Koha javore 620 by Ulqini Ulqinaku

Rajoni

Javore KOHA

ISSN 1800-5969

Podgoricë e enjte, 26 qershor 2014 Viti XIII / Numër 620 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Shqipërisë i jepet statusi i vendit kandidat

Bashkëjetesa fetare si virtyt

e enjte, 26 qershor 2014

Javore KOHA

Përmbajtje

Mali i Zi hap tre kapituj të rinj për bisedime

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

e enjte, 26 qershor 2014

3 Javore KOHA

Q. Muja:

Pjesë e thesarit të kulturës kombëtare fq 4

fq 14

A. Bisha:

Elvis Omeragiq kryetar i Kuvendit

Kronikë në kufi fq 5

fq 18

Angelina Jolie për serbët: Janë kriminelë

Gj. Gjonlekaj:

Qëndrimet ndaj krishtërimit

Themelues: Kuvendi i Republikës së Malit të Zi

Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: SHAGBG „Pobjeda” Drejtor ekzekutiv: Lav Lajoviq Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 078/110-578 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.co.me

Përmbajtje

fq 8

Përvetësimi i kultit autokton paleoballkanik

fq 20

Në prag të 50 vjetorit të emetimit në gjuhën amëtare fq 10

fq 24

Lojë e mrekullueshme, biznes i ndyrë

Nuanca dhe kontraste që grishin e sfidojnë fq 12

fq 24

Ne hap me Kohen

4 Javore KOHA

Ngjarje javore

e enjte, 26 qershor 2014

Ngjarje javore

e enjte, 26 qershor 2014

5 Javore KOHA

U bë konstituimi i Kuvendit të Komunës së Gucisë

Elvis Omeragiq kryetar i Kuvendit

Në konferencën e ministrave të Jashtëm të BE-së

Mali i Zi hap tre kapituj të rinj për bisedime Podgoricë – Mali i Zi ka hapur të martën edhe tre kapituj të rinj në kuadër të procesit të bisedimeve për anëtarësim në Bashkimin Evropian, në konferencën e ministrave të Jashtëm të BEsë, të mbajtur në Luksemburg.

Kështu është hapur kapitulli 4 – Liria e qarkullimit të mallrave, kapitulli 31 – Politika e jashtme, e sigurisë dhe e mbrojtjes, dhe kapitulli 32 – Mbikëqyrja financiare. Bashkë me tre kapitujt e rinj, Mali i Zi

ka hapur gjithsej deri tani 12 kapituj në procesin e bisedimeve për anëtarësim, dy prej të cilëve tashmë janë mbyllur. Në konferencë kanë marrë pjesë ministri i Punëve të Jashtme dhe Integrimeve Evropiane i Malit të Zi, Igor Llukshiq, kryenegociatori për bisedime me BE-në Aleksandar Andrija Pejoviq dhe shefi i Misionit të Malit të Zi pranë BEsë, Ivan Lekoviq. Ministri Llukshiq ka marrë pjesë po ashtu edhe në Takimin e 5-të të Këshillit për Stabilizim-Asociim në të cilin është biseduar për marrëdhëniet në kuadër të Marrëveshjes së StabilizimAsociimit, strategjinë e anëtarësimit të Malit të Zi në BE, sidomos në dritën e Raportit të Komisionin Evropian mbi përparimin e Malit të Zi për vitin 2013. (Kohapress)

Guci – Pas nënshkrimit kohë më parë të Koalicionit “Të bashkuar për Gucinë” – PDS–PB–PSD me dy partitë nacionale shqiptare, Unionin Demokratik të Shqiptarëve dhe Aleancën Shqiptare, dhe formimin e shumicës për pushtetin lokal në Komunën e Gucisë, të hënën në sallën e Qendrës për Kulturë në Guci është mbajtur seanca konstituive e Kuvendit të Komunës së Gucisë, e cila është komuna më e re në Mal të Zi. Seanca, të cilën e kryesoi këshilltari më i moshuar i Kuvendit Ruzhdija Radonçiq (PB), në rend dite kishte raportin e Komisionit komunal zgjedhor mbi rezultatet e zgjedhjeve për këshilltarë në Kuvendin e Komunës së Gucisë, verifikimin e mandateve të këshilltarëve të Kuvendit të Komunës së Gucisë dhe zgjedhjen e kryetarit të Kuvendit. Pas intonimit të himnit të Malit të Zi, para se të fillojë puna rreth shqyrtimit të pikave të rendit të ditës, dy këshilltarët e Lidhjes Demokratike në Mal të Zi, Asdren Çelaj dhe Ahmet Gjonbalaj, kryesuesin e seancës e pyetën se pse pranë simboleve shtetërore – flamujve të Malit të Zi dhe bashkësisë boshnjake, nuk gjendet edhe flamuri kombëtar shqiptar meqenëse proporcioni i shq-

iptarëve në Komunën e Gucisë është i përafërt me atë të boshnjakëve dhe se në këtë komunë asnjë nacionalitet nuk përbën shumicën. Përgjigjja ishte që kjo çështje do të zgjidhet konform Kushtetutës dhe parimeve ligjore të Malit të Zi, deri në seancën e ardhshme, me ç’rast u tha se ose do të ekspozohen të dy flamujt ose asnjëri. Kryetari i Komisionit komunal zgjedhor për Komunën e Gucisë, Hasim Radonçiq, duke raportuar mbi rezultatet e zgjedhjeve për zgjedhjen e këshilltarëve në Kuvendin e Komunës së Gucisë, të mbajtura më 25 maj të këtij viti, theksoi se për 30 mandate (këshilltarë) sa do të ketë Kuvendi, kanë garuar dy koalicione: “Të bashkuar për Gucinë” – PDS–PB–PSD dhe Koalicioni për Gucinë “Dr. Rusmin Llalliçiq” (Partia për Gucinë, Partia Socialiste Popullore dhe Partia Liberale), si dhe tri parti politike të pavarura kombëtare shqiptare: UDSH, LD në MZ dhe Aleanca Shqiptare. Ai në vazhdim ka theksuar që Komisioni komunal zgjedhor ka konfirmuar se Koalicioni “Të bashkuar për Gucinë” ka fituar 12 këshilltarë, Koalicioni për Gucinë “Dr. Rusmin Llalliçiq” dhjetë këshilltarë, LD në MZ katër këshilltarë,

UDSH dhe Aleanca Shqiptare nga dy këshilltarë. Meqë asnjë koalicion e as parti nuk ka fituar në zgjedhje shumicën e mandateve për të qeverisur vetë, pas negociatave të shumta Koalicioni “Së bashku për Gucinë” ka arritur koalicionin paszgjedhor me dy partitë kombëtare shqiptare, UDSH dhe Aleanca Shqiptare, duke formuar shumicën prej 16 këshilltarësh. Pas verifikimit të mandateve të këshilltarëve, Anella Çekiq (PDS) për kryetar të Kuvendit të Komunës së Gucisë propozoi dr. Elvis Omeragiq (PSD), mjekun pediatër të Stacionit shëndetësor të Gucisë, i cili ishte i vetmi kandidat i propozuar për këtë funksion. Pas votimit të hapur, me 16 vota “për” të këshilltarëve të Koalicionit në pushtet, nëntë vota “kundër” të këshilltarëve të Koalicionit “Dr. Rusmin Llalliçiq” dhe katër vota “të përmbajtura” të LD në MZ, Elvis Omeragiq u zgjodh kryetar i Kuvendit të Komunës së Gucisë në mandatin katërvjeçar. Gjatë seancës konstitituve të Kuvendit pati diskutime, debate dhe replika të ashpra në mes të këshilltarëve të Koalicionit në pushtet dhe atyre të koalicionit në opozitë. Sh. Hasangjekaj

6 Javore KOHA

Vështrime & Opinione

e enjte, 26 qershor 2014

Vështrime & Opinione

e enjte, 26 qershor 2014

Vizita e Papës në Tiranë

Bashkëjetesa fetare si virtyt Për Koha Javore: Frank Shkreli / Nju Jork

Papa Françesku i deklaroi botës nga dritarja e tij në Sheshin e Shën Pjetrit se kishte pranuar ftesën e Kishës Katolike Shqiptare dhe të udhëqesve politikëtë vendit, duke njoftuar se do të vizitojë Shqipërinë më 21 shtator. Duke bërë njoftimin e vizitës në Tiranë, Papa tha para mijëra pelegrinëve në Vatikan se po shkon Shqipëri me qëllim për të inkurajuar pakicën katolike në atë vend, si edhe popullin shqiptar në përgjithësi, i cili “ka vuajtur shumë dhe për një kohë të gjatë, si pasojë e ideologjive të kaluara”, nën një diktaturë komuniste e cila e shtypi dhe e izoloi popullin shqiptar nga bota, për pothuaj një gjysëm shekulli. Papa Françesku tha gjithashtu se Shqipëria është vendi i parë europian që ai ka në plan të vizitojë në shtator, me qëllim për të nderuar të gjithë ata që vuajtën nën komunizëm. Një zëdhënës i Vatikanit theksoi për gazetarët se vizita e parë e Papës në Europë, po bëhet në një vend me një histori persekutimesh shoqërore dhe fetare, si dhe në një vend të prekur nga varfëria e vazhdueshme. Sipas burimeve të lajmeve, vizita e Papës në Shqipëri ka për qëllim gjithashtu që udhëheqësi i Kishës Katolike të tregojë nderimin dhe të deklarojë respektin e tij për bashkëjetesën fetare që ekziston midis shqiptarëve të feve të ndryshme, një traditë kjo dhe një thesar kombëtar, i cili mund të shërbejë si shembull bashkjetese ndërfetare dhe ndërkombëtare, jo vetëm në Balkan dhe në Europë, por edhe

më gjërë. Vizita e Papës Françesku në Shqipëri në shtator, ashtu siç ishte edhe vizita e Papës Gjon Palit të dytë më 1993 në tokën arbërore, megjithë historinë e persekutimeve të regjimit komunist ndaj kundërshtarve të tij -- qofshin ato për arsye fetare ose politike – tregon se gjithçka ngjallet e përtrihet dhe se arsyeja, megjithëse për fat të keq e kishte humbur drejtimin gjatë atij regjimi, më në fund të shpresojmë se e ka gjetë rrugën dhe se e mira më në fund triumfon mbi të keqën dhe se kombitshqiptar, pas më shumë se 20-vjet tranzicion, po i hapen shtigje të reja kah liria dhe drejtësia e përhershme. Kjo pra është vizita e dytë e një Pape në Shqipëri pas rënjes së komunizmit në atë vend. Vizita e parë e një udhëheqsi të Kishës Katolike në tokën e Arbërit, ishte natyrisht vizita historike e Papa Gjon Palit të dytë në vitin 1993, menjëherë pas rënjës së komunizmit.Njoftimi i vizitës së Papës Françesku në shtator në Tiranë, u mirëprit me kënaqësi dhe entuziazëm nga Presidenti i Shqipërisë, Bujar Nishani, nga Kryeministri Edi Rama dhe ngaishKryeministri Sali Berisha. Marrëdhënjet e Arbërit me Vatikanin dhe udhëheqsit e tij janë aq të vjetëra sa edhe historia dy mijë vjeçare e ekzistencës së Kishës Katolike. Por fatkeqsisht, këto marrëdhënje u ndërprenë tragjikisht me ardhjen në fuqi të diktaturës komuniste të Enver Hoxhës, pas Luftës së Dytë botërore.

Megjithëse të gjitha regjimet komuniste ishin shtypëse, ishin dy gjëra kryesoreqë e dallonin regjimin e Shqipërisë enveriste nga regjimet e tjera komuniste: Ishte kolektivizimi i plotë i bujqësisë dhe ligji absurd i vitit 1967 me të cilin u ndalua rreptësisht feja dhe praktikimi i saj. Ishte ky një ligj kundër të drejtave të njeriut, përfshirë të drejtatfetare, në një nga vendet, i cili ishte bërë në përgjithësi skenë e shkeljeve më brutale të të drejtave bazë të njeriut në Europë dhe në botë. Ishte faza ideologjike maoiste e Enver Hoxhës dhe të ashtuquajturit “revolucion kulturor” që kishte përfshirë Shqipërinë, dhe i cili në procesin e zbatimit, shkatërroi kulturën shqiptare, eliminoi fenë dhe zhduku më të zgjedhurit e kombit. Shqipëria enveriste ishte vendi i parë dhe i vetmi në botë që deklaroi veten shtet ateist, më 1967 duke ndaluar të gjitha fetë, duke prishur kisha e xhamia ose duke i këthyer ato në salla sporti dhe përdorimesh të tjera. Por për më keq, regjimi komunist kishte burgosur ose kishte zhdukur shumicën e klerikëve të të gjitha feve, e sidomos klerikët e Kishës Katolike shqiptare, të cilët e pësuan më së keqi nga regjimi komunist i Enver Hoxhës, ç’prej ardhjes së tij në pushtet, më 1944. Lajmi i njoftimit të vizitës së Papës në Shqipëri u njoftua nga mediat kryesore botërore, përfshirë edhe ato amerikane, duke i kushtuar rëndësi faktit se Papa kishte vendosur që vizitën e parë në kon-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

tinentin europian ta bënte në Shqipërinë. Duke shkruar për vizitën e ardhëshme të Papës në Tiranë, si dhe duke pasqyruar persekutimin e fesë në të kaluarën, agjencitë e lajmeve ndërkombëtare thanë se persekutimi i feve dhe i përfaqsuesve të tyre nën regjimin enverist, ishte bërë normë -- normë e moralit të Partisë Komunisteshqiptare për të zhdukur jo vetëm kundërshtarin politik, por edhe përfaqsuesit e feve. Kështuqë për dekada të tëra, si asnjë vend tjetër komunist në lindje apo kudo në botë, Shqipëria komuniste, me krenari e paraqiste veten si vendi i parë ateist në botë, i cili kishte ndaluar Zotin me ligj, ndërkohë që i vetmuar kishtendërprerë ose kufizuar lidhjet me shumë vende të botës, gjë që e bëri atë të cilësohej si vendi më ksenofobik në botë. Si rrjedhim, Shqipëria u bë “vendi i harruar”. Shqipëria komuniste ishte e vetizoluar për aq shumë kohë sa që pjesa më e madhe e botës, kishte hequr dorë prej saj dhe nuk dihej asgjë se ç’po ndodhte në atë vend. Por, me vdekjen e diktatorit Enver Hoxha më 1985, Shqipëria dhe gjëndja e të drejtave të njeriut në atë vend, përfshirë lirinë e fesë, tërhoqi interesimin e botës dhe atou bënëtema të ditës në gazetat amerikane dhe në televizion, dhe si rrjedhim edhe në nivele të tjera. Ishte ky një kuriozitet i paparë deri atëherë, siç duket i shtyrë nga “shpresa kundër shpresës”,se me vdekjen e diktatorit Enver Hoxha, gjërat mund të ndryshonin në Shqipëri dhe se më në fund do të kishte liri më të madhe në atë vend.Kjo, siç dihet nuk ndodhi, por interesimi për fatin e popullit shqiptar dhe për të drejtat e njeriut nuk u zhduk, por vinte e shtohej dita ditës. Megjithëse Shqipëria ishte anëtare e Organizatës së Kombeve të Bashkuara, politika që ajo ndiqte, sidomos në fushën e të drejtave të njeriut, ishte një tallje nga ana e saj, me parimet e shënjta të OKB-së mbi të drejtat bazë të njeriut.Tirana komuniste e ndiente veten si immune ndaj reagimeve dhe kritikave të jashtëme dhe nuk çante kokën. Por në vitin 1985, Shoqata Ndërkombëtare për Mbrojtjen e Lirisë

së Fesë, me qëndër në Berne të Zvicrës, duke besuar se shkelja e të drejtave fetare nuk ishte një “çështje e mbrendshme”,siç pretendonin komunistët, ndërmori një fushatë për të bindur botën se shkelja e të drejtave të njeriut në Shqipëri, përfshirë lirinë e fesë ishte reale dhe tepër e rëndë dhe si e tillë nuk duhej toleruar më nga bota. E shqetësuar shumë për gjëndjen e lirisë fetare në Shqipëri, kjo organizatë kishte vendosur që të bënte ç’mos për të bindur Kombet e Bashkuara, që çështja e shtypjes së fesë në Shqipëri të vendosej në agjendën e Komisionit të OKB-ës për të Drejtat e Njeriut.Shoqata Ndërkombëtare për Mbrojtjen e Lirisë Fetare kishte marrë qendrimin se komuniteti ndërkombëtar nuk mund të qëndronte më krejtësisht i pa interesuar në lidhje me shkeljet brutale e të përgjithëshme të të drejtave të njeriut në Shqipëri. Si rrjedhimi presioneve nga organizata, si shoqata e lartëpërmendurdhe individë të ndryshëm, në shtator të vitit 1985, Komisioni i Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut miratoi më në fund rezolutën mbi shtypjen e të drejtave të njeriut në Shqipëri, duke kritikuar ashpërregjimin e atëhershëm të Shqipërisë, se ndonëse, “si të gjitha shtetet anëtare të OKB-ës edhe ajo e ka për detyrim të promovojë dhe të mbrojë të drejtat e njeriut dhe liritë bazë – në përputhje me angazhimet e saj sipas dokumentave përkatës në këtë fushë”, por dhe në bazë të Deklaratës Universale mbi të Drejtat e Njeriut, nënshkruese e së cilës është edhe Shqipëria. Rezoluta shprehte shqetsimin e thellëtë organizatës botërore në lidhje me masat ligjore dhe konsitucionale që kishte marrë Shqipëria komuniste gjatë viteve për të, “ndaluar praktikimin e lirisë së fesë dhe të ndërgjegjes për të gjithë individët,mbrenda territorit të saj.”Kjo rezolutë si edhe kritika të tjera ndaj regjimit të Tiranës as nuk tërhiqnin fare vëmendjen e regjimit arrogant komunist. Fatkeqësisht, sistemi komunist i Enver Hoxhës, i cili ushtronte kontroll të plotë mbi jetën e çdo individi, ka lënë pas një trashëgimi të tmerrshme që pasqyrohet edhe sot në një tranzicion post-komunist

7 Javore KOHA

”Me këtë vizitë të shkurtër dua të vërtetoj mbështetjen time për Kishën Shqiptare dhe njëkohsisht të dëshmoj inkurajimindhe dashurinë time për një vend i cili ka vuajtur, aq shumë dhe gjatë, nga pasojat e ideologjive të kaluara.” tepër të stërgjatur dhe të vështirë.Falë të Madhit Zot dhe vuajtjeve të atij populli, Shqipëria nuk është më ajo e fundshekullit të kaluar, kur -- siç tha edhe Papa Francesku të djelën që kaloi -- ajo vuante nga ideologjia e së kaluarës. Sot, Shqipëria është e lirë dhe feja gëzon lirinë e plotë.Është një vend anëtar i Natos, me perspektivë antarësimi në Bashkimin Europian, në paqë me të gjithë popujt dhe faktor stabiliteti në Ballkan dhe në Europë. Andaj, vizita e Papa Françeskut në Tiranë në shtator,duhej të shërbente si përforcim i përpjekjeve dhe i dëshirave të kombit shqiptar për të gjetur më në fund vendin e vet aty ku i takon, në rradhë me kombet e tjera europiane, atyku e ka vendin. Të jetë gjithashtu edhe një rast për përforcimin e mëtejshëm të bashkjetesës fetare, kësaj tradite dhe virtyti që e dallon kombin shqiptar nga shumë të tjerë – dhe njëkohësisht pse mos të jetë gjithashtu edhe një rast, që përveç harmonisë fetare të shqiptarëve – gjatë kësaj vizite të shpaloset edhe harmonia dhe tolerance midis palëve,edhe në fushën e acaruar politike të vendit. Një shfaqje e tillë tolerance dhe harmonie midis faktorëve të ndryshëm politikë do të ishte mikpritja më e mirë shqiptare që mund t’i bëhej Papa Françeskut në Tiranë, si dhe një dhuratë e madhe për Shqipërinë e shumë vuajtur, e cila meriton një fillim të ri. Një tolerancë më e madhe politikedhe një diskurs më njerëzor politik në radhët e politikës,do të shënonte njëkohësisht edhe një shkëputjetë përhershme nga trashëgimia e atyre e regjimit komunist dhe e atyre, që Papa Françesku i cilësoi si, “pasojat e ideologjive të huaja të këtij vendi,i cili ka vuajtur aq shumë dhe për një kohë aq të gjatë”.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

8 Javore KOHA

Opinione & Vështrime

e enjte, 26 qershor 2014

Opinione & Vështrime

e enjte, 26 qershor 2014

9 Javore KOHA

Papa Klementi dhe Kina

Qëndrimet ndaj krishtërimit Për Koha Javore

Gjekë Gjonlekaj/New York

Ndërsa po shfletoja revistën letrare “The New York Review of Books” të datës 21 nëntor 2013, më ra në sy shkrimi i autorit Ian Johnson me titull: “Katolikët e Guximshëm të Kinës” (The Brave Catholics of China), një recension ky i librit “Rruga e Guximshme e Misionarëve dhe Tregime të tjera nga një Fshat Katolik Kinez”, (The Missionary’s Curse and Other Tales from Chinese Catholic Village). Autorja e këtij libri, Henrietta Harrison, është historiane pranë Universitit Oxford. Ajo përshkruan forcat dhe sfidat që përfunduan me themelimin e kësaj qendre aktive të katolicizmit kinez. “Rruga e Misionarëve” është një copë e pasur e një mikrohistorie të priftërinjve të furishëm, të cilët frikësonin turmat. Pastaj është mikrohistoria e disa misionarëve të mëshirshëm, të cilët e kalojnë jetën të strukur. Libri i historianes Harrison është botuar në kohë jashtzakonisht të përshtatshme, sepse qeveria e re e zotit Xi Jinping është në vrullin e përcaktimit të përpjekjeve të “ëndrrës” ku qendron Kina pas një shekull thithjesh të vlerave nga bota e huaj. Xi e tha këtë frazë vitin e kaluar për herë të parë dhe, qysh atëherë, kjo parullë është e pranishme dhe përsëritet kudo në Kinë. Deri atëherë, mbase në të vetmin vend që flitej rregullisht për endërren kombëtare, ishin udhëheqësit e Shteteve të Bashkuara. Prej shumë shekujsh idetë e huaja janë importuar dhe adaptuar në situata të ndryshme kineze. Duke gjykuar nga propaganda dhe nga fushatat e ndryshme të propagandave më të fundit në qytetet kryesore kienze, Presidenti Xi siç duket ka ndërmend ide të ngjajshme, sepse flet për “ëndrrën” kineze. Këto fushata pasqyrojnë vizionin kolektiv të madhështisë së shprehur në vlerat tradicionale kineze me ide të ilustruara me artet e bukura folklorike

Papa me origjinë shqiptare, Klementi XI, drejtoi Selinë e Shenjtë pej vitit 1700 e deri ne vitin 1721. Janë vetëm disa Papë që mund të kenë qendruar për një kohë kaq të gjatë në këtë detyrë. Ai kishte qenë një prej papëve më të sukseshëm në historinë e Vatikanit dhe imazhet artistike të fëmijëve, zogjeve e luleve. Vërtetimet e para të shkuara të krishtërimit në Kinë janë të shekullit XVIII, gjë që tregon lidhjet me tregëtarët nestorianë, që kishin shkuar në Kinë nga Lindja e Mesme nëpër “Rrugën e Pambukut”. Kohë pas kohe vizitorët e krishterë kishin shkuar në Kinë, sidomos gjatë pushtimit mongol. Religjoni kishte vënë themelet e veta në Kinë në shekullin XVI pasi kishin shkuar atje këshilltarët jezuitë të perandorëve të Dinastisë Ming. Jezuitët vazhduan të këshillojnë Dinastin tjetër Qing. Jezuitet bënë inkursione duke mbyllur sytë përpara stërgjyshëve kinezë, të cilët adhuronin e nderonin legjendat dhe Konfucien, në pajtim me doket kineze. Në të vërtetë, këshilltarët jezuitë shumë herë vepronin dhe visheshin me rrobet fisnike konfuciane, duke praktikuar ritualet dhe protokollet e jetës së oborrit. Kështuqë, jezuitet hasën në probleme të mëdha me Romen dhe politika e tyre e përshtatjes me traditën kineze u ndalua nga Papa Klementi i XI, në vitin 1704. Papa Klemti XI kundërshtoi disa masa, të cilat jezuitët i kishin përshtatur për të zbutur shqetësimet lokale që e bënin krishtërimin në Kinë një fe të huaj. Në mënyrë të dukshme, jezuitët kishin përshtatur shprehjen kineze tian (parajsë) dhe shprehjen shangdi (Zot i Madh) për Zotin. Këta ishin emrat e zotërve antikë kinezë, por Papa Klementi i XI kundërshtoi fuqimisht që këto emërtime të përdoreshin për Zotin e krishtërimit. Papa Klementi i këshillonte katolikët të përdorin fjalën tianzhu, ose (Zoti i Qiellit), duke e larguar kështu religjionin nga besimet tradicionale kineze.

Papa Klementi i XI ua ndaloi gjithshtu jezuitëve lutjet në tempujt e Konfucies, hap i cili garantonte që asnjë autortitet kinez nuk mund të ishte katolik, sepse autoritetet kishin për detyrë të nderonin Konfucien. Por masa më e rreptë dhe kryesore e Papa Klementit ishte lutja tradicionale stërgjyshore kineze. Kjo lutje ishte shumë e rëndësishme për kulturën tradicionale, të cilën Perandoria Qing e kishte bërë ligj. Populli kinez duhej patjetër të nderonte paraardhësit e vet. Kinezët që nuk i nderonin të parët e tyre dënoheshin me vdekje. Për tu siguruar nëse kinezët kishin dijeni për politikën e re, Vatikani kishte dërguar emisarë në Pekin. Papritmas, Perandori Kangtxi e ndaloi menjëherë krishtërimin, ne kohën kur atje vepronin misionarët protestantë. Kjo masë qendroi deri ne kohën e “luftërave të opiumit”, në mesin e shekullit XIX, kur u detyrua të lejojë misionarët të veprojnë lirisht. Dekadave të mëpastajme, në Kinë shkuan shumë misonarë të mbrojtur nga luftanijet përendimore, shumë herë të financuara nga disa shtresa të larta shoqërore të Kinës. Mbështetja kryesore e studimeve të profesoreshës Harrison është libri i priftit jezuit francez Leon Joly: ”Krishtërimi Kinez” botuar në vitin 1907. Ai kishte bërë një pyetje që u diskutua për shumë dekada. Pse krishtërimi dështoi në Kinë? Leon Joly pohon se krishtërimi nuk ju afrua sa duhet kulturës origjinale të Kinës. Krishtërimi, i drejtuar nga të huajt në një tokë të huaj, nuk mund t’i përshtatej popullit. Leon Joly thote se krishtërimi hyri në Kinë me imperializmin përendimor, por nuk gjeti mbështetje deri vonë. Prifti francez Leon Joly i referohet Peran-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

dorisë romake, e cila e pranoi krishtërimin si religjion zyrtar. Zonja Harrison dyshon në krahasimet e priftit Joly. Pavarësisht se gjatë këtyre dekadave të shkuara janë bërë disa lëshime për çështje fetare, Partia Komuniste kineze gjithënjë kontrollon aktivitetet fetare të vendit. Ata ushtrojnë kontroll të fortë ndaj buduzmit tibetas, islamit dhe katolicizmit, sepsa kanë lidhje të rëndësishme me Dalai Lamën, Mekën dhe Vatikanin. Të gjitha besimet drejtohen nga shoqatat besnike të Partisë, e cila është në marrëdhënie të ngushta me Administratën Shtetërore për Çështje Fetare. Burokracia kineze emëron klerikët dhe autoritetet e larta fetare dhe jo Vatikani. Emërimi i një jezuiti Papë, vitin e kaluar, ka zgjuar pak shpresa për marrëdhënie më të mira, kjo për faktin se jezuitët kanë një his-

tori të gjatë veprimtarie në Kinë, por deri tani nuk është venë re asnjë shenjë drejtë përmirësimit dhe ndryshimet nuk mund të bëhen pa lejen e Kinës. Për shembull, tempulli i krishterë në Cave Gulley, i ndërtuar në shekullin XIX, u rrënua gjatë Revolucionit Kulturor të Kinës, shkruan zonja Harrison. Por ata filluan ta rindërtojnë përsëri në fillim të viteve 1990. Rindërtimi u bë në stilin kinez dhe jo perendimor, pavarësisht se disa klerikë ishin të pakënaqur me këtë lloj arktitekture. Më në fund, ky lloj ndërtimi nuk prishi pune, sepse ai tempull vizitohet nga dhjetëra-mijëra njerëz çdo vit. Papa me origjinë shqiptare, Klementi XI, drejtoi Selinë e Shenjtë pej vitit 1700 e deri ne vitin 1721. Janë vetëm disa Papë që mund të kenë qendruar për një kohë kaq të gjatë në këtë detyrë. Ai kishte qenë

një prej papëve më të sukseshëm në historinë e Vatikanit. Papa Klementi ndihmoi Venedikun dhe Karlin e VI në luftë kundër Tuqisë. Papa Klementi ishte shumë i kujdesshëm ndaj Shqipërisë. Me urdherin e tij u organizua “Kuvendi i Arbërit” në vitin 1703. Ai ishte kuvendi më i rëndësishëm për çështjen shqiptare, qysh në kohën e Skenderbeut. Nga vepra historike e zonjës Henrietta Harrison “Rruga e MisonarëveTregime nga Fshati Katolik Kinez”, botuar nga University of California Press (Berkeley. Los Angeles. London) viti 2013 dhe nga revista letrare amerikane “The New York Review of Books” mësuam për qendrimet shumë rigoroze të Papës tonë Klementi në Kinë 310 vjet të shkuara. Problemet fetare të Papa Klementit me Kinën vazhdojnë edhe sot e kësaj dite.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

10 Javore KOHA

e enjte, 26 qershor 2014

Vështrime & Opinione

e enjte, 26 qershor 2014

11 Javore KOHA

Nëntë vjet nga uzurpimi i lokalitetit të stërlashtë në majen e Rumisë

Përvetësimi i kultit autokton paleoballkanik

Për Koha Javore: M. Pias

Para nëntë vitesh, Metropolia e Malit të Zi dhe Bregdetit e Kishës ortodokse serbe, e ka instaluar me helikopterin e Ushtrisë së shtetit të athershëm, Bashkësi shtetërore Serbi dhe Mali i Zi, kishen e metalit në majen e Rumisë (mal në mes Liqenit të Shkodrës dhe Fushës së Tivarit). Instalimi ka shkaktuar shqetësim të përgjithshëm, si te popullata lokale, ashtu edhe në rajon. Objekti është vendosur pikërisht në vendin e stërlashtë të pelegrinazhit të besimtarëve të të tri religjioneve të rajonit lokal: ortodoks, katolik dhe islam. Këto ditë, metropolitii Malit të Zi dhe Bregdetit, ka shërbyer liturgji në gërmadhat e një objekti tjetër shpirtëror, të cilit Metropolia tenton t ia mveshi përkatësinë burimore Kishës ortodokse serbe, Kuvendit e sh. Mërisë së Krajës (Ostros). Metropoliti e shfrytëzoi rastin ti kthehet çështjes së kishës në Rumi. Ai deklaroi se “kishën në Rumi dëshirojnë

ta rrënojnë njerëzit injorantë, të cilët, para së gjithash, nuk besojnë në Zotin”. Ai e trajtoi edhe deklaraten që para do kohe e dha Drejtorati për Mbrojtjen e të Mirave Kulturore të Malit të Zi, në të cilën thuhet se kultin e sh. Vladimirit e dëmton kisha e sh. Trinisë në Rumi. “Nuk besojnë as në Zotin as në Allahun, nëse e quajmë edhe me atë emër”, tha metropoliti. E ashtq. “kishë metali”, është punuar nga çeliku, dimensionesh 3,7m x 2,6m x 5,40m. Konstruksioni është përfunduar në Tivar. Instalimi mbi majen e Rumisë, në lartësi prej 1.595, i objektit që peshon 3,5 tonelata, është realizuar me helikopterin Mi-17. Pasi që nuk ka mundur të ngritet tërë, objekti është prerë në dy pjesë dhe bashkuar në majen e malit. Siç ka shkruar javorja e Podgoricës “Monitor”, me 5 korrik Ministria e athershme e Mbrojtjes së Mjedisit dhe Pl-

anifikimt Hapësinor të Malit të Zi, e ka bërë procesverbalin mbi kontrollin inspektiv me të cilin është konstatuar se Metropolia e Malit të Zi dhe Bregdetit, si investitor, nuk e posedon lejen e ndërtimit. Me 22 korrik 2005, si shkruante “Monitori”, inspektorja republikane e merr aktvendimin me të cilin “urdhërohetMetropolia e Malit të Zi dhe Bregdetit – Cetinë, ta zhvendosë konstruksionin e metaltë dhe ta rrënojë veshjen me gur të mureve të objektit në afatit e një dite nga dita e pranimit të aktvendimit”. Më tej thuhet, se ankesa eventuale nuk e shtyn afatin e realizimit. Në ndërkohë, Metropolia e MZB, duke mos e mohuar jolegalitetin e instalimit të objektit në Rumi, ka bërë ankesë me të cilën ka kërkuar që të mundësohet sigurimi i dokumentacionit gjegjës me qëllim të nisjes së procedurës të legalizimit të këtij objekti.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Thelbësore te ky rast specifik është që kemi të bëjmë me luftën për përvetësimin përjashtues të një hapësire shpirtërore. Është fjala që me instalimin e objektit fetar nga ana e Kishës ortodokse serbe në Mal të Zi, tentohet të shlyhen dy identitete të tjera lokale: katolik dhe islam. Të mos harrojmë se princi Vladimir (rreth 970 – 1016) ka jetuar në kohën e Kishës unike. Po edhe më vonë, me 1054, kur erdhi deri te ndarja administrative në kishën e Lindjes (ortodokse) dhe Perëndimit (katolike), populli i kësaj pjese të Ballkanit, për disa shekuj të ardhshëm nuk ka bërë dallim të rreptë mes dy riteve. Për fenomenin e jashtëzakonshëm të këtij kulti ka shkruar historiani i madh çek, K. Jireçek: “Çdo vit në ditën e Rrëshajëve (Pendicosti), muhamedanët, të krishterët grekë dhe latinë, ngjiten me këtë kryq (është fjala për kryqin e Vladimirit) në malin e Rumisë (1595m),

herët, në të gdhirë, që të arrijnë para agimit në majen e Rumisë, nga e cilajepet një pamje madhështore mbi Liqenin e Shkodrës, mbi malet malazeze dhe veriore shqiptare dhe bregdetin mes Kotorrit dhe Durrësit.” Historiani tjetër A. Jovicevic, e shton edhe një element të rëndësishëm: “Shumë nga pelegrinët e devotshëm, mbanin në krah nga një gur të madh, kështu që sot në Rumi është një grumbull i lartë gurësh.” Kulti nuk është vetëm i njërit nga konfesionet ekzistuese në këtë hapësirë, ai u takon të gjithëve. Është fjala për kultin autokton paleoballkanik i cili është integruar, thuajse i pandryshuar (dhe i padëmtuar) në religjionin e krishter. Karizma e një sundimtari lokal, siç ishte Vladimiri, (“ishte i pashëm, pendtimtar, natyrë butë dhe modest, plotë dituri dhe mençuri Hyjnore”, e përshkruan në shek. XII Prifti i Dioklesë) e ka forcuar këtë kult të stërlashtë popullor dhe i ka

mundësuar që të vazhdojë të praktikohet i etabluar nën mbrojtjen e religjionit të krishter. Më vonë, në kohën e Perandorisë osmane, është vazhduar pa ndërprerë ushtrimi i tij nga ana edhe e atyre vendasve-pjestarëve të besimit islam. Uzurpimi i Rumisë e ka pasur për pasojë një gjë të mirë. Na ka detyruar që ti kushtojmë vëmendje rrënjeve kulturore dhe ta vlerësojmë të kaluaren në mënyrë më të denjë dhe më të drejtë. Para pak kohe, Drejtorati për Mbrojtjen e të Mirave Kulturore të Malit të Zi, e ka shpallur kultin e sh. Vladimirit për vlerë jomateriale kulturore. Nuk është gjë e pamundur dhe e tejçmuar që të fillohet nisma për përfshirjen e këtij kulti në Listen reprezentative të trashëgimisë jomateriale të Njerëzimit, ose, të përfshihet si e mirë jomateriale, në Listen e UNESCO-s të trashëgimisë të rrezikuar kulturore të cilës i nevojitet mbrojta urgjente.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

12 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 26 qershor 2014

Kulturë

e enjte, 26 qershor 2014

13 Javore KOHA

Mbresa nga disa piktura të piktores Vahida Hasanaga – Nimanbegu

Nuanca dhe kontraste që grishin e sfidojnë

Në trekëndëshin tredimensional ku takohen fluidja e qiellit, “akuareli” i detit dhe “tempera” e tokës, thuajse ngjyrat “flasin me heshtje në pëlhurë” për dimensionet e preokupimeve tematike dhe shpirtërore të krijueses. Në to lexohen kontrastet e ngjyrave të shpirtit dhe të përjetimeve, të baticave dhe zbaticave në këtë pikëtakim tredimensional det-tokë-qiell në realitetin gjeografik fizik, por edhe në shpirtin, mendjen dhe jetën artistike.

Prof. Dr. Ruzhdi Ushaku

Piktorja akademike, ulqinakja Vahida Hasanaga - Nimanbegu, me motivet e pikturave të saj orvatet që të pushtojë, veç e veç ose në përballje njëra me tjetrën, përmasat e detit, tokës dhe qiellit, që inkuadrohen në koloritin, shpirtin dhe frymëmarrjen gjenetike të sfondit dhe nënqiellit mesdhetar. Dhe nuk do mend se në këtë krijimtari artistike që grish dhe sfidon, kaltrina dominuese me nuancat e saj rri në proporcion miniatural me përmasat fizike të përbërjes së rruzullit të planetit tokë. Ky proporcion sikur pasqyrohet edhe në mbizotërimin e ngjyrës së kaltër me kontrastet herë të çelura e ledhatuese, herë të mbyllura, të ashpra e enigmatike të detit në pikëtakim me ngjyrën e murme e të ngurtë fizike e shpirtërore në tokë, dhe atë të qiellit si përmasë kosmike. Në këtë botë miniaturale, në përmasat planetare, fshehet misteri i një grimce të botës dhe grimcave të jetës artistike me vlera autentike individuale apo kolektive vendëse. Realizimi artistik pamor i pikturave të tilla pasqyron ngjyrimin mesdhetar dhe grish me mesazhe universale të pikëtakimeve të përmasave det-

tokë-qiell. Këto përmasa sikur sajojnë një trekëndësh jokomod të fatit dhe shqetësimeve të njerëzve të këtyre hapësirave, ku deti i qetë, miklues, me alternativat e tundimeve dhe vrazhdësive kërcënuese ndaj tokës lëshon sinjalet shekullore të përleshjeve të të mirës dhe të keqes, që prore kanë arritur nga kjo hapësirë në këtë pjesë të hapësirës mesdhetare. Shpirti, frymëmarrja gjenetike e artistes reflektohet në spontanitetin krijues që shpërthen nga humnera e mendjes dhe e shpirtit, me mjeshtri profesioniste dhe metafizikën e ndërdijes. Në këtë trekëndësh tredimensional ku takohen fluidja e qiellit, “akuareli” i detit dhe “tempera” e tokës, thuajse ngjyrat “flasin me heshtje në pëlhurë” për dimensionet e preokupimeve tematike dhe shpirtërore të krijueses. Në to lexohen kontrastet e ngjyrave të shpirtit dhe të përjetimeve, të baticave dhe zbaticave në këtë pikëtakim tredimensional det-tokë-qiell në realitetin gjeografik fizik, por edhe në shpirtin, mendjen dhe jetën artistike. Herë-herë, në gjerësinë e detit, sfondi i kaltrinës ngushtohet në një thellësi enigmatike të humbëtirës fizike e

shpirtërore që kërkon jo vetëm notim mbi sipërfaqe, por josh edhe zhytje imagjinative në kërkimin e kësaj thellësie. Në këtë zhytje, herë-herë tonin e kaltrinës, e cila shërben si perde e tejdukshme e paravënë, sikur në plan të parë shfaqet monumenti arkeologjik, simbol i një qytetërimi të fundosur i cili pret identifikimin dhe deshifrimin e mundimshëm. Herë-herë, kaltrina e detit sikur stoliset apo trazohet me tone fragmentare të ngjyrave “vullkanike” të shpirtit krijues dhe të porosisë artistike në formë koralesh apo kurore fosilesh shumëngjyrëshe, si dëshmi se hapësira e detit të paskaj e pafund nuk arrin gjithmonë të ftohë dhe t’i ndrydhë vullkanet nënujore të shpirtit krijues, dhe instinktit për jetë e ekzistencë në dritën dhe ngrohtësinë e diellit mesdhetar. Edhe në raportin det-tokë apo tokëtokë, zhvillohen dramat shpirtërore të grimcave të jetës bregdetare, ku ngjyrat në pëlhurë, në raporte enigmatike, joshin identifikimin me nuancat e jetës dhe të gjallërimit në këto hapësira. Hëpërhë, disa mjete të vogla lundrimi “pushojnë” paradoksalisht në tokë,

duke pritur det më të qetë dhe të mirat që i ofron deti, derisa në thellësitë e tij “vallëzojnë” më pak të shqetësuara alget dhe masat e peshkut me instinktin kolektiv të gjallërimit në pëlhurë, në kontrast me motivet e atyre që teren e thahen në rrezet e diellit

përcëllues mesdhetar. Laryshia e motiveve bregdetare, me zotërimin specifik të ngjyrave dhe të konturave të hapësirës më të gjerë apo më të ngushtë të këtij ambienti, cyt përsiatje, ngacmon emocione dhe mobilizon përjetime.

Hapësirat e motivet e dimensioneve det-tokë e qiell ofrojnë një përmasë të dimensionit të katërt, si përjetësi e shkrirjes së ngjyrave në pëlhurë, dhe përkohësinë e jetës fizike dhe krijuese e ndalin në kohë me fuqinë e artit.

14 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 26 qershor 2014

Kulturë

e enjte, 26 qershor 2014

15 Javore KOHA

Vlerësime për monografinë “Raushiqi mbi themelet e antikitetit” të autorit Demë Mulliqi

Pjesë e thesarit të kulturës kombëtare Përpilimit apo të shkruarit e një monografie të këtillë i përvishen vetëm entuziastët e vërtetë, të shtyrë nga ajo dashuria e madhe ndaj vendlindjes të cilën gjithmonë dhe kudo që të ndodhen e bartin mbi supe, në mendje, në zemër, në shpirt dhe i mbeten peng gjatë tërë jetës, duke iu përkushtuar idesë që më në fund të lënë gjurmë të shkruara për të, shpeshherë duke iu lënë amanet brezave të rinj për të vazhduar hulumtimet e mëtutjeshme Qazim Muja

Se autori Demë Mulliqi nuk na vjen sonte këtu vetëm si autor i librave për arsimin, apo si një pedagog i spikatur, si një veteran i arsimit dhe njohës i shkëlqyeshëm i rrjedhave të shkollës shqipe në Pejë, dhe jo vetëm, si njohës i jetës brenda dhe jashtë institucioneve arsimore e edhe si teoricien në shkencat pedagogjike, por edhe si një kronik i klasës së parë, dëshmon edhe monografia “Raushiqi mbi themelet e antikitetit”, për të cilën do t’i them disa fjalë. Si autor i kësaj monografie Demë Mulliqi, në mënyrë sistematike përcjell të gjitha aspektet relevante që kërkon krijimtaria e këtillë, siç janë: themelimi dhe zhvillimi i fshatit, pozita gjeografike, rrethanat shoqëroroekonomike, zakonet, prejardhja e banorëve dhe gjenealogjia e familjeve, arsimi, pjesëmarrja e banorëve në luftërat çlirimtare dhe përfshirja e tyre në të gjitha aktivitetet jetësore, duke i argumentuar të gjitha këto me fakte dhe fotografi. Objektiviteti, e vërteta dhe saktësia e të dhënave, janë principet themelore të lëndës që ndërthuret në një krijimtari të këtij lloji. Në pjesën e parë të monografisë “Raushiqi mbi themelet e antikitetit” janë përfshirë: Letërnjoftimi i shkurtër i fshatit, ekonomia dhe veprimtaritë ekonomike për ekzistencë dhe historiku i fshatit prej kohës Iliro-Romake deri në përfundimin e Luftës së fundit në Kosovë (1998-1999). Në pjesën e dytë elaborohet historiku i arsimit në fshat deri në ditët e sotme. Në pjesën e tretë të monografisë është paraqitur kultura dje dhe sot, duke përfshirë të gjitha ceremonitë fetare dhe festat e fshatit rreth të cilave

tërhiqet një paralele në mes të së kaluarës si akte tradicionale dhe të asaj të sotmes – bashkëkohores. Pjesa e katërt ka të bëjë me përbërjen, prejardhjen dhe gjenealogjinë e familjeve të mëdha dhe zbërthimin e tyre në bashkësi më të vogla famil-

jare. Po ashtu, në këtë pjesë në mënyrë grafike, paraqiten edhe trungjet familjare të numrit më të madh të familjeve. Në pjesën e pestë dhe të fundit bëhet fjalë për dy elemente, të cilat dita-ditës janë në zhdukje, apo thënë ndryshe, në harresë e sipër. Këto dy elemente janë

toponimia e fshatit dhe fjalët e shprehjet e rralla të cilat dikur ishin pjesë aktive në komunikimin e banorëve të Raushiqit. Gjetjet si: elemente të qeramikës, gurë me gdhendje karakteristike, monedha, pjesë armësh të ftohta dhe elemente

të tjera që këtu na vijnë si artefakte të rëndësisë së veçantë dhe si dëshmi për një periudhë të caktuar, na jepen përmes fotografive të shumta që skajshëm e pasurojnë këtë monografi. Metodologjia e hulumtimit dhe e përpilimit të kësaj monografie për fshatin Raushiq tërësisht i plotëson standardet dhe kriteret që aplikohen te kjo lloj e literaturës. Veprimi dhe trajtimi kronik në paraqitjen e së kaluarës dhe të tanishmes japin pasqyrën më harmonike dhe më studioze të fshatit në kohë dhe hapësirë. Vetëm autori i cili thellësisht e njeh dhe personalisht e përjeton një temë të këtillë hulumtuese mund të ofrojë një studim të këtillë municioz mbi të gjitha veçantitë natyrore, socioekonomike, historike e kulturore. Duke kombinuar në mënyrë të shkathtë faktografinë, të dhënat historike, dokumentet, traditën, njohuritë nga lëmenjtë e ndryshme, duke shfrytëzuar digresionet literare, autori arrin që te lexuesi të fitojë një shkallë të lartë besueshmërie, madje të pazakontë për këtë lloj literature. Monografia për fshatin Raushiq, edhe për shkak të stilit dhe për shkak të gjuhës së thjeshtë dhe precize, për shkak të të dhënave të shumta, të kompozimit mjeshtëror dhe të lëndës së bollshme, të gjithë banorët e Raushiqit, madje edhe ata që mendojnë se e njohin këtë fshat, dhe jo vetëm, do t’i bindë se vetëm tani (pas leximit të këtij libri) e njohin me të vërtetë tërësisht fshatin e tyre. E gjithë kjo flet se në dorë kemi një vepër me vlerë nga pikëpamja e krijimit të të ashtuquajturës vetëdije lokale dhe të identitetit kulturor, por edhe një vepër që me rezultatet e veta antropogjeografike, por edhe historike, bëhet pjesë edhe e thesarit të kulturës kombëtare. Autori hulumtimet e veta i bazon në lëndën arkivore, në dokumentet burimore, në të dhënat autentike etnologjike, në literaturën relevante, por edhe në rrëfimet konkrete si dhe në përvojat e veta. Këtu do të përmendja vetëm mbi pesëdhjetë njësi burimore që autori i shfrytëzon si literaturë specialistike, si dhe rreth gjashtëdhjetë

Monografia për fshatin Raushiq, edhe për shkak të stilit dhe për shkak të gjuhës së thjeshtë dhe precize, për shkak të të dhënave të shumta, të kompozimit mjeshtëror dhe të lëndës së bollshme, të gjithë banorët e Raushiqit, madje edhe ata që mendojnë se e njohin këtë fshat, dhe jo vetëm, do t’i bindë se vetëm tani (pas leximit të këtij libri) e njohin me të vërtetë tërësisht fshatin e tyre persona të intervistuar dhe të konsultuar. Ajo që, sipas mendimit tim, çdo autori të literaturës së këtillë i shkakton vështirësi është tema gjithëpërfshirëse, që kërkon një qasje multidisiplinare, kështu që do të konstatoja se përpilimit apo të shkruarit e një monografie të këtillë i përvishen vetëm entuziastët e vërtetë, të shtyrë nga ajo dashuria e madhe ndaj vendlindjes të cilën gjithmonë dhe kudo që të ndodhen e bartin atë mbi supe, në mendje, në zemër, në shpirt dhe i mbeten peng gjatë tërë jetës, duke iu përkushtuar idesë që më në fund të lënë gjurmë të shkruara për të, shpeshherë duke iu lënë amanet brezave të rinj për të vazhduar hulumtimet e mëtutjeshme. I shtyrë nga e gjithë kjo, autori Demë Mulliqi ia arriti që me sukses përmes kësaj monografie t’ia dhurojë tërë dashurinë fshatit të vet Raushiqit, për ç’gjë e përgëzoj dhe i uroj suksese të mëtutjeshme në krijimtari. (Fjala me rastin e përurimit të librit në Ulqin)

16 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 26 qershor 2014

Kulturë

Familjet detare të Ulqinit

e enjte, 26 qershor 2014

17 Javore KOHA

Hasan Cano Karamanaga arriti, në saje të dijes dhe të shkathtësisë së tij të bëhet nostromo, oficer i parë në anije, në moshën 27 vjeçare. Pak më vonë arriti të bëhet edhe kapedan i anijeve

F. Gjokaj

Kapedani Hasan Cano Karamanaga

Detaria ulqinake e ka historikun e vet mjaft të pasur. Kjo edhe mbështetet në shumë dokumente, ku bëhet fjalë lidhur me flotën tregtare, të cilën, gjatë shekujsh, Ulqinin e bëri të njohur nëpër shumë limane dhe dete të Adriatikut, të Jonit, të Mesdheut dhe më gjerë. E vërteta është se deri më sot u shkrua dhe u trajtua kjo speifikë dhe veçori ulqinake. Aty u pasqyrua roli dhe rëndësia e detarëve dhe e detarisë së këtij qyteti me tradita të rralla lundrimi. Kuptohet, këto do të plotësonin edhe më mirë po qe se shkruhet libri monografik për familjet detare ulqinake, ku do të përfshiheshin ato të fundshekullit 19 dhe atij 20. Kjo do ta plotësonte një zbrazësi që është dhe shërben si imperativ i kohës që aq shpejt kalon dhe shumë gjëra të rëndësishme i qet në harresë. Pikërisht për këtë më shërben motiv njëra ndër familjet që detin dhe lundrimtarinë e pati profesion dhe pasion – Familja Karamanaga. Familjarët e saj ishin banorë të vyerë të Kalasë shekullore të Ulqinit. Kjo familje i dha detarisë ulqinake detarë të njohur dhe sypatrembur. Në këtë mes duhet veçuar

Jusufin, Sulejmanin, Selimin, Maliqin, Hasanin, Nailin, Basriun – kuptohet edhe pasardhësit e tyre meshkuj. Një ndër detarët më të njohur të familjes Karamanaga ishte edhe babai im, kapedan Hasan – Cano – Karamanaga. Bashkëkohësit e tij e çmojnë detar me nam. Në biseda me ta kam kuptuar, por edhe ai tregonte, kur evokonte kujtime të detit, se, qysh si fëmijë filloi të punojë nëpër anije me vela, si muço. Anijet me vela, thoshte ai, ende lundronin brigjeve të Mesdheut në fillimtë shekullit l9, por edhe të atij 20 –të. Asokohe Ulqini dhe detaria shqiptare në përgjithësi kishte pak anije me makina – motorë me avull. Në limane të Afrikës Veriore, në qytetet e njohur si Aleksandria, Tripoli, Algjeri e shumë të tjerë, detarët ulqinakë ngarkonin mallra me vlerë dhe këto me kohë i sillnin tek ne në Adriatik dhe në limane të ndryshme të Italisë. Kuptohet, nga brigjet e Adriatikut ngarkonin për eksport, për pronarë të ndryshëm mallra nga këto vise si vaj ulliri, dru cilësorë dhe prodhime të ndryshme të tjera. Si fëmijë shpeshherë kam dëgjuar tre-

gime dhe rrëfime nga lundrimet e gjata me velanije të pronarëve të ndryshëm, të cilat na i tregonte babai, pas kthimit nga “seferi”. “Sefer” detarët quanin lundrimin me një barkë, një barkim, pas këtij lundrimi vinin në shtëpi. Më ka mbetur në kujtesë shprehja “deti isht padishah në vedi” e posaçërisht ajo e cila ka treguar se sa e vështirë ishte të fitohej buka në det –pasonte e thëna “deti buk e gjak”, ose edhe “deti buk me nand koje.” Në atë kohë para dhe pas Luftës së Parë Botërore, por edhe më vonë, gjatë Luftës më të tmerrshme, asaj të Dytës, ka qenë shumë vështirë të lundrohet dhe të sigurohet buka për familje. Më kujtohen tregimet nga lundrimet e pandërprera kur babai si muço dhe detar ka lundruar edhe me anije me vela. Më vonë ai u gjend edhe në anije me motorë me avull. Thoshte se në ato kohë të rrezikshme me vështirësi sigurohej nafta. Prandaj, rrëfente babai, në të shumtën lundronim me velanije. Në anije të mëdha me tre direkë detari është dashur të ketë dije, kurajo dhe mjeshtëri të madhe – shkathtësi lundrimi. Babai im, Hasan Cano Karamanaga arriti,

në saje të dijes dhe të shkathtësisë së tij të bëhet nostromo, oficer i parë në anije, në moshën 27 vjeçare. Pak më vonë arriti të bëhet edhe kapedan i anijeve. Është dashur t’u ruhej minave në det dhe anijeve luftarake, posaçërisht nëndetëseve. Gjithmonë kemi qenë të rrezikuar se do të kthehemi të gjallë në shtëpi, thoshte ai. Dëshmi për këtë ishte lundrimi me anijen “Bojana” e cila edhe është fundosur para gjirit të Valdanosit. Babai së bashku me ekuipazhin e kësaj anijeje moderne dhe mjaft të madhe për atë kohë, meqë kishte edhe motor një makinë angleze me avull patën fat dhe shpëtuan gjallë. Pas kësaj ngjarjeje, babai im, një kohë punoi në Kriporen “Bajo Sekuliq” të Ulqinit si shef i një reparti në prodhimin dhe transportimin e kripës deri tek anijet të cilat i kanë ngarkuar në molon e Portomilenës. Pas Luftës së Dytë Botërore sërish barkohet në anije dhe i kthehet dashurisë më të madhe – detit. Ka folur disa gjuhë, ndër të tjera ka shkruar dhe ka folur turqishten dhe arabishten, ka lexuar Kur’anin, një ekzemplar i rrallë sot ruhet dhe gjendet në shtëpinë

time në mesin e shumë librave të çmuar që kam. Këtë ekzemplar e ruajti si kujtim të shtrenjtë nga babai i tij, e gjyshi im, mulla Ismail Karamanaga. Babai im ishte besimtar i rrallë. Ramazanin e agjëroi shpeshherë gjatë lundrimeve nëpër dete e limane të ndryshme. Në anije i kreu të gjitha obligimet fetare. Nganjëherë, si kapedan i rryer që ishte, në kohën e Jugosllavisë titiste, e ka bërë pushimin edhe në shtëpinë tonë në Kala. Më kujtohet protokolli para dhe pas iftarit dhe pastaj namazi i taravisë në xhaminë e Kalasë. Ne, si fëmijë, gjithmonë i kemi përjellë “kalalitë” në xhami dhe kemi qëndruar aty deri kanë përfunduar lutjet dhe falja në xhami. Pastaj, burrat shkonin të pinin kafe te komshitë. Ndoshta ishin kohë shumë më të vështira se këto që i jetojmë sot, por me siguri ka pasur më shumë dashuri. Është jetuar pa strese dhe kam përshtypjen se njerëzit ishin më të kënaqur. Ne,”kalalitë” gjithmonë dhe gjithnjë detin e kemi pasur dhe e kemi ende në gjak. Shumë nga ne, ende edhe sot, lundrojnë deteve dhe oqeaneve, kuptohet në kushte dhe në

rrethana të tjera. Mendoj se nuk është mirë të bëhen krahasime ndërmjet kohës së kaluar dhe kësaj të sotmës në detari. Mendoj se dikur detarët kanë qenë më të “fortë”se këta sot. Lundrimi ishte më i vështirë, ndaj kërkohej mjeshtëri më e madhe. Sot,”navigacioni” është më i lehtë në saje të teknikës dhe të satelitëve të cilët pandërprerje ofrojnë informata për lundrime të sigurta. Është mirë të përmenden personalitetet siç ishte ndër shumë të tjerë edhe babi im, kapedan Hasan Cano Karamanaga. Është mirë që ai dhe një plejadë e madhe detarësh të dalin në shesh dhe nga harresa. Në këtë mënyrë i dalim borxhit duke përkujtuar kështu veprën dhe trashëgiminë tonë të lavdishme detare. Unë, në librin tim “Kalaja, legjendë dhe art”, por edhe më vonë në revista të ndryshme, kam shkruar për disa figura të cilat kanë lënë gjurmë në trashëgiminë tonë, në kulturën tonë dhe në jetën tonë. Mendoj se edhe babai im gjendet në mesin e tyre dhe prandaj, këta padyshim meritojnë të shënohen dhe të mos harrohen kurrë. I.Karamanaga

18 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 26 qershor 2014

Mbi romanin “Rrëfimi” të autorit Gjylaver Avdiu Romani është rrëfim i sinqertë nga jeta në kufi, ku përshkruhen dhe shtjellohen ngjarjet në rrjedhën e kohës. Këto ngjarje janë të tmerrshme, me të papriturat në kufi, të cilat autori i shkroi dhe i shënoi me kujdes. Ato përbëjnë një tërësi të një periudhe dramatike. Është ky një ditar i vuajtjes njerëzore, por edhe i rezistencës në kufi.

Kronikë në kufi

Kulturë

tuar rëndë. Nga ushtria i kthyen djalin e vrarë duke e urdhëruar që arkivoli të mos hapet. Ai në varreza e hapi arkivolin, por ai ishte i zbrazët. Djali i vrarë në pabesi, nuk pushonte as në vendlindje. Personazh i veçantë i romanit është Urtaku. Ai ishte frymëzuar nga rrëfimet e Muratit, me të cilin u lidhën në mënyrë shpirtërore. Urtaku lë vendlindjen. Dhe në ikjen e tij ka përjetime tronditëse, rezistenca e të riut kundër dhunës. Janë përjetime rrënqethëse, kronikë e kohës.

Autori i romanit “Rrëfimi”, Gjylaver Avdiu, me mjeshtri dhe shkathtësi, në formë dialogu trajton një ngjarje interesante të të jetuarit në kufi. Këto ngjarje lexuesin e bëjnë kureshtar, duke shijuar rrëfime autoktone që kanë ndodhur në kufi - kronikë e ngjarjeve të sinqerta. Ato shlyejnë harresën historike të popullit tonë. Dhe jeta në kufi me ankth jetohet, nga dashuria për jetën. Romani “Rrëfimi” është një perlë letrare që trajton jetën, një kronikë në kufi.

19 Javore KOHA

Në Galerinë e Arteve të Qendrës së Kulturës në Ulqin u hap ekspozita kolektive e shtatë piktorëve Organizatori i kolonisë artistike, piktori Jozo Koçoviq ka thënë se ideja ka qenë që piktorë nga mjedise të ndryshme të mblidhen dhe të krijojnë së bashku art në qytetin e Ulqinit dhe çdonjëri në mënyrën e vet, me eksperiencën që ka, të krijojë veprat dhe artin e tij

Asllan Bisha

Librin e tij të parë “Pishtarët e lirisë”, të botuar në vitin 2012, Gjylaver Avdiu iu kushtoi atyre që u sakrifikuan, luftuan e ranë për mbrojtjen e trojeve shqiptare. Libri i dytë “Pararojet e lirisë”, që u botua më 2013, ju kushtohet atyre që lirinë nuk e deshën për vete, por për motrat, vëllezërit, baballarët e tyre në vendlindje. Romani “Rrëfimi” është libri i radhës i Gjylaver Avdiut, por një libër i gjinisë letrare të prozës, të cilin e redaktoi Skender Temali, shkrimtar, ndërsa recensent i romanit është Asllan Bisha, shkrimtar. Autori shkeli pa frikë në gjininë e vështirë të romanit, pa lëvruar skicën, tregimin, por as novelën. Ai hartoi romanin me dialogje, të cilin e pagëzoi “Rrëfimi”, i cili është rrëfim i sinqertë nga jeta në kufi, ku përshkruhen dhe shtjellohen ngjarjet në rrjedhën e kohës. Është kjo një kronikë në kufi, të cilën autori e trajtoi me mjeshtri. Këto ngjarje janë të tmerrshme, me të papriturat në kufi, të cilat Gjylaveri i shkroi dhe i shënoi me kujdes. Ato përbëjnë një tërësi të një periudhe dramatike. Është ky një ditar i vuajtjes njerëzore, por edhe i rezistencës në kufi. Personazhi i Muratit në roman është bindës. Është plaku që përjetoi ngjarje të tmerrshme të kufirit. Jeta në kufi e kishte tradhë-

e enjte, 26 qershor 2014

Ulqin – Shtatë piktorë nga Ulqini, Shqipëria dhe Kosova kanë hapur të shtunën mbrëma ekspozitën e përbashkët në Galerinë e Arteve të Qendrës së Kulturës në Ulqin. Punimet e ekspozuara janë realizuar gjatë kolonisë artistike të titulluar “Vështrojmë njëjtë, gjykojmë ndryshe”, në të cilën kanë marrë pjesë piktorët vendas Jozo Koçoviq, Vahida Hasanaga – Nimanbegu, Renata Mashanoviq – Ri-

Vështrojmë njëjtë, gjykojmë ndryshe

javec, piktorët nga Shkodra Fatmir Juka dhe Anila Kraja – Juka, dhe piktorët nga Kosova Nagip Berisha dhe Zymer Mulliqi. Pothuajse të gjitha punimet kanë si temë motive të ndryshme nga Ulqini. Organizatori i kolonisë artistike, piktori Jozo Koçoviq ka thënë se ideja ka qenë që piktorë nga mjedise të ndryshme të mblidhen dhe të krijojnë së bashku art në qytetin e Ulqinit dhe çdonjëri në

mënyrën e vet, me eksperiencën që ka, të krijojë veprat dhe artin e tij. Duke folur për veprat artistike të prezantuara në ekspozitë, Koçoviq ka theksuar se është e lexueshme një sintezë homogjene e individualiteve të ndryshme. “Ndoshta me këtë fakt vërtetohet më së miri koncepti i projektit ‘Vështrojmë njëjtë’ dhe në njëfarë mënyre natyrshëm, vjen në konsideratë një bosht nganjëherë inkoshient që na lidh, dhe na mundëson të komunikojmë. Mirëpo kur vjen pyetja për mënyrën se si komunikojmë, apo se si e transmetojmë apo e manifestojmë këtë realitet, këtu shprehja individualizohet dhe krijon një variacion që formon konceptin shoqëror dhe mozaikun e mendësisë publike që i kontribuojnë mendimit kritik dhe i paraprijnë qytetërimit”, është shprehur ai. Drejtori i Qendrës së Kulturës Ulqin, dr. Nail Draga, tha se është rasti i parë që hapet një ekspozitë e këtij lloji në Ulqin. Ai ka theksuar se shpreson që një veprimtari e tillë e artit pamor të bëhet tradicionale në të ardhmen. Ekspozita do të qëndroje hapur deri të i.k. shtunën.

20 e enjte, 26 qershor 2014

Javore KOHA

Panoramë

Angelina Jolie për serbët: Janë kriminelë

Filmi “In the land of blood and honey” të aktores hollivudiane Angelina Jolie në të cilin serbët janë paraqitur si kriminelë, ndërsa myslimanët si viktima të pafajshme, për regjisoren nuk ka treguar sa duhet për atë që kanë përjetuar boshnjakët. Në një intervistë për gazetën britanike “San” ajo ka folur mbi pikëpamjet e saj për atë që ka ndodhur në Bosnje, frikën e luftës, përdhunuesit dhe torturat të cilat i

kanë kryer serbët. “Në prag të fillimit të xhirimeve të filmit, shkova në shtëpi dhe fillova të qaja sepse m’u shfaq frika, edhe pse jam person që qaj shumë rrallë. Pamëshirshmëria e luftës në ish-Jugosllavi për këdo mund të sjellë një gjendje prekëse dhe emocionale. Sa më tepër lexoja për luftërat në Jugosllavi, aq më shumë turpërohesha nga vetja që kam ditur kaq shumë pak për atë

Rita Ora cilësohet si “ikona e stilit” Çdo ditë e më shumë, emri i Rita Orës nuk po përmendet më për ndarjen nga Calvin Harris, por për sukseset e saj. Këngëtarja ka pozuar së fundmi për revistën “Flare”, duke u gjendur në kopertinën e saj. Fotot janë shpërndarë nga vetë ajo në rrjetin social Facebook. Revista në fjalë e ka cilësuar këngëtaren si “ikona e stilit”. Ndërkohë Rita Ora ka vazhduar me suksese të njëpasnjëshme, me këngë të reja dhe koncerte që mban anembanë botës. Ajo ka bashkëpunuar për një këngë me legjendën e muzikës pop, Prince, si pjesë e albumit të tij të ardhshëm.

që kishte ndodhur atje. Kur i mësova këto, fillova të mendoja: ”Si është e mundur që njerëzit të jenë kaq të pamëshirshëm ndaj grave? Si është e mundur që njerëzit i vrasin fqinjët e tyre me të cilët kanë jetuar me vite?”, ka theksuar Jolie. Jolie ka thënë se ndjen se nuk ka bërë aq sa duhet për drejtësinë dhe se nuk ka arritur të pasqyrojë në kuptimin e vërtetë atë që kanë përjetuar boshnjakët në luftë.

Panoramë

Stallone është duke përgatitur “Rambo 5”

e enjte, 26 qershor 2014

21 Javore KOHA

Shefat e kompanisë filmike gjermane, Splendid Films, kanë konfirmuar se Sylvester Stallone ka filluar punën për filmin e pestë që flet për veteranin e luftës, John Rambo. Ata kanë njoftuar se legjenda e aksionit është duke e shkruar skenarin dhe si gjithmonë, do ta luajë rolin e heroit. “Me ‘Rambo 5’, Sylvester Stallone kthehet në rolin e tij ikonik. Kësaj radhe ai do të luftojë me një kartel meksikan”. “Stallone e përshkruan Rambon e ri si një version të tijin të filmit ‘No Country for Old Men’”, thuhet mes tjerash në komunikatë. Filmi i parë për Rambon (“First Blood”) është xhiruar në vitin 1982, kurse ai i fundit (“Rambo 4”) doli në kinema në vitin 2008. Gjithsesi, për pjesën e pestë të Rambos kanë qarkulluar fjalë që nga lansimi i pjesës së katërt në vitin 2008.

“Elita 5”, së shpejti me një album të ri

Të mërkurën e ardhshme, grupi muyikor “Elita 5” do të publikojë albumin e ri. Mësohet se albumi do të lansohet në një promovim të veçantë, i cili do të pasojë edhe me një koncert për fansat e grupit, që do të mbahet në Tetovë. Ka kohë që djemtë e grupit kanë paralajmëruar publikimin e albumit të ri. Për këtë, ata kanë punuar intensivisht. Pritet që në këtë album të ketë edhe shumë surpriza sa i takon muzikës dhe përzgjedhjes së tematikave të këngëve. Albumi do të përmbajë dhjetë këngë dhe disa këngë do të shoqërohen edhe me videoklipe. Grupi “Elita 5” është shumë i njohur dhe i pëlqyer nga të gjitha grupmoshat. Pothuajse të gjitha këngët e këtij grupi janë kthyer në hite dhe i kanë rezistuar kohës.

22 e enjte, 26 qershor 2014

Te k n o l o g j i

Fotografia e javës

Javore KOHA

Samsung ishte një nga kompanitë e para që lansoi orë të mençur. Tash kompania nga Korea Jugore po provon të krijojë një tjetër produkt me lidhje të internetit. Samsungu ka përpunuar një dizajn të biçikletës së mençur. Biçikleta vetë është e shëndetshme, ndërsa Samsung i ka shtuar edhe disa pjesë teknologjike duke i mundësuar që të kontrollohet me telefon të mençur. Kjo biçikletë vjen me pjesë ekstra që të rrisë sigurinë. Nëse përdoruesi posedon një aplikacion të caktuar për biçikletë në telefonin e tij, atëherë ai do të mund të kontrollojë dritat e biçikletës dhe disa truqe tjera. Po ashtu, në biçikletë është edhe një kamerë që ju shfaq në telefon pamjet që keni prapa. Tani për tani, ky është vetëm plan i Samsungut dhe nuk dihet se kur do të dalë në treg apo se çfarë çmimi mund të ketë, edhe pse nuk pritet të jetë e lirë.

Samsung planifikon biçikletën e mençur

Facebook lanson rivalin e Snapchat, aplikacionin Slingshot Me blerjet e fundit të kompanive të mëdha, por edhe shërbimet e reja të cilat i ka lansuar në tregun global, Facebook nuk është më vetëm një rrjet i madh social. Tani, Facebook është duke rivalizuar edhe me aplikacionet e famshme si Snapchat, të cilit ia ka shtuar edhe rivalin Slingshot, aplikacionin e saj mobil i cili mendohet se do të marrë një pjesë të rëndësishme të përdoruesve të cilët

bëjnë ‘snaps’. Slingshot është një aplikacion për shpërndarjen e fotografive, por për dallim prej Snapchat e cila vetëshkatërron fotografitë pas disa sekondave, Slingshot funksionon pak më ndryshe, pasi që në vend të “tretjes” së fotografive brenda disa sekondave, përdoruesit dërgojnë një foto tek një kontakt, por marrësi nuk mund të shohë fotografinë derisa nuk e dërgon

edhe ky një tjetër fotografi si mesazh kthyes. Slingshot është lëshuar për platformat kryesore mobile, iOS dhe Android. Të paktën kështu thuhet sipas faqes së re të shërbimit të Facebook, www.sling. me. Përveç kësaj, Facebook ka lëshuar edhe një video promovuese për demonstrimin e shërbimit të saj më të ri, përkatësisht aplikacionit Slingshot.

„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„. Nusret Gjokaj: Tirana

e enjte, 26 qershor 2014

23 Javore KOHA

„Qesh pak, shiko këtu”

24 e enjte, 26 qershor 2014

Mozaik

e enjte, 26 qershor 2014

Javore KOHA

25 Javore KOHA

Redaksia në gjuhën shqipe e Radios së Malit të Zi

Në prag të 50 vjetorit të emetimit në gjuhën amëtare Në zhvillimin e përgjithshëm të një populli rol të rëndësishëm luajnë mediat dhe informimi në gjuhën amtare. Informimi shqip në Mal të Zi nuk ka një traditë të gjatë edhe pse periudha pesëdhjetevjeçare qe kur u vunë themelet e gazetarisë shqipe në Mal të Zi, nuk është për t’u nënvlerësuar. Para Luftës së Dytë Botërore fjala shqip nuk ka mundur të degjohet as të lexohet në mjetet e informimit në Jugosllavinë e parë, pra as në Mal të Zi. Ka qenë redaksia në gjuhën shqipe e Radios së Malit të Zi ajo e cila e filloi rrugëtimin e informimit shqip tek shqiptarët në Mal të Zi e cila në maj të vitit që vjen do shënoj një gjysëmshekulli nga fillim i transmetimeve në gjuhën shqipe. Ndoshta kjo mund të duket si periudhë e shkurtër për informimin e shqiptarëve në Mal të Zi, mirëpo nëse marrim parasysh të kaluarën historike, mund të thuhet lirshëm se themelimi i kësaj redaksie në vitin 1965 dhe fillimi i emetimit të emisionit të parë javor në gjuhën shqipe me kohëzgjatje prej një ore, ishin gurëthemel i gazetarisë së vërtetë në gjuhën shqipe në Mal të Zi. Ky emision i cili transmetohej të martave në valët e Radio Titogradit, sot Radioja e Malit të Zi, u prit mjaft mirë nga të gjithë shqiptarët anë e kënd Malit të Zi dhe ishte mjaft i dëgjuar. Ndërkaq, për t’u njohur më mirë me punën e kësaj redaksie dhe për sfidat nëpër të cilat kaloi ky medium përgjatë këtyre viteve, ju drejtuam redaktorit të programit për Popujt Pakicë në Radion e Malit të Zi dhe ish redaktorit z.Pjetër Lucaj i cili theksoi se kjo redaksi edhe përkundër problemeve të shumta të natyrës së ndryshme ka qenë mjaft objektive dhe në kuadër të mundësive teknike dhe kadrovike në tërësi e ka realizuar dhe vazhdon t’a realizoj misionin e saj të vështirë dhe

të shenjtë. “Si të gjitha mjetet e tjera të informimit, edhe redaksia shqipe e Radios së Malit të Zi, atëherë Radio Titogradit, nuk kishte vetëm karakterin e informimit, por në një mënyrë edhe të edukimit dhe emancipimit, duke përdorur gjuhë të pastër letrare shqipe dhe duke ruajtur e kultivuar karakteristikat veçuese kombëtare, kulturore, historike e veçoritë e tjera që u takojnë shqiptarëve në përgjithësi e sidomos atyre të Malit të Zi. Në fillim emisoni ishte i karakterit informativo-muzikorë ku gazetarët e bashkëpunëtorët e jashtëm përgatisnin raporte e biseda me individë e personalitete të ndryshme nga jeta shoqërore, kulturore madje edhe politike të kohës nga radhët e shqiptarëve në Mal të Zi, reportazhe nga terreni për ngjarjet ose të kaluarën historike të popullit shqiptarë në Mal të Zi, informata për ngjarjet ditore ose javore që ndodhnin në trojet shqiptare”, u shprej Pjetër Lucaj. Ai tha se rubrika që nuk ka pësuar ndonjë ndyshim esencial as pas 49 vitesh, me përjashtim të kohëzgjatjes, është ajo e lajmeve ditore nga vendi, rajoni dhe bota dhe ajo që sipas tij vazhdon të mbetet karakteristikë për këtë redaksi është emisioni “Në fund të javës” i cili në kontiunitet emetohet që nga viti 1980 e që nuk ka ndryshuar as siglën dhe as karakterin e rubrikave të cilat emetohen brenda tij. Sot kjo redaksi funksionon me kushte mjaft bashkëkohore të punës, me kuadro të profileve të ndyshme me eksperiencë pune disavjeçare dhe është zgjëruar hapsira e rubrikave transmetuese. Aktualisht emetohet emisioni javor ditëve të shtunë me kohëzgjatje gjysëm ore, emisioni DITARI, emisioni i lajmeve të mëngjesit dhe emisionin informativo-muzikorë çdo të shtunë. “ Mund të them se vërehet mungesë e

punëtorëve mbase kjo redaksi përgatit dhe emeton tri forma të emisioneve, atë të mëngjesit, Ditarin e përditshëm dhe emisionin informativo - muzikor në fundjavë . Sa u përket rubrikave për momentin nuk do ndryshoja asgjë por përkundrazi sikur të kishte edhe një apo dy të punësuar të tjerë, dhe me siguri do të fusnim edhe rubrika tjera të reja me interes për dëgjuesit shqiptarë në Mal të Zi”, tha redaktori i programit për Popujtë Pakicë në këtë radio, Pjetër Lucaj. Përveç ngjarjeve më kryesore të ditës nga vendi, rajoni dhe bota , me të cilat kjo redaksi furnizohet nga agjencitë e ndryshme të lajmeve, si ato vendore ashtu edhe të jashtme, vend të rëndësishëm zënë edhe raportet nga terreni, informatat , përcjellja e ngjarjeve ditore në trojet ku jetojnë shqiptarët në Mal të Zi por edhe më gjerë të cilat janë pjesë përbërëse

dhe e domosdoshme e emisionit në gjuhën shqipe të cilat siç pohoi edhe z. Lucaj, përmbëjnë interes mjaft të gjërë për çdo dëgjuas shqiptarë brenda kufijve të Malit të Zi, por dhe më gjërë. “Raportet nga terreni përbëjnë interes si për audiencën e gjerë ashtu edhe për dëgjuesit të cilët janë me një shije dhe me kërkesa specifike, siç janë fëmijët, personat me kërkesa speciale e të ngjashme”, sqaroi Lucaj. Ai e quajti teje të rëndësishëm dhe të pazavendësueshëm rolin që ky medium elektronik ka patur në infomimin në gjuhën amëtare të shqiptarëve në Malin e Zi duke thënë se si mjet i parë i informimit ka realizuar dhe vazhdon të realizojë një mision me vlerë të paçmuar për popullin shqiptar në Mal të Zi edhe pse e veçoi si nevojë zgjërimin e programeve dhe të kolegjiumit të kësaj redaksie. “Natyrisht se kërkohet

zgjerim i redaksisë me kuadro të rinj gjë që do të nënkuptonte edhe futjen e rubrikave e ndoshta të emisioneve të reja e që mbetet të realizohen në një të ardhme që shpresojmë do jetë e shpejtë”, përfundoi Lucaj. Kujtojmë se redaktor i parë dhe themelues i redaksisë ishte i njeri Gjergj Gjokaj, profesor, humanist, intelektual i shquar e publicist. Fillimisht në këtë redaksi ishin të punësuar redaktori Gjergj Gjokaj si dhe spikere e daktilografe Olivera Petroviq. Në ndërkohë Pjeter Dreshaj pranohet si bashkëpunëtorë i jashtëm e gazetar. Më vonë në këtë redaksi krijon marrëdhënie të përhershme pune i ndjeri Mirash Gojçaj, arsimtar i gjuhës dhe letërsisë shqipe por edhe publicist e gjurmues i folklorit të Malësisë. Më pas në redaksi punësohen mes tjerëve i ndjeri Zef Camaj i cili edhe ishte redaktor i Redaksisë në vitin 1979 deri

Ka qenë kjo redaksi e cila e filloi rrugëtimin e informimit shqip tek shqiptarët në Mal të Zi. Ndoshta kjo mund të duket si periudhë e shkurtër për informimin e shqiptarëve në Mal të Zi, mirëpo nëse marrim parasysh të kaluarën historike, mund të thuhet lirshëm se themelimi i kësaj redaksie në vitin 1965 dhe fillimi i emetimit të emisionit të parë javor në gjuhën shqipe me kohëzgjatje prej një ore, ishin gurëthemel i gazetarisë së vërtetë në gjuhën shqipe në Mal të Zi në korrik të vitit 1980. Nga ky vit deri në vitin 1998 redaksinë e kryesoi Fran Camaj, profesor e publicist. Ndërkaq qe nga viti 1998 deri në vitin 2013 redaktor i redaksisë ishte Pjeter Lucaj, me emërimin e Lucajt redaktor i programit të pakicave të Radios së Malit të Zi , redaksinë nga viti i kaluar e kryeson Marash Dedvukaj. Në këtë redaksi kanë punuar shumë gazetarë e bashkëpunëtorë të jashtëm në mesin e të cilëve Ferhat Dinosha, Basri Çapriqi, Islam Pali, Violetë Gjokaj, gazetare aktuale, Senad Gilaj e Gjokë Dukaj po ashtu gazetarë aktual në këtë redaksi kurse si bashkëpunëtorë të jashtëm Bahri Brisku, Ibrahim Berjashi, Ali Gjeçbritaj, Gjokë Gojçaj dr. Lukë Gjokaj, Bexhet Baraliu, Ali Daci, etj. t.u

26 e enjte, 26 qershor 2014

Mozaik

e enjte, 26 qershor 2014

Javore KOHA

27 Javore KOHA

U mbajt festivali gjithkombëtar “I këndojmë Lirisë”

SHKA “Dedë Gjon Luli“ fitoi çmimin e parë “Mujë Krasniqi” Festivali i folklorit gjithkombëtar “I këndojmë Lirisë” u mbajt edhe këtë vit në Klinë të Kosovës me pjesmarrje të artistëve, shoqatave dhe ansambleve të shumta folklorike nga të gjitha trevat shqiptare. Ky festival u kushtohet heronjëve të popullit atyre që me veprat e tyre kontribuan në mbrojtjen dhe të çlirimin e Kosovës e që për t’a nderuar veprën e tyre me dhjetra solistë dhe grupe folklorike tubohen çdo vit për të shprehur përmes këngës dhe valles, vlerat e përbashkëta të folklorit shqiptar. Nga të gjitha shoqatat kulturore dhe artistike që veprojnë në popullatën shqiptare në Mal të Zi e ftuar në këtë festival ka qenë shka “Dedë Gjon Luli“ nga Traboini i Malësisë e cila me kënaqësi kishte pranuar ftesën të bëhet pjestare në këtë event kulturor dhe historik. Festivali i sivjetëm në Klinë filloi me 05 qershor por u ndërpre për shkak të tragjedisë që kishte ndodhur në termoelektranën “Kosova A” për të vazhduar me 17 dhe 18 qershor e që organizohet çdo vit në nderim të komandantit Mujë Krasniqi-Kapuçi. Festivali ishte i karakterit garues ku juria e përbërë nga Sejmen Gjokoli kryetar dhe drejtor i Aulona Folk Festival- Vlorë, Ahmet Derguti prof. Universiteti dhe Haki Mulliqi koreograf, kanë ndjekur dhe vlerësuar për tre netë sa ka zgjatur festivali, më tepër se 700 artistë, mbi 40 ansamble folklorike si dhe shumë rapsodë. Shoqata “Dedë Gjon Luli“ këtë vit përpara vëllezërve kosovarë dhe më gjërë, është prezantuar me disa pika mes të cilave edhe ajo me motivet e “Dasmës së Malësisë” me të cilën fillimisht defiluan si dasmor me nuse nëpër sheshin kryesor të Klinës, dhe e cila duket që në fund bindi edhe jurinë

Zonat e bregut të liqenit të Shkodrës goditën nga stuhia

e festivalit e cila arriti në konluzionin që t’i jap kësaj shoqate çmimin e parë, “Mujë Krasniqi“. I kontaktuar nga Koha Javore për pjesmarrjen e kësaj shoqërie në këtë festival, kryetari Gjon Dushaj u shpreh se ka qenë një kënaqësi e veçantë jo vetëm këtë vit por çdo vit që marrin pjesë atje duke marr parasysh rëndësinë dhe përmasat që ka fituar prej vitesh festivali në fjalë e duke thënë se synimi i tyre është që t’u prezantojnë dhe të njohin publikun e gjërë shqiptar me tradiat dhe zakonet e kësaj zone që deri më tani ndoshta i kanë patur të panjohura. “Pritja çdo vit është madhështore dhe publiku atje janë shumë artdashës dhe e duan këngën dhe vallet tona. Qëllimi ynë është të prezantojmë vlerat folklorike, traditat dhe zakonet e Malësisë në mënyrën sa më origjinale të mundëshme. Sivjet prezantuam “Dasmën e Malësisë“, ardhjen e nusës me të gjitha ato tradita dhe zakone tona që i trashëgojmë prej shumë shekujsh”, tha Dushaj. Ai vlerësoi lart vendimin e jurisë e cila ju dha çmimin e parë, shprehu kënaqësi për këtë vlerësim por mbi të gjitha u

shpreh së ky çmim është një impenjim dhe përgjegjësi edhe më e madhe ndaj veprimtarive të grupit që drejton. Kryetari i shoqatës në fjalë u shpreh se gjatë kësaj vere kanë edhe disa ftesa si në “Festivalin e këngës dhe valles Çame” në Sarandë në Festivalin “Kënga Jehon” në Strugë-Maqedoni dhe në Festivalin “Etno fest” në Kukaj, Prishtinë. Çmimi i dytë në këtë festival i takoi Ansamblit autokton “Rugova”, Pejë dhe çmimi i tretë grupit polifonik “Idriz Sulli”, Zhulat-Gjirokastër. Ndërkohë çmimi “ Interpretuesi më i mirë” i takoi rapsodit Jonuz Delajt nga Malësia e Madhe dhe çmimi “ Instrumentisti më i mirë” iu dha Genc Hoxhës nga AKV “Shotë Galica” Drenas. Ky është viti i katërmbëdhjetë me radhë që organizohet ky festival i përmasave mbarëshqiptare ku pjesmarrëse e rregullt përgjatë këtyre viteve ka qenë edhe shka “Dedë Gjon Luli”. Ky festival gjatë këtyre viteve ka grumbulluar qindra dhe mijëra artistë shqiptarë të cilët kanë shpalosur vlerat e ruajtjes dhe kultivimit të trashëgimisë sonë kulturore. t.u.

Reshjet e shiut dhe breshërit dëmtojnë rëndë prodhimtarinë bujqësore

“Netët mes të mërkures dhe enjtes ishin të vështira për t’u përjetuar, jo vetëm për zonën e Nënhelmit por edhe më gjërë në zonën e bregut të liqenit të Shkodrës meqënëse pak minuta pas mesnate një stuhi moti me breshër dhe copa akulli të paparë ndonjëherë e mbuloi këtë vend, dhe në orët e mëgjesit kemi patur çfarë të shikojmë nga kjo situatë e pazakontë për nëpër arat tona. Çdo gjë e pësuar këtë periudhë kohore. “Netët mes të mbjellur nën sipërfaqe ishte mërkurës dhe enjtës ishin të vështira për t’u përjetuar, jo vetëm për zonën asgjësuar”. Reshjet e dendura të shiut që kanë përfshirë vendin ditëve të fundit të shoqëruara me breshër të furishëm kanë shkaktuar dëme kolosale në prodhimtarinë bujqësorë në disa zona të Malësisë. Breshëri i cili kryesisht ka goditur zonat që gravitojnë përreth bregut të liqenit të Shkodrës ka qenë aq i fuqishëm sa kanë mjaftuar vetëm disa minuta që të gjithë mundi dhe investimi i fermerëve të këtyre zonave të shkojë bosh duke e dëmtuar rëndë dhe asgjësuar prodhimtarinë e tyre të llojllojshme buqësore. Dëmtimet janë të shumta në të gjitha kulturat bujqësore dhe blegtorale, këtë e pohoi edhe njëri ndër fermerët dhe njëkohësisht kryetari i fermerëve të Malësisë Smail Çumulaj nga fshati Nënhelm i cili ka

e Nënhelmit por edhe më gjërë në zonën e bregut të liqenit të Shkodrës meqënëse pak minuta pas mesnate një stuhi moti me breshër dhe copa akulli të paparë ndonjëherë e mbuloi këtë vend, dhe në orët e mëgjesit kemi patur çfarë të shikojmë nëpër arat tona. Çdo gjë e mbjellur nën sipërfaqe ishte asgjësuar dhe s’ka asnjë vlerë për qëllime komerciale”, u shpreh Çunmulaj. Dëmet që ka sjellur me vete kjo stuhi sipas fermerit në fjalë dhe sipas banorëve të tjerë të zonës, llogariten në disa mijëra euro duke thënë se nuk ishte e lehtë të përballohet një situatë e tillë në prag të përgatitjes së prodhimtarisë për t’a plasuar në treg. Kulturat që janë dëmtuar totalisht janë ato të perimtarisë, por edhe pemtaria në tërësi dhe sipërfaqet e mbjella me grurë dhe misër. “Akulli qe bie në këtë

peridhë lenë pasoja edhe vitin e ardhshëm sidomos në pemtari ngase hardhijat dëmtohen rëndë dhe është e vështirë të rigjenerohen”, tha Çunmulaj. Sipas tij situatë e tillë nuk mbahet mend të kenë ndodhur në këtë zonë të paktën qe nga viti 1983. I pyetur nga Koha Javore se çfarë shpresojnë se do ndërmarrë administrata lokale dhe Ministria e Bujqësisë për t’u zbutur apo për t’jua kompensuar dëmin e krijuar ai u përgjigj” Nuk shpresojmë dhe nuk llogarisim fare tek ata pasi çdo vit vetëm vijnë, kryejnë kontrolle në terren dhe në fund as edhe një cent nuk na e japin, kështu mund të them se vetëm na mashtrojnë dhe asgjë më tepër”, përfundoi fermeri Smail Çnumulaj. Nënhelmi nuk është zona e vetme në Malësi e prekur nga ky fenomen natyrorë, pasi të prekura janë edhe zona jugore e fshatit KodërBudan, pjesa jugore e Sukruqit dhe disa zona të tjera përgjatë Malësisë. t.u

28 e enjte, 26 qershor 2014

Rajoni

e enjte, 26 qershor 2014

Javore KOHA

29 Javore KOHA

Në takimin e ministrave të Jashtëm të vendeve të Bashkimit Evropian në Luksemburg

Shqipërisë i jepet statusi i vendit kandidat Pasi katër herë me radhë e kishin refuzuar dhënien e statusit kandidat Shqipërisë e cila kishte bërë kërkesë për anëtarësim që në vitin 2009, ministrat e Jashtëm të Bashkimit Evropian vendosën të martën se Shqipëria është e gatshme për këtë hap. Tanimë në fundjavë, në mbledhjen e krerëve të shteve të Bashkimit Evropian, kjo çështje do të jetë vetëm një formalitet që mbetet për t’u zyrtarizuar. Në Tiranë, menjëherë pas lajmit të bërë publik fillimisht nga komisioneri për Zgjerimin Stefan Fyle, kryeministri i Shqipërisë Edi Rama doli në një konferencë të posaçme për shtyp. “Nuk është fundi i rrugës sonë drejt anëtarësimit të plotë në familjen evropiane, por është një hap shumë i rëndësishëm përgjatë kësaj rruge, dhe mbi të gjitha është një shenjë shumë e qartë për drejtimin e rrugëtimit tonë, që nga sot ka më shumë shpresë e më

shumë prespektivë për të gjithë shqiptarët kudo që janë”, u shpreh Rama. Në përfundimet e tyre për Shqipërinë, ministrat e jashtëm të vendeve anëtare nënvizojnë se ky vend “duhet të veprojë me vendosmëri ndaj të gjithë rekomandimeve të raportit të Komisionit dhe të intensifikojë përpjekjet e saj për të garantuar zbatimin e qëndrueshëm e gjithëpërfshirës të përparësive kyçe, veçanërisht reformën e administratës publike dhe gjyqësorit, luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit, mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe politikat e antidiskriminimit, përfshirë pakicat dhe trajtimin e tyre të barabartë, dhe zbatimin e të drejtave të pronësisë”. Kryeministri Edi Rama tha se është i vetëdijshëm se rruga që vendi ka përpara është një ecje në të përpjetë. “Procesi vjen duke u bërë më intensiv, rruga vjen duke u bërë më e vështirë

Ministrat e Jashtëm të Bashkimit Evropian i hapën të martën dritën e gjelbër dhënies së statusit kandidat Shqipërisë, i cili do të duhet të formalizohet nga krerët e 28 vendeve anëtare në fundjavë. Vendimi u mirëprit nga e gjithë klasa politike në Tiranë. Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama tha se ky është një hap shumë i rëndësishëm përpara dhe një shenjë e qartë për drejtimin e rrugëtimit të vendit, ndërsa kreu i opozitës Lulzim Basha theksoi se vendi ka përpara tani një tjetër stacion të rëndësishëm dhe ky është fillimi i një rrugëtimi tjetër.

dhe jo më e lehtë, dhe sfida vjen duke u bërë më e madhe dhe jo më e vogël. Dhe në këtë aspekt, ne jemi të bindur se do t’ia dalim pavarësisht nga kushtet që do të vendosen”. Edhe kryetari i opozitës Lulzim Basha, ndërsa përshëndeti vendimin e BE-së, theksoi se vendi ka përpara tani një tjetër stacion të rëndësishëm. “Është fillimi i një rrugëtimi tjetër. Një stacion i rëndësishëm po përmbyllet, më së fundmi, por një stacion tjetër na pret, hapja e bisedimeve, përfundimi me sukses i të cilave, çon drejt anëtarësimit të plotë të vendit drejt BE-së. Lajmi i shumëpritur që morëm sot, të na shërbejë për të kuptuar se tani steka është ngritur më lart, se nga gjithësecili nga ne pritet më shumë, veçanërisht nga politikbërësit dhe vendimmarrësit që kanë në dorë fatet e qytetarëve”. Në përfundimet e ditës së martë,

Bashkëpunim i dy vendeve për valorizimin e Liqenit të Shkodrës

Këshilli edhe një herë tërhoqi vëmendjen se “një dialog i vazhdueshëm e i qëndrueshëm mes qeverisë dhe opozitës në reformat që lidhen më Bashkimin Evropian do të mbetet një faktor i rëndësishëm që Shqipëria të bëjë përpara në rrugën e saj të integrimit evropian. “Jemi të gatshëm të dëgjojmë e diskutojmë çdo opsion që opozita ka për çdo ligj e reformë, por shqiptarët nuk mund të presin më, shqiptarët duhet të ecin më shpejt. Dhe vetëm një gjë nuk mund t’ia japim opozitës, që ne të rrimë në vendnumëro bashkë me të”, deklaroi Rama Klima politike e deritanishme mes palëve nuk ka qenë aspak e favorshme. Mbetet të shihet se çfarë do të ndryshojë tani pas vendimit për statusin, në javët e muajt që do të vijnë kur përpara janë reforma të rëndësishme.

Shkodër – Ministri i Bujqësisë dhe i Zhvillimit Rural të Malit të Zi, Petar Ivanoviq, dhe ministri i Mjedisit i Republikës së Shqipërisë, Lefter Koka, kanë thënë se dy vendet do të vazhdojnë të punojnë në valorizimin turistik dhe bujqësor të basenit të Liqenit të Shkodrës, para së gjithash në zgjidhjen e problemeve dhe sfidave me të cilat përballet kjo zonë, siç janë përmbytjet. Ata janë takuar të premten në Shkodër ku morën pjesë në konferencën me titull “Festojmë vlerat e ekosistemeve ujore”, të organizuar në kuadër të Ditës së Liqenit të Shkodrës. Ivanoviq ka theksuar se qëllimi kryesor i vizitës njëditore në Shqipëri ka qenë vazhdimi i bashkëpunimit në administrimin e Liqenit të Shkodrës, i cili përbën një potencial të madh për të dyja vendet. “Kemi biseduar për shumë çështje, disa dilema të reja dhe kemi shqyrtuar mundësitë se si t’i zgjidhim ato”, ka thënë ai. Sipas tij, prioritet përbën zgjidhja e problemeve që kanë të bëjnë me përmbytjet, administrimin e liqenit, dhe që sa më tepër tokë përreth liqenit të shfrytëzohet si tokë

bujqësore. Nga ana tjetër, ministri i Mjedisit të Shqipërisë, Lefter Koka, ka thënë se “në vazhdim të impenjimit tonë, shumë shpejt do të finalizojmë një marrëveshje bilaterale midis dy vendeve tona për të siguruar mbrojtje dhe menaxhim të integruar të ekosistemit, zhvillim dhe përdorim të qëndrueshëm të burimeve të tij sipas normave dhe standardeve të BE-së, në interes të përbashkët të të dyja palëve ndërkufitare”. Sipas tij, përpjekjet dhe angazhimet e qeverisë shqiptare janë maksimale edhe për të siguruar rregullimin e regjimit të ujrave ndërkufitarë si edhe për të siguruar cilësinë e ujrave sipërfaqësorë përmes trajtimit të ujrave përmes impianteve të pastrimit. Pas përfundimit të konferencës së zhvilluar në mjediset e “Grand Hotel Europa”, dy ministrat dhe autoritetet dypalëshe që i shoqëronin, vizituan Panairin Agro-Artizanal dedikuar Ditës së Liqenit të Shkodrës, të hapur në rrugën pedonale të qendrës së qytetit të Shkodrës me përfaqësues të biznesit nga Mali i Zi dhe Shqipëria. (Kohapress)

30 e enjte, 26 qershor 2014

Horoskopi & Fjalëkryqi

Javore KOHA

Sport

e enjte, 26 qershor 2014

The Economist

31 Javore KOHA

Lojë e mrekullueshme, biznes i ndyrë

Do jeni te gatshëm te bëni çdo lloj sakrifice gjate kësaj dite ne mënyrë qe marrëdhënia ne çift te ece ne rrugën e duhur. Beqaret nga ana tjetër do Dashi ndihmohen mjaft nga Jupiteri dhe Venusi dhe do e gjejnë personin qe kane ëndërruar. Ne planin financiar fati do jete me ju dhe do ju ndihmoje t’i kaloni te gjitha problemet. Nuk do jeni me te stresuar.

Ka shume mundësi qe marrëdhënia juaj ne çift te ketë përmirësime sot. Personi qe keni ne krah do jete i gatshëm t’ua plotësojë dëshirat dhe t’iu Luani beje te ndiheni sa me mire. Beqaret do e nisin një histori dashurie te bukur, por qe nuk do jete deri ne përjetësi. Ne planin financiar do jeni largpamës dhe nuk do hidhni hapa te pamenduara.

Do ndiheni mjaft mire sot pranë atij qe dashuroni dhe do filloni te dertoni një te ardhme me te. Do diskutoni gjere e gjate Shigjetari edhe për tema delikate dhe do merrni vendime. Beqaret nuk ndihen ende gati te ndryshojnë status dhe do mjaftohen vetëm me njohje te reja. Ne planin financiar nuk duhet te bëni çmenduri sepse situata mund t’iu dale jashtë kontrollit.

Nuk do e keni aspak te vështirë te ruani një klime te ngrohte sot ne jetën tuaj ne çift. Partneri do jete gati te pranoje çdo gjë qe do i thoni Demi apo do i bëni. Dashuria e tij është me e madhe nga sa e mendonit. Beqaret nuk do jene ne humor te mire dhe nuk do e dini çfarë hapash te hedhin. Prisni derisa te vije momenti.

Dashuri e çmendur, pasion dhe emocione pa fund gjate kësaj dite. Do kaloni çaste fantastike pranë atij qe dashuroni. Virgjeresha Beqaret nuk do kenë besim tek personat qe do takojnë dhe nuk do arrijnë dot te krijojnë një lidhje. Duhet ende kohe qe ju te ndryshoni status. Financat do jene te organizuara. Nuk pritet as vështirësia me e vogël ne këtë sektor.

Do i zgjidhni vështirësitë e vogla qe keni pasur sot ne jetën tuaj ne çift dhe do ndiheni me te qete. Mos prisni menjëherë emocione dhe paBricjapi sion te zjarrte. Beqaret nuk do kenë për çfarë te qahen. Edhe nëse nuk e gjejnë personin duhur do kalojnë çaste fantastike me miqtë. Financat here do jene shume delikate. Kujdes me çdo lloj shpenzimi.

Dite e mbushur me surpriza kjo e sotmja për ata qe janë ne një lidhje. Venusi do krijoje një klime aq harmonike saqë ju nuk do dëshironi te qëndroni vetëm asnjë seBinjaket konde. Beqaret do jene kapricoze dhe nuk do i pranojnë te gjitha ftesat qe do ju bëhen. Ka rrezik qe edhe për disa kohe te mbeten vetëm. Ne planin financiar mos kërkoni te pasuroheni menjëherë sepse nuk do ja dilni.

Dite goxha e vështirë kjo e sotmja për ata qe janë ne një lidhje. Nuk do kuptoheni aspak me atë qe keni ne krah dhe do doni gjithë kohës te dale Peshorja e juaja. Beqaret do i kenë te gjitha mundësitë për te gjetur personin e ëndrrave, mjafton ta hapin zemrën. Ne planin financiar nuk duhen ndërmarrë rreziqe edhe sikur gjendja te jete e qëndrueshme.

Do keni shume besim tek partneri juaj gjate kësaj dite dhe do ndiheni gati te hidhni edhe ndonjë hap me tej. E ardhmja do jete shume Ujori emocionuese. Beqaret do kenë një dite normale dhe pa asgjë te veçante. Te ardhurat do kenë shume tronditje. Disa mund te kenë vështirësi edhe për te kryer shpenzimet e nevojshme ditore. Kujdes!

Planetët do e mbrojnë gjithë kohës sot jetën tuaj ne çift kështu qe nuk priten probleme apo vështirësi te mëdha. Gjithsesi ndonjë debat i vogël edhe mund Gaforrja te ndodhe, por nuk do lere pasoja. Beqaret do dalin neper takime dhe do jene gati te kalojnë edhe etapat. Ne planin financiar duhet te bëni kujdes. Po gabuat sot do përballeni me pasoja goxha te renda me pas.

Do kenë debate dhe mosmarrëveshje ne çift sot, por nuk ka për te ndodhur asgjë katastrofike. Mos mendoni gjithmonë me te keqen, por Akrepi ruajeni optimizmin. Beqaret do e deklarojnë dashurinë qe kane për dike dhe mund ta ndryshoje tërësisht te ardhmen. Ne planin financiar kënaquni me gjendjen qe keni, pa kërkuar te pasuroheni shpejt.

Do kaloni goxha sfida te vështira gjate kësaj dite juve qe jeni ne një lidhje. Edhe pse partnerin do e keni gjithmonë mbështetje vështirë se do arrini t’i kaloni pa Peshqit pasoja problemet qe do ju dalin. Beqaret do kenë komplekse dhe nuk do i pranojnë ftesat qe do ju bëhen. Ne planin financiar do ndiheni edhe me euforike duke qene se te ardhurat do kenë përmirësime.

Magjia e jashtëzakonshme e Lionel Messit dhe eleganca muskuloze e Cristiano Ronaldos, janë kënaqësi që shihen, shkruan në fillim të artikullit e përjavshmja londineze The Economist, dhe vazhdon duke konstatuar se për këtë revistë, e ngjyrosur thellë me internacionalizëm, bukuria e futbollit qëndron në shtrirjen e tij, prej lindjes në perëndim dhe prej veriut në jug. Futbolli, më tepër se çdo sport tjetër, ka lulëzuar me globalizimin. Afro gjysma e njerëzve në botë po i shikojnë së paku pjesërisht ndeshjet në Kampionatin Botëror që është duke u zhvilluar në Brazil. Por, është pikëlluese që turneu filloi nën një mjegull më të madhe se stadiumi Marakana. Dokumentet e siguruara nga gazeta britanike, Sunday Times, paraqesin zbulime të dyshimeve për pagesat e fshehta, të cilat Katarit ia kanë mundësuar ta fitojë të drejtën e organizimit të Kupës Botërore në futboll në vitin 2022. “Nëse kjo garë ishte e kurdisur, ajo ka shoqërues”, shkruan The Economist. Një raport nga Federata Ndërkombëtare e Futbollit (FIFA), trupë qeverisëse e futbollit, është thënë se ka gjetur se disa duele ekzibicionale, para Kupës Botërore në vitin 2010, ishin kurdisur. Por, si zakonisht, askush nuk është ndëshkuar. Kjo vetëm i shtron pyetjet e tjera. Përse askush në botë nuk ka menduar se a është e mirë ideja që Kupa Botërore të mbahet në mes të verës arabe? Përse futbolli është aq prapa sporteve të tjera, siç janë ragbi, kriketi dhe tenisi, që e përdorin teknologjinë për t’i kontrolluar dyfish vendimet e gjyqtarëve. Dhe, përse loja më e mirë në botë udhëhiqet nga mediokrët e tillë, siç është veçanërisht Sepp Blatter, bosi i FIFA-s prej vitit 1998? Në çfarëdo organizate tjetër, skandalet

e panumërta financiare do të çonin në përmbysjen e tij para disa vjetësh, shkruan The Economist. Por, më tepër se kaq, ai duket sikur i pashpresë dhe person që nuk i takon kësaj kohe; prej komenteve seksiste për femrat e deri te ndërprerja e heshtjes për Nelson Mandelën, pas vetëm 11 sekondash, ky 78-vjeçar është një lloj i dinosaurusit, që i kishte lënë dhomat e bordeve të korporatave në vitet ‘70. Por, është saktësisht e dhembshme që përpjekjet për ta ndalur Blatterin, që të mos e fitojë mandatin e pestë, udhëhiqen nga Michel Platini, burokrat futbolli evropian, që dikur ishte lojtar i mrekullueshëm, por ka luajtur rol fatkeq në mbështetjen e ofertës së Katarit.

Shumë simpatizues të futbollit janë indiferentë ndaj gjithë kësaj. Ajo që është me rëndësi për ta është loja e mrekullueshme e jo kostumet e vjetra që e udhëheqin futbollin. Do të ishte shumë mirë që FIFA të lirohet nga Sepp Blatter, por kjo nuk do t’i zgjidhë problemet strukturore të saj. Megjithëqë është juridikisht e inkorporuar si organizatë jofitimprurëse zvicerane, FIFA nuk ka pronar. Ata që mund ta marrin në përgjegjësi, siç janë organizatat kombëtare apo ato rajonale, varen nga paratë e saj. FIFA ka monopol natyror ndaj futbollit ndërkombëtar. Një entitet sikur ky duhet të rregullohet, por FIFA nuk i përgjigjet qeverisë, shkruan pos tjerash, revista londineze, The Economist, në një artikull të gjatë.

vallëzoni

me ritmin e verës

PAKETA HOLIDAY ME PARAPAGESË + SAMSUNG E1200R Të gjitha këto për

12.99 €

Me paketën Holiday të jeni pa merak në kontakt me njerëzit tuaj te afërt, të cilët i keni lënë në shtëpi. Sikur ata të jenë pranë Jush!

0 € SMS drejt vendit tuaj Zgjidhni deri në 5 numra nga cilido rrjet në Serbi, Maqedoni, Bosnje dhe Hercegovinë, Rusi, Shqipëri, Kosovë, Ukrainë, Azerbaxhan, Gjermani, Poloni ose Çeki – dhe i aktivizoni!