Ngjarje Javore
Javore KOHA
ISSN 1800-5969
Podgoricë e enjte, 7 gusht 2014 Viti XIII / Numër 625 Çmimi 0,50
www.kohajavore.co.me
Arrihet Marrëveshja për kufirin trepalësh
Festë e artit të fjalës
2
e enjte, 7 gusht 2014
Javore KOHA
Javore KOHA
Javore KOHA
Përmbajtje
Nevojë për mbështetje institucionale fq 5
F. Shkreli:
Duke pritur njohjen e pavarësisë së Kosovës fq 6
Gj. Gjonlekaj:
Krimi i Putinit , ligështi e Evropës
Themelues: Kuvendi i Republikës së Malit të Zi
Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: SHAGBG „Pobjeda” Drejtor ekzekutiv: Lav Lajoviq Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 078/110-578 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.co.me Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen
fq 8
Shqipëria në syrin e të huajve ! fq 12
Intervistë me këngëtarin Albatrit Muçiqi fq 18
Përmbajtje
e enjte, 7 gusht 2014
3 Javore KOHA
Tri shqiptare synojnë kurorën e bukurisë së Gjermanisë fq 20
Çunmulaj pozon për Ellen gjermane të gushtit fq 20
Surprizat për sezonin e ri në ekranet shqiptare fq 21
Numri 12 i revistës “Dija” fq 24
Logu i bjeshkëve “Miss Bjeshka 2014-të” fq 28
Ne hap me Kohen
4 Javore KOHA
Ngjarje javore
e enjte, 7 gusht 2014
Në takimin e kryetarëve të Komisioneve shtetërore për kufijtë të Malit të Zi, Shqipërisë dhe Kosovës në Podgoricë
Arrihet Marrëveshja për kufirin trepalësh Mali i Zi, Shqipëria dhe Kosova, kanë arritur marrëveshje për pikat e kufirit trepalësh dhe mirëmbajtjen e tyre. Në deklaratën e përbashkët për shtyp thuhet se përfaqësuesit e tre komisioneve shtetërore për kufijtë e kanë nënshkruar në Podgoricë marrëveshjen për “pikën e takimit të kufirit shtetëror të tre shteteve, e cila është e shënuar
me shenjën e kufirit trepalësh”, dhe për mirëmbajtjen e saj. Në takim, po ashtu, është arritur marrëveshja për zbatimin e marrëveshjes për mirëmbajtjen e shenjave kufitare përgjatë kufirit Mali i Zi – Shqipëri, e nënshkruar në Podgoricë në vitin 2009. Sipas deklaratës për shtyp, është biseduar edhe për vazhdimin e procesit të
përcaktimit të vijës kufitare shtetërore ndërmjet Malit të Zi dhe Kosovës. “Marrëveshja do të kontribuojë në avancimin e marrëdhënieve të mira fqinjësore, sigurisë, stabilitetit dhe bashkëpunimit në rajon dhe ka për qëllim respektimin e parimit të sovranitetit, integritetit territorial dhe pavarësisë politike të këtyre shteteve fqinje”, theksohet në deklaratë. Kryetarët e tre komisioneve, Millan Paunoviq nga Mali i Zi, Engjëll Begala nga Shqipëria dhe Murat Meha nga Kosova, kanë konstatuar së bashku se zgjidhja e çështjeve dypalëshe ndërmjet shteteve ka rëndësi të jashtëzakonshme për përparimin në procesin e integrimeve evropiane dhe evroatlantike. (Kohapress)
Ngjarje javore
e enjte, 7 gusht 2014
5 Javore KOHA
Dita e Komunës së Plavës u shënua në mënyrë solemne
Nevojë për mbështetje institucionale
Plavë – Të premten më 25 korrik, në Plavë, në mënyrë solemne është shënuar Dita e Komunës. Pas intonimit të himnit të Malit të Zi, manifestimi ka filluar me seancën solemne, të mbajtur në sallën e madhe të pallatit të Qendrës së Kulturës, ku përpos këshilltarëve të Kuvendit të Komunës dhe një numri shumë të madh të qytetarëve të kësaj komune dhe bashkëvendësve nga Diaspora, ishin të pranishëm edhe shumë personalitete të shquara të jetës politiko-shoqërore nga Komuna e Plavës, Mali i Zi dhe më gjerë. Të pranishëm ishin kryetari i Malit të Zi Fillip Vujanoviq, nënkryetari i Qeverisë së Malit të Zi Rafet Husoviq, kryetari i Partisë Socialiste Popullore të Malit të Zi Srgjan Miliq, përfaqësuesit e komunave fqinje, Bashkësisë Islame, Kishave Orthodokse dhe Katolike, partive politike etj. Duke hapur seancën solemne, kryetari i Kuvendit të Komunës së Plavës Izet Haxhimushoviq, ka theksuar se vendimi që e premtja e fundit në muajin korrik të jetë dita e komunës është në harmoni të plotë me politikën moderne të qyteteve evropiane. Kryetari i Komunës së Plavës Orhan
Shahmanoviq ka thënë se Dita e Komunës kremtohet në ditët që shënojnë manifestime të shumta, vizita të turistëve, por edhe të numrit të madh të qytetarëve bashkëvendës që jetojnë në diasporë. “Të gjitha këto na përkujtojnë kohët e mira kur këtu më shumë kanë ardhur sesa janë larguar, kur Plava ka qenë destinacion i njohur. Sot është rast i volitshëm që nga ky vend të ftoj Qeverinë e Malit të Zi, institucionet shtetërore, organizatat ndërkombëtare dhe investitorët që me masat e politikës shtetërore, me mjete financiare, donacione dhe projekte të mira zhvillimore të kontribuojnë në valorizimin e potencialeve të mëdha natyrore që disponon komuna më pak e zhvilluar në Mal të Zi”, ka thënë ai. Shahmanoviq ka theksuar se zhvillimi i Komunës së Plavës është interes i të gjithëve dhe në këtë drejtim të gjithë duhet të japin kontributin e tyre. Pasi ka numëruar projektet që kjo komunë i ka realizuar ndërmjet dy kremteve, Shahmanoviq ka thënë se edhe përkundër situatës së vështirë financiare, në periudhën e ardhshme përpos Qeverisë dhe organi-
zatave ndërkombëtare, komuna do të financojë një pjesë të projekteve. Duke ua uruar festën qytetarëve dhe kryetarit të Komunës, presidenti i Malit të Zi Fillip Vujanoviq ka thënë se është i kënaqur me atë që është punuar në mes dy kremteve dhe është i bindur që projektet që i ka dëgjuar nga kryetari i Komunës do të realizohen me shfrytëzimin e resurseve vërtet të jashtëzakonshme të Plavës dhe me mbështetjen dhe përkrahjen e potencialeve të Diasporës. Ai është i bindur që aksi rrugor që prej Gucisë kalon nëpër Shqipëri deri në Podgoricë, do të përfundojë më së largu deri në fund të vitit të ardhshëm, me çka do të sigurohet zhvillimi i mëtejmë i Gucisë, Plavës dhe i gjithë kësaj hapësire të Malit të Zi. Kremtimi i Ditës së Komunës së Plavës është shënuar edhe me një program të begatë dhe të larmishëm muzikor. Telegrame urimi me rastin e Ditës së Komunës, kryetarit të saj dhe qytetarëve të Plavës u kanë dërguar kryeministri i Malit të Zi Millo Gjukanoviq dhe kryetari i Kuvendit të Malit të Zi Ranko Krivokapiq. Sh. Hasangjekaj
6 Javore KOHA
e enjte, 7 gusht 2014
Vështrime & Opinione
Pritshmëritë nga vizita e Papës në Shqipëri
Duke pritur njohjen e
Në Tiranë u njoftua axhenda e vizitës s udhëheqsit më të lartë politikë të vendit, të të tjera të shqiptarëve. Kisha Kato
Për Koha Javore: Frank Shkreli / Nju Jork
Shënjtëria e Tij, Papa Françesku njoftoi në qershor se kishte zgjedhur Shqipërinë si vendin e parë europian për ta vizituar më 21 shtator, me qëllim për t’i dhënë kurajo e guxim e atij populli i cili vuan për një kohë të gjatë pasojat e ideologjive të kaluara, ka thënë Papa. Në njoftimin e tij, ai natyrisht iu referua vuajtjeve gjatë dekadave të regjimit diktatorial komunist që e kishte izoluar Shqipërinë nga pjesa tjetër e botës. Vatikani ka thënë se Papa Françesku donte që vizita e tij e parë në Europë të bëhej në një vend me një histori persekutimesh, për të nderuar ata që kanë vuajtur nën regjimin komunist dhe në një vend i cili gjithnjë vuan nga varfëria. Kjo, sipas Vatikanit, është arsyeja se pse Papa vendosi të vizitojë Shqipërinë si vendin e parë në Europë. Siç dihet, ish-diktatori komunist Enver Hoxha kishte marrë vendimin absurd duke shpallur Shqipërinë si shtetin e parë ateist në botë në vitin 1967, dhe si rrjedhim mbylli ose shkatërroi xhamitë dhe kishat dhe persekutoi e vrau shumë klerikë të tri feve, por sidomos e kishte në shënjestër për zhdukje Kishën Katolike Shqiptare dhe përfaqsuesit e saj. Fatbardhësisht, kjo çmenduri mori fund në fillim të 90-ave, gjë që më në fund bëri të mundur vizitën e parë të një pape në Shqipëri, Papës Gjon Palit të II më 1993. Prandaj, për Papa Françeskun, Shqipëria është një destinacion aq i natyrshëm për ‘të sa është edhe i rëndësishëm në këtë periudhë për Shqipërinë dhe kombin shqiptar. Papa Françesku deri tani nuk njihet si një Papë që i pëlqen të udhëtojë, pasi deri
tani ka bërë vetëm dy vizita ndërkombëtare, një në Brazil dhe tjetrën në Lindjen e Mesme. Duke njoftuar vizitën e tij në Shqipëri, qershorin që kaloi, Papa Françesku u shpreh para mijëra pelegrinëve në Sheshin e Shën Pjetrit dhe para botës duke thënë se,”Me këtë vizitë të shkurtër dua të vërtetoj mbështetjen time për Kishën Shqiptare dhe njëkohsisht të dëshmoj inkurajimin dhe dashurinë time për një vend i cili ka vuajtur aq shumë dhe aq gjatë nga pasojat e ideologjive të kaluara.” Duke iu përgjigjur ftesës nga Kisha Katolike e Shqipërisë dhe nga udhëheqsit politikë të vendit, Papa Françesku do të vizitojë Shqipërinë me 21 shtator. Shqipëria dhe shqiptarët kudo po presin këtë vizitë si ndër më të shënuarat që janë bërë ndonjëherë në Shqipëri, përfshirë edhe vizitën e parardhësit të tij Papa Gjon Palit të II në vitin 1993. Para dy javësh
isha për një vizitë të shkurtër në Shqipëri dhe në biseda me shumë vendas vihej re një pritje me padurim për vizitën e udhëheqsit të Kishës Katolike në tokën e Arbërit: për ta takuar e për tu përshëndetur, për të marrë bekimet e tij dhe për të dëgjuar fjalët dhe këshillat e tija baritore. Edhe qeveria shqiptare është venë në lëvizje për të bërë një pritje madhështore për Papa Françeskun në kryqytetin e shqiptarëve. Pa asnjë dyshim, me 21 shtator, Papa do të pritet në Tiranë ashtu si e kanë më së miri traditë shqiptarët, ashtu pa dallim e së bashku si gjithmonë, si përfaqsues të tri besimeve, si vëllezër e motra të një gjaku, të një gjuhe e të një fisi. Ata së bashku me Papën do të falenderojnë Zotin se më në fund, kombi shqiptar gëzon lirinë dhe pavarësinë, në radhë dhe krah për krah me vendet e kontinentit europian, aty ku
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Vështrime & Opinione
e enjte, 7 gusht 2014
7 Javore KOHA
pavarësisë së Kosovës
së Papa Françeskut në Tiranë, ku ndër aktivitete të tjera fillimisht do të takohet me me udhëheqsit e Kishës Katolike Shqiptare si dhe me krerët më të lartë të besimeve olike shqiptare njoftoi gjithashtu se Papa Françesku, në vizitën e tij Shqipërisë, do të shoqërohet nga mbi 70-gazetarë të huaj
gjithmonë e kanë patur vendin shqiptarët. Është kjo një vizitë e një Pape në një vend, si asnjë tjetër në Europë. Jam i bindur se Papa Françesku është i vetdijshëm se më 21 shtator, ai viziton Atdheun e Gjergj Kastriotit – Skënderbe, i cilësuar nga parardhësit e tij si, “Atlet i Perëndisë’’, “Kalorës i Pathyeshëm”, dhe një “Burrë me një madhëri të pabesueshme shpirti”, dhe si “I gjithmonshmi i fisit tuaj, i cili gjithëherë mbi çdo interes ka vendosur vlerat e trashëguara të besës, të nderit e të burrërisë”. Ati i Shënjtë, në vizitën e tij të parë në kontinentin Europian, me të drejtë ka zgjedhur të ndalojë në tokën e “Mbrojtësit të Europës”, si dhe në Memëdheun e bijës së kombit shqiptar dhe të Nënës së botës, bamirëses me famë botërore dhe murgeshës shqiptare, Nënë Terezës. Edhe shqiptarët, nga ana e tyre, besoj se janë të vetdijshëm për ndjenjat e veçanta të Vati-
kanit të ruajtura ndër shekuj ndaj kombit shqiptar. Siç ka thënë edhe një para-ardhës i Papa Françeskut, Papa Pali i VI, me rastin e festimeve të 500-vjetorit të Gjergj Kastriotit-Skënderbe më 1968 në Romë, “Selia Apostolike gëzohet se bën pjesë me miqët e vjetër të Atdheut tuaj, mbasi e numëron veten ndër ata që kurrë nuk i dolën fjale.” Vizita e Papa Françeskut në Tiranë është pra një vazhdim i kësaj miqësie midis papëve të Romës dhe kombit shqiptar që ka ekzistuar ç’prej kohës së Gjergj Kastriotit – Skënderbe. Andaj kombi shqiptar pret që kjo vizitë jo vetëm të avancojë këto lidhje, por t’i çimentojë ndër shekuj. Urat e bashkpunimit midis shqiptarëve dhe Selisë Shënjte megjithëse të forta, do të përforcoheshin edhe më shumë, sikur vizita e Papa Françeskut në Tiranë të rezultonte në disa njoftime konkrete, sidomos mbi tri çeshtje me rëndësi të cilat janë në mendjen dhe në zemrën e shumë shqiptarëve, ndërkohë që po afrohet ardhja e Papa Françeskut në Tiranë. Ato janë të karakterit fetar dhe kombëtar për shqiptarët. Ai kombëtar, ka të bëjë me njohjen e pavarësisë së Kosovës nga ana e Vatikanit, vendim i cili pritej të merrej duke pasur parasyshë ndërhyrjen kritike të Papa Gjon Palit të II me udhëheqsit perëndimorë, përfshirë edhe Presidentin amerikan Bill Clinton, në mbështetje të shqiptarëve gjatë luftës kundër ushtrisë dhe policisë terroriste të Serbisë. Ndërsa nga pikëpamja fetare, shqiptarët katolikë dhe të tjerë, presin ndonjë njoftim për përshpejtimin e shënjtërimit të Nënë Terezës si dhe emërimin e një kardinali shqiptar, për njërën prej kishave më të vjetëra, në mos më e vjetëra, në kontinetin europian, e cila tani për tani nuk ka një udhëheqës kishtar në atë nivel. Duke njoftuar njohjen e pavarësisë së Kosovës nga Vatikani gjatë qëndrimit të tij
në kryqytetin shqiptar dhe duke mbështetur përshpejtimin e procesit të shënjtërimit të Nënë Terezës, si dhe duke deklaruar gatishmërinë e Selisë Apostolike për të emëruar një kardinal shqiptar, Ati i Shënjtë do të realizonte objektivin që ai vet ka përcaktuar për vizitën e tij në Tiranë, siç ka thënë, për të “vërtetuar mbështetjen për Kishën Shqiptare dhe njëkohësisht të dëshmojë inkurajimin dhe dashurinë për një vend i cili ka vuajtur aq shumë dhe gjatë nga pasojat e ideologjive të kaluara.” Kombi shqiptar ka nevojë për lutjet dhe ndihmën e Papa Françeskut në këtë moment të historisë së tij. Ndihmë më të madhe nuk besoj se mund të jepte. Mbështetja e këtyre tre propozimeve gjatë qendrimit të tij në Tiranë do të kulminonte në suksesin e vizitës dhe në realizimin e plotë të objektivave të përcaktuara nga vet Vatikani për vizitën e Atit të Shënjtë në trojet e shqiptarëve. Për më tepër, një gjë e tillë do të njihte konkretisht meritat e shqiptarëve për rolin ndërtues dhe paqësor që shqiptarët kanë luajtur dhe luajnë në Ballkan si dhe për faktorin e tolerancës fetare dhe shoqërore midis tyre, duke i inkuruajur shqiptarët, të cilët Papa Pali VI i kishte cilësuar si, “paraardhësit e ekumenizmit modern”, ashtuqë pasardhësit e Gjergj Kastriotit –Skënderbe në këtë rrugë të vazhdojnë të jenë shembull për të gjithë – ashtuqë kombi shqiptar të shënojë -- jo përçarje e mos pajtim -- por triumfe të reja dhe një shpërthim fuqishë ringjallëse duke i dhënë vetes dhe botës një dëshmi të pashoqtë dinjiteti politik, shoqëror dhe kombëtar. Kjo ishte një pullë poste e lëshuar nga Vatikani, Kosova 1999, e cila paraqet refugjatët shqiptarë të Kosovës gjatë luftës me fjalët e Papa Gjon Palit II: “Papa është përkrah njerëzve të vuajtur dhe u bën thirrje të gjithëve: Gjithmonë është koha për paqë!”
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
8 Javore KOHA
e enjte, 7 gusht 2014
Opinione & Vështrime
Fokus
Krimi i Putinit , li Për Koha Javore
Gjekë Gjonlekaj/New York
Bernard Henri Levy shkruan: “Në Ukrainën lindore Vladimir V. Putin po luan me zjarrin. Ka mobilizuar elementët më të mbrapshtë të atij rajoni. Ai ka angazhuar gangesterë, hajdutë, përdhunues, ish-të burgosur dhe vandalë dhe i ka shndërruar në forca paraushtarake. Ai ka lejuar komandantë të improvizuar të grupeve separatiste të vrasin apo përndjekin intelektualë, gazetarë dhe autoritete të tjera morale në qytetet Donetsk dhe Lugansk. Ai po vëzhgon si fundërrinat ushtarake të mbytur në vodka, shkatrrojnë apo pushtojnë, spitale,shkolla dhe zyra bashkiake të vendit të cilat pretendojnë se gjoja po i çlirojnë. Ai po lejon të zhvillohet një luftë e vërtetë bandash – pa dashur t’ja dijë se po humbet kontrollin mbi forcat që ka ndërsyer, me forca rivale të vëna përballë njëra tjetrës dhe që copëtojnë vendin mes kësaj anarkie në rritje. Problemi më shqetësues: kësaj bote të errët pa strukturë dhe pa disiplinë, këtyre harbutëve të padisiplinuar të cilët kuptojnë vetëm gjuhën e xhunglës, këtij soji të ri të forcës së luftës, e cila nuk ka idenë më të vogël për luftën. Veç Zoti i di ligjet e tyre të luftës – këtij koleksioni lara lara, Zoti Putin, Presidenti i Rusisë, ju dha një arsenal të hatashëm për të cilin ushtarët diletantë nuk e kanë idenë dhe me të cilin ata po luajnë si fëmijët me fishekzjarre. Ne e dijme që Rusia i ka furnizuar separatistët me sasi të pafundme armatimesh të rënda dhe i ka stërvitur ata për të perdorur sistemin e raketave toke-ajër SA-11- atë lloj që mendohet se është përdorur për të rrëzuar aeroplanin e Malajzisë MH-17. Mund të merret me mend se si bandat fituese festojnë me trofenë, duke luajtur me të si të ishte lodër – një lodër që arrin lartësinë 70 mijë këmbë.
Filozofi i mirënjohur francez Bernard Henri Levy botoi k New York Times” një ese në lidhje me tragjedinë e aero mbi hapësirën ajrore të Ukrainës ku humbën jetën 298 u
Po ashtu mund të merret me mend se si oficerët ushtarakë Rusë - të autorizuar nga Kremlini në mënyrë jo edhe aq sekrete për të mbikqyrur raketat dhe perdorimin e tyre nga skuadrat diletante të artilerisë të cilat kanë shënjestër aeroplanët ushtarakë të Ukrainës - të zënë në befasi nga ngjarejet dhe të pushtuar nga paniku. Mund të merret me mend edhe tmerri i tyre kur Igor Strelkovi, Ministri i vetëshpallur i Mbrojtjes i Republikës së Donetsk-ut, mori përgjegjësinë për rrëzimin e një aeroplani ushtarak të Ukrainës - i cili më vonë doli që ishte aeroplani i Malajzisë MH17.
Ne e dimë çka ndodhi. Pavarësisht rezultatit eventual të hetimeve – hetim i bërë pothuaj i pamundur nga këta qenj luftarakë të cilët nuk respektojnë as besën e as ligjin, të cilët tmerruan botën duke lënë trupat e vdekur të viktimave të tyre të braktisur nëpër fusha, apo të hedhura nëpër vagona të këqinj trenash frigorifer, ndërsa ngazelleheshin në 15 minutshin e tyre të famës duke vajtuar përpara kamerave të lajmeve se 298 shpirtërat e humbur kishin kurajon të “binin” mbi shtëpitë e njerëzve apo në rezervaret e ujit të pijshëm, ndërsa përvetësonin ku-
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
Opinione & Vështrime
e enjte, 7 gusht 2014
9 Javore KOHA
igështi e Evropës
keto ditë në gazetën “The oplanit civil të Malajzisë udhëtarë
titë e zeza të aeroplanit dhe organizonin dërgimin e tyre në Rusi për të mundësuar kompromitimin e mbetjeve, dhe pa ju dredhur syri, zhvatjen e trupave pa jetë nga sende me vlerë – cilido qoftë rezultati i hetimit mbi këtë ngjarje, në mënyrë të pamohueshme kjo ishte një masakër, krim lufte, sulm njekohësisht kundër Ukrainës, Hollandës dhe Malajzisë. Për të gjitha këto arsye, ishte e vështirë të mos mbështesësh Presidentin e Ukrainës, Petro O. Poroshenko - për të cilin ja vlen të përmendet, se ka treguar në këto ditë të vështira që nga rrëzimi i aeroplanit, cilësi të qetësisë, din-
jitetit dhe autoritetit që i ka treguar edhe gjatë fushatës së zgjedhjeve për këtë post - kur ju kërkoi komunitetit ndërkombëtar t’i cilësojë “republikat popullore” të Donetsk dhe Lugansk si organizata terroriste. Eshtë gjithashtu e vështire të mos biesh dakord me Zotin Poroshenko kur, disa orë pas tragjedisë, duke folur pa emocione dhe pa asnjë shenjë urrejtjeje, ai i kujtoi Presidentit të Francës, Francois Hollande, se Kolonel Muammar Qaddafi u fut në listën e zezë nga e gjithë bota për dyshimin e pjesëmarrjes së tij në një sulm të ngjashëm ndaj një aeroplani pasagjerësh,
PanAm 103, mbi Lockerbie, Skoci në Dhjetor të vitit 1988. Të ballafaquar me këtë Lockerbie të ri, vallë ne në Perëndim a do të bëjmë më shumë se sa t’i lutemi Zotit Putin të bëjë të mundur hetimin “e lirë dhe të plotë” të vendit të kësaj tragjedie, dhe të ofrojë “bashkëpunim të plotë” për gjetjen e kufomave. A nuk kemi ne një detyrim moral të nxjerrim konkluzione logjike rreth një krimi për të cilin, për shkak të politikave luftënxitëse dhe të papërgjegjshme, thellësisht të padenja për një president të një fuqie të madhe, Zoti Putin është në fund të fundit plotësisht përgjegjës. Në këto kushte – me Zotin Putin që ende nuk ka pranuar të tërhiqet nga Ukraina e aq më pak nga Krimea - si mundet ta justifikojë moralisht Franca planin e saj për t’i dërguar Rusisë dy luftanije të tipit Mistral, të cilat janë duke u pregatitur tani në portin e St. Nazaire? A duam që ato të bëhen xhevahiri i kurorës së flotës Ruse në Sevastopol dhe mbase Odesa? Eshtë shkurajuese të shohësh Evropën e Bashkuar që vepron në mënyrë kaq burracake. Franca kërkon të ruajë kontratat e armëve për punët që supozohet se do të shpëtojë në kantieret detare. Gjermania, një epiqendër e veprimeve për gjigantin e energjisë Ruse, Gazprom, është e tmerruar se mund të humbasë pozitën e saj strategjike. Britania nga ana e saj, pavarësisht deklarateve të fundit të Kryeministrit David Cameron, mund të mos jetë akoma gati të heqë dorë nga të ardhurat kolosale të oligarkëve rusë, me të hollat e tyre të fituara në mënyrë të pisët, prej të cilave tani varet Qendra Financiare e Londrës. Në zhargonin evropian, kjo quhet fryma e Mynihut - zbutja. Dhe është turp, shkruan Bernard Henri Levy ne gazetën The New York Times”.
