Koha javore 618

Ngjarje Javore

Javore KOHA

ISSN 1800-5969

Podgoricë e enjte, 12 qershor 2014 Viti XIII / Numër 618 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Plazhet e Ulqinit ruajnë primatin

Bukuria tradicionale

2

e enjte, 12 qershor 2014

Javore KOHA

Javore KOHA

Javore KOHA

Përmbajtje

Plan veprimi për të rinj

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

3 Javore KOHA

Zgjidhet enigma e dy frazave nga shekulli V para erës së re fq 16

Edhe një shqiptare seksi

H. Koliqi:

Mefistofeli Amfillohije Radoviq

e enjte, 12 qershor 2014

H. Halimi:

fq 5

fq 6

fq 20

Kultivimi i folklorit tradicional

Gj. Gjonlekaj:

Ligjet e shkretëtirës

Themelues: Kuvendi i Republikës së Malit të Zi

Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: SHAGBG „Pobjeda” Drejtor ekzekutiv: Lav Lajoviq Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 078/110-578 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.co.me

Përmbajtje

fq 8

fq 24

Orë e historisë

Shteti i Arbrit, aspekte kulturologjik fq 12

fq 26

Vepër me vlerë e letërsisë popullore shqipe

Promovohet talenti në aktrim fq 14

fq 28

Ne hap me Kohen

4 Javore KOHA

Ngjarje javore

e enjte, 12 qershor 2014

Ngjarje javore

e enjte, 12 qershor 2014

5 Javore KOHA

Organizata e Shoqërisë Civile “Horizonti i Ri” nënshkroi marrëveshje bashkëpunimi me Komunën e Ulqinit

Plan veprimi për të rinj Pesë plazhe në Ulqin bartëse të Flamurit të Kaltër për sezonin turistik 2014

Plazhet e Ulqinit ruajnë primatin Ulqin – Plazhet e Ulqinit janë plazhet më të mira në tërë bregdetin e Malit të Zi. Kjo është dëshmuar edhe një herë në ceremoninë e dorëzimit të Flamurit të Kaltër për sezonin turistik 2014, një mirënjohje ndërkombëtare për arritjen e standardeve më të larta të sigurisë dhe ekologjisë.

Në mesin e 15 plazheve fituese të Flamurit të Kaltër në Mal të Zi për këtë vit,

pesë janë nga Ulqini: Evropa Beach, Safari, MCM Beach, Copacabana dhe Lux Beach.

Ceremonia e dorëzimit të Flamurit të Kaltër është zhvilluar në plazhin e hotelit “The Queen of Montenegro” në Budvë, me rastin e Ditës Ndërkombëtare të mbrojtjes së mjedisit jetësor.

“Flamuri i Kaltër fitohet për çdo vit, në bazë të rezultateve nga viti i kaluar, e

për këtë gjykimin e vet e jep Komisioni Nacional të cilin e përbëjnë përfaqësuesit e Ministrisë së Zhvillimit të Qëndrueshëm dhe Turizmit, Ndërmarrjes Publike për Administrimin e të Mirave Detare, Kryqit të Kuq, Kapitenerisë së Portit dhe organizatave joqeveritare që merren me ekologjinë”, kanë theksuar nga NP “Të Mirat detare”.

Programi “Flamuri i Kaltër” përbëhet nga dy faza. Përpara se një plazh të fitojë të drejtën të jetë bartëse e Flamurit të Kaltër, duhet të kalojë fazën pilot, e cila zgjat një deri në dy vjet. Këtë vit, në fazën pilot gjenden 12 plazhe dhe një marinë në Mal të Zi, në mesin e të cilave janë plazhet Toni Gril, Miami dhe Mojito në Ulqin.

Ky është viti i 11-të që Mali i Zi është pjesë e programit ndërkombëtar Flamuri i Kaltër.

(Kohapress)

Ulqin – Organizata e Shoqërisë Civile “Horizonti i Ri” dhe Komuna e Ulqinit” nënshkruan javën e kaluar Marrëveshjen e bashkëpunimit, e cila parasheh hartimin e Planit Lokal të Veprimit për të rinj.

Në takimin në të cilin, përpos kryetarit të Komunës së Ulqinit, Fatmir Gjeka, morën pjesë edhe nënkryetarët e Komunës, Ardijan Mavriqi dhe Safet Beci, sekretari i Sekretariatit për Veprimtari Shoqërore, Ahmet Aloshi, si dhe përfaqësuesit e Horizontit të Ri, u shkëmbyen informacione për nevojën, rëndësinë si dhe mënyrën e hartimit dhe aprovimit të Planit të Veprimit për të rinj.

Marrëveshja e nënshkruar përcak-

ton bartësit e aktiviteteve gjatë procesit të hartimit të Planit të Veprimit, detyrat e tyre si dhe afatet e realizimit.

Sipas kësaj marrëveshjeje, Horizonti i Ri do të organizojë trajnimin dhe motivimin e të rinjve për pjesëmarrje në procesin e hartimit të këtij plani, do të realizojë hulumtimin e nevojave të të rinjve në terren, do të organizojë aktivitete publike e promovuese në komunitet si dhe do të koordinojë grupin ndërsektorial për shkrimin e Planit të Veprimit për të rinj.

Nga ana tjetër, Komuna e Ulqinit gjithë këtij procesi do t’i japë mbështetje institucionale dhe logjistike.

Hartimi i Planit të Veprimit për të rinj realizohet në kuadër të projektit të Horizontit të Ri me titull “Politika për të rinj në Ulqin”, të cilin e mbështet Fondi për Qytetari Vepruese, i financuar nga Bashkimi Evropian nëpërmjet Delegacionit të BE-së në Mal të Zi. Afati i realizimit të këtij projekti është deri në fund të muajit dhjetor të këtij viti.

(Kohapress)

U mbajt Kuvendi i rregullt vjetor i Organizatës së Kryqit të Kuq në Plavë

Ellvira Mulliq sërish sekretare

Plavë – Organizata komunale e Kryqit të Kuq të Plavës, kohë më parë ka mbajtur Kuvendin e rregullt zgjedhor vjetor, në të cilin për sekretare është zgjedhur Ellvira Mulliq, e cila këtë detyrë e ka kryer edhe në mandatin e kaluar. Kryetar i organizatës është zgjedhur dr. Said Çekiq, kurse nënkryetar ekonomisti Damir Gutiq.

Siç thuhet në komunikatën për shtyp, sekretarja Mulliq të pranishmit në seancë i ka njoftuar me rezultatet e punës së organizatës në vitin 2013,

ndërsa sekretarja e përgjithshme e Kryqit të Kuq të Malit të Zi, Jelena Darmanoviq, publikisht ka lavdëruar punën e kësaj organizate komunale, me theks të veçantë projektin “Kujdesi mbi të moshuarit”.

Delegatët kanë miratuar raportin financiar, raportin mbi punën për vitin 2013, si dhe programin e punës për këtë vit.

Në Kuvend janë zgjedhur anëtarët e komisioneve, këshilli drejtues dhe delegatët në Kuvendin e Kryqit të Kuq të Malit të Zi. Sh. Hasangjekaj

6 Javore KOHA

e enjte, 12 qershor 2014

Vështrime & Opinione

Vështrime & Opinione

e enjte, 12 qershor 2014

Foku s

7 Javore KOHA

Mefistofeli Amfillohije Radoviq Amfillohije Radoviq me shokë, madje me pelqimin dhe me përcjelljen e punonjësve të sigurimit, i uzurpoi dhe i shuguroi gërmadhat e Kishës së Krajës, monument emblematik i kësaj treve. Këtë monument e uzurpoi dhe e serbizoi edhe me ndihmën e disa “orotoksëve” nga Shkodra, të cilët si bashkëmendimtarë dhe bashkëveprimtarë të Amfillohijes, sigurisht se janë të gatshëm t’i paraprijnë ëndrrës opsesive të tij për Shkodrën serbe.

Për Koha Javore:

Hajrullah Koliqi/Prishtinë

Amfillohije Radoviq, ky pop “jurišnik”, antishqiptar i sprovuar, vazhdon të provokojë. Provokimi i radhës ishte deklarata e tij në mes të Krajës, se tensionet midis popullit shqiptar dhe atij serb mund t’i ulë vetëm Kisha Ortodokse (Serbe), duke u mbështetur në faktin se 30% e popullsisë në Shqipëri janë ortodoksë (kupto: serbë!).

Po, kush është ky njeri që ofron dhe predikon paqe dhe mirëkuptim midis shqiptarëve dhe serbëve?

Ky është mefistofeli Amfillohije Radoviq, mitropoliti i Malit të Zi dhe i Bregdetit, i Zetës dhe i Bjeshkës, i Shkodrës dhe egzark i selisë së shenjtë në Pejë (“mitropolit crnogosko-primorski, zetskobrdski, skenderijski i Svetoga pećkoga trona egzarh). Ky mitropolit, eksponent i shquar i Kishës Ortodokse Serbe, flamurtar i shovinizmit serb, gjendet, gjithmonë, jo në shërbim të Perëndisë, por në shërbim të aspiratave mesjatare të atdheut (Serbisë dhe Nënës Rusi).

Gjatë luftës në Kroaci (Knin), Amfillohija i kishte thënë një shokut të tij (Novak Kilibarda): “Do të shkojmë atje (pra, në Knin), me ndihmën e Zotit, për të trimëruar vëllezërit tanë.” Dhe, shkoi.

Amfillohije Radoviq shkoi edhe në Hagë për të trimëruar “trimat serbë” (srpski junaci) të akuzuar për krime lufte. Shkoi për ta rrëfyer edhe udhëheqësin serb (srpskoga vodju), kriminelin Sllobo-

dan Milloshviq, në burgun qëndror të Beogradit! Beatifikoi edhe kriminelët e luftës nga Plevla (Mali Zi), etj.

Amfillohije Radoviq u dëshmua edhe si armik i përbetuar i Shqipërisë dhe i shqiptarëve. Ai e konsideron veten edhe si “mitropolit i Shkodrës”, madje i Shkodrës serbe (Srpski Skadar), siç e quan dhe e konsideron ai.

Ky militant ortodoks i serbizmit, publikisht, në sy të shtetit malazez dhe të atij shqiptar, ka ndërmarrë dhe vazhdon të ndërmarrë aktivitete shumëplanëshe për realizimin e ambicieve të tij radikale politike-klerikale. Çuditërisht, ai livadhisë lirshëm dhe kryelartë edhe nëpër trevat shqiptare jashtë dhe brenda Shqipërisë.

Amfillohije Radoviq me shokë, madje me pelqimin dhe me përcjelljen e punonjësve të sigurimit, i uzurpoi dhe i shuguroi gërmadhat e Kishës së Krajës, monument emblematik i kësaj treve.

Këtë monument e uzurpoi dhe e serbizoi edhe me ndihmën e disa “orotoksëve” nga Shkodra, të cilët si bashkëmendimtarë dhe bashkëveprimtarë të Amfillohijes, sigurisht se janë të gatshëm t’i paraprijnë ëndrrës opsesive të tij për Shkodrën serbe.

Ky uzurpator i urryer i përvetësoi edhe gërmadhat e kishave në ujëdhesat e liqenit të Shkodrës dhe i serbizoi ato.

Këto ujëdhesa i shndërroi në “koloni

kallugjericash të sjellura nga treva jomalazeze,” i privatizoi ato dhe “ i shndërroi në stacionare kishtare-ushtarake.”

Kulmin e kësaj fushate famëkeqe serbe-klerikale Amfillohije Radoviqi e arritit me ngulitjen e kishës “Sveta Trojica” në majen e Rumisë. Me këtë kishë, të vendosur me ndihmën e helikoperit ushtarak, u përdhos ky mal pelegrinazhi për kranjanët, shestanasit dhe të gjithë njerëzit vullnetmirë. Vendosja e kësaj kishe në Rumi “paraqet thikë të përgjakur në qenien multietnike të Malit të Zi dhe atak në vetë themelet e raporteve ndërfetare në hapësirën ku gjendet Rumia krenare.”

Tërë këtë ekspansion pansllavist e bëri dhe e bën pa kurrfarë të drejte qytetare, as kishtare (kanonike). Ky “njeri i Zotit” nuk zbaton as vendimet gjyqësore.

Ky klerik ortodoks serb, me mendësi mesjetare “futet” legalisht edhe në Shkodër dhe në fshatrat përreth saj, për të kërkuar eshtrat e ushtarëve serbë të rënë gjatë përpjekjve për pushtimin e Shkodrës dhe të Shqipërisë. Ky pop luan edhe rolin e varrgjurmesit, sikur ai prifti tjetër ortodoks që kërkonte verret e ushtarëve grekë, po në Shqipëri!

Arriti edhe në Tiranë (me flamurin serb, jo vetëm në zemër!), me rastin e shenjtërimit të Katedralës Ortodokse “Ngjallja e Krishtit,” e cila ndonëse “autoqefale shqiptare,” më së paku pati shpirt

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

dhe performacë shqiptare! Ai është i kudondodhur, atu ku mendon se mund t’i kontribojë serbizmit.

Mitropoliti Amfilloje Radoviq është duke bërë përpjekje që t’i përvetësojë, t’i serbizojë edhe eshtrat e Gjon Vladimirit, t’i sjellë ato në Krajë pranë Kishës së Krajës dhe këtë ta shndërrojë në një qendër pelegrinazhi për ortodoksët serbë. Kështu, po përshpejtohet serbi-

zimi i Krajës së Shkodrës!

Ky është Amfillohije Radoviq, luftëtari për paqe midis shqiptarëve dhe serbëve! Natyrisht, është shumë e qartë se fjala është për një armik të thekur të shqiptarëve. Madje, as nuk pranon se ka shqiptarë. Shqiptarët, sipas tij, janë serbë të shqiptarizuar (poarnaućeni srbi). Përkundër kësaj, është fatkeqësi e madhe dhe e rrezikshme fakti që

përbindëshave të tillë t’u lejohet të hyjnë dhe të sillen si fantazma ogurzezea nëpër treva shqiptare, madje edhe brenda territorit të shtetit shqiptar.

Një njeri i tillë, siç është Amfillohije Radoviq për shqiptarët, është i rrezikshëm, ndaj edhe i padëshirueshëm.

