Koha Javore 612

Ngjarje javore

Javore KOHA

ISSN 1800-5969

Podgoricë e enjte, 17 prill 2014 Viti XIII / Numër 612 Çmimi 0,50

15-vjetë nga spastrimi etnik

www.kohajavore.co.me

Partitë shqiptare pa qëndrim unik

2

e enjte, 17 prill 2014

Javore KOHA

Javore KOHA

Javore KOHA

Përmbajtje

Shqipëria dhe Organizata e Bashkëpunimit Islamik

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

U përurua libri i Asllan Bishës „Zonja nga kryeqyteti“ fq 6

fq 24

B. Brisku:

Poezi identitare

Aspekte të etnosit tonë fq 14

Artiste me orientim tematik dhe sensibilitet figurativ specifik

3 Javore KOHA

fq 21

A. Lulushi:

Shembje bustesh e idhujsh

e enjte, 17 prill 2014

“Heroi” në Festivalin e Montrealit fq 8

Themelues: Kuvendi i Republikës së Malit të Zi

Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: SHAGBG „Pobjeda” Drejtor ekzekutiv: Lav Lajoviq Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 078/110-578 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.co.me

Përmbajtje

fq 25

Punë me rezultate të prekshme fq 19

fq 28

Lola Luma, modelja e pozave “hot”

Emir Dervishi, seniori më i mirë fq 20

fq 31

Ne hap me Kohen

4 Javore KOHA

e enjte, 17 prill 2014

Komuna Urbane e Tuzit Të gjithë besimtarëve të krishterë ua uron

festën e Pashkëve

me dëshirë që ta kalojnë në paqe, lumturi familjare, në harmoni me të afërmit, me komshi dhe me të gjithë njerëzit e vullnetit të mirë.

GËZUAR !

Marketing

Ngjarje javore

e enjte, 17 prill 2014

5 Javore KOHA

Kryetari i Iniciativës Qytetare, Vasel Sinishtaj, kërkon nga partitë shqiptare që të deklarohen mbi pjesëmarrjen në zgjedhjet lokale për KU të Tuzit

Partitë shqiptare pa qëndrim unik Sinishtaj ka përkujtuar se Kushtetuta e Malit të Zi e njeh diskriminimin pozitiv dhe ka dispozita dhe mekanizma për ndërtimin e barazisë së qytetarëve.

Tuz – Kryetari i Iniciativës Qytetare, Vasel Sinishtaj, ka thënë se partitë shqiptare nuk kanë qëndrim unik mbi pjesëmarrjen në zgjedhjet lokale për Komunën Urbane të Tuzit, prandaj i ka ftuar kolegët nga subjektet tjera që të deklarohen dhe të marrin vendim për këtë çështje.

Këshilli ligjdhënës i Kuvendit të Malit të Zi ka vlerësuar se Propozim Ligji mbi Kryeqytetin, në bazë të të cilit parashikohet që në kuadër të tij të jenë komunat e Tuzit dhe Gollubovcit, nuk është në pajtim me Kushtetutën dhe sistemin juridik të Malit të Zi. Sinishtaj ka përkujtuar se Kushtetuta e Malit të Zi e njeh diskriminimin pozitiv dhe ka dispozita dhe mekanizma për ndërtimin e barazisë së qytetarëve.

“Kur të jemi të barabartë me të gjithë, do të pushojnë të jenë në fuqi këto dispozita. Nuk mund të jetë

jokushtetuese diçka që e parashikon Kushtetuta”, ka vlerësuar ai.

Sipas Sinishtajt, Kushtetuta e përcakton se forma themelore e vetëqeverisjes lokale është komuna.

“Domethënë, komunat urbane nuk janë forma të vetëqeverisjes lokale.

Komunat e Kryeqytetit do të ishin komuna në kuadër të tij dhe vetë modeli i ri i vetëqeverisjes lokale nuk është ndoshta ideal, por ka qenë i pranueshëm”, ka thënë ai.

Kryetari i Iniciativës Qytetare ka thënë se komunat urbane nuk janë treguar si zgjidhje e mirë.

“Nuk keni buxhet, territor të definuar, kompetencat që i kanë të tjerët dhe kemi qenë vetëm një bashkësi lokale më e fuqishme në territorin e Kryeqytetit”, ka thënë Sinishtaj.

Ai ka deklaruar se nuk iu beson më premtimeve.

“Malësia është diçka më shumë se Petnjica dhe Gucia. Ne jemi Amerikë

në krahasim me to, por ja, vullneti i Kuvendit është tjetër”, ka vlerësuar Sinishtaj.

Ai ka thënë se ka kërkuar nga kolegët e partive të tjera shqiptare që t’i bojkotojnë zgjedhjet për KU të Tuzit sepse në këtë mënyrë nuk do t’i legjitimojnë komunat urbane.

“Nëse dëshirojmë t’i tregojmë faktorit ndërkombëtar dhe Malit të Zi se nuk jemi të kënaqur duhet t’i bojkotojmë zgjedhjet, por jo edhe ato në nivel të Kryeqytetit, sepse ekziston mundësia që këshilltari ynë të jetë përcaktues dhe të mund të kushtëzojmë”, ka thënë Sinishtaj.

Ai ka thënë se duhet të shkohet drejt fitimit të komunës së plotë.

“Ky ka qenë rasti që të bëhet një hap i madh përpara. Nëse nuk ekziston vullneti, nuk mund të bëjmë asgjë kundër kësaj, por duhet të kërkojmë zgjidhje”, ka deklaruar kryetari i Iniciativës Qytetare.

(Kohapress)

6 Javore KOHA

Vështrime & Opinione

e enjte, 17 prill 2014

Vështrime & Opinione

e enjte, 17 prill 2014

7 Javore KOHA

15-vjetë nga spastrimi etnik

Të mos bëhet politikë me gjenocidin në Kosovë Për Koha Javore: Frank Shkreli / Nju Jork

Ishte kulmi i luftës në Kosovë.Periudha Mars-Qershor, 1999 ishte periudha e bombardimeve të NATO-s kundër objektivave të forcave ushtarake dhe policore të Serbisë në Kosovë dhe anë e mbanë Serbisë. Por mbi të gjitha, ishte edhe kulmi i krimeve të luftës më barbare kundër popullit shqiptar në Kosovë, krime të papara ç’prej Luftës së Dytë Botërore. Këto krime çnjerzore kundër shqiptarëve nga forcat terroriste serbe janë dokumentuar mirë nga një numër raportesh kombëtare dhe ndërkombëtare, përfshirë këtu edhe raportet e Departmentit Amerikan të Shtetit.

Derisa po flitet për krimet gjatë luftës në Kosovë dhe për krijimin e një Tribunali, ia vlenë që në këtë 15-vjetor të luftës për çlirimin e Kosovës nga forcat terroriste serbe të Millosheviqit, të sjellim ndër mend se cilat ishin krimet e vërteta të asaj lufte dhe se kush ishin kriminelët që i bënë ato krime. Këto krime ishin rezultat i një dhune të sponsorizuar dhe të mbështetur nga të gjtiha instancat e qeverisë serbe dhe jugosllave kundër shqiptarëve, të cilët në atë kohë ishin ende qytetarë të shtetit artificial, që quhej Jugosllavi. Ishte kjo një fushatë e mirë-koordinuar dhe e

planifikuar në hollësi nga strukturat kriminele të sigurimit serb, shumë më heret se të ndërhynte NATO-ja. Krimet serbe kulmuan me dëbimin me forcë të më shumë se 850,000 shqiptarëve në vendet fqinje, kryesisht në Shqipëri, por edhe në Maqedoni dhe në Mal të Zi, ndërsa me qindra mijëra shqiptarë të tjerë ishin ç’vendosur mbrenda Kosovës. Përveç dëbimit masiv të shqiptarëve drejtë vendeve fqinje me

qëllim të spastrimit etnik fizikisht dhe gjeografikisht të Kosovës, forcat kriminele serbe kishin edhe një plan tjetër anti-shqptar për t’a venë në veprim, e ai ishte edhe “spastrimi i identitetit”, siç e cilësuan në atë kohë organizata të ndryshme humanitare dhe të të drejtave të njeriut. Ishte kjo një praktikë ku forcat policore dhe ushtarake serbe të ndihmuar edhe nga civilët e armatosur ser-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

bë, dhe nga forcat paramilitare të huaja si ato ruse, në mënyrë sistematike dhe të organizuar konfiskonin dokumentat personale të shqiptarëve, përfshirë letrat e njoftimit dhe targat e makinave, me qëllim për të mos i lejuar ata të këtheheshin më në Kosovë.

Për më tepër, numëri i shqiptarëve të vrarë, sipas burimeve të Departmentit amerikan të Shtetit dhe burimeve të

Numëri i shqiptarëve të vrarë, sipas burimeve të Departmentit amerikan të Shtetit dhe burimeve të Kombeve të Bashkuara mund të ketë arritur gjatë konfliktit deri në 11,000 veta të hedhur në 529 varrezat masive që diheshin deri atëherë , por numrë i cili nuk përfshinë trupat e djegur të shumë shqiptarëve, identiteti dhe fati i të cilëve nuk dihet as sot

Kombeve të Bashkuara mund të ketë arritur gjatë konfliktit deri në 11,000 veta të hedhur në 529 varrezat masive që diheshin deri atëherë , por numrë i cili nuk përfshinë trupat e djegur të shumë shqiptarëve, identiteti dhe fati i të cilëve nuk dihet as sot.Ka pasë të dhëna edhe për ekzekutime në masë të shqiptarëve, në rreth 500 vende anë e mbanë Kosovës.

Ndër krimet e tjera të luftës në Kosovë përfshiheshin edhe përdhunimi makabër i femërave shqiptare që mund të jetë një ndër krimet, përmasat e të cilit për arsye të natyrës së krimit, nuk do të dihen kurrë.Si dhe vjedhjet e plaçkitjet e banesave dhe pasurisë së shqiptarëve.

Grupet e të drejtave të njeriut njoftonin në atë kohë, se forcat serbe në fushatën e tyre të pamëshirshme anti-shqiptare, sulmonin mjekët shqiptarë dhe qendrat shëndetsore që frekuentoheshin nga shqiptarët dhe përdornin për aktivitetet e tyre ushtarake, në kundërshtim të plotë me rregullat ndërkombëtare të luftës.

Ishte kjo pra, një përpjekje kriminale e sponsorizuar nga Beogradi zyrtar dhe udhëheqsit e saj më të lartë, jo vetëm për të spastruar etnikisht Kosovën nga shqiptarët, duke spastruar njëherazi edhe identitetin e shqiptarëve, por ishte një ndërmarrje masive e Serbisë për të ndryshuar historinë e shqiptarëve dhe të Ballkanit në përgjithësi, në favor të Serbisë, në përpjekje për të zhdukur njëherë e mirë gjurmët e historisë së kombit shqiptar në Kosovën dardane.

Duke shkatërruar gjithëçka që ishte shqiptare, forcat serbe donin që në të vërtetë të shkatërronin identitetin kombëtar dhe kulturor të shqiptarëve. Ky ka qenë historikisht qëllimi i Serbisë, ky është gjithnjë qëllimi i saj.

Të gjithë ata që kanë bërë krime lufte dhe

kanë shkelur normat ndërkombëtare të luftës duhet të përballen me drejtësinë.