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
10 Javore KOHA
Kulturë
e enjte, 7 gusht 2014
Vështrim për romanin më të ri të shkrimtarit Fran Camaj
Ikja nga vetv (Fran Camaj, Njeriu me Mjekër të Thinjur, roman, botoi: Toena, Tiranë 2014) Anton Gojçaj
Rrëfimi zë fill në fshatin Shkorret të Dukagjinit, në kohën e mbretit Zog. Keqa dhe Sokoli, kushërinj (etërit e tyre janë vëllezër) kanë zgjedhur dy rrugë të ndryshme në jetë, Keqa të pasurimit material (merret me blegtori dhe bujqësi), kurse Sokoli djemtë e vet i dërgon për t’u shkolluar. E keqja ndërmjet dy familjeve vjen nga kontestimi që i bëjnë njëri-tjetrit për pronësinë e një shtegu. Demoni i së Keqes mishërohet në Cub Stërbythin, (një bashkëfshatar i tyre), i cili ia mbush mendjen Keqës për ta zgjidhur çështjen përmes vrasjes. Ekzekutimin e planit Cubi e merr vetë përsipër, për një pagesë të majme, kuptohet. Ky rrëfim, pëveç si një metaforë e konfliktit të “materializmit” me “idealizmin”, mund të analizohet edhe në raport me dy arketipe universale: të vëllavrasjes (në psikologjinë fisnore kushërinjtë e parë janënjë familje, pra “vëllezër” - që ta sjell ndërmend vrasjen e Abelit nga Kaini) dhe të hakmarrjes (dukuri karakteristike sidomos për bashkësitë fisnore – në mungesë të institucioneve të shtetit ligjor). Kufijtë kohorë të episodit të dytë të kësaj kronike njëshekullore përkojnë me periudhën e Luftës II Botërore . Djali i dytë i Sokolit, Gjini, në shenjë pakënaqësie e braktis profesionin e oficerit ushtarak sepse nuk i pëlqente regjimi “zogist”. Ai provon që të organizojë rezistencë aktive kundër pushtuesve fashistë, por kapet rob dhe dërgohet për të vuajtur dënimin në Itali. Pas kapitullimit të fashizmit, kthehet në atdhe. As pushteti komunist, pas luftës, nuk i pëlqen Gjinit, por martesa me një vajzë shkodrane dhe transferimi në Fier bën që të jetë i kujdesshëm në raport me pushtetin komunist. Në vendbanimin e ri ai provonte të harronte ato që kishte përjetuar në Shkorret. Mospërshtatja e psikologjisë dhe karakterit të malësorëve (kokëfortë)
me pushtetet është një nëntemë më vete e romanit. Në raport me pushtetin e Zogut: “Pushteti nuk i shikonte me sy të mirë as nuk kishte besim ndaj shumicës së ushtarakëve dhe intelektualëve nga rajoni i Dukagjinit dhe i Mirditës. (…) se banorët e këtyre krahinave me shumicë kishin shprehur pakënaqësinë ndaj regjimit të Ahmet Zogut”. Në raport me pushtetin fashist (Gjini deklaron para fashistëve): “Ju jeni pushtues dhe nuk ju intereson bashkimi i trojeve tona. Ju keni vetëm interesa pushtuese.” Në raport me pushtetin komunist: “… komunistët, të cilëve më shumë u intereson ta marrin pushtetin, sesa interesi i përgjithshëm i Atdheut.” Malësorët e Veriut, sipas këtij romani, janë disidentë të përhershëm të të gjitha sistemeve. Ilirit, të birit të Gjinit, i propozojnë të bëhet bashkëpunëtor i organeve të sigurimit të shtetit. Refuzimi i tij, në përputhje me kodin e tij gjenetik, megjithëse i shprehur me maturi, rezulton me pasoja. Megjithëse nxënës i shkëlqyer, ka vështirësi për t’u regjistruar në fakultet sepse lojaliteti (bindja) në një sistem totalitar çmohet më shumë sesa talenti. Shteti në vend se ta ndihmonte për ta zhvilluar talentin në dobinë e gjithë shoqërisë, e bllokonte atë përmes shantazhimeve nga organet e sigurimit. Në kapitujt që flasin për Shqipërinë e viteve tetëdhjetë përshkruhet, mes tjerash, njohja dhe lidhja e dy të rinjve, Ilirit dhe Ajkunës, dy studentëve të dalluar në Universitetin e Vlorës. Dashuria e tyre është e pastër dhe reciproke, mirëpo kur ndjenjat e tyre arrijnë kulminacionin, ndodh zbulimi/rinjohja që lëkund gjithçka. Ata marrin vesh se janë kushërinj. Iliri ishte nipi i Sokolit, kurse Ajkuna mbesa e Keqës. Një fuqi diabolike e panjohur kishte bërë lëmsh gjithçka. Që nyja e fatit të tyre të ishte “gordiane”, Ajkuna
kishte mbetur shtatzënë. Në gjykimin e tyre e vetmja shtegdalje ishte: “ të ikim përgjithmonë nga ky vend. Të shkojmë në një vend tjetër, diku larg, sa më larg nga Shqipëria.” Një alternativë fataliste që meriton të analizohet në aspekte të ndryshme. Fjalia e shqiptuar nga Antigona, e ëma e Ilirit - “Janë bërë në të kaluarën shumë mëkate e gabime, të cilat po duhet t’i paguani edhe ju tani”, është një përpjekje për t’i dhënë një sqarim (metafizik) fatit jo të mirë të pasardhësve të dy kushërinjve nga Dukagjinit. Gjatë ikjes me mjetin lundues i mbulon një dallgë gjigante dhe dallga gëlltit Ajkunen. Mbytja e Ajkunes shtatzënë në det del si një zgjidhje “Deus ex machina” e lidhjes
Kulturë
vetja
së ndaluar të dy të rinjve. Diçka (demoniake) nuk i lë të bëjnë hair malësorët. Njeriu me Mjekër të Thinjur, e lut Petritin, që kur të kthehet në atdhe, në emrin e tij të hedh një tufë lule në det, se “Ndoshta valët e detit do ta çojnë te Ajkuna dhe fëmija ynë”. Aty Petriti, por edhe lexuesi, e kupton se Njeriu me Mjekër të Thinjur është vetë Iliri. që kishte ikur larg dhe jetonte “diku në një fshat ose qytezë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, larg çdokujt nga Atdheu i tij dhe larg çdo njeriu që flet shqip,” por që, siç kuptohet në kapitullin XXIX, vazhdon të interesohet për zhvillimet në atdhe. Njeriu me Mjekër të Bardhë i bën një analizë të hollësishme gjendjes së shqiptarëve në
e enjte, 7 gusht 2014
11 Javore KOHA
Fran Camaj, (1949, Spijë - Malësi e Madhe – Mal i Zi), romanin e vet të parë e botoi në vitin 2004. Deri atëherë kishte bërë emër si pedagog dhe në fushën e gazetarisë. “Njeriu me Mjekër të Thinjur” është romani i pestë i tij brenda periudhës dhjetëvjeçare (2004-2014) dhe kjo e bën romansierin më produktiv në gjuhën shqipe në Mal të Zi Shqipëri (“Kur lexoj dhe dëgjoj për gjërat që ndodhin atje, më neveritet çdo gjë”), por edhe në Malin e Zi (“Një grusht njerëz jeni dhe keni dhjetë parti politike”). Pra, ia ka dalë të shkëputet fizikisht, por jo edhe shpirtërisht nga atdheu dhe kombi i vet. Fakti se shqiptarët shpëtimin e kërkojnë duke ikur sa më larg, është një mesazh fatalist, por që e verifikojnë edhe ngjarjet e botës reale, jashtë letërsisë. Ikja nga atdheu është përpjekje për të ikur nga e tashmja dhe nga e kaluara, me fjalë të tjera: një ikje nga vetvetja. Ajo ikje nuk është aspak e lehtë, disa madje e humbin jetën në atë përpjekje (si në rastin e Ajkunen). Romani ka dy tregimtarë (narratorë, rrëfimtarë), të dy të gjithëdijshëm dhe rrëfejnë në vetën e tretë. I pari është “autorial”, kurse i dyti është Njeriu me Mjekër të Thinjur, që Petritit, respektivisht lexuesit, gjatë takimeve për tri ditë me radhë, i përcjell një kronikë-kaskadë ku përshkruhen fatet jetësore plot telashe të dy familjeve nga Dukagjini përgjatë periudhës gati njëqindvjeçare. Hiq bisedën ndërmjet Petriti dhe Njeriut me Mjekër të Thinjur, që ndodh në shekullin XXI, të gjitha ngjarjet e tjera zhvillohen në shekullin e kaluar. Ato janë të shpërndara në disa periudha: në kohën e qeverisjes së Ahmet Zogut, gjatë Luftës II Botërore, menjëherë pas çlirimit, në të gjashtëdhjetat, në të tetëdhjetat dhe përfundimisht në të nëntëdhjetat. Skenat e ngjarjeve vendosen në disa shtete: Shqipëri, Itali, Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Përmenden edhe trevat shqiptare në Mal të Zi. Personazhet negative” emrat i kanë shpesh në përputhje me karakterin e vet (Cub Stërbythi, Keqa, Arabella Karalliu). Edhe pamja e tyre fizike është në sintoni me veprimet që bëjnë. Ja si e përshkruan shkaktarin e ngatrresës së parë, që influencoi ngatrresat e mëpastajme:
“Cubi ishte burrë rreth gjashtëdhjetë vjeç, shkurtalaq e kokëmadh dhe me pak flokë. Duart i kishte tepër të gjata, ndërsa këmbët e shkurtra në proporcion me trupin. Hundën e kishte të gjerë e disi të shtypur, gojën e madhe, nga e cila dukeshin dy-tre dhëmbë të zgjatur e të zinj. Qafën e kishte të shkurtër, aq sa krijoje përshtypjen se kokën e kishte të kapur prej krahësh.” Përshkrim që të çon ndërmend pamjen e një majmuni. Njësoj veprohet kur përshkruhen personazhet “pozitive”, që janë gjithmonë të hijshëm, shtatlartë, shpatullgjerë, “të fjalës dhe të besës”, të virtytshëm dhe kryesisht të mençur. Ka raste kur pasoja rrëfehet para shkakut (kapitujt XVII-XVIII, p.sh. edhe po të ndërronin renditjen nuk do të prishte asgjë në roman). Kjo bëhet për të ngacmuar kureshtjen e lexuesit dhe për të mbajtur zgjuar interesimin e tij. Në aspektin teorik, mbetet intrigues statusi i “tregimtarit të gjithëdijshëm” dhënë Njeriut me Mjekër të Thinjur. Autori, besoj për arsye ideo-estetike, atij i jep licencën e të gjithëdijshmit edhe kur rrëfen për ngjarjet në të cilat nuk merr vetë pjesë (që kanë ndodhur disa dhjetëvjeçarë para se lindjes së tij), duke përshkruar ndjenjat e personazheve për të cilat rrëfen, apo duke riprodhuar mendimet e tyre të brendshme. Brenda konvencave të botës së letërsisë, mbase, mund të merren si legjitime edhe dukuri dhe veprime që nuk janë gjithmonë në pajtim me ligjet e logjikës në kohën historike dhe botën jashtëletrare. Libri prek shumë tema dhe trajton çështje serioze dhe e çon më tej projektin ideo-artistik të autorit për të thelluar dhe zgjeruar trajtimin artistik të psikologjisë, historisë dhe për të përshkruar dramën jetësore të malësorëve (shqiptarë) në të dy anët e kufirit (Mal i Zi/Shqipëri) në njëqind vitet e fundit.
