Ngjarje javore
Javore KOHA
ISSN 1800-5969
Podgoricë e enjte, 27 mars 2014 Viti XIII / Numër 609 Çmimi 0,50
www.kohajavore.co.me
Mali i Zi pret ftesën për anëtarësim në NATO
Çështja shqiptare në kohën e kryengritjes së Malësisë
2
e enjte, 27 mars 2014
Javore KOHA
Javore KOHA
Javore KOHA
Përmbajtje
Deputetët e partive shqiptare të përmbajtur
Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen
e enjte, 27 mars 2014
3 Javore KOHA
Pas dy vitesh prodhohet Maserati Alfieri fq 5
fq 18
Adelina: Do ta prish kontratën me ‘Imagine’
F. Shkreli:
Ukraina, sirenë alarmi fq 6
fq 19
Françeska i refuzon skenat erotike në film
Rajoni i Kosovës është një fuqi baruti
Themelues: Kuvendi i Republikës së Malit të Zi
Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: SHAGBG „Pobjeda” Drejtor ekzekutiv: Lav Lajoviq Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 078/110-578 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.co.me
Përmbajtje
fq 10
fq 20
Organizata synon themelimin e një Teatri në Malësi
Letrat pa adresë fq 12
fq 24
A. Lulushi:
Punëtorët e fundit pushohen nga puna
Buzuku dhe libri i parë shqip fq 14
fq 29
Ne hap me Kohen
4 Javore KOHA
Ngjarje javore
e enjte, 27 mars 2014
Ngjarje javore
e enjte, 27 mars 2014
5 Javore KOHA
Kryeministri i Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, u takua në Bruksel me Sekretarin e përgjithshëm të NATO-s, Anders Fogh Rasmussen
Mali i Zi pret ftesën për anëtarësim në NATO Bruksel – Kryeministri i Malit të Zi, Millo Gjukanoviq, ka thënë se vendi i tij pret që NATO-ja të evidentojë progresin e arritur dhe se kjo do të rezultojë me ftesën për anëtarësim në Samitin në Uells. Ai ka biseduar të martën në Bruksel me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Anders Fogh Rasmussen, i cili ka vlerësuar se Mali i Zi është kandidat serioz për t’u anëtarësuar në këtë aleancë. Gjukanoviq ka thënë se Mali i Zi është i vetëdijshëm që anëtarësimi është një ambicie e madhe dhe se vëmendja e NATOs është sot e përqendruar në çështje të tjera, por që përkundër kësaj nuk guxohet të lihet jashtë vëmendjes zgjerimi i zonës së stabilitetit në Evropë. Sipas tij, çështje kyçe e Ballkanit Perëndimor është stabiliteti, gjë që duhet zgjidhur me integrimin e tij. Gjukanoviq ka theksuar se për këtë arsye Mali i Zi vazhdon të jetë promotor i përgjegjshëm i vlerave evropiane dhe evro-atlantike në rajon. Ai i ka përkujtuar Rasmussenit avancimin që Mali i Zi ka shënuar gjatë muajve të fundit, sidomos në katër fushat prioritare në kuadër të agjendës Mali i Zi – NATO. “I kam thënë Sekretarit të Përgjithshëm se përparimi në secilën prej këtyre fushave është evident, edhe në fushën e sundimit të ligjit, reformës së mbrojtjes, reformës së sektorit të sigurisë, kurse si tregues i gjithë kësaj është mbështetja e opinionit
Kuvendi i Malit të Zi miratoi Ligjin mbi zgjedhjen e këshilltarëve dhe deputetëve
e cila është në rritje dinamike”, ka thënë kryeministri Gjukanoviq. Ai ka rikujtuar se sipas anketimit të kryer në mars, anëtarësimin e Malit të Zi në NATO e mbështesin 46 për qind e qytetarëve, që përbën një rritje prej 15 për qind brenda një viti. Kryeministri ka thënë se Mali i Zi i kryen detyrimet e tij në planin e stabilitetit rajonal dhe se ka marrëdhënie të mira me të gjithë fqinjët. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Anders Fogh Rasmussen, ka thënë se takimi në selinë e Aleancës është shprehje e avancimit të marrëdhënieve të kësaj aleance me Malin e Zi. Ai e ka përgëzuar Gjukanoviqin për përparimin e bërë në reformën dhe zbatimin e saj, si dhe për përkushtimin e Malit të Zi ndaj integrimeve evro-atlantike. “Përkushtimin tuaj ndaj integrimeve e
keni treguar edhe me arritje konkrete. Po luani rol pozitiv në Ballkanin Perëndimor dhe po kontribuoni në sigurinë nacionale”, ka thënë Rasmussen, duke falënderuar Malin e Zi për pjesëmarrjen në misionet e paqes në Afganistan Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s ka thënë se Mali i Zi ka bërë mjaft në rrugën e integrimeve evro-atlantike, por para tij janë edhe shumë sfida. “Ju nxis që të vazhdoni të punoni në këto sfida dhe t’i zgjidhni ato. Është bërë mjaft, por ka edhe gjëra që duhet bërë në mënyrë që të vazhdojnë integrimet, ndërsa ju keni bërë hapa të shkëlqyeshëm drejt afrimit në NATO”, ka deklaruar Rasmussen. Ai ka thënë se Aleanca është e përkushtuar ndaj shteteve të Ballkanit Perëndimor dhe se ardhmërinë e Malit të Zi e sheh në integrimet evro-atlantike. (Kohapress)
Deputetët e partive shqiptare të përmbajtur
Podgoricë – Deputetët e Kuvendit të Malit të Zi kanë miratuar të premten, me shumicën e nevojshme prej dy të tretave, Ligjin mbi zgjedhjen e këshilltarëve dhe deputetëve, në harmonizimin e të cilit kanë punuar gjatë dhjetë muajve të kaluar. Për ndryshimet dhe plotësimet e Ligjit mbi zgjedhjen e këshilltarëve dhe deputetëve kanë votuar 55 deputetë nga Partia Demokratike e Socialistëve, Fronti Demokratik, Partia Boshnjake dhe Iniciativa Qytetare Kroate. Ndërkaq, dy deputetët e partive shqiptare, Genci Nimanbegu dhe Nik Gjeloshaj, kanë qenë të përmbajtur. Ndryshimet thelbësore të Ligjit të ri mbi zgjedhjen e këshilltarëve dhe deputetëve kanë të bëjnë me organet
për zbatimin dhe procedurën e zgjedhjeve. Përpos ndryshimeve që lidhen me përbërjen e Komisionit Zgjedhor Shtetëror dhe mënyrën e zgjedhjes së kryetarit të tij, me Ligjin e ri është zvogëluar numri i nënshkrimeve të nevojshme për konfirmimin e listës për zgjedhjen e këshilltarëve, gjegjësisht të deputetëve. Kështu, në vend të mbështetjes së listës zgjedhore nga 1 për qind e zgjedhësve të njësisë zgjedhore, me ndryshimet ligjore parashikohet që lista zgjedhore duhet të ketë përkrahjen e të paktën 0.8 për qind të zgjedhësve të njësisë zgjedhore përkatëse. Në Ligjin e ri është futur parimi i aksionit afirmativ në nivel lokal, i cili vlen për pakicat që në nivel të një komune
përbëjnë nga 1.5-15 për qind. Deputetët nuk e kanë përkrahur amandamentin e partive shqiptare, me të cilin është kërkuar që ato të kenë katër mandate të garantuara në Kuvendin e Malit të Zi. Sipas deputetit Nimanbegu, kjo ka qenë edhe arsyeja pse nuk ka votuar për këtë ligj, përkundër faktit se aksioni afirmativ në nivel lokal është pozitiv për shqiptarët. Ai ka thënë se do të jetë gjithmonë me ato parti që do të punojnë në avancimin e parimeve demokratike dhe se shqiptarët në Mal të Zi janë të pakënaqur me statusin e tyre, çështje kjo që duhet të zgjidhet nga Kuvendi i Malit të Zi. (Kohapress)
6 Javore KOHA
e enjte, 27 mars 2014
Vështrime & Opinione
Vështrime & Opinione
e enjte, 27 mars 2014
Foku s
7 Javore KOHA
Ukraina, sirenë alarmi
Condoleezza Rice ka shërbyer si Sekretare e Shtetit nga viti 2005 deri në vitin 2009 në adminsitratën e Presidentit George Bush dhe njihet si një zë me kompetencë në politikën e jashtme dhe në marrëdhënjet ndërkombëtare. Në një kryeartikull disa ditë më parë për gazetën e kryeqytetit amerikan Washington Post mbi gjëndjen e krijuar në Ukrainë, ajo shkruan se ngjarjet e fundit në Ukrainë, janë një alarm për të gjithë ata që mendojnë se nuk është e nevojshme që Shtetet e Bashkuara të marrin përsipër përgjegjësitë e një udhëheqsi botëror.