Por brutaliteti i forcave serbe kundër shqiptarëve të Kosovës, 15 vjetë më pare, ishte një fushatë e egër spastrimi etnik dhe krime lufte të përmasave të pa para në Europë ç’prej Luftës së Dytë botërore kundër një popullësie civile. Ishte kjo një politikë serbe e ndjekur historikisht për shfarosur kombin shqiptar, me të gjitha mjetet që Beogradi kishte në dispozicion, përfshirë edhe spastrimin etnik. Ishte kjo një përpjekje e dështuar e planifikuesve serbë -- fal Zotit, NATOS dhe luftës së popullit të Kosovës dhe Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës –që sipas mendimit të tyre, për të zgjidhur njëherë e mirë “Albansko pitanje”, ose çështjen shqiptare duke e spastruar Kosovën nga shqiptarët. Urdhëri për dëbimin e pothuaj 90 për qind të shqiptarëve të Kosovës 15 vjetë më parë, nuk ishte asgjë tjetër veçse një rast historik, nga pikpamja e shovinistëve serbë, për të zhdukur gjurmët e kombit shiptar nga trojet e veta shekullore në Dardani.

Dhe ata e bënë këtë, ditën për diell, pa u përpjekur aspak të mbulonin faktet.

Ajo që ndodhi në Kosovë nuk ishte një tragjedi, megjithse tragjedi kishte mjaftë personale, familjare dhe këmbëtare, por në të vërtetë ishte diçka më tepër, më djallëzore -- ishte një plan për të zhdukur një komb nga faqja e dheut.Kjo gjeneratë e Serbisë është përgjegjëse për krimet që udhëheqësit e sajë kanë bërë kundër shqiptarëve të Kosovës. Si të tilla, krimet e luftës në Kosovë duhet të dënohen siç janë dënuar krimet e gjenocidit të Luftës së dytë Botërore. Ka ardhur koha që në 15-vjetorin e gjenocidit në Kosovë të mos bëhet politikë me krimet kundër njerëzimit dhe me vrasjet në masë të shqiptarëve.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

8 Javore KOHA

e enjte, 17 prill 2014

Opinione & Vështrime

Opinione & Vështrime

Qasje (1)

Shqipëria dhe Organizata e Bashkëpunimit Islamik Për Koha Javore

Gjekë Gjonlekaj/New York

Populli shqiptar quhet komb, sepse ka nje atdhe, nje gjak,nje gjuhe dhe nje tradite. Atdheu, gjaku dhe gjuha jane per kombin shqiptar nje trinom i shejte.

Ky nen i Kanunit te Lekes eshte formule pagezimi per kombin shqiptar. Sa te rroje Gjithesia: gjaku dhe gjuha jane fillimi e mbarimi(alfa e omega) per racen arberore. Keto jane dhunti natyrore te rrafshit horizontal. Kanuni nuk ka asnje nen per lidhjet vertikale,pavaresisht se kodifikuesi ishte prelat I njohur5 dhe nje prej martireve me te njohur te Kosoves.

Emerin shqiptar dhe fjaline kombi shqiptar i kam degjuar mbase me shume se asnje fjale tjeter. Per pothuajse nje gjysme shekulli ne dhe te huaj gjuha shqipe dhe emertimi shqiptar (Albanian)kane qene per mua pjese e e pandashme e jetes,duke zgjuar emocion e nostalgji per vendin dhe popullin tim.

Gjate dy dekadave te fundit kombi shqiptarperjetoi ditet me te stuhishme dhe me te lumtura te shume shekujeve. Pas ferrit te dikatatures shqiptare dhe tsunamit te Kosoves,ylberi po shkelqen perseri mbi dheun e Arberit.

Pork y shkelqim nuk duron me trazira.

Per cudi trazirat e shpirtit shqiptar filluan nje dekade me pare ne bazen e famshme ushtareke amerikane ne “Fort Lee’ te New Jersyt,aty ku gjeten strehim e shpetim mijera refugjate shqiptare te Kosoves. Nuk e dijme pse por keto incidente u shkallezuan pertej imagjinates sone. Vajtja e vullnetareve shqiptare ne Luften Civile te Sirise dhe akti terrorist i shqiptarit te Kosoves ne Irak bejne te dyshojme per ardhmerine e kombit tone. Terrorizmi ikrimineleve shqiptar nuk ka filluar sot.Kete veprimtari anti-

Neni 19 i Kanunit te Leke Dukagjinit shkruan: Familjen e perbajne gjindja e shpise;si te shtohen keta,dahen ne vllazni,vllaznija ne gjini,gjinija ne fise,fiset ne flamur e te gjithe zbashkut permblidhen ne nje familje ma te hapet, e cila quhet Kom, e kan nji atme,nji gjak, nji gjuhe e doke 2)

njerezore dhe antikombetare e kishte filluar nje shekull me pare Haxhi Qamili. Nostalgjite fetare jane fenomene qe paraqiten sidomos ne pleqeri jo nga respekti ose dashuria per fe ,por me shume nga frika e vdekjes.Keshtu kishte ndodhur edhe me Enver Hoxhen. Ai pretendonte se kishte qene marksistleninist dhe si i tille ateist. Per cudi ne vitet e pleqeriseEnver Hoxha botoi libra

ne mbrojtje te qyteterimit islamik,duke hedhur balte kunder qyterimit te krishtere evropian. Ne pleqeri Enver Hoxha u be dishepulli me I njohur i Ajetollah Homeinit dhe Repbulikes se tij Islamike te Iranit dhe menjehere pas fitorese se tij, ky vend u ftua per vizite zyrtare ne Tirane. Delegacioni I Republikes Islamike te Iranit u prite me nderimet me te larta shtetore ne Shqiperi. Te

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

gjithe analsitet perendimore pohojne se ideologu i terrorizmit nderkombetar kishte qene Ajetollah Homeini. Dashuria dhe respekti i Enver Hoxhes per Homeinin nuk ishte thjeshte ceshtje anti-amerikane. Rrugen e shokut Enver e vazhdoi edhe pasardhesi i tij Ramiz Alia, i cili kishte kerkuar nga Konferenca Islamike qe Shqiperise t’i jepej e drejta e vendit vezhgues. Natyrisht se

kerkesa e tij u pranua menjehere. Edhe Ramiz Alia njesoj si Enver Hoxha ne pleqerine e tij kishte nostalgji fetare dhe kjo eshte pare gjate intervistave te ndryshme pas renjes se diktatures.

Ramiz Alise nuk tregoi asnjehere keqardhje dhe nuk kerkoi falje asnjehere per torturat,vrasjet,burgosjet dhe varferine qe regjimi i tij dhe i Enver Hoxhes i kishin shkaktuar popullit shqiptar. Pas renjes se diktatures Ramiz Alia shprehte keqardhje vetem per ndalimin e fese dhe per kurrgje tjeter, qe tregon se ne moshen e tij te thyer kishte frike nga vdekja njesoj si Enver Hoxha.

Fatekeqesisht rrugen e tyre te mbrapshte e vazhdoi edhe Sali Berisha i cili pa pyetur njeri e futi Shqiperine ne Konferencen Islamike,thua se Shqiperia ishte prone e tij personale. Ne kete veper antikombetare e shoqeroi Alfred Serreqi.Sali Berisha e futi Shqiperia atje ku kishin aspiruar Haxhi Qamili,Enver Hoxha dhe Ramiz Alia. Ate dite u shkel ne menyren me flagrante kodi gjenetik e moral i popullit shqiptar. Hyri Arberia ne vallen qesharake afrikano-aziatike.

Ky pehlivn i poltikes shqiptare nuk pyeti njeri te gjalle as te vdekur per akt antishqiptar, thua se nuk kishte degjuar kurre se ne jemi nje komb, nje gja dhe nje gjuhe. Fluturoi siper shkertirave te kontinentit aziatik dhe arriti ne Xheda te Arabise me nje valixhe ne dore per te nenshkruar pjesemarrjen e tij te “famshme” ne ate Konference. Nuk pyeti per Parlamentin,as per popullin lere me Akademine dhe Intelegjencien shqiptare Pvaresisht se ishin ne zemer te Evropes,popujt evropiane gjithemone u pyeten dhe bene referendume per hurjen e tyre ne Bashkesine Evropiane. Edhe sikur te gjithe shqiptaret e fese islame ta kishin kerkuar hyrjen e Shqiperise ne Konferencen Islamik, Sali Berisha nuk kishte te drejte te futej atje,sepse nje pjese e madhe e ketij kombi jane shqiptar te krishter . Shume marreveshje ndernjerezore brenda nje kombi jane te pashkruara qe ne shumicen e rasteve respektohen edhe me shume se ato te shkruarat. As shqiptaret e fese islame nuk i kishte marre malli per vendet islamike,sepse pas renjes se diktatures ata shkuan imigruan ne Evrope e ne Amerike e jo ne vendet e Konferences Islamike ku i futi Sali Berisha. Keshtu ishte future edhe Enver Hoxha ne aleanca mete ndryshme. Ky akt I mbrapshte nuk pritej prej nje bur-

e enjte, 17 prill 2014

9 Javore KOHA

ri shqiptar te Malesise,krahina e te cilit kishte bere gjitha ato luftra aziatikeve.

Sot politikanet shqiptare i quajne vellazer pasardhesit e pushtueseve turqe,qe jane race mongole. Ne qofte se shqiptaret jane vellazer me turqe,atehere pse mos te jene vellazer edhe me kineze sic pohonte shoku Enver.Kodi i gjakut dhe i gjinise eshte pak me i nderlikuar sec e paramendojne politkanet tane. Pavaresisht se merikanet dhe anglezet jane nje gjini,nje gjak, nje tradite dhe nje fe kurre nuk deklarojne se jane vellazer. Ku e kane zbuluar politknaet shqiptare se ne jemi vellazer me turqe? Pavaresisht se jetoj ne Amerike tash 45 vjet kurre nuk mund t’i theme nje amerikani vella.

Do te ishte tradheti nese nje shqiptar ose shqiptare e fese katolike e quan italian vella. Ata nuk mund te jene vellazerit tone kurre. Keshtu eshte edhe per boten shqiptare ortodokse. Pas renjes se diktatures ne emer te lirise fetare u futen ne Shqiperi,klerike nga lindja dhe perendimi,gjoja per ta shpetuar popullin shqiptar. Keshtu kishin ardhur kleriket edhe ne kohen e pushtimeve te medha te tokave arberore,duke future percarje e huti te llahtarshme. Kleriket e djallezuar dhe te pabese ne bashkepunim me okupatorin e copetuan fizikisht e moralishte popullin shqiptar .E bene Arberine si Kurdistanin. Me 8 gusht te vitit 1998 kur u sulmua ambasada amerikane ne Najrobi te Kenise isha ne Tirane duke bere nje shetitje neper Sheshin Skenderebe. Ne cast kaluan aty paren si rrufe nje dyzine automjetesh policore dhe zjarrefiksish.

Pyeta qytetaret se cka kishte ndodhur?

Ata thanë se po shkonin ne mbrojtje te ambasades amerikane nga ndonje sulm i mundshem i terroristeve arabë.

Per friken dhe panikun e amerikaneve ne Tirane ate dite Presidenti Clinton ka dhene nje interviste ne televizionin amerikan. Ate dite takova një personalitet te njohur shqiptaro-amerikane ne Tirane. Ai tha se e gjithe kjo frikë eshte rezultat i hyrjes se Shqiperise ne Konferencen Islamike. Ata pohuan se ne Shqiperi kishin hyre shume terrorist nga vendet arabe,dhe se ata kishin hyre ne Shqiperi pa viza. CIA amerikane ne bashkëpunim me shtetin shqiptar i largoi shumicen,por mbeten atje akoma disa klerikeradikal. Fanatiket shkuan ne vendet arabe gjoja per t’i shkolluar,por pas nje kohe ata u kthyen me diplomat e terrorizmit.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

10 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 17 prill 2014

Kulturë

e enjte, 17 prill 2014

11 Javore KOHA

Me rastin e promovimit të prozës së Asllan Bishës

Shkrimtar i mallit dhe i ndjenjës Tipari dallues i prozës së Asllan Bishës është malli dhe ndjenja për vendlindjen , por i cili mall shpeshherë është i gërshetuar me frikën dhe tmerrin si pasojë e fërkimeve politike. Ai lindi dhe u rritë në kufinjtë e një vendi piktoresk siç është Barbana (Buna) por që për të ishte edhe vend i rrezikut sepse siç shprehet një personazh në roman “sikur edhe toka e jo më njerëzit, padisnin njëri-tjetrin” Ali Salaj

Asllan Bisha është prozatori më i përkushtuar në letërsinë shqipe në Mal të Zi , i cili në veprat e veta përqendron vëmendjen tek subjektet e thjeshta të jetës së vet duke e gërshetuar përvojën me mjetet e qëlluara artistike. Të dish të tregosh do të thotë të ndërtosh subjektin në mënyrë interesante, të karakterizosh personazhet me habitusin e duhur, të mbash ritmin dhe dinamikën duke e tërhequr lexuesin. Këtë Asllan Bisha e realizon bukur dhe lirshëm duke dhënë ndjenja të veçanta artistike. Tipari dallues i prozës së tij është malli dhe ndjenja për vendlindjen , por i cili mall shpeshherë është i gërshetuar me frikën dhe tmerrin si pasojë e fërkimeve politike. Ai lindi dhe u rritë në kufinjtë e një vendi piktoresk siç është Barbana (Buna) por që për të ishte edhe vend i rrezikut sepse siç shprehet një personazh në roman “sikur edhe toka e jo më njerëzit, padisnin njëri-tjetrin”.

Njerëzit e Barbanës jetonin mes frikës dhe dashurisë duke e mallkuar Zotin për fatin e tyre.

Janë këto djenjat e ankthit të përhershëm që autori dhe intelektualët e asaj kohe kaluan si pasojë e politikave nacionaliste ndaj komunitetit shqiptarë në Mal të Zi. Prandaj Asllan Bishën e karakterizon një linjë e revoltës spontane , e cila shfaqet gati në tërë prozën e tij. Dhe këtë revoltë e shpreh në mënyrë të qytetëruar me një humor të lehtë dhe pa shfaqur tendenca të urrejtjes apo të hakmarrjes kolektive. Ai e përshkruan me një sinqeritet të veçantë përndjekjen dhe trysninë e ushtruar ndaj tij për tu rekrutuar si bashkëpu-

nëtor i sigurimit jugosllav: “Smundem të përdjek të tjerët, për të shpëtuar përndjekjen time. Unë zgjodha rrugën më të vështirë , të më përdjekin”-thotë

autori.

Tërë këtë frikë dhe ankth Asllan Bisha mundohet ta zbusë përmes një humori spirituoz që e ka pasion jo vetëm në

shkrime por edhe në ndeja me kolegët ,shokët dhe miqtë. Humori i tij me elegancë dhe finesa trajton problemet dhe situatat e kohës por pa rënë asnjëherë

Humori i tij me elegancë dhe finesa trajton problemet dhe situatat e kohës por pa rënë asnjëherë në banalitete ose në improvizime false. Duke vendosur shpeshherë vetveten si personazh i ndodhive ai krijon një humor pa komplekse dhe tejet të kapshëm për lexuesin. Shembuj të tillë hasim në përmbledhjen “Grimca jete dhe anekdota”

në banalitete ose në improvizime false. Duke vendosur shpeshherë vetveten si personazh i ndodhive ai krijon një humor pa komplekse dhe tejet të kapshëm për lexuesin. Shembuj të tillë hasim në përmbledhjen “Grimca jete dhe anekdota” ku autori kështu e përshkruan një situatë komike: Një zonjë me burrë iu afrua stendës time, mori librin në dorë: -Këtë dua ta blej “Dashuri te palma” nga Asllan Bisha.

I shoqi kureshtar, po si duket aspak dashamirës i librit, i thotë:

-Ky Asllan Bisha është gazetar i dobët i RT të Kosovës e jo më shkrimtar. Është ky një humor i ngrohtë dhe i këndshëm ashtu siç është edhe rrugëtimi i tij letrar. Me të drejt një kritik letrar krijimtarinë e Asllan Bishës e cilësoi si një hap të vogël për letërsinë shqipe në përgjithësi, por një arritje të madhe për letërsinë shqipe në Mal të Zi. Shpresojmë se kjo krijimtari letrare e autorit Asllan Bisha , e shtrirë në një kohë relativisht të gjatë, të pasohet me krijime tjera të vyeshme në fushën e prozës dhe të publicistikës.

12 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 17 prill 2014

Kulturë

e enjte, 17 prill 2014

13 Javore KOHA

Koreografi komunistësh

Shembje bustesh e idhujsh Homazhe të shumta, koreografi masive, u bënë para arkivolit. Ramiz Alia, pasardhësi i tij, nuk lejoi që në pllakën e varrit të vihej data e vdekjes, duke thënë se për Enverin ka vetëm ditëlindje.”Fatkeqësisht për Shqipërinë, Alia duket se kishte të drejtë.

Shqipëria vazhdon të jetojë me trashëgiminë e Hoxhës, dhe do të vazhdojë deri për një fare kohe”. (Balkan Strongmen, Bernard J. Fisher, London – 2006).

Për Koha Javore:

Astrit Lulushi / Uashington

Me 11 prill 1985 – Shqipëria në zi – ne Tiranë vdiq Enver Hoxha, 76 vjeç; “humbje e thellë” do ta quante shtypi nën kontrollin e tij në Shqipëri; “vdiq diktatori më mizor” do të njoftonin mediat në botë; “….ka pak arsye për keqardhje…vdekja e tij shënon zhdukjen përfundimtare të një brezi tiranësh stalinistë” (The Times,

12 prill 1985).

Nuk kishte rast që Hoxha të mos pritej me brohoritje nga audienca; dhe ai i pranonte ato; në fund u thoshte se duatrokitjet i takojnë Partise (e cila ishte e vetja).

Ndërsa në shumë vende të Evropes Lindore, çdo shtetas ishte edhe anëtar partie, Hoxha e hapi PPSH-në vetëm për të

përzgjedhurit me tepër kujdes, më të besuarit; gjithë të tjerët (populli) ishin thjesht të dyshimtë (fajtorë derisa të gjendeshin të pafajshëm). Por Hoxha nuk kurseu asnjërën palë; Partia-Shtet vrau, burgosi, internoi, përndoqi terririzoi qindra mijëra; prej vitit 1976 (prishja me Kinën), vendin e izoloi plotësisht dhe u tha

njerëzve të hanin bar.

Homazhe të shumta, koreografi masive, u bënë para arkivolit. Ramiz Alia, pasardhësi i tij, nuk lejoi që në pllakën e varrit të vihej data e vdekjes, duke thënë se për Enverin ka vetëm ditëlindje.”Fatkeqësisht për Shqipërinë, Alia duket se kishte të drejtë. Shqipëria vazhdon të jetojë me

trashëgiminë e Hoxhës, dhe do të vazhdojë deri për një fare kohe”. (Balkan Strongmen, Bernard J. Fisher, London – 2006).

Hoxha pati edhe arritje; në arsim, mjekësi, industri; por urrejtja dhe zemërimi grumbulluar ndaj tij ishte shumë më i madh dhe u shpreh me rrënime të shkol-

lave, spitaleve, fabrikave, uzinave, çdo gjëje që simbolizonte pushtetin e tij, në fillim të viteve 1990, kur shtatoret, bustet dhe dikatura ranë të gjitha njëherësh. Më 1992, trupi i Enver Hoxhës do të hiqej nga Varrezat e Dëshmorëve të Kombit. Dejure, Enver Hoxha vazhdon të jetë “Hero i Popullit”.

14 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 17 prill 2014

Kulturë

e enjte, 17 prill 2014

15 Javore KOHA

Vështrim

Aspekte të etnosit tonë Gjekë Gjonaj për hartimin e veprës “ Identiteti etnolinguistik dhe kulturor i shqiptarëve” ka marrë në shqyrtim analitikë afro 40 vepra studimore të cilat në kulturën shqiptare kanë lënë gjurmë të thella lidhur me trajtimin e tematikave të ndryshme të rajonit gjeografik shqiptar. Kjo vepër është yrnek i veçantë në krijimtarinë shqiptare, si nga përmbajtja ashtu edhe nga forma dhe llojllojshmëria e trajtimit të subjekteve.

Prof.dr. Bahri Brisku

Ajo nuk është asgjë tjetër vetëm një vazhdimësi e punës së tij studimore e publicistike në shërbim të pasqyrimit dhe afirmimit të vlerave të identitetit tonë kombëtar dhe trashëgimisë sonë kulturore.

Gjonaj diti me shumë kujdes të përzgjedhë në këtë studim ndër veprat më të mira të botuara nga një plejadë letrarësh, gjuhëtarësh, folkloristësh, etnologësh, muzikologësh, teologësh, historianësh dhe studiuesish në zë të fundshekullit të kaluar dhe të këtij fillimshekulli në hapësirën mbarëshqiptare, në të cilat lexuesi gjen shumë të dhëna, dokumente, njohuri e shënime të tjera me shumë vlerë dhe peshë kombëtare që përbëjnë një arkivë shumë të rëndësishëm.

Këto dhe vlera të tjera na japin të kuptojmë se ky libër ka një rëndësi shumë të madhe, meqë synon për t’i dhënë dritë identitetit tonë nacional e gjuhësor, kulturës, arsimit, historisë, traditës, trashëgimisë, krijimtarisë sonë popullore etj.

Autori, e them me bindje , në këtë libër me analiza, kritika, vështrime e recensione të bazuara në kritere le-

Në pjesën “Këngët e thesarit të çmuar të traditës sonë”, autori me gjeturi të veçantë na sjellë informata dhe vlera krijuese të gjeniut tonë shqiptar. Me peshë studimore janë edhe shkrimet që kanë të bëjnë me gjuhën tonë standarde dhe përdorimin e saj trare e shkencore, ia doli me sukses ta ruajë, ta kultivojë e ta trasojë traditën dhe atdhetarizmën e tij, duke u ofruar brezave të tashëm dhe të ardhshëm tema interesante, të cilat ndriçojnë shumë aspekte të etnosit sonë.

Vepra unikale “ Identiteti etnolinguistik dhe kulturor i shqiptarëve” është një tekst i cili në mënyrë të kondenzuar, të rudhur e metaforik e bën lexuesin e çdo kategorie dhe niveli të arsimit ta lexojë me ëndje, sepse nëpërmjet saj pasuron dukshëm nivelin e njohurive

të domosdoshme kulturo-nacionale.

Aty lexuesi ka mundësi të njihet me të vërtetën për shqiptarët e cila është një detyrim qytetar për secilin person.

Në këtë vepër lexuesi që në faqet e para njihet bollshëm me shkrimet historiko-kishtare, në të cilat prezento-

hen të dhëna cilësore për këtë fushë të nevojshme të kulturës tonë kombëtare. Një vend të spikatur në këtë studim zë mërgata jonë, e cila na ka shkaktuar sa të mira, aq edhe probleme kombëtare, duke na i lënë katundet pa banorë, shkollat pa nxënës, kullosat pa

blegtorë, arat pa bujq, vatrat e fikura, prindërit pa fëmijë në shtëpi si dhe ngatërresa të tjera kulturo-politike.

Në pjesën “Këngët e thesarit të çmuar të traditës sonë”, autori me gjeturi të veçantë na sjellë informata dhe vlera krijuese të gjeniut tonë shqiptar. Me peshë studimore janë edhe shkrimet që kanë të bëjnë me gjuhën tonë standarde dhe përdorimin e saj. Në vazhdim të këtij studimi autori na sjellë dëshmi shkencore për etnogjenezën e shqiptarëve, ndriçime të reja për lashtësinë e shqiptarëve të Kosovës dhe për kombin tonë në përgjithësi kudo ai gjallon.