12 Javore KOHA
Kulturë
e enjte, 7 gusht 2014
Këndvështrim
Shqipëria në syr Studiuesi i këtij libri skeletin e kësaj vepre e ka ndërtuar me copëza apo kronika nga të huajtë që kanë shkruar nëpër decenie dhe shekuj për Shqipërinë (Piro Tase “Të huajt për Shqipërinë dhe shqiptarët”, “Lulu.com” SHBA, faqe, 500) Bilall Maliqi
Të kaluarat e një kombi nëpër kohë dhe situata të ndryshme shtrydhen në faqe të ndr itshme, si ngjarje me rëndësi historike që nga zanafilla e deri në kohën më të re, në të cilën sheshohen aspekte me rëndësi historiko-studimore të njerëzve kompetentë që merren me këtë fushë të gjurmimeve shkencore. Nuk janë të paktë studiues shqiptarë në të gjitha etnitë që flasin shqip, që kanë shkruar për zanafillën tonë, kanë bërë studime të thukëta në të cilat janë thirrur në fakte të pakontestueshme, në mënyrë që kësaj pjese të ndieshme për kombin t’i japin studime të orientuara në baza të pastra shkencore. Një studim efikas dhe i veçantë për shqiptarët nëpër kohë është edhe libri mjaft voluminoz i studiuesit Piro Tase me titull “Të huajt për Shqipërinë dhe shqiptarët” , i cili ndahet në pesë kapituj të ngjeshur bukur mirë me material të thukët dhe tejet përmbajtësor, duke u thirrur kështu në dritën e shifrave dhe të fakteve me të cilat e ka rumbullaksuar këtë studim serioz dhe konciz. Ky studim pasqyron realitete të prezantuara me një kriter të caktuar dhe profesionalizëm objektiv të autorit të librit i cili ka punuar një decenie të tërë për t’i grumbulluar materiale dhe fakte për ta kompletuar këtë vepër të lavdëruar jo vetëm nga kritika e historiografisë shqiptare, por edhe nga personalitete me rëndësi botërore, duke e cilësuar këtë studim të mirëfillt me një notë të begatshme, me të cilën ky stu-
dim shkencor e ka gjetur vendin e vet në hierarkinë e shekncës së historisë shqiptare. Të huajtë për shqiptarët ! Studiuesi i këtij libri skeletin e kësaj vepre e ka ndërtuar me copëza apo kronika nga të huajtë që kanë shkruar nëpër decenie dhe shekuj për Shqipërinë, këtë vend të vogël të ballkanit dhe për shqiptarët, karaketristikat dhe kapërcimet historike të tyre nëpër shekuj. Autori i ka sistemuar dhe i ka vendosur në kohën e caktuar këto shkrime për të ndërtuar historinë e një kombi ashtu siç e kanë përjetuar këta udhëtarë në kronikat e tyre. Sipas autorit të librit, më shumë se 40 udhëtarë të huaj, anglezë, irlandezë, gjermanë, austriakë, italianë, francezë, rumunë, turq dhe turistë amerikanë, përshkruajnë me emocione bukurinë e veçantë të natyrës së këtij vendi dhe pasurinë shpirtërore të këtij populli. Dhe kanë pasur çka të shkruajnë dhe në të ardhmen kanë çka të shkruajnë ata vizitorë, ata historianë, ata poetë, ata studiues të fushave të ndryshme kërkimore shkencore për këtë vend të bekuar nga Zoti e që quhet Shqipëri. Për ta ndihmuar Shqipërinë me shkrime, mendime, plotësime e studime vijnë edhe personalitete të fushave të ndryshme historiko-kulturoro – politike Midis tyre gjen: misionarë apo diplomatë të huaj si: Koloneli Lik, Pukevili i famshëm, Aubrey Herbert, Benja-
min Dizrael, Lorenzoni e deri tek Perez De Kuelar, poetë dhe artistë të mëdhenj, si: Bajroni, Eduard Liri, Edit Durhami, etj. Vizitorë të shumtë: si studiues, arkitektë, arkeologë, shkencëtarë etj., etj., të cilët pasqyrojnë një pasqyrë shumë objektive dhe faktike të Shqipërisë siç i thoshte poeti i madhi Naim Frashëri “Kopshti shkëmbor” . Shqipëria në syrin e të huajve… Ky studim në tërësinë e vet ngërthen përpjekjet e autorit që para të huajve ta zbuloj një enigmë, t’ua pasqyrojë historinë e një populli të lashtë karshi të huajve që e kanë vizituar Shqipërinë, pamje këto tërheqëse që të mbush me plot emocione dhe të nxit të shkruash komente, mbresa, vështrime dhe studime të ndryshme që kanë të bëjnë për këtë pjesë të Evropës. Studimi në fjalë “Shqipëria dhe shqiptarët me syrin e të huajve” është futur në projekt viteve të nëntëdhjeta, kur filloi të lulëzoj demokracia në Shqipëri, kur filloi një erë e re politike, filluan vizitat e ndryshme të historianëve dhe të tjerëve në territorin e shtetit shqiptar dhe nga aty filluan përpjekjet serioze të autorit t’i ngrit urat e bashkëpunimit me vizitorët duke ua vjelur përshtypjet e tyre të shkruara, opinionet e tyre për Shqipërinë dhe për shqiptarët e qendrës këtu në Shqipëri. U mor vesh se libri është i ndarë në pesë kapituj si: “Lashtësia” me nëntitujt me rëndësi: /Herodoti, “Babai i Historisë”, për origjinën e popullit shqiptar:
Kulturë
e enjte, 7 gusht 2014
13 Javore KOHA
rin e të huajve ! një histori e shkurtër dhe mjaft e lashtë e tij për Tomorin dhe Tempullin e Dodonës. ‘Tit Livi dhe qyteti i Antipatreas…Konsulli romak Sulpicius Galba terrorizon banorët e këtij qyteti dhe të atyre përreth. /Lashtësia e një qyteti. Të dhëna mbi jetën e Antipatreas, “Gjenerali i Evropës” dhe mëkëmbësi i Aleksandrit të Madh . /Qytetërimi i lashtë iliro–romak. Jul Qezari dhe Pompeu i Madh, përballë njëri-tjetrit, në të dy anët e Lumit të Beratit/. Kapitulli i dytë “MESJETA”, me nënkapitujt përcjellës: / Që nga Ana Komnena, Pachymeres, Geanocoplos e deri tek Hahn. Rrethimi Anzhuin i Beratit/, /Rosario Jurlaro për “Muzakët-Despotët e Epirit…/, /Berati në Epokën e Skënderbeut. Shkrimtarë perëndimorë si Possenti, Leonclavius etj. për rrethimin e Kalasë së Belgradit shqiptar/. Në kapitullin e tretë “ NËN PUSHTIMIN TURK”, me kapitujt:/ Evlia Çelebi: “Seyahatnameja” /Lord Çarlemont (1749) – I pari udhëtar i huaj evropian që viziton Shqipërinë/, /Misioneri Anglez, i njohur me emrin “Koloneli Lik”, dëshmon për Ali Pashë Tepelenën. Pashallëku i Beratit dhe Ibrahim Pashai.Pukevili, përfaqësuesi i Napoleon Bonopartit, në oborrin e Aliut/,/ Bajroni dhe shoku
i tij Hobhauz, bëhen dëshmitarë të fitores së Aliut mbi Pashanë e Beratit/ etj. Në kapitullin e katërt me titull “PAVARËSIA”, prezantohen nëntitujt :/ Leo Freundlich dhe “Golgothaja e shqiptarëve”/, /Për herë të parë „flet shqip‟ Aubrey Herbert, diplomati anglez me mision pranë Qeverisë së sapokrijuar shqiptare të Ismail Qemalit/, / Një intervistë e tij me Esad Pashë Toptanin/, /Prof. Antonio Baldaçi: “Berati dhe Tomori” Viti 1939-Të tjerë udhëtarë italianë: Lorenzoni dhe Migliorini/. Dhe në kapitullin e fundit studiuesi Piro Tase prezantohet me këta nënkapituj: / Viti 1991: Pas 50 vjetësh. Përsëri me udhëtarët e huaj/, /Perez De Kuelar, akademiku anglez, Filip Winn dhe turisti amerikan, Schroeder/, /Albanologu i shquar, Dr. Robert Elsie/. Një përfundim i papërfunduar Vepra e studiuesit Piro Tase me tiull “Të huajt për Shqipërinë dhe
shqiptarët”është një studim serioz, i bazuar dhe i hulumtuar edhe në literaturën e konsultuar, gjë që e bënë këtë libër me karakter studimoro-shkencoro-historik me një vlerë të theksuar shkencore, të lavdëruar nga historianë të ndryshëm dhe nga personalitete të shumta, pra me një fjalë nga të gjithë ata që e vizituan dhe shkruan për këtë vend dhe për historinë e këtij vendi të vogël më zemrën e Evropës. Studimi në fjalë mbetet ende i paplotësuar dhe i papërfunduar, sepse do të ketë edhe në të ardhmen për Shqipërinë shkrime, mbresa, ngjarje, komente etj. Këtë këndvështrim po e përfundoj me një aforizëm të qëlluar të Bulver Lyttonit ku thotë: “Për shkencë lexo libra më të reja, për histori lexo libra më të vjetra: letërsia klasike është gjithmonë moderne” Ky libër edhe më tej do të lexohet, analizohet dhe studiohet nga njerëzit kompetentë të fushës së historiografisë shqiptare në përgjithësi.
14 Javore KOHA
Kulturë
e enjte, 7 gusht 2014
“Kalimera Poetike”
Festë e artit të f Kësaj Kalaje të lashtë dhe këtij sheshi madhështor nuk u kanë munguar asnjëherë fjala me ngjyresa të bukura e me finesa arkaike. Në këtë amfiteatër janë zhvilluar drama të ndryshme, të gërshetuara me tragjedinë dhe komedinë për të cilat në mënyrë të heshtur dëshmon çdo gur i Kalasë Ali Salaj
“Kalimera Poetike” shënon sivjet edicionin e 22-të me radhë duke bashkuar krijuesit më të mirë letrarë nga rajoni. Ky është një festival i veçantë i artit, i cili që në zanafillë shfaqi synimin për të ndërtuar një festë të artit artizanal të fjalës. Përgjatë gjithë këtyre viteve u shfaqën vlerësime dhe interpretime nga autorë të njohur si: Ali Podrimja, Dritëro Agolli,
Fatos Arapi, Enver Gjerqeku, Mehmet Kraja, Visar Zhiti, Basri Çapriqi, Zuvdija Hoxhiq, Andrej Nikolaidis, Slavko Pregl etj. Ishin këta personalitete mbi të cilët u ndërtua historia e këtij manifestimi duke u shndërruar në një bibliotekë me thesare të mëdha letrare, disa nga autorët që “Kalimerës Poetike” i dhanë dashuri, seriozitet dhe përgjegjësi duke
e kthyer atë në një ngjarje vërtet artistike dhe kulmore. Realiteti ynë kulturor është ende i vështirë dhe i ashpër si pasojë e përçmimit që i bëhet kulturës nga ana e institucioneve përkatëse, por me kalimin e kohës besoj se autorët dhe librat e tyre do të jenë shtylla kryesore mbi të cilën do të ndërtohet e ardhmja e këtij qyteti
Kulturë
fjalës
dhe identiteti i vërtetë i tij. Kësaj Kalaje të lashtë dhe këtij sheshi madhështor nuk u kanë munguar asnjëherë fjala me ngjyresa të bukura e me finesa arkaike. Në këtë amfiteatër janë zhvilluar drama të ndryshme, të gërshetuara me tragjedinë dhe komedinë për të cilat në mënyrë të heshtur dëshmon çdo gur i Kalasë. Prandaj qëllimisht
e enjte, 7 gusht 2014
15 Javore KOHA
Realiteti ynë kulturor është ende i vështirë dhe i ashpër si pasojë e përçmimit që i bëhet kulturës nga ana e institucioneve përkatëse, por me kalimin e kohës besoj se autorët dhe librat e tyre do të jenë shtylla kryesore mbi të cilën do të ndërtohet e ardhmja e këtij qyteti dhe identiteti i vërtetë i tij
zgjodhëm këtë ambient të lashtë dhe të bukur ku fjalës i jepet shumëkuptimësia dhe ku poetja e këtij edicioni Luljeta Lleshanaku, e cila mbijetoi në një kohë “Pa kohë”, do ta çlirojë intimitetin poetik para këtij publiku artdashës, apo ku autori i “Teutës”, Mirash Martinoviq, do ta ringjallë mbretëreshën ilire, e cila në kohërat më të vështira i mbrojti këto be-
dena, apo shkrimtari Beqë Cufaj, i cili në mënyrë të veçantë gërshetoi kulturën e kullave ballkanike me kështjellat perëndimore. Besoj që këta tre shkrimtarë të mirënjohur me krijimtarinë e tyre do ta ringjallin këtë Kala të lashtë dhe do ta himnizojnë “Kalimerën Poetike” duke i dhënë këtij manifestimi vlerat më të larta artistike.