Shteti dhe sjellja adekuate e tij, nuk le hapësirë për reagim adekuat të qytetarëve.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

8 Javore KOHA

Opinione & Vështrime

e enjte, 12 qershor 2014

Opinione & Vështrime

e enjte, 12 qershor 2014

9 Javore KOHA

Shqiptaret dhe Al Qaeda (1)

Ligjet e shkretëtirës Për Koha Javore

Gjekë Gjonlekaj/New York

Shekulli i XX ishte epoka e dy luftërave të mëdha botërore, ishte koha e gjenocideve dhe terroreve të papërshkrueshme. Akti i terroristit serb Gavrillo Principit në Sarajevë shkaktoi Luftën e Parë. Popujt e ndryshëm e pësuan rëndë nga terroret shtetërore të tipit fashist, nazist dhe komunist. Pas Luftës së Dytë në disa vende, sidomos në Lindjen e Mesme, u themeluan organizata të ndryshme terroriste, të cilat sot e kësaj dite e ushtrojnë këtë veprimtari të hatashme.

Frikën e madhe nga terrorizmi palestinez e përjetova në shtator të vitit 1970, në aeroportin ndërkombëtare të Romës, në çastet e nisjes për New York. Pasi u vendosëm në aeroplanin”Alitalia” dhe prisnim momentin e largimit nga pista e atij aeroporti u dha njoftimi për largimin urgjent nga aeroplani, si pasojë e lajmit se terroristët palestinezë kishin vendosur eksploziv në avionin tonë.

Evakuimi ynë u bë në mënyrë urgjente.

Natyrisht se kjo situatë e bëri udhëtimin tonë të frikshëm dhe shumë të vështirë, duke shkaktuar vonesa e kontrolle të jashtzakonshme. Si pasojë e kësaj vonese qendruam në Shanon të Irlandës pothuajse gjithë ditën dhe, pas dy ditësh, arritëm në New York. Në aroplanin tonë ishte edhe një familje shqiptare nga Ulqini. Ditën e parë të imigrimit tone, të udhëtimit për në Amerikë, përjetum trauma që nuk i kishim paramenduar kurrë. Në mesin e viteve 80 isha larguar për një kohë të shkurtër nga Zëri i Amerikës në Washington dhe, pas një kohe, u ktheva përsëri në këtë punë në Federal Plaza në New York. Zyra e Zërit të Amerikës është sot e kësaj dite në katin 30 në Federal Plaza. Pentagoni dhe kjo janë ndërtesat më të mëdha të qeverisë amerikane. Aty punojnë 40 mijë veta. Në fund të

Terrorizmi është egërsi e pamëshirshme. Ata që përdorin terrorizmin si mjet për realizimin e qëllimeve të veta janë si përbindëshat e imagjinuar të llojit goxilla. Për shoqëritë barbare terrorizmi është armë kryesore. Kush kishte paramenduar se shekulli ynë i 21-të do të fillonte me terrorizmin e 11 shtatorit 2001. Këtë datë e shënon historia si fillimin e një epoke të re. viteve 80, Federal Plaza ishte në shenjestër të terrorizmit libian të Muamar Gadafit.

Ai kishte pësuar rëndë nga sulmet ajrore amerikane dhe tërë kohën kërcënonte zyrat federale amerikane, sidomos Federal Plazen në New York. Pas kërcënimeve terroriste të Muamar Gadafit, sigurimi amerikan mori masa të jashtzakonshme.

Për rreth Federal Plazes ngritën fuçia të mëdha prej betoni si pengesë për kalimin e ndonjë automjeti me eksploziv. Përgatitjet për evakuime urgjente në rast të ndonjë alarmi ishin të domosdoshme dhe kërkohej vigjilencë. Dy kullat binjake në Qendrën Botërore të Tregëtisë (World Trade Center) ishin kundrull Federal Plazës. Sulmi terrorist i vitit 1993 në Qendrën Botërore të Tregtisë ishte paralajmërim i një tragjedie të dytë, e cila ndodhi me 11 shtator 2001.

Pas demonstratave të vitit 198,1 Shtetet e Bashkuara kishin treguar interesim të madh në lidhje me problemet e Kosovës.

Shqiptarët e Amerikës fituan bindjen se vetëm Shtetet e Bashkuara do ta shpëtojnë Kosovën. Kjo bëri ta nderojmë Amerikën edhe më shumë. Çdo humbje e Amerikës ishte humbja jonë. Në atë kohë kisha menduar për mundësinë e organizimit të njësive shqiptare në luftë kundër terrorizmit ndërkombëtar, bile kisha imagjinuar vajtjen e vullnetarëve shqiptarë në luftë kundër Osama bin Laden. Natyrisht se e gjithë kjo mund të bëhej në mënyrë vullnetare në bashkëpunim me forcat speciale anti-terroriste amerikane. Imagjinata ime naive nisej nga ajo thënja e vjetër: ”Armiku i mikut tim është armiku im”. Fatkeqësisht ndodhi e kundërta pasiqë disa xhihadistë shqiptarë në diasporë e në atdhe bënë të kundërtën duke u bashkuar me forcat ter-

roriste të Al-Qaedës dhe Osama bin Laden.

Pjesëmarrja e shqiptarëve në organizata terroriste është më e madhe se e krejt Evropës. Kjo tregon se shqiptarët nuk janë propërendimorë siç pretendojnë. Deklaratat pompoze të politkanëve shqiptarë në lidhje me këtë çështje janë qesharake. Ata pretendojnë se janë shumë pro-amerikanë, por faktet tregojnë të kundërten. Terrorizmi shqiptar nuk ka filluar dje. Këtë veprimtari e kishte filluar kryeterroristi shqiptar Haxhi Qamili 100 vjet më parë. Xhihadizmi shqiptar është më i ndërlikuar seç e dijmë ne.

Në fund të viteve ‘80 dhe në fillim të viteve ’90, disa autoritete fetare shqiptare në New York dhe në New Jersy kishin bërë deklarata qesharake se gjoja feja e tyre islame ishte në rrezik në këto ambiente. Ata nuk kishin pranuar në institucionet e tyre asnjë simbol shqiptar, bile nuk kishin pranuar as flamurin kombëtar dhe as fotografinë Gjergj Kastriot Skënderbeut. Disa djem shqiptarë të shkolluar në Universitetin e Prishtinës kishin bërë protesta në lidhje me këtë çështje. Shtypi shqiptar i New Yorkut kishte botuar shkrime në lidhje me këtë çështje.

Në Luftën e Gjirit Persik kundër Irakut, në vitin 1991, kisha takuar shumë shqiptarë që lusnin Zotin për fitoren e Irakut. Deri ditët e fundit qendruan optimist për fitoren e Sadam Huseinit. Qendrimi i tyre pro-irakian për mua ishte absurd dhe më shkaktonte zemërime, aq më tepër kur ata jetonin dhe gëzonin të gjitha liritë dhe të drejtat në Shtetet e Bashkuara. Shumë nga ata ishin pronarë restaurantesh dhe biznisesh të tjera. Shumica ishin nga Maqedonia. Më vonë disa nga ata lëshuan mjekra të gjata të stilit të Bin Ladenit, duke veshur fustane të bardha, ndërsa gratë e tyre u mbuluan

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

me perçe dhe, në takime publike, ato nuk të jepnin dorën sipas traditës shqiptare dhe qytetare. Në shumicën e rasteve gratë shqiptare në Amerikë e kanë të ndaluar të marrin pjesë në vizita ngushllimesh, bile botohen njoftime nëpër gazeta se, në pamjet e tyre për ngushllime, mund të marrin pjesë edhe gratë. Këta fanatikë qesharak sollën në Amerikë ligjet e shkretirës. Shumë shqiptarë të traditës kombëtare u gjetën keq para tyre, duke kërkuar përjashtimin e tyre nga fisi e vëllazëria. Për shqiptarët, të cilët respektonin islamin tradicional, ata ishin të papranueshëm. Këto sjellje janë të dyshimta sot e kësaj dite.

Pas rënjes së diktaturës, në Shqipëri pritej një ndryshim i madh properendimor. Ismail Kadare kishte bërë disa deklarata në lidhje me këtë çështje. Ai kurrë nuk e kishte menduar se një ditë shqiptarët e Amerikës do ta fyenin aq rëndë gjatë vizitës së parë në Shtetet e Bashkuara në vitin 1990. Në lidhje me veprimet e atyre fanatikëve shqiptarë iu sjellim kujtimet e Helenës Kadaresë botuar në veprën letrare “KOHË E PAMJAFTUESHME”.

“Si në shumicën e historive të dashurisë, edhe marrëdhënia me Nju Jorkun pati një hidhërim të papritur. Pas vizitës sonë të parë, një grup shqiptarësh të besimit mysliman, të shtyrë prej kushedi kujt, organizuan një tubim kundër Ismailit. Në vend që ata të gëzoheshin që një shkrimtar i tyre thirrej në Kongresin Amerikan për të dëgjuar fjalët e tij lidhur me çështjen shqiptare dhe të Kosovës, këta fanatikë bënë një sjellje tjetër. U mblodhen në një xhami dhe nuk u kursyen me fyerje dhe kërkesën për të djegur librat e Kadaresë, por propozuan një fatva, me anë të cilës kërkohej dënimi

me vdekje i shkrimtarit, ngaqë, sipas tyre, kishte fyer myslimanët shqiptarë. Kuptohej se e gjithë kjo ishte një imitim i dënimit të Salman Ruzhdiut, por në kushtet shqiptare tingëllonte shumë shqetësuese. Si është e mundur të ndodhë një gjë e tillë në fund të shekullit XX midis shqiptarëve?.

Ne kemi qenë gjithëmonë kundër asaj që, në shpjegimin e shumë gjërave, kërkohet teoria konspirative. Por në këtë rast, nuk ishte e vështirë të të shkonte mendja për nxitësit……….”

Në vitin 2000, pas 25 vjetësh e vizitova Kosovën. U gëzuam të gjithë që e gjetëm të lirë nga pushtimi serb. Brenda një viti arabët e turqit kishin filluar propagandën e tyre në Kosovë. Prania e tyre ishte kudo.

Në aeroportin e Prishtinës ata kishin ndërtuar një xhami të stilit arab. Pse është ndërtuar xhamia në Aeroportin e Prishtinës, kur në Aeroportin Ndërkombëtar “John F.Kennedy” të New Yorkut nuk ekziston asnjë kishë. Në asnjë aeroport të Amerikës nuk ekziston asnjë kishë. E gjithë kjo ishte bërë për qëllime të caktuara. Qytetarët shqiptarë të Kosovës tregonin se aty nuk kishte pasur xhami kurrë, por arabët e kishin ndërtuar për të realizuar planet e tyre antishqiptare. Shkrimet arabe me gërma të mëdha ishin kudo edhe nëpër muret e kullave të familjeve më të njohura të Kosovës që ishin flijua për lirinë e vendit e jo për qëllimet turko-arabe. Ata dhe familjet e tyre kishin dhënë jetën për shqiptarizimin e Kosovës dhe jo për turqizimin ose arabizimin e këtij vendi.

Disa javë pas tragjedisë amerikane të 11 shtatorit 2001, një grup shqiptaro-amerikanësh organizuam në New York, para Organizatës së Kombeve të Bashkuara një

demonstratë kundër terroristëve arabë.

Bëmë të gjitha përgatitjet e duhura që demonstrata të jetë e sukseshme. Mendonim se ia kishim borxh Amerikës një mbështetje morale në këtë kohë tragjike.

Përsonalisht u angazhova ato ditë, duke u bërë telefonata shumë familjeve me të cilat kisha marrë pjesë në dhjetëra demonstrata për Kosovën. Ata në telefon premtonin se do të marrin pjesë me shumicë. Porositëm edhe një kurorë lulesh për zjarrfiksit dhe policët e rënë dëshmorë në Word Trade Center. Policët dhe detektivët e asaj qendre kishin qenë shumë të sjellshëm me shqiptarët gjatë demonstratave për Kosovën.

Ata meritonin respektin tonë. Disa prej tyre ishin vrarë më 11 shtator. Demonstrata jonë filloi në ora 10 të mëngjezit. Dy orë më vonë, në ora 12, ishin mbledhur gjithsejt 25 veta. Midis tyre ishte edhe kongresmeni Eliot Engel. Numri i pjesëmarrëseve ishte aq i vogël dhe për këtë u ndjemë shumë keq para këtij politikani amerikan. Nuk deshëm ta fillojmë fare. Zoti Engel tha dy fjalë dhe me kaq mori fund demonstrata jonë. Asnjë nga ato familje, që kishin premtuar se do të merrnin pjesë, nuk u panë fare. Diaspora shqiptare ka disa merita, por edhe shumë të meta. Të mos harrojmë se në diapsorën shqiptare janë kapur një numër dukshëm terroristësh dhe xhihadistësh, siç ishte rasti i fundit në Suedi. Kjo do të thotë se diaspora shqiptare nuk është aq proprendimore, siç pretendojnë disa shqiptarë. Të mos flasim për terroristët dhe xhihadistët e Kosovës, të Maqedonisë dhe të Shqipërisë. Numri i tyre është i madh dhe, për këtë, shqiptarët duhet të jenë shumë të shqetësuar. Veprimet e tyre janë të rrezikshme për të ardhmen e Kosovës.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

10 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 12 qershor 2014

Kulturë

e enjte, 12 qershor 2014

11 Javore KOHA

Përkujtim - Abdullah Konoshevci (2)

Efektet estetike në poezi Eshtrat e viktimave të luftës së fundit në Kosovë e kanë frymëzuar autorin të shkruajë vjershën, Të pagjeturit

Për Koha Javore:

Dr. Hysni Hoxha / Prishtinë

Në strofën e parë të kësaj vjershe bien në sy dy shprehje figurative burimore dhe funksionale: Të dashurit e mi / Ju mure heshtjesh të gjata / Eshtrat tuaj / mbuluar nga dhe i zi / Djegur në furrnalta / Edhe sot lëvizin/ Drejt nesh.

Nëpërmjet shprehjes metaforike: “Mure heshtjesh të gjata”, kur kemi parasysh pamjet e tyre nëpër fotografi pranë Kuvendit të Kosovës, te lexuesi krijohet një imazh i tendosur. Po në këtë strofë strukturohet një imazh ekspresiv grotesk: lëvizja e eshtrave të viktimave të pagjetura.

Vjersha Delja dhe ujku ose sindroma e Stokholmit është një rrëfim alegorik ndërmjet deles, sipas urtësisë sonë popullore, personifikim i njeriut të urtë të dëgjueshëm dhe ujkut, që personifikon individin e egër, keqbërës. Në variantin e parë dëshira e deles të identifikohet me ujkun, e bën atë të hidhet në sulm si ujk. Delet e tjera e lakmuan veprimin e saj, ndërsa ujqit “dhëmbëprerës”, qeshën kur e panë delen që donte të bëhej ujk. Në variantin e dytë të kësaj vjershe ku konkretizohet dëshira e deles dhe veprimi i egër i ujkut, delja është opsenuar nga ujku dhe prandaj “e verbër i vihet pas”. Siç thotë poeti, lakmi e ujkut për ta prerë në fyt, ishte tunduese. Efekti më i lartë estetik i kësaj vjershe arrihet në strofën e fundit. Delja – njeriu i dëgjueshëm, i përkulur edhe si viktimë: Me fytin e saj të prerë vesh më vesh. Nuk i mbyllen sytë / Po nuk e pa veten ujk.

sy në përmbledhjet e viteve të fundit të jetës së tij: Dashni dhe vdekje (2011), Lutje dashurie (2012) dhe Jeta e dytë (2013).

Në krijimtarinë poetike të Abdullah Konushevcit dhe në krijimtarinë e poetëve të tjerë, frymëzuar nga dashuria, shfaqen preokupime emotive, karakteristike për natyrën e njeriut që nga lashtësia deri në ditët e sotme, siç janë: shqetësimet e thella shpirtërore, përulja, sakrifica që bën mashkulli i pushtuar nga ndjenja e dashurisë që shkakton natyra e femrës së bukur.

Erich Fromm në veprën, Arti i të dashuruarit, (përktheu nga origjinali Myftar Gjana “Phoenix”, Tiranë, 1999), thotë: “Dashuria supozohet të jetë rezultat i një reagimi spontan, emocional, i pushtimit të befasishëm nga një ndjenjë e papërballueshme”.

Në krijimtarinë poetike, në përgjithësi, ndërmjet mashkullit dhe femrës, para erës sonë dhe gjatë kohës sonë, mund të konstatojmë se ndjenja e dashurisë është e fuqishme në çdo kohë dhe si e tillë e mund arsyen. Si në të kaluarën, po ashtu edhe në të ardhmen , mashkulli i pushtuar nga bukuria e femrës, i nënshtrohet asaj. Para femrës së bukur përulen, pushtohen personalitete të shquara të historisë, krijues të arteve,shkencëtarë dhe të tjerë. Mirëpo, siç dihet, mënyra e shfaqjes së këtyre preokupimeve në artin poetik ka ndryshuar.

Abdullah Konushevcin e ka frymëzuar më tepër tema e dashurisë. Kjo bie në

het figura stilistike Prangat, të cilën e kemi hasur: te poeti i lashtë romak Al-

Figura stilistike, Sakrifica, përulja, prangat te gjashtë autorë robërimi i mashkullit Në lirikën me temë dashurie strukturo-

bie Tibul,Francesco Petrarca, Rabintranath Tagore, Jaques Prevert, Abdullah Konushevci dhe Dritëro Agolli. Figura stilistike Prangat sugjeron ankthin që ndien poeti i zënë rob nga e dashura, të cilën e adhuron.

Poeti Albie Tibul, i dëshpëruar, pas tradhëtisë së gruas së tij, këndon: Ja kam rënë në robëri e nën sundimin e zonjës... / I mbërthyer jam . / Amori mua të mjerin kurrë nuk m’i heq prangat.

Më vonë Francesco Petrarca po ashtu e konsideron veten të robëruar. Kupidi, Perëndia e Dashurisë, thotë Petrarca, asaj, (Laurës, nënv. H.H.) i dha kyç e katinar. Në veprën, Canzoniere,(Libri i këngëve, kënga CLXXV përktheu Dhori Qiriazi), poeti e konsideron veten të humbur,të burgosur. Ankthin e dashurisë e shpreh në trajtë kontrastike që shkakton hidhërim të thellë, kënaqësi dhe gjendje shpirtërore të pakontrolluar: Edhe Kupidi më mbajti sklav tërë jetën,dhe helm më dha të ëmbë, lot që më çmend.l Kënga CXXXIV fillon me një ritëm të theksuar dinamik: As nuk më mban, as nuk më le të iki,/ dhe më largon dhe hallkë më vë te shpirti./ Siç vërehet Petrarca i prangosur, lëkundjet tronditëse shpirtërore i ka shprehur në një procedim funksional të antitezës, e cila është figura themelore stilistike e kësaj vjershe.

Shumë më vonë poeti, Rabintranath Tagore, e përshkruan veten po ashtu të prangosur, të robëruar. Të adhuruarën e tij e krahason me mbretëreshën, nën këmbën apo nën sundimin e së cilës ai jeton, si në vjershën, Pa folur fare erdhe te unë. Mirëpo, përkundër prangosjes, robërimit, që poeti e pranon, në lirikën

e tij nuk shfaqet ndjenja e ankthik siç ndodh te poetët e tjerë. Në vjershën Djalosh, nëpërmjet këtij personazhi lirik shkruan: Disa të nguruar, disa janë të lirë, disa të prangosur.

Përveç ndjenjës së përuljes, të robërimit të mashkullit ndaj të dashurës, në vjershat e poetit Rabindranath Tagore shfaqet edhe ndjenja e xhelozisë . Një ndjenjë e tillë karakteristike për natyrën e njeriut, bie në sy që në kohën e lirikës antike ilire, greke, romake, indiane, etj.

Në vjershën e poetit modern francez, Jacques Prevert ( Zhak Prever), Për ty,

dashuria ime, figura prangat ka domethënien poetike të fuqisë sunduese, penguese të mashkullit ndaj femrës: Shkova në treg lulesh / dhe bleva lule / për ty / dashuria ime / Shkova në hekurishte / dhe bleva pranga / pranga të rënda / për ty / dashuria ime.

Siç vërehet, në strofën e parë poeti në mënyrë të thjeshtë, spontane shpreh ndjenjën e dashurisë. Ndërsa në strofën e dytë strukturohet ndjenja e xhelozisë me qëllim që ta ketë të dashurën pranë vetes, të lidhur me pranga që të mos e lërë të vetmuar të vuaj.

Abdullah Konushevci, në krahasim me Zhak Preverin, ndjenjën e dashurisë në vjershën Për ditëlindjen tënde e shfaq në mënyrë të butë: Do të doja / Të t’i vija prangat plumb të lehta / Dhe hekura të forta / Do të vija vetë unë.

(Dashni dhe vdekje). Kur është larg tij i duket më e hijshme. Atëherë rritet flaka e mallit ndaj saj dhe i përgjëruar bëhet i pamëshirshëm, si për shembull, në këngën IX të përmbledhjes Lutje dashurie. Ajo është një, është një robinjë / Që ka këputur prangat... / Zot si nuk e sheh / Ç’pranga të rënda / Jam duke i farkuar.

12 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 12 qershor 2014

Kulturë

e enjte, 12 qershor 2014

13 Javore KOHA

Shteti i Arbrit, aspekte kulturologjike (2)

Shteti i Arbrit, i lidhur me jurisprudencën bizantine Për Koha Javore:

Dr. Moikom Zeqo

Mbishkrimi i Gziqit sot është si emri që i mungon trupi. Bazilika do ketë qenë madhështore. Mbishkrimi i gdhendur në mermer e pasqyron një fakt të tillë.

Ka edhe atribute estetike dhe artistike.

Mbishkrimi kornizohet nga motivi ornamental i motivit gërshetë, tepër i njohur që nga Antikiteti i Vonë.

Ndërkaq ka të skulpturuar edhe figurën e shqiponjës heraldike me një kokë. Është një vepër arti me semantikë përfaqësuese pushteti dhe identiteti. Shqiponja i ka krahët e ngjitur lart e kokën e kthyer djathtas dhe në sqep ka një unazë, simbolin e pushtetit më të lartë. Kjo stemë heraldike është të paktën që nga fillimi i shekullit XI ose X. Ajo të kujton një stemë heraldike të shqiponjës po me unazë në sqep, por me krahë të ulur që dokumentohet që në shekullin e VI të Justinianit. Një shqiponjë të tillë modulare, unë e kam zbuluar të murosur në formë relievi të epokës justiniane në kështjellën e Ulqinit. Pra, stema e Arbrit ka origjinë bizantine.

Ngjashmëri, por edhe dallim. Titujt bizantinë janë mbijetues. Stema e shqiponjës u vu dukshëm në mbishkrim si identitet autonom. Shuteriqi thotë se këtë stemë e përjetësuan princërit dukagjinas - ç’ka duket logjike. Inocenti III qëllimisht e quan Dhimitrin herë princ dhe herë gjykatës të arbërve për shkak të një purizmi katolik.

Por në mbishkrimin e Gziqit stema reziston, por edhe titujt tashmë vendas.

Mbishkrimi e ka të fokusuar në substancë historinë e konfliktit. Kjo është dëshmi e dorës së parë si në kuptimin sinkretik por edhe ndarës, si pika ku takohen dhe përplasen kisha e Perën-

Mbishkrimi i Gziqit është monumenti shkrimor në latinisht më i rëndësishëm i shekullit XIII në mesjetën shqiptare siç është mbishkrimi në greqisht i shekullit XIV të Epitafit, e përfaqësojnë dy kultura të diferencuara të krishterimit në Shqipëri. dimit dhe e Lindjes. Mbishkrimi nuk ka dublikatin e vet në greqishten bizantine, asnjë formulë bizantine, ndërsa formula Momento Domine është ekskluzivisht latine katolike.

Ndikimi perëndimor zotëron juridikisht në mbishkrim. Mbishkrimi i Gziqit është monumenti shkrimor në latinisht më i rëndësishëm i shekullit XIII në mesjetën shqiptare siç është mbishkrimi në greqisht i shekullit XIV të Epitafit, e përfaqësojnë dy kultura të diferencuara të krishterimit në Shqipëri.

Cili qe skulptori, mjeshtri që e skaliti në mermer mbishkrimin e Gziqit? Ku u gdhend?

Arsyet anojnë nga qyteti i Durrësit, ku duhet të ketë ardhur mermeri i importuar e mbase është skalitur aty. Këtë e përforcon fakti se motivi ornamentik i gërshetës, siç thashë më sipër, gjendet në disa monumente që ruhen ende sot.

Në rrafshin e jurisprudencës testamentare theksimi i testamentit të Dhimitrit për nipin e tij Progonin tregon edhe ekzistencën e “gjykatësve të cilëve ju shtoftë nderi” (“cedit Ivdicibus quibus honor”) – formë kjo e organizimit juridik në shtetin e Arbrit, që nuk e kemi të qartë si ka funksionuar në aspektin e

dyfishtë civil dhe kishtar. Ky institucion dëshmohet për herë të parë në mesjetën shqiptare dhe paraqet interes të veçantë. Roma është e kënaqur me këtë gjykatës të cilin e lavdëron haptas “t’u shtohet nderi”. Është fjala edhe për një kompromis historik. Dhimitri i Arbrit ka sunduar në vitet 1208-1216.

Më 1216 ka vdekur edhe Inocenti III,

Papa që Jacques Le Goff e quan “me shpirt juridik tepër të ngurtë”, autor i “Contempla mundi” (“Mbi përbuzjen e botës”) që pretendoi ndërmjet epërsisë shpirtërore (“plenitudo potestatis spiritualis”) të vepronte si zëvendës i Krishtit, si mbreti i mbretërisë “res regnum” sipas metaforës “pushteti i Papës është si Dielli, pushteti i mbretërve është si Hëna që e merr dritën nga

Shteti i Arbrit na paraqet kulturën e dinastisë, e kalueshmërisë së pushtetit në trashëgimtarët biologjikë Progoni I – 1190-1199, Gjini 11991208, Dhimitri 1208-1216, Progoni II 1216.

Gjini, Duka sundoi në 1280 etj. Nga kjo pikëpamje martesat kishin karakter politik. i pari”, d.m.th. primati i Kishës mbi shtetin.

Dhimitri i ka rezistuar Inocentit III. Pas vdekjes, nipi i tij Progoni ka një tërheqje për një koncept tjetër teologjikokratik.

Kjo hapi rrugën politike të ndërtimit të një formacioni të ri shtetëror i Regnum Albaniae me kryeqytet Durrësin nën sundimin anzhuin me një farë autonomie lokale (Karli Anzhuin i njeh titujt zyrtarë të aristokracisë arbërore).

Karli Anzhu ëndërronte projektin e tij perandorak të një Bizanti latin me Durrësin si ftillesë.

Kështu Shteti i Arbrit ravijëzohet në sfondin e historisë evropiane, në ekuacionet e saj. Në këtë pikë mund të ngulmohet më shumë konceptualisht.

5. Shteti i Arbrit na paraqet kulturën e dinastisë, e kalueshmërisë së pushtetit në trashëgimtarët biologjikë Progoni I – 1190-1199, Gjini 1199-1208, Dhimitri 1208-1216, Progoni II 1216. Gjini, Duka sundoi në 1280 etj. Nga kjo pikëpamje martesat kishin karakter politik. Nga pikëpamja kulturologjike Shteti i Arbrit është i lidhur me jurisprudencën bizantine. Ky është një fakt. Kemi një korpus dokumentesh që restaurojnë situatat autentike.

Dihet që dinastia e Shtetit të Arbrit, një dinasti arbërore, vazhdoi në tre breza sundimin e vet. I pari kryezot arbëror është Progoni. Pas Progonit, kryezot i Arbërisë bëhet Dhimitri. Vëllai i Dhimitrit është Gjini.

Dhimitri u martua me Komnenën, që i takonte familjes perandorake të Aleksit III Engjëlli.

Dhimitri vdiq më 1216 dhe gruaja e tij Komnena, mbeti e vé.

Që të mbijetonte trashëgimia e Shtetit të Arbrit, Komnena u martua me një bujar arbëresh, të quajtur Grigor Kamona.

Por Grigori qe martuar më përpara me

vajzën e Gjinit, që ishte i vëllai i Dhimtrit. Grigori qe ndarë ligjërisht me gruan e parë, për të marrë si grua të dytë të venë e Dhimitrit.

Pikërisht ky veprim shpërtheu një konflikt të madh dhe të pabesueshëm.

Kryepeshkopi i Krujës, e quajti martesën e dytë të Grigorit si një martesë të paligjshme, që nuk respekton rregullat kanonike kishtare.

Grigori e kuptoi se sulmi ndaj tij qe politik, kurse argumenti i këtij sulmi gjoja qe teologjik. Por në mesjetë, politika dhe teologjia kanë qenë përherë bashkë. Nuk mund të ndaheshin në pjesë përbërëse dhe autonome.

Konflikti për martesën, qenë substancë konflikti për ligjshmërinë e trashëgimisë së kreut të shtetit. Grigori u mbrojt, por dhe peshkopi i Krujës me protestën e tij përfaqësonte një grup kundërshtarësh të rreptë, madje edhe nga rrethi familjar i Dhimitrit të Arbrit.

Ka mundësi që edhe gruaja e parë e Grigorit, që ishte vajza e Gjinit dhe që e kishte xhaxha Dhimitrin, ta ketë kundërshtuar me forcë martesën e Grigorit me vejushën Komnena, e cila ishte gruaja e xhaxhait të gruas së parë të Grigorit. Çështja duket tepër e komplikuar dhe hyri në hullinë e një diskutimi të tmerrshëm. Rolin e arbitrazhit juridik dhe teologjik e luajti kryepeshkopi i Ohrit, i quajtur Dhimitër Komationi.

Po kush është ky Dhimitër Komationi? Çfarë dimë për këtë Dhimitër Komationin?

Dhimitër Komationi ka jetuar në shekullin XIII. Mbaroi studimet e larta universitare për jurisprudencë në Konstandinopojë. Në vitin 1200 u dërgua në Ohër, si kryearkivist i kryepeshkopatës. Në vitin 1215 bëhet Kryepeshkop. Këtë detyrë të lartë e mbajti deri në vitin 1234. Si intelektual, ai ka lënë shumë vepra të shkruara. (vijon)

14 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 12 qershor 2014

Kulturë

e enjte, 12 qershor 2014

15 Javore KOHA

Mbi librin “Dimensione të këngës popullore” të autorit Rrustem Berisha

Vepër me vlerë e letërsisë popullore shqipe Autori këngës popullore i ka kushtuar qasje dhe përkujdesje të jashtëzakonshme duke pasur parasysh të dhënën se ajo po ndahet përditë gjithnjë e më shumë nga instrumentet e saj dhe melodia e saj po jehon më zbehtë dhe më rrallë. Ajo do të mbetet këtu në botime për t’u parë e për t’u çmuar bukuria e saj e rrallë.

Shaban Hasangjekaj

Veprimtari i gjithanshëm i letërsisë shqipe, shkrimtari, poeti, publicisti, studiuesi, mbledhësi i letërsisë popullore dhe përkthyesi i mirënjohur kosovar Rrustem Berisha, nga fshati Godishnjak (Kodërzë) i Komunës së Podujevës, në fillimin e parathënies së librit të vet shkruan: “Me dëshirë që ta theksoj gjithnjë këngën tonë, siç kam vepruar edhe në veprat e mëparshme, këtë vepër e titullova ‘Dimensione të këngës popullore’. Është e kuptueshme se ky titull nuk i përthekon të gjitha aspektet e përmbajtjes së librit, por kur i kam parasysh edhe veprat e mia të mëparshme, duke u bazuar në çështjet që merren për studim, ky libër është vazhdim i tyre. Prandaj, titullin e këtij libri e plotësojnë edhe titujt e veprave të botuara më herët”.

Libri “Dimensione të këngës popullore”, recensues të të cilit janë Sadri Fetiu dhe Jahir Ahmeti, u botua nga Instituti Albanologjik i Prishtinës në vitin 2011 dhe u shtyp në Shtypshkronjën KGT në Prishtinë. Libri përbëhet nga 383 faqe dhe është i ndarë në tri pjesë (kaptina): Poezia popullore – Studime dhe trajtesa; Relacione: Kënga dhe vepra e shkruar dhe Vlerësime për vepra të folklorit shqiptar.

Në këto tri kaptina janë përfshirë dymbëdhjetë punime, të cilat autori i ka shkruar kohëve të fundit. Disa prej tyre, më herët, janë botuar edhe në revistën shkencore “Gjurmime Albanologjike – Folklor dhe etnologji”, ndërsa disa të tjera botohen për herë të parë.

Shkrimet që lexuesi e studiuesi i ka të njohura, edhe ato që do t’i lexojë këtu, shprehin punën, qëllimin e mirë dhe bindjen se çdo studiues i shton vlerat e shkencës me rezultatet e punës dhe të talentit personal.

Në kaptinën “Poezia popullore – Studime dhe trajtesa” renditen gjashtë punime. Pa e shikuar radhën, përmendim vetëm ato aspekte të rëndësisë së tyre, të cilat besohet se janë shprehur në to. Terreni, për të cilin është shkruar pak, e ka rëndësinë më të madhe. Në mesin e popullit u ruajtën këto vlera,

për t’u mbledhur ato si art dhe si kulturë e pazëvendësueshme, madje në këtë etapë të historisë së popullit, të papërsëritshme, sepse është e pamundur që të krijohen më, pos disa llojeve që është e sigurt se do të kenë vlera më të pakëta dhe strukturë më të dobët artistike.

Studimi “Këngët popullore të dashurisë – Aspekte diskutimi për klasifikim”, synon të kontribuojë në çështjen e klasifikimit tipologjik të këtyre këngëve. Siç dihet, klasifikimet e deritashme ende nuk janë të qëndrueshme sa duhet. Këngët për detin kanë për qëllim t’i nxisin nismat për përdorimin e nocioneve të llojl-

lojshme interesante të cilat në studimet folklorike nuk janë mjaft të stabilizuara në shumë lloje dhe gjini letrare.

Në këtë libër botohen tre shkrime për tri figura të folkloristëve tanë të shquar.

Shumë i shkurtër, si shkrim përkujtues, është ai për Qemal Haxhihasanin, i cili është bërë me rastin e përkujtimit të këtij personaliteti të shquar nga punonjësit shkencorë në Tiranë. Kujtimi për të, si një personalitet i shquar nga Kosova në Shqipëri, është përcjellë në ditët më tragjike që i përjetoi Kosova gjatë fundshekullit XX. Vlerësimin për punën e Patër Zef Jankajt, autori e ka konsideruar obligim ndaj një mbledhësi të zellshëm dhe një bashkëpunëtori, për një kohë të gjatë, të Institutit Albanologjik të Prishtinës.

“Balada – Kryevlerë e këngës popullore”, është studim që i kushtohet veprës së deritashme folklorike të Sadri Fetiut (recensuesit të këtij libri). Studimet e vlerësuara dhe personaliteti shkencor i Sadri Fetiut kanë krijuar një fond vlerash të veçanta të risive studimore për shkencën e folklorit tonë.

Në kaptinën “Relacione: Kënga dhe veprat e shkruara”, janë trajtuar pika të veçanta të marrëdhënieve midis eposit të kreshnikëve dhe romaneve të Rexhep Qosjes. Kultura popullore, për fat të mirë ka bërë depërtime artistike në mision dhe funksion të caktuar, por edhe ngjyrim të theksuar artistik në këto romane, ashtu sikurse ka ndikuar te shumë shkrimtarë të mëdhenj.

Në kaptinën e tretë, të fundit, renditen vlerësimet për botimet e folklorit. Këtu janë çmuar vlerat e artit letrar popullor të mbledhura në trevat e Tetovës dhe Gostivarit, si dhe ato të shënuara ndër shqiptarët në Mal të Zi. Libri mbyllet me fjalën promovuese për katër vëllimet me këngë historike të botuara nga Instituti Albanologjik i Prishtinës.

Autori Rrustem Berisha këngës popullore i ka kushtuar qasje dhe përkujdesje të jashtëzakonshme duke pasur parasysh të dhënën se ajo po ndahet përditë gjithnjë e më shumë nga instrumentet e saj dhe melodia e saj po jehon më

zbehtë dhe më rrallë. Ajo do të mbetet këtu në botime për t’u parë e për t’u çmuar bukuria e saj e rrallë. Përmes këngëve popullore ruhet dashuria për të parët tanë dhe për trashëgiminë që na e lanë ata.

Veprimtari i mirënjohur dhe shumë frytdhënës i letërsisë shqipe nga Kosova, Rrustem Berisha, nga opuset e ndryshme letrare, në veprimtarinë e punës së vet krijuese afro pesëdhjetëvjeçare, letërsisë shqipe i ka dhuruar këto vepra: “Kthimi” (tregime për fëmijë), “Si lindi ky qytet” (tregime për fëmijë), “Bredhje intime” (poezi), “Qendresa e emrit” (poezi), “Era e fjetur” (poezi) dhe “Njeriu dhe kodra” (poezi).

Rrustem Berisha botoi këto studime: “Personifikimi në poezinë popullore shqiptare” (studim monografik), “Stili dhe figuracioni i poezisë popullore shqiptare” (studim monografik), “Vëzhgime për poezinë popullore”, “Kënga art dhe histori” dhe “Komunikime artistike të këngës popullore”.

Veprimtaria letrare e Rrustem Berishës veçohet edhe në opusin e letërsisë popullore, në të cilën me bashkautorë ka përgatitur dhe botuar këto vëllime: “Këngë dashurie I” (Bashkëpërgatitës), “Këngë dashurie II” (Bashkëpërgatitës), “Këngë kreshnike II” (Bashkëpërgatitës), “Riza Bllaca, I, II” (Bashkëpërgatitës) dhe “Këngë historike, I, II, III, IV (Bashkëpërgatitës).

Ai shquhet edhe si përkthyes i denjë. Në këtë drejtim ai së bashku me shkrimtarin Rrahman Dedaj nga gjuha serbokroate në gjuhën shqipe përktheu vëllimin me poezi të poetit F. G. Lorka me titull “Granada hënë e fjetur”.

Nga opusi i publicistikës Rrustem Berisha botoi librin “Kosova, mjedis tragjik i Ballkanit”.

Si veprimtar i bujshëm dhe universal i letërsisë shqipe, Rrustem Berisha u shpërblye dhe u nderua me shumë mirënjohje dhe çmime shtetërore dhe ndërshtetërore. Është pjesëmarrës i shumë sesioneve, studimeve shkencore, tryezave të rrumbullakëta, manifestimeve letrare etj., ku dha kontributin e vet të madh.

16 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 12 qershor 2014

Kulturë

e enjte, 12 qershor 2014

17 Javore KOHA

Gjuhësi

Zgjidhet enigma e dy frazave nga shekulli V para erës së re Vlerësim lidhur me studimin e prof. dr. Ruzhdi Ushakut “Shqipja si çelës për dy fraza enigmatike nga ‘Zogjtë’ e Aristofanit” (shek. V p. e. re)

Në komedinë “Zogjtë” të Aristofanit (shek. V p.e. re), personazhi Tribal përdor dy fraza enigmatike të shënuara me shkronja të alfabetit grek të asaj kohe, por të pakuptueshme për greqishten.

Studiuesi Ushaku çelësin për zbërthimin e tyre e gjen te shqipja

Halit Halimi

Me kureshtje profesionale-shkencore dhe vëmendje të veçantë e lexova dorëshkrimin e studimit sensacional të prof. dr. Ruzhdi Ushakut, ish-mësimdhënës eminent i Universitetit të Prishtinës dhe studiues-filolog i spikatur në fushën e filologjisë krahasuese.

Në veprat dhe studimet e tij të përimta pararendëse, ky punues shkencor na ka befasuar shpesh me vepra dhe studime cilësore, me teza dhe arritje të reja, më pak të njohura ose të panjohura, që kanë parë dritën edhe në disa gjuhë të huaja. Me këtë rast, do t’i veçoj disa vlerësime për këtë studim të tij ekskluziv, më të ri, që do të tërheqë pa dyshim vëmendjen dhe interesimin e lexuesit shqiptar dhe të huaj.

Në komedinë “Zogjtë” të Aristofanit (shek. V p.e.re), personazhi Tribal përdor dy fraza enigmatike të shënuara me shkronja të alfabetit grek të asaj kohe, por të pakuptueshme për greqishten. Që nga ajo kohë e këtej, përkthyesit, përkatësisht studiuesit e ndryshëm janë marrë thuajse sipërfaqësisht me këto fraza, në shikim të parë të parëndësishme, kurse faktikisht me rëndësi të jashtëzakonshme për gjuhësinë ballkanike dhe më gjerë. Dijetarët dhe përkthyesit që janë marrë sadopak me këtë çështje të imponueshme ndahen në dy kategori: ata që janë munduar të gjejnë një kup-

tim të supozuar sipas kontekstit, dhe të tjerët duke bërë transkriptimin e tyre shkronjë për shkronjë, në alfabetin latin.

Zbërthimi ritmik i frazave NABAISATREU dhe SAUNACA BA CTARI CRUSA (sa u na ka baktari krusa) është bërë në variante të ndryshme, e para 3-4 gjymtyrë, kurse e dyta prej 2-4, por pa shpjegime të gjymtyrëve në nivelin leksikor dhe gramatikor.

Studiuesi Ushaku, në dallim prej atyre të deritanishëm e zbërthen frazën e parë në gjashtë njësi (NA-BA-I -SATRE-Y) dhe të dytën në tetë / SA-Y-NAKA-BA-KTA-ARI-KRUSA/ sqaruar apo shoqëruar me interpretimin leksikogramatikor të secilës njësi dhe me referencë kontekstuale dhe qasje inter dhe multidisiplinare.

Pikënisja e tij është transkriptim i sigurt në sinkroni dhe reflekset e mëvona diakronike me alternanca e metateza përkatëse dialektore dhe të shqipes së shkruar prej Mesharit e këtej.

Koncepti metodologjik-shkencor i Ushakut është i llojit të vet, ku ceken edhe rrethanat historiko-shoqërore të asaj kohe, duke mbajtur parasysh poliseminë. Autori përdor edhe logjikën e eliminimit të shpjegimeve më pak bindëse, dhe qoftë edhe atyre intuitive duke pasur gjithnjë parasysh vokabularin bazik të jetës dhe koncepteve të

kohës, me një strukturë arkaike.

Fjalitë e cekura, të transliteruara në formën e shqipes së sotme, dalin si vijon: 1. Na bani (kushtoi) sa për tri hise, kurse 2. Sa na është (âshtë) bâ (sa na ka kushtuar) kjo brinoke në ar.

Profesor Ushaku, i cili me modesti këtë punim e quan sprovë i lë shumë gjëra pa u thënë në mënyrë që të mbetet vend për një botim më të plotë me shpjegime edhe më të përimta, gjithnjë duke pritur fjalën e shkencëtarëve kompetentë dhe duke sfiduar përpjekjet e të tjerëve për ta pranuar apo kundërshtuar tezën e tij në favor të ndonjë të vërtete tjetër, më bindëse dhe më të argumentuar.

Deri më sot, nuk dimë për ndonjë rast zbërthimi apo interpretimi jo vetëm të fjalive në vështrim, por përgjithësisht që të jetë kushtuar kaq hapësirë dhe shpenzuar aq mund për të dalë në këtë rezultat.

Rëndësinë e këtij studimi mund ta kuptojnë vetëm ata profesionistë që do ta lexojnë dhe rilexojnë me vëmendje absolute horizontalen dhe vertikalen e këtij interpretimi, me kokë të ftohtë, pa eufori dhe pa paragjykime, duke vlerësuar edhe mundin, edhe përpjekjen për ndriçimin e së vërtetës shkencore.

Për mendimin tim, kemi të bëjmë me

një studim të përimët profesionalshkencor, me qasje interdisiplinare filologjike dhe multidisiplinare të shkencave të tjera.

Rrjedhimisht, shpjegimet dhe rezultatet e tij janë bindëse dhe të argumentuara mbi bazën e qëndrueshme të metodologjisë shkencore.

Si recensues, me kompetencë profesionale prej fonetikani dhe filologu,

mbaj parasysh zbatimet universale si dhe ato specifike të dialektit gegë.

Shpreh bindjen time të thellë se kemi të bëjmë me një studim shumë serioz, në rend të parë me pikënisjen e transkriptimit fonetikisht të bazuar, si dhe ritmikës dhe zbërthimit të frazave në gjymtyrët përbërëse. Frazat në fjalë kënaqin kriteret e ritmit arkaik ku mbizotërojnë fjalët njërrokëshe, kuptim-

plote në aspektin leksiko-semantik dhe funksionale në aspektin gramatikor - sintaksor. Shprehimisht me leksik dhe sintaksë arkaike, si të tilla, këto fraza inkuadrohen në kontekstin dhe intertekstin kuptimor të zhvillimit të ngjarjes së caktuar, që përshkruhet në komedinë ”Zogjtë” të Aristofanit.

Jam i bindur se, falë koncepteve më të avancuara të metodologjisë shkencore, kulturës së gjerë dhe të thellë filologjike, aftësisë analitike të gjithanshme të autorit Ushaku, ky studimzbulim ka gjasa shumë të sigurta që, në thelb dhe përgjithësisht, të jetë i pranueshëm, madje i pranuar nga shkenca bashkëkohore, besojmë edhe e nesërme.

18 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 12 qershor 2014

Kulturë

e enjte, 12 qershor 2014

19 Javore KOHA

Një malësore konkuroi për MISS USA 2014

Bukuria tradicionale Elizabeta bëri histori, si e para bukuroshe me origjinë shqiptare që kishte siguruar titullin Miss të një shteti të Amerikës, siç është shteti Miçigen me 10-milion banorë Për Koha Javore:

Frank Shkreli

Më 8 maj, në qytetin Baton Ruzhë të shtetit Luiziana të Shteteve të Bashkuara u mbajt konkursi i bukurisë për të zgjedhur nga 50-konkurentet më të bukura të vendit -- një përfaqsuese nga secili shtet i Amerikës -- për Miss USA 2014. Njëra nga këto konkurente ishte edhe Elizabeta Ivezaj, bukuroshja shqiptare me origjinë nga Malësia e Madhe, e cila përfaqësoi shtetin e Miçigenit në konkursin mbarë kombëtar amerikan të bukurisë. Elizabeta Ivezaj nuk fitoi konkursin kombëtar të bukurisë, pasi juria në atë konkurs zgjodhi përfaqsuesën e shtetit Nevada, por megjithkëtë Elizabeta bëri histori, si e para bukuroshe me origjinë shqiptare që kishte siguruar titullin Miss të një shteti të Amerikës, siç është shteti Miçigen me 10-milion banorë, gjë që ia bëri të mundur asaj të konkuronte në festivalin kombëtar të bukurisë për vitin 2014.

Shqiptarët në Amerikë kanë arritur sukesese të dukshme në shumë fushë e aktivitete të jetës dhe veprimtarisë së tyre në këtë vend, por me sa di unë, në fushën e bukurisë, Elizabeta Ivezaj është e para shqiptaro-amerikane e cila ka konkuruar me sukses për të arritur në nivelin e përzgjedhjes si më e bukura e një shteti, e pastaj si e tillë të përfaqësojë atë shtet në nivelin kombëtar të përzgjedhjes së Miss USA. Për ata që ndoqën të djelën mbrëma programin televiziv të konkurencës për emërimin e Miss USA, duhet të kenë parë zonjushën Elizabeta Ivezaj dhe të kenë

dëgjuar shqiptimin e qartë të emërit të saj para miliona shikuesve në Amerikë dhe anë e mbanë botës. Krenari kjo për për vet Elizabetën dhe për familjen e saj, por edhe për Malësinë e Madhe dhe kombin shqiptar. Ky vlerësim që i është akorduar asaj, nuk është vetëm për bukurinë e saj, por edhe për arritjet e saja deri tani. Ajo është modele, e cila aspiron të bëhet aktore, ndërsa vazhdon studimet në Universitetin Oakland, me përqëndrim në degën e psikologjisë dhe të studimeve për çështjet e grave.

Ajo ka thënë se ka zgjedhur këtë degë studimesh me shpresë për të punuar në të ardhmen, për të sjellur vëmendjen mbi të drejtat e grave kudo në botë.

Elizabeta Ivezaj ka lindur në shtetin Miçigen të Amerikës, por familja e saj rrjedhë nga Malësia e Madhe, nën Mal të Zi. Në një intervistë për Zërin e Amerikës disa ditë para konkursit për Miss USA 2014, Elizabeta tha se është krenare për origjinën e saj dhe se madje kishte përfshirë elementë të origjinës së saj shqiptare në fustanin e saj që kishte veshur për konkursin kombëtar. Ajo shtoi se ishte “shumë e lidhur me njerëzit tanë dhe se duhet të jemi admiruesit e parë të njerzëve tanë.”

Elizabeta Ivezaj tha gjithashtu se kishte vendosur t’i hynte konkursit të bukurisë në Amerikë, ndër të tjera, edhe për t’u thënë vajzave shqiptare që të bëjnë diçka ndryshe nga e zakonshmja, dhe njëkohësisht duke shërbyer si shembull për to, theksoi ajo, që të “ndjekin real-

izimin e cilësdo ëndërre që kanë”. Ajo i tha Zërit të Amerikës se krenaria e saj për prejardhjen e saj e bën atë të jetë edhe më shumë e lidhur me njerëzit tanë dhe njëkohsisht, tha ajo, duhet të jemi edhe admiruesit e parë të njerzëve tanë.

Elizabeta Ivezaj, si përfaqësuese e bukurisë së shtetit Miçigen është shprehur se ka patur një mbështetje të madhe nga komuniteti shqiptaro-amerikan si dhe nga Shqipëria dhe më gjërë dhe se nuk i ka munguar përkrahja nga shqiptarët dhe se kjo ishte diçka që e ka motivuar atë edhe më tepër të vazhdojë për të shkuar përpara. Ajo shpreson se me shembullën e saj, ajo do të inkurajojë vajzat e reja shqiptare në Amerikë dhe më gjërë që të ndjekin realizimin e ëndërrave të tyre dhe të mos heqin dorë nga pasioni që i shtynë ato për të bërë diçka ndryshe nga e zakonshmja.

Konkurenca për bukurinë e rrallë të femrës shqiptare, sidomos të atyre nga Malësia e Madhe ka qenë një traditë ku femërat malësore kanë shpalosur bukurinë e tyre natyrore por edhe kanë mbajtur gjallë kulturën dhe traditat shekullore të atyre anëve, nepërmjet veshjes dhe karakteristikave të tjera të kulturës dhe zakoneve. Andaj, qoftë Elizabeta Ivezaj Miss Miçigen e cila duke konkuruar për Miss USA vuri në dukje bukurinë e saj të femrës shqiptare dhe krenarinë e prejardhjes së saj, ose qofshin vajzat e Logut të Bjeshkëve në Kelmend të cilat edhe ato në atë mënyrën e vet për çdo

vit – në të dy rastet – femërat shqiptare nga Malësia e Madhe i paraqesin kombit

dhe botës atë bukuri njerëzore të femrës shqiptare, bukuri kjo që njëherazi

harmonizohet edhe me bukurinë natyrore të Malësisë së Madhe.

20 e enjte, 12 qershor 2014

Panoramë

Panoramë

Javore KOHA

Arben Bajraktaraj: Filmi “Taken” më ka irrituar

Edhe një shqiptare seksi “pushton” Amerikën Amerika po njeh edhe një shqiptare tjetër, e cila po arrinë të bëhet e njohur dhe të krijojë famë atje.

Duket se ky vit dhe viti që lamë pas, ishin vitet e bukurosheve tona të cilat arritën të bëhen fytyra të njohura nëpër botë.

Rasti i fundit është edhe shqiptarja seksi, Xhoana Xheneti, e cila po ‘pushton’ Amerikën me foto provokuese.

Xhoana pritet që shumë shpejt të arrijë namin e modeleve të tjera shqiptare të cilat tashmë kanë krijuar emër.

Soni Malaj fiton “Top Fest 11”

Soni Malaj është fituesja e edicionit të 11-të të “Top Fest” me këngën “Me të jeton”. Pas javësh të tëra prezantimi në ekranin e Top Channel dhe netëve gjysmëfinale, nata e madhe e ndarjes së çmimeve u zhvillua në një atmosferë jashtëzakonisht festive në Pallatin e Kongreseve, dhe u transmetua drejtpërdrejt në Top Channel.

Nën prezantimin e Ledion Liços dhe Marina e Luana Vjollcës, në mbrëmjen finale u ngjitën në skenë artistë nga mbarë trevat shqiptare, të cilët performuan live në kategori të ndryshme.

Fituesja u përzgjodh me votat e jurisë së festivalit, bashkuar me votat që publiku dha pas një televotimi të hapur në minutat e fundit të finales.

Gjatë mbrëmjes finale u ndanë dhe 12 çmime të tjera. Fituesit sipas kategorive janë: Çmimi “Best RNB” shkoi për Mariza Ikonomin. Këngëtarja e re Sigi Basti ishte fituese e çmimit “Best New Artist”. Çmimi “Këngëtarja më e mirë femër” u fitua nga Soni Malaj, ndërsa Olta Boka dhe Erik Lloshi morën çmimin e “Top Albania Radio”. Çmimi “Best Group” iu dha LYNX. Çmimin e “Internetit” e fitoi Era Rusi me këngën “Hajde me ne”, ndërsa “Best Video” u fitua nga Shpat Deda. Xhensila Myrtezaj me këngën e saj “Jeton tek unë” ishte fituesja e “Best Pop Rock”, ndërsa çmimi “Best Duet” shkoi për vëllezërit korçarë Endri dhe Stefi. Gjergj Leka mori çmimin “Best Male”. Këngëtarja Venera Lumani fitoi “Best Balade”, kurse çmimin “Best RNB” Big Basta dhe Anxhelo.

e enjte, 12 qershor 2014

21 Javore KOHA

Ai njihet sidomos për rolin e Markos nga Tropoja, në filmin “Taken” me aktorin e njohur Liam Neeson. Historia e një ish- agjenti të CIAs, që mbërrin në Paris për të shpëtuar vajzën e tij nga një grup trafikantësh shqiptarë, ka hasur në kritika nga shumë shqiptarë.

Por ç’mendon vetë aktori Arben Bajraktaraj, shqiptari nga Kosova me nënshtetësi franceze, që ka luajtur rolin e Markos, që drejtonte bandën shqiptare?

Ai thotë se filmi e ka irrituar, por shton se nuk e dinte skenarin.

“Tek “Taken” kanë bërë një audicion të gjatë.

Ka zgjatur procesi i përzgjedhjes shumë. Nuk kanë kërkuar njerëz vetëm aktorë, por edhe nga rruga. Unë kam bërë vetëm një provë. Ata kanë pasur një pjesë të punës sime. Ju vihen etiketat aktorëve, se ky di të bëjë këtë dhe tjetri këtë…”.

Bajraktaraj thotë se kur e ka kaluar kinoprovën, nuk e ka parë skenarin.

“Ishin marrë vesh agjendat dhe më dërgojnë skenarin. Kam pasur një irritim, natyrisht në fund e bëra zgjidhjen. Ata kishin parë gjithë ata aktorë të huaj dhe shqiptarë, pa problem do merrnin një tjetër. Kam luajtur dhe role të tjera, serbë, mercenarë të Afrikës së Jugut.

Do mundohem t’i jap një ngjyrë tjetër këtij personazhi, thashë, dhe nuk di si e ka marrë publiku. Ata e kishin ndarë mendjen për të marrë shqiptarë”, tha Bajraktaraj.

I pyetur se pse është ky imazh për shqiptarët.

Leonora Jakupi sjell hitin veror, “Ma ngat” Bukuroshja e estradës, Leonora Jakupi, sapo ka publikuar projektin e saj më të ri, “Ma ngat”.

“Ma ngat” është punuar nga reperi Getoar Selimi, projekt i cili besohet se do të jetë në mesin e hiteve verore.

Leonora, edhe në këtë video paraqitet me fizik shumë të lakmueshëm, madje disa skena të saj na kujtojnë edhe të madhen Jennifer Lopez.

Në prapavijë të këngës dëgjohet edhe Geti, por ai nuk shihet askund në video.

Videoklipi është publikuar edhe në kanalin zyrtar të Leonorës në Youtube.

22 e enjte, 12 qershor 2014

Te k n o l o g j i

Fotografia e javës

Javore KOHA

Firma e njohur amerikane Amazon pritet që më 18 qershor më në fund të lansojë telefonin e shumëpritur.

“Bashkohuni me themeluesin e Amazon-it, Jeff Bezos për ceremoninë tonë”, shkruhet në ballinën e ueb-faqes së Amazon-it.

Telefoni tredimensional pritet të prezantohet në këtë datë në Seattle, ndërsa në ceremoni janë ftuar konsumatorë dhe gazetarë, të cilët do të shohin prezantimin e pajisjes së shumë pritur.

Sipas spekulimeve të fundit pajisja do të ketë procesor Qualcomm Snapdragon me 2gigabajt RAM. Telefoni 3D do të punojë përmes sistemit operativ Android, i ngjashëm me versionin i cili është i pranishëm edhe në tabletin Kindle Fire.

Ekrani i telefonit do të ketë 4.7 inç dhe densitet më të ulët të pikselave.

Ai ka rezolucion 720p HD krahasuar me 1080p HD të rivalëve tjerë.

Telefoni i parë 3D lansohet më 18 qershor

Android TV, produkti i ardhshëm për Google Ndërkohë që ofruesit e televizioneve kabllore po përpiqen të ngushtojnë tregun e tyre për të mbajtur konsumatorët sa më shumë të lidhur pas shërbimit që ofrojnë, prodhuesit e televizorëve po punojnë për t’u rritur sa më tepër.

Digitimes ka raportuar se shkrirja e grupit të punës së Google TV me ekipin e Android mund të jetë një shenjë që tregon se Google po ndërmerr një hap të rëndësishëm në tregun e televizorëve.

Sipas raportit, suksesi i Chromecast (pajisje e zhvilluar nga Google që lejon përdoruesit të shohin video, të shpërndajnë faqe të shfletuesit Google Chrome ose të hapin në ekranin e televizorit këngët që kanë ruajtur në smartfonët, tabletët ose kompjuterat e tyre) do të gjenerojë më tepër kërkesë për televizorët Android në treg dhe do të shndërrojë sistemin Android TV një pajisje të rëndësishme për argëtimin në familje për shkak të mundësisë së tij për t’u lidhur me smartfonët.

E ardhmja e Apple TV vazhdon të jetë një mister ngacmues, por aktualisht Chromecast renditet në krye të listës së pajisjeve elektronike më të shitura në Amazon. Edhe një herë tjetër Google vazhdon të qëndrojë një hap para në këtë konkurrencë.

„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.

Nusret Gjokaj: Cobanet dhe dashet

e enjte, 12 qershor 2014

23 Javore KOHA

„Qesh pak, shiko këtu”

24 e enjte, 12 qershor 2014

Bisedë

Bisedë

e enjte, 12 qershor 2014

Javore KOHA

25 Javore KOHA

Intervistë me koreografin e mirënjohur shqiptar Rexhep Çeliku

Kultivimi i folklorit tradicional

Rexhep Çeliku ka lindur me 19 korrik 1954 ne Tirane, i cili që nga viti 1976 është solist i Ansamblit të Këngëve dhe Valleve Popullore, numëron në reportorin e tij artistik rreth 8 mijë shfaqje, ku ka interpretuar 32 mijë role brenda dhe jashtë vendit. Është nderuar me shumë çmime ndër vite si, titullin “Mjeshtër i Madh”, akorduar nga ish - Presidenti i Republikës, Alfred Moisiu, me titullin “Naim Frashëri” i klasit të i dhe të II-të, si “Ambasador i Paqes”, si “Nderi i AKKVP-së”, “Nderi i Qarkut të Tiranës”, “Qytetar nderi i qytetit të Gjirokastrës”, si dhe dhjetra çmime të para si ekzekutues por edhe si krijues

Koha Javore: Z. Çeliku, ju keni karrierë artistike mbi dyzetvjeçare, gjatë së cilës keni fituar epitetin si një ndër vallëtarët më të mirë të skenës shqiptare, duke dhënë kontibutin tuaj për ruajtjen, kultivimin dhe avancimin e vlerave folklorike shqiptare e në veçanti të vallës shqipe.

Na thoni, si lindi ideja që të merreni me koreografi, e keni të trashëguar apo kishit talent dhe pasion për artin skenik?

R. Çeliku: Unë qe nё moshё tё re, si tё gjithё adoleshentёt, qё merren me sport edhe unё luaja shumё futboll dhe merresha me atletikё. Luajta futboll dy vjet me tё rinjtё e skuadrёs sё “Dinamos” nё Tiranё dhe pas kёsaj, rastёsisht prof.Panajot Kanaci mё shikon si fizik tё mirё dhe mё bёn ftesё qё unё ta lija sportin dhe tё vazhdoja artin. Pasi Profesori ma ofroi njё kurs pranё Ansamblit si vallёtarё, qe edhe mua mё pёlqeu shumё, me keqardhje e lashë sportin dhe vazhdova artin, duke e patur të trashёguar edhe nga familja.

Koha Javore: Qe nga viti 1971 jeni bërë pjesë e pandarë e repertoarit artistik të Ansamblit të Këngëve dhe Valleve Popullore, cili mendoni se është kontributi juaj qe i keni dhënë Ansamblit Shtetërorë?

R. Çeliku: Kam 43 vjet qё unё vazhdoj pa ndёrprerje aktivitetin tim nё Ansamblin Kombёtar tё Kёngёve dhe Valleve Popullore si vallёtarё dhe koreograf dhe si petagog nё Shkollёn Koreografike tё Baletit Shqiptar prej 20 vjetёsh. Gjatё gjithё kёtyre viteve, kam kontribuar shumё si brenda ashtu dhe jashtё vendit, si ekzekutues, si kri-

jues dhe si petagog, duke transmetuar gjithё kёtё eksperiencё tek brezi i ri.

Koha Javore: Në repertoarin tuaj artistik numërohen afro tetë mijë shfaqje dhe 32mijë role të interpretuara brenda dhe jashtë vendit. Cilat janë sfidat nëpër të cilat keni kaluar për të realizuar të gjitha këto megashfaqje dhe role ne skenë?

R. Çeliku: Tё gjitha kёto kanё qёnё sukses i jashtёzakonshëm i imi si artist, por edhe i folklorit tonё tё mrekullueshёm dhe tё pashterrshёm, qё me gjithё mend them, na i ka zili e gjithё bota.

Kjo ёshtё treguar nga tё gjitha sukseset qё ka arritur folklori ynё, vallja, kёnga, kostumet e mrekullueshme nё arenёn ndёrkombёtare.

Koha Javore: Cilat janë disa nga shfaqjet tuaja si brenda ashtu edhe në skenat ndërkombëtare, të cilat i konsideroni si më të sukseshmet për karrierrën tuaj artistike?

R. Çeliku: Ansambli ynё, gjatё gjithё kёsaj karriere kaq tё gjatё ka korrur shumё sukses dhe ka marrё shumё çmime tё para, kupa dhe unё si individ kam marrё dhe jam cilёsuar si njё ndёr vallёtarёt mё tё mirё, kam marrё çmim tё parё, jam dekoruar me medalje ari si ekzekutues, valltar dhe koreograf. Si Ansambёl kemi marrё pjesë nё Francё në festivalin “Gjerdani i Artё”, nё SHBA dhe Kanada kemi marrё çmim tё parё nё mes tё 24 shteteve tё ndryshme tё botёs. Po kёshtu nё Turqi, Itali, Greqi, etj, janё marrё çmime tё para, me dhjetra diploma e çmime nderi dhe sё fundi kёtё vit, nё festivalin mesdhetar, me rastin e 100-vjetorit tё pavarёsisё, Ansambli ynё mori kupёn e artё dhe

çmim e parё.

Koha Javore: Vazhdoni të jeni anëtar aktiv i AKKVP-së, si e shikoni suksesin e këtij ansambli sot?

R. Çeliku: Ansambli vazhdon po tё njёjtёn veprimtari si brenda vendit ashtu dhe jashtё tij, gjithmonё me sukses, por pse jo edhe me krijimtari tё re. Ёshtё shumё interesante dhe me shumё vlerё, sepse populli e don dhe e pёlqen folklorin dhe traditёn e tij, gjё tё cilёn ky Ansambёl e punon dhe e kultivon bukur dhe me sukses.

Koha Javore: Z. Celiku u bënë disa vite që bashkëpunoni me kryevallëtarën Lilana Cingu, na flisni pak për bashkëpunimin tuaj, dhe cila ka qenë vallja dyshe e interpretuar me zj. Cingu e cila ju ka lënë më tepër mbresa?

R. Çeliku: Ne kemi kёrcyer bashkë për 40 vite me mbretëreshën e vallës popullore, në shumё valle tё ndryshme, kemi bёrё edhe njё recital me disa valle, duete si: Vallja “Dueti i Shqipon-

jave” me motive Veriu, Duetin “Tё rinjtё e Sopikut” me motive tё Dropullit, Duetin e “Valles sё Zyleve” tё Tiranёs, Duetin e “Valles sё Shotёs” me motive kosovare, Duetin “Bashkё me tufёn”, vallja e çobanit dhe çobaneshёs me motive tё jugut tё Labёrisё, etj. Ndёr gjithё kёto valle, mё e preferuara tek ne tё dy ёshtё “Vallja Bashkё me tufёn” ku tregohet dashuria e dy tё rinjve, çobanit dhe çobaneshёs.

Koha Javore: Ku ndjeheni më mirë, kur kërceni nëpër trojet shqiptare, apo në skenat ndërkombëtare?

R.Çeliku: Pyetja ёshtё pak e vёshtirё por edhe e kёndёshme. Kёnaqёsia mё e madhe ёshtё kur unё ekzekutoj nё vendin tim , ku mё respektojnë shumë dhe mё duartrokisin fuqishёm. Por ndjehem mirë edhe nёpёr botё, kur suksesi ёshtё i jashtёzakonshëm dhe tё duartroket popull i huaj.

Koha Javore: Nga eksperienca juaj disavjeçare, a mendoni se vallja

shqiptare, fal kontributit tuaj dhe të bashkëkoreografëve shqiptar me të cilët keni bashkëpunuar, ka arritur të jenë përfaqësuese dinjitoze në botë?

R. Çeliku: Po, kёtё e ka treguar vetё suksesi i jashtёzakonshёm, nderimet qё janё bёre, si brenda dhe jashtё vendit, i valleve tё bukura nga te gjitha trevat e Shqipёrisё me koreografёt e shumёnjohur si: prof.Panajot Kanacit, “Artist i popullit”, Besim Zekthit, Gёzim Kacelit, Agron Aliajt, pse jo dhe tё miat, qё kanё patur njё sukses tё jashtёzakonshёm, e shumё e shumё koreografёve tё tjerё. Përveç këtyre kam bashkëpunuar me koreografët, Femi Shaqiri, Ramazan Bogdani, e shumё tё tjerё, por mё i preferuari ёshtё Panajot Kanaci, duke qёnё se isha edhe asistenti i tij.

Koha Javore: Për kontibutin tuaj disavjeçarë për kulturën popullore shqiptare, jeni nderuar me çmime nga më të ndryshmet. Si i përjetoni këto nderime dhe dhe çfarë vlere kanë ato për ju?

R. Çeliku: Gjatё gjithё karrierёs time, shumёvjecare, jam dekoruar me shumё tituj nderi si: “Naim Frashёri” i klasit tё I dhe tё II-të, si “Ambasador i Paqes”, si “Nderi i AKKVP-së”, “Nderi i Qarkut tё Tiranёs”, “Qytetar nderi i qytetit tё Gjirokastrёs”, me dhjetra çmime tё para si ekzekutues por edhe si krijues, dhe çmimin“Mjeshtër i Madh”. Tё gjitha kёto pёr mua ёshtё janë vlerёsim i madh qё mё ka bёrё populli im, por edhe Qeveria. I jam borxh pёr tё gjithё jetёn popullit dhe vendit tim qё mё ka respektuar dhe qё mi ka ngritur vlerat kaq lartё, dhe unё me punёn time do tё mundohem qё

tё gjithё kёtё eksperincё tё bukur dhe me shumё vlerё t’ia transmetoj gjakut tё ri, rinisё tonё tё mrekullueshme kudo qё tё jetojë.

Koha Javore: Keni kërcyer dhe interpretuar disa herë nëpër evente kulturore shqiptare në Mal të Zi. Si e keni ndjerë vetën mes bashkëkombesve tuaj? Sa artëdashës janë shqiparët në Mal të Zi dhe sa i kanë ruajtuar ata vlerat folklorike burimore?

R. Çeliku: Duke patur edhe aktivitetin e fundit, kёtё vit nё Mal tё Zi, nё Podgoricё, me restin e pёrvjetorit tё krijimit tё Ansamblit Artistik tё kёtij qyteti, u ndjeva shumё mirё dhe krenar, qё nё kёtё Ansambёl punohej me shumё kujdes pёr tё ruajtur dhe mbajtur gjallё kulturёn, traditёn, kostumet e mrekullueshme nga trupa artistike, ku pjesa mё e madhe ishin element tё rinjё, d.m.th rinia e mrekullueshme. Kjo mё gёzon, qё kjo kulturё, ky folklor, kjo traditё ёshtё gjithmonё nё vazhdimёsi brez pas brezi. Do tё falenderoja shumё, Drejtuesin Artistik Z.Shtjefën Ujkaj, Drejtorin dhe tё gjithё anëtarёt e kёtij ansambli, qё e mbajnё gjallё kёtё kulturё.

Koha Javore: Cilat janë angazhimet tuaja aktuale dhe planet më të afërta?

R. Çeliku: Angazhimi im i parё eshtё qё këtij Ansambli tё Malit tё Zi, t’i vijë nё ndihmё shumë shpejt, sado pak t’iundihmojëduke i ndёrtuar koreografi tё re. Kurse me AKKVP-nё kemi disa aktivitete tё shpejta jashtё vendit dhe shpresojmё qё suksesi tё jetё me ne si gjithmonё.

