvendit të Malit të Zi iniciativën për ndryshimin e Ligjit mbi organizimin territorial dhe Ligjit mbi kryeqytetin, në bazë të së cilës Tuzi do të kishte statusin e komunës e cila do të funksiononte në kuadër të Podgoricës. Sipas këtij modeli, qytetarët e Malësisë do të ruanin të drejtën që të votojnë për Kuvendin e Komunës së Tuzit dhe Kuvendin e Podgoricës.

(Kohapress)

Funksionari i Partisë Demokratike të Socialistëve Nikollë Gegaj në seancën e parlamentit të mbajtur të

parlamentin e Malit të Zi. Gegaj është rikthyer në parlament në vend të Zoran Vukçeviq pasi ky i fundit u zgjodh kryetar i Këshillit të Drejtorëve të Fondit Investues Zhvillimor. Gjatë mandatit tim do të mundohem të jap kontribut së bashku edhe me kolegë për një progres ekonomik të shtetit dhe për një jetë më të lumtur dhe të gëzuar të qytetarëve, për integrimin e Malit të Zi në NATO dhe për përshpejtimin zhvillimit të procesve të integrimeve evropiane në avancimin e statusit të shqiptarëve në Mal të Zi në planifikim por edhe në përshpejtimin e ivestimeve kapitale, posaçërisht në viset ku jetojnë shqiptarët”, u shpreh Gegaj në një deklaratë për gazetën Koha Javore. Ky është mandati i katërt i Gegajt në postin e deputetit. Në postin e deputetit në vend të kryetarit të Partisë Demokratike Fatmir mërkurën e kaluar, pas verifikimit Gjekës është emëruar edhe nënkrytë mandatit nga ana e kryeparla- etari i Alternativës Shqiptare Nikë mentarit, filloi punën si deputet në Gjeloshaj.

Toni Ujkaj

Me vendim të Qeverisë së Malit të Zi

Leon Gjokaj, drejtor i Drejtorisë për të drejtat e pakicave Podgoricë – Qeveria e Malit të Zi ka emëruar Leon Gjokajn ushtrues detyre të drejtorit gjeneral të Drejtorisë për Avancimin dhe Mbrojtjen e të Drejtave të Popujve Pakicë dhe Bashkësive të tjera Nacionale të Pakicave në Ministrinë për të Drejtat e Njeriut dhe Pakicave.

Ai është emëruar në këtë detyrë me propozim të ministrit për të Drejtat e Njeriut dhe Pakicave, dr. Suad Numanoviq.

Këtë post deri tani e mbulonte ndihmësministri për të Drejtat e Njeriut dhe Pakicave, Sabahudin Deliq, i cili ka kërkuar pushmin e mandatit të tij në këtë ministri për shkak të kalimit në një detyrë të re.

Gjokaj është anëtar i Partisë Socialdemokrate, e cila është pjesë e koalicionit qeverisës. Deri tani ka punuar mësimdhënës në Shkollën fillore “Mahmut Lekiq” në Tuz dhe vite me radhë ka qenë koordinator i projekteve në Qen-

drën “Nansen Dialog”.

Ai është po ashtu anëtar i Këshillit Drejtues të Fondit për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave.

(Kohapress)

6 Javore KOHA

e enjte, 20 mars 2014

Vështrime & Opinione

Vështrime & Opinione

e enjte, 20 mars 2014

Foku s

Amerika kërkon drejtësi për vëllëzërit Bytyqi Për Koha Javore: Frank Shkreli / Nju Jork

Në vitin 1999, ata kishin lënë familjen e tyre në New York dhe së bashku me 400-luftëtarë të tjerë shqiptaro-amerikanë në Brigadën e Atlantikut shkuan në Kosovë për t’iu bashkuar Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës në luftën e saj kundër forcave terroriste serbe të Sllobodan Millosheviqit. Zhdukja dhe vrasja barbare e vëllezërve Bytyqi ndodhi pothuaj menjëherë pasi mori fund ndërhyrja e NATO-s dhe pasi u çlirua Kosova. Sipas të dhënave të zyrtarëve diplomatikë amerikanë të cilët e kanë ndjekur këtë çështje gjatë viteve, vëllëzërit Bytyqi, megjithëse ishin liruar nga burgu me urdhër të një gjykatësi serb, ata nuk u liruan por u morën me forcë nën kontroll nga forcat speciale kriminale të Ministrisë së Mbrendshme të Serbisë dhe pasi u ekzekutuan në mënyrën më barbare, u hodhën në një varrezë masive së bashku me nja 75 shqiptarë të tjerë të vrarë nga Kosova. Pasi Slobodan Millosheviqi humbi zgjedhjet në vitin 2001, qeveria e re serbe e asaj kohe, “zbuloi” dhe hapi varrin masiv ku ishin hedhur trupat e pajetë të shqiptarëve, përfshirë edhe vëllëzërit Bytyqi, trupat e të cilëve më në fund u identifikuan dhe më vonë u sollën në Shtetet

e Bashkuara të Amerikës, në atdheun e tyre të dytë, të adaptuar.

Gjatë gjithë këtyre viteve që kanë kaluar, Shtetet e Bashkuara, përmes përfaqësuesve të tyre në Beograd dhe në konferenca ndërkombëtare, sidomos në Organizatën për Sigurim dhe Bashkëpunim në Europë, me çdo rast, kanë kërkuar nga qeveria serbe që të identifikojë dhe të dënojë kriminelët e Ministrisë së saj të Mbrendshme, të cilët besohet se kanë vrarë tre vëllëzërit e pafajshëm Bytyqi.

Deri më sot, Serbia nuk ka identifikuar as nuk ka dënuar asnjë person për këtë krim.

Por rasti i vëllëzërve Bytyqi nuk harrohet në këtë anë të Atlantikut. Pothuaj në çdo përvjetor të zhdukjes së tre vëllëzërve Bytyqi, por edhe në raste të tjera, përfaqësues diplomatikë amerikanë dhe

anëtarë të Kongresit, kanë vazhduar t’i bëjnë thirrje qeverisë serbe që të tregojë angazhimin e saj serioz për identifikimin dhe dënimin e kriminelëve që vranë vëllëzërit Bytyqi, 15 vjetë më parë.

Kështu ndodhi edhe javën që kaloi, gjatë një seance në Kongresin amerikan mbi zhvillimet e fundit në Ballkanin Perëndimor, ku senatori i shtetit Mariland, Benjamin L. Cardin ngriti çështjen e vëllëzërve Bytyqi, familja e të cilëve ishte e pranishme në seancën dëgjimore të Kongresit amerikan.

Senatori Cardin tha me këtë rast se “Vëllëzërit Bytyqi u vranë në Serbi nga fundi i vitit 1999. Ata janë shtetas amerikanë dhe ne kemi vazhduar të kërkojmë llogari se pse deri tani askush nuk është mbajtur përgjegjës për këto vrasje barbare, ndërsa presim që qeveria jonë të bëjë çdo gjë që është e mundur për zbardhjen e kësaj

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

çështjeje”, shtoi senatori amerikan. Senatori Cardin, në seancën e Kongresit javën që kaloi, iu drejtua Zëvëndës Ndihmës Sekretarit të Shtetit amerikan, Zotit Hoyt Yee me pyetjen se ç’po bëhet për këtë çështje dhe çfarë masash po merren për të çuar drejtsinë në vend për këto vrasje.

Pasi i premtoi Senatorit Cardin se do i dërgojë atij shpjegime me shkrim në lidhje me ato që po bën qeveria serbe në lidhje me këtë çështje, Z. Yee deklaroi qëndrimin zyrtar të Amerikës para Komisionit të Kongresit duke thënë se, “Ne të Departmentit të Shtetit dhe e gjithë qeveria e Shteteve të Bashkuara, si dhe të gjitha agjencitë të cilat janë të shqetësuara dhe të interesuara për këtë çështje, i marrim shumë seriozisht përpjekjet për të siguruar se ata që janë përgjegjës (për vrasjen e vëllëzërve Bytyqi) të identifikohen dhe të dalin para drejtësisë.”

Zëvëndës Ndihmës Sekretari i Shtetit, vazhdoi duke thënë se, “Ne jemi të përkushtuar që këtë çështje gjithmonë ta fusim në rendin e ditës kur bisedojmë me përfaqsues të qeverisë serbe, dhe çdo herë që na jepet rasti. Ai njoftoi Kongresin se numri dy i diplomacisë amerikane, Z. William Burns, në takimin e tij të fundit me Kryeministrin serb, drejtësia për vëllëzërit Bytyqi, ishte njëra prej çështjeve kryesore të agjendës së bisedimeve midis dy palëve. Z. Hoyt Yee siguroi Kongresin dhe anëtarët e familjes Bytyqi, të pranishëm në seancë, mbi ‘’angazhimin tonë të palëkundur’’ dhe shtoi se “ne nuk do të pushojmë së kërkuari zgjidhjen e kësaj çështjeje, për derisa të mos jemi siguruar dhe të bindur se drejtësia është çuar në vend’’ me identifikimin dhe dënimin e atyre që janë përgjegjës për vrasjen e vëllëzërve Bytyqi.

Këto janë angazhime publike personale,

7 Javore KOHA

Me 8 korrik të këtij viti mbushen 15 vjetë ç’prej kohës që tre shtetas amerikanë, tre sokola trima shqiptaro-amerikanë, tre vëllëzërit e rijnë të familjes Bytyqi, Ylli, Agroni dhe Mehmeti u zhdukën pasi u arrestuan nga policia serbe ku aksidentalisht kaluan në territorin serb.

nga ana e zyrtarëve të lartë diplomatikë dhe institucionalë të Shteteve të Bashkuara, se çështja e vëllëzërve Bytyqi është një çështje me rëndësi nga e cila nivelet më të larta diplomatike të Shteteve të Bashkuara nuk do të heqin dorë, për derisa të gjëndet një zgjidhje dhe për derisa kriminelët e Ministrisë së Mbrendshme të Serbisë, që mendohet se janë përgjegjës për këto vrasje, të mos jenë identifikuar dhe të dalin para drejtësisë për këtë krim barbar kundër tre të rinjve shqiptaroamerikanë.

Jeta është e shënjtë dhe e drejta kryesore e njeriut për të ekzistuar, për të jetuar është themelore. Vrasja e vëllëzërve Bytyqi nga forcat policore serbe ishte shkelja sublime e të drejtës njerëzore për të jetuar. Shtetet e Bashkuara e kanë traditë, dhe e ndjejnë si obligim moral, për të zbuluar të vërtetën dhe për të çuar të drejtën në vend, sado vonë dhe sa do kohë të marrë, kur është fjala për fatin e qytetarëve të vet, qofshin ata të vrarë e të humbur duke filluar nga Lufta e parë dhe e dytë Botërore, e deri tek Lufta e Vjetnamit dhe nga luftërat e kohëve të fundit. Kjo traditë amerikane duhet të na japë shpresë dhe të na bindë se qeveria e Shteteve të Bashkuara e ka vendosë që identifikimi dhe dënimi i vrasësve barbarë të vëllëzërve Bytyqi, të jetë një prioritet kryesor në marrëdhënjet me Serbinë.

Njëkohësisht mund të mbështetemi në besimin se Washingtoni zyrtar nuk do të pushojë së punuari në këtë drejtim, për derisa drejtësia nuk është çuar në vend dhe për derisa Shtetet e Bashkuara, familja Bytyqi dhe komuniteti shqiptaroamerikan nuk janë të kënaqur me status quonë në këtë rast dhe kërkojnë llogari dhe përgjigje nga nivelet më të larta të qeverisë serbe. Në një rezolutë të fund-

vitit të kaluar, e në të cilën shprehej ndjenja e Kongresit në lidhje me vrasjen e vëllëzërve Bytyqi, thuhej se “përparimi ose mungesa e përparimit mbi këtë çështje duhet të mbetet një faktor me rëndësi në zhvillimin e mëtejshëm të marrëdhënjeve midis Shteteve të Bashkuara dhe Republikës së Serbisë.”

Muaji Korrik që po vjen shënon 15-vjetorin e zi të vrasjes barbare të tre vëllëzërve Bytyqi. Le të shërbejë ky përvjetor si një rast -- që nepërmjet angazhimit dhe influencës së qeverisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës -- të mbahet lartë niveli i presioneve diplomatike ndaj Serbisë, me qëllim që ajo të angazhohet për identifikimin dhe dënimin e vrasësëve. Dhe njëkohësisht --t’i kujtohet pa ndërprerje Beogradit, nga nivelet më të larta të Shteteve të Bashkuara siç ishte seanca e Kongresit javën e kaluar, se Amerika, familja Bytyqi, dhe besoj se edhe komuniteti shqiptaro-amerikan, nuk do të pranojnë kurrë që këto vrasje të kalojnë në harresë dhe se as nuk do të pajtohen kurrë që vrasësit e Yllit, Agronit dhe Mehmet Bytyqit, të mos identifikohen dhe të mos sillen para gjyqit, për t’u përballur më në fund me drejtësinë. Zyrtarët më të lartë amerikanë janë shprehur vazhdimisht se drejtësia për vëllëzërit Bytyqi është një angazhim i patundur i qeverisë dhe i Kongresit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Në këtë 15-vjetor të vrasjes së tyre, ky duhet të jetë gjithashtu edhe zotimi i komunitetit shqiptaroamerikan, që nepërmjet përfaqsuesve të tij në Kongres dhe në kontaktet me entet përkatëse të qeverisë amerikane, vrasja e vëllëzërve Bytyqi të mos harrohet dhe të këmbëngulet që vrasësit e tre shtetasve amerikanë të identifikohen dhe të dënohen për krimin e tyre.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

8 Javore KOHA

e enjte, 20 mars 2014

Opinione & Vështrime

Qasje

Degradimi i Lidhjes së Shkrimtarëve Për Koha Javore

Dr.Hysni Hoxha/Prishtinë

Natën, nëpërmjet telefonit, Nuhi Vinca, poeti dhe ish-bashkëpunëtor i lartë shkencor i Institutit Albanologjik, më tha se më l6 dhjetor 2012, në Bibliotekën Kombëtare, Universitare, Lidhja e Shkrimtarëve të Kosovës do ta shënojë 80 vjetorin e ditëlindjes sime, prandaj të pres. Iu përgjigja ”Nuhi,më se vjet nuk marrë pjesë në Lidhjen e Shkrimtarëve,prandaj mos më prit. Në fund shoku im i shkollës më bindi dhe shkova. U ula në fund të sallës.Por u dëshpërova thellë me organizimin e kësaj mbrëmjeje letrare: përvjetori i Nuhi Vincës doli në plan të dytë.

Për jetën dhe veprimtarinë e Nuhi Vincës foli nënkryetarit i Lidhjes së Shkrimtarëve Shuqri Galica. Nuhi Vinca lexoi vjershën:”Vargu im”, ndërsa Arben Kastrati vështrimin “Me poezinë e Nuhi Vincës” të dr.Fatmir Terziut. Në këtë mbrëmje ishin paraparë të lexonin 24 anëtarë. Dhjetëra prej tyre lexuan vjershat me tema të ndryshme. Poetja, veprimtarja, Flora Brovina foli dhe recitoi një vjershë.

U shqetësova si po zhvillohej kjo mbledhje, kur Nuhi Vinca i heshtur, rrinte pranë Kryetarit të LSHK-së,Adem Demaçit dhe dëgjonte leximet e vjershave të anëtarëve të kësaj lidhjeje.

Pas një kohe, si mbaruan disa lexime të vjershave, kryesisë i thashë: ”Dua të flas për Nuhiun si shoku i klasës”. Shuqri Galica, që udhëheqte këtë mbrëmje tha: “Si të mbarojnë këto pjesë të programit, kush dëshiron mund të flas”.

Më vonë Adem Demaçi, kur më pa në këmbë, më tha: “A ke diçka të flasish?”, Po, i thashë.

Mirëpo tani, në shoqërinë tonë, që është në duart e pushtetarëve, që luftojnë për interesa personale dhe jo për komb dhe atdhe, kanë dësh-

Opinione & Vështrime ”Mendelja i Ballkanit”, nuk i qëndroi besnik vetvetes. E la LSHK-në, të degraduar,e la popullin,që ia ndërtoi shtëpinë dhe shkoi në radhët e “të fortëve” të pushtetit.Në protestat e Vetvendosjes,akuzoi protestuesit, pa folur asnjë fjalë për dhunën barbare, që ushtroi policia. ”Adem Demaçi, ti e devalvove shoqatën e shkrimtarëve!

I vetëzgjedhuri kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës

tuar të gjithë dikasterët të Qeverisë së Kosovës. Një fat të tillë vazhdimisht po e ndjek edhe Lidhjen e Shkrimtarëve të Kosovës, në krye me zotëri Adem Demaçin. Në kuadër të kësaj lidhjeje janë pranuar anëtarë, që sipas mendimit tim, nuk i plotësojnë kriteret, që të përfshihen në të. Shumica prej vjershave të lexuara, ishin pa vlerë të duhur poetike.

Ajo që është edhe më e keqe, një numër prej tyre morën edhe shpërblime. Gjatë pranimit të anëtarëve të rinj, nuk duhet të merret për bazë botimi i një libri ose i disa librave. Sot në shoqërinë tonë, ku nuk ka sistem vlerash, libër mund të botojë edhe ai që nuk di të shkruaj.

Pranimin e anëtarëve të rinj të Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës duhet ta bëjë komisioni i përbërë nga kritikë dhe studiues të letërsisë, që marrin për objekt veprën dhe jo autorin.

Në përfundim të mbrëmjes letrare, kur

u harrua përvjetori i Nuhi Vincës, ishbashkëpunëtorit të lartë të Institutit Albanologjik, kryesia e LSHK-së, ia dha shpërblimin: Esad Mekuli. Flora Brovinës. Para Flora Brovinës këtë shpërblim, sipas mendimit tim, e kanë merituar krijues të tjerë letrarë. Por në këtë rast ky shpërblim është dashur t’i jepej Nuhi Vincës. Përveç krijimtarisë poetike për të rritur dhe fëmijë, Nuhi Vinca është edhe autor i një varg veprash mbi letërsinë tonë gojore. Për veprën: “Lirika popullore shqiptare e dashurisë” prof. dr. Ramazan Bogdani, njohës i rryer i folklorit tonë ka thenë me plot të drejtë se kjo vepër është studimi më i mirë për lirikën tonë gojore.

Pa me ma dhënë fjalën kryesia, Shyqri Galica para publikut tha: “Me kaq mbaron mbledhja”. I zemruar reagova: “Kështu nuk mbarohet mbledhja!” Zbrita afër kryesisë. me zë të lartë reagova:

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Ashtu, siç ndodh te ne, sipas poetit Qerim Ujkani, anëtar i ri i kryesisë së LSHKsë, Adem Demaçi më 2005 e zgjodhi veten kryetar të saj, pa u zgjedhur dhe pa u emëruar nga anëtarët e Kryesisë!

Siç thotë Qerim Ujkani, Ademi u zotua se Lidhjen e Shkrimtarëve të Kosovës do ta ngrisë në nivel të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës. Qerim Ujkani, pasi reagoi kundër zgjedhjes jo të drejtë të kryetarit, dha dorëheqje nga Kreyesija dhe në shenjë proteste, doli nga mbledhja. Në vazhdim, në këtë mënyrë, vepruan edhe disa të tjerë.

Më kujtohet si sot kur Adem Demaçi, në mesin e anëtarëve të Shoqatës së studentëve të Beogradit,”Përpjekja”, në Hotelin Union të Prishtinës haptas me guxim reagoi kundër pushtetit diskriminues të Serbisë, duke mbrojtur të drejtat qytetare dhe kombëtare të shqiptarëve. Ra atëherë në burg Ademi. Ra edhe më vonë në burg.Mirëpo, ky veprimtar nuk i qëndroi stoikisht besnik vetvetes. Adem Demaçi, ”Mendelja i Ballkanit”, nuk e shfrytëzoi autoritetin e tij të mbronte Lidhjen e Shkrimtarëve të Kosovës, por e degradoi edhe më keq se çka qenë para mandatit të tij.

Adem Demaçi nuk e çoi zërin kundër statusit poshtërues të krijuesit letrar në Kosovë, kur e drejta e autorit shkelet, veprimtaria e ti nënçmohet dhe nuk paguhet asnjë cent, por shfrytëzohet nga tregtarë të pamëshirshëm. Kjo ndodh vetëm në Kosovë ku çdo gjë ka rënë në fund të pusit të ndytë.

Veprimtari, Adem Demaçi nuk doli në skenë që të mbronte invalidët e luftës,

veteranët e luftës, luftëtarët e UÇK-së, një numër prej të cilëve kanë bërë vetvrasje, ndërsa një numër tjetër, bashkë me familjet, vuajnë nga uria.

Shkrimtari ynë, Ademi, që konsiderohet simbol i rezistrencës, nuk reagoi kundër krimit të organizuar, kundër korrupsionit, për të cilin kryetari i Kuvendit të Kosovës, Jakup Krasniqi thotë se shihet prej avionit.

Përkundër këtyre të këqijave, Adem Demaçi mbron Qeverinë e Kosovës me përfaqësues të saj të korruptuar, të cilët gjatë deklaratave qeshin në ekranet televizive, në ditët tona të vështira, kur mijëra familje sot vuajnë në varfëri.

Pas protestave të Vetëvendosjes kundër Qeverisë së Kosovës, Adem Demaçi u tregua i njëanshëm.Akuzoi protestuesit, që hodhën gurë kundër policisë, mirëpo nuk tha asnjë fjalë për aksionet brutale, që ndërmori policia kundër protestuesve, të cilat I arsyetoi ministri i punëve të Brendshme,Bajram Rexhepi.

Unë u shqetësova thellë nga sjellja barbare e policëve. Kur njër polic ia lidhte duart një protestuesi, ndërsa tjetri, i hypur mbi shipinë të tij, ushtronte dhunë,-nuk munda të duroja dhe i mllefur bërtita:”Lereni mor djalin, ç’ të keqe bëri që po e torturoni”!

Duke harruar popullin të pakënaqur me Qeverinë e Kosovës, Adem Demaçi shkoi në rradhët e pushtetarëve dhe iu përkulet për favoret materiale, që gëzon prej tyre. Tani kur bëhet luftë për pushtet, pothuaj, po harrohet Veriu i Kosovës, po harrohet Kosova. Kur edhe sot, pasi u lirua prej burgut, Ramush Haradinaj synon pa ndërprerë të bëhet kryeministër,-Adem Demaçi, flet në emër të Qeverisë, Ai, me këtë rast, duke mbrojtur kryeministrin, me një ndjenjë krenarie dhe vetëbesimi, tha: “Po ne ku ta çojmë Hashimin ”?.Në këtë çast qesh Hashimi, qesh Ademi.

Ç’ desha të flisja që nuk më lejoi Kryesia

Kryesia e LSHK-së nuk ma dha fjalën të tregoja si e mbaj ndërmend Nuhi Vincën si shok i klasës?

Menjëherë pas Luftës Nacional-çlirimtare, shovinistët e pushtetit maqedonas e hoqën shqiponjën në qendër të Strugës. Si sot më kujtohet kur Nuhi Vinca, gjatë orës së mësimit, në Shkollën Fillore në Strugë, i shqetësuar u çua në këmbë dhe kërkoi sqarim nga mësuesi i klasës.

e enjte, 20 mars 2014

9 Javore KOHA

Një përjetim tjetër që Nuhiu, unë dhe ish-nxënësit të tjerë të kësaj shkolle që nuk e harrojmë kurrë, është rrëfimi për mësuesin, veprimtarin e pasionuar të çështjes kombëtare: gjirokastritin, Mufid Sinoimeri. Ai erdhi në trevat lindore etnike shqiptare më l94l, bashkë me 200 misionarë të tjerë të arsimit, që i pat dërguar në atë kohë Ernest Koliqi, ministër i Arsimit në Qeverinë e Tiranës. Ky mësues atdhetar ligjëronte i pasionuar për historinë tonë kombëtare, për kulturën tonë. Misionari gjirokastrit na mësoi së pari se të parët tanë të lashtë kanë qenë pellazgët dhe ilirët.

Para nesh lexonte me frymëzim tekstet letrare të shkrimtarëve, po ashtu edhe krijimet e veta. Revista “Jeta e RE”, në atë kohë, ia botoi edhe vjershën “Lirisë” . Te Nuhiu, tek unë dhe te nxënësit të tjerë Mufid Sinoimeri ngjalli dashuri ndaj letërsisë. Për shka të veprimtarisë atdhetare, pushteti diskriminues maqedonas, nga Struga e bukur e transferoi në fshatin shumë të largët Zhitoshë të Prilepit dhe më l4 shkurt të vitit l954, në moshën e rinisë, në këtë fshat, vritet nga dora e zgjatur e pushtetit. Unë pas vrasjes mizore, që na tronditi thellë, ia kushtova vjershën:”Mësuesit tim”, që në atë kohë e botoi revista, “Zëri i Rinisë”.

Më vonë i kushtova edhe tri vjershsa .Vargjet që në mënyrë të ndërdijshme më shfaqen janë këto: E vranë poetin me vjershë në zemër, vargu i pashkruar me gjak gurgulloi.

Pas një kohe të gjatë, pas kësaj vdekjeje mizore, Nuhiu, unë, dhe ish-nxënësit të tjerë të shkollës fillore të Strugës, po ashtu edhe nxënësit e shkollave të tjera, mandej edhe qytetarë, që e kanë njohur, nuk e harrojnë kurrë atdhetarin gjirokastrit, mësuesin, misionarin e dritës, Mufid Sinoimerin, Ora praktike,që Nuhiu si normalist, e zhvilloi në Shkollën fillore “Liria” në Shkup, është një ngjarje, që nuk harrohet. Nuhiu, gjatë orës së mësimit, i pyeti nxënësit e klasës së dytë: “Çka keni lexuar nga revista, apo gazeta për fëmijë.

Njëri nga nxënësit tha se e kishte lexuar vjershën”Skënderbeu” të Nuhi Vincës, duke mos dituar, ai dhe nxënësit të tjerë se para tyre kishin mësuesin autor të vjershës. Ky ishte një përjetim i gëzueshëm për Nuhiun, për ne nxënësit po ashtu edhe për pedagogun Sami Lamçe nga Shqipëria.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

10 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 20 mars 2014

Kulturë

e enjte, 20 mars 2014

Mbi librin “Letërsia gojore e Krahinës së Plavës dhe të Gucisë” të autorit mr. Ali M. Ahmeti

11 Javore KOHA

Studim monografik me vlerë Studimi monografik i mr. Ali M. Ahmetit është studimi më i plotë për krijimtarinë gojore të kësaj krahine. Autori jo vetëm që ishte mbledhës i pasionuar, me dije dhe me përgatitje të duhur shkencore, por në të njëjtën kohë edhe njohësi më i mirë i gjithë trashëgimisë shpirtërore të kësaj krahine, ndaj edhe për këtë, ky studim i bën nder të veçantë folkloristikës shqiptare.

Shaban Hasangjekaj

“Letërsia gojore është shumë e lashtë.

Ajo është e lidhur me kohën kur fillon të formohet ndërgjegjja njerëzore dhe të krijohet gjuha. Sipas Marovit, ajo është paraqitur para zhvillimit të gjuhës së artikuluar, kurse fjalët e para kanë qenë të lidhura me të ngjarat kozmike. Vlera e shumëfishtë e saj ka bërë që shumë dijetarë të merren me studimin e zanafillës dhe të zhvillimit të saj, për të zbuluar shumë çështje deri atëherë të panjohura, apo vetëm pjesërisht të njohura. Ata studiuan zhvillimin mendor, fizik, rrethanat ekonomike, sociale, pikëpamjet që lidheshin me ligjet e natyrës dhe, në veçanti, kohën, rrethanat dhe aftësitë në krijimin e këtij arti”. Kështu fillon hyrja në librin me titull “Letërsia gojore e Krahinës së Plavës dhe të Gucisë” të studiuesit, publicistit, poetit dhe shkrimtarit të ndjerë mr. Ali M. Ahmeti nga fshati Vuthaj i Komunës së Gucisë.

Libri “Letërsia gojore e Krahinës së Plavës dhe të Gucisë” i autorit mr. Ali M. Ahemti, redaktor i të cilit është dr.

Emin Kabashi, redaktor gjuhësor dr.

Shyqri Galica, kurse recensentë dr.

Zymer Neziri dhe dr. Sadri Fetiu, është botuar në vitin 2004 në Institutin Albanologjik të Prishtinës dhe është shtypur në Shtypshkronjën “GRAFO-

BENI” në Prishtinë. Ai përbëhet nga 286 faqe. Libri fillon me hyrjen, vazhdon me shtatë kapituj dhe mbyllet me përfundimin e literaturën, që bëjnë një tërësi funksionale.

Në hyrje, autori ka dhënë disa prej karakteristikave themelore të kësaj krijimtarie, duke prekur herë pas here edhe vazhdimësinë kohore të mbledhjes, të botimit dhe të studimit të krijimtarisë gojore shqiptare, por edhe të kësaj krahine.

Në kapitullin e parë: Çështje të klasifikimit të letërsisë gojore, autori ka shtruar çështje interesante për të hetuar, duke konstatuar se letërsia gojore është e lidhur dhe e kushtëzuar me ndryshimet historiko-shoqërore.