16 Javore KOHA
Kulturë
e enjte, 7 gusht 2014
SHAI “Art Club” organizoi edicionin e 22-të të manifestimit letrar “Kalime
Bibliotekë me thesare të mëdha letrare Mysafirë të edicionit të sivjetshëm të këtij manifestimi ishin poetja Luljeta Lleshanaku nga Shqipëria, shkrimtari malazias Mirash Martinoviq dhe shkrimtari nga Kosova, Beqë Cufaj, të cilëve u kushtuan tri mbrëmje autoriale Shoqata e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club” organizoi nga data 2-4 gusht 2014, në mjediset e Muzeut në Kalanë e Ulqinit, manifestimin letrar tradicional “Kalimera Poetike”. Mysafirë të edicionit të 22-të të këtij manifestimi ishin poetja Luljeta Lleshanaku nga Shqipëria, shkrimtari malazias Mirash Martinoviq dhe shkrimtari nga Kosova, Beqë Cufaj, të cilëve u kushtuan mbrëmje të posaçme autoriale. Kryetari i SHAI “Art Club”, Ali Salaj, tha në fjalën përshëndetëse se “Kalimera Poetike” është “një festival i veçantë i artit, i cili që në zanafillë shfaqi synimin për të ndërtuar një festë të artit artizanal të fjalës”. Duke përmendur emrat e disa shkrimtarëve të njohur që kanë qenë mysafirë të këtij manifestimi, ai tha se “ishin këta personalitete mbi të cilët u ndërtua historia e këtij manifestimi duke u shndërruar në një bibliotekë me thesare të mëdha letrare, disa nga autorët që ‘Kalimerës Poetike’ i dhanë dashuri, seriozitet dhe përgjegjësi duke e kthyer atë në një ngjarje vërtet artistike dhe kulmore”.
Lleshanaku, e dashuruar pas poetëve të Mesdheut
Mbrëmja e parë autoriale në kuadër të manifestimit “Kalimera Poetike” i është kushtuar poetes Luljeta Lleshanaku, autore e shtatë vëllimeve poetike në gjuhën shqipe dhe shtatë vëllimeve të tjera në gjuhë të huaja. Në bisedë me moderatorin e mbrëmjes, mr. Haxhi Shabani, ajo ka treguar se përkundër faktit që poezia anglosaksone ndërroi perceptimin e saj për poezinë, autorët e saj të preferuar janë poetët mesdhetarë. “Unë vetë e dua poezinë anglosaksone, e cila më pëlqen shumë. Por nuk kam mësuar shumë nga poezia anglosaksone. Poetët e mi më të preferuar nuk janë nga shtetet amerikane. Poetët e mi më të preferuar janë mesdhetarë”, ka thënë ajo. Lleshanaku ka rrëfyer se botimi i librit të saj të parë në SHBA, në vitin 2002, ka qenë një rastësi, Në pyetjen se si arrin të harmonizojë cilësinë e poezisë me atë që ajo të komunikojë me lexuesin, Lleshanakau ka thënë se ajo që ka “arritur të kuptojë
është që më e thjeshta në poezi është më e vështira për t’u realizuar, është sfida më e madhe”. “Për mendimin tim, së paku nga përvoja ime, është shumë më lehtë të abstragosh, të fshihesh pas fjalës, sesa të afrohesh dhe të japësh diçka të brendshme”, ka theksuar poetja. Gjatë mbrëmjes, vetë autorja dhe aktori vendas Shefqet Luca, nën përcjelljen e muzikantëve nga Shkodra, Anton Kaftalli në violinë dhe Ares Fani në kitarë, kanë lexuar poezi nga krijimtaria e saj.
Takim me Martinoviqin, shkrimtarin e romanit “Teuta”
Mbrëmja e dytë autoriale ka qenë takimi me Mirash Martinoviqin, shkrimtarin e romanit “Teuta”, të përkthyer edhe në gjuhën shqipe. Kjo ishte hera e parë që ky shkrimtar i njohur malazias, autor i dhjetë romaneve dhe i po aq përmbledhjeve me poezi, i veçantë për faktin se romanet e tij i kushtohen temave antike dhe peizazheve të harruara të Malit të Zi, u prezantua para publikut të Ulqinit. Në bashkëbisedim me moderatorin e mbrëmjes, përkthyesin Qazim Muja,
Kulturë
e enjte, 7 gusht 2014
17 Javore KOHA
era Poetike”
ai ka treguar për interesimin e tij dhe historinë se si ka filluar të merret me mbretëreshën ilire Teuta. Martinoviq ka thënë se që kur herën e parë kishte lexuar për Teutën, i kishte tingëlluar si një mister që duhej zbuluar. Pastaj fati e kishte sjellë në Herceg Novi, ku jeton dhe krijon edhe sot. Dhe një vizitë me arkeologun Ilija Pushiq në lokalitetin arkeologjik në Risan, ku dikur ndodhej selia e Mbretëreshës Teuta, i ka shërbyer atij si nxitje për t’u marrë edhe më tepër me të. “Atë ditë ne nuk kemi gjetur asgjë, por unë atë ditë kam gjetur temën për librin tim të ardhshëm... Që nga ai moment, ky lokalitet arkeologjik dhe mbeturinat e një qyteti ilir, mua më janë ofruar. Sepse nganjëherë shkrimtari kërkon temën, kurse nganjëherë tema e kërkon shkrimtarin. Në këtë rast, ky kërkim ka qenë i dyanshëm. Domethënë, kemi gjetur njëri-tjetrin unë dhe tema e romanit tim të ardhshëm, unë dhe heroina ime Teuta”, ka thënë Martinoviq. Ai ka theksuar se nuk mund të shkruaj asgjë nëse nuk mbështetet në fakte materiale. Mbrëmjen autoriale me të në Ulqin, Martinoviqi ka thënë se e përjeton si një homazh ndaj mikut të tij të madh dhe poetit të madh, Ali Podrimja. “Kemi pasur një miqësi të gjatë që nga ditët e mia të Prishtinës... Ai ka qenë një
poet unik i cili ka besuar në poezi... Ai i ka besuar fjalës... Ai ka besuar shumë dhe kjo më ka fascinuar shumë. Për këtë arsye ka shkruar poezi të madhe”, ka thënë Martinoviq, i cili gjatë mbrëmjes, krahas poetes së re Flutur Mustafa, ka lexuar disa poezi të tij kushtuar Podrimjes me rastin e vdekjes.
Cufaj, avokati letrar i Kosovës në Evropë
Mbrëmja e tretë autoriale në kuadër të manifestimit “Kalimera Poetike” ka qenë ajo me shkrimtarin nga Kosova, Beqë Cufaj, i cili jeton dhe krijon në Gjermani, i cilësuar nga mediat gjermane si avokat letrar i Kosovës në Evropë. Në bisedë me moderatoren e mbrëmjes, dr. Sabina Osmanoviq, ai ka folur mbi krijimtarinë e tij, letërsinë shqipe dhe atë që krijohet jashtë hapësirës shqiptare, punën e tij si gazetar në mediat gjermanofolëse etj. Duke folur për jetën e tij të dyzuar ndërmjet Kosovës dhe Gjermanisë, Cufaj ka thënë se nuk e sheh veten të sakrifikuar për këtë fakt. “Përkundrazi, e shoh veten më tepër të plotësuar që i kam dy pjesë dhe jetoj, bashkëjetoj me to. Nuk është e lehtë, natyrisht, as fizikisht, psiqikisht, as shpirtërisht”, ka thënë ai. Cufaj ka thënë se pavarësisht faktit se
ka bërë disa sprova të shkruaj në gjermanisht, nuk e ndien veten se është pjesë e letërsisë gjermanofolëse. Sipas tij, letërsia shqipe ka një traditë të gjatë të të ashtuquajturit ekzil të krijimtarisë. Gazetari dhe kritiku Kushtrim Sadiku, njohës i mirë i veprës së autorit, ka treguar se Cufaj jo vetëm që është i përkthyer, por edhe i botuar në 28 gjuhë të ndryshme të botës. “Vetëm një shkrimtar shqiptar është i përkthyer dhe i botuar në më shumë se 28 gjuhë të botës. Ai është Ismail Kadare”, ka thënë ai. Sipas tij, vlerësimin më të mirë për krijimtarinë e Cufajt e kanë dhënë mediat perëndimore. “Janë gazeta të ndryshme me nam, kryesisht gjermanofolëse, të cilat e kanë vendosur në spikamë, në plan të parë, veprën e tij”, ka thënë mes tjerash Sadiku. “Kalimera Poetike” vlerësohet si ngjarja më e rëndësishme në fushën e letërsisë ndër shqiptarët në Mal të Zi dhe më gjerë. Qëllimi kryesor i kësaj veprimtarie është të promovojë krijimtarinë më të mirë letrare shqiptare, por edhe ballkanike dhe të huaj, në mënyrë që ta bëjë atë të njohur për publikun vendas dhe turistët. Gjatë ditëve të zhvillimit të saj, Ulqini shndërrohet në qendër dhe i.k. vendtakim të shkrimtarëve.
18 Javore KOHA
Intervistë
e enjte, 7 gusht 2014
Intervistë me këngëtarin Albatrit Muçiqi
Fansat më shtyjnë të bëj këngë të mira
Albatrit Muçiqi është këngëtar i njohur shqiptar dhe shumë i dashur sidomos për të rinjtë. Është shkolluar në Shkollën e Muzikës “Prenk Jakova” në Prishtinë. Karrierën e ka filluar që në fëmijëri ku ka marrë pjesë në aktivitete të ndryshme, si në: Polifest, Gjeniu i vogël etj. Po ashtu ka realizuar këngë dhe video klipe të shumta Koha javore: Z. Muçiqi, a mund të na flisni për hapat tuaj të parë në muzikë? Sa e vështirë ka qenë dhe kush ju ka përkrahur më së shumti në këtë drejtim? A. Muçiqi: Unë si fëmijë kam marrë pjesë në festivale të ndryshme për fëmijë, si në Polifest, Gjeniu i vogël etj., dhe përkrahja më e madhe ka qenë prej dy prindërve të mi, Nysretit dhe mamit Merita, të cilët më kanë përcjellur në çdo hap të karrierës sime. Koha javore: Në cilën moshë keni filluar të merreni me muzikë? Ishte kjo dëshirë e juaja apo dikush tjetër e ka zbuluar talentin tuaj? A. Muçiqi: Zërin ta jep Zoti. Vetëm zëri nuk mësohet e as nuk rregullohet. Unë kam filluar të këndoj në fëmijëri dhe normalisht prindërit janë ata që e kanë zbuluar talentin tim sepse qysh i vogël më ka pëlqyer muzika. Koha javore: Këngët tuaja dëgjohen shumë, sidomos nga të rinjtë. Sa jeni i kënaqur me suksesin e arritur deri tani? A. Muçiqi: Më vjen mirë së pari që e vlerësojnë punën time sepse fansat
janë ata që më shtyjnë të bëj këngë të mira dhe të punoj me vullnet. Koha javore: Punoni vazhdimisht duke sjellë këngë të reja. Sa është pëlqyer nga fansat kënga juaj e fundit? A. Muçiqi: E kanë pritur mjaft mirë. Jam i kënaqur, por çdoherë synoj që të arrijë sa më shumë. Koha javore: Si e vlerësoni artin shqiptar? A. Muçiqi: Ka gjëra shumë të mira, këngë të mira, por ka edhe gjëra që nuk më pëlqejnë.