Intervistoi: Toni Ujkaj

26 e enjte, 12 qershor 2014

Mozaik

Mozaik

e enjte, 12 qershor 2014

Javore KOHA

Ekspozitë

27 Javore KOHA

Në Festivalin e Amatorëve të Dramës në Bijello Pole

Arti i femrës ulqinake Vendi i dytë për shfaqjen Qyteti i Ulqinit me diversitetin e tij etnik dhe kulturor fundjavën që lamë pas ka mirëpritur ekspozitën e katër artisteve vendase të nacionaliteteve të ndryshme: Edita Nimanbegoviq, Lilana Glenxha, Mirjana Hajdukoviq dhe Vera Adroviq. Kjo ekspozitë lindi si nevojë e femrave artiste për të treguar, rrëfyer, botën, jetën dhe emocionet e tyre. Punimet e tyre të llojlllojshme të punuara me kujdes e mjeshtri artistike, jo vetëm se zbukuruan pavionin e Galerisë së Qendrës Kulturore të Ulqinit, por edhe sollën kënaqësi e freski tek artdashësit e pranishëm.

Ishte vërtetë kënaqësi të shohësh kaq punime artistike të bëra bashkë nga artiste femra të këtij qyteti.Binin në sy krijime të dimensioneve, formave dhe motiveve të ndryshme, që i bashkon arti i femrës ulqinake. Këto krijime, ku fokusohet një botë e pasur femërore,

“Servantesi dhe Dulçinea”

e dlirë, e lartësuar mbi emocionet, sollën një botë emocionale sa shpërthyeese aq edhe të heshtur. Eskpozita në fjalë, e treta me radhë, është prodhim i punës së përbashkët përkushtuese disavjeçare të Punëtorisë artistike për të rritur nga Ulqini, në të cilën këto femra artiste patën mundësinë që para artdashësve ulqinakë të prezentojnë potencilain e tyre krijues. Veprat e ekspozuara të këtyre krijueseve, anëtare të Punëtorisë së përmen-

dur artistike , sipas vlerësimit të dy artisteve të njohura, Renata Mashanoviq Rijavec dhe Vahida HasanagaNimanbegu, njëherazi edhe drejtuese të kësaj punëtorie, janë të një niveli të pëlqyeshëm artistik. Veprat artistike të këtyre katër krijueseve nga Ulqini, të cilat artdashësit mund t’i shohin deri me 14 qershor ,përcollën një mesazh të rëndësishëm bashkëpunimi, ndërveprimi vleror jo vetëm arti, por mbi të gjitha njerëzor. Gjekë Gjonaj

Mbi librin “Prestolomanija” të autorit Bozho V. Lipovina

Orë e historisë Pas librave “Smućena java“, „Pogled sa kape lovćenske“, „Zemlja plača“, „Serdarev san“, „Istina iz svetog grada“ dhe „Anđeli zla“, autori Bozho V. Lipovina, i njohur për stilin e tij të veçantë krijues, na sjell një libër tjetër, me titull shumë intrigues “Prestolomanija”. Libri është një orë historie, një demaskim i historisë zyrtare, të cilën brezat e tërë e kanë marrë të gatshme në shkolla dhe nga tekstet shkollore. Është një dramë në vargje, një reagim dhe kritikë ndaj “të vërtetave” historike, të cilën Lipovina na e jep nëpërmjet dialogut të profesorit dhe nxënësve të tij në orën e historisë.

Sipas recensentit të librit, historianit Zdravko Pejoviq, libri është një kujtesë e historisë.

“Ai pyet, por në të njëtjën kohë jep edhe përgjigjen se në çfarë mase përgjatë historisë lufta për pushtet, rreth fronit e ka orientuar dhe ‘formë-

suar’ shkencën e historisë”, shprehet ai në vështrimin e tij në hyrje të librit.

Sipas Pejoviqit, Lipovina na tregon për faktin se si ideologjitë e ndryshme përmes formave zyrtare, programeve shkollore, të cilët kanë shërbyer si “Libra të shenjtë” për mësimdhënësit e historisë, kanë shërbyer që disa të vërteta për një kohë të gjatë të mbesin “të paketuara”.

Për dr. Nail Dragën, ky libër tregon se kemi dy histori: njëra e cila mësohet në shkolla, kurse tjetra e cila flitet në popull.

Sipas tij, “preokupimi i autorit është e kaluara historike, gjegjësisht demaskimi i saj”.

“Dhe këtu qëndron poenta e këtij libri, i cili është i veçantë për nga përmbajtja në kohën tonë, dhe si i tillë meriton vëmendje të posaçme. Autori demaskon paragjykimet, mitet e rrejshme mbi personalitetet dhe dinastitë si

Nemanjiqët, Karagjorgjeviqët, Obrenoviqët, Kosova, Njegoshi, nga mesjeta deri në shekullin XIX”, thekson ai.

Libri “Prestolomanija” është botuar nga Fondacioni “Lika”, kurse është shtypur në shtypshkronjën IVPE në Cetinë. Përurimi i tij u bë para disa kohësh në Shkollën e Muzikës në Ulqin.

Bozho Lipovina u lind në Cetinë në vitin 1948. Ai është shkrimtar dhe publicist. Përpos shtatë librave, është autor i shumë artikujve publicistikë që janë botuar në revistat më të njohura në vend.

(Kohapress)

“Për ne ka qenë një përpjekje që të shohim se sa vlen shfaqja jonë. Me fitimin e vendit të dytë kemi dëshmuar se është një dramë e qëlluar dhe me një tematikë të qëlluar”, shprehet regjisori Munib Abazi.

Pas shfaqjes me sukses të premierës së dramës “Servantesi dhe Dulçinea” në Ulqin dhe në teatrin “Dodona” në Prishtinë, grupi teatror nga Ulqini ka shënuar një sukses tjetër. Kjo shfaqje ka fituar vendin e dytë në edicionin e 44-të të Festivalit të Amatorëve të Dramës, të mbajtur në Bijello Pole nga data 3-6 qershor.

Juria e përbërë nga aktorja Ivona Çoviq, dramaturgia Dragana Tripkoviq dhe shkrimtari Pavle Goranoviq, e kanë vlerësuar me superlativa pjesën teatrale me skenar të Flutur Mustafës dhe regji të Munib Abazit.

Përpos çmimit për vendin e dytë, grupi teatror nga Ulqini është shpërblyer edhe me çmimin për kostumografinë më të mirë, kurse aktori Shefqet Luca ka fituar çmimin për rolin më të mirë mashkull.

Regjisori i shfaqjes “Servantesi dhe Dulçinea”, Munib Abazi, thotë se pjesëmarrja në Festivalin në Bijello Pole, i cili ka karakter garues, ka qenë një sfidë e madhe për këtë grup teatror duke qenë se bëhet fjalë për një festival amatorësh ku shfaqjet janë në gjuhën malazeze, kurse shfaqja “Ser-

vantesi dhe Dulçinea” është në gjuhën shqipe.

“Për ne ka qenë një përpjekje që të shohim se sa vlen shfaqja jonë. Me fitimin e vendit të dytë kemi dëshmuar se është një dramë e qëlluar dhe me një tematikë të qëlluar”, shprehet ai, duke mos e fshehur kënaqësinë për suksesin e arritur me fitimin e tre çmimeve.

Fituesi i çmimit për rolin më të mirë mashkull, aktori Shefqet Luca, i cili në shfaqjen “Servantesi dhe Dulçinea” luan rolin e Mehmet Begut, thotë se ky çmim për të ka shumë domethënie.

“Më në fund një grup aktorësh nga Ulqini merr pjesë në një festival që organizohet në Mal të Zi. Që në edicionin e 7-të, nuk merrte pjesë një shfaqje nga Ulqini në këtë festival. Kjo domethënë ringjallje shpirtërore artistike jo vetëm për mua, për aktorët e pjesës teatrale ‘Servantesi dhe Dulçinea’, por edhe për të gjithë qytetin e Ulqinit. Këtë më së shumti e dëshmuan kritikët e artit dramatik të cilët në vlerësimin për shfaqjen theksuan se edhe pse ekzistonte barriera e gjuhës, ne e kuptuam shfaqjen nga aktrimi, virtytet e shqiptarëve për të cilët janë shquar gjith-

monë”, thotë ai.

Fitimin e çmimit, Luca e sheh edhe si një rikthim të tij në skenën teatrore.

“Në rininë time kam interpretuar për shumë vite në skenën e Kosovës dhe në kinematografinë e atëhershme, por jeta më ndau nga skena. Provuam me regjisorin Emin Halili ta ringjallim teatrin në Ulqin, por shkaqet politike nuk e lejuan një gjë të tillë. Dhe kjo shfaqje e sidomos ky çmim më bën që t’i thyej të gjitha barrierat që do të më dalin përpara e ta vazhdoj jetën time artistike”, shprehet ai.

Luca thotë se çmimi për rolin më të mirë mashkull nuk i përket vetëm atij, por të gjithë aktorëve që interpretojnë në shfaqjen “Servantesi dhe Dulçinea”.

Vendi i parë në Festival i takoi shfaqjes “Praznina” (Zbrazëtia) të Teatrit të Bijello Poles.

Këto dy shfaqje kanë fituar të drejtën e pjesëmarrjes në festivale ndërkombëtare.

Festivali i Amatorëve të Dramës u organizua nga Qendra për Veprimtari Kulturore – Bijello Pole, nën patronatin e Ministrisë së Kulturës dhe Komunës Bijello Pole. i.k.

28 e enjte, 12 qershor 2014

Mozaik

Javore KOHA

Promovohet talenti në aktrim

cilat do të merren me vesin sepse teatri dhe aktrimi është veprim dhe përmes këtij të fundit ne kemi mundësi të korrigjohemi”, tha Lulgjuraj. Nxënësit e kësaj shkolle sipas tij janë vërtet talentë dhe meritojnë mbështetje në këtë fushë për angazhimin e tyre të zellëshëm. Mesazhi i këtyre nxënësve ,“Ne mundemi dhe duam” tregon se ne si shoqëri duhet t’i përkrahim këta të rinj në rrugën e tyre që kanë ndërmarrë. Ata kanë prirje mjaft të mirë për aktrim, e them me bindje të plotë pasi qe nga muaji shtator i vitit të shkuar punojë me ketë projekt dhe gjatë kësaj periudhe kam vërejtur se ata kanë talent, duan dhe mundën të jenë krijues por duhet punuar me ta, dhe unë si profesor i tyre nuk jam kursyer dhe s’do të kursehem t’i mbështes ata për të mirën e tyre, të vendit dhe të shoqërisë në tërësi”, tha ai. Për t’a realizuar këtë komedi nuk ka qenë e lehtë dhe është dashur një punë serioze dhe angazhim maksimal, ç’ gjë e pohoi edhe nismëtari për vënien në skenë të saj, Marjan Lulgjuraj. “Deri në

e enjte, 12 qershor 2014

U shënua në Tuz Dita Ndërkombëtare e Ruajtjes së Mjedisit

OJQ “Teuta” shfaqi komedinë e teatrit francez, “Molijeri”

Organizata joqeveritare “Teuta” në bashkëpunim me OJQ “Teatri Shqip” kanë shfaqur komendinë e teatrit francez “Molijeri” e titulluar “Kopërraci”, në qëndrën për kulturë në Tuz të interpretuar dhe performuar nga nxënësit e shkollës së mesme “ 25 Maji“. Interesimi për t’a ndjekur këtë komedi për herë të dytë të shfaqur në Malësi, nuk ka munguar, dhe aktrimi i këtyre talentëve të rinj të artit skenik është mirëpritur mjaft mirë nga artëdashësit në sallë. Komedia ka si tematikë kryesore luftimin e vesit të keq, atë të kopërracisë. Ndërkohë Kryetari i shoqatës “Teuta” Marjan Lulgjuraj theksoi se kjo shoqatë është e fokusuar t’i luftojnë veset e këqija që e karakterizojnë shoqërinë tonë. “Ne jemi përzgjedhur për këtë ves por sigurisht që shoqëria jonë ka vese të ndyshme të cilat duhen luftuar dita ditës në mënyrë që të kemi një shoqëri sa më të pasur, dhe më të artikuluar dhe kam besimin se edhe në vazhdim shoqëria jonë malësore dhe treva e Malësisë duhet të ketë edhe tema të tjera të

Mozaik

realizimin e kësaj komedia nxënësit kanë kaluar shumë sfida dhe për t’a ka qenë një odisejë e madhe për të ardhur deri këtu. Vërtetë meritojnë lavdata për kurajon që kanë ndërmarrë një iniciativë të tillë që t’a thyejnë akullin që nxënësit e mëparshëm nuk patën guxim ta marrin”, theksoi Lulgjuraj. Ai më tej sqaroi se këta të rinj entuziastë kanë vërtetë talentë për t’u ofruar shfaqjen e kësaj komedi kaq të njohurnë komunitetit në Malësi. I pyetur nga gazeta jonë nëse kanë planifikuar që përveç Tuzit ta shfaqin edhe në vise të tjera siç është Ulqini, ai theksoi se janë në pritje të përgjigjes nga shtëpia e kulturës në Ulqin nëse do t’a pranojnë ose jo shfaqjen e kësaj komedie në këtë qytet”, u shpreh Lulgjuraj.

Kujtojmë se kjo komedi është luajtur edhe në disa treva të tjera shqiptare.

Shoqata Teuta është organizatë joqeveritare e themeluar në vitin 2008-të e cila si mision të saj ka organizimet dhe avancimet e çështjeve kulturore dhe emancipimin e të rinjëvë në Malësi. t.u

29 Javore KOHA

Ekspozitë e bukurive natyrore Dita Ndërkombëtare e Mjedisit këtë vit në Tuz ndryshe nga vitet e kaluara është shënuar duke patur në fokus prezantimin e bukurive dhe pasurive natyrore të lumit Cem në veçanti dhe të Malësisë në përgjithësi nga shoqata e peshkimit sportiv “Trofta” në bashkëpunim me qik-un në Tuz. Ata në këtë ditë çelën ekspozitën e fotografive nga fusha e ekologjike të cilat nxorrën në pah pasuritë natyrore të kësaj zone përmes syrit optik të shumë fotografëve të paraqitur në foto-konkursin e shpallur nga kjo shoqatë një muaj më parë, “Bukuritë Natyrore të Malësisë”. Këtij konkursi i janë bashkangjitur njëzetedy autorë me 162 fotografi të cilët përmes fotove prezantuan imazhin e vlerave mjedisore të kësaj zone duke filluar nga flora dhe fauna e deri tek monumentet e ndyshme kulturore, historike, malet, fushat, shkëmbinjët shumëshekullorë, etj.