Kapitulli i dytë i studimit monografik të mr. Ali M. Ahmetit shqyrton karakteristikat themelore të krijimtarisë gojore të Krahinës së Plavës dhe të Gucisë, duke filluar nga kushtet gjeografike, historike, antropologjike e deri te ritet, besimet dhe bestytnitë që janë pjesë përbërëse e zhvillimit të krijimtarisë gojore.

Në kapitullin e tretë: Këngët familjare, është shqyrtuar një pjesë tejet interesante e studimit të kësaj krijimtarie.

Autori bën përpjekje të përthekojë gjithë larushinë e madhe të këngëve familjare, duke filluar me ninullat, që janë bërthama, e deri te vajtimet që janë përfundimi logjik i kësaj lirike.

Autori i vetëdijshëm për ndarjen e krijimtarisë gojore në lloje dhe nënlloje, ka hasur në vështirësi të caktuara se ku të vendosen llojet e ndryshme të saj.

Këngët lirike që bëjnë fjalë për ritet

e motmotit, për festa dhe kremtet e ndryshme, edhe familjare, autori i ka vendosur në kapitullin e katërt, që ai i quan këngë lirike.

Mr. Ali M. Ahmeti, në kapitullin e pestë: Këngët epike, është marrë me llojin më të lashtë të epikës, me baladat, duke filluar nga ajo e murimit, përmes baladave të rinjohjes e deri te balada Kënga e Rexhës, që është edhe si moshë historike më e re.

Autori i monografisë “Letërsia gojore e Krahinës së Plavës dhe të Gucisë”, e ka ndarë mendjen që Këngët e kreshnikëve t’i trajtojë si të veçanta, andaj i ka vendosur në kapitullin e gjashtë.

Për shqyrtimin e strukturës së tyre, autori kryesisht është mbështetur në materialin e mbledhur në terren, nga rapsodë dhe lahutarë të njohur, jo vetëm në këtë krahinë, por edhe më gjerë.

Kapitullin e shtatë autori ua ka kushtuar Këngëve historike, duke filluar nga koha e Skënderbeut e deri në ditët tona. Edhe këtu si në tërë strukturën e monografisë, autori shqyrtimin, analizën dhe përfundimet i ka nxjerrë duke

u mbështetur në materialin që e ka vjelë në këtë krahinë.

Në përfundim autori, mr. Ali M. Ahmeti, edhe njëherë i është kthyer, tashti në formë përmbledhëse gjendjes së krijimtarisë gojore në krahinën e Plavës dhe të Gucisë, duke bërë përpjekje që të hetojë anët e përbashkëta me letërsinë gojore shqiptare në përgjithësi, si dhe veçoritë karakteristike të kësaj krijimtarie gojore të saj.

Redaktori dr. Emin Kabashi, në vështrimin e vet shprehet: “Studimi monografik i mr. Ali M. Ahmetit, është vepra më e plotë deri tashti, që ka temë studimi trashëgiminë gojore të kësaj krahine. Autori edhe më herët ka botuar një studim për gjëmat dhe vajtimet, si një lloj i krijimtarisë gojore të kësaj ane, gjë që dëshmon përkushtimin e përhershëm të tij”.

Në vazhdimin e vështrimit të tij, redaktori Kabashi shton: “Autori ka një gjerësi mahnitëse rreth shqyrtimit të të gjitha llojeve të krijimtarisë gojore.

Vetëm ky fakt është i mjaftueshëm për të hetuar disa vështirësi që mund t’i dalin studiuesit përpara. Sado që studimi i tij nuk është i rrafshit krahasues, ai ka prekur elemente të kësaj metode, jo për të hetuar veçantitë, por për të dhënë elementet e përbashkëta të krijimtarisë gojore të kësaj krahine me atë shqiptare”.

Studimi monografik i mr. Ali M. Ahmetit ka një strukturë të mirëfilltë shkencore. Autori dorëshkrimin e kishte përgatitur për ta mbrojtur si tezë të disertacionit të doktoratës, mirëpo, vdekja e papritur nuk e kishte lënë ta përmbushte edhe këtë përkushtim intelektual të tij. Vdekja nuk vjen kur do njeriu, por ajo vjen kur prish punë më së shumti, thotë mençuria popullore,

së cilës autori i ka besuar aq shumë.

Vdekja e mr. Ali M. Ahmetit e la në heshtje gjithë këtë punë të tij për 14 vjet me radhë, duke mos pasur kush të vë dorë për përgatitjen e saj për botim. Më në fund, familja e autorit të ndjerë, bashkëshortja dhe vajzat, gjetën mundësi dhe me përkrahjen e shokëve të autorit, ky studim po e sheh dritën e botimit.

Mr. Ali M. Ahmeti ka bërë një punë të madhe, jo vetëm për faktin që ka marrë nëpër duar shqyrtimin analitikokritik të krijimtarisë gojore të krahinës së Plavës dhe të Gucisë, por më së shumti se ai është ndër mbledhësit e pasionuar të kësaj krijimtarie, për afro 20 e më shumë vjet. Kjo i ka mundësuar të shqyrtojë materialin burimor, të hetojë dallimet dhe veçoritë e përbashkëta në rrafshin kombëtar, të gjejë praninë e elementeve arkaike dhe të atyre bashkëkohore në shtatin e kësaj krijimtarie.

Autori në vazhdimin e hyrjes së librit të vet thekson: “Dihet mirëfilli se letërsia gojore si pjesë e kulturës shpirtërore, është pasqyrë e jetës së njeriut. Ajo jo vetëm shpalon shpirtin e njeriut, por shërben si udhërrëfyese për zgjidhjen e problemeve jetësore. Andaj, me të drejtë mund të thuhet se letërsia gojore paraqet zhvillimin historik të njerëzimit. Ajo është letërsi e popullit, e të gjitha shtresave të tij. Sipas një dore studiuesish, ajo madje është prodhim i zotit. Lidhur me zanafillën e zhvillimit të saj ka shumë pikëvështrime. Ajo është krijuar dhe riprodhuar në mënyrë kolektive, me lojën, këngën dhe muzikën, dikur të pandara. Krijimtaria gojore është prodhim kolektiv, megjithëse këtë nuk duhet shikuar si proces absolut, pasi nuk mund të

përjashtohet as karakteri individual, sepse këngën e këndon apo tregimin e rrëfen një individ”.

Në fund, pa dyshim mund të konstatojmë që studimi monografik i mr. Ali M. Ahmetit “Letërsia gojore e Krahinës së Plavës dhe të Gucisë” është studimi më i plotë për krijimtarinë gojore të kësaj krahine. Autori jo vetëm që ishte mbledhës i pasionuar, me dije dhe me përgatitje të duhur shkencore, por ishte në të njëjtën kohë dhe njohësi më i mirë i gjithë trashëgimisë shpirtërore të kësaj krahine, ndaj edhe për këtë, ky studim i bën nder të veçantë folkloristikës shqiptare.

Vdekja e hershme e papritur, mr. Ali M. Ahmetin e ndau nga jeta, e shkëputi nga gjiri familjar, ia ndërpreu hovin e punës së tij të gjithëmbarshme letrare, mungesa e të cilit vërehet dukshëm. Mirëpo edhe pse nga jeta u nda shumë i ri, në trashëgimi la veprimtarinë e bollshme dhe me vlerë letrare si dëshmi të punës së tij frutdhënëse në zhanret e ndryshme të letërsisë gojore dhe artistike shqiptare.

12 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 20 mars 2014

Kulturë

e enjte, 20 mars 2014

13 Javore KOHA

Hajredin Kovaçi - përfaqësues i poezisë së burgut të shqiptarët në Mal të Zi (1)

Reflektimi i burgut në poezi Akti i memorizimit të kujtesës sonë shoqërore ndaj rrebesheve të kohës së burgosjes së fjalës së lirë, që reflekton sot në poezi, duke e ri sjellë atë edhe njëherë në kujtesë, nga artisti, dihet se prodhon art. Kështu, i bie që këndej dhe andej kufirit me Shqipërinë, për këtë kohë, si rezultat i diktaturave, zë të krijohej zhanri i letërsisë së burgut të shqiptarët në Ballkan

Muhamet Nika

Edhe pse, për momentin, nuk po i kushtohet një rëndësi e veçantë, unë personalisht, mendoj se njerëzit, do të ndjejnë nevojën,t’i kthehen sërish asaj, nga se ruan vlera të pa kapërcyeshme arti në proporcion me pjesën tjetër të letërsisë shqipe. Ndoshta, duke qenë, një kohë të gjatë anatemë, ajo izolohet në vetë vete nga aktualiteti, por është, ndoshta edhe modestia e tepruar e atyre që e krijuan këtë letërsi, njëri nga shkaqet, që e hedh atë margjinave...?!!Koha është cenzura më e mirë, e vlerave, dhe shpresoj se me kalimin e saj, do të shohim se letërsia e tillë, do të sigurojë një jetëgjatësi. Kjo përplasje e pandërprerë, në mes të mirës dhe të keqes ndeshet si vijimësi edhe këtu të shqiptarët në Mal të Zi. Përmbledhja e parë poetike, mbase edhe e fundit, me tematikë- burgun,,Ecje pa mbarim”, e poetit, Hajredin Kovaçi, nga Ana e MalitUlqin, është, art i kësaj kohe, duke përfaqësuar letërsinë e burgut, që njihet andej dhe këndej kufirit. Ideja, për ta futur, këtë poezi, në këtë zhanër, më erdhi në kokë, në një mbrëmje, gjatë organizimit, të njërit, nga panairet e librit në Ulqin, mysafir i të cilit, ishte, ish-kryeministri i Kosovës, Bajram Kosumi. Në këtë mbrëmje, isha i nderuar nga organizatori në rolin e moderatorit të mbrëmjes. Po kujtoj, që ishte z. Kosumi, ai, që e përmendi këtë zhanër poezie, por nuk kish njohuri, se edhe te ne shqiptarët, në Mal të Zi, ekziston dikush, që ka krijuar art të këtij zhanri. Vepra e Kovaçit, u botua, gjatë vitit 2000, por nuk mbaj mend, që ndokush, nga ata, që bënë promovimin e përmbledhjes poetike, apo shkruan rreth saj, zbuluan dimensionet e burgut të autorit, që reflektoi në poezi. Por as Kovaçi,

nuk foli për këtë, dhe ndoshta pati të drejtë....?! Ekziston një mendim interesant që i shkon kësaj situate, mendoj ajo e Dritëro Agollit, që është: ,,poet i mirë bëhet ai njeri që e dashuron dhe e mban mend mirë të kaluarën e fëmijërisë së vet’’- mbase kjo vlen edhe për poetin.

Hajredin Kovaçi, nga se kur ra në burg ishte vetëm 20 vjeç- pra fëmijë...?!!! Në këto raste, kjo e kaluar, edhe pse tragjike, është dashuri e vërtetë.... Vetë fakti që për te kujtohemi rrallë dhe si kthehemi shpesh dëshmon se është fjala për dashuri të sinqertë. Hallakatjet e shpeshta në te ... do të tregonte, që s’ka gjë prej saj dhe se bëhet thjeshtë për çështje mode sa për të rrahur gjoks. Ndoshta, mu për këtë, edhe Kovaçi, nuk iu kthye temës, për ta trajtuar sërish. Dhe thash, të bëj një përpjekje, pas 30 e sa vitesh, që ta zbardh çështjen.... Kështu vendosa, të veproj, me që po merrem, tashti, një kohë të gjatë me periudhën e deformimeve shoqërore, dhe e shoh që po më imponohet, si barrierë e pa kalueshme moralefakti, që brenda mundësive, të mia, ta trajtoj atë...?!!! Koha për një ri fresh poetik të përmbledhjes ,,Ecje pa mbarim″. Burgun si përjetim jetësor, nga këndi i filozofisë së një të përndjekuri për lirinë e fjalës, në poezinë e poetit, e ndeshim, që në ndërtimin e simbolit kontestual, që shpallet, të vetë titulli i përmbledhjes. Ky simbol, nuk është aspak konvencionalashtu siç jemi mësuar ta ndeshim, por i ngjizur, me një fat të tijin, i cili hynë në lojën pa mbarim..., dhe nga i cili poeti, nuk dorëzohet ,,në rrugën e zgjedhur “ si ,,fat”. Kjo filozofi e tij, manifestohet në këtë tabllo poetike ,, Fati im, shpend i plagosur...”, ku këndon: “,,edhe ti hyre në lojë,

fati im i mllefosur, fati im i zi, me padurim prite mëngjesin, e sa mëngjese kaluan, prej asaj pranvere të harruar (kujto, marsin e vitit 81, vërejtja jonë), fati im, edhe ti erdhe në rend të ditës, edhe sa mëngjese do të gdhihesh, rrisku im i thyer, copa -copa .. Këtu, më poshtë, do zbërthejmë do poezi, që janë të shpërndara në tre cikle ,,Të folurit me gishta’’, ,, Pasqyrë e thyer’’ dhe ,,Në udhëkryq’’. Të folurit me gishta... Idenë, për të pagëzuar me këtë emër poetik, poezinë e vet, Kovaçi, duket se e merr nga një metaforë ironike tallëse konvencionale e më pas edhe mallkuese anamalase që bartë disa kuptime, me ndjesi të ndryshme, e përfshirje te të gjitha grup moshave, duke filluar që nga ajo fëmijërore e më tej. Në radhë të parë, do të kishim veçuar këto ngarkesa emocionale të metaforës : ,,ka mbet gisht”, ose ,,është ba gisht, ,,folsh me gishta”, etj...që te ai, mesa duket, ishte si përjetim i ri i papritur, pas futjes së tij në birucë. Ai mbi këtë bazë, kujtohet ta ngrit në një simbol kontestual- me më shumë dimensione. Pra, disi kujtohet, që simbolikën, e verbit tradicional -të flasësh me shenja- me gishta...,ta zëmë për arsye shëndetësore fiziologjike...., poeti e pasuron, metaforën shprehëse me përvojën e re, të birucës...! Kuptohet, si një dimension i ri, që përmbledh në vete konceptin e mungesës së lirisë brenda saj, në të cilën, ndalohej komunikimi, qoftë edhe në një vizitë familjare ose të kontaktit me shokët e burgut. Andaj atij i imponohej si mundësi komunikimi me të tjerët, vetëm të folurit me gishta. Ai sikur jep të kuptohet se të folurit me gishta, ne si popull e kishim si ,,trashëgimi...”, sepse jeta në birucë ishte bërë fat, me gjenerata

i kolektivit. Dhe thotë, duke kumtuar lajmin e dënimit, me vargjet: ,,Në fillim më pyetën edhe sa vjet/ unë ngrita dy gishta/ më vonë më pyetën edhe sa muaj/ unë ngrita dhjetë gishta, nëntë, tetë, shtatë, një...gishtat që merrnin formën time.’’...Por edhe pse kish mbetur , si i thonë fjalës ,,gisht”, ai në ,,Ecjen e tij pa mbarim...”i vetmuar dhe në heshtje, din të jetë mendjemadh dhe krenar në ,,rrezikun- rriskun” e tij dhe këndon: ,,Më thonë se jam mendjemadh, nuk dua/ e kam të lindur mendjemadhësinë/ më mirë që thonë mendjemadh, se ç’dreqi e pruri’’...

Ishte pikërisht, ndoshta, kjo strukturë e personalitetit të tij(si shqiptar-patriot...), që iritonte të tjerët, për një hakmarrje prapashpine që ia patën bërë ata..., dhe të cilët ai i kishte mundur pasi po duket ishin lodhur duke i zënë prit. Punë të cilën ai e ndiente intelektualisht dhe instinktivisht, në shoqëri....por që e pranonte me stoicizëm....!!! Ndoshta, ka mundësi, që poezia, të jetë krijuar, në periudhën, pas vuajtjes së dënimit, kur pasoi izolimi i tij nga mjedisi... ?!...Nga frika e të tjerëve, që bëhej ndaj tij ndoshta edhe nga ata që poeti, se priste. Shoqëria kudo ishte e frikësuar. Ky përjetim, për kohen e diferencimeve politike, për të përndjekurit, ka qenë më i tmerrshëm se vetë përjetimi i burgut. Kjo kategori e njerëzve-si puna e poetit, në këtë kohë, ka pasur nevojë, vetëm, për një mirëkuptim të njerëzve, për veprën e ndëshkuar nga shteti, e cila mungonte dhe nuk ngjante, të paktën të solidarizoheshin në heshtje nga disa....Metamorfoza e tyre ishte tejet e çuditshme dhe vrasëse. Burgu e kish bërë të vetën .Deri sa të përndjekurit( poeti), e kish pushtuar lirinë, pas daljes, nga biruca e tij, të tjerët, iknin nga liria, dhe s’dinin çfarë të bënin me te. Ata ,mbase, refuzonin edhe kafen e mëngjesit, ta pinin me te në vende publike....?!! Por, me gjithë atë, poeti nuk dëshiron t’ia dijë....?!!!

Ai lufton, po thuajse,,fillikat”, i vetmuar, në çlirimin e opinioneve të njerëzve, të mjedisit, që kishin ikur nga liria...?!!! Poezia ,,Largpamësi″ si duket dëshmon për ,,ecjen e tij pa mbarim”, me një largpamësi për të cilën shihet se është krenar, dhe

flijon..., edhe pse diktatura, të kallte datën me frikë e terror trishtues. ,,Ule pak kokën o njeri/ mos shiko larg/ me nenin kaq e kaq/ dënohesh për largpamësi, kushedi o njeri, sa të tjerë para teje, në emër të popullit, janë dënuar për largpamësi...” Si duket natyra njerëzore, për të anuar nga paditë që ngritnin ndaj elementëve nacionalistë, në proceset e montuara politike, duke i ndjekur largpamësit- nga karvani i spiunëve, zbulon te poeti edhe një kategori krishtere të faljes së atyre që paditën....E kjo ngjet, kur përmendë thënien profetike, të Krishtit, po dhe të Muhamedit a.s, në poezinë e vet, që secili nga këta, patë thënë në rrethanat e veta të veçanta, kur, shprehjen, me frymëzim hyjnor, ,,fali o Zot se nuk dinë çfarë bëjnë....”, kuptohet pasi, ata, i ndoqën, pjesëtarët e popujve të tyre...?!! Poeti, e din, se fajtori- paditësi dhe dënuesi, kanë nevojë natyrore – hyjnore( të lindur), që

të ndëshkohen për mëkatin e bërë- profetët që propagandonin këtë, kuptohet që ishin të vetëdijshëm për një gjë të tillë ... Gjama e ndërgjegjes, që vuajnë disa edhe sot- në mungesë të dënimit- ose të faljes... , pasi i kryen aktet..., dihet se i shoqëron ata, tërë jetën deri në vdekje...!?

Andaj, Kovaçi, kujtohet t’i falë, por sërish, nuk kënaqet me kaq dhe ,,luan”artistikisht, me do metafora të vetë Krishtit, pas braktisjes, që i bëri turma atij, në Qytetin e Shenjtë. Kovaçi, ngjashëm, në këtë situatë, shpik edhe një simbol kontestualkuptohet pas proklamimit, dhe refuzimit të hakmarrjes nga ana e vet...Ai, përsëri, sipas shembullit ungjillor, këndon vargjet: ,,veçse, e kemi të vështirë/ ta bindim njëri tjetrin/ se s’jemi farë e keqe’’....?!!! Fara si simbol i të mirës dhe të keqes, gjithashtu është e marrë nga urtësia dhe përvoja e Krishtit..!?

Vazhdon....

14 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 20 mars 2014

Kulturë

e enjte, 20 mars 2014

15 Javore KOHA

Përvjetor

Noli dhe roli i tij në diplomaci Dyzet e nëntë vjetë më parë, më 13 mars, 1965 ndërroi jetë në shtetin Florida të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, shqiptaro-amerikani i madh, Peshkop Fan Noli, ndërsa 15 Marsi shënon përvjetorin e normalizimit të marrëdhënjeve diplomatike midis Shteteve të Bashkuara dhe Shqipërisë në vitin 1991 Fan Noli ishte promovuesi dhe vazhdon të jetë simboli kryesor i këtyre marrëdhënjeve të ngushta e miqësore midis dy kombeve. Ai i vuri themelet këtyre marrëdhënjeve, mbi të cilat ndërtuan edhe brezat e shqiptaro-amerikanëve pas tij, por sidoqoftë, ato mbeten trashëgimia e tij. Noli ishte udhëheqës kishtar, diplomat, burrshteti, politikan, autor e poet, orator dhe komentator, madje, ndër të tjera, edhe muzikolog. Këta dy përvjetorë janë një rast që të mos harrohet roli dhe kontributi që Fan Noli ka dhënë në fushën e diplomacisë, jo vetëm midis dy kombeve tona, por edhe në fushën ndërkombëtare, gjithmonë në mbrojtje të interesave kombëtare të Shqipërisë dhe të shqiptarëve.

Në kuadër të aktiviteteve të 100-vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë u fol për rolin dhe përpjekjet e Nolit për të bindur presidentin amerikan Woodrow Wilson që të mbështeste pavarësinë e shtetit të ri shqiptar. Ai ia doli të siguronte mbështetjen e Woodrow Wilsonit në përkrahje të Pavarësisë së Shqipërisë, i cili sipas Nolit, i kishte thënë atij se “Një zë do të kam në Konferencën e Paqës dhe atë zë do e përdor në mbrojtje të Shqipërisë”.

Ishte ky një angazhim i presidentit Wilson që ndaloi copëtimin e mëtejshëm të Shqipërisë dhe një akt tepër i rëndësishëm i Fan Nolit në fushën e diplomacisë.

Megjithëse arritjet e Fan Nolit në fushën e historisë kombëtare dhe fetare janë të shumëta dhe të mëdha, roli i tij në fushën e diplomacisë, siç ishte ndërmjetsimi i tij me Presidentin amerikan Wilson në mbrojtje të së drejtës së Shqipërisë për të vendosur vetë fatin e saj, si dhe roli i tij dhe sidomos elokuenca që thuhet se e dalloi atë në Konferencën e Lidhjes së Kombeve në mbrojtje të interesave të kombit të vet, besoj se eventualisht do i njohë historia si kulmore të veprimtarisë së këtij gjiganti të kombit shqiptar. Gazeta angleze Lon-

don Daily Mail kishte venë re në atë kohë, zotësitë e Nolit në fushën e diplomacisë dhe e kishte cilësuar atë si burrshtetasin më të aftë të Ballkanit.

Ndërsa, gazeta amerikane New York Times e datës 16 Mars, 1965 në njoftimin për vdekjen e Fan Nolit në Florida, duke shkruar për jetën dhe arritjet e tija gjatë jetës, mbi të gjithë veprimtarinë e tij, në mënyrë të veçantë thekson rolin që Noli luajti në krye të delegacionit shqiptar në Konferencën e Lidhjes së Kombeve në Gjenevë. Gazeta e njohur amerikane shkruante në lajmin nekrologjik për vdekjen e Nolit se ai kishte habitur delegatët në atë konferencë me një fjalim të ashpër dhe kritik ndaj vet Lidhjes së Kombeve duke e cilësuar veprimtarinë e saj si “flluska që i merr era”. New York Times shënonte se, pasi foli për veprimtarinë pesë vjeçare të Lidhjes, Noli kritikoi Lidhjen duke u thënë delegatëve se “Sekretariati i Lidhjes së Kombeve ishte si një varr ku vdesin të gjitha idetë konstruktive.”

Në pjesën tjetër të fjalimit para delegatëve të Lidhjes së Kombeve, përfaqsuesi shqiptar, Fan Noli foli nga një pozitë morale, që kur të merret parasyshë situata e sotëme në botë, e bën atë fjalim aq aktual sot, sa ç’ishte edhe 90-vjetë më parë.

Fan Noli iu drejtua delegatëve të botës së atëhershme me porosinë se paqa në botë fillon në familje. Ai iu drejtua delegatëve duke theksuar se “Ne duhet t’i mësojmë fëmijtë tanë se vrasjet në masë janë njësoj si vrasja e një individi. Ata duhet të mësohen se “zotërat” e fiseve tona janë burimi i të gjitha të këqiave që kanë munduar e torturuar njerëzimin gjatë shekujve. Ata duhet të mësohen se ekziston një Zot i vetëm e i vërtetë, Zoti i gjithë njerëzimit, i të gjitha fiseve. Ata duhet të mësohen që të bëhen qytetarë të ndershëm të Supershtetit që bashkon të gjitha fiset....Kur fëmijt tanë të kenë mësuar këto të vërteta

themelore... atëherë ne do të kemi bashkpunim të vërtetë midis të gjitha racave, për një botë në paqë, të përparuar dhe me begati ndërkombëtare.” (Cituar nga portali Frosina) Ndërsa me rastin e vdekjes së Nolit, 49 vjetë më parë, profesor Ernest Koliqi kishte shkruar një nekrologji të gjatë në 3-4 të revistës së tij Shëjzat e vitit 1965, mbi veprimtarinë dhe jetën e Fan Nolit dhe veçanërisht mbi, atë që Koliqi e cilëson si “fytyrën vigane të Emzot Nolit nepër kumbim të ligjiratës së Tij historike n’Asamblenë e Lidhjes së Kombeve”.

Ernest Koliqi shkruante se përfaqsuesi i Serbisë në atë konferencë, i përkrahur nga përfaqsuesi i Greqisë, duke përdorur “një frëngjishte të dobët e çaluese, paraqitëte nji grumbull arsyenash për t’i bindë përfaqsuesit e shteteve pjesmarrëse për të mos pranue Shqipninë”. Përfaqsuesi serb dhe ai grek, sipas Koliqit, paraqitnin ‘’nji ndër arsyenat ma të rrezikshme”, se Shqipërisë duhej t’i mohohej antarësia, “mbasi Shqiptarët në shumicë ndiqshin besimin muhamedan, do t’u krijonte me

shtet shqiptar, nji Turki e re midis Ballkanit, në të cilin të krishtënët do të psojshin salvime.” Për të hedhur poshtë pretendimet e Serbisë dhe të Greqisë, shkruan Ernest Koliqi, para Konferencës së Lidhjes së Kombeve, “Ngrihet Emzot Noli, me kamilaf në krye e me veladon të zi episkopal, ku vezullonte nji kryq i madh ari..... që vetvetiu rrëzonte pohimet e të dërguemvet serb e grek.”

Ernest Koliqi vazhdon duke shkruar për rolin diplomatik të Nolit në Lidhjen e Kombeve në Gjenevë, se ai ishte “Një prelat shqiptar, i krishtënë, që kërkonte nji Shqipni të lirë dhe të hynte dorëzanë, se ndjeksat e tri besimeve (në Shqipëri) do të rrnjoshin vëllaznisht në harmoni të plotë vullnetesh e qellimesh. Prania e Tij ishte nji përgnjeshtrim i akuzave t’anmiqvet”, të kombit shqiptar, shkruante Ernest Koliqi.

Koliqi vazhdon duke thënë se të pranishmit në Konferencën e Lidhjes së Kombeve nuk e pritshin një ligjëratë të peshkopit shqiptar, i cili përdorte një anglishte klasike me plot argumenta e fakte historike dhe me një përgatitje të jashtzakonshme

kulturore. “Si mos me pranue nji shtet që nxierte njerz me gjith ato veti të rralla”,si Fan Noli, pyet Profesor Ernest Koliqi, dhe shton se, “Atë ditë Shqipnija, për hir të zotsisë së Emzot Nolit, siguroi të drejtat e veta dhe doli faqebardhë. Kurrgja tjetër mos me pas ba Noli për atdheun tonë, veç këtë mrekulli, meriton mirënjoftjen e përjetshme të Shqiptarvet”, përfundon Ernest Koliqi.

Suksesi i Fan Nolit në mbrojtjen e Shqipërisë dhe të Shqiptarëve në Konferencën e Lidhjes së Kombeve në Gjenevë, e vërtetoi dhe e ngriti atë në një diplomat të rangut botëror dhe e bëri Nolin si njërin prej udhëheqsve më të dalluar të jetës politikës dhe diplomatike shqiptare ndoshta i të gjitha kohërave, ndërkohë që nga Shtetet e Bashkuara ai shërbeu si një zëdhënës dhe përfaqsues i denjë i të të drejtave të Shqiptarëve kudo. Në këtë përvjetor të vdekjes së tij, kujtojmë pra një burrështeti dhe diplomatin shqiptar, i cili me veprat e tija kombëtare, në vazhdimësi nderon kombin shqiptar dhe sipas një komenti të gazetës britanike, Manchester Guardian të vitit 1924, kujtojmë “një burrë me të cilin do krenohej çdo vend, një diplomat i përkryer, një ekspert i politikës ndërkombëtare, një debatues i aftë, i cili la një përshtypje mbresëlënse në Gjenevë. Ai, me një mjeshtëri të pazakontë, i mundi kundërshtarët e tij ballkanikë, gjithmonë duke u qeshur”, shkruante gazeta britanike.