Një këngëtar të mirë e karakterizon talenti, zëri, dhe normalisht pas këtyre edhe pamja sepse është një plus për artistin. Por më e rëndësishmja është zëri dhe respekti që u jep atyre
Koha javore: Sipas Jush, çfarë e karakterizon një këngëtar të mirë: zëri, pamja, talenti? Pra, çfarë i duhet për të qenë i pëlqyeshëm nga audienca? A. Muçiqi: Për mua së pari është talenti, zëri, dhe normalisht pas këtyre edhe pamja sepse është një plus për artistin. Por më e rëndësishmja është zëri dhe respekti që u jep atyre. Koha javore: Si në çdo profesion, edhe në fushën e muzikës ka vështirësi, por edhe gjëra të bukura. Ç’është më e bukura në profesionin tuaj si këngëtar? A. Muçiqi: Gjëja më e bukur për mua është momenti kur njerëzit ndahen të kënaqur me performancën time dhe fjalët e mira në fund nga ata. Koha javore: Me kë bashkëpunoni më së shumti dhe sa ju kanë ndihmuar këto bashkëpunime në karrierë? A. Muçiqi: Bashkëpunimi im më i suksesshëm ka qenë me Florin, i cili është edhe i vetmi bashkëpunim për këngën “Tekila”. Ndërsa në karrierë më ka ndihmuar edhe kompozitori im Flori Mumajesi, si për këngët po ashtu edhe në shumë gjëra tjera.
Intervistë
Koha javore: Po të mos ishit bërë këngëtar, cili do të kishte qenë profesioni juaj? A. Muçiqi: Profesioni im jashtë muzikës do të ishte ekonomist. Unë kam përfunduar fakultetin në këtë degë. Koha javore: Tashmë jemi në sezonin e verës dhe keni angazhime të shumta. Ku do të jetë Albatriti më së shumti këtë verë?
e enjte, 7 gusht 2014
19 Javore KOHA
A. Muçiqi: Në vende të ndryshme, si në Kosovë, Shqipëri, Ulqin etj.
në youtube, që shpresoj t’ju pëlqejë të gjithëve.
Koha javore: Planet tuaja më të afërta sa i përket muzikës? A. Muçiqi: Do të sjellë një këngë të re bashkë me videoklip. Kënga titullohet “SA SA” nga Flori dhe do të lansohet brenda javës, ndërsa para pak ditësh doli dhe albumi im i ri live të cilin mund ta gjeni kudo. Gjithashtu në faqen time personale në facebook dhe
Koha javore: Cili është mesazhi juaj për lexuesit dhe adhuruesit e këngës tuaj? A. Muçiqi: Dua t’i përshëndes të gjithë dhe t’i falënderoj nga zemra të gjithë fansat që më përkrahin vazhdimisht në projektet e mia dhe do të bëj të pamundurën që t’i kënaqë me këngët dhe projektet e mia. Ju dua dhe respekt! Bisedoi: Dijana Gj. Dukaj
20 e enjte, 7 gusht 2014
Panoramë
Javore KOHA
Tri shqiptare synojnë kurorën e bukurisë së Gjermanisë
Në mesin e 15 bukurosheve që marrin pjesë në garën e “Miss Universe Gjermania” janë edhe tri vajza shqiptare. Martina Ivezaj, Albana Nocaj dhe Valmira Krasniqi janë në garë për të fituar kurorën e më të bukurës së Gjermanisë e cila ia mundëson përfaqësimin në “Miss Universe 2014”. Ndërsa Martina Ivezaj dhe Albana Nocaj
janë të njohura për publikun gjerman me pjesëmarrje të ndryshme në evenimente të bukurisë në Gjermani, ku jo rrallë edhe janë shpërblyer me çmime kryesore, për Valmira Krasniqin kjo duket një përvojë e re. 18 vjeçarja Krasniqi që banon në Heilbron të Gjermanisë ka bërë ftesë publike përmes rrjetit të saj social ku ka kërkuar në gjuhën
shqipe mbështetjen e shqiptarëve. Të gjithë ata që dëshirojnë të votojnë tri kandidatet shqiptare këtë mund ta bëjnë deri më 15 gusht në faqet zyrtare te Miss Universe Germany apo në faqet e rrjeteve sociale, ku 10-të femrat më të votuara do të garojnë më 30 dhe 31 gusht në natën finale për kurorën e më të mirës në Gjermani.
Çunmulaj pozon për Ellen gjermane të gushtit Bukuroshja shqiptare Emina Çunmulaj ka pozuar për magazinën prestigjioze Elle. Çunmulaj, për të cilën nuk është hera e parë që pozon për këtë magazinë me nam, ka pozuar për edicionin gjerman të kësaj magazine e cila do të botohet në muajin gusht. Një prej fotografive të këtij seti e ka postuar në profilin e saj në Facebook vetë Çunmulaj. Ajo i ka porositur fansat e saj që ta blejnë këtë revistë, atyre që iu bien rruga kah Gjermania, gjatë muajit gusht. “Nëse jeni në Gjermani shkoni dhe bleni ‘Elle’ të muajit gusht”, ka shkruar bukuroshja shqiptare nga Malësia.
Panoramë
Përfundoi xhirimi i filmit “Çlirimi” të Burim Halitit
Surprizat për sezonin e ri në ekranet shqiptare
e enjte, 7 gusht 2014
21 Javore KOHA
Situata në Kosovë më 1999, që shpiu në shpërthimin e luftës, i zë mësuesin dhe nxënësin e tij të ngujuar në shkollë. Aty mbesin për nja dy muaj. Duke qenë të rrezikuar vendosin ta presin aty fundin e luftës, por epilogu sjell një të papritur. Kjo ngjarje është veç pjesë e rrëfimit që shtjellohet në filmin e fundit të regjisorit Burim Haliti, të cilin e ka titulluar “Çlirimi”. Xhelal Haliti portretizon rolin e mësuesit, ndërsa rolin e nxënësit e luan Valmir Selimi. Regjisori nuk zbulon më shumë nga tema pos anëve teknike. Për të realizuar skenat e këtij filmi thotë se ka zgjedhur qytezën e Lipjanit. Ndërsa ekipi i cili ka qenë i përbërë nga 25 veta, për një javë ka përfunduar xhirimet e këtij filmi, i cili është i mbështetur nga Qendra Kinematografike e Kosovës me nëntë mijë euro. “Çlirimi” është prodhim i kompanisë “Eureka Film & Production”. “Edhe pse koha nuk na ka marrë shumë e mirë, xhirimet kanë shkuar me sukses dhe janë përmbyllur sipas planit dhe është punuar me intensitet të madh”, ka thënë Haliti, i cili është edhe skenarist dhe producent i filmit. Ai është i vetëdijshëm që tema e luftës tashmë është trajtuar nga shumë regjisorë, por, sipas tij, ai e sjell në një tjetër formë.
Shumë surpriza do të sjellë muaji shtator, i cili përkon me sezonin e ri, ndërsa do të këtë disa rikthime të prezantueseve me projekte të reja. Kështu, prezantuesja Amarda Toska, do të rikthehet në drejtimin e “Dancing With The Stars”, spektakli në “Vizion Plus”, që sivjet është në edicionin e tij të pestë. Në edicionin e shkuar, ajo u zëvendësua nga dyshja simpatike Jonida Maliqi dhe Armina Mevlani. Një format i ngjashëm do të shfaqet për herë të parë në “TV Klan”. Vera Grabocka dhe Alketa Vejsiu, sjellin spektaklin “Dance With Me”, një formulë e ngjashme me atë të “Dancing With The Stars”. Gjatë këtij spektakli, yjet do të mësojnë të vallëzojnë me njëri-tjetrin, e jo me balerinë profesionistë. Risi do të ketë edhe “Top Channel”. Moderatorja Arbana Osmani, po përgatitet për të qenë nën drejtimin e një emisioni me biseda e të ftuar, që flitet se do të transmetohet rreth orës 23:00.
22 e enjte, 7 gusht 2014
Te k n o l o g j i
Javore KOHA
Nokia rikthehet në treg me telefona Android Gjiganti finlandez Nokia spekulohet se është duke punësuar inxhinierë, dizajnues dhe specialistë të kamerave për të krijuar telefonin e ri të mençur që pritet të punojë me sistemin operativ android. Edhe pse është blerë nga Microsofti më herët gjatë këtij viti, ishte paralajmëruar se Nokia nuk do të prodhonte telefona të rinj për një kohë që të fokusohet më shumë në telekomunikim dhe shërbime tjera. PhoneArena ka cituar një gazetë ruse, e cila ka raportuar se kompania finlandeze tashmë ka punësuar disa profesionistë që do të punojnë në telefonin e ri. Faqja gjithashtu ka bërë të ditur se Nokia është duke menduar që të rikthehet në treg me telefona për biznes të cilët do të funksionojnë me sistemin operativ te Google-t.
HP prodhon orën e parë të mençur Gjiganti teknologjik HP është duke zhvilluar një orë të mençur “luksoze” në bashkëpunim me dizajnuesin amerikan Michael Bastien. Shitësi online “Gilt” thuhet se do të posedojë pajisjen, e cila besohet se
do të punojë me dy sistemet operative, andoid dhe iOS. Ora e mençur do të ketë dizajn më të mirë sesa rivali moto360, me 44 milimetra çelik. Megjithëse nuk dihet se me cilin sistem
operativ do të funksionojë, mediet amerikane kanë bërë të ditur se HP-ja mund të lansojë orën në dy versionet. Kompania ende nuk ka zyrtarizuar çmimin e orës, por dizajni Premium nuk pritet që të jetë me çmim të lirë.
Fotografia e javës „Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„. fahrudin gjokaj: shkodra
e enjte, 7 gusht 2014
23 Javore KOHA
„Qesh pak, shiko këtu”
24 e enjte, 7 gusht 2014
Mozaik
Javore KOHA
Në Krajë
Kurs rrobaqepësie për femra Sekretariati për Administratë të Përgjithshme dhe Veprimtari Shoqërore i komunës së Tivarit – Zyra për Barazi Gjinore, Qendra për Afarizëm Tivar, Enti për Punësim i Malit të Zi – Zyra e Punës në Tivar, Misioni i OSBE-së në Mal të Zi, komuna e Ulqinit dhe Organizata joqeveritare “Kranjanija”, është në vazhdën e realizimit të projektit “Gra të forcuara – shoqëri e begatë”. Më 24 qershor, ato kanë nisur kursin e rrobaqepsisë për gratë e Krajës, të cilin për momentin po e ndjekin 11 gra e vajza, anëtare të OJQ “Kranjanija”. Sipas kryetares së OJQ “Kranjanija”, Senada Ramusha, për të realizuar këtë projekt kursin e udhëheq Svetlana Gjuroviq nga Tivari dhe mësimi i rrobaqepsisë mbahet në mjediset e Bashkësisë së Vendit në Ostros. Ajo thotë se projekti “Gra të forcuara – shoqëri e begatë” është njëri
nga aktivitetet e shumta që burojnë nga Programi për focim ekonomik të grave në Tivar, të cilin e realizon Qendra për Afarizëm në Tivar me ndihmën financiare të Ambasadës së SHBA-së në Mal të Zi. Ky është njëri ndër aktivitetet që po e realizon Zyra për Barazi Gjinore e komunës së Tivarit me gratë dhe vajzat e Krajës.