Studiuesi Gjekë Gjonaj shpjegon edhe rëndësinë e simboleve tona kombëtare, rolin e arsimit shqiptar në Malin e Zi, historikun e disa vendbanimeve shqiptare brenda dhe jashtë kufijve shtetëror, elementin e dhimbjes dhe vuajtjes së shoqërisë shqiptare në regjimin komunist, detarinë dhe kusarinë shqiptare, terminologjinë detare të shqiptarëve, mitet, legjendat dhe krijimet tjera popullore lidhur me detin, të cilat hedhin poshtë tentimet e pseudo shkencëtarëve sllavo-grekë se gjoja shqiptarët historikisht nuk kanë patur lidhje me detin. Të dhënat shkencore të trajtuara në këtë libër për detarinë dhe kusarinë shqiptare vërtetojnë shkencërisht njëherë e përgjithmonë mendimin se shqiptarët janë ngushtë të lidhur me detin dhe bregdetin.

Jam plotësisht i bindur se vepra “ Identiteti etnolinguistik dhe kulturor i shqiptarëve” do të plotësojë një vakum të nevojshëm për kulturën e përgjithshme kombëtare.

16 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 17 prill 2014

Kulturë

e enjte, 17 prill 2014

17 Javore KOHA

Një vështrim ndryshe i “Milosaos” së De Radës (2)

Deti, arketipi kryesor Arketipi kryesor mjedisor i poemës është deti. Ai del kudo gjithnjë pranë dhe jo larg. Në Këngën e I është simboli i përtëritjes së jetës dhe gjithësisë, aq sa duket e mahnitshme që edhe ujët e lashtë të detit mund të përtërihet me ujë të ri Për Koha Javore: Dr. Moikom Zeqo / Tiranë

Kënga e VII nis me këto vargje: “Përse të venë në det / mendimet zemra ime / zbardhuan anijet armike / vëzhguan, pastaj u fshehën. / Erdhi Dita e Arbërit!”

Evokohet kështu një ngjarje që lidhet jo vetëm me luftën në bregdet, por edhe me një betejë detare. Një betejë e tillë nuk mund të bëhet në Shkodër, sepse deti është larg nga Shkodra dhe Shkodra lidhet me detin ndërmjet Bunës dhe lumit Drin, që derdhet në Gjirin e Lezhës.

Në Këngën e VIII thuhet: “Ra bora përmbi det / Dhe mbi leshterikë / Dhe mbuloi krahët e shqiptëzës.” Është një panoramë e mrekullueshme, të tërheq vëmendjen detaji, që flokët e borës mbulojnë dhe krahët e pulëbardhës (shqitëzës).

Në këngën e X janë vargjet: “Kundrejt kodrave dhe detit / Buzëqeshi ditë e kaltër.” Në këngën e XI thuhet: “Kundrejt detit të kaltër rrinte / Zonjë e madhe dhe vërente.”

Në këngën e XIV shënohet: “Ajo detin kish ndër sy / Hijen e shtëpisë në zemër.”

Në Këngën e XV janë këto vargje: “Zemra jote e dhemshur / Le të hapet plot hare / Si anije plot me trima / Që nga mezi i detit shohin / Atdheun e dëshëruar.”

Kënga e XVIII nis me vargun krahasimtar: “Porsi një tallaz në det”.

Në Këngën e XXIV janë vargjet: “Për së pari kur u zgjova / Nga Buzati hënëza / Mbi det po dritëron.”

Në Këngën e XXVI evidentohet thirrja: “Vëllezër hipni në anijet!”

E famshme është dhe Kënga XXIX ku janë vargjet madhështore: “Bije po s’dua të fle / Mos ma mbyll ti derën / Të më fryjë era e detit.”

Kaq shpesh përmendet deti në “Milosao” saqë nuk ka dyshim në mënyrë përfundimtare se mjedisi i poemës është në një vend bregdetar në jug të Shqipërisë dhe kurrsesi Shkodra veriore. Mendoj se arketipi i detit përcakton gjithçka. Lind pyetja: nëse bëhet fjalë për një vend bregdetar, ku ndodhet ky vend dhe ç’përfaqëson? Unë do të argumentoj se ky vend është Himara.

Së pari, poema i është dedikuar ushtarakut të famshëm Dhimitër Leka nga Himara.

Pse pikërisht De Rada ia bëri atij këtë dedikim? Kjo është shumë e rëndësishme.

Së dyti, duke parë toponimet tek poema “Milosao” del qartë se këto toponime lidhen me Himarën. Për hir të së vërtetës do të them se për herë të parë një ide të tillë e ka shprehur edhe poeti Sulejman Mato, që është nga bregdeti, nga fshati Fterrë. Miku im Mato e njeh nga afër toponiminë e Himarës. Ai ka vëzhguar në terren dhe i njeh mirë këngët popullore himariote. Është meritë e tij e padiskutuar që është marrë me toponimin Skutari. Skutari është marrë deri tani si formë italianizuese e emrit Shkodër. Në të vërtetë, përballë fshatit Vuno të Himarës është një mal me emrin Skutara.

Këtu ka patur shumë familje që kanë emigruar në Itali. Poshtë fshatit Vuno gjenden gjurmë të një vendbanimi më të vjetër që unë e kam parë me sytë e mi.

Mato mendon që Skutari i De Radës nuk është gjë tjetër veçse Skutara e Vunoit në Himarë. Për mendimin tim, kjo lidhet në mënyrë konkrete dhe substanciale me poemën “Milosao”. Skutara mund të

shpjegohet si një emër i formuar nga fjala skutë (gropë, qoshe). Më e çuditshme është se emri Skutara ose Skutari lidhet edhe me emra njerëzish. Studiuesi arbëresh M. Belushi, në një libër të tij me përmbledhje folklorike përmend zonjën arbëreshe Roza Skutara, e cila ka rrëfyer shumë nga baladat arbëreshe. Mundet që kjo zonjë të ketë qenë me origjinë nga Skutara e Himarës.

Vendbanimi Skutara mund t’i nënshtrohet një gërmimi arkeologjik për të dhënë fakte të reja. Por tek “Milosao” ekzistojnë dhe disa toponime të tjera shumë të rëndësishme. Në këtë poemë përmendet toponimi Stani i Marules.

Mundet të përkthehet në shqip si “Lulja e detit”, kompozitë e përbërë nga fjala mare - det dhe lule. Pikërisht në Vuno të Himarës është dhe sot toponimi Gjilule, me kuptimin Lulja e gjirit. Bëhet fjalë për një gji deti, gjë që krijon një raport identifikimi dhe toponimin e mësipërm Lulja e detit. Tek “Milosao” përmendet festa e Shën Mërisë së Mesos poritës, kult ky i veçantë me origjinë bizantine. Ka shumë mundësi që kjo lidhet me kishën e Shën Mërisë në këtë zonë. Një gjë shumë e çuditshme lidhet edhe me lumin e Vodhit, lumë ku vdiq i vrarë në betejë Milosao në Këngën e Fundit.

Vargu “Gjaku im tek lumi i Vodhit” në origjinal është modifikuar nga përshtatësit. Fjala vjen, Andrea Varfi e formon padrejtësisht në formën Lumi i Obotit. Ky ndryshim arbitrar është i pashpjegueshëm. Origjinali e ka lumi i Vodhit, ose i Vodit. Realisht ekziston lumi Belovodi pranë Vunoit të Himarës.

Ky është emër sllav, një kompozitë që do të thotë Uji i bardhë. Lumi i Vodit ka kuptimin lumi i Ujit (Voda do të thotë ujë).

Dihet që një lumë i tillë nuk ekziston në Shkodër. Shkodra ka tre lumenj: Kirin, Drinasën dhe Bunën. Asnjë nga këta lumenj nuk përmendet tek “Milosao”. De Rada e njihte mirë Shqipërinë, madje e ka përmendur në shkrimet e tij edhe lumin Drin. Nëse do të ishte fjala për Shkodrën, ai do të shkruante se Milosao vdiq buzë lumit Drin, por natyrisht jo në bregdet. Do të ishte shumë e lehtë për De Radën që të mos bënte asnjë gabim në përcaktimin e topografisë së poemës.

Arketipi më përcaktues tek Milosao është fjala “katund”. Në të gjitha rastet vendlindja e Milosaos quhet katund dhe jo qytet. Ai përmend faktin që pas tërmetit “Skutari s’thuhet më katund”.

Edhe studiuesi Andrea Varfi e ka kapur këtë gjë, kur shkruan tek shënimet e tij se në poemë në origjinal është gjithmonë fjala katund. Por ju lutem shumë të gjithë atyre që lexojnë këtë shkrim, si ka mundësi që De Rada të ngatërrojë konceptin e katundit me konceptin e qytetit?

Shkodra është qytet nga më të mëdhenjtë dhe më të rëndësishmit e Shqipërisë, madje ka qenë dhe kryeqyteti i Ilirisë së vjetër, i Gentit të madh. Shkodra ka një kështjellë madhështore, me përmasa të dukshme dhe në lartësi. Kurrsesi Shkodra nuk mund të quhet katund. Në shekullin XV, Shkodra qe një kryeqendër me një numër të madh fshatrash, siç del qartë nga regjistrat e kadastrave turke por dhe venedikase. Shkodra i kapërcen qartë, në mënyrë të pamohueshme kufijtë e një katundi.

Por ka dhe fakte të tjera që e plotësojnë këtë arketip të mësipërm. Rina, e dashura e Milosaos, quhet “e bija e Kallogresë”.

Emri Kallogre është një emër tipik që përdoret në Shqipërinë e Jugut. Vetë Andrea Varfi, me origjinë nga Himara, thotë se në Himarë emri Kallogre është shumë i shpeshtë si emër i përveçëm. Varfi për-

mend dhe një familje të madhe në Qiparo që mban si mbiemër emrin Kallogre.

Madje Varfi shton se emri Kallogre është i përhapur tek arbëreshët në Kalabri dhe Sicili. Një fragment i “Milosaos” quhet “Vjershë e së bijës së Kallogresë së Skutarioteve”. Pra, origjina e Rinës lidhet me banorët e Skutarës në Himarë.

Një fakt tjetër është se në poemë përmendet një lojë fëmijësh që quhet “Loja me ‘rrolje’”. Fjala ‘rrolja’ ose ‘rrola’ do të thotë rrotë, disk. Fëmijët e Himarës marrin rrota ose disqe prej guri dhe mundohen t’i hedhin sa më larg. Kjo lojë që përdoret në Himarë dhe më pas dhe tek arbëreshët nuk dokumentohet në qerthullin e Shkodrës. Një arketip tjetër mbushamendës është se elementet e mjedisit si limonët, pulëbardhat, ullinjtë, janë tipikë për zonën e Shqipërisë së Jugut, pra dhe të Himarës, kur dihet që limonët dhe përgjithësisht agrumet nuk kanë lidhje tipike dhe endemike me mjedisin verior të Shkodrës me një klimë më të ndryshme.

De Rada u ka vënë data ditësh, muajsh dhe vitesh secilës këngë. Kënga I e Milosaos mban datën 27 korrik 1435. Kënga e fundit mban datën 7 nëntor 1443. Po të vihet re me kujdes, del qartë që historia e Shkodrës në këto vite lidhet me pushtetin venedikas që qe i plotfuqishëm deri në vitin 1478. Shkodra nuk qe asnjëherë nën sundimin e Gjergj Kastriot Skënder-

beut në shekullin XV, kurse Himara ka qenë një zonë e lirë në këtë lak kohor.

Madje nuk iu nënshtrua turqve edhe pas vdekjes së Gjergj Kastriot Skënderbeut. Është absurde të mendosh se gjoja De Rada duke vendosur këtë kronologji nuk e paska ditur se qyteti i Shkodrës nuk ka qenë nën sundimin venedikas?

Një argument tjetër shumë i rëndësishëm lidhet me romanin tjetër poetik të De Radës të quajtur “Serafina Topia”.

Shumë këngë të kësaj poeme ciklike shënohen që kanë ndodhur në Himarë.

Himara përmendet shpesh. Por unë nuk po zgjatem sepse kjo do të përbënte subjektin e një shkrimi tjetër, të një tjetre kryevepre deradiane, gjithashtu të lidhur me Himarën.

Kryevepra “Milosao” e De Radës qe jo vetëm një monument i shkëlqyer i letërsisë shqipe të romantizmit, por dhe një nga veprat më të shkëlqyera dhe të ndritura të letërsisë evropiane në shekullin XIX. Për këtë kryevepër shqiptare kanë shkruar me admirim Viktor Hygoi, Lamartini, Frederik Mistral etj. Fakti që subjekti i “Milosaos lidhet me Himarën ka një karakter logjik të fortë. Nuk do të ishte pa vend dhe pa rëndësi që pikërisht mbi bregun e Himarës shqiptare të ngrihet monumenti prej bronzi i heroit Milosao, si figura më e bukur dhe më e çuditshme e letërsisë romantike të kombit tonë. Amen!

18 Javore KOHA

Film

e enjte, 17 prill 2014

Kinematografi

Doda, protagonist i një filmi Filmi “Piccola Patria” që ka protagonist aktorin shqiptar Vladimir Doda, i cili luan rolin e emigrantit Bilal, së shpejti do të shfaqet në kinematë italiane.

Me interpretimin e tij, Doda, jep një provë të lartë aktrimi, duke nxjerrë në dukje një personazh me karakter kompleks e ëndërrimtar, të ëmbël e altruist me të dashurit, por edhe të mbyllur e të vetmuar, me dëshirën për t’u stabilizuar e për t’u pranuar në një shoqëri me paragjykime.

Nga viti 2002, Doda ka luajtur role të ndryshme në teatër, Bilali është roli i tij i parë në një film artistik me metrazh të gjatë. Ai është afruar me kinemanë në mënyrë paksa të pazakontë. Ka lënë Lezhën e ka shkuar në Romë për të studiuar Shkenca të Infermierisë në La Sapienza. Ndërpret studimet e për të mbajtur veten në Romë nis të punojë si makinist apo ndihmës elektricist në teatër.

Në vitin 2008 diplomohet në Histori e Kritikë Kinematografike me një tezë mbi kinemanë e vëllezërve Marx,

Alternativa Shqiptare

në vitin 2010 përfundon kursin e formimit për aktorë të Komedisë së Artit të drejtuar nga Claudio De Maglio, dhe me spektaklin “La fedele Isabella” me të cilin mbron studimet, fiton çmimin e madh në “5th International Theater Schools Festival” në Varshavë. Ndërkohë rolet në teatër kanë pasuar njëri- tjetrin. Të fundit në “Mistero Buffo” të Dario Fo dhe Franca Rame, me të cilin mori pjesë në festivalin “Avignone OFF”.

Në pranverën e vitit të shkuar ndërsa studion njëkohësisht në Akademinë e “Udines” dhe ndjek specializimin në Romë, arrin për të roli i parë në një film me metrazh të gjatë.

Përzgjidhet nga regjisori Alessandro Rossetto për rolin e Bilalit në “Atdheu i vogël”. Menjëherë më pas luan “Se chiudo gli occhi non sono qui” (Po të mbyll sytë nuk jam këtu) me regji të Vittorio Moronit, film që tani është në fazën e post-produksionit.

Kulturë

e enjte, 17 prill 2014

Në Galerinë “Black Box” në Sarajevë u hap ekspozita personale e piktores Vahida Hasanaga – Nimanbegu

Artiste me orientim tematik dhe sensibilitet figurativ specifik

19 Javore KOHA

“Shpirti mesdhetar i autores freskon me koloritin e saj memorien tonë mbi bukuritë natyrore dhe të njeriut, detit, qiellit të kaltër dhe diellit – mirësisë ndaj të cilës na obligon të qenit tonë njeri”, ka thënë prof. mr. Hajrudin Zagora.

FTESË OJQ “Koha Jonë” feston Ditën Ndërkombëtare të Librit në Tuz,

Të gjithë besimtarëve urime festën e

me 23 prill 2014 në QKI “Malësia” në orën 20:00.

Përveç kumtesave përkatëse i ftuar nderi do të jetë dramaturgu nga Shkodra Fadil Kraja.

Ju mirëpresim,

Pashkëve

OJQ “Koha Jonë”

Piktorja nga Ulqini, Vahida Hasanaga – Nimanbegu, hapi të premten në Galerinë “Black Box” në Sarajevë ekspozitën personale, ku ajo prezantohet me 20 punime të krijuara gjatë periudhës 2012-2014 në teknikën vaj në pëlhurë dhe akrilik në pëlhurë.

Ekspozitën e ka hapur prof. mr. Hajrudin Zagora, i cili ka thënë se përshtypja që krijon si vëzhgues i cili për të parën herë ndeshet me veprat e piktores Nimanbegu, është se kemi të bëjmë me një artiste me orientim tematik dhe sensibilitet figurativ specifik.

Ai ka thënë se natyra njerëzore e cila është e ndërtuar nga fije të holla, është madhështore, por e gjymtuar dhe e poshtëruar.

“Ekspozitën e autores e përjetoi si një lloj rikujtimi dhe paralajmërimi për këto deficite njerëzore dhe thirrje për nevojën e kthimit tonë ndaj burimeve dhe njerëzores”, ka thënë Zagora.

Sipas tij, “shpirti mesdhetar i autores freskon me koloritin e saj memorien tonë mbi bukuritë natyrore dhe të njeriut, detit, qiellit të kaltër dhe diellit – mirësisë ndaj të cilës na obligon të qenit tonë njeri”.

Ai e ka cilësuar ekspozitën e piktores Nimanbegu si një freskim figurativ që i ofrohet popullit të Sarajevës, sepse përbën shmangie nga stereotipet figurative me të cilat takohemi shpesh.

Ekspozita e piktores Vahida Hasanaga – Nimanbegu në Sarajevë është reali-

zuar me mbështetjen e Ministrisë së Kulturës së Malit të Zi dhe Qendrës për Ruajtjen dhe Zhvillimin e Kulturës së Pakicave.

Vahida Hasanaga Nimanbegu ka mbaruar studimet për art në Beograd.

Përpos Ulqinit dhe Malit të Zi, deri tani ka pasur ekspozita personale edhe në SHBA, Itali, Izrael, Gjermani, Serbi etj. Është laureate e disa çmimeve, si Çmimit Vjetor për pikturë të Shoqatës së Artistëve Figurativë të Malit të Zi, Çmimit të Sallonit të Zemunit etj. Aktualisht drejton shoqatën “Art Dulcinium” e cila merret me art dhe kulturë, si dhe ka organizuar një sërë kolonish artistike. i.k.

20 e enjte, 17 prill 2014

Panoramë

Panoramë

Javore KOHA

Lola Luma, modelja e pozave “hot”

“Parullat”, ndër 100 filmat më të mirë në botë

Modelja shkodrane, Lola Luma, ka pozuar mjaft “hot”, direkt pas rikthimit të saj në New York, pasi kishte vizituar për pak kohë Shqipërinë.

Modelja Lola Luma, e cila ka hyrë në botën e showbizit edhe në Amerikë, ka treguar dhe një herë se sharmi për të nuk ka fund. E bukur dhe mjaft joshëse, Luma ka ardhur me disa foto të reja mjaft “hot”, të cilat i ka shpërndarë dhe në rrjetet e saj sociale.

Ajo çdo herë ka shfaqur simpati të madhe për vendlindjen e saj dhe shqiptarët dhe vazhdimisht është e pranishme në evenimente të mëdha artistike, që mbahen në vendlindjen e saj.

Klinaku tërhiqet nga “Kënga ime” për shkak të Çoliqit Pjesëmarrja e këngëtarit serb Zdravko Çoliq në festivalin “Kënga ime” ka bërë që këngëtari i muzikës së mirëfilltë shqipe, Hysni Klinaku, të heqë dorë nga pjesëmarrja në këtë festival.

“Jam njëri ndër këngëtarët pjesëmarrës të Festivalit ‘Kënga ime’ në TV Klan. Pas prezantimit të këngëtarit serb, Zdravko Çoliq, si mysafir special në javën e kaluar, unë kam vendosur të mos jem pjesë e këtij festivali të këngës shqiptare”.

“Pse s’dua të jem në skenën e këngës shqiptare bashkë me Çoliqin i kam një mijë e një arsye”, ka shkruar Klinaku në Facebook.

Prezantimi i Çoliqit para publikut të entuziazmuar shqiptar në Tiranë, ka nxitur reagime nga më të ndryshmet.

“Heroi” në Festivalin e Montrealit

e enjte, 17 prill 2014

21 Javore KOHA

Agjencia amerikane “Just a Platform” ka zgjedhur si një ndër 100 filmat më të mirë të botës filmin “Parullat”, me skenar të Ylljet Aliçkës dhe regji të Gjergj Xhuvanit. Nuk përcaktohet se për ç’periudhë kohore bëhet fjalë, as se mbi ç’kritere është bërë përzgjedhja, por secili prej filmave i takon një vendi të ndryshëm. Pra, janë 100 filma nga 100 vende.

“Pse të mos zgjeroni horizontin tuaj mbi filmat botërorë përmes përzgjedhjes sonë ndërkombëtare për 100 filmat që duhen parë?”, shkruan agjencia.

Krahas titullit të filmit dhe vendit ku është prodhuar, është publikuar edhe sinopsi i filmit “Parullat”.

I vendosur në Shqipërinë e 1970ës, gjatë regjimit të Enver Hoxhës, i bazuar në një roman të Ylljet Aliçkës, filmi tregon historinë e Andreas, një mësues i ri biologjie që lë kryeqytetin për të dhënë mësim në një fshat.

Andrea duhet të zgjedhë, mes dy sloganeve për klasën e tij, por zgjedhja që bën ndikon për keq tek ai dhe tek Diana, një tjetër mësuese me të cilën ai ka një marrëdhënie.

“Një film intrigues që vihet kundër Shqipërisë socialiste (komuniste)”, shkruan agjencia “Just a Platform”.

Filmi artistik i metrazhit të gjatë, “Heroi”, me skenar dhe regji të Luan Kryeziut, është përzgjedhur si pjesëmarrës në “Montreal World Film Festival”, festival ky i kategorisë A. Për kinematografinë kosovare, “Heroi” do të jetë filmi i parë me metrazh të gjatë që merr pjesë në një festival të kategorisë së tillë.

Drejtori i Qendrës Kinematografike të Kosovës, Arben Zharku, ka thënë se përveç që ka mbështetur realizimin e këtij projekti filmik, QKK do të mbështesë edhe përfaqësimin e filmit në “Montreal World Film Festival”.

“Heroi” është një film ku trajtohet jeta e një ushtari pas përfundimit të luftës, sfida të mëdha dhe zhgënjimi i tij. Ky film u shfaq premierë në Prishtinë në shkurt të këtij viti.

Në rolet kryesore të filmit “Heroi” luajnë: Arben Bajraktaraj, Adriana Morina, Çun Lajçi, Salahudin Bilali, Enver Petrovci etj.

22 e enjte, 17 prill 2014

Te k n o l o g j i

Fotografia e javës

Javore KOHA

Shërbimi i ri i Facebook, dërgimi i parave Facebook duket se do të futet edhe në biznesin e shërbimeve financiare, sipas një raporti të fundit ku thuhet se kjo kompani do ta arrijë këtë duke e realizuar mundësinë që përdoruesit e saj të blejnë e të dërgojnë para online.

Rrjeti social ka aplikuar tek autoritetet irlandeze për licencë, që ta lejojë atë të pajiset me shërbimin elektronik të parave për përdoruesit e tij në Evropë. Dublini mban qendrën kryesore të Facebook-ut për Evropë, Lindjen e Mesme dhe Afrikën.

Facebook ka mbajtur takime me tre ofruesit e shërbimeve të transfereve të parave ndërkombëtarisht, TransferWise, Moni Technologies dhe Azimos për të ndihmuar rreth kësaj çështjeje.

Duke lejuar përdoruesit të dërgojnë remitenca përmes Facebook-ut, kompania do ta forcojë edhe më shumë këtë rrjet social. Emigrantët dërgojnë miliarda dollarë në vendet e tyre çdo vit, ku një pjesë dërmuese e popullatës nuk kanë llogari bankare.

Facebook do të ketë shërbimin sikur Western Union e si PayPal dhe në shërbimet e pagesave telefonike ku momentalisht Vodafone është lider.

“Facebook dëshiron të bëhet i dobishëm për gjithë globin, e remitencat janë një përbërës i rëndësishëm i saj”, ka thënë një burim.

Facebooku i fiton shumicën e të hollave nga reklamat dhe fiton rreth 2.1 miliardë dollarë në mes të transaksioneve të uebfaqes dhe aplikacioneve.

Microsoft mbetet lider global për softuerë Përkundër problemeve të shumta të kohëve të fundit, gjiganti amerikan i teknologjisë, Microsoft, mbetet prodhuesi numër 1 në botë për softuer, duke e lënë shumë më pas përcjellësin e saj, kompaninë Oracle.

Pavarësisht fillimit të ngadalshëm të Windows 8, Microsoft ka realizuar

dyfish më shumë të hyra nga shitja e softuerëve sesa konkurrentët e saj në vitin 2013.

Gjatë javës, drejtori ekzekutiv i kompanisë, Satya Nadella, e ka zbuluar edhe zyrtarisht paketën e Office për sistemin operativ të Apple, iOS, dhe me këtë pritet që kompania amerikane t’i rrisë shitjet, dhe ta

bëjë produktin e saj më të shiturin në historinë e kompanisë.

Në vitin 2013, Microsoft ka realizuar 65.7 miliardë dollarë të hyra nga shitja e softuerëve, ndërsa përcjellësi i saj, Oracle ka realizuar 29.6 miliardë dollarë, për ta lënë në vendin e tretë kompaninë IBM me 29.1 miliardë dollarë të realizuara.

„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.

Fahrudin Gjokaj: Kalaja

e enjte, 17 prill 2014

23 Javore KOHA

„Qesh pak, shiko këtu”

24 e enjte, 17 prill 2014

Mozaik

Mozaik

e enjte, 17 prill 2014

Javore KOHA

U përurua libri i Asllan Bishës „Zonja nga kryeqyteti“

Shkrimtar bashkëkohor me risitë e tij në letërsinë shqipe “Lumi, liqeni dhe deti, mbi të gjithë njerëzit që peshkojnë, vozisin e baresin në brigjet e tyre, i japin krijimtarisë së Asllan Bishës, edhe tek ‘Zonja nga kryeqyteti’, mbase tiparin më të qenësishëm”, ka thënë shkrimtari Skënder Temali.

Shoqata e Artistëve dhe Intelektualëve „Art Club“ ka përuruar të premten në Qendrën e Kulturës në Ulqin librin me novela „Zonja nga kryeqyteti“ të shkrimtarit Asllan Bisha.

Kryetari i SHAI „Art Club“, publicisti Ali Salaj, ka thënë se Asllan Bisha është prozatori më i përkushtuar në letërsinë shqipe në Mal të Zi, i cili në veprat e veta e përqendron vëmendjen tek subjektet e thjeshta të jetës së vet duke e gërshetuar atë përvojë me mjetet e qëlluara artistike.

“Tipari dallues i prozës së tij është malli dhe ndjenja për vendlindjen, mall i cili shpesh herë është i gërshetuar me frikën dhe tmerrin si pasojë e fërkimeve politike”, është shprehur ai.

Sipas tij, Asllan Bishën e karakterizon një linjë e revoltës spontane, e cila shfaqet gati në tërë prozën e tij.

“Dhe këtë revoltë e shpreh në mënyrë të qytetëruar, me një humor të lehtë dhe pa shfaqur tendenca të urrejtjes apo të hakmarrjes kolektive”, ka thënë Salaj.

Shkrimtari Skënder Temali, kryetar i Klubit të Shkrimtarëve në Shkodër, në vështrimin e tij mbi librin „Zonja nga kryeqyteti“ ka thënë se Asllan Bisha është një shkrimtar bashkëkohor që sjell në letërsinë shqipe risitë e tij, për të cilat meriton të shfletohet.

Duke folur mbi veprat e fundit të Bishës, të cilat ka thënë se i njeh mirë pasi që ka qenë redaktor e herë lektor i tyre, Temali ka theksuar se ajo që spikat në këto vëllime në tërësi e të “Zonjës nga kryeqyteti” në veçanti është se jeta në këtë trevë shqiptare ka ardhur natyrshëm, thjesht dhe përbën palcën e kësaj krijimtarie.

“E kjo thjeshtësi rrëfimi, e veshur me një pasuri leksikore e frazeologji popullore e herë dhe me një tis filozofik, sa të dialogjeve e aq të përshkrimeve, me ngjarje që ti beson se kanë ndodhur e që të rrëmbejnë për të mësuar enigmën që i shoqëron, të duket se në ndonjë rast ke të bësh me një fund me prerje të thiktë e tronditëse, si në tregimet e O’Henrit”, ka theksuar ai.

Për Temalin, “Lumi, liqeni dhe deti, mbi të gjithë njerëzit që peshkojnë, vozisin e baresin në brigjet e tyre, i japin krijimtarisë së Asllan Bishës, edhe tek ‘Zonja nga kryeqyteti’, mbase tiparin më të qenësishëm.”

Në fjalën e tij, autori Asllan Bisha ka thënë se ai është bërë rastësisht shkrimtar, si çdo gjë tjetër që është e rastësishme në këtë botë.

Ai ka theksuar se pas frikës së botimit të librit të parë se si do ta presë atë lexuesi, e ka humbur këtë frikë.

Bisha ka treguar se është duke punuar në botimin e një libri të ri, i cili do t’u kushtohet fëmijëve.

Gjatë përurimit, moderatorja Arjeta Kurti ka lexuar pjesën „Kur këndon qerleku“ nga libri „Zonja nga kryeqyteti“ dhe është lexuar një fragment nga recensioni i studiuesit Haxhi Shabani mbi librin „Ankthi i pritjes“ të Asllan Bishës.

Libri „Zonja nga kryeqyteti“ është botuar nga SHAI „Art Club“, ndërsa botimin e tij e ka mbështetur Fondi për Mbrojtjen dhe Realizimin e të i.k.

Drejtave të Pakicave.

25 Javore KOHA

U bë përurimi i përmbledhjes me poezi “Det i trazuar” të autores Syme Kokaj

Poezi identitare

Në mesin e një rrethi miqsh dhe të afërmsh, të dielën në restorantin “Buna Park” në Shkodër u bë përurimi i vëllimit poetik “Det i trazuar” i autores Syme Kokaj. Libri përbëhet nga 100 poezi të ndara në tre cikle.

Për librin në përurim folën recensenti Hajredin Kovaçi, redaktorja Ardita Kovaçi, lektori Ismet Kallaba dhe vet autorja.

Poeti Hajredin Kovaçi tha se me botimin e vëllimit poetik “Det i trazuar” autorja na vë në sprovë dhe dilemë: “A thua është dashur të botohej më herët kjo përmbledhje me poezi?”

“Përse autorja e mbylli diku thellë në shpirt këtë cikël poezish që përbëjnë botën shpirtërore të një autoreje që është e lidhur shumë me vendlindjen, që i do të afërmit e saj, që e përjeton si të veten çdo fatkeqësi që ndodh në botë, që plagën e kurbetit e quan të rëndë, që zemrën ta lëndon, që pret e pret me vite që dikush të zgjohet nga gjumi i thellë, që të vijë dhe t’i troket në derë, sepse ikja e përkohshme e saj nuk është fundi i dashurisë!”, pyeti ai.

Redaktorja e librit, Ardita Kovaçi, tha se kjo përmbledhje poetike tregon filozofinë e jetës, ku me anë të vlerave të bukura krijuese autorja i prekë dhe e bën çdo njeri t’i ndjejë.

Ajo tha se librin e sheh edhe si kontribut për gjeneratat e ardhshme, si një dëshmitar ngjarjesh e ndodhish, si dëshmitar i realitetit.

“Në anën tjetër, ndjehet qartë mesazhi i saj për krijimin e një njeriu të mirë, altruist, që ofron përkrahjen për të tjerët pa egoizëm, që ndjen dhimbjen e tjetrit dhe nuk e prish kurrë momentin e gëzimit, sado që mund të jetë i dhimbshëm për të”, u shpreh Kovaçi.

Lektori i librit, Ismet Kallaba, tha se poezia e Syme Kokajt nuk mund të analizohet pa jetën e saj, nuk mund të kuptohet pa të, sepse ato janë pjesë të pandara.

“Kush e njeh Symen, e ka më të lehtë për të kuptuar edhe poezinë e saj.

Ajo është një reflektim i natyrës së saj humane. Është një poezi morale, po aq sa edhe edukative. Është një shprehje e shpirtit të një femre, bashkëshorteje dhe nëne, të shqetësuar për fatin e fëmijëve, familjes, vendit, popullit të saj etj., por edhe e dashurisë së saj ndaj çdo krijese”, tha ai.

Autorja e librit, Syme Kokaj, tha se jeta e saj, ngjarjet e përjetimet, e kanë bërë të flasë me vete.

“Bisedës me vetveten jam munduar t’i jap formë, formë e cila ka rrjedhur

Poeti Hajredin Kovaçi tha se me botimin e këtij vëllimi poetik autorja na vë në sprovë dhe dilemë: “A thua është dashur të botohej më herët kjo përmbledhje me poezi?” nga zemra, nga shpirti, për të kaluar nëpër kokë e për t’u shkruar në letër”, ka theksuar ajo.

Kokaj ka thënë se poezitë e saj janë poezi identitare, “përgjigje ndaj situatave të ndryshme, sfidave të jetës të cilat i kemi përjetuar, përballuar, njohur e luftuar”.

Gjatë përurimit janë lexuar edhe poezi nga libri, si dhe kanë përshëndetur drejtori i Fondit për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave, Safet Kurtagiq, dhe Ali Gjeçbritaj, mësimdhënës e poet.

Përmbledhja me poezi “Dei i trazuar” është libri i dytë i Syme Kokajt pas monografisë “Arsimi shqip në Anë të Malit 1945-1985”. Libri është botuar nga “Diti & Oli” me mbështetjen e Fondit për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave. (Kohapress)

26 e enjte, 17 prill 2014

Mozaik

Mozaik

e enjte, 17 prill 2014

Javore KOHA

27 Javore KOHA

Deri ne shekullin XIX, Greqia fliste shqip (2)

Përdorimi i gjuhës pellazgo-shqipe Perandoria Bizantine ishte perandoria e ilireve e jo e grekërve mesjetarë, siç mbizotëron mendimi, sepse në Mesjetë nuk ka patur greko-helene Për Koha Javore:

Fatbardha Demi / Tiranë

Po sa ishte siperfaqja tokësore që banohej prej popujve të përzier, elita e të cilëve përdorte greqishten?

Sipas historianit G.Glotz (Historia e Greqisë, Puf,1938) :“Greqia (në shk V) nuk është veçse një pjesë…tokash të bëra greke , ky është një vënd shumë i vogël (rreth 400 km gjatësi dhe 300 km gjerësi) …Greqia klasike është pothuajse tërësia e zonave që gjënden në jug të një vijë që hiqet nga gjiri i Ambrakisë deri në grykderdhjen e Penesë“ Ky pohim përputhet me atë të autorëve antikë Eforit dhe PseudoSkilaksit (f 204A.Mati.)

Edhe gjatë periudhës Bizantine, ka dëshmi se arbërorët përbënin shumicën e popullsisë. “ Gjuha greke sundoi në Bizant si një mjet emergjence dhe shërbimi ndaj makinerisë drejtuese …Perandoria Bizantine dhe perandori bizantin, kurrë nuk është cilësuar si grek „ (f.182R.A.) „ C’është e vërteta, Perandoria Bizantine ishte perandoria e ilireve e jo e grekërve mesjetarë, siç mbizotëron mendimi, sepse në Mesjetë nuk ka patur greko-helene. (f 22S.R.) Dëshmi tjetër e shtrirjes territoriale të popullsisë shqipfolëse, janë edhe emërtimet e njëjta të vendbanimeve të ndodhura në Shqipëri dhe Greqinë e Jugut. “ - lidhjen e vazhdueshme të ilirëve dhe Greqisë Jugore e dëshmojnë veç të tjerash dhe një numër qytetesh „paralele“ që nga lashtësia deri në ditët pararevolucionare (1821) Do

të përmend tani se kemi dhe qytete me të njëjtin emër si në Greqinë Jugore ashtu dhe në Iliri: Epidavro, Halkis, Oropo, Helopa, Avlona etj, ne vitet me te reja kemi, Avlonari, Shirxhi,Salona,Finiki,Sofade dhe Dropulli” (f155A.K.) Në arkivat europiane gjënden dokumenta, ku përcaktohen qartë edhe administrativisht trevat shqiptare. « Konsullatat e Francës në Shqipëri zënë fill në vitin 1695. Z.Garnier, i pari nga konsujt, e kishte rezidencën në Sajadhe. Por dy të tjerët, Pelisie dhe Dybrokua, u vendosën në Artë. Në një letër të datës 3 tetor 1702, Z.Garnier thotë se Janina është po aq e madhe sa Marseja“ (f347Zh.F.) Por edhe në këtë territor të kufizuar ku jetonin krahas arbërorëve edhe popullsi të ardhura, greqishten e fliste një pjesë e vogël e popullsisë. “Popullsitë bujqësore nuk e braktisën gjuhën e tyre të nënës, për të mësuar një gjuhë më shumë rrumbullakosje, bishta, mbaresa etj. dhe sigurisht as fjalët e reja e të pakuptueshme të cilat as që iu hynin në punë, si p.sh. ato të tregëtisë, artit dhe të shkronjave. Por popullsitë që jetonin nëpër qytete mësuan greqisht dhe e përdornin atë të paktën në shkrim “(f121A.K.) Përdorimi masiv i pellazgo-shqipes si gjuhë e popullit, që nga lashtësia e deri në shekullin e 19, në Greqi, diktohej së pari nga fakti, se popullsia e huaj, që ndër shekuj ka ardhur dhe ka bashkjetuar me shqiptarofolësit, mbe-

ti gjithmonë në minoritet. Për pasojë, ose është asimiluar tërësisht ose ka përdorur, brënda vatrës gjuhën e tyre dhe jashtë saj, gjuhën shqipe. Greqishtja u përdor si gjuhë e shkencës, administratës, shkollës dhe kulturës. « Sipas se cilit vend, ky element,(i elitës kulturore, sunduese ose drejtuese) mësonte si gjuhë të dytë të shkollës, ose greqishten ose latinishten (f.210R.A.)… kjo gjëndje në fakt do të vijonte e paprekur në Greqi deri në mes të shekullit të kaluar, ku kudo flitej vetëm gjuha pellazge dhe shkruhej vetëm greqishtja (f.212R.A.) Faktori i dytë është «mos asimilimi dhe mosperzjerja» e popullsisë arbërore ndaj të huajve. „Baza e popullsise «helene» (shqiptarët e lashtë) ka mbetur e njëjtë, pasi pellazgët nuk pranonin të lidheshin me të huajt, duke përthithur të ardhurit“(Ali Eltari « Republika » 7.01.2010) Kjo traditë vijoi gjatë te gjitha koherave, « Arvanitasit, si të krishterë ashtu dhe mysylmanë, janë nga popujt e paktë, që i largohen përzjerjeve të gjakut me të huajt, duke ruajtur pastërtinë dhe kompaktësinë e farës » (f184A.K.) Deri edhe në shekullin e XX ,sidomos mysylmanët shqipfolës në Greqi, nuk martoheshin me të huajt pavarsisht përkatësisë së tyre fetare, por kjo nuk ndodhte midis shqiptareve të të dy besimeve. „ Martesat e përziera që përmënden në dokumentat historike që parashtruam, duhet theksuar,

se gjithnjë bëheshin mes shqiptarësh (Ali Pasha me Vasiliqinë)dhe jo me kombësi të huaj ”(f 292 A.K.) “ Shqiptari i krishtere bëhej vëlla i adoptuar me mysylmanin e kombit te tij. Kështu krushqitë brënda fisit me fe të ndryshme vazhdonin normalisht. Kolokotroni ishte „vllam“ me Marko Boçarin (i krishterë) dhe laliotin Alifarmaqi “(f 293A.K.) Të gjithë këta faktorë të lartpërmëndur, e ruajtën gjëndjen mbizotëruese të gjuhës shqipe deri në prag të krijimit të shtetit grek, në vitin 1830.

Një popullsi mbizotëruese, dikton edhe elementin mbizotërues në kulturën e një vëndi (duke marrë gjithmonë parasysh zhvillimin e arsimit dhe mungesën e medias për periudhën që flasim, por që sot e dobeson ndjeshëm këtë faktor).

Në Greqinë e shekullit të 19-të, her-

onjtë arbërorë zënë vënd qëndror, në krijimtarinë gojore popullore dhe atë të shkruar letrare. “Ai, që ishte në territoret greke heroi më i njohur dhe i dashur, ishte heroi i madh shqiptar ,Skëndërbeu të cilin historianët grekë e mohojnë, por populli e quan të vetin dhe e dashuron. Të gjithë kapedanët arvanitas të kryengritjes (1821) që dinin dy-tre gërma, lexonin mbi fitoret dhe arritjet e Skënderbeut të cilat qarkullonin në një numër mjaft të madh asokohe dhe gjetën gjithashtru mbështetje të madhe…Kolokotroni na thote në kujtimet e tij: E njoha jetën e Skënderbeut, koleksionoja veprat e tij…Stradiotët e mëdhenj (nga Thesprotia dhe Moreja) të shk XV dhe XVI si Mërkur Bua,Manol Bleshi etj. studionin betejat e Skënderbeut. Librat e Skënderbeut, përgjithësisht ishin

leximi më i përhapur dhe më i njohur në Greqinë e pushtuar nga turku” (f 257A.K.) Për të mbuluar faktin e përhapjes së kësaj letërsie, që dëshmon se shumica e popullsisë ishte shqiptare, e cila ishte e interesuar për njohjen e luftës së Skëndërbeut, historianët grekë përpiqen ta paraqesin Skënderbeun si grek.

Studiuesi Aristidh Kola na sjell edhe një fakt shumë domethënës, që vërehet vetëm tek shqipfolësit e shtetit helen dhe jo tek popullsitë e tjera.

“Shqiptarët gjatë gjithë vazhdimit të pushtimit turk...edhe më analfabetet dinin gjithshka për Aleksandrin e Madh, Thjemistokliun, Pindarin, Epaminondën, të Urtët, perënditë e vjetra,Orakujt e lashtë…përgjithësisht gjithshka që ruhet në legjendat dhe gojedhënat “(f256A.K.)

28 e enjte, 17 prill 2014

Kulturë

Javore KOHA

Fondacioni “Studenti” organizoi Mbrëmje studentore dhe shënoi 10-vjetorin e themelimit

Punë me rezultate të prekshme

Për të gjashtën herë, Fondacioni “Studenti” organizoi të shtunën në Galerinë e Arteve të Qendrës së Kulturës në Ulqin mbrëmje studentore, një veprimtari kulturore që u kushtohet nxënësve dhe studentëve, e që ka për qëllim promovimin e vlerave artistike dhe letrare, zhvillimin e aftësive krijuese, si dhe nxitjen e frymës garuese tek të rinjtë.

Mbrëmja studentore u realizua në kuadër të projektit “Ruajtja e identitetit përmes veprimtarisë krijuese”, i mbështetur nga Fondi për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave. Me këtë veprimtari, Fondacioni “Studenti” shënoi dhjetëvjetorin e themelimit të tij.

Në fjalën përshëndetëse, kryetari i Fondacionit “Studenti”, Hajredin Kovaçi, tha se puna dhe aktivitetet e këtij fondacioni gjatë këtyre dhjetë viteve janë për t’u admiruar duke qenë se ka

arritur rezultate të prekshme dhe evidente.

Ai përkujtoi se Fondacioni “Studenti” sivjet për të gjashtën herë organizon mbrëmje studentore dhe për të nëntin vit me radhë do të organizojë “Garat e Recituesve të Rinj” në nivel të komunës së Ulqinit, duke përfshirë edhe Shkollën fillore “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” në Ostros.

“Kemi organizuar tryeza të rrumbullakëta, me tema shumë interesante, të cilat në fokus kanë pasur të rinjtë, Në bashkëpunim me Shoqatën ‘Ora’ kemi shënuar 100-vjetorin e lindjes së poetit të madh Migjeni. Kemi ndihmuar shumë studentë me gjendje të vështirë ekonomike”, tha ndër të tjera Kovaçi.

Në mbrëmjen studentore u ndanë çmimet për fituesit e konkursit shpërblyes nga krijimtaria letrare dhe figurative me temë “E sotmja bisedon me

Në mbrëmjen studentore u ndanë çmimet për fituesit e konkursit shpërblyes nga krijimtaria letrare dhe figurative me temë “E sotmja bisedon me të ardhmen”, ku konkurruan 23 ese letrare dhe 32 punime figurative. të ardhmen”, ku konkurruan 23 ese letrare dhe 32 punime figurative.

Juria në përbërje: Nepe Peraj, mësimdhënëse e gjuhës shqipe dhe letërsisë, mr. Anton Gojçaj, shkrimtar dhe kritik letrar, dhe dr. Sabina Osmanoviq, pedagoge e gjermanistikës në Universitetin e Shkodres “Luigj Gurakuqi”, me Çmimin e Parë shpërblyen esenë letrare të Flutur Mustafës, studente e Fakultetit Juridik në Universitetin “Hasan Prishtina” në Prishtinë, me Çmimin e Dytë esenë e Samina Lukës, studente e Fakultetit Ekonomik në Podgoricë, kurse Çmimin e Tretë e ndanë Esmerinda Lekperiq, nxënëse e Shkollës fillore “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” në Ostros dhe Silvana Camaj, nxënëse e Gjimnazit “25 Maji” në Tuz. Në konkursin nga arti figurativ, juria e përbërë nga piktorët Qazim Muja dhe Agron Ujkashi, vlerësuan me Çmimin e Parë punimin e Albiona Gjeçbritajt, nxënëse e Shkollës fillore “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” në Ostros, me Çmimin e Dytë punimin e Suzana Gjurashajt, nxënëse e Shkollës fillore “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” në Triepsh dhe me Çmimin e Tretë punimin e Erestina Gjekës, nxënëse e Shkollës fillore “Bedri Elezaga” në Katërkollë.

Mbrëmja studentore u gërshetua me recitime, këngë, muzikë instrumentale, ku morën pjesë nxënës dhe studentë të dalluar në fushat e tyre. Gjatë mbrëmjes studentore u shfaq edhe dokumentari i përgatitur nga Hajredin Zeneli, ku prezantohet puna dhjetëvjeçare e Fondacionit “Studenti”, si dhe u hap ekspozita me punimet figurative të arritura në kuadër të konkursit.

Në fund të veprimtarisë, për pjesëmarrësit u shtrua koktej. i.k.