Ndërsa, Profesor Sami Repishti në vlerësimin e jetës dhe veprimtarisë së Nolit, në një shkrim botuar në gazetën Dielli me rastin e 100-vjetorit të lindjes, ka shkruar se Noli ishte një person shumë dimensional, i cili i kalonte kufijtë e botës shqiptare, duke u përpjekur të ngrejë subjektin e vet në horizonte më të larta, në nivelin e njerëzimit mbarë, duke kërkuar, thotë Profesor Repishti, që vlerat universale të jenë gjithashtu pikësynime edhe për kombin shqiptar. Sami Repishti shkruante se Noli u përpoq të hapte portën nepër të cilën Shqiptarët, ende të vetmuar e të izoluar, të hyjshin në familjen e madhe njerëzore, trashigimtare e qytetërimeve të kaluara

dhe ndërtuese e botës së re, përfundon Profesor Sami Repishti.

Kjo “portë” për hapjen e së cilës punoi aq shumë Fan Noli pothuaj gjatë gjithë jetës së tij, fatkeqsisht mbetet ende e mbyllur për Shqiptarët dhe për aspiratat e tyre të integrimit, kjo më pak për arsye të kundërshtimeve të të huajve dhe ma shumë për arsye të një politike përçarse në radhët e vet klasës politike shqiptare të këtyre 20-viteve të kaluar. Në vend të përpjekjeve për të hapur “portën” drejtë integrimit europian dhe realizimit shumë shekullor të aspiratave të shqiptarëve, sot diplomacia shqiptare fletë shumë për “partneritete strategjike” me një numër vendesh të ndryshme, një politikë kjo të cilës, fatkeqsisht, i vjen era interesa ekonomike dhe financiare, në kurriz të partneriteteve vërtetë strategjike të Shqipërisë dhe të kombit shqiptar, të provuara gjatë historisë. Kur një vend shprehet për marrëdhënje të partneritetit strategjik me aq shumë vende, atëherë ai vend s’ka partneritet strategjik me asnjë.

Fan Noli kishte një politikë konsekuente diplomatike të interesave të kombit shqiptar. Shqiptarët në fillim të shekullit të kaluar e kishin punën shumë ngusht, me shumë armiq të cilët ishin të vendosur të copëtonin vendin, por pa shumë miqë, në krahasim me situatën e sotëme. Por, fatbardhësisht Shqipëria atëherë mbijetoi, falë atdhedashurisë dhe patriotizmit pa interesa, të burrave si Fan Noli, të cilët mbronin interesat e vërteta të kombit dhe lidhjet e ngushta me partnerët, historikisht të sprovuar strategjikë. Sepse, Fan Noli i përkiste një brezi viganësh të Rilindjes së vërtetë të kombit shqiptar, i cili synonte edhe për shqiptarët zbatimin e vlerave dhe standardeve universale. Është thënë se së bashku, Fan Noli dhe Faik Konica kishin vendosur Bostonin -- kryeqendrën e veprimtarisë së atëhershme patriotike dhe diplomatike shqiptare -- në të njëjtin nivel me qëndrat e lëvizjeve patriotike shqiptare, Vlorën dhe Prizrenin. Ata e dinin ku ta vjerrnin pushkën e ku ti mbanin shpresat për të ardhmen e kombit të vet.

F. Shkreli

16 Javore KOHA

Bisedë

e enjte, 20 mars 2014

Bisedë

e enjte, 20 mars 2014

17 Javore KOHA

Intervistë me poeten dhe studiusen Dr.Irena Gjoni

Poezia si letërsi elitare

Irena Gjoni ka lindur në Sarandë. Doktore e shkencave në letërsi.

Aktualisht është lektore e jashtme në Universitet dhe mësuese në gjimnaz. Është anëtare e Këshillit Artistik të Bashkisë së Sarandës, nënkryetare e shoqatës “Klubi i krijuesve jonianë” dhe redaktore e redaksisë së revistës “Arti jonik”.

Zj Irena jeni autore e disa librave të botuar në poezi dhe në prozë. Ju personalisht ku e ndieni veten më mirë gjatë krijimit, në poezi apo në prozë?

Shpesh më bëhet kjo pyetje dhe është normale kur përpara lexuesve janë të prezantuar librat e mi si me poezi, ashtu edhe me prozë. Dhe gjithmonë jam koherente në mendimin tim duke u përpjekur të përcjell disa aspekte. Procesi laboratorik i krijimit është i çuditshëm brenda shpirtit dhe prania e muzave po kaq magjike dhe e pashpjegueshme. Të dyja janë pjesë të fluides, të nënndërgjegjies, të ajrit, të tingullit, të gjuhës. Që nuk dihet dhe ndihet kur vjen, por veç kur është gatitur gjithçka, mund të jetë e perceptueshme.

Dhe ky proces lind brenda unit, përcillet përtej tij për te lexuesi e për t’u rikthyer përsëri brenda vetes në një formë riciklike. Pra kur lexuesi merr në dorë krijimin, ajo çka lexon përmes gjuhës nuk është vetëm materializimi i mendimit, por edhe pafundësi e shpirtit njerëzor. Kjo është udha e krijimit, apo e zbulimit të vetvetes, e krijimit e rikrijimit të gjithësisë dhe universeve te ndryshme (njerëzore, ose jo) përmes fjalës. Asnjëherë nuk them tani do shkruaj poezi e pastaj do shkruaj prozë, sepse tani gjendem me komode për të lëvruar këtë apo atë lloj letrar. Perceptimi i realiteteve, (në mënyrë të vullnetshme,

apo të pavullnetshe), përvoja e akumuluar, talenti i lindur, forca të pashpjegueshme hyjnore, aftësia e trillit pleksen së bashku duke u përthyer në prizmit artistik për t’u shfaqur përtej tij me pamjen delikate e plot finesë të poezisë, ose pamjen fisnike e sharmante të prozës. Me të dyja ndihem e kompletuar dhe e plotësuar.

Gjithashtu jeni doktoruar në Letërsi e keni botuar edhe libra studimorë. Çfarë ka ndikuar që ju keni marrë orientimin drejt Letërsisë dhe nuk keni bërë një zgjedhje tjetër, duke pasur parasysh që jeni brezi që i keni fituar me konkurs të drejtat e studimit?

Brenda vetes ndihem me fat që Letërsia është njëherësh profesion dhe pasion për mua, një kombinim i rrallë që të ofron shumë sadisfaksion. Dhe kjo ndoshta jo rastësisht, por kanë ndikuar shumë edhe rrënjët e mia familjare. Jam e lindur nga dy prindër intelektualë që ma kanë kultivuar që herët dashurinë për librin. Jam mëkuar me librin dhe jam rritur duke qenë e rrethuar prej tyre si në kuptimin fizik dhe simbolik. Kam trashëguar një bibliotekë shumë të madhe e të pasur ku në vite humbisja mes tyre ku dhe dhuratat më të çmuara kanë qenë librat. Një ndikim shumë të madh ka pasur në veçanti im at Minella Gjoni, një studiues i njohur në

ndier aty ku nuk ndihet, për të krijuar asociacione idesh, aromash, ndjesish, aty ku nuk mund ta rrokë dot logjika njerëzore, bëjnë diferencën e sjellin bukur ato që ju i keni evidentuar si gjetje origjinale. Gjithmonë e kam konceptuar poezinë si një gërshetim mes talentit, inteligjencës dhe frymëzimit (muzës). Diçka midis të egrës e të kultivuarës. Pra frymëzimi që evidentoni ju më sipër, nuk mund të ekzistojë i veçuar, madje as në praninë e detit, i cili në vetvete e bart natyrshëm poetiken.

Unë detin e shoh si një pjesë të rëndësishme të vendlindjes. Dhe mes poetit e vendlindjes janë mijëra fije të dukshme e të padukshme, të ndërgjegjshme e të pandërgjegjshme, në afërsi apo në distanca mijëra kilometrash dritë, që i mbajnë të lidhura fort e kurrë të pazgjidhshme, pavarësisht kohës që ikën. Thellësitë jonike të detit janë brenda meje me misterin e thellë e të pazbuluar të së ardhmes.

Shqipëri, që ka lënë gjurmë me botimin e nëntë librave studimorë dhe me shumë të tjerë të pabotuar ende që i ka lënë në dorëshkrim. Ndikimi ka ardhur natyrshëm falë kësaj klime dhe ndoshta falë intuitës së tim ati që ka kuptuar që herët ndonjë prirje timen në këtë fushë. Megjithatë, orientimi është tjetër gjë, ndërsa zgjedhjet kanë qenë të miat. Për të shkruar prozë e poezi të nevojitet më tepër talenti të cilin ose e ke, ose nuk e ke, pra nuk mund të bësh diçka të sforcuar, sado dëshirë të kesh. Ndërsa puna studimore kërkon një impenjim të vazhdueshëm. Dhe për këtë të nevojitet formim i përditshëm dhe investim maksimal intelektual për të qenë i suksesshëm.

Sa ndiheni e vlerësuar ju personalisht me poezinë tuaj dhe me letërsinë tonë, kur jeni në prezantime të ndryshme jashtë vendit?

Kam pasur rastin të marr pjesë në shumë manifestime poetike jashtë vendit. Ajo që kam vërejtur është një lloj interesimi i veçantë për letërsinë shqipe. Madje të shohin sa si prezantim i një zëri a uni individual në poezi, aq edhe pjesë të së tërës letërsi shqipe. Nëse më parë në bisedat me miq krijues, ata përmendnin një apo dy emra të vetmit që njihnin përmes leximeve nga autorët shqiptarë, tanimë rendisin me kënaqësi shumë emra të mirë

krijuesish shqiptarë që i kanë lexuar në gjuhët e tyre respektive ku janë përkthyer dhe shprehin vlerësime pozitive për krijimtarinë e tyre. Pjesë e këtyre vlerësimeve jam ndjerë edhe me poezinë time e cila në disa prej kompeticioneve është shpërblyer edhe me çmime. Edhe kur nuk kanë qenë me bazë konkurimi, është shprehur interes që poezia ime të mbërrinte te lexuesit e tyre përmes përkthimeve. Dhe për këtë jam ndjerë mirë. Se tek e fundit, ajo që ka më shumë rëndësi, është që poezia dhe letërsia në përgjithësi, të gjejë rrugën për te sa më shumë lexues, pavarësisht kombësive.

Për poezinë tuaj është thënë që keni sjellur gjetje origjinale në frymën e poezisë moderne. Është ky rezultat i talentit tuaj apo faktit që frymëzoheni pranë detit?

E theksova edhe pak më lart, që kur lexuesi merr në dorë krijimin, ajo çka lexon përmes gjuhës, nuk është vetëm materializimi i mendimit, por edhe pafundësi e shpirtit njerëzor. Poezia është edhe frymë, edhe ajër, edhe zjarr, edhe ujë, edhe tokë, edhe qiell, edhe e njohur, edhe det, edhe mister, edhe galaktikë, edhe univers, edhe gjithçka. Por me këto elementë “përballen” të gjithë. Megjithatë, jo të gjithë i perceptojnë njëlloj vizualisht, shpirtërisht, emocionalisht. Aftësia e poetit për të parë aty ku nuk shihet, për të

Poezia është gjini elitare. Janë ndoshta pak ata që e lexojnë, por edhe pak ata që e kuptojnë. Ia vlen ta shkruash poezinë në ditët e sotme?

Gjithmonë e kam konsideruar poezinë si lloj letrar elitar, ashtu si e përmendët dhe ju. Jo kushdo mund ta shijojë. Megjithatë, është ndër llojet letrare më të lashta dhe ka mundur të mbijetojë shekujve, por gjithmonë me kurorën e mbretëreshës.

Poezia është frymëmarrja shpirtërore dhe do t’ia vlente të shkruhej, edhe sikur të kishte vetëm një lexues në botë.

Në Kosovë jeni shpesh e pranishme si e ftuar në konferencave shkencore dhe në manifestime poetike. Këtu keni marrë disa çmime letrare të rëndësishme. Poezia “Perënditë kanë etje”, ta solli çmimin e parë te “Pena e flakës”, që u mbajt në kuadër të manifestimit tradicional “Flaka e Janarit 2013”, në Gjilan. Po kështu jeni vlerësuar edhe në Vushtri në “Takimin e poeteshave shqiptare” 2012 me poezinë “Atdheu” që më pas ishte edhe pjesë e antologjisë me 100 poezitë për atdheun nga 100 poetët më të mirë shqiptarë në 100 vjet. Si jeni ndier për këto çmime që iu dhanë në Kosovë?

Po, në Kosovë vij shpesh sa për konferenca shkencore dhe manifestime poetike.

Ditët e mia aty janë sa mes miqve të mi studiues, aq edhe atyre poetë e shkrimtarë në varësi të angazhimeve. Kosova më

LIBRA TË BOTUAR TË IRENA GJONIT

1. Tatuazh në shpirt të detit poezi 2003 2. Marrëdhënie të miteve dhe kulteve të Bregdetit Jonian me ato ndërkufitare studimor 2008 3. Gjysma dashurish vëllim me fiksione 2010 4. Maja malesh e magmë jonike poezi 2011 5. Poetry poezi 2013 (Me cikle poezish në shqip, anglisht, frëngjisht, kroatisht, rumanisht, greqisht, turqisht, italisht) është kthyer në një destinacion shumë të dashur. Gjithmonë jam mirëpritur me krijimtarinë time si nga lexuesit, edhe nga kritika vendase. Madje edhe vlerësuar në manifestimet më të rëndësishme tradicionale që kanë edhe një simbolikë të veçantë për këtë vend. Pra, ka qenë një sadisfaksion i dyfishtë, një emocion përtej thjesht të fituarit të një çmimi (ku çmimet janë relativë), është një emocion si një thirrje gjaku që ndjen se edhe ty të bën pjesë të saj. Ruaj mbresat më të pashlyera. Po kështu lexoj me andje dhe çmoj shumë krijimtarinë e disa prej autorëve më të mirë të letërsisë së lëvruar në Kosovë dhe që mund të konsiderohen ndër më të mirët e letërsisë panshqiptare.

Pa lënë jashtë edhe kontributin shumë të vyer në fushën e studimit në Kosovë.

Librat e mi, edhe pse të botuar në Shqipëri, e kanë gjetur rrugën për te lexuesi kosovar. Megjithatë e ndjej si një obligim timin personal, për të sjellë enkas për ta, një libër të botuar në Kosovë.

Duke pasur parasysh trevat shqiptare dhe organizimet e tilla poetike, çka mendoni për nivelin e organizimit të tyre?

A do të duhej që manifestimet poetike të mbaheshin edhe më shpesh në nivel kombëtar, apo mjaftojnë këto që janë?

Në trevat shqiptare organizohen shumë manifestime poetike. Si në çdo fushë tjetër, edhe këtu nivelet e prezantimit janë të ndryshme. Për të qenë e sinqertë, pak janë ato më cilësoret. Masiviteti shpeshherë e dëmton poezinë. Nuk mendoj se duhet të mbahen më shumë, apo më shpesh manifestime të tilla. Kryesore është që të ketë kreativitet në konceptimin e tyre dhe prurje poetike me një nivel të lartë artistik.