Më parë kjo zyrë ka realizuar këtu kursin për punë në kompjuter, atë të gjuhës angleze, punimin e sendeve në teknikën e pikturimit dekupazh, pastaj punimin e sendeve nga leshi i shprishur –leshi filcan. Sipas Ramushajt, në vjeshtë parashikohet të organizohen edhe kurse të tjra që kanë të bëjnë me avancimin e Ali Gjeçbritaj grave në Krajë.
drama e Mexhid Mehmetit “Vdekje hijshme”. Me studimet e tyre për çështje nga fushat e ndryshme në rubrikën “Studimore” janë prezantuar disa autorë, kurse në rubrikën “Mjekësi” dr. Lukë Gjokaj dhe prim. Dr. Gani Karamanaga. Në rubrikën “Itinerar” është botuar reportazhi i udhëpërshkruesit çek Jozef Jan Svatek, i cili duke udhëtuar nëpër Ballkan, Mal të Zi dhe Këto ditë doli nga shtypi numri 12 i Shqipëri, kaloi edhe nëpër Ulqin, revistës për shkencë, kulturë dhe art ku u magjeps me bukuritë e tij. “Dija”, e cila botohet nga Bashkimi i Në rubrikën “Përvjetor” janë publikuar artikujt kushtuar 10-vjetorit Krijuesve Shqiptarë në Mal të Zi. Në rubrikën “Letrare”, janë botuar të vdekjes së Bedri Dedjes dhe me poezitë dhe prozat e shkrimtarëve rastin e 90-vjetorit të lindjes së Jup të ndryshëm shqiptarë, malazezë Kastratit. dhe botërorë, në rubrikën “Ex-Libris” Revista përfundon me rubrikën vështrime rreth veprave të disa au- “Shtojcë”, në të cilën pasqyrohet torëve, në rubrikën “Përurime” fjala veprimtaria e organizuar në Bibe Mustafa Cankës me rastin e përu- liotekën Kombëtare në Tiranë dhe rimit të numrit 11 të revistës “Dija” takimi me ministren e Kulturës së dhe artikulli mbi përurimin e librit Shqipërisë, Mirela Kumbaro – Fur“Deti, dielli, shëndeti”. Në rubrikën rxhi, me rastin e prezantimit të “Drama” është botuar fragmenti nga gazetave dhe revistave shqipe që
botohen në Mal të Zi. Ky numër, i përbërë nga 324 faqe, është botuar me mbështetjen e Fondit për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave. Numri i parë i revistës vjetore “Dija” (Kohapress) ka dalë në vitin 2003.
Doli nga shtypi
Numri 12 i revistës “Dija”
Mozaik
e enjte, 7 gusht 2014
25 Javore KOHA
Biblioteka e qytezës në Tuz
Pasurohet me një fond titujsh të rinj shqip Biblioteka e qytezën në Tuz gjatë dy muajve të fundit ka filluar të frekuentohet më shumë se zakonisht, dhe kjo fal një fondi me disa tituj të rinj të mundësuar nga OJQ “ Koha Jonë” dhe nga biblioteka popullore “Radosav Lumoviq”, nëndegëgë e së cilës është edhe biblioteka e qytezës në Tuz. Fjala është për 198 egzemplarë me 30 tituj të rinj të gjinisë letrare, beletristik (romane, poezi, regime, drama, komedi,et) të shkrimtarëve shqiptar dhe të huaj por të gjithë në gjuhën amëtare 48 ekzemplarë nga OJQ “ Koha Jonë”dhe 150 ekzemlarë me botime shqipe që i mundësoi biblioteka popullore në Podgoricë. Drejtuesja e bibliotekës së qytezës në Tuz , bibliotekistja Lulë Nikprelaj u shpreh për gazetën tonë se kjo është hera e para tash 30 vjet qe kur është hapur kjo nëndegë, që një OJQ ndihmon me furnizim literature dhe për këtë ajo shrehi mirënjohje për ata të cilët ndërmorën këtë nismë. “Dua të falendroj drejtuesit
e OJQ “Koha Jonë” për iniciativën dhe mbështetjen që na kanë dhenë sepse kjo është hera e parë që dikush merr nisma të tilla për ta pasuruar me tituj shqip këtë bibliotekë, tituj të cilët kanë qenë të domosdoshëm e që nevoiten edhe shumë të tjerë”, tha Nikprelaj. Furnizimi me tituj shqip nga biblioteka qendrore në Podgoricë sipas biblioteksites Nikprelaj, ka kënaqur mjaft nevojat e lexuesit shqiptar në Tuz dhe kështu deri në luftën e Kosovës kurse qe nga ajo periudhë sipas saj, furnizimi me vepra të autorëve shqiptar ka stagnuar. Ajo theksoi se gjatë dy mujave të fundit, librit ka filluar t’i rikthehet vëmëndja por jo në atë masën e duhur. “Kohëve të fundit në bazë të evidencës së personave të anëtarësuar këtu, është vërejtur një përmirësim i dukshëm në interesimin dhe leximin e librave por jo në nivelin e kënaqshëm. Ata të cilët e vizitojnë këtë ambient për të marr libra janë nxënësit e shkollës fillore
dhe të mesme në Tuz kurse pjesa tjetër më pak, mirëpo mund të them se krahasur me kohën e shkuar, leximit i është rikthyer vëmendje me një përqindje të vogël”, u shpreh Nikprelaj. Biblioteka në fjalë ka një fond prej afro 4600 ekzemplarë me 2mijë tituj shumica në gjuhën sërbo-kroate dhe pjesa tjetër në gjuhën amëtare. Nga të gjitha këto tituj kryesisht dominon gjinia e beletristikës por mes tyre mund të gjindën një numër i vogël i lektyrave shkollore për shkollën e mesme. Urojmë që iniciativa të tilla të ndërmarrin edhe OJQ të tjera dhe ata që në një mënyrë obligohen t’a ndihmojnë e ta pasurojnë këtë bibliotekë me libra shqip pasi fal kontributit të një numri shumë të madh të shkrimtarëve shqiptar, kemi çfarë të lexojmë e t’u përcjellim të tjerëve, pasi për fat të keq realiteti është i tillë që gradualisht libri po “zavëndësohet” nga teknologjia në evolim, interneti. t.u
26 e enjte, 7 gusht 2014
Mozaik
Javore KOHA
U mbajt manifestimi tradicional gjithëpopullor “Mirë se vini në Alpet
Manifestim me vlera të larta
Përkundër motit të ndryshueshëm, të përcjellë edhe me reshje të përkohshme shiu, në hapësirën skaj bregut të djathtë të lumit Gerrla, në lagjen Gjonbalaj të këtij vendbanimi piktoresk, rrëzë ujëvarës Gerrla e përballë Alpeve Shqiptare, u tubuan disa mijëra qytetarë nga Vuthajt, Gucia e Plava me rrethinë, Malësia e Tuzit dhe e Rozhajës, Ulqini, Ana e Malit dhe Kraja, nga viset e ndryshme të Kosovës dhe të Shqipërisë Veriore, si dhe shumë bashkëvendës mërgimtarë nga Diaspora dhe të tjerë Në fshatin Vuthaj të Komunës së Gucisë, të premten është mbajtur manifestimi i takimeve të 18-ta gjithëpopullore, kulturore-artistike, rekreativo-sportive dhe muzikore “Mirë se vini në Alpet Shqiptare - Vuthaj 2014”. Përkundër motit të ndryshueshëm, të përcjellë edhe me reshje të përkohshme shiu, në hapësirën skaj bregut të djathtë të lumit Gerrla, në lagjen Gjonbalaj të këtij vendbanimi piktoresk, rrëzë ujëvarës Gerrla e përballë Alpeve Shqiptare, u tubuan disa mijëra qytetarë nga Vuthajt, Gucia e Plava me rrethinë, Malësia e Tuzit dhe e Rozhajës, Ulqini, Ana e Malit dhe Kraja, nga viset e ndryshme të Kosovës dhe të Shqipërisë Veriore, si dhe shumë bashkëvendës mërgimtarë nga Diaspora dhe të tjerë, të cilët pushimet verore kanë ardhur t’i kalojnë në vendlindjet e veta. Ata përjetuan çaste të këndshme pushimi, dëfrimi dhe argëtimi në programin e begatë të manifestimit tanimë tradicional, të gërshetuar me pika të larmishme të zhanreve dhe opuseve kulturore, artistike, muzikore dhe sportive, i cili ka filluar në orët e mesditës dhe ka vazhduar deri në orët e para të mbrëmjes, në atmosferë vërtetë solemne dhe festive. Me sloganin “Mirë se vini në Alpet Shqiptare - Vuthaj 2014”, nën valëvitjen e flamurit kombëtar shqiptar, manifesti-
min e kanë hapur dy anëtaret e Këshillit Organizativ të OJQ-së “Alpet Shqiptare”, Arbërore dhe Rilinda Gjonbalaj, të cilat kanë përshëndetur mysafirët e pranishëm nga Republika e Shqipërisë, Kosovës dhe Mali të Zi, ndër të cilët kanë veçuar ambasadorin e Republikës së Shqipërisë në Mal të Zi Tonin Beci, ministrin e Kulturës, Rinisë dhe Sportit në Qeverinë e Kosovës dhe njëherit nënkryetarin e PDK-së Memli Krasniqi me këshilltarët e vet Genc Prelvukaj dhe Malsor Gjonbalajn, përfaqësuesin e Institutit Historik të Kosovës mr. Shkodran Imeraj, kryetarin e LD në MZ dega e Malësisë Nikollë Camaj, drejtorin e Qendrës për Studime Britanike e Amerikane Ramiz Lushaj, veprimtarin për çështje kombëtare nga Malësia me punë të përkohshme në SHBA, Dedë Camaj. Po ashtu kanë përshendetur personalitetet e tjera të pranishme të jetës politike dhe shoqërore nga komunat e Plavës dhe Gucisë, Mali i Zi dhe më gjerë, si dhe të gjithë të pranishmit e tjerë. Ambasadori i Republikës së Shqipërisë në Mal të Zi, Tonin Beci, në fjalën e vet ka theksuar se ndien gjithmonë kënaqësi kur vjen në Vuthaj, mes këtyre bukurive përrallore, por mbi të gjitha në mes të këtyre njerëzve të mrekullueshëm dhe mikpritës, ku e ndien veten si në shtëpinë e vet. “Dua t’ju siguroj që çështja
dhe të drejtat e shqiptarëve në Malin e Zi kanë qenë dhe mbeten në vëmendjen e vazhdueshme të shtetit shqiptar dhe angazhimi i tij do jetë i pakursyer si në përkrahjen e të të drejtave ashtu dhe në ndihmën infrastrukturore në ndërtimin e rrugës të cilat do na bëjnë të komunikojmë edhe më shumë me njëri-tjetrin, për t’u parë dhe më shumë me njëri- tjetrin dhe për t’u mbledhur gjithmonë me njëri-tjetrin në ditë të bukura si kjo”, ka thënë ai. Ministri Memli Krasniqi, në fjalën e vet përshëndetëse, ka theksuar se ndjehet i nderuar dhe i emocionuar që gjendet në këtë manifestim madhështor në fshatin Vuthaj, “në Vuthajt e historisë kombëtare, në këtë trevë shqiptare të Plavë-Gucisë e cila për vite, dekada e shekuj me radhë, i dha aq shumë historisë sonë kombëtare, i dha aq shumë kombit shqiptar dhe nuk mund të them se mori aq sa meritoi dhe aq sa i takoi”. Ai ka përcjellur përshëndetjet në emër të kryeministrit të Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi, i cili sipas tij, ka pasur dhe vazhdon të ketë respektin më të madh për kontributin që kanë dhënë familjet nga Plava dhe Gucia gjatë gjithë periudhës së historisë sonë më të re, veçanërisht gjatë luftës çlirimtare të udhëhequr nga UÇK-ja. Të pranishmit e manifestimit i për-
Mozaik
e enjte, 7 gusht 2014
27 Javore KOHA
t Shqiptare - Vuthaj 2014”
shëndetën edhe mr. Shkodran Imeraj nga Kosova, Nikollë Camaj dhe Dedë Camaj nga Tuzi, si dhe Ramiz Lushaj nga Prishtina. Manifestimi ka vazhduar me programin e larmishëm dhe të begatë kulturo-artistik dhe muzikor i cili ka filluar dhe përfunduar me pikat e Shoqërisë Kulturo-Artistike vendase “Maja e Karajfilit”, me valle, këngë, recitime dhe recitale, të përgatitura nga veprimtarja Mirjeta Gjonbalaj dhe koreografja Arbërore Gjonbalaj. Në programin muzikor, i cili ka zgjatur më se dy orë, përshtypje me prezantimet e tyre me lahutë, çifteli dhe fyell kanë lënë vuthjanët, Demë Ulaj dhe Mehmet Vuçetaj, të cilët pos lozjeve me këto instrumente popullore autoktone burimore, kanë kënduar edhe këngë patriotike kushtuar trimave dhe dëshmorëve të kësaj treve. Me ovacione dhe duartrokitje frenetike u përcoll dhe u përshëndet prezantimi i të rinjve nga Malësia e Tuzit, Toni dhe Amanda
Ujkaj, të cilët me kolazhin e këngëve që interpretuan i mahnitën të pranishmit. Programin muzikor me pikat e veta e kanë begatuar edhe anëtarët e SHKA “Jehona e Kelmendit” nga Komuna e Kelmendit, të cilët me interpretimet dhe ekzekutimet e këngëve dhe valleve autoktone burimore nga Shqipëria e Veriut dhe me veshje tradicionale shqiptare të kësaj ane, kanë lënë mbresa dhe kanë mahnitur të pranishmit të cilët i kanë përshëndetur me duartrokitje të pandërprera. Paraqitja e lahutarit të mirënjohur shqiptar me prejardhje nga Gucia, Jonuz Delaj, ishte kënaqësi e veçantë për të gjithë të pranishmit në këtë manifestim. Manifestimin e kanë bërë madhështor edhe pikat e programit sportiv në diciplina të ndryshme garuese, ku janë kyçur shumë të rinj, ndër të cilët janë veçuar hedhja e gjyles, ku vendin e parë ndër 13 garues e ka zënë i riu nga Vuthajt, Besfort Dedushaj, të cilit iu nda kupa dhe shpërblimi në të holla, vrapi-
mi i kuajve ku i pari në cak ka arritur kali i të riut nga Hoti i Plavës, Rusto Huseinoviq, të cilit po ashtu i takoi kupa dhe shpërblimi në të holla, si dhe finalja e turneut në futboll të vogël, ku me rezultat 2:0 ka fituar ekipi i vëllazërisë Markishaj nga fshati Vojno Sellë i komunës së Plavës, ndaj atij të vëllazërisë Kukaj nga fshati Krushevë i Komunës së Gucisë. Shumë aderues të natyrës, ca çaste i kanë kaluar duke vizituar bukuritë e rralla natyrore të këtij fshati piktoresk, si Syrin e Skavkaçit, Ujëvarën Gerrla, Luginën e Ropojanit dhe ca vende të tjera tërheqëse të këtij nënqielli rrëzë Alpeve shqiptare. Sponsor të manifestimit të sivjetshëm, pos OJQ-së “Alpet Shqiptare” janë edhe disa bashkëvendës të tjerë nga Diaspora, të cilët individualisht shprehën gatishmërinë për mbështetjen materiale të këtij manifestimi vërtet madhështor dhe me vlerë të lartë kulturore Sh. Hasangjekaj dhe kombëtare.