Për Koha Javore: Frank Shkreli / Nju Jork
Condoleezza Rice shpreh shqetsimet e sajë mbi atë që ajo sheh si një rol gjithnjë e më pasiv nga ana e Amerikës në çështjet ndërkombëtare. Ajo komenton se Shtetet e Bashkuara nuk mund të tërhiqen nga arena ndërkombëtare dhe ‘’nuk mund të ulin zërin kur bëhet fjalë për mbrojtjen e demokracisë dhe të drejtave të njeriut në botë, duke lejuar të tjerët të udhëheqin”. Siç duket në një kritikë të drejtë për drejtë ndaj administratës së Presidentit Obama, ajo tha se nga mos-angazhimi i Shteteve të Bashkuara në arenën ndërkombëtare, përfitojnë duke marrë guxim vetëm ‘’diktatorët dhe ekstremistët e llojllojshëm anë e mbanë botës.” Ish-Sekretarja Amerikane e Shtetit, në komentin e saj për Washington Post, paraljamëron se heqja dorë nga luajtja e rolit udhëheqës në botë nga ana e Amerikës do të krijojë një boshllëk që më në fund do të “mbushet nga ekstremistë të al-Qaedas në Irak dhe në Siri, si dhe nga diktatorë të tipit Putin e Bashar Al Assad, i cili me mbështetjen e Iranit dhe të Rusisë masakron popullin e vet, si dhe nga retorika nacionaliste dhe nga masat e Pekinit që kanë shkaktuar përgjigje nacionaliste nga aleatëja jonë Japonia...” Ish agjenti i policisë sekrete sovjetike KGB-ës, Vladimir Putin është shprehur në të kaluarën se tragjedia më e madhe e shekullit 20-të ishte shpërbërja e Bashkimit Sovjetik. Kondoleezza Rice thotë
në krye-artikullin e saj se ndonëse problemi me Ukrainën nuk është diçka e re, ajo shkruan se Rusisë duhet t’i bëhet e qartë se masa të tilla të mëtejshme nuk do të tolerohen dhe se, ‘’integriteti territorial i Ukrainës është i paprekeshëm.” Ajo mirëpriti masat e njoftuara deri tani nga administrata e presidentit Obama kundër Rusisë, por shkruan se, Shtetet e Bashkuara duhet të kenë një plan afatgjatë për t’iu kundër-përgjigjur deklaratës së Putinit në lidhje me të ardhmen e Europës pas Luftës së Ftohtë. Zonja Rice shkruan se me agresionin e tij, “Putini po i thotë botës se Ukraina
nuk do të jetë kurrë më e lirë të vendosë vet fatin e saj -- një mesazh ky që ka për qëllim të bëjë jehonë edhe anë e mbanë Europës Lindore dhe vendeve Baltike -- se Rusia ka interesa të veçanta dhe se ajo do t’i ndjekë për t’i realizuar ato, me çdo çmim.” Ajo thotë se Putini do e këthej orën mbrapa, për derisa ekziston një hesitim angazhimi serioz nga ana e Përendimit për të kundërshtuar avanturat e tija. Ish-Kryediplomatja e Shteteve të Bashkuara thotë se Moska nuk është immune ndaj presioneve dhe se ne duhet të ushtrojmë një strategji afatgjatë dhe
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
me durim, por mbi të gjitha ajo thekson se tani , “Gjëja më me rëndësi është që të rivendoset roli udhëheqës i Shteteve të Bashkuara në komunitetin ndërkombëtar”, dhe që Amerika të mos duket “e lodhura dhe e mos interesuar” për ato që ndodhin në botë. Kondoleezza Rice sugjeron në artikullin e saj, se midis masave të tjera, Shtetet e Bashkuara duhet t’i shtrijnë dorën rinisë së Rusisë, sidmos studentëve dhe profesionistëve të rinjë, shumë prej të cilëve janë duke studiuar në universitetet amerikane dhe që janë të punësuar në firma perëndimore duke shtuar se,
“për të realizuar ambiciet e tyre, forcat demokratike në Rusi kanë nevojë për mbështetjen amerikane. Ata, dhe jo Putini, janë e ardhmja e Rusisë”, përfundoi Zonja Rice. Kondoleezza Rice ka të drejtë. Agresioni dhe pushtimi i Krimesë si dhe kërcënimet e Putinit për të rivendosur rolin dhe infleuncën e Rusisë në ish republikat sovjetike, me pretekstin për të “mbrojtur pakicat ruse të kërcënuara’’, është një rrezik jo vetëm për Ukrainën dhe ish-republikat sovjetike, por është edhe një sfidë për të gjithë botën, duke rrezikuar rendin dhe paqën botërore. Rusia e Putinit ka mbështetur dhe vazhdon të mbështesë diktatorë të tipit Viktor Yanukovich, multimiliarderit të pasuruar në kurriz të popullit ukrainas, si dhe regjime jo demokratike anë e mbanë botës. Ukraina nën regjimin e Yanukoviç u varfërua, u demoralizua dhe si rrjedhim u destabilizua gjëndja duke shkaktuar ndërhyrjen agresive të Rusisë. Për më tepër, Putin-i mbështetë udhëheqsit dhe regjimet jo-demokratike edhe jashtë asaj që ai konsideorn si zonë e influencës së Moskës, duke filluar nga Siria e Irani, e deri tek Venezuela, me fjalë të tjera -- kudo dhe këdo që tregohet armiqësor ndaj interesave të lirisë dhe demokracisë dhe kundër inetersave perëndimore, në radhë të parë të kundër interesave të Shteteve të Bashkuara. S’do mendë se kriza e krijuar në zonën e Euroazisë është rezultat i drejtë për drejtë i asaj që Sekretari Amerikan i Shtetit John Kerry e ka cilësuar si “një akt i paturpshëm agresioni dhe një shkelje e obligimeve ndërkombëtare” nga ana e
Rusisë së Putinit. Por është edhe rezultat i një politike strategjike revanshiste, por të gabuar të Putinit, një përpjekje nga ana e tij për të zhberë atë që ai ka thënë se ishte një “tragjedi’, -- shkatërrimin e Bashkimit Sovjetik. Është kjo një politikë katastrofale dhe fatkeqe, për jo vetëm për Euroazinë, por edhe për mbarë Europën dhe botën. Fatkeqsia tjetër në këtë mes, qendrimi i perëndimit gjatë këtyre viteve karshi Vladimir Putinit. Ashtu siç komentoi edhe dje në një editorial, gazeta Washington Post, “Se Adminstrata e Presidentit Obama dhe aleatët e saj Europianë janë treguar tepër të ngadalshëm që të kuptojnë se Putin-i është i vendosur të ndryshojë rendin e pas Luftës së Ftohtë në Europë dhe të rivendosë dominimin e humbur të Rusisë mbi Europën Lindore, në zonën e Kaukazit dhe Azinë Qendrore”, thuhet editorialin e saj me titull: ‘Obama nuk kupton ambiciet e Putinit në Euroazi’. Editoriali i Washisngton Post përfundon duke thënë se, “Kriza në Europë nuk po ndodhë për arsye se atje u përhapën institucionet dhe influenca perëndimore, por përkundrazi, për arsyen se, Perëndimi nuk plotësoi premtimin e bërë pas mbarimit të Luftës së Ftohtë, për një, ‘Europë të tërë dhe të lirë’. Kritikë kjo me vend e editorialit të Washington Post për politikën ekonomike dhe ushtarake të Shteteve të Bashkuara dhe të Bashkimit Europian karshi ish-vendeve komuniste. Të shpresojmë se cilat do qofshin masat e marra tani nga Shtetet e Bashkuara dhe nga Bashkimi Europian ndaj agresionit rus kundër Ukrainës, të mos jenë të paka dhe tepër të vonuara.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
8 Javore KOHA
e enjte, 27 mars 2014
Opinione & Vështrime
Opinione & Vështrime
e enjte, 27 mars 2014
9 Javore KOHA
Përvjetori (1)
Çështja shqiptare në kohën e kryengritjes së Malësisë dhe sot Njëra prej këtyre kryengritjeve çlirimtare të popullit shqiptar është edhe ajo e Malësisë së Madhe, e filluar më 21 mars 1911 dhe e udhëhequr prej Dedë Gjo’ Lulit, në të cilën rreth idealit të çlirimit nga Perandoria Otomane do të bashkohen Hoti, Gruda, Kelmendi, Shkreli e Kastrati e pastaj, edhe shqiptarë të trevave të tjera. Është kjo kryengritje e bërë në një kohë sprove të madhe historike kur popullit shqiptar i kanosej rreziku i copëtimit të trojeve prej fqinjëve sllavë e grekë, në të vërtetë kur po vendosej që populli shqiptar të bëhej zot i vetes apo rob i pushtuesve të rinj, që do ta zëvendësonin pushtuesin e vjetër. Rexhep Qosja
(Ngjashmëri dhe ndryshime) Përkujtimi i një ngjarjeje të rëndësishme siç është Kryengritja e Malësisë dhe i një figure të lavdishme siç është Dedë Gjo Luli domethënë përkujtim i ngjarjeve dhe i figurave historike që e përcaktojnë rëndësinë dhe kuptimin e historisë sonë. Prej se është bërë subjekt historik, popullit shqiptar shpesh i janë vënë në pyetje edhe qenia edhe feja edhe veçantia kombëtare, edhe tërësia tokësore. Kjo ka bërë që një e përhershme (konstantë) e historisë së tij të jetë lufta - lufta në kuptimin e gjerë të kësaj fjale: lufta për çlirimin e gjuhës shqipe nga latinishtja, greqishtja, turqishtja e arabishtja dhe për përdorimin e saj të lirë në kishë e në xhami; lufta për çlirimin e popullit shqiptar nga robëria e të huajve - romakë, bizantinë, sllavë, turq, prapë sllavë: lufta për çlirim nga shtypjet dhe shfrytëzimet e brendshme. Historia e popullit shqiptar është kështu, histori e kryengritjeve të shpeshta kundër pushtuesve të huaj dhe kundër shtypësve e shfrytëzuesve të brendshëm e kryengritjeve me karakter historik çlirimtar dhe e kryengritjeve me karakter social dhe demokratik. Njëra prej këtyre kryengritjeve çlirimtare të popullit shqiptar është edhe ajo e Malësisë së Madhe, e filluar më 21 mars 1911 dhe e udhëhequr prej Dedë Gjo’ Lulit, në të cilën rreth idealit të çlirimit nga Perandoria
Otomane do të bashkohen Hoti, Gruda, Kelmendi, Shkreli e Kastrati e pastaj, edhe shqiptarë të trevave të tjera. Është kjo kryengritje e bërë në një kohë sprove të madhe historike kur popullit shqiptar i kanosej rreziku i copëtimit të trojeve prej fqinjëve sllavë e grekë, në të vërtetë kur po vendosej që populli shqiptar të bëhej zot i vetes apo rob i pushtuesve të rinj, që do ta zëvendësonin pushtuesin e vjetër. Në këtë kohë sprove historike populli shqiptar do të korrë një fitore historike - do të arrijë të njihet komb dhe të krijojë shtetin kombëtar; por, në këtë kohë sprove historike populli shqiptar do të pësojë edhe një disfatë dhembje-madhe - jashtë shtetit të tij kombëtar do të mbesin gjysma e trojeve etnike dhe historike. në të cilat shqiptarët ishin popullatë e vetme apo shumicë dërrmuese dhe më tepër se gjysma e popullit! Shteti i krijuar më 28 nëntor 1912 do të jetë, kështu, gjysmë e shtetit kombëtar; Shqipëria shtet do të jetë. kështu, gjysmë e Shqipërisë natyrore - gjysmë Shqipëri! Prej atëherë e deri sot kanë kaluar shume vjet. Kanë ndodhur shumë ngjarje historike dhe janë bërë shumë ndryshime në jetën e njerëzimit. Janë bërë dy luftëra ballkanike, dy luftëra botërore dhe shumë luftëra lokale: janë ngritur dhe janë përmbysur disa perandori; janë krijuar shumë shtete të reja kombëtare janë ndërtuar dhe janë çthurur disa ideologji janë këmbyer
disa rende politike botërore: janë krijuar një sërë institucionesh ndërkombëtare. që përpiqen të vënë rend në jetën e popujve dhe të shteteve; janë mba-jtur shumë forume botërore, në të cilat jane shqyrtuar çështjet më të ngutshme etnike, politike e të tjera në botë. jane zgjidhur shumë çështje kombëtare e shtetërore, që kanë rënduar marrëdhëniet mes shteteve. Gjatë kësaj kohe, shumë popuj të vegjël janë
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
çliruar nga sundimi kolonial, kurse çështja e rreth gjysmës së popullit shqiptar. e kjo domethënë çështja e Kombit shqiptar, ka mbetur e pazgjidhur. Rreth gjysma e popullit shqiptar edhe sot ballafaqohet me pyetjen: liri apo pushtim? Prej kryengritjes së Malësisë e deri sot kanë kaluar shume vjet. por çështja kombëtare shqiptare, përpos para premtimesh të reja. ndodhet edhe para vështirësish të vjetra,
disa prej të cilave mund të quhen vështirësi historikisht të përsëritura. Të flasish për kryengrit-jen e Malësisë sot domethënë, prandaj, të mendosh për çështjen shqiptare: si shtrohej dje dhe si shtrohet sot? Ngjashmëritë dhe ndryshimet ndërmjet shtruarjes së kësaj çështjeje atëherë dhe shtru-arjes së saj sot janë aq të dukshme sa që mendja historike nuk mund t’i shmanget persiatjes për domethënien e tyre dhe përvojën që na e ofrojnë. Cilat janë ato ngjashmëri dhe cilat janë ato ndryshime mes shtru-arjes së çështjes shqiptare atëherë dhe shtruarjes së çështjes shqiptare sot? Cila është përvoja që mund të nxjerrim prej tyre. 1. Në kohën e Kryengritjes së Malësisë, çështja kombëtare shqiptare shtrohej si çështje shtetërore: të bëhej shteti kombëtar apo të humbej veçantia kombëtare nën sundimin e huaj. Edhe sot çështja kombëtare e shqiptarëve të paçliruar shtrohet si çështje shtetërore: do të kemi shtetin tonë, në të vërtetë do të bashkohemi me Shqipërinë, si shtet kombëtar, që na e siguron qenien dhe përparimin apo do të jemi të gjykuar të mbesim nën sovranitetin serbo-malazias dhe maqedon e kjo domethënë të jemi të gjykuar në pra-pambetje, shpërngulje dhe humbje të ngadalshme. 2. Në kohën e Kryengritjes së Malësisë, çështja kombëtare shqiptare shtrohej në një perandori shumëkombëshe - në Per-
andorinë Otomane si çështje kombëtare e një populli i cili ende nuk pranohej komb. Rrënimi i asaj Perandorie gjithnjë e më duk-shëm e nyjëtonte çështjen shqiptare dhe e hapte mundësinë e kri-jimit të shtetit shqiptar. Edhe sot çështja shqiptare është shtruar në një shtet shumëkom-bësh - në Jugosllavinë. që është shpërbërë, dhe është shtruar si çështje kombëtare e një populli që ende trajtohet pakicë kombëtare, a bashkësi etnike, por jo edhe komb. të cilit do të duhej t’i njihej e drejta e vetëvendosjes shtetërore. 3. Në kohën e Kryengritjes së Malësisë, shqiptarët luftojnë për ruajtjen e tërësisë së trojeve etnike dhe historike. që u kërcënohej rreziku i copëtimit prej fqinjëve Serbisë. Malit të Zi dhe Greqisë. Sot shqiptarët bëjnë përpjekje për ribashkimin e tokave të shkëputura prej tërësisë etnike. Përpjekjet për ribashkimin e pjesëve të ndara të tërësisë gjithmonë janë më të rënda se sa përp-jekjet për ruajtjen e asaj tërësie. Dhe, këto përpjekje sot janë më të vështirësuara qoftë edhe për shkak se shteteve që kanë sovranitet mbi trojet shqiptare u është shtuar edhe Maqedonia, si shtet kom-bëtar i maqedonasve që është bërë trashëgimtar i pushtimit serb të Maqedonisë Perëndimore shqiptare. 4. Në kohën e Kryengritjes së Malësisë çështja shqiptare shtrohej si çështje ballkanike.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
10 Javore KOHA
e enjte, 27 mars 2014
Vështrime & Opinione
Vështrime & Opinione
e enjte, 27 mars 2014
Sqarimi i ish presidentit amerkan Bill Clinton pas fillimit të bombardimeve të NATO-s mbi qarqet serbe
11 Javore KOHA
Rajoni i Kosovës është një fuqi baruti Ish presidenti amerikan Bill Klinton pas fillimit të bombardimeve të NATO-s mbi caqet serbe më 24 mars 1999, tre javë më vonë më 12 prill 1999 kishte nisur një sqarim në drejtim të Dhomës së Përfaqësuesve ku sqaron arsyen e fillimit të këtyre bombardimeve. Përveç tjerash Klinton tregon edhe për një numër të madh të të vrarëve kosovar nga forcat serbe dhe për një numër të madh të të shpërngulurve nga Kosova.
Bill Clinton
Z. Kryetar i Dhomës së Përfaqësuesve: rreth orës 1:30 pasdite sipas orës lokale të Bregdetit Lindor më 24 mars 1999, forcat ushtarake amerikane, nën drejtimin tim dhe në koalicion me aleatët tanë të NATO-s, ka filluar një seri të sulmeve ajrore në Republikën Federale të Jugosllavisë (RFJ) në përgjigje të qeverisë së RFJ-së e cila është duke e vazhduar fushatën e dhunës dhe represionit kundër popullsisë etnike shqiptare në Kosovë. Misioni i sulmeve ajrore është për të treguar seriozitetin e qëllimit të NATO-s në mënyrë që udhëheqësit serbë të kuptojnë domosdoshmërinë e ndryshimit të kursit; sigurisht, për të penguar një ofensivë edhe më të përgjakshme kundër civilëve të pafajshëm në Kosovë; dhe nëse është e nevojshme, për të dëmtuar seriozisht kapaciteti e ushtrisë serbe që po dëmtojnë popullin e Kosovës Me pak fjalë, në qoftë se presidenti Millosheviq nuk do të bëjë paqe, ne do të kufizojnë aftësinë e tij për të luftuar. Siç jeni në dijeni, Qeveria e RFJ-së ka qenë e angazhuar në një konflikt brutal në Kosovë. Në këtë konflikt, mijëra civilëve të pafajshëm kosovarë janë vrarë ose plagosur nga forcat qeveritare të sigurisë. Represionit të pandërprerë të kosovarëve nga Ushtria e RFJ-së dhe forcat policore të sigurisë përbën një rrezik për sigurinë rajonale, veçanërisht në Shqipëri dhe Maqedoni dhe potencialisht, në Greqi dhe në Turqi.
Dhjetëra mijëra të tjerë janë shpërngul nga shtëpitë e tyre, dhe shumë prej tyre kanë ikur në vendet fqinje të Bosnjës, Shqipërisë dhe Maqedonisë. Këto veprime janë si rezultat i politikave të ndjekura nga Presidenti Millosheviç, i cili filloi luftërat në Bosnjë dhe Kroaci, dhe u zhvendos kundër Sllovenisë në dekadën e fundit. Shtetet e Bashkuara , janë duke punuar ngushtë me aleatët tanë evropianë dhe Rusia ka ndjekur një zgjidhje diplomatike qysh prej fillimit të krizës. Udhëheqësit e Kosovës ranë dakord për zgjidhjen e përkohshme të ne-
gociuar në Rambuje, por qeveria e RFJ refuzoi edhe për të diskutuar elementet kyçe të marrëveshjes së paqes. Në vend të kësaj , Qeveria e RFJ-së vazhdon sulmet e saj mbi popullatën e Kosovës e cila ka dislokuar rreth 40,000 trupa në Kosovë dhe në përgatitje për një ofensivë të madhe dhe duke bërë shkelje të qartë të angazhimeve që ajo kishte bërë. Qeveria e RFJ-së ka dështuar i për t’iu përgjigjur Rezolutës Këshillit të Sigurimit të OKB-së , dhe veprimet e saj janë në kundërshtim me detyrimet e
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
tij sipas Kartës së OKB-së. Dhe veprimet e qeverisë së RFJ-së në Kosovë nuk janë thjesht një çështje e brendshme saj. Këshilli i Sigurimit ka dënuar veprimet e RFJ-së si një kërcënim për paqen dhe sigurinë rajonale. Dhuna e qeveria së RFJ-së po krijon një konflikt pa kufi natyrore, duke i shtyre refugjatët jashtë kufijve dhe potencialisht duke tërhequr vendet fqinje. Rajoni i Kosovës është një fuqi baruti që mund të ndez një luftë më të gjerë në Evropë, me pasoja të rrezikshme për Shtetet e Bashkuara. Forcat e Shteteve
të Bashkuara dhe të NATO-s kanë në shënjestër sistemin e integruar te qeverisë të RFJ-së mbrojtjes ajrore, , ushtrinë dhe komandën e policisë dhe elementët e kontrollit dhe objektet ushtarake-policore të sigurisë dhe të infrastrukturës. Flota e Shtetëve të Bashkuara dhe aeroplanë-mbajtësit e SHBAsë - Air Force- po marrin pjesë në këto operacione Shumë prej aleatëve tanë të NATO-s janë gjithashtu po kontribuojnë me avionë dhe forca të tjera. Përveç kësaj, që nga fillimi i operacioneve ajror, ambasada e SHBA-së në Shkup,
Maqedoni është bërë subjekt gjithnjë e më shumë nga demonstruesit armiqësore të një numri të madh të simpatizantëve serbë në përgjigje të kësaj, unë kam autorizuar një njësi të përbërë nga rreth 100 marinsa nga USS Nassau (LHA 4), i cili po mbështet operacionet ajrore në Kosovë, të vendosur në Shkup për të rritur sigurinë në ambasadën tonë. Këto marinsat do të mbeten të vendosura në atë mënyrë për sa kohë është e nevojshme për të mbrojtur ambasadën tonë dhe qytetarët amerikan. Ne nuk mund të parashikojmë saktë se për sa kohë këto operacione do të duhet të vazhdojnë Millosheviqi duhet të ndalë ofensiven e tij, të ndalon shtypjen, dhe të bie dakord për një marrëveshje paqeje të bazuar në kornizën e Rambujes. Nëse ai nuk i pranon me kërkesat e komunitetit ndërkombëtar, operacionet e NATO-s do të dëmtojë seriozisht kapacitetin ushtarak të Serbisë, të cilat po cenojnë jetën njerëzve në Kosovë . Forcat të NATO-s gjithashtu do të përdorin forcën për sa është e nevojshme për të mbrojtur veten e tyre në realizimin e misionit të tyre Unë kam marrë këto veprime në bazë të autoritetit tim kushtetues për të drejtuar politiken e jashtme të SHBA-së dhe si Komandant i Përgjithshëm dhe Shefi i Ekzekutivit. Duke bërë këtë, unë kam marrë në konsideratë Pikëpamjet dhe mbështetja e shprehura nga Kongresi në S Con Res 21 dhe H Con Res 42 ( Rezolutë e Senatit dhe e Dhomës së Përfaqësuesve). Unë kam siguruar këtë raport si pjesë e përpjekjeve të mia për të mbajtur Kongresin të informuar plotësisht, në përputhje me “Kompetencat e Rezolutës për Luftën” vlerësojmë mbështetjen e Kongresit në këtë veprim.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
12 Javore KOHA
Kulturë
e enjte, 27 mars 2014
Kulturë
e enjte, 27 mars 2014
13 Javore KOHA
Hajredin Kovaçi – përfaqësues i poezisë së burgut te shqiptarët në Mal të Zi (2)
Letrat pa adresë Koncepti kohë dhe perspektivë, në burg i bie të jetë më tepër një ecje gjysmë imagjinare-virtuale… Në fakt, vargjet janë një përshkrim, i veprimit të njëmentë, të të izoluarëve në biruca, të cilët preferojnë të ecin tërë ditën, në një hapësirë prej disa metrave katrorë- për ,,të vrarë kohën” e mbytur, vetminë bezdisëse...?! Muhamet Nika
Dhoma numër pesë dhe poezi të tjera.... ,,Të gjithë e matnin kohën me orë/ kur unë e matësha me hap/ duke numëruar, gjithë ditën ecja..’’ Jeta e burgut, për mendjen reale e normale, është një jetë, në të cilën, po të gjendesh brenda, dhe të ecësh, mund të cilësohet, si ecje në një perspektivë negative, sepse ajo (koha e perspektivës) nuk ekziston....?! Koncepti kohë dhe perspektivë, në burg i bie të jetë më tepër një ecje gjysmë imagjinare-virtuale… Në fakt, vargjet janë një përshkrim, i veprimit të njëmentë, të të izoluarëve në biruca, të cilët preferojnë të ecin tërë ditën, në një hapësirë prej disa metrave katrorëpër ,,të vrarë kohën” e mbytur, vetminë bezdisëse...?!Tjetër, një zakon – ligj i ngritur në shprehi, i të burgosurve, ishte ai i shkrimit të letrave nga burgu “ me shkrepsa të djegura”, siç shprehet ai në poezinë e vet, por që shkrepsa, gjithashtu, del si metaforë e cila ndez dhe letrave të tilla nga burgu disa iu kanë frikën, ata të regjimit. Mendja e të burgosurve gjithashtu, kish shpikur që ata, po me këtë material, të ndërtonin, simbolikisht Kullën Ajfell, si mrekulli teknike e çelikut (e të burgosurve), nga maja e të cilës, mendja virtuoze, pushton lartësinë, siç shprehet ai ,,për të parë si duket, a nxenë dielli”....Dhe për të vazhduar, pastaj me ,,letrat pa adresë...”, e cila nis me vargun ,,pse më shikon prej birës së çelësit..”.Ka mundësi, që dikush këtë varg nismëtar -shikimin përmes birës së çelësit, pastaj shprehjet simbolike ,,letrat pa adresë....., shkrepset e djegura...., Kullën Ajfell....., zënien e diellit...,mundohet t’i trajtojë, vetëm, përmes përshkrimit të jetës bren-
da burgut, por na ha mendja që kjo, nuk duhet të jetë vetëm kaq...?! Loja me këto simbole, poetike, me sa duket, vazhdon, të jetë e koduar, për një kohë tjetër që pritet të vijë, për të cilën ai dëshiron të ëndërrojë dhe të ,,jetë martir”( dëshmitar) që e pësoi dhe të cilin vazhdimisht e ndjekin....Para se të hyjmë në zbërthimin e simboleve, nga burgu, të numëruara, më parë, mësojmë, që nga presioni dhe shantazhet e shtetit, te ai, si i ri, që veç sa e kish kaluar, kufirin e një minoreni...., paraqiten edhe manifestimet e ëndrrave të deformuara- arsyeja dihet..?! Poeti, është i trazuar sepse, nuk ëndrron më ëndrra të moshës, që zakonisht janë të hareshme...Preokupim i tij, janë tmerret, që sjellë mungesa e lirisë atje... Dhe këndon”.... ,,thonë se ëndrrat dalin të kundërta/ ç’të bëj me gjithë këto të mira/ kur gjithmonë shoh ëndrra tëkëqija....” E kësaj vije duhet të jetë edhe poezia ,,kështu e kanë këto punë..”, si dhe ajo ,,pa kokë e këmbë” që flet për procesin Kafkian të tjetërsimit të individit në birucë...?! Nëse i kthehemi zbërthimit të simboleve të numëruara më lart,me qëllim që të marrim misionin e dërguar poetik, mbase edhe të koduar, nuk gabohet, nëse cekim që shantazhi i shtetit, te ai, kish nisur që më herët, pikërisht, me „do letra pa adresë“, që ia kish nisur si student i Prishtinës( një të afërmi në ushtri), dhe që me sa duket, arritën në adresë të gabuar...., në dorë të policisë së fshehtë, e cila edhe i montoi atij një proces politik... Sepse, na doli që këto letra, të kishin qenë të koduara(shifruara dhe gjysmë të shifruara), që të mos mirren
lehtë vesh nëse e tretnin adresën... Për këtë, Kovaçi u akuzua, se kish ftuar në kryengritje kundër sistemit dhe se kish tentuar, të formojë një grup armiqësor edhe në ushtri..?! Thjeshtë, këto letra nuk janë vetëm letrat e Gramshit....Pas gjithë këtij pësimi, ai përfundon, pas hekurave, por e din, që personaliteti i tij, nuk mund të jetë opcion i mbyllur për sistemin e atëhershëm dhe që mbikqyrej në çdo gjë....! Ai identifikohet me shkrepset, që digjen,për të shkruar sërish letra, qoftë edhe pa adresë...?! Për të pushtuar godinën e Ajfelit dhe për të shikuar, se a është zënë dielli... ?! Poeti Kovaçi, me këto simbole, sikur, tërheq vërejtjen, që njeriu, duhet të jetë në hap me kohënkauzën jashtë burgut edhe atëherë kur për te, koha ishte e zënë në grackë... Angazhimi i tij, mbetët i përhershëm duke mos llogaritur në rrethanat e imponuara.Me këtë, ai, edhe nga atje, mbetej hapëruesi idealeve të pastra kombëtare. Kështu mbetej edhe atëherë kur, siç shprehet ai : ... ,,Kërkoj kokën, por ajo s′gjendet dot/ kokën time ia kanë vënë tjetrit, dhe endem duke kërkuar, humba edhe këmbët/ tani mbetet të shpresoj, në aftësitë e mjekëve, për proteza dhe kokë artificiale ( nga poezia ,, pa kokë e këmbë’’). Tjetërsimi kafkian, kish filluar moti në shoqëri, „rrasja në birucë“, kish ndaluar ecjen reale, dhe ai me imagjinaten e tij, sikur tallët,me mjekët e regjimit, që ëndrrojnë t’i vëjnë proteza dhe kokë artificiale..?!Vargu i poezisë: ,,Letrat pa adresë’’dhe vargu- ,,pse më shikon prej birës së çelësit....?!Historitë „e të shikuarit, pej birës së çelësit“, mund
të jenë nga më të ndryshmet, të individi dhe shoqëria e atëhershme. Këto histori, për kohën, u ngjasojnë rruazeve në pe, që janë të lidhura dhe pasojnë njëra tjetrën...?! Por, jo vetëm kaq, ato, duke qenë ashtu të lidhura, edhe mund të provokojnë, përsëri, njëra tjetrën, si fat(kujtesë e ndodhi, intelektuale e njerëzore). Historitë e këtilla- si ndodhi, janë nga më të shumtat, për intelektualët e përndjekur(përgjuar) nga spiunët e sistemit. Shikimi „për birës së çelësit“, ishte diçka e zakontë që ishte bërë ligj!Ndërsa, këtë ligj të spiunëve, të atëhershëm, e përjetëson në art, edhe shkrimtari, Rexhep Qosja, në romanine tij- ,,Vdekja më vjen prej syve të tillë’’. Dihet, që ky roman, që përmendet edhe nga poeti, në kohën e vet, ishte, gati pothuajse një anatemë, i cili lexohej më së shumti, nga të rinjtë, bashkë me disa vepra tjera,. Të gjitha këto vepra së bashku, kishin përvetësuar, shqetësimin djaloshar..., dhe tashmë përbënin një shkollë të te shprehurit dhe krijimit. Ai sipas përvojës së fituar, i rradhit, titujt e të gjitha veprave, në një,dhe krijon poezinë me titullin: ,,Përsëri aksident....?! Duke vënë fatin (nteresin kolektiv), mbi atë personal, ai heroizohet, dhe shkruan, në birucë, edhe pse e di shumë mirë ,,punën e birës së çelësit...“ të Qosjes!Si duket, poeti, veç ishte i informuar, me punën „e vrimës...“së Qosjes, që e sjell kritiku Hasan Mekuli. Kush e kishte lexuar, kritikën e Hasanit për romanine përmendur, e sheh se ai zbulon, që puna e syve, të vet titullit të romanit, që ndjellin vdekje..., ishin sytë (shikimi), e Dushan Ristiqit, një funksionari, të lartë serb kra-
hinor, ditën e inagurimit, të ndërtesës së Institutit Albanologjik të Prishtinës. Ndërtesë, të cilen do ta drejtonte akademiku Qosja, dhe pritej të bënte emancipimin kulturor krahinor por edhe të gjithë shqiptarëve.Ndoshta, edhe vetë kryepersonazhi i romanit, dukej, të ketë simbolizuar, fatin imagjinar të Qosjes(intelektualëve të kohës...)?! Dhe kështu, Dushani- DANÇEJA, kuptohej që pagëzohet në roman si Danielli i Sherkës, që si emër, krijon asociacionet e një të huaji ose edhe më keq- Danit ( emër i djallit) në mitologjinë shqiptare..! Shikimi i tij kuptohet, se ishte, njëkohësisht djallëzor, dhe ziliqar, nga këndi i një serbi kosovar, ndaj shqiptarëve...Ky shikim, e përcjell Xhezairin e Gjikës- heroin e romanit, kudo, ai, e përgjon dhe e përshkon e përshkohet edhe përmes birës së çelësit, sepse ka natyrë djallëzore të mitologjisë dhe religjonit.... Edhe poetit, pas gjithë këtyre rropatjeve psikologjike me „Daniellat e sherr(it)kës nuk i ka mbetur, rrugë tjetër, veç se të identifikohej, me fatin, e heroit të Qosjes- Xhezairit, duke u motivuar nga fati i tij si moshë djaloshare. Kurse, mendimi i tij poetik, në „përspektivën negative „ të gravitetit negativ të burgut, bën, që ai të vazhdojë ecjen imagjinare - pa mbarim..., duke iu afruar, në fund, një shpërthimi poetik emblematik, i cili hetohet, në poezinë ,,Mundim’’.Poezia -,,Mundim’’, poezi,
emblematike e burgut, për njeriun, që gurëzohet gjallë..., po themi „këndohet“ edhe pse, ajo realisht lexohet,me pakë fjalë është kështu: ,,...e mbyllen njeriun në një dhomë katrore, ....njeriu, ngadalë povdiste, duke ngritur shkëmbinjtë e piramidës’’. Por, nga këndi i një dimensioni tjetër, përkundrejt atij që flijon për ideale, duke ngritur piramidën e vet(simbol i pushtetit), poeti i vë atij, si të thuash, kushtimisht, një anti hero të heroit ideal, duke marrë, figurën e një të burgosuri ordiner, me të cilin poeti ndante birucën e burgut. Për dallim prej tij, që ëndrronte daljen për të vazhduar ecjen me mision, ai- i burgosuri ordiner, si duket, nuk dinte, çfarë të bënte përjashta dhe i dëshironte poetit daljen sa më të shpejtë...Në qoftë se jo për gjë tjetër, atëherë të gjithë ushqimet, që do mbesnin nga vizitat të poetit do të ishin të tijat. Duke ironizuar fatet, thotë kështu te poezia ,,Në burg…,,unë jam mirë këtu ku jam/ unë s’di çtë bëjë përjashta/ liria për mua s’është asgjë/ unë dua të ha vlla, të pi/ dhe po të dalësh Ti, o Zot, të gjitha këto janë të miat...?!!! Në fund, mund të veçohet, se vëllimi me poezi, i Hajredin Kovaçit- ,,Ecje pa mbarim’’,si histori e shkurtër e kohës së zënë -ecjes në grackë....,mbetet, megjithate, një vizion triumfues lirie, edhe pse, shihet, që për poetin, koha e kish hedhur hapin mbrapsht...?!
14 Javore KOHA
Kulturë
e enjte, 27 mars 2014
Kulturë
e enjte, 27 mars 2014
15 Javore KOHA
Gjon Buzuku
Buzuku dhe libri i parë shqip
Duke u mbështetur në elementet gjuhësore të “Mesharit” studiuesit anojnë nga teza se Gjon Buzuku do të ketë qenë nga me origjinë nga krahina e Krajës, Ljarjes dhe Shestanit (sot në Malin e Zi). Fjalori mjaft i pasur dhe mënyra deri diku e saktë e drejtshkrimit dhe gramatikës në gjuhën e “Mesharit”, i kanë bërë studiuesit të mendojnë se tradita e shqipes së shkruar është shumë më e hershme.
Për Koha Javore: Astrit Lulushi/ Uashington
Me 20 mars 1554 – Gjon Buzuku fillon të shkruajë librin “Meshari”, siç thotë vetë në pasthënie, dhe e përfundoi më 5 janar 1555. Në këtë vit duket se ka përfunduar edhe shtypja e librit. Buzuku ishte prift katolik, famullitar i thjeshtë. Nga libri i Buzukut ka shpëtuar vetëm një kopje, edhe ajo e gjymtë. I mungojnë faqet e para dhe për këtë arsye nuk e dimë vendin ku u shtyp libri dhe cili autoritet kishtar e dha lejen e botimit (imprimatur – “le të shtypet”) sipas rregullave të kishës katolike. Ajo që na kumton Buzuku te pasthënia e shkurtër në fletën e fundit të librit (mrekullisht ka shpëtuar kjo fletë), është se kisha ku shërbente dhe shtypshkronja nuk kanë qenë larg dhe kështu ai vente e vinte për të ndihmuar tipografët që shtypnin librin, sepse ata kishin shumë vështirësi të radhisnin tekstin e shqip të Buzukut. Merret vesh se tipografët kanë qenë të huaj, italianë, nuk e dinin shqipen. Janë shprehur hipoteza të ndryshme për vendin e shërbim të Buzukut. Më e besueshmja duket ajo që e bën Gjon Buzukun famullitar të ndonjë bashkësie Shqiptarësh të shpërngulur diku në ndonjë territor të Republikës së Venedikut pas rënies së Shkodrës në duart e Osmanëve (1479).
Specialistët kanë përcaktuar se tipi i shkronjave dhe lloji i letrës janë po ata që përdoreshin në shtypshkronjat e Venedikut në mesin e shek. XVI. “Meshari” përmban lutjet dhe pjesët nga Shkrimi i Shenjtë që thuhen gjatë meshës në kishë. Lënda e librit është kryesisht përkthim nga latinishtja a italishtja. Libri u botua në një periudhë të ndeshjes së Reformës dhe Kundërreformës. Reforma ishte një lëvizje fetare që u zhvillua
në shek. XVI e cila shkëputi nga bindja ndaj Papës një pjesë të Europës Perëndimore dhe solli lindjen e kishës protestante dhe futjen e gjuhëve të gjalla popullore në shërbesat fetare (gjermanisht, anglisht, frëngjisht, italisht etj.). Me emrin kundërreformë kuptohet tërësia e masave që ndërmori vetë Kisha Katolike në shek. XVI-XVII për t’iu kundërvënë reformës protestante dhe për të ruajtur autoritetin e saj duke përmirësuar gjen-
djen e kishës. Sipas studiuesit dhe gjuhëtarit të njohur, Emil Lafe, “Meshari” i Buzukut është vështruar si fryt i Kundërreformës, si një lëshim që qe e detyruar të bënte Selia e Shenjtë, duke lejuar shërbesat fetare në gjuhën e gjallë të popullit dhe rrjedhimisht përkthimin e “Mesharit”… një ndërmarrje e tillë nuk mund të bëhej pa mbështetjen edhe financiare të eprorëve të kishës dhe pa lejen e tyre për
ta botuar. Këtë mbështetje dhe leje e patën më vonë Pjetër Budi, Frang Bardhi, Pjetër Bogdani e të tjerë, po për Buzukun nuk mund të thuhet gjë, nga shkaku i mungesës së ballinës dhe të fletëve të parathënies së librit”. Teksti i “Mesharit” është shumë i vlefshëm nga pikëpamja e historisë së gjuhës shqipe. Ajo dëshmon se gjuha shqipe në shek. XVI ka qenë më e njësishme sesa sot, d.m.th. dallimet ndërmjet gegërishtes e toskërishtes kanë qenë shumë më të pakta. Duke u mbështetur në elementet gjuhësore të “Mesharit” studiuesit anojnë nga teza se Gjon Buzuku do të ketë qenë nga me origjinë nga krahina e Krajës, Ljarjes dhe Shestanit (sot në Malin e Zi). Fjalori mjaft i pasur dhe mënyra deri diku e saktë e drejtshkrimit dhe gramatikës në gjuhën e “Mesharit”, i kanë bërë studiuesit të mendojnë se tradita e shqipes së shkruar është shumë më e hershme. Profesor Emil Lafe, redaktor i përgjithshëm i “Fjalorit enciklopedik shqiptar” (FESH, 3 Vëllime, botim i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, 2008-2009), shkruan: “Ka një radhë shenjash e rrethanash që të shtyjnë të supozosh se Buzuku, kur u ul në tryezën e punës më 20 mars 1554, nuk e filloi duke shpikur ai vetë alfabetin që do të përdorte e duke stërvitur dorën për të shkruar shqip, po duke vënë në zbatim ato shprehi që tashmë i kishte fituar nga mjedisi e i kishte zhvilluar vetë. Tregues gjuhësorë dhe historiko-kulturorë flasin në të mirë të kësaj hipoteze. Kështu, E. Çabej, studiuesi më i thelluar i Buzukut, shprehet se: “kush ka lexuar këtë tekst disa herë me radhë, besojmë se do të ketë përshtypjen që gjuha e përdorur në të nuk është një arë fare e papunuar më parë.”Ai bashkohet me tezën e arbëreshit Gaetano Petrotta se në Shqipëri do të ketë pasur para sh. XVI një traditë ortografike dhe mbase edhe një gjuhë të përbashkët, së paku në shkrimet e përdorimit praktik. Edhe duke e shikuar këtë çështje nga ana e historisë së vendit, me një vështrim të gjithan-
shëm të gjendjes kulturore në Shqipërinë mesjetare, – shton Çabej, – teza e Petrottës do të dilte më fort e përforcuar sesa e kundërshtuar, sepse shkalla e kulturës së popullit shqiptar në atë kohë nuk ka qenë ndryshe nga ajo e vendeve përreth, sidomos e atyre të brigjeve të Adriatikut.” Ndërsa gjuhëtari Selman Riza (1909– 1988) e quan të papërligjshëm, madje kombëtarisht të papranueshëm, ngulmimin e disa studiuesve për ta çuar traditën letrare të shqipes dy-tre shekuj para Buzukut, duke mos pasur mbështetje të sigurt për këtë. Sipas tij: “të gjitha rrethanat historike e kulturore flasin se para Buzukut nuk ka ekzistuar ndonjë shkrim madhor në gjuhën shqipe. Madhëria morale e Gjon Buzukut qëndron pikërisht këtu që “en së dashunit së botësë sanë” Gjon Buzuku u bë ideator dhe realizator i një vepre, me të cilën ai neve shqiptarëve përgjithmonë e jetës na zbardhi faqen në lëmin deri atëherë të palavruam të kulturës së fjalës së shkruame (sikundërqë afro një shekull më herët Gjergj Kastrioti ne shqiptarët na pat mbuluar me lavdi në fushën jo të panjohur të luftërave vetëmbrojtëse ngadhënjimtare)”. Selman Riza “Pesë autorët më të vjetër në gjuhën shqipe”, Tiranë, 2002. Dhe pyetja shtrohet: A a ka pasur ndonjë libër shqip para “Mesharit” të Buzukut? Profesor Lafe dyshon: “Shpresa që na u zgjua se do të shihnim së afërmi të botuar një dorëshkrim shqip të vëllimshëm të vitit 1210 (hartuar nga njëfarë Teodor Shkodrani), që e kishte gjetur në arkivat e Vatikanit gjurmuesi kosovar Musa Ahmeti, tashmë është shuar edhe te më besëplotët. Në ato dy radhë që janë bërë të njohura prej këtij dorëshkrimi, nuk ndihet asnjë amëz stërlashtësie gjuhësore. Me sa duket Gjon Buzuku do të ruajë vendin e tij prijatar dhe autoritetin e patriarkut në shkrimin shqip dhe në letërsinë shqipe. Prandaj 20 Marsi 1554 mbetet një Ditë e Madhe për shkrimin shqip dhe për kulturën shqiptare”. (DITA E MADHE E 20 MARSIT, Emil Lafe, 2004).
16 Javore KOHA
Arsim
e enjte, 27 mars 2014
Arsim
e enjte, 27 mars 2014
17 Javore KOHA
Shkolla fillore “Gjergj Kastrioti – Skënderbeu” në Krajë kremtoi përvjetorin e tetëdhjetë e pestë
Arritje që i gëzon të gjithë “Kemi arritur të jemi shkollë shembull dhe e afirmuar në vend dhe jashtë vendit. Këtë e kemi arritur me angazhim maksimal të të gjithëve, pushtetit lokal, Ministrisë së Arsimit të Malit të Zi si dhe të donatorëve të shumtë nga vendi dhe jashtë vendit, e në veçanti nga mërgimtarët tanë. Ne dimë të punojmë dhe të veprojmë në të mirën e përgjithshme. Jemi krenarë me punën tonë, me organizimin e punës në përgjithësi. Infrastrukurën shkollore e kemi përmirësuar dukshëm. Kemi ngritur standartin e punëtorëve dhe të nxënësve në shkollë në krahasim me të tjerët”, ka thënë drejtori Beqir Berjashi. Të hënën, më 10 mars, nxënësit, mësimëdhënësit, prindërit dhe gjithë populli i Krajës solemnisht festuan 85-vjetorin e shkollës. Shkolla fillore “Gjergj Kastrioti –Skënderbeu” në Ostros është i vetmi institution edukativo - arsimor në komunën e Tivarit në të cilin mësimi zhvillohet në gjuhën shqipe. Në këtë përvjetor, ky tempull i diturisë ka me çka të mburret. Kabinetet e pajisura me mjete mësimore bashkëkohore, klasat po ashtu, biblioteka me afër 10 000 libra, ku përpos nxënësve shfrytëzohet edhe nga të tjerët. Kjo për faktin se përpos lektyrës shkollore e cila i plotëson kërkesat e nxënësve dhe tërësisht përmbush kërkesën e programit mësimor. Këtyre ditëve në terrenet e hapura sportive është bërë shtrimi i poligonit sportiv me bar artificial. Këtë, falë donacionit 18 000 dollarësh që grumbulloi diaspora në SHBA, saktësisht kranjanët të grumbulluar rreth klubit të futbollit “Kraja” në Nju Jork. Aktiviteteve të lira këtu u kushtohet kujdes i posaçëm. Në këtë drejtim duhet veçuar grupin e letrarëve të rinj të cilët në këtë përvjetor nxorën numrin 16 të revistës së shkollës “Valët”. Gëzon fakti se në këtë numër të revistës janë botuar një mori krijimesh cilësore, poezi e prozë të letrarëve të rinj. Në promovimin e revistës, që u bë në përvjetorin e shkollës, u tha se këta krijues të rinj premtojnë shumë. Jo më aktiv nuk është as seksioni i dramës. Përkundrazi, ai nën udhëheqjen e mësimdhënsës së palodhshme, profesoreshës së letërsisë dhe gjuhës shqipe, Aishe Gjeçbritaj, këtë vit vuri në skenë dramën e pesëmbëdhjetë me radhë. Drama “Jorgani”
e dramaturgut të madh, Fadil Kraja, e cila u luajt për mrekulli nga aktorët e rinj të shkollës në mbrëmjen e Ditës së Mesuesit i mahniti dashamirët e artit dramatik që kishin mbushur sallën e Shtëpisë së Kulturës në Ostros. Duhet theksuar se këtë dramë, KNSH-ja e futi në programin e manifestimit të 7 Marsit - Ditës së Mësuesit, që në fakt ishte e vetmja shfaqje artistike që organizoi KNSH-ja me këtë rast. Kjo flet vetë për
punën e këtij seksioni të shkollës së Krajës. Ekspozita e arteve figurative me punime të nxënësve që dekorojnë lokalet e shkollës është një mrekulli e vërtetë. Pikturat dhe vizatimet e piktorëve të rinj i lanë pa mend manifestuesit që vizituan shkollën jo vetëm në përvjetorin e saj, por edhe me rastin e Ditës së Mësuesit, ku anëtarët e KNSH-së, drejtorët e shkollave me mësim në gjuhën
shqipe, veteranë të arsimit etj. vizituan këtë tempull të diturisë. Duhet cekur këtu edhe seksionet e sportit, të folklorit etj. Të hënën më 10 mars u mbajt manifestimi kryesor. Nxënës, prindër, veteranë të arsimit, jo vetëm nga Kraja por edhe nga trevat tjera, qytetarë të shumtë në mesditë iu drejtuan shkollës për të ndjekur programin e përgatitur nga nxënësit e saj.
Në ceremoninë e hapjes së programit kulturo-artistik, drejtori i Shkollës, Beqir Berjashi, ndër të tjera tha: ”Nuk e ndjej sot të nevojshme të shpalos diçka nga e kaluara e shkollës sonë, por me pak fjalë dua të përshkruaj të sotmen. Kemi arritur të jemi shkollë shembull dhe e afirmuar në vend dhe jashtë vendit. Këtë e kemi arritur me angazhim maksimal të të gjithëve, pushtetit lokal, Ministrisë së Arsimit të Malit të Zi si dhe
të donatorëve të shumtë nga vendi dhe jashtë vendit, e në veçanti nga mërgimtarët tanë. Ne dimë të punojmë dhe të veprojmë në të mirën e përgjithshme. Jemi krenarë me punën tonë, me organizimin e punës në përgjithësi. Infrastrukurën shkollore e kemi përmirësuar dukshëm. Kemi ngritur standartin e punëtorëve dhe të nxënësve në shkollë në krahasim me të tjerët. Shkollën tonë po e vizitojnë shumë vizitorë nga vendi dhe jashtë vendit. Kënaqësi e veçantë është vizita e KNSH-së në Malin e Zi me rastin e 7 Marsit – Ditës së Mësuesit. Është nderim dhe gëzim i madh për ne si kolektiv dhe si shkollë.” Në programin artistic, seksionet e shkollës shpalosen para publikut programin e begatë kulturo-zbavitës, të gërshetuar me recitime, këngë, valle e grimca humoristike. Vlen të ceket me këtë rast se grupi i valleve dhe ai i dramës edhe këtu e treguan veten se i tejkalojnë përmasat e një seksioni të shkollës fillore. Për gati një orë e gjysëm publiku artdashës, krahas argëtimit mësuan edhe për punën e madhe që bën kolektivi mësues-nxënës në edukimin dhe arsimimin e brezit të ri në Krajë. Më kërë rast në pension të merituar solemnisht u përcollën tre arsimtarë të kësaj shkolle: Avdullah Vuka, Ramazan Bardhi dhe Fadil Kaca, të cilët më shumë se 40 vite me ditar në dorë punuan me përkushtim në këtë institucion arsimor. Arritjet e shkollës në Krajë nuk i gëzojnë vetëm punëtorët e saj, por të gjithë ata që ia duan të mirën prosperitetit të përgjithshëm të shoqërisë e posaçërisht komunitetit shqiptar në komunën Ali Gjeçbritaj e Tivarit.
18 Javore KOHA
e enjte, 27 mars 2014
Drejtori i përgjithshëm i kompanisë “Fiat Chrysler Automobiles”, Sergio Marchionne, kohët e fundit ka lënë të kuptohet se koncepti Maserati Alfieri, mund të shkojë në prodhim serik pas dy vitesh, kurse këto ditë filluan të arrijnë informacione të reja në lidhje me modelin e ri të mundshëm. Në fakt, sipas disa burimeve, versioni serik do të jetë i bazuar në platformën e njëjtë të përdorur nga Quattroporte dhe Ghibli, kurse opsionet e motorit, supozohet se mund të jenë nga modeli i fundit dhe do të përfshijë motorin 3.0-litra V6 twin-turbo, prej 330 ose 410 kuaj fuqi. Nëse modeli me të vërtetë merr dritën e gjelbër, kostoja e tij fillestare do të mund të arrijë në 72.000 euro dhe në këtë mënyrë do të bëhet konkurrent i modelit Jaguar F-Type, dhe duhet cekur se kjo kosto është shumë e shtrenjtë.
Gati versioni i rinovuar i VW Polo Që nga koha kur gjenerata e pestë e modelit të popullarizuar Volkswagen Polo ishte prezantuar gjashtë vjet më parë, kjo makinë e vogël është rregullisht duke përfunduar si një nga makinat më të mirë shitura në tregun evropian. Modeli i ri nuk do të jetë gati, të paktën deri në vitin 2017 dhe përderisa kjo nuk ndodh, “Volkswagen-i” ka përgatitur Polo-në e rinovuar, për panairin e automjeteve në Gjenevë. Sikurse deri tani, konsumatorët do të jetë në gjendje të zgjedhin në mes një Hatchback-u me tri apo pesë dyer, kurse ndryshimet më të mëdha kanë të bëjnë me përmirësimin e enterierit dhe mekanikës. Risia më e madhe është motori me benzinë ??1.0L TSI i3, i cili zhvillon 89 KF dhe që do të jetë në dispozicion vetëm në modelin BlueMotion.
Automobilizëm
VIP
e enjte, 27 mars 2014
19 Javore KOHA
Adelina: Do ta prish kontratën me ‘Imagine’ Pas dy vitesh prodhohet Maserati Alfieri
Këngëtarja Adelina Berisha është mjaftë e zhgënjyer me të kuptuar faktin që kënga e saj e sapo plasuar “Për ty” në Youtube, është larguar vetëm pak ditë pasi është shfaqur në të. Mirëpo për këtë këngëtarja ia hedh fajin produksionit “Imagine” me të cilët edhe ka pasur kontratë për menaxhimin e këtij videoprojekti. “Do ta prish kontratën menjëherë me ‘Imagine’ të cilët kanë ndikuar në largimin e videoklipit tim të ri në Youtube. Ata duhet të kenë kujdes dhe ta menaxhojnë mirë punën e një këngëtari e sidomos kur kanë kontratë me dikë”, ka thënë ajo . Mirëpo Adelina ka dalë menjëherë me një reagim edhe për adhuruesit të cilëve u premton se kënga së shpejti do të rikthehet në Youtube pas marrëveshjes së “Imagine” me “Top-Channel”. “Sapo të vihen gjërat në binar mes ‘Imagine’ dhe ‘Top-Channel’, patjetër se kënga dhe klipi do të shfaqen në Youtube”, shton ajo.
Ikonë e vitit 2014 Këngëtarja nga Barbadosi Rihanna, e ka rrëmbyer titullin e ikonës së vitit 2014 dhe ky çmim do t’i dorëzohet në qershor. Shoqata e dizajnerëve amerikan e ka shpallur bukuroshen si ikonë të modës për këtë vit, pasi konsiderojnë se ajo ka një stil të veçantë të veshjes
20 e enjte, 27 mars 2014
Javore KOHA
Panoramë
Françeska i refuzon skenat erotike në film Modelja e cila u bë e njohur nga “Big Brother 6”, Françeska Jaçe, përveç se po zhvillon karrierën prej një modeleje, ajo gjithashtu ka marrë edhe oferta filmi. Filmi titullohet “Tirana 14” me regjisor Genc Fuga, ndërsa protagoniste e filmit është Françeska. Ajo luan përkrah aktorit Gent Hazizi, dhe rrëfen se përse i refuzoi skenat erotike me të. Françeska luan për herë të parë në një film, ku luajnë disa personazhe të njohur të ekranit. Ajo ka thënë se në këtë film ka disa skena dhe kënaqësia që ka provuar në këtë eksperiencë të parë në kinema, e shtyjnë ta mendoj seriozisht filmin. Françeska luan rolin e sekretares së shefit të saj. “Me pak fjalë, jam një nga të dashurat e shefit në film”, ka shpjeguar aktorja. Ajo ka thënë se i janë propozuar skena të puthjes, por se i ka refuzuar me arsyetimin se nuk mundej dot t’i realizonte. “Sepse nuk i bëja dot. Nuk jam bërë ende aktore e mirëfilltë. Kur të bëhem, do e mendoj edhe këtë pjesë”, ka thënë Françeska.
Rita Ora: Kënga e re, si e Whitney Houston Rita Ora e ka krahasuar këngën e saj të re me stilin e këngëve të Whitney Houston. Këngëtarja 23-vjeçare do të lansojë albumin e dytë të saj me këngën “I Will Never Let You Down”, producent i së cilës është i dashuri Calvin Harris – dhe thotë se kënga ia kujton asaj këngën “I Will Always Love You” të këngëtares së ndjerë. “’I Will Never Let You Down’ është mbase një këngë shumë e rëndësishme për mua, pasi është një këngë dashurie, por ajo ju kujton juve Whitney-n, dhe kjo ishte atmosfera që ne krijuam. Ne vetëm deshëm të ndjehemi mirë. E dini atë ndjenjën e ‘How Will I Know’ me synt? Thjesht, ju bën të ndjeheni të lumtur... këtë doja të krijoja”, ka thënë Rita.
Panoramë
e enjte, 27 mars 2014
Ilire Vinca siguron rol në “Sworn Virgin”
21 Javore KOHA
Në një film të regjisores italiane Laura Bispuri, që bazohet në librin e Elvira Dones, malësorja Katrina portretizohet nga aktorja kosovare Ilire Vinca. Filmi i paralajmëruar si koproduksion midis Italisë, Shqipërisë, Francës dhe Zvicrës, tashmë e ka hazër kastën e aktorëve italianë e shqiptarë. Sa i përket rolit që i është besuar në këtë film ndërkombëtar, Vinca e përshkruan Katrinën si një malësore përparimtare. “Është rol tjetër, ndryshe nga ata që kam pasur. Megjithëse kam portretizuar edhe më parë nënën malësore. Por këtu tematika është tjetër dhe më tepër ka të bëjë me feminitetin”, ka thënë Vinca, e cila më 2011, bashkë me aktorin Çun Lajçi u bënë aktorët e parë kosovarë që shkelën tepihun e festivalit prestigjioz “Berlinale”. “Sworn Virgin” për Vincën është një produksion i madh, që shtjellon një temë interesante.
Labi shfaq ambicie për kryetar të Ferizajit Këngëtari më i kërkuar dhe njëherësh më i paguar në mbrëmje dhe koncerte, Labinot Tahiri, ka qenë shumë aktiv me prurje të reja dhe aktivitete të ndryshme në skenën muzikore. Përveç se është i dashur për publikun për muzikën që bën, Labi gjithashtu ka treguar edhe shpirtin human kur për disa familje në nevojë ka orfruar ndihmën e tij financiare, duke ju ndërtuar edhe shtëpi. Për më tepër ai shpesh herë u ka bërë thirrje edhe kolegëve të tij që të ndjekin shembullin e tij. Por ambiciet e tij shkojnë edhe më larg, kur në një intervistë të realizuar së fundi, ai ka shprehur dëshirën e tij për t’u futur politikës dhe për të qeverisur me qytetin e Ferizajit.
22 e enjte, 27 mars 2014
Javore KOHA
Tinejxherët anekënd botës e kanë bërë Facebook-un rrjetin më të popullarizuar social në botë. Megjithatë, siç thuhet sipas një hulumtimi të ri mbi rrjetet sociale, i cili është financuar nga Bashkimi Evropian, janë tani pikërisht ata që nuk janë më të interesuar ta përdorin Facebook-un. Studiuesi Daniel Miller i University College në Londër thotë se të rinjtë e moshës 16 deri në 18 vjet në Britaninë e Madhe mendojnë se Facebook-u jo vetëm që është në rënie, por është praktikisht “i vdekur dhe i varrosur”, dhe madje për disa prej tyre është e pakëndshme kur atyre iu asociohet lidhja me Facebook. Megjithatë, sipas studimit nuk bëhet fjalë për ndonjë reagim ndaj sulmeve të rrjetit social ndaj jetëve të tyre private apo mbledhjes së mundshme të informacionit në lidhje me përdoruesit. Thjeshtë, Facebook më nuk duket “cool” për të rinjtë. Në raportin e tij, Miller shton se tani janë katër rivalë të rëndësishëm të cilët do ta marrin vëmendjen e Facebook-ut, duke filluar prej konkurrentit të saj kryesor, Twitter apo shërbimeve tjera si Instagram, Snapchat dhe WhatsApp .
Te k n o l o g j i
Facebook nuk është më “cool” për të rinjtë
Telefonat e mençur janë ekrani i parë i njerëzve, TV i dyti Një raport i ri, i publikuar nga Millward Brown, ka analizuar aktivitetin e përdoruesve të pajisjeve të shumta elektronike, nga perspektiva të ndryshme. Raporti është bazuar në nivel global të respondentëve, përkatësisht ka marrë 12 mijë respondentë nga 30 shtete të ndryshme të botës. Për tregun amerikan, raporti ka thënë se koha e shpenzuar në telefona të mençur mobil e tejkalon edhe atë
të televizorit, mirëpo nivel i njëjtë i përdorimit të telefonave është shënuar edhe në vendet tjera, jashtë SHBA-ve, nëse kombinohet koha e shpenzuar në tablet dhe telefona të mençur. Pjesa amerikane e studimit gjithashtu zbuloi se 41 për qind e audiencës televizive ishte në të njëjtën kohë duke përdorur një pajisje mobile (tablet, telefon të mençur).
Nga audienca e cila shikon më shumë se një ekran në të njëjtën kohë thuhet se 70 për qind e tyre janë në kërkim të “përmbajtjes tjetër, e cila nuk lidhet me TV” (e quajtur “stacking” në raport). Ndërsa pjesa tjetër prej 30 për qind eksplorojnë përmbajtje të lidhur me atë në TV ose duke marrë disa veprime lidhur me përmbajtjen e shikuar ose reklamat në TV.
Fotografia e javës „Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„. Samra orahovac: Sulltan Ahmed Xhamia - Stamoll
e enjte, 27 mars 2014
23 Javore KOHA
„Qesh pak, shiko këtu”
24 e enjte, 27 mars 2014
Mozaik
Mozaik
e enjte, 27 mars 2014
Javore KOHA
25 Javore KOHA
OJQ “Teatri Shqip“
Organizata synon themelimin e një Teatri në Malësi Organizata joqeveritare “Teatri Shqip“ e themeluar me nismën e disa entuziastëvë për të vënë në skenë aktrimin e profileve të ndyshme është themeluar qe në vitin 2012-të me synimin që Malësia në të ardhmën të ketë një ansambël teatror dhe themelimi i kësaj OJQ-je siç e pohoi edhe kryetari Idriz Gjokaj, do t’i paraprijë nismës që të formohet një Teatër në Malësi. Për të inicuar këtë ide dhe për ta realizuar atë është nevojitur mbështetje sa morale aq edhe materiale të cilët e kanë dhënë vet nismëtarët dhe anëtarët e kësaj OJQ-je. “Misioni i kësaj organizate është që sa më shumë të prezantohemi me shfaqje dhe të ngopim banorët e Malësisë me pjesë teatrale të profileve të ndyshme duke filluar qe nga antikiteti grek deri tek rrymat e reja të shfaqura në teatër, duke ditur se deri më tani në Malësi ka munguar tetari dhe arti skenik”, u shpreh për gazetën tonë kryetari i organizatës në fjalë Idriz Gjokaj. Organizatën e përbëjnë pesë anëtarë të cilët qe të gjithë sipas Gjokajt kanë një bashkëpunim të shkëlqyer mes njëri tjetri. Ai tha se të gjithë anëtarët e kanë mbështetur në idetë e tij profesionale duke theksuar se qe te gjithë bashkëpunojnë dhe funksionojnë si një trup. “OJQ Tetari shqip qe në momentet e theme-
limit të këshillit në krye të të cilit jam unë, ka filluar të punoj fuqishëm dhe unë dua të përgëzoj anëtarët e këshillit të cilët së bashku me mua inicuam hapa konkret që t’u sjellim banorëve të Malësisë shfaqje teatrale qe deri më tani i kanë munguar këtij vendi. Kjo organizatë deri më tani ka patur vetëm dy premiera ajo e dramës “Halit Gashi” dhe “Britma e një grueje”, të cilat janë pritur jashtëzakonisht mirë nga publiku, dhe kjo e fundit është shfaqur dy herë duke qenë se kërkesat e publikut kanë qenë të larta”, u shpreh për Koha Javore, Marash Dedvukaj, kryetar i këshillit të OJQ “Teatri Shqip”. Regjisori profesionist Idriz Gjokaj i cili bashkëpunon me një skuadër aktorësh amator thotë se pavarësisht kësaj, ai ka një bashkëpunim shumë të mirë me skuadrën e tij duke thënë se talenti i tyre për aktrimin është mjaft premtues. “Është mëkat që në Malësi nuk ka më shumë njerëz që kanë mbaruar shkollën për këtë profesion sepse janë talentë qe të gjithë, por besoj dhe shpresoj që në një të ardhme të afërt do të kemi më shumë profesionistë të cilët do të formojnë një teatër për Malësinë”, u shpreh Gjokaj. I pyetur se si e komenton faktin që në Malësi nuk ekziston një teatër, Gjokaj shprehet, “Nuk e di nuk kam
Misioni është që sa më shumë të prezantohemi me shfaqje dhe të ngopim banorët e Malësisë me pjesë teatrale të profileve të ndyshme duke filluar qe nga antikiteti grek deri tek rrymat e reja të shfaqura në teatër. shpjegim që në shek 21 një komunitet një etni e tërë të mos ketë një teatër është diçka apsurde, nuk e di te kush qëndron problem pasi tek komuniteti jo, sepse banorët këtu kanë treguar që jo vetëm që e duan teatrin por e duan artin skenik, baletin, shfaqjet recitative, kocertet recitale, etj, pra ata kanë treguar se e duan teatrin dhe kulturën “ tha Gjokaj. Kryetari i kësaj orgnizate theksoi se do jetë këmbëngulës që një ditë të formojnë një teatër në Malësi që të quhet teatër profesionist dhe ky sipas tij është edhe piksynimi i organizatës që ai së bashku me anëtarët e drejtojnë. “Dua të falenderoj fondin për të drejtat dhe liritë e pakicave i cili tek për
te dy premierat ka qenë sponsori kryesor për shfaqje ku me ndihmën e tyre është bërë i mundur realizimi i këtyre projekteve dhe uroj dhe shpresoj që në të ardhëm të na mbështesin edhe
më shumë”, u shpreh Gjokaj. Kryetari i organizatës në fjalë bëri të ditur se aktualisht po punon në Teatrin Kombëtar të Malit të Zi në disa pjesë teatrale me aktorë të brëndshëm të Teatrit
të Malit të Zi, një pjesë nga dramaturgu Stefan Çepaliku duke shpresuar qe nga mesi i prillit do të prezatohen me këtë premierë. Toni Ujkaj
26 e enjte, 27 mars 2014
Mozaik
Mozaik
e enjte, 27 mars 2014
Javore KOHA
Bisedë me psikologën klinike Dorina Ujkaj
Me kërkesë të Iniciativës Qytetare
Shtyhet seanca e KKU të Tuzit
Roli i psikologun në institucione dhe komunitet
Koha Javore: Zj. Ujkaj ju keni mbaruar master shkencor në psikologji klinike, a mund të na flisni pak rreth këtij profesioni, çfarë është psikologjia klinike dhe kujt i dedikohet? D. Ujkaj: Unë jam profilizuar në psikologji klinike, një degë jo me domethënie të vogël, duke qënë se është dega më e madhe brenda psikologjisë, ajo fokusohet në: diagnozën, vlerësimin dhe trajtimin e vështirësive psikologjike dhe ç’rregullimeve. Kjo degë i dedikohet hulumtimeve, hartimeve dhe zbatimit të një game të gjërë të programeve të parandalimit të sëmundjeve mendore dhe promovimin e shëndetit mendor. Psikologu klinik merret me problematika të kategorive të ndryshme, duke filluar që nga problemet e fëmijërisë si problemet e ankthit e deri tek më të rriturit. Institucionet ku një psikolog klinik duhet të jetë i pranishëm, janë spitalet universitetet, shkolla, qëndra e shëndetit të komunitetit dhe të shërbimeve të shëndetit mendor. Koha Javore: Sa të rëndësishëm e shikoni rolin (prezencën) e psikologut në institucione edukativo-arsimore ? D. Ujkaj: Psikologu ka një rol shumë të rëndësishëm sa i takon prezencës së tij në këto institucione duke qënë se problematikat mund të jenë të llojeve të ndryshme të fëmijëve dhe të adoleshentëve. Do të ishte shumë efektive nëse do të bëheshin seminare për t’i njohur më mirë fëmijët me rolin e psikologut, dhe shumë fëmijë apo adoleshentë do të të gjenin arsyen e problemeve të tyre që ato i konsiderojnë si të pakapërcyeshme. Në këtë mënyrë do të njiheshin me problemet emocionale, shpirtërore, familjare apo sociale, vështirësitë në mësimnxënie që janë të
zakonshme në mosha kritike siç është adoleshenca. Dhe me problematika të ndryshme që kanë vështirësi t’i ndajnë me prindërin, mësuesin apo dhe shokët. Gjithashtu do të ndihmonte në edukimin dhe socializimin e nxënësve. Prezenca e psikologut në institucione ka rëndësi të madhe edhe në informimin dhe orientimin profesional të nxënësve, që do t’i ndihmonte në zgjedhjet e mëvonëshme për të filluar karrieren e tyre. Koha Javore: Si shikohet psikologu nga ana e komunitetit dhe si funksion psikologu në një komunitet? D. Ujkaj: Roli i një psikologu në një komunitet është relativisht i vështirë, duke qënë se duhet të bindë njerëz të bejnë terapi të cilat do t’u vijnë në ndihmë atyre qe kanë problematika të ndryshme siç janë problemet nga varësia e substancave narkotike, problemeve familjare, varësia nga lendët alkoolike, ç’rregullime shpirtërore, mendore ( depresioni, ankthi i përgjithshëm, stresi etj). Dhe kjo nuk është aspak e lehtë duke qënë se këto njërëz manifestojnë sjellje jo të lehta për t’u menaxhuar, synimi është që këto persona të ndryshojnë stilin e vjetër të të jetuarit duke i bindur të jenë pjesë e terapive në grup ku mund të gjejnë problematika të njëjta dhe t’i vijnë në ndihmë njëri tjetrit. Koha Javore: Sa premtues e shikoni profesionin tuaj në Malësi? D. Ujkaj: Mendoj që në Malësi ka mungesë informacioni duke qënë se është akoma një profesion i ri. Por, me formimin e organizatave që përmbajnë objektiva me tema aktuale në vend e botë, që kanë si qëllim informimin e njërëzve për rolin e rëndësishëm që ka
psikologu. Me promovimin e librave të ndryshëm që përmbajnë problematika të zakoshme për fëmijë adoleshentë dhe të rritur me problematika të ndryshme. Mos kushtimi i vemendjes ndaj këtyre problematikave me kohë, kanë një kosto të lartë dhe vetëm rëndohen. Koha Javore: Cilat janë disa nga problemet kryesore që mund të ndeshet një psikolog gjatë punës së tij profesionale? D. Ujkaj: Vështirësitë që hasen janë të shumta por me eksperiencë, punë vullnet e durim kalohet çdo pëngesë. Një ndër problematikat që mund të hasim mund të jenë rastet e koklavituara mes adoleshentëve të cilët paraqesin problemet e tyre duke mos dashur t’ua komunikojnë prindërve ose mospranimi i prindërve që fëmijët e tyre të marrin konsulta nga psikologu. Si dhe hasja ndesh me kultura të ndryshme të cilat duhet kuptuar dhe përshtatur me vlerat kulturore. Çdo rast i cili përmban në vetvete problematika të koklavitura, gjithmonë psikologu duhet t’i përmbahet etikes profesionale. Koha Javore: Cili është hapi kryesor që do të duhej të ndërmerrej për t’u njohur më mirë me psikologun dhe për t’u thyer ai keqinterpretimi ndaj psikologut? D. Ujkaj: Paragjykimet që bëhen rreth psikologut janë të shumta, hamendësime të pabaza, por mendoj që me ardhjen e brezave të rinj që gjithmonë kanë frymë të re idesh, horizonti është më i hapur dhe këto keqinterpretime të tilla që vetëm të etiketuarit marrin këshilla tek psikologu, do të venitet me eksperinca dhe të kuptuarit në vetvete të rolit të psikologut. (Koha Press)
Seanca e kuvendit të Komunës Urbane të Tuzit e planifikuar të mbahet të martën, është shtyrë për ditët në vazhdim me kërkesë të këshilltarëve të Iniciativës Qytetare dhe kjo u miratua nga kryetari i parlamentit dhe nga këshilltarët prezentë. Iniciativa qytetare kishte kërkuar nga kryetari i kuvendit që seanca e të martës të anulohet për arsye se siç u shpreh këshilltari i IQ-së Smail Çunmulaj, kjo parti e gjen vetën në një situatë të pavolitshme ngase siç tha, kohëve të fundit po punohet maksimalisht në kërkimin e zgjidhjes së rregullimit të statusit të trevës së Malësisë. “Deri në ditën e sotme nuk u zgjidh statusi i ardhshëm i Komunës së Malësisë dhe ne vlerësuam se është më e rëndësishme të merremi me çështjen e zgjedhjes së statusit se sa me pikat e rëndit të ditës pasi akoma nuk kemi marr asnjë përgjigje dhe informatë nga kryetari i parlamentit lokal të Tuzit se çfarë po ngjan me çështjen e ndyshimit të statsuit të Komunës“,u shpreh Çunmulaj. Ai theksoi se IQ-ja nuk mund të shkoj
më tutje në vajtjen e seancave pa ditur se çfarë mesazhi kemi së fundmi nga qeverisja qendrore e Malit të Zi dhe nga organet kopetene që merren me këtë çështje. “Gënjeshtrat e panumërta që na i kanë ofruar por që ua kanë bërë të ditur edhe ndërkombëtarëve që statusin e pushtetit vendor të Tuzit do ta zgjedhin njëherë e mirë, për fat të keq kjo nuk ka ndodhur as sot e kësaj dite, pra i kanë mashtruar edhe qarqet ndërkombëtare si ato të rajonit, BE-së dhe SHBA-ve”, përfundoi Çunmulaj. “Ka ndodhur që edhe ata qe janë opozitë me neve këtu kanë lëshuar deklarata pro dhe kundër duke thyer atë unitetin dhe kanë gjetë vehtën duke e mos procesuar ligjin deri më tani në parlamentin e Malit të Zi , gjoja se nuk e kanë shumicën parlamentare për aprovimin e atyre katër ligjeve të cilat duhet ndyshuar “ u shpreh në prenocimin për Koha Javore Vasel Sinishtaj , këshilltar i IQsë. Ai tha se Iniciativa Qytetare do të mendoj për bojkotim të zgjedhjeve lokale duke thënë se për ta është e
27 Javore KOHA
Qytetarët e Malësisë do të votojnë për Kuvendin e Komunës Urbane të Tuzit
Zgjedhjet më 25 maj Tuz – Qytetarët e Komunës Urbane të Tuzit do të votojnë më 25 maj për zgjedhjen e përfaqësuesve të tyre në kuvendin e kësaj komune. Vendimin për shpalljen e zgjedhjeve për Kuvendin e KU të Tuzit dhe atë të Golubovcit e ka marrë kryetari i Podgoricës, Miomir Mugosha. Në këtë mënyrë, qytetarët e Malësisë do të votojnë edhe një herë për Kuvendin e KU të Tuzit, edhe pse nga pushteti kanë marrë premtim për ndryshimin e statusit të kësaj komune. Krahas qytetarëve të KU të Tuzit, po të njëjtën ditë do të votojnë edhe qytetarët e 12 komunave të tjera në Mal të Zi, në bazë të vendimit të Presidentit të Malit të Zi, Filip Vujanoviq. Kështu më 25 maj do të zhvillohen zgjedhjet për kuvendet e Kryeqytetit Podgoricë dhe komunave Tivar, Bijello Pole, Danillovgrad, Zhablak, Kollashin, Plavë, Plluzhinë, Plevle, Rozhajë, Shavnik dhe Guci. Këshilltarët e Kuvendit të KU të Tuzit i kanë dërguar kohë më parë Kuvendit të Malit të Zi iniciativën për ndryshimin e Ligjit mbi organizimin territorial dhe Ligjit mbi kryeqytetin, në bazë të së cilës Tuzi do të kishte statusin e komunës e cila do të funksiononte në kuadër të Podgoricës. Sipas këtij modeli, qytetarët e Malësisë do të ruanin të drejtën që të votojnë për Kuvendin e Komunës së Tuzit dhe Kuvendin e Podgoricës. Por Kuvendi i Mali të Zi nuk ka vendosu (Kohapress) ivë.
papranueshme të legjitimohet një Komunë Urbane edhe për katër vitet e ardhshme, por që kjo mos të ndodh Sinishtaj bëri thirrje për unitet. Seanca e radhës është caktuar të mbahet Toni Ujkaj me 10 prill.
28 e enjte, 27 mars 2014
Fejtoni
Fejtoni
e enjte, 27 mars 2014
Javore KOHA
29 Javore KOHA
Kristo Frashëri: Ja si u krijua emri etnik i shqiptarëve (5)
Etnogjeneza e shqiptarëve vështrim historik
Monografia “Etnogjeneza e shqiptarëve” është një vështrim historik, që trajton që në hyrje problemin e metodikës dhe metodologjisë që kanë ndjekur deri sot dijetarët e ndryshëm dhe, pasi vihen në dukje dobësitë e disave prej tyre, sugjerohen kritere më shkencore në trajtimin e albanologjisë dhe të ilirologjisë. Pastaj kalohet në trajtimin e mirëfilltë të të dy problemeve
Një vepër e re studimore e akademikut kristo Frashëri sapo është botuar nën logon e botimeve M&B. Monografia “Etnogjeneza e shqiptarëve” është një vështrim historik, që trajton që në hyrje problemin e metodikës dhe metodologjisë që kanë ndjekur deri sot dijetarët e ndryshëm dhe, pasi vihen në dukje dobësitë e disave prej tyre, sugje-
rohen kritere më shkencore në trajtimin e albanologjisë dhe të ilirologjisë. Pastaj kalohet në trajtimin e mirëfilltë të të dy problemeve. Bëhen përpjekje për të hedhur ndopak dritë mbi popullatat e stërlashta që kanë banuar në kohët parahistorike, në trojet e sotme shqiptare dhe të gjurmëve që ato kanë lënë në formimin e
etnosit shqiptar dhe të gjuhës shqipe. Flitet për popullatat paraindoeuropiane që banonin në këto vise. Trajtohet e ashtuquajtura çështje pellazgjike. Më tej trajtohet problemi i gjenezës së ilirëve dhe përfundohet me etnogjenezën e shqiptarëve. Monografia mbyllet me shfaqjen në vitin 1043 në fushën e dokumentacionit historik të emrave Arbër
dhe Albani si apelativa krahinorë dhe shndërrimin e tyre më vonë në emërtime kombëtare. Me rastin e këtij botimi historiani Frashëri ka deklaruar se për këtë trajtesë është mbështetur në kronologjinë historike që disa dijetarë mendojnë se i përshtatet parahistorisë së Europës Juglindore: grupet njerëzore që banonin në
Europën Juglindore në Paleolitin e vonë quhen në mënyrë konvencionale popullata të Cro- Magnon-it. Popullatat që këtu banonin gjatë Neolitit të hershëm dhe të mesëm (7000–4000 p.e.r.) quhen popullata paleoballkanike. Ato të Neolitit të vonë, që nga fillimi i mijëvjeçarit të katërt deri në mesin e mijëvjeçarit të tretë p.e.r. (4000–2500 p.e.s),
popullata të grupit etnikogjuhësor alarodik ose mesdhetare. Ato të epokës eneolitike (2500–2000 p.e.r.), popullata protoindoevropiane, ku bënin pjesë edhe pellazgët. Për banorët e epokës së bronzit (e cila mbulon mijëvjeçarin e dytë p.e.r.), nënkuptohet se është fjala për popullatat indoeuropiane – grekët, trakët, protoilirët, dorët, ilirët...
30 e enjte, 27 mars 2014
Mozaik
Javore KOHA
Sport
e enjte, 27 mars 2014
Euro 2016: Ndeshja Shqipëri - Serbi, një sfidë problematike
31 Javore KOHA
UEFA “ndalon” tifozët nga Kosova? Mënjanimi i sportdashësve kosovarë nga kjo ndeshje, teorikisht duket i mundshëm, por praktikisht i pazbatueshëm. FSHF-ja mund të mos shesë asnjë biletë në pikat e shitjes në Kosovë, por do ta ketë totalisht të pamundur që t’i ndalojë këta të fundit për t’i blerë biletat në Shqipëri apo nëpërmjet internetit.
Thellohet kriza në Kriporen e Ulqinit
Punëtorët e fundit pushohen nga puna
Ulqin – Kriza në Kriporen e Ulqinit sa vjen e rritet duke marrë çdo ditë e më tepër përmasa dramatike. Kjo ndërmarrje e cila punësonte dikur me qindra punëtorë, po përjeton ditët më të vështira në historinë e saj 80-vjeçare. Për shkak të ndërprerjes së energjisë elektrike, për shkak të borxhit ndaj Elektroekonomisë së Malit të Zi, rrezikohet edhe grumbullimi i kripës. Ndërkohë ka dështuar edhe tenderi i fundit, i nënti me radhë, për shitjen e saj për shkak se nuk ka pasur asnjë blerës të interesuar. Administratori i falimentimit, Ognjen Jovoviq, ka marrë të martën vendim për pushimin nga puna të 49 punëtorëve të fundit të Kripores, të cilët që nga 21 janari ndodhen në grevë. Më parë, ai i ka ndaluar punëtorët që të hyjnë në mjediset e fabrikës me qëllim të pengimit të zgjerimit të mëtejshëm të pakënaqësisë, e cila është manifestuar edhe me incidente dhe përleshje në mes punëtorëve dhe punonjësve të sigurimit të Kripores.
Organizata Sindikale e Kripores është drejtuar në të gjitha institucionet dhe organet kompetente shtetërore dhe komunale për gjetjen e zgjidhjes për daljen nga kriza, por deri tani nuk ka asnjë zgjidhje konkrete. Shpresa e vetme e punëtorëve të saj tashmë ka mbetur te Komisioni për përcjelljen dhe kontrollin e procedurës së privatizimit dhe Kuvendi i Malit të Zi. Komisioni për përcjelljen dhe kontrollin e procedurës së privatizimit do të diskutojë më 31 mars për procedurën e ndjekur gjatë shitjes së Kripores së Ulqinit. Për shkak të situatës në Kripore edhe Këshilli për Ekonomi, Financa dhe Buxhet i Kuvendit të Malit të Zi do të zhvillojë më 4 prill një seancë dëgjimore me ministrin e Financave, Radoje Zhugiq, ministrin e Ekonomisë, Vladimir Kavariq, dhe administratorin e falimentimit të Kripores, Ognjen Jovoviq. Iniciativën për seancë dëgjimore e ka marrë kryetari i PSP-së, Srgjan Miliq, i
cili të martën së bashku me deputeten e kësaj partie, Snezhana Jonica, ka vizituar Kriporen e Ulqinit. Ai ka kërkuar që në mbledhjen e Këshillit të marrin pjesë edhe përfaqësuesit e Organizatës Sindikale të Kripores së Ulqinit. Kriporja “Bajo Sekuliq” administrohet nga “Eurofond”-i, i cili i ka blerë aksionet e kësaj fabrike në vitin 2005 për rreth 800 mijë euro. Që nga viti 2011, Kriporja ndodhet në procesin e falimentimit për shkak të borxhit. Përpos prodhimit të kripës, Kriporja e Ulqinit ka vlera të mëdha ornitologjike për shkak të miliona shpezëve që e vizitojnë këtë vend gjatë vitit. Kriporja është habitati më i rëndësishëm natyror në bregun lindor të Adriatikut. Nga rreth 500 lloje të shpezëve që janë regjistruar në Evropë, në Kriporen e Ulqinit ekzistojnë 252 lloje. Për këtë arsye, Kuvendi i Malit të Zi e ka shpallur Kriporen lokalitet me rëndësi duke e shtyrë ndërrimin e destinacionit të saj në vend për ndërtimin e kompleksit turistik deri në vitin 2020. (Kohapress)
Ndeshja Shqipëri- Serbi që do të luhet më 8 tetor 2015 në Elbasan në kuadër të kualifikimeve për Kampionatin Evropian “Francë 2016”, shihet që tani si një sfidë problematike dhe shumë e vështirë për t’u menaxhuar. Ca më shumë kur bëhet fjalë për një
federatë si Federata Shqiptare e Futbollit, që nuk ka treguar doza të forta besueshmërie kur vjen puna te organizimi i të tilla sfidave me nivel të lartë rrezikshmërie. Në këtë këndvështrim dhe ndoshta edhe për të justifikuar disi gabimin e bërë që në short (do
të kishte qenë më mirë që edhe për Shqipërinë e Serbinë të ishte ndjekur i njëjti rregull sikundër për SpanjëGjibraltar dhe Armeni-Azerbajxhan, të cilat nuk do ishin asesi në një grup kualifikues), UEFA i ka sugjeruar/rekomanduar drejtuesve të FSHF-së që të mos u shesin bileta për këtë takim tifozëve nga Kosova. Gjithë qëllimi është që të ulet në minimum rreziku i incidenteve, duke parë edhe historinë e afërt, të dhunshme dhe problematike që ekziston ende mes Serbisë dhe shtetit të Kosovës. Lajmi bëhet i ditur nga burime të sigurta në FSHF, por akoma nuk ka një konfirmim zyrtar. Kjo natyrisht edhe për shkak të ndjeshmërisë që prodhon tek tifozët kuqezi në Kosovë një rekomandim i tillë. Udhëzimi është gojor dhe jo shkresor, në formën e një sugjerimi, ashtu sikundër ka bërë gjithnjë UEFA para sfidave të tilla si Serbi-Kroaci, Serbi-Bosnjë, Kroaci-Bosnjë apo edhe Armeni-Turqi. Kombëtarja shqiptare ka pasur një mbështetje të madhe gjatë gjithë këtyre viteve nga publiku kosovar, edhe për arsyen e thjeshtë se në përbërje ka shumë lojtarë me origjinë nga Kosova, por edhe se kjo e fundit ka qenë nën një izolim (dhe vijon ende të jetë) total sa i përket futbollit ndërkombëtar. Gjithsesi, mënjanimi i sportdashësve kosovarë nga kjo ndeshje, teorikisht duket i mundshëm, por praktikisht i pazbatueshëm. FSHF-ja mund të mos shesë asnjë biletë në pikat e shitjes në Kosovë, por do ta ketë totalisht të pamundur që t’i ndalojë këta të fundit për t’i blerë biletat në Shqipëri, apo nëpërmjet internetit. Madje, ndalimi i shitjes së biletave për publikun në Kosovë vetëm sa do rriste abuzivizmin, pasi ka shumë gjasa që në këtë rast të lulëzonte “tregu i zi”, aty ku do rrekeshin më shumë tifozët kuqezi jashtë Shqipërisë për të gjetur një biletë.
Konkurs
Konkuroni per fotografinĂŤ e javĂŤs