Mozaik

e enjte, 17 prill 2014

Në SHF “ Mahmut Lekiq”

29 Javore KOHA

Ligjeratë mbi dëmet e substancave psiko-aktive Adoleshentët u njohën në detaje mbi ndikimet negative që shkaktojnë këto substanca në organizmin e njeriut si dhe me përvojën e një ish-përdoruesi disavjeçarë të kësaj materie të dëmshme dhe abstenimin e tij nga këto substanca helmuese Në shkollën Fillore “Mahmut Lekiq” në Tuz është mbajtur një ligjeratë mbi dëmshmërinë dhe ndikimet e padëshirueshme të substancave psikoaktive në organizmin e njeriut (fëmijëve). Kjo orë ligjëruese e cila kishte për qëllim njohjen më në detaje të substancave narkotike dhe edukimin e fëmijëve që mos të bien kurr pre e këtyre substancave, është organizuar në bashëpunim mes shkollës fillore “Mahmut Lekiq” dhe organeve lokale kopetente gjegjësisht drejtorisë së policisë. Ligjerata dedikuar nxënësve të klasës së nëntë zgjoi interesim të madh tek nxënësit të cilët me vemendje të madhe dëgjuan ligjëruesit në këtë panel e po ashtu parashtruan shumë pyetje në lidhje me dëmet që sillin këto substanca. Këshilli psikologjik dhe pedagogjik i shkollës “Mahmut Lekiq”

sipas drejtorit Nikollë Dukaj ka treguar gadishmëri të plotë që të mirëpres një ligjeratë të tillë të inicuar nga polici i drejtorisë së policisë së Tuzit Eqo Enes dhe i realizuar në kuadër të aktiviteteve të planifikuara preventive të organit në fjalë. Ligjerata në fjalë siç tha drejtori Dukaj ka qenë shumë e qëlluar sepse adoleshentët të cilët janë edhe më të rrezikuarit nga këto materje, kanë patur mundësinë për disa minuta të dëgjojnë udhëzime, këshillime dhe sygjerime pozitive që asnjëherë mos të bien pre e këtyre substancave të dëmshme dhe fatale për organizmin e njeriut. Këtë ligjeratë e bëri edhe më tërheqëse pjesmarrja e një ishpërdoruesi të drogës, tashmë i shëruar nga kjo substanë i cili u tregoi fëmijëve në audiencë eksperiecën e tij me drogën, përdorimin, pasojat negative

dhe apstenimin e tij nga droga pas disa vitesh. Nga eksperienca e tij me këtë lënd helmuese, adoleshentët patën mundësi të mësojnë dhe të edukohen që asnjëherë në asnjë rrethanë mos të ndjekin rrugën e cila sipas tij në fillim mund të duket e drejt por me kalimin e kohës rezulton fatale. Nxënësit protagonistë në këtë orë edukative kanë marr një sërë përgjigjesh pozitive dhe të vlefshme për jetën e tyre nga paneli përbërës i kësaj ligjerate. Stafin ligjërues të kësaj ore edukative e përbënin, Dr.Lubinko Kallugjeroviq –psikiatër, Semir Begziq- asistent në trajtim, Bilana Knezheviq- udhëheqëse e filialit të delikuencës së të miturve në Qendrën e Sigurisë, Podgoricë si dhe inspektori Petar Marasheviq nga sektori i Luftës kundër drogës dhe kontrabandimit. t.u.

30 e enjte, 17 prill 2014

Mozaik

Javore KOHA

Blegëtoria dhe Bujqësia në Malësi trashëgimi shumëshekullore

Sport

e enjte, 17 prill 2014

31 Javore KOHA

Klubi i Kik Boksit “Albulena” shënon suksesin e radhës në Kampionatin e Malit të Zi në Tivar

Emir Dervishi, seniori më i mirë

Veprimtaritë më kryesore të burimit të të ardhurave Buqësia dhe blegëtoria në trevën e Malësisë kanë qenë prej vitesh dhe vazhdojnë të mbeten dy nga veprimtaritë më kryesore të burimit të të ardhurave për mbijetesë duke qenë se pozita gjeografike e viseve fushore dhe rurale të Malësisë e ka favorizuar këto lloj zanatesh por kanë qenë edhe nevojë e kohës. Krahas bujqësisë as blegëtoria në Malësi nuk i ka humbur vlerat dhe trashëgiminë e baballarëve tonë. Shumë amvisëri në trevën e Malësisë krahas bujqësisë e merren edhe blegëtorinë, dikush më pak e dikush më shumë. Pothuajse çdo shtëpi në Malësi ka patur kafshë shtëpiake për të jetuar dhe vazhdon të mbaj edhe sot qofshin kafshë të imëta apo krerë me lopë. Se si shikohet sot në Malësi kjo lloj veprimtarie dhe sa ushtohet ajo në krahasim me disa vite më parë, biseduam me njërin ndër blegëtorët e shumtë në Malësi Pashko Gojçaj i cili ka një tufë me mbi 150 dele. Gojçaj u shpreh se blegëtorinë e trashëgon nga të parët e tij por e ka edhe si pasion dhe hobi dhe e shikon si burim kryesor të të ardhurave në këtë kohë të krizës financiare. Ai blegtorinë e ushtron që në ditët e hershme të fëmijërisë duke thënë se kjo lloj veprimtarie është zanati i tij kryesor dhe traditë qe e ruan që prej shumë shekujve. “Kur kam qenë në moshë të re kam menduar se nuk

do merrëm për një kohë të gjatë me blegtori mirëpo me kalimin e viteve duke parë se çdo ditë e më shumë thellohej kriza ekonomike, e shikova të udhës që është më mirë t’a kem një burim të të ardhurave më të sigurt duke vëndosur që të blej dhe të merrëm me bagëti të imëta, konkretisht me dele”, u shpreh blegëtori Pashko Gojçaj. Ai thekson se as ky profesion që ka zgjedhur të merret, nuk është shumë i lehtë pasi kërkon durim dhe përkujdesje përgjatë gjithë vitit duke u angazhuar për ushqyerje të tyre dhe strehim. Me punë dhe pasion që sipas tij duhet t’a ketë çdonjëri që dëshiron të merret me blegëtori, ky zanat mund të jap fryte për të jetuar, duke mos të lenë asnjëherë pa ndonjë qindarkë në xhep. “Të merresh më këtë zanat për shumë vite të jep mundësi të kesh të ardhura sa për të jetuar pa krijuar ndonjë ekonomi të madhe, por duke shikuar rrogat e ulëta në Mal të Zi atëherë nga blegtoria mund të nxirret diçka më mirë në fund të muajit se sa një rrogë mesatare në këtë vend”, theksoi Gojçaj. Delja edhe pse është bagëti e imët, sipas Gojçajt, kërkon sasi të madhe të ushqimit dhe kosto mjaftë të lartë që ta mbash gjallë këtë tufe kaq të madhe me dele përgjatë gjithë vitit. “Drithërat dhe barin e blej çdo vit sidomos gjatë stinës së dimrit, mirëpo kam edhe sipërfaqe të shum-

ta të kullosave në pronën time për t’i ushqyer ato, pasi klima këtu gjatë tërë vitit është e përshtatshme pa dëborë dhe jep mundësi që delet të lëshohen jashtë nëpër kullosa por duhet patur kujdes të veçantë që mos të t’i rrëmbej ujku grabitëqar i cili çdo herë ndodhet në gjueti”, tha Pashko Gojçaj. Mishi i deles e sidomos i qingjit në Malësi ka qenë i njohur prej shumë vitesh si një ndër ushqimet më tradicionale, më të preferuara dhe më speciale të malësorëve në raste gëzimesh dhe festash të ndyshme, ushqim ky që edhe sot e kësaj dite mbetet tradicional dhe përdoret për mikun e sidomos për ahëngje dhe raste të ndyshme gazmore e festive.

“Unë çdo vit kam blerësit e mi të rregullt të cilët kërkojnë mishin e qingjit dhe nga mishi përfitoj më së shumëti se sa nga qumështi dhe djathi pasi është më lehtë t’i shfytëzosh ato për mish se sa për djath dhe qumësht sepse në raste festash sidomos gjatë Bajramit dhe festave të tjera të bajraqeve të Malësisë mishi i qingjit ka qenë dhe vazhdon të mbetet traditë në Malësi”, tha Gojçaj. Sa i takon mbështetje nga ana e Ministrisë së Bujqësisë për mirëmbajtje të kësaj tufe të deleve, ai tha se asnjëherë nuk ka gjetur mbështetje të duhur përveç ndonjë ndihme simbolike kohë pas t.u. kohe.

Garuesit e Klubit të Kik Boksit “Albulena” kanë fituar tri medalje të arta, një të argjendtë dhe dy medalje të bronzta. Kampionë të Malit të Zi janë shpallur Emir Dervishi, Allmir Kollari dhe Marian Dukagjini, medalje të argjendtë ka fituar Filip Gjakonoviq, kurse medalje të bronzta Alfred Koci dhe Dushan Radulloviq.

Gjashtë garuesit e Klubit të Kik Boksit “Albulena” kanë fituar tri medalje të arta, një të argjendtë dhe dy medalje të bronzta, në disiplinën lou kik, në Kampionatin e Malit të Zi, i cili u mbajt të dielën në Tivar, në organizim të KKB “Bar”.

Edhe në këtë garë, kik boksieri më i suksesshëm nga “Albulena” ka qenë Emir Dervishi, i cili është shpallur kampion i Malit të Zi në kategorinë -81kg dhe seniori më i mirë në Kampionat.

Që disa vjet Dervishi është kampion i Malit të Zi. Në finale, ai është përballur me garuesin e KKB “Rad” nga Podgorica, të cilin e ka fituar me ndërprerje të meçit në raundin e parë.

Allmir Kollari, disa herë kampion dhe përfaqësues i Malit të Zi, është rikthyer me fitore pas një pushimi trevjeçar.

Ai është shpallur kampion i Malit të Zi

në kategorinë -86kg. Kollari ka arritur fitore spektakolare ndaj garuesit të KKB “Llovqen”, duke bërë që të ndërpritet meçi që në raundin e parë.

Kampioni i tretë nga radhët e KKB “Albulena” është Marian Dukagjini, një garues tjetër me potencial i këtij klubi. Ai ka fituar medaljen e artë për juniorë në kategorinë -86kg. Dukagjini ka rënë në sy të përzgjedhësit të Përfaqësueses së Malit të Zi, Goran Radonjiq, që në meçin e tij në turneun ndërkombëtar “Budva Open 2014”.

Medalje të argjendtë ka fituar Filip Gjakonoviq, për juniorë, në kategorinë -91kg, kurse medalje të bronzta Alfred Koci, për juniorë, në kategorinë -81kg, dhe Dushan Radulloviq, për seniorë, në kategorinë -86kg. Koci ka bërë një rezistencë të fortë ndaj ish fituesit të medaljes së bronztë në

Kampionatin Botëror, kik boksierit të “Univerzum”-it nga Rozhaje, Dejvid Kajeviq. Ky i fundit, për shkak të një tronditje në kokë në meçin ndaj Kocit, nuk ka mundur të zhvillojë meçin final.

Trajnerët e KKB “Albulena”, Zeqir Tafa dhe Agron Ujkashi, janë të kënaqur me rezultatin e arritur nga garuesit e tyre në Kampionatin e Malit të Zi dhe po përgatiten për të marrë pjesë Kampionatin Ballkanik, i cili do të mbahet në maj.

Suksesi i garuesve të KKB “Albulena” në Kampionatin e Malit të Zi vjen pas atij në Turneun ndërkombëtar “Budva Open 2014”, vetëm disa ditë më parë, ku garuesit e këtij klubi fituan shtatë medalje të arta, tri medalje të argjendta dhe dy medalje të bronzta.

(Kohapress)

Ministria për të Drejtat e Njeriut dhe Popujve Pakicë

Gëzuar Pashkët

Iniciativa Qytetare - Tuz

UrimePashkët