28 e enjte, 7 gusht 2014
Mozaik
Javore KOHA
Në Bjeshkën e Koritës u organizua
Logu i bjeshkëve “Miss Bjeshka 2014-të” Logu i Bjeshkëve- manifestimi tradicional, kulturo-zbavitës është mbajtur edhe sivjet në bjeshkën e bukur të Koritës, organizuar si zakonisht nga shoqëria kulturore-artsitike “Besa” nga Trieshi. Në miss-in e sivjetëm kanë konkuruan për katër bukuroshe të cilat përpara një numri të konsiderueshëm pjesmarrësish, promovuan bukurinë e tyre, të veshura në kostumografi kombëtare. “ Miss Bjeshka“ kishte karakter garaues ku pas disa sfilatave juria e vendosi të kurorëzoi bukuroshën Adriana Dedivanaj për “ Miss Bjeshka“ 2014-të,
kurse shoqërueset, e para dhe e dyta, e miss-it të sivjetëm ishin Marina Berishaj dhe Monika Dushaj. Ndërkohë që juria vëdosi të përzgjedh edhe veshjen më të bukur të nusërisë, e cila i takoi znj. Vera Ujkaj. “Ky log është një vazhimësi e traditës kulturore sepse dikur bëheshin logjet spontane te Kisha e Koritës me një numër natyrisht më të vogël pjesmarrësish ku mbilleshin dhe festonin bjeshkatarët dhe ne e vazhdojmë këtë traditë disavjeçare. Ne si Shoqëri Kulturore-Artistike kemi bërë një stilizim të traditës kulturore një organizim institucional të
këtij logu ku bëhet çdo vit përzgjedhja e bukuroshës së vitit”, u shpreh koreografi i SHKA “Besa”, Shtjefën Ujkaj. “Miss Bjeshka” ndër vite është bërë eveniment mjaft tërheqës duke ditur se ndodhet në një vend me bukuri natyrore me verëra të freskëta dhe dimra të ashpër. “Miss Bjeshka” çdo vit grumbullon numër të madh vizitorësh nga vendi dhe bashkëatdhetar nga vendet evropiane dhe Shba të cilët nga ky event përfitojnë të shoqërohen me njëni-tjetrin, të shkëmbejnë fjalë, për disa orë në ajër të pastër t.u e në freski që sjell Korita.
Mozaik
e enjte, 7 gusht 2014
Përfundoi manifestimi tradicional “Ditët e boronicës”
29 Javore KOHA
Manifestim i shpalosjes së refleksioneve me vlerë
Edhe këtë vit, në kuadër të programit “Vera kulturore e Plavës 2014”, është mbajtur manifestimi tradicional me program të larmishëm, të begatë dhe gjithëpërfshirës, kulturor, turistik, muzikor, sportiv, letrar, artistik dhe bujqësor “Ditët e boronicës”, i 15-ti me radhë, i cili këtë vit u pagëzua me emërtimin “Manifestimi jubilar Ditët e boronicës”, Plavë 2014. Për 10 ditë sa zgjati manifestimi, prej më 25 korrik deri më 3 gusht, u zhvillua aktivitet i dendur, i begatë dhe i larmishëm nga fushat, zhanret dhe opuset e ndryshme të veprimtarëve nga Komuna e Plavës, Mali i Zi dhe më gjerë. Në mungesë të mjeteve financiare, paralajmërimi i sivjetmë i manifestimit jubilar “Ditët e boronicës” është bërë në Qendrën e Komunës më të re të Malit të Zi, në Guci, më 24 korrik, me ç’rast karvani prezantues i boronicës nga Komuna e Plavës është pritur dhe përshëndetur me respekt, nderimet dhe vlerësimet më të larta nga popullata guciane, ndër
të cilët ka zgjuar interesim shumë të madh. Vashat vjelëse të boronicës, qytetarëve të Gucisë u kanë ndarë fruta të boronicës dhe material propagandues, të përcjella me këngën dhe tingujt e instrumenteve të tamburistëve të Plavës dhe anëtarëve të SHKA “Plavsko Jezero”. Me këtë rast, në sheshin e Gucisë, të pranishmëve u janë drejtuar kryetari i Komunës së Plavës Orhan Shahmanoviq dhe kryetari i Kuvendit të Komunës së Gucisë, dr. Elvis Omeragiq. Manifestimi ka tubuar një numër shumë të madh vizitorësh nga Plava me rrethinë dhe nga viset tjera të Malit të Zi. Parakalimi i karvanit të pjesëmarrësve nëpër rrugën qendrore të sheshit të Plavës, i prirë nga orkestra vokaloinstrumentale “Tamburistët e Plavës”, në orët e hershme të mbrëmjes së 25 korrikut, ishte uverturë dhe paralajmërim i hapjes solemne të manifestimit në platonë e oborrit të Shkollës së Mesme të Përzier “Beqo Bashiq” të Plavës, ku ishin tubuar disa mijëra
qytetarë për të përcjellë programin e drejtuar nga moderatori Miomir Marash, gazetar dhe reporter i mirënjohur i Radio Televizionit të Malit të Zi. Edhe këtë vit, manifestimi “Ditët e boronicës” Plava 2014, është mbajtur nën patronatin e Ministrisë së Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural dhe në organizim të Qendrës për Kulturë dhe Komunës së Plavës, i sponsoruar dhe i përkrahur nga një numër i madh i ministrive në Qeverinë e Malit të Zi, institucioneve, organizatave dhe kompanive nga Plava dhe Mali i Zi. Sponsor medial këtë vit ka qenë Radio Televizioni i Malit të Zi, i cili i ka përcjellur rregullisht aktivitetet. Në natën e fundit, juria e përbërë prej tre anëtarësh ka ndarë mirënjohje dhe plaketa për institucionet dhe individët më të suksesshëm nga Plava, Mali i Zi dhe më gjerë, të cilët kontribuuan në punën e manifestimit, si dhe shpallen “Miss – vashën” e manifestimit, vjelësen më të shpejtë dhe atë më të re. Shaban Hasangjekaj
30 e enjte, 7 gusht 2014
Marketing
Javore KOHA
U. S. EMBASSY PODGORICA Announces an open position for
G A R D E N E R (TEMPORARY)
PSA LIMITED - short-term employment of up to maximum of 30 work days within a calendar year BASIC FUNCTION OF THE POSITION Provides a full range of gardening, landscaping, exterior cleaning, trash removal, snow removal, minor maintenance and repair of irrigation system and swimming pool at Chief of Mission Residence (CMR) in Podgorica. The incumbents’ activities will take place at the CMR. The incumbent may be additionally called upon to perform daily or weekly services under this position description at the Deputy Chief of Mission Residence (DCMR).
QUALIFICATIONS REQUIRED 1. Completion of secondary school is required. 2. At least six months of gardening experience is required. 3. Level I (basic knowledge) of English ability is required; Level IV (fluent) in Montenegrin language is required. 4. Must have full knowledge of use of gardening tools and operation of lawn mover; posses a good working knowledge of how to plant and care for typical plants and flowers; must be knowledgeable of proper seasons for accomplishing specific gardening tasks such as pruning, planting and seeding. Must possess basic knowledge of pool and irrigation system maintenance. 5. Must be able to properly use gardening tools and lawn mower and other gardening tools and equipment. Must be physically fit to perform arduous labor.
CLOSING DATE FOR THIS POSITION: AUGUST 14, 2014. Interested candidates for this position must submit the following for consideration: 1. A current resume or curriculum vitae, and 2. Universal Application for Employment (UAE) as a Locally Employed Staff or Family Member (DS-174); the form is posted on Embassy’s internet (http://podgorica. usembassy.gov ) and intranet site; Candidates who do not submit both documents as listed above, will be considered not qualified. E-mail APPLICATION TO podgoricajobs@state.gov If you don’t have access to e-mail, fax or mail to: American Embassy Zagreb - HRO T. Jefferson 2, 10010 Zagreb Fax no: +385-1-661-2371
An Equal Opportunity Employer The US Mission in Montenegro provides equal opportunity and fair and equitable treatment in employment to all people without regard to race, color, religion, sex, national origin, age, disability, political affiliation, marital status, or sexual orientation.
Marketing
e enjte, 7 gusht 2014
31 Javore KOHA
U. S. EMBASSY PODGORICA Announces an open position for
C U S T O D I A N (TEMPORARY) PSA LIMITED - short-term employment of up to maximum of 30 work days within a calendar year BASIC FUNCTION OF THE POSITION Provide full range of janitorial support for the American Embassy and residences. Empty and wipe clean wastebaskets, sweep floors, vacuum carpeting, dust and wipe clean furniture, clean toilets, lavatory areas, remove trash, and report repairs needed.
QUALIFICATIONS REQUIRED 1. 2. 3. 4. 5.
Completion of elementary school. Six months of housekeeping or cleaning work experience is required. Level I (rudimentary) English and Montenegrin level III is required. Must have basic knowledge of cleaning techniques, supplies and equipment. Must have ability to follow instructions and to learn new job-related equipment. Must be able to lift up to 20 kgs.
CLOSING DATE FOR THIS POSITION: AUGUST 14, 2014. TO APPLY E-mail APPLICATION TO podgoricajobs@state.gov If you don’t have access to e-mail, fax or mail to: +385-1-661-2371; Via mail: American Embassy Zagreb Human Resources Office – Job Application (Custodian – PSA Ltd) T. Jefferson 2, 10010 Zagreb, Croatia
An Equal Opportunity Employer The US Mission in Montenegro provides equal opportunity and fair and equitable treatment in employment to all people without regard to race, color, religion, sex, national origin, age, disability, political affiliation, marital status, or sexual orientation.