Intervistën e bëri: Vera Pelaj

18 Javore KOHA

Mozaik

e enjte, 20 mars 2014

Teatri “Istref Begolli“ shfaqje në Tuz

Prezantohet përralla e njohur për fëmijë “Kësulkuqja”

Mozaik

Hobit që ju bëjnë më të mençur

e enjte, 20 mars 2014

19 Javore KOHA

Shfaqja trajton luftën kundër trafikimit të fëmijëve në forma të ndyshme Aktorë të Tetarit “Istref Begolli“ të Pejës, kanë shfaqur në pallatin e Kulturës në Tuz përrallën e njohur për fëmijë “Kësulkuqja”. Vogëlushët e parashkollave dhe të klasëve të ulëta në një numër shumë të madh morën pjesë në këtë shfaqje të cilët të gëzuar dhe përplotë hare ndoqën shfaqjen e përrallës “Kësulkuqja”. Kjo përralla u interpretua nga aktorët Rudina Zhana Gruda, Liridon Nikçi, Dijana Behluli dhe Gazmend Gruda të cilët duke dialoguar më fëmijët e pranishëm në audiencë, promovuan poezi të vjetra popullore të cilat siç u shpreh regjisorja e përrallës Rudina Zhana Gruda, dëshirojnë t’i aktualizojnë poezitë dhe vlerat e së kaluarës dhe sipas regjosorës qëllimi i këtyre personazheve është të tregohet se si duhet të jetë marrëdhënia ne mes të një shoku dhe një shoqeje, se si ato duhet të sillen. Në fund të përradhës, gjatë debatit dhe pas shfaqjes, siç u shpreh regjisorja , theksi kryesor vëndoset në frikën ndaj trafikimit të fëmijëvë dhe nga figurat e panjohura, prandaj personazhi (ujku) identifikohet me një person të panjohur që rrëmben fëmijët ashtu siç munt të ndodh rastësisht në çdo vend të cilët u afrohet fëmijës dhe të cilat më pas i trafikojnë dhe nuk ju lënë gjurmë prindërve të din për ta. “Qëllimi kryesor shfaqjes

Ne të gjithë kemi hobi dhe pasione, lojërat tona të preferuara, që ne kënaqemi kurdo që kemi rasti për t’i bërë këto. Mirëpo, thuhet se janë disa hobi që ju bëjnë të mençur, nëse i gëzoni ato për një kohë të gjatë.

se përradhës është lufta kundër trafikimit të fëmijëve në forma të ndyshme dhe kjo është forma më e mirë që Teatri “Istref Begolli“ ka marr përrallën më të njohur të prezatohet para fëmijëve të përcjellim mesazhin tek ata që mos të bisedojnë dhe mos t’u afrohen njerëzve të panjohur”, u shpreh në prenoncimin për gazetën tonë regjisorja e kësaj

përrallë Rudina Zhana Gruda. Me shfaqjen Kësulkuqja aktorët e Tetarit “Istref Begolli“ me përrallën “Kësulkuqja” janë paraqitur për herë të parë në Tuz ku u mirëpritën shumë mirë mirë nga vogëlushët dhe nga prindërit prezent. Aktorët në fjalë kanë kanë marr pjesë edhe më parë në Malësi me disa shfaqje të tjera.

Toni Ujkaj

Mësoni një gjuhë tjetër të huaj

A keni qenë ndonjëherë të pasionuar pas gjuhëve të huaja, qyteteve dhe kulturave? Nëse po, atëherë duhet ta dini se mund të bëni më të mirën me këtë pasion, thjesht duke i zgjeruar aftësitë tuaja gjuhësore. Mësimi i gjuhëve të huaja do të zhvillojë trurin tuaj dhe do t’ju ndihmojë që të zgjidhni detyra të komplikuara.

Luani disa video-lojëra

Përderisa thuhet se video-lojërat janë të dëmshme për fëmijë dhe tinejxherë, gjithashtu këto mund të jenë të mira për trurin tuaj. Çelësi është se duhet ditur se cila video-lojë të luhet. Këto lojëra ju bëjnë që ju të jeni më të vendosur në marrjen e vendimeve.

Fokusohu në lojërat që ndalojnë mjegullimin e trurit

Mjegullimi i trurit është shumë i zakonshëm këto ditë, por fatmirësisht janë disa lojëra dhe ushtrime mendore që ju ndihmojnë ta largoni këtë. Jeni të pasionuar ndaj gjëegjëzave. Nëse po, duhet të dini se zgjidhja e tyre i ndihmon trurit tuaj të reduktojë rrezikun

për zhvillimin e çmendurisë.

Enigmat

Secili i dashuron misteret apo enigmat, pa marrë parasysh se sa shumë mund të na zemërojnë ndonjëherë, kur nuk mund të gjejmë pjesën që mungon.

Mirëpo, kjo është esenca e gjithë kësaj, pasi që enigmat në thelb janë lojëra të trurit që nxisin mendjen tuaj dhe bëjnë të mendoni, kjo me siguri do të ketë një efekt pozitiv mbi intelektin tuaj.

Leximi

Padyshim që libri është njëri nga hobet më të bukura. Janë me miliona libra në botë, dhe një person nuk mund të lexojë as 1 % prej tyre, gjatë gjithë jetës

20 e enjte, 20 mars 2014

Panoramë

Panoramë

Javore KOHA

Rita Ora “zjarr” në klipin e ri

Këngëtarja me famë botërore, Rita Ora, duket se do të shfaqet si asnjëherë tjetër në klipin e ri. Në fotot që këngëtarja ka postuar në rrjetet sociale, ajo duket seksi, provokuese në videon e këngës së re të titulluar “I Will Never Let You Down”.

Rita duket e “zjarrtë”, derisa veshur mban vetëm një xhaketë lëkure të kuqe dhe të zbërthyer tek gjoksi. Nuk dyshojmë se e gjithë videoja do të jetë shumë speciale, qysh edhe ka paralajmëruar vetë këngëtarja.

Një pasqyrë e plazhit të Divjakës përthekohet në pak sekonda. Protagonistja është e shtrirë përtokë. Por shpejt ngrihet e vrapon në breg të detit. Në sfond e ka një parashutë të ilustruar me flamurin kuqezi.

Në një skenë tjetër, ajo shihet tek shëtit me biçikletë nëpër rrugët e Tiranës. E në një tjetër, zbraz “zemërimin e një nate”, tek shkund flokët e shijon rifat e kitarës.

E tillë është ngjarja që zhvillohet në videoklipin e këngës “One Night’s Anger”, me të cilën Shqipëria do të përfaqësohet në garën më të madhe të këngës evropiane.

Kënga në version anglisht, e vizualizuar e Hersi Matmujës, të dielën është publikuar në uebfaqen zyrtare të “Eurovisionit”, tek ka “pushtuar” edhe rrjetet sociale.

Me titull origjinal “Zemërimi i një nate”, kjo këngë me tekst të Jorgo Papingjit, ndërsa e kompozuar dhe e orkestruar nga Genti Lako, doli fituese e edicionit të 52-të të festivalit në Radiotelevizionin Shqiptar në dhjetor të vitit të kaluar. Komentet e para për videoklipin e versionin në anglisht të këngës me të cilën Shqipëria do të hyjë në garë me shtetet e tjera evropiane, kanë qenë të ndryshme.

Por vetë përfaqësuesja e Shqipërisë në garën që do të mbahet në Kopenhagë mes datave 6 e 10 maj, ka thënë që është ndarë e kënaqur me punën që ka bërë.

Hersi Matmuja, gati për të përfaqësuar shqiptarët me “One Night’s Anger”

e enjte, 20 mars 2014

21 Javore KOHA

Këngëtari nga Kosova DrenAbazi ka njoftuar përmes rrjetit social “Instagram” se kënga e tij “Natën” do të jetë kolonë zanore në filmin e ri “Let’s Be Cops”.

Sipas Abazit, kompania amerikane e prodhimit të filmave, “20th Century Fox” ka blerë të drejtat e shfrytëzimit të këngës “Natën”.

Në filmin “Let’s Be Cops” rolin kryesor e ka aktori amerikan, Andy Garcia dhe kënga “Natën” do të jetë kolonë zanore e tij.

Kënga “Natën” e Dren Abazit, kolonë zanore në filmin “Let’s Be Cops”

Elvana Gjata, imazhi i ri i Eagle Mobile Këngëtaren Elvana Gjata, përveç muzikës dhe skenës që ajo din më së miri si ta zotërojë, tashmë do ta shihni edhe si imazhin e një kompanie celulare.

Ajo do të jetë imazhi i ri i fushatës publicitare të kompanisë Eagle Mobile.

Shuma e kontratës nuk bëhet ende publike, por duke marë parasysh popullaritetin e këngëtares, pa dyshim që do të jetë një shifër e kënaqshme për të.

22 e enjte, 20 mars 2014

Te k n o l o g j i

Fotografia e javës

Javore KOHA

Google ka paralajmëruar lëshimin e kodit për zhvilluesit, për orën e saj të mençur, e cila do të jetë ora e parë e kompanisë e cila do të ofrohet nën linjën Nexus, përkatësisht do të njihet si Google Nexus SmartWatch.

Besohet se LG do të jetë kompania e cila do ta bëjë prodhimin e Google Nexus SmartWatch, ndërsa @evleaks i ka publikuar disa nga karakteristikat e orës së mençur të Google, e cila pritet të lëshohet gjatë këtij viti.

Sipas këtij burimi thuhet se Google Nexus SmartWatch do të vijë me ekranin me diagonale prej 1.65 inç në IPS LCD dhe rezolucion prej 280 x 280 pikselëve.

Për më shumë, pajisja mobile e dorës do të ofrojë edhe 512MB RAM, ndërsa ende nuk dihet procesori i Google Nexus SmartWatch, i cili thuhet se ende nuk është vendosur nga Google dhe LG. Pritjet janë që Google Nexus SmartWatch të debutojë në konferencën e Google I/O, ngjarje e cila mbahet në qershor.

Rrjedhin detajet për Google Nexus SmartWatch

Apple dhe Samsung marrin 88 për qind të fitimeve të tregut Kompania e hulumtimeve Asymco ka publikuar raportin për të hyrat e industrisë mobile në gjashtë vitet e fundit, përkatësisht profitin të cilin e gjenerojnë prodhuesit e telefonave mobil, i cili është kryesisht i dominuar nga dy lojtarët më të mëdhenj botërorë, Apple dhe Samsung.

Në raport thuhet se industria mobile ka gjeneruar më shumë se 215

miliardë dollarë profit neto në gjashtë vitet e fundit, dhe Apple dhe Samsung përbëjnë 87.9 për qind të profitit në industri.

Sipas analistëve të kompanisë, Apple ishte veçanërisht dominuese në treg, pasi që ajo ka gjeneruar rreth 133 miliardë dollarë profit për këtë periudhë, dhe këto shifra paraqesin rreth 62 për qind të totalit.

Samsung është kompania e dytë në listë me 56 miliardë dollarë profit ose rreth 26 për qind të totalit.

Pas dy liderëve të tabelës radhitet Nokia, e cila ka arritur të marrë 9.5 për qind të fitimeve në treg, ndërsa pas saj është HTC me 2.8 për qind të fitimeve, e përcjellur nga BlackBerry me 1.9 për qind, LG me 1.2 për qind dhe Sony me pak më shumë se 0 për qind

„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.

Nusret Gjokaj: Gjethi

e enjte, 20 mars 2014

23 Javore KOHA

„Qesh pak, shiko këtu”

24 e enjte, 20 mars 2014

Mozaik

Mozaik

e enjte, 20 mars 2014

Javore KOHA

Në kuadër të realizimit të projektit “Marubi: një model bashkëpunimi për promovimin e turizmit në mes Shkodrës dhe Ulqinit”

U mbajt konferenca “Projekti Marubi - model i ri i zhvillimit të turizmit”

25 Javore KOHA

Në basenet e Kripores së Ulqinit

Një degë e re e turizmit Punimet për krijimin e kushteve për vrojtimin e zogjve në basenet e Kripores së Ulqinit janë duke u zhvilluar sipas planit. Deri tani janë ndërtuar dy kulla për vrojtimin e zogjve, shtegu për biçiklistë pranë baseneve, ndërsa brenda këtij viti pritet të ndërtohet edhe një kullë tjetër vrojtimi ndërmjet baseneve 1 dhe 2, nga e cila do të mund të vrojtohet e gjithë sipërfaqja e baseneve të kripores. Aty turistët do të mund të kalojnë edhe natën me qëllim të vrojtimit të zogjve në orët e hershme të mëngjesit.

Projekti “Kriporja e Ulqinit si destinacion eko-turistik” me vlerë 130 mijë euro, i cili financohet nga Fondi për Ekosistemet e Rrezikuara, ka filluar të realizohet në muajin qershor të vitit të kaluar dhe do të zgjasë deri në maj të vitit të ardhshëm. Në

kuadër të këtij projekti janë duke u trajnuar pesë persona që do të shërbejnë si ciceronë për vizitorët. Trajnimi i tyre do të fillojë nesër në Ulqin me ligjërata teorike, pas së cilës do të vazhdojë me trajnimin në Slloveni (Kriporja Soçovelska) dhe Itali (Isola Della Cona).

Kriporja e Ulqinit është habitati më i rëndësishëm për zogj në bregdetin lindor të Adriatikut dhe në aspektin e biodiversitetit është shumë më i rëndësishëm sesa shumica e zonave të mbrojtura në Mal të Zi. Ajo njihet si stacion i zogjve që migrojnë nga Evropa Veriore drejt Afrikës, të cilët ndalen këtu për të pushuar edhe për shkak të ushqimit adekuat falë ujit që sjellin pompat nga deti. Në të mund të shihen rreth 250 lloje të zogjve, që përbën gjysmën e të gjitha llojeve që mund të shihen në

Evropë, ndër të cilët më të njohurit janë pelikanët dhe flamingot.

Vrojtimi i zogjve është një degë e turizmit mjaft e popullarizuar dhe fitimprurëse në botë. Me realizimin e projektit “Kriporja e Ulqinit si destinacion eko-turistik”, parashikohet të rritet numri i turistëve që do të vizitojnë këtë zonë. Turistët e parë pritet të vijnë këtu me hapjen e sezonit turistik në Ulqin dhe të vazhdojnë gjatë tërë vitit. Gëzim Nikeziqi

Tregu i gjelbërt nëpër rrugë të Tuzit

Vazhdojnë shitjet ilegale

Ulqin – Në kuadër të realizimit të projektit “Marubi: një model bashkëpunimi për promovimin e turizmit në mes Shkodrës dhe Ulqinit”, të hënën në hotelin “Mediteran” u mbajt konferenca me temë “Projekti Marubi – model i ri i zhvillimit të turizmit”.

Mbi Projektin Marubi si model të ri të zhvillimit të turizmit ka folur Arsllan Hajdinaga nga Zyra për Bashkëpunim Ndërkombëtar dhe Projekte e Komunës së Ulqinit. Profesorët Rade Rotkoviq dhe Maksut Haxhibrahimi kanë prezantuar studimin e fizibilitetit të Marubi Route, kurse ekspertët e teknologjisë së informacionit Ardian Mavriq dhe Vlado Bo-

kan kanë bërë prezantimin e aplikacionit për smartphone “Marubi City Guide”.

Në pjesën e dytë të konferencës, drejtori i Fototekës “Marubi”, Luçjan Bedeni, ka ligjëruar në temën “Marubi, një italian në Shkodër”, kurse Tatjana Koprivica nga Instituti i Historisë së Malit të Zi, në temën “Mali i Zi në objektivin e atelesë Marubi”.

Pjesëmarrësit e konferencës i kanë përshëndetur kryetari i Komunës së Ulqinit, Fatmir Gjeka, kryetari i Bashkisë së Shkodrës, Lorenc Luka, dhe përfaqësuesja e Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe Integrimeve Evropiane të Malit të Zi, Violeta Camaj.

Projekti “Marubi – Një model bashkëpunimi për promovimin e turizmit mes Shkodrës dhe Ulqinit” realizohet në kuadër të programit për bashkëpunimin ndërkufitar Mali i Zi – Shqipëri, të financuar nga Bashkimi Evropian. Qëllimi i tij kryesor është promovimi i bashkëpunimit ndërkufitar me synim të vlerësimit të pasurive kulturore dhe potencialeve të rrethinës Ulqin – Shkodër. Ai zbatohet nga Qyteti i Shkodrës dhe Komuna e Ulqinit, me partnerët organizativë Fototekën “Marubi”, Focus Europe, Teuleda, Organizatën Turistike Ulqin dhe Muzeun Etnografik - Ulqin.

(Kohapress)

Tregtia ilegale dhe në mes të rrugës në qytezën e Tuzit duket se është kthyr në një fenomen të zakonshëm.

Mungesa e një tregu të gjelbërt prej shumë vitesh, ka detyruar shumë njerëz të ushtrojnë tregëtinë ilegale dhe në kushte të pafavorshme pran rrugës ndërkombëtare në Tuz. Edhe pse situata është e tillë, numri i tregtarëve ilegal në këtë vend, sa vjen e rritet, dhe kjo dukuri në rritje, vjen fal krizës ekonomike në të cilën ndodhemi prej vitesh. Tregtarët çdo ditë shprehin pakënaqësinë e tyre për mungesën e një tregu të gjelbërt dhe me standarde si të gjitha tregjet në vendet në zhvillim, pasi kushtet në të cilat ushtrojnë këtë veprimtari, janë teje të vështira, duke vëndosur produktet e tyre në rrugë, ku mbulohen nga pluhuri i automjeteve kalimtare. Disa nga këta tregtar u shprehën se do të ishin të gatshëm të paguajnë sasi të të hollave sikur ta kishin një treg me standarde normale vetëm që të largohen nga

rruga. “Ka 25 vite që shes këtu në Tuz pranë rrugës dhe është një kohë mjaft e gjatë ku akoma shesim në të njëjtat kushte sikurse para dy dekadash, në pluhur, pranë rrugës, nuk kemi ku të shkojmë tjetër, dhe nevoja për të siguruar kafshatën e gojës më detyroi të dal këtu në rrugë dhe të shes”, u shpreh njëra ndër tregtarët e shumtë në këtë pikëshitje, Feride Trashani. Aho theksoi se kushtet në të cilat ushtron këtë veprimtari prej vitesh, nuk i plotësojnë standardet, pasi përveç pluhurit në të cilat qëndrojnë produktet, problem tjetër paraqet edhe trafiku rrugor, ku çdo ditë ka bllokime dhe rradhë të gjata sidomos gjatë fundjavave. “Unë jam një tregtar i ri, kam filluar qe dy muaj këtu për arsye të njohura në mungesë të një tregu i cili i mungon këtij vendi prej shumë vitesh, prandaj detyrohemi të dalim në rrugë të madhe të shesim për të fituar ndonjë qindarkë për mbijetesë “, shprehet Lekë Dedvukaj, tregtar. Për ndërtimin

e një tregu të gjelbërt vite me radhë pa patur premtime të ndyshme por që për fat të keq ato mbesin premtime dhe asgjë më shumë. Shitje të tilla jo vetëm që krijojnë trafik dhe rradhë të gjata në komunikacion, por ato japin një imazh të shëmtuar kësaj pjese të Malësisë dhe banorëve që jetojnë aty pranë por edhe kalimtarëve të rastit (turistët).

Toni Ujkaj

26 e enjte, 20 mars 2014

Intervistë

Intervistë

e enjte, 20 mars 2014

Javore KOHA

27 Javore KOHA

Intervistë me këngëtarin Nikollë Nikprelaj

Muzika shqiptare po rimëkëmbet

Nikollë Nikprelaj është këngëtar i njohur nga Malësia. Ai gjithmonë kishte pasion për këngën dhe është i njohur se luan në disa instrumente si, lahutë, çifteli, fyell, kitarë. Gjatë luftës në Kosovë, ai krijoi një album për të përkrahur popullin e Kosovës në luftën kundër Serbisë. Albumi ishte “Çlirimtarët Kokë Për Tokë” dhe u realizua në vitin 1999. Ky album ishte hit i madh në mesin e popullit të Kosovës, dhe si rezultat Nikolla u bë shumë i njohur në viset shqiptare, për zërin e tij të shkëlqyeshëm dhe këngët me ndjenja patriotike mbi popullin shqiptar dhe luftën gjatë shekujve Koha Javore: Nikollë, talenti dhe pasioni juaj për muzikën popullore është vërejtuar që në vitet e hershme të fëmijërisë tuaj. A mund të na thoni kur filluat të këndoni, cila ka qenë kënga e parë që kënduat para spektatorëve?

N. Nikprelaj: Fillimet e mia e kanë fillin që në fëmijëri. Paraqitjet e mia të para kanë qenë nëpër festa të ndryshme të shkollës fillore. Këngën e kam trashiguar nga babai im i cili këndonte këngë tradicionale të trevës e në veçanti këngë maje krahu dhe kënga ime e parë është pikërisht një nga këto këngë.

Koha Javore: Në fillimet e karriesës suaj (gjatë periudhës së studimeve) keni qenë të njohur për këngët atdhetare. Si u ka mirëpritur publiku shqiptar gjatë këndimit të kësaj rryme muzikore?

N.Nikprelaj: Në fazat e para të karrierës sime jam shquar më shumë për kënget me tematikë epike. Ju këndova shumë figura historike kombëtare pa dallim krahine. Dhe jo vetëm unë por edhe shumë koleg tjerë i këndonim kohës, asaj që na rrethonte u këndonim padrejtësive, kurbetit, luftërave dhe heronjëve të luftës. Këngët tona jepnin mesazhe të qarta dhe ishin në fuksion të ngritjes së moralit dhe vetëdisimit për ruajtjen dhe ngritjen e vetëdijes kombëtare.

Koha Javore: Cilat kanë qenë disa nga bashkëpunimet tuaja që keni patur me këngëtarët shqiptar nga fillimi i karrierës suaj e deri më sot?

N.Nikprelaj: Kam bashkëpunuar me shumë kompozitor, por pjesën dër-

njëri ndër 14 këngëtarët shqiptar që u vlerësuam nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës si këngetarë që kemi qenë në mbështetje të tyrë në fazën e para luftës, gjatë dhe pas luftës.

rmuese të këngëve i kam bërë unë.

Dhe po përmend vetëm disa nga bashkëpunëtorët: Qamili i Vogël, Mehdi Bajri, Gjergj Kaçinari, Valton Beqiri, Kolë Susaj, Shpetim Saraçi, Alfred Kaçinari,Wirusi, Alban Furtuna, Gjon Bibaj, Edmond Zhulali etj.Sa perket bashkepunimit me te mire e kam te veshtire ta them sepse me te gjith kam patur bashkepunim te suksesshem.

Në tre festivalet e fundit kam bashkëpunuar dhe po bashkëpunoj me Edmond Zhulalin.

Koha Javore: Nikollë përveç zërit brilant dhe interpretimit të shkëlqyer, jeni të njohur edhe për luajtje në disa instrumente si, lahutë, fyell, çifteli, kitarë, etj. Na flisni pak për këtë eksperiencë?

N.Nikprelaj: Instrumentet popullore i kam patur në zemër çdo herë. Luaj në lahutë, çifteli dhe fyell. Gjatë studimeve të mia në Prishtinë kam mesuar të luaj edhe në kavall dhe sharki.

Zotërojë disa akorde edhe me kitare akustike. Fakti që luaj në instrumente më ka ndihmuar dhe plotësuar si krijues dhe këngëtar.

Koha Javore: Cili ka qenë albumi juaj i parë dhe cilin album e konsideroni si më të suksesshmin?

N.Nikprelaj: Albumi im i parë titullohet “Në maje të Bjeshkëve të Malësisë”.

Për mendimin tim ky është njëri ndër albumet e mia më të suksesshëm dhe është ndër tre albumet e para që janë prodhuar në Kosovë. Kurse albumi im me i suksesshëm padyshim që ishte albumi “Nuk kem tjetër veç një nanë”.

Suksesin e këtij albumi e solli kënga “Jem Ilira jem Teuta” këngë që u bë si

një hymnë i vogël të cilën pothuajse nuk mbeti këngëtar pa e kënduar.

Koha Javore: Cilat janë disa nga koncertet dhe festivalet më të rëndësishme ku jo morët pjesë ndër vite , si brenda Shqipërisë, Kosovës dhe Maqedonisë ashtu edhe në diasporën shqiptare?

N.Nikprelaj: Festivali që s’do ta harroj kurr është festivali “Akordet e Kosovës” i vitit 1985. Në këtë festival interpretova këngë për Xhemail Kaden dhe fitova dy shperblimet e para të festivalit: çmimin e parë të jurisë dhe çmimin e parë të publikut. Kam marr pjesë në shumë festivale dhe pothuajse çdo herç jam shpërblyer me çmime të ndryshme.

Koha Javore: Për interpretimin dhe zërin tuaj unik, disa herë nëpër koncerte dhe festivale u nderuat me mirënjohje dhe çmime nga autoritete shqiptare të fushave të ndyshme. Na flisni pak rreth këtyre vlerësimeve?

N.Nikprelaj: Për mendimin tim vlerësimi më i madh për një këngëtar është duartrokitja e publikut dhe pa duartrokitjet e publikut nuk ka vlerë asnjë shpërblim dhe mirënjohje nga kushdoqoftë. Kam marrë shumë mirënjohje ndër të cilat , si mysfir special në hapjen e festivalit mbarëkombëtar të Gjirokastrës ku unë dhe disa kolegë tjerë u mirënjohëm nga presidenti i atëhershëm i Shqipërisë Rexhep Mejdani. Para sa vitesh isha

Koha Javore: Në dhjetor të 2013-tës morët pjesë në Festivalin e Këngës Popullore Shqiptare të mbajtur në Tiranë. A ndjeheni të privilegjuar që në këtë kocert përfaqësuat këngëtarët popullor shqiptar në Malit të Zi? N.Nikprelaj: Vitin e kaluar mora pjesë në festivalin e këngës popullore në RTSH i cili për mendimin tim ishte festivali më i organizuar që kam marr pjesë ndonjëherë. Të këndosh para një orkestre prej reth 60 insumentistësh është një privilegj që rrallë herë e përjeton një këngëtar.

Në këtë festival përfaqësova jo vetëm estradën shqiptare nën Mal të Zi por edhe atë të Kosovës. Aty bëra një paraqitje të trefishtë, si autor teksti, muzike dhe si kengetar.

Koha Javore: Ju jeni baba i dy binjakëve Albinit dhe Arbenit të cilët para pak kohe ishin pjesë e festivalit mbarëkombëtar të këngës së fëmijëve, në Shkodër. A jeni ju ngulmues që ata ta ndjekin rrugën tuaj dhe si e shikoni talentin e tyre?

N.Nikprelaj: Unë kam shumë dëshirë që Albini e Arbeni krahas shkolle të kenë edhe njië profesion tjetër. Albini ka talent për këngë kurse Arbeni për sport. As këngën dhe as sportin nuk ua imponoj por vetëm i stimuloj dhe i mbështes. Ishte një kënaqësi e madhe që sivjet morën pjesë të dy në festivalin mbarëkombëtar për fëmijë në Shkodër.

Koha Javore: Nikollë ju merreni edhe me pikturë, jeni profesionist i asaj fushe dhe keni çelur një ekspozitë personale para disa muajsh. A vazhdoni ende të merreni me artin figurativ?

N.Nikprelaj: Unë kam mbaruar fakultetin e arteve figurive drejtimin pikturë në Prishtine por pasi që kënga më merr shumë kohë fatkeqësisht me pikturë jam marr më pak se sa duhet. Megjithatë kohën e fundit gjej kohë për të pikturuar ku vitin e kaluar siç thatë edhe ju u paraqita me një ekspozitë të pikturave në QIK “Malësia“ në Tuz. Koha Javore: Si e shikoni sot muzikën shqiptare? A mendoni se është duke u kultivuar muzika e mirfillët shqiptare apo e kundërta?

N.Nikprelaj: Pas krizave të mëdha që e patën kapluar muzikën shqiptare në dy dekadat e fundit, unë mendoj që tani muzika shqiptare po rimëkëmbet. Mes tjerash kontribut të madh po japin edhe festivalet që po organizohen kohëve të fundit siç është edhe ky që sapo ka filluar e në të cilin po marr pjesë edhe unë. Fjala është për festivalin “Kënga Ime” në tv Klan.

Koha Javore: Cilat janë angazhimet tuaja aktuale dhe planet më të afërta?

N.Nikprelaj: Unë kam bërë gati dy këngë të titulluara “Në lagjen time” dhe kënga ”Emina” (këngë kushtur Emina Çunmulajt) të cilave do t’u bëj edhe klipet kurse në fillim të sezonit veror do të nxjerr një album me këngë popullore.

Intervistoi: Toni Ujkaj

28 e enjte, 20 mars 2014

Fejton

Fejton

e enjte, 20 mars 2014

Javore KOHA

29 Javore KOHA

Kristo Frashëri: Ja si u krijua emri etnik i shqiptarëve (4)

Apelativi i fjalës shqip Përpjekjet që janë bërë për t’i zbuluar shqiptarët e këtyre viseve me anën e toponomastikës dhe onomastikës, as kanë dhënë, as mund të japin rezultat për shkak të tendencës së theksuar që kanë pasur sllavo-jugorët mesjetarë për t’i sllavizuar në masë jo vetëm emrat e vendeve që pushtonin, por edhe emrat e vendeve që pretendonin.

Fakti që shqiptarët nuk përmenden me emrin e tyre etnik si banorë të këtyre viseve ose përmenden rastësisht në burimet historike mesjetare jo më parë se në shek. XIV, mund të shpjegohet, si dhe për pjesët e tjera të Shqipërisë, jo me mosqenien e tyre në ato vise, por me konceptin mbi kombësinë që kishin shkrimtarët dhe kancelarët mesjetarë.

Meqenëse këto vise qëndruan në mënyrë të pandërprerë nën sundimin bizantin, dukljan, serb apo bullgar dhe nuk arritën të grumbullohen në ndonjë formacion shtetëror shqiptar, është e tepërt të pretendohet që ata të shfaqeshin në burimet historike me emrin e tyre etnik.

Përpjekjet që janë bërë për t’i zbuluar shqiptarët e këtyre viseve me anën e toponomastikës dhe onomastikës, as kanë dhënë, as mund të japin rezultat për shkak të tendencës së theksuar që kanë pasur sllavo-jugorët mesjetarë për t’i sllavizuar në masë jo vetëm emrat e vendeve që pushtonin, por edhe emrat e vendeve që pretendonin.

Emrin etnik të shqiptarit në trajtën “arbanas” ne do ta ndeshim si banorë të këtyre viseve vetëm atëherë kur ai nuk kishte njërin nga të dy komponentet e konceptit mesjetar mbi kombësinë – ose bashkësinë politike ose bashkësinë fetare, me serbët ose bullgarët, praktikisht vetëm po të mos ishte më ortodoks.

Nuk është pra e rastit që “arbanasët” përmenden për të parën herë në burimet mesjetare të shek. XIV pikërisht në ato zona (në rrethet e Shkupit e të Prizrenit), ku dihet se u përhap në një masë të kufizuar katolicizmi – si frekuentues në Pazarin e Manastirit të Shën Gjergjit pranë Shkupit, si barinj, bujq e ushtarë në krahinën e Tetovës, si fshatarë në feudet e manastirit të Kryeëngjëjve të Prizrenit, si bujq në analet e manastirit të madh të Deçanit, kurse gjurmët e tyre i gjejmë gjithnjë në shek. XIV dhe jo më parë, në Dalmaci, në Bosnjë, Hercegovinë.

Fakti që shënojnë L. Thalloczy, K. Jire?eku dhe M. Šufflay se deri në kohët e vona, në sllavët e Dalmacisë e

Si apelativi për banorin shqiptar, ashtu dhe ai për atdheun Shqipëri, u përhapën në mënyrë të rrufeshme gjatë Rilindjes Kombëtare vetëm në radhët e shqiptarëve që nga Mitrovica deri në Prevezë. Për qarqet e huaja u përhap apelativi Albanese për banorin dhe Albania për vendin, i cili zëvendësoi gjithashtu në mënyrë të rrufeshme apelativat historikë arbanitë, epirotë dhe arnautë të Malit të Zi, me “arbanas” kuptohej vetëm shqiptari katolik, ndihmon në konkluzionin tonë se shqiptari ortodoks, i cili banonte në territoret e përfshira për një kohë relativisht të gjatë brenda kufijve të shteteve serbe ose bullgare, konsiderohej thjesht “serb” ose “bullgar”. Në këto rrethana, problemi i përkatësisë etnike të banorëve mund të sqarohet vetëm me defterët osmanë të shek. XV–XVI që u përkasin sanxhakëve të Kosovës, Metohisë e Maqedonisë, materiali i të cilëve do të na ndihmojë për të hedhur një vështrim retrospektiv.

Me islamizimin në masë të shqiptarëve në shek. XVII, folësit e gjuhës shqipe u ndanë në tre besime fetare

– në katolikë, ortodoksë dhe myslimanë. Për konceptin mesjetar, ishte e vështirë që shqiptarët myslimanë të quheshin arbër apo epirotë, përderisa ata nuk qenë as katolikë, as ortodoksë.

Qenë vetë qarqet qeveritare osmane, të cilët u dhanë atyre emrin “arnautë”.

Por prirja e shqiptarëve për të mos i dhënë rëndësi përkatësisë fetare, e cila sillte diferencimin në radhët e tyre, solli si pasojë nevojën për një emërtim të përbashkët etnik për mbarë folësit e gjuhës shqipe. Apelativi i ri lindi nga fjala shqip, të cilën e ndeshim që te Buzuku, nënkuptimin e gjuhës që e kuptonin të gjithë banorët shqipfolës.

Që këtej lindi apelativi “shqiptar”, ai që flet shqip, ai që e kupton gjuhën shq-

ipe.

Me sa dimë, apelativi shqiptar zëvendësoi për të parën herë në burimet e shkruara historike emrat arbër dhe epirotë në shek. XVIII, kurse emri i vendit Shqipëri në vend të Arbërisë dhe të Epirit u sanksionua në fushën e shkrimit në shek. XIX. Si apelativi për banorin shqiptar, ashtu dhe ai për atdheun Shqipëri, u përhapën në mënyrë të rrufeshme gjatë Rilindjes Kombëtare vetëm në radhët e shqiptarëve që nga Mitrovica deri në Prevezë. Për qarqet e huaja u përhap apelativi Albanese për banorin dhe Albania për vendin, i cili zëvendësoi gjithashtu në mënyrë të rrufeshme apelativat historikë arbanitë, epirotë dhe arnautë.

30 e enjte, 20 mars 2014

Horoskopi & Fjalëkryqi

Javore KOHA

Sport

e enjte, 20 mars 2014

Ish lojtari i kombëtares së Shqipërisë, Besnik Hasi, debuton si trajner i Anderlehtit

E fillon me këmbë të mbarë

Jeta juaj ne çift do jete mjaft e animuar gjate kësaj dite. Do ja kaloni për mrekulli pranë atij qe dashuroni dhe nuk do keni me çfarë te kërkoni tjetër prej Dashi tij. Beqaret duhet te reflektojnë njëqind here para se te pranojnë ftesat qe do iu bëhen. Jo te gjithë personat janë ashtu si duken. Qielli yjor do jete i qete për sa iu përket financave.

Do keni një nevoje te tejskajshme për qetësi ne jetën tuaj ne çift sot. Për këtë duhet te flisni me partnerin. Ai do ua plotësojë dëshirën. Beqaret nuk Luani do kenë ne humorin e duhur për te kërkuar princin e kaltër dhe do mbeten serish vetëm. Gjithsesi kjo nuk do i shqetësojë aspak. Sektori i financave do jete goxha i trazuar. Kujdes me çdo hap qe do hidhni.

Do keni shume dyshime për partnerin tuaj gjate kësaj dite dhe do shihni me vëmendje çdo veprim qe ai do beje. Do bënit mire qe te Shigjetari ruanit qetësinë dhe te mos nxitoheni te debatoni me te. Beqaret do kenë një dite te bukur dhe plot takime interesante. Për financat do kujdeseni me shume de kurrë. Do e dini mire sa te shpenzoni dhe çfarë te bëni qe situata te përmirësohet.

Gjate gjithë ditës se sotme do reflektoni për te ardhmen e jetës suaj ne çift ne mënyrë qe me pas te merrni edhe vendimet e duhura. Beqaret do kenë mbështetjen Demi e Venusit, planetit te dashurisë.

Shume gjera do ndryshojnë sot për ta. Nëse e neglizhoni sektorin e financave dhe kryeni shpenzime te pamenduara, situata mund te përkeqësohet me shume sesa e keni menduar.

Çastet romantike do jene te shumta gjate kësaj dite për ju te dashuruarit. Emocionet do jene te fuqishme dhe shpesh do iu Virgjeresha duket vetja si ne ëndërr. Beqaret do fiksohen keq pas dikujt dhe nuk do mendojnë aspak se çfarë do thonë te tjerët. Financat duhet t’i mbani me patjetër ne një gjendje te qëndrueshme. Mos jepni hua dhe hiqni dore nga shpenzimet e panevojshme.

Mos kërkoni me shume sesa duhet nga partneri juaj sot, por mundohuni edhe ju te jepni me tepër nga vetja. Beqaret do jene ata qe do kenë me tepër fat dhe Bricjapi do e gjejnë me ne fund personin qe kane kërkuar prej kaq shume kohesh. Ne planin financiar do jeni te detyruar te bëni paksa ekonomi sepse situata mund te dale tërësisht jashtë kontrollin ne rast te kundërt.

Nuk do keni as vështirësi dhe as probleme gjate kësaj dite ne jetën tuaj ne çift. Përkundrazi do i shtoni dozat e komunikimit dhe do flisni për çdo gjë me partBinjaket nerin. Edhe beqaret do kenë një dite te bukur dhe me disa takime te veçanta. Shume shpejt jeta do ndryshoje rrënjësisht për ta. Financat do jene te mbrojtura. Mund te kryeni te gjitha shpenzimet e domosdoshme.

Ka shume mundësi qe ambienti ne çift te jete i zymte gjate kësaj dite dhe shpesh te bini ne melankoli. Nuk do ndodhe asgjë emocionuese sikurse ju e prisnit.

Peshorja Beqaret do e forcojnë edhe me shume shoqërinë me dike qe kane njohur para disa kohesh dhe do mendojnë te kalojnë ne një tjetër etape. Ne planin financiar do jeni me fat dhe çdo gjë qe doni do iu plotësohet.

Do keni disa debate te vogla sot me atë qe keni ne krah, megjithatë gjithçka do rregullohet sa hap e mbyll sytë. Si ju ashtu dhe partneri do i pranoni Ujori gabimet dhe do dini te kërkoni falje. Beqaret do ndihen mire ashtu si janë dhe nuk do kërkojnë asgjë me shume sesa aq. Edhe pse te ardhurat do jene te mira nuk duhen kryer shpenzime marramendëse.

Nëse doni qe lidhja juaj ne çift te jete me e forte dhe te vazhdoje për shume kohe, duhet te dini te toleroni dhe te hapni rruge. Jo gjithmonë duhet te Gaforrja dale e juaja. Beqaret qe kane njëfarë moshe do jene me fat, te tjerët do duhet ende te presin edhe pak kohe.

Financat do jene te qëndrueshme fale perkujdesit qe keni treguar kohet e fundit.

Do merrni bekimin e yjeve sot ne planin sentimental dhe emocionet do jene te njëpasnjëshme. Do ndiheni me se miri. Beqaret do përballen me Akrepi surpriza te këndshme. Shume gjera kane për te ndryshuar ne jetën e tyre. ne planin financiar do korrni ato qe keni mbjelle. Nëse keni shpenzuar kuturu pa menduar për ta ardhmen situata do jete e trazuar.

Dita e sotme do jete e mrekullueshme për te dashuruarit.

Ne disa momente pasioni do jete i zjarrte dhe emocionet do arrijnë kulmin. Beqaret Peshqit do kenë veten dëshirë për aventura kalimtare kështu qe gjithçka do iu realizohet. Ne planin financiar nuk duhet te tregoheni impulsive. gabimi me i vogël mund t’iu kushtoje rende.

Besnik Hasi e ka filluar për së mbari detyrën e kryetrajnerit të Anderlechtit, kur të dielën në ndeshjen e tij të parë në drejtimin e ekipit, skuadra ka shkëlqyer me fitore të thellë.

Hasi i priu skuadrës në fitoren me rezultatin 4:0 ndaj rivalit Oostende në Jupiler League. Golat për ekipin e udhëhequr për herë të parë nga tekniku kosovar i shënuan Deschacht, Mitroviq (dy) dhe Najar.

Anderlecht mban vendin e tretë në Jupiler League, me 10 pikë më pak se lideri, Standard Liege dhe gjashtë më pak se i dyti, Club Brugge, ndërsa deri në fund të kampionatit kanë mbetur edhe 10 xhiro.

Hasi 42 vjeçar, shtatë vjet ka qenë lojtar dhe gjashtë vite ndihmës-trajner

31 Javore KOHA

Hasi 42 vjeçar, shtatë vjet ka qenë lojtar dhe gjashtë vite ndihmës-trajner i klubit mbretëror belg, ndërsa angazhimi i tij është pëkrahur nga bordi, tifozët dhe yjet e njohura që kanë qenë pjesë e kësaj skuadre.

i klubit mbretëror belg, ndërsa angazhimi i tij është pëkrahur nga bordi, tifozët dhe yjet e njohura që kanë qenë pjesë e kësaj skuadre.

Për të nderuar debutimin e Hasit kishte shkuar në Bruksel edhe kapiteni i Manchester City-t, Vicent Kompany, të cilit gjakovari i ndihmoi shumë të

zhvillohet si lojtar deri sa ishte pjesë e skuadrës belge.

Besnik Hasi ka luajtur për kombëtaren e Shqipërisë dhe është shquar për lojën e tij, disiplinën, shpirtin luftarak, duke gëzuar respekt të madh te drejtuesit e përfaqësueses dhe tifozët.

(Kohapress)

Sipas disa zyrtarëve të lartë të FIFA-s

Kosova do të luajë në kualifikimet e Botërorit 2018 Pritjes së gjatë të dashamirëve të futbollit kosovar që ta shohin kombëtaren e tyre në kualifikimet e ndonjë prej ngjarjeve më të mëdha të futbollit, shumë shpejt do t’i vijë fundi.

Burime të sigurta brenda FIFA-s që ishin prezente në ndeshjen Kosovë – Haiti kanë thënë se përfaqësuesja e Kosovës do të jetë shumë shpejt pjesë e kualifikimeve.

Një prej këtyre zyrtarëve të lartë të FIFA-s ka deklaruar se viti 2018 dhe kualifikimet e Botërorit 2018 do të shënojnë fundin e izolimit të futbollit kosovar.

“Ka mundësi të jetë 2022, por gjërat kanë filluar mirë. Nëse gjërat shkojnë kështu dhe shënohen përparime të vazhdueshme, atëherë me siguri se për Botërorin e vitit 2018 Kosova do të mund të luajë në kualifikime. Të gjithë e duam këtë, vetëm mbetet të shihet niveli i punëve që do të bëhen në organizimin e ndeshjeve, infrastrukturës dhe modaliteteve të tjera”, ka theksuar ky zyrtar i lartë i FIFA-s.

Kosova e zhvilloi ndeshjen e parë pak ditë më parë ndaj Haitit duke barazuar pa gola, kurse më 21 maj përfaqësuesja e Kosovës do të përballet ndaj

Turqisë në stadiumin “Adem Jashari”.

(Kohapress)

Konkurs

Konkuroni per fotografinĂŤ e javĂŤs