Autorët me objektivin e foto-aparatit fal mjeshërisë që kanë treguar gjatë fotogrfimit të ambienit në fjalë kanë sjellur një numër të konsideruar vizitorësh të apasionuar pas lumit Cem dhe pas bukurive të tjera që ka Malësia përgjatë gjithë territorit të saj.

Ekspozitën në fjalë e ka shpallur të hapur Zllatko Bujiq hulumtues në fushën e ruejtjes dhe valorizimit të pasurive natyrore i cili foli mbi biodiversitetin e zonës së Malësisë nga aspekti profesional. Ai mes tjerash theksoi se kjo zonë posedon vlera të rradha të bukurive natyrore dhe ketë sipas tij me punën e tyre e kanë treguar edhe shumë hulumtues të njohur evropian të cilët kanë theksuar se zona e Lumit Cem është njëra ndër më të bukurat jo vetëm në ballkan por edhe në Europë.

Ndërkohë drejtuesi i shoqatës “Trofta” Musa Gjoka duke përshëndetur pjemarrësit në ekspozitë u shpreh se bukuritë natyrore të Cemit dhe të Malë-

sisë janë duke u dëmtuar dita ditës nga njerëz të pakujdesëshëm të cilët siç tha udhëhiqen nga filozofia e viteve të 90-ta, “Shëmb dhe ndërto“. “Misioni i shoqatës “Trofta” ka qenë dhe mbetet promovimi, ruajta dhe valorizimi i bukurive natyrore të Malësisë dhe duke u nisur nga ky fakt u përcaktuan për këtë projekt të vetëdishëm se potencialet natyrore duhet ruajtur dhe njohur ato, dhe menyra më praktike për t’i njohur ishte përmes objektivit të fotoaparatit. Angazhimi jonë qe nga themelimi është mbrotja e Lumit Cem e florës dhe faunës dhe kanjonit të tij unik i cili po shkatërrohet në masë të madhe nga duart e liga të faktorit njerëzorë”, theksoi Gjoka. I pyetur nga gazeta Koha Javore se sa ia ka arritur qëllimit kjo shoqatë në misionin e vet të rujatjes se pasurive natyrore gjoka u përgjigj, “ Shoqata jonë për të ruajtur trashëgiminë kulturore, monumentet që janë shkatërruar në këtë zonë, disa herë ka ngritur iniciativa që kjo çëshje të rregullohet ligjërisht mirëpo çdo herë kërkesat tona kanë rënë në vesh të shurllët. Mendoj që shumë

pak i kushtohet vëmendje mbrojtjes së mjedisit dhe të monumenteve në përgjithësi duke u nisur nga fakti se një pjesë e mirë e kanionin të Cemit është dëmtuar nga faktori njerëzor si dhe shumë objekte dhe monumente historike”, u shpreh Gjoka. Ai apeloi tek të gjithë qe t’i kushtojnë më tepër kujdes ruajtjes së mjedisit dhe monumenteve kulturore dhe historike të së kaluarës tonë ndërsa tha se të gjitha fotografitë e ekspozuara do të gjejnë vend në muret e objekteve dhe institucioneve që veprojnë në Malësi. Në këtë foto-ekspozitë nga 162 fotografi janë përzgjedhur tre fotografitë më të bukura të parqitura në këtë fotokonkurs.

Kjo është hera e parë që kjo shoqatë ka zgjedhur këtë formë për t’a shënuar Ditën Ndërkombëtare të Ruajtjes së Mjedisit. Shoqata “Trofta” është themeluar në vitin 2007-të dhe gjatë këtyre viteve ka vepruar në forma të ndyshme ku qëllimi i themelimit të saj ka qenë lumi Cem, ruajtja e florës dhe faunës dhe e krejt atyre pasurive të radha që përmban ky lum. t.u

30 e enjte, 12 qershor 2014

Mozaik

Javore KOHA

Shkolla ‘’Gjergj Kastrioti Skënderbeu’’ në Triesh kremtoi ditën e shkollës dhe 127 -vjetorin e ekzistimit dhe të punës së saj

Pikë e ndritur e arsimit shqip

Doli gjenerata e 52- të e semimaturantëve, kurse nxënëse e gjeneratës u shpall Marjana Memçaj.

U ndanë shpërblimet ‘’ Vëllazërit Gjonlekaj’’ dhe Mirënjohja ‘’Shkëndija e dijës ‘’ e Fondacionit Prof.dr. Pjetër Toni Gjuravçaj.

Drejtoria e shkollës për kontributin e dhënë në përparimin e arsimit në Triesh shpërbleu katër arsimtarë.

Shkolla nëntëvjeçare ‘’Gjergj Kastrioti Skënderbeu’’ në Triesh kremtoi Ditën e shkollës dhe 127 – vjetorin e ekzistimit dhe të punës së saj.

Si zakonisht , edhe në këtë përvjetor, kur shënohet kjo ditë, në këtë kremte të arsimit të të kësaj zone të thellë të Malësisë kishin ardhur prindërit, veprimtarë, përfaqësues të bashkësisë vendore, miq – donatorë, bashkëpunëtorë e dashamirë të arsimit nga Malësia e Podgorica e më në numër gjithsesi - trieshjanët.

Në këtë përvjetor, Nëntëvjeçarja e Trieshit, falë angazhimit maksimal të stafit drejtues dhe të kolegjiumit pedagogjik, kujdesit permanent të Ministrisë për Arsim , donatorëve nga vendi dhe diaspora , bashkëpunimit të mirë dhe korrekt me prindër ka arritur të shënojë rezultate të lakmueshme edhe gjatë këtij viti mësimor në procesin e msimdhënies si dhe në përmbajtje të aktiviteteve shkollore – thek-

soi në fjalën e rastit drejtori i shkollës Zef Gjuravçaj duke nënvizuar se gjatë këtij viti shkollor nga Ekipi mbikëqyrës i Entit për Shkollim nga Podgorica ky institucion publik u shpall Shkollë e sukseshme.Po ky vlerësim u tregua edhe përmes testimeve nacionale për klasët e treta dhe të gjashta e njëheri edhe gjatë kontrollimit ekstern të dijes në ciklin e tretë, respektivisht maturës së vogël.Nxënësit e Shkollës janë pjesëmarrës në gara komunale të recitatorëve të kryeqytetit si dhe të shumë konkurseve letrare.artistike brenda dhe jashta Malit të Zi. Në konkursin e Shoqatës ‘’Studenti’’ nga Ulqini në kuadër të shkollave fillore, të mesme dhe atij universitar , nxënësi i kësaj shkollë zuri vendin e dytë nga kultura figurative. Fatmirësisht, vazhdoi ai, nxënësit e kësaj vatre të arsimit kanë mundësi ta përcjellin procesin e mësimëdhënies në kushte shumë më optimale për dallim nga brezat e mëparshëm.Lidhja në internet, kabineti i informatikës, biblioteka e shkollës me sallë për lexim, mësimi në kabinete, mjetet audio – vizuele është produkt që është krijuar dhe po avancohet nga viti në vit. Si zakonisht, edhe në këtë përvjetor, drejtori Gjuravçaj falenderoi Gjekë, Lucë e Tomë Gjonlekaj – bashkëvendasit në diasporë të cilët çdo vit i shpërblejnë nxënësit më të mirë të shkollës klasë

Sport

e enjte, 12 qershor 2014

Sot në Brazil fillon Kampionati Botëror në futboll MIRËNJOHJE PËR MËSIMËDHËNËS Në vigjilje të 127 – vjetorit të ekzistimit të këtij tempulli të dritës dhe të diturisë - Drejtoria e shkollës me Mirënjohje për përparimin e arsimit në Triesh shpërbleu katër mësimëdhënës: Katrinë Gjuravçaj, Mari Junçaj, Katrinë Palushaj dhe Nikë Gjurashaj. më klasë, ‘’Fondacioni Prof. Dr Pjetër Toni Gjuravçaj’’ i cili poashtu për çdo vit shpërblen nxënësin më të mirë të shkollës me Mirënjohjen ‘’Shkëndija e dijës’’ dhe me vlerë prej 100 euro, Shoqatën humanitare – bëmirëse ‘’Mark Milani’’ nga Kuçi e cila në prag të festave të fundvitit tradicionalisht i përgëzon nxënësit me dhurata si u përkojnë këtyre festave.Ai poashtu falenderoi doajenin e arsimit nga Malësia arsimdashsin dhe mësimëdhënësin Mark Nosh Berishaj i cili kësaj vatre të edukimit i dhuroi enkas punimin autorial – portretin e Gjergj Kastriotit, pastaj donatorin Luigj Rrok Lulgjuraj nga Cemi i Selishtit, por me banim në SHBA që shkollës i dhuroi një kompjuter, Organizatën joqeveritare ‘’Solidarnost’’ e donatorë të tjerë Në vazhdim të solemnitetit, drejtori i shkollës përgëzoi gjeneratën e 52 -të të semimaturantëve duke shpresuar se do të vazhdojë rrugën më të mirë të brezit të ri të kësaj shkollë.

Nxënëse e gjeneratës u shpall Marjana Memçaj.. përndryshe fituese e Shpërblimit ‘’Vëllazërit Gjonlekaj’’. kurse me Mirënjohjen ‘’Shkëndija e dijës – të Fondacionit Prof.dr Pjetër Toni Gjuravçaj ‘’ u shpërblye nxënësja e klasës VIII me sukses të shkëlqyer – Vera Gjurashaj.

Për sukses të shkëlqyeshëm dhe veprimtari shkollore, Drejtoria dhe Këshilli i Arsimtarëve shpërbleu me diploma dhe falënderime 17 nxënës.

Ishte kjo edhe një kremte e kurorizuar me suksese, rivistë ku nxënësit e shkollës me mësimëdhënësit e vet për këtë rast solemn kishin përgatitur program të begatshëm kulturo – artstik.

Si gjithnjë defiluan filizast e njoma të Trieshit duke lënë mbresa të pashlyera tek të pranishmit se kjo vatër e arsimit ishte dhe mbetet lulishte e edukimit dhe pikë e ndritur e arsimit shqip.

Katrinë Gjuravçaj

Shumë pretendentë për titullin

Me ndeshjen hapëse ndërmjet vendit nikoqir Brazilit dhe Kroacisë, sonte do të fillojë Kampionati Botëror në futboll “Brazil 2014”. Kjo është hera e dytë që Brazili do të jetë organizator i Kampionatit Botëror, pas 64 vjetësh.

Pjesë e kampionatit, i cili do të përfundojë më 13 korrik, janë 32 shtete nga gjashtë kontinente. Evropa është kontinenti me më së shumti përfaqësuese, gjithsej 13.

Ky kampionat sjell emocione të shumta në të gjithë botën, por edhe befasi.

Të gjitha skuadrat dhe yjet e tyre e kanë vetëm një synim – ta fitojnë trofeun më të madhërishëm të futbollit në botë. Të paktën sipas deklaratave, duket se kësaj radhe, nuk ka një favorit, por ka disa pretendentë për titullin.

Dy anët e medaljes të Botërorit Vendi organizator ka probleme të mëdha sociale, pavarësisht dashurisë së pashtershme për këtë lojë magjike.

Jo të gjithë njerëzit në Brazil janë entuziastë. Vetëm pak rrugë të vendit janë të dekoruara me ngjyrat e flamurit brazilian, ndërsa edhe njerëzit që e duan këtë lojë të bukur, nuk janë të bindur se ky është momenti i duhur për të organizuar Kupën e Botës. Pikërisht për këtë, shumë persona në Brazil janë pesimistë, madje kanë qenë kundër organizimit të këtij eventi botëror në vendin e tyre. Disa deklarojnë se ato shuma parash që janë hedhur për ndërtimin e stadiumeve të reja apo për infrastrukturën e organizimit të Botërorit 2014, mund të kishin shkuar më mirë për shëndetësinë, arsimin, luftën kundër varfërisë e plot probleme të tjera sociale që në Brazil janë me shumicë. Protestat e shumta janë ana e medaljes që tregojnë problemet e shumta që ka vendi amerikano-latin.

Megjithatë, një gjë është e sigurt, që edhe braziliani më pesimist, do të bëjë tifo për Seleçaon, siç quhet ndry-

31 Javore KOHA

Grupi A Brazili Kroacia Meksika Kameruni

Grupi E Zvicra Ekuadori Franca Hondurasi

Grupi B Spanja Holanda Kili Australia

Grupi F Argjentina Bosnja dhe Hercegovina Irani Nigeria

Grupi C Kolumbia Greqia Bregu i Fildishtë Japonia Grupi D Uruguaji Kosta Rika Anglia Italia.

Grupi G Gjermania Portugalia Gana SHBA Grupi H Belgjika Algjeria Rusia Korea e Jugut

she kombëtarja e Brazilit. Ndërsa ka nga ata që e shohin Kupën e Botës si mundësi për t’u pasuruar, duke filluar që nga turizmi, konsumi, transporti, madje edhe prostitutat e shumta në Brazil mezi e presin të fillojë, duke përfituar sa më shumë nga fluksi i madh i tifozëve që do të vijnë nga e gjithë bota.

Organizatorët e Botërorit 2014 kërkojnë që ky botëror të jetë më i suksesshmi që është organizuar ndonjëherë, duke thyer jo vetëm rekordin e shikueshmërisë, por edhe të të ardhurave.

Ndërsa nga ana sportive është mundësia më e mirë që Brazili të shpallet për herë të gjashtë kampion bote.

Gjithashtu, Kupa e Botës do të ishte edhe reklama më e mirë për Lojërat Olimpike 2016, që do të zhvillohen në Rio de Zhaniero.

Shtatë shqiptarë në Botëror Edhe pse asnjëra prej dy kombëtareve shqiptare, as Shqipëria e cila nuk ka arritur të kualifikohet, dhe as Kosova, e cila nuk ka marrë pjesë në kualifikime për shkak se nuk është pranuar akoma në FIFA, nuk do të marrin pjesë në fazën finale, në këtë kampionat botëror do të luajnë shtatë shqiptarë.

Pesë prej tyre janë pjesë e Zvicrës: Granit Xhaka, Blerim Xhemajli, Xherdan Shaqiri, Valon Behrami dhe Admir Mehmedi. Për Gjermaninë luan Shkodran Mustafi, ndërsa për Belgjikën do të luajë ylli i Manchester United, Adnan Januzaj.

Konkurs

Konkuroni per fotografinĂŤ e javĂŤs