Koha javore 624

Ngjarje Javore

Javore KOHA

“Azurina” si motivim pamor për dritën e Tokës

ISSN 1800-5969

Podgoricë e enjte, 24 korrik 2014 Viti XIII / Numër 624 Çmimi 0,50

www.kohajavore.co.me

Regjistrimi i të rinjve shqiptarë

2

e enjte, 24 korrik 2014

Javore KOHA

Javore KOHA

Javore KOHA

Përmbajtje F. Shkreli:

Kur kontrollohet lajmi

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

e enjte, 24 korrik 2014

3 Javore KOHA

Po vjen “bomba” nga Rita fq 6

fq 20

Morena Taraku bombardon me “Off”

Gj. Gjonlekaj:

Portret i Flora Brovinës fq 8

fq 21

Kujdesi i domosdoshëm

Themelues: Kuvendi i Republikës së Malit të Zi

Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë Numri i parë doli më 21 shkurt 2002.

Botues: SHAGBG „Pobjeda” Drejtor ekzekutiv: Lav Lajoviq Redaktor përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Fahrudin Gjokaj (redaktor teknik) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 078/110-578 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.co.me

Përmbajtje

Takim i zërave të fuqishëm të Mediteranit fq 10

fq 24

Francezët e vlerësojnë shumë Kadarenë

E. Halili:

Arrat e Monunit fq 14

fq 25

Bisedë me këngëtaren Barbana Dini

Me probleme të natyrave të ndyshme fq 16

fq 28

Ne hap me Kohen

4

e enjte, 24 korrik 2014

Komuna e Ulqinit

Javore KOHA

Marketing

Ngjarje javore

e enjte, 24 korrik 2014

5 Javore KOHA

Kryetari i KKSH-së Genci Nimanbegu u takua me përfaqësues të Ministrisë së Arsimit dhe Sportit të Shqipërisë

Në fokus regjistrimi i të rinjve shqiptarë Kryetari i Këshillit Kombëtar të Shqiptarëve në Malin e Zi, Genci Nimanbegu, dhe sekretari Faik Nika, të shoqëruar nga përfaqësuesi i Ambasadës së Shqipërisë në Malin e Zi, Lirim Ujka, kanë zhvilluar të hënën në Tiranë një takim pune me përfaqësuesit e Ministrisë së Arsimit dhe Sportit të Republikës së Shqipërisë.

Ata janë pritur nga Adriana Berberi, drejtore e kabinetit të Ministres së Arsimit dhe Sportit, dhe nga drejtoresha e Arsimit të Lartë dhe Shkencës, Linda Pustina.

Në deklaratën për media të KKSH-së thuhet se takimi është organizuar enkas për çështjen e regjistrimit të studentëve shqiptarë nga Mali i Zi në universitetet publike të Shqipërisë në vitin akademik 2014/15.

Në takim është diskutuar për pro-

cedurat e regjistrimit, programet e studimit, kërkesat për kuota dhe për çështjet e arsimit shqip në Malin e Zi. Sipas Nimanbegut, takimi është zhvilluar në një frymë mjaft pozitive dhe miqësore, si dhe parimisht është rënë dakort për koordinimin e veprimeve dhe intensifikimin e kontakteve ndërmjet KKSH-së, Ministrisë së Arsimit dhe Sportit dhe Ambasadës së Shqipërisë në Malin e Zi, për regjistrimin e studentëve në vitin e ardhshëm akademik.

(Kohapress)

Në vazhdim të seancës konstitutive të Kuvendit të Komunës së Plavës

Me fat festa e Bajramit

Orhan Shahmanoviq u zgjodh sërish kryetar i Komunës Plavë – Në vazhdim të seancës konstituive të Kuvendit të Komunës së Plavës, e cila është mbajtur të enjten në sallën e godinës së Qendrës për Kulturë në Plavë, kryetar i komunës është zgjedhur Orhan Shahmanoviq, i cili këtë detyrë e ka kryer edhe në dy vitet e mandatit të kaluar.

Kandidaturën e Shahmanoviqit për kryetar të Komunës e ka përkrahur shumica parlamentare e përbërë nga Partia Boshnjake, Partia Socialdemokrate, Partia Socialiste Popullore dhe Iniciativa Qytetare Ibër Hoti me gjithsej 18 vota. Nëntë këshilltarë të PDS-së kanë qenë kundër, kurse dy këshilltarët e Frontit Demokratik kanë qenë të përmbajtur.

Në emër të Klubit të Këshilltarëve të PDS-së, këshilltari Rasim Osmançeviq ka deklaruar se ata nuk do ta mbështesin propozimin që Orhan Shahmanoviq sërish të zgjedhet kryetar i komunës, sepse kanë vërejtje në punën e tij në periudhën e kaluar sa ishte kryetar i komunës.

Me zgjedhjen e Shahmanoviqit për kryetar të komunës, atij i ka pushuar mandati i këshilltarit në kuvend, duke u zëvendësuar nga Esma Rexhepagiq (PB).

Këshilltari i PSD-së Enes Dreshkoviq, ka propozuar që funksioni i kryetarit të Kuvendit të Komunës së Plavës, për shkak të punëve komplekse, në mandatin e ardhshëm katërvjeçar të

jetë profesional, propozim ky që për këshilltarët e PDS-së nuk ka qenë i pranueshëm. Megjithatë, propozimin e kanë përkrahur 18 këshilltarë, kurse nëntë të tjerë kanë qenë kundër.

Me shumicën e votave të këshilltarëve të pranishëm, në seancë janë zgjedhur edhe anëtarët e trupave të punës së Sh. Hasangjekaj Kuvendit.

6 Javore KOHA

e enjte, 24 korrik 2014

Vështrime & Opinione

Vështrime & Opinione

e enjte, 24 korrik 2014

Mediat amerikane dhe administrata Obama

7 Javore KOHA

Kur kontrollohet lajmi Për Koha Javore: Frank Shkreli / Nju Jork

Por gazetari i New York Times, James Risen, i cili mund të përballet me burgim sepse refuzonte gjithnjë të zbulojë burimin qeveritar të një lajmi që ai ka botuar kohë më pare në gazetën e tij, është cituar të ketë thënë se administrata Obama, sipas tij, “Është armiku më i madh i lirisë së shtypit, në të pakën një çerek shekulli”, në këtë vend.

Ditëve të fundit, këtyre kritikave iu bashkua edhe Shoqata e Gazetarëve Profesionistë e cila, e themeluar në vitin 1909, promovon përhapjen e lirë të informacionit, që është jetike sipas saj, për të pasur një popullësi të informuar mirë, punon për të frymëzuar dhe për të arsimuar brezin e ri të gazetarëve dhe njëkohsisht mbron Nenin e Parë të Kushtetutës Amerikane që garanton lirinë e fjalës dhe të shtypit. Shoqata e Gazetarëve Profesionistë, në emër të kryetarit të saj, David Cuillier i dërgoi Presidentit Obama një letër të nënshkruar nga ai dhe nga 40 organizata të tjera që përfaqësojnë gazetarët. Në letër kritikohet ashpër Shtëpia e Bardhë dhe këshilltarët e presidentit se po censurojnë mbulimin e lajmeve nga media, se po kufizojnë gatishmërinë dhe mundësinë e zyrtarëve më të lartë të adminstratës së tij që të intervistohen nga përfaqsues të medias dhe që të jenë të gatëshëm të flasin me median pa paragjykime e përgatitje politike dhe pa i pastrua me sitë pyetjet për përfaqsuesit e dikastereve.

Si rrjedhim, në letër i bëhet thirrje Presidentit Obama që të ndalojë praktikat e

Marrëdhënjet e administratës Obama me gazetarët ka vazhduar të jetë tepër komplekse. Dihet se të gjitha administratat e kaluara, nga vet natyra e veprimtarisë së tyre politike, janë përpjekur që të kontrollojnë mesazhet që i dërgohen publikut të gjërë mbi punën e dikastereve qeveritare agjencive të qeverisë federale, të cilat pengojnë përhapjen e informacionit me rëndësi për publikun dhe jetën e përditshme, duke bërë thirrje për ndryshimin e politikës që kufizon përhapjen e lirë të informacionit për publikun. “Këto praktika janë bërë gjithnjë e më të përhapura anë e mbanë Amerikës, duke penguar në këtë mënyrë që publiku të ketë informacionin e saktë, në kohën e duhur dhe me një afat të shpejtë”, tha për media, Kryetari i Shoqatës së Gazetarve Profesionistë, David Cuillier, duke shtuar se, “Presidenti Obama kishte premtuar të ishte presidenti më transparent në histori. Ai mund të fillojë të bëhet i tillë duke u dhënë fund këtyre praktikave, tani”, shtoi ai.

Shoqata e Gazetarve Profesionistë thotë se asnjëherë më parë nuk ka patur një koalicion të tillë organizata gazetarësh si dhe një numër të tillë entesh që merren me qeverisjen e mirë, të cilat kanë një qendrim dhe së bashku kanë folur haptazi mbi këtë çështje. Raste të shumëta të praktikave, ku gazetarëve nuk u jepet mundësia dhe në të vërtetë u pengohet mundësia të kryejnë detyrën e tyre ka shkaktuar që publiku të mos ishte në dijeni të informacioneve të rëndësishme për të. Drejtoresha e Shoqatës së Gazetarëve të Mjedisit, Beth Parke, dhe njëra prej nënshkruesve të letrës drejuar presdeinti Obama, tha se, “Kurdoherë që zyrtarët qeveritarë ndalojnë përhapjen e informacionit ose kur nuk i japin rëndësi zbulimeve shkencore, ata janë

duke ndërhyrë me të drejtën e publikut për të qenë i mirë informuar dhe për ditur se ç’bën qeveria dhe përfaqsuesit e saj në çdo kohë. Kur gazetarët injorohen dhe kur përfaqsuesit e dikasterve të qeverisë nuk janë të gatëshëm të flasin me median, atëherë pengohet përhapja e lirë e informacionit dhe njëkohsisht mashtrohet edhe publiku”, shtoi Drejtoresha e Gazetarëve të Mjedisit.

Shoqatat që nënshkruan letrën drejtuar Presdeintit Obama, u bënë thirrje edhe gazetarëve anë e mbanë vendit që të bashkohen me ta në luftën kundër këtyre dukurive e trendeve në arenën publike dhe private -- në nivel federal, shtetëror dhe vendor -- duke botuar editoriale kundër këtyre përpjekjeve dhe duke kundërshtuar vendosmërisht dhe publikisht këto praktika, kudo që të paraqiten e kurdoherë që të ndodhin.

Letra drejtuar Presidentit Obama dhe e nënshkruar nga pothuaj 40 organizata amerikane të gazetarëve, ishte e pashëmbullt për nga kritikat e ashpëra drejtuar Shtëpisë së Bardhë dhe këshilltarëve të presidentit, duke i kritikuar ata për “kontrollimin e lajmeve për qëllime politike”. Siç dihet, Presidenti Obama kur u zgjodh President i Shteteve të Bashkuara më 2008 kishte premtuar se do të drejtonte administratën më transparente deri atëherë. Kjo, sipas letrës së drejtuar shefit të qeverisë amerikane, jo vetëm që nuk ndodhi, por përkundrazi, adminstrata Obama dhe zëdhënsit e saj, kanë penguar punën e gazetarëve dhe

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

të korrespondentëve dhe për më keq, ajo ka hapur dyertë për lobistët, për grupet e interesave të posaçme dhe “njerëzve me para”.

Cinicizmi i amerikanëve ndaj zhvillimeve politike në Washington në përgjithësi dhe të politikës së Shtëpisë së Bardhë në veçanti, është venë në dukje në sondazhet e fundit, ku vihet re se po bie dukëshëm popullariteti i Presidentit Obama dhe i politikave të tij. Nënshkruesit e letrës, drejtuar Presidentit Obama, shkruajnë se për ekzistencën e këtij cinicizmi ndaj politikës së Shtëpisë së Bardhë dhe ndaj zhvillimeve politike në Washington në përgjithësi, Z. Obama mund të ngarkojë me faj vetëm veten e tijë dhe askënd tjetër, duke iu drejtuar atij se “nuk është e nevojshme të shikosh aspak më larg se tek administrata jote për burimin e këtij cinicizmi dhe frustrimit të popullit me politikën”. Dhe i bën thirrje Shefit të Shtçpisë së Bardhë që të marrë një qëndrim personal për ndalimin e këtyre trendeve dhe njëkohësisht i bëhet thirrje që të mos përdoret si metodë përhapja e lajmeve për qëllime politike nga këshilltarët e tij dhe të vendos transparencën në marrëd-

hënjet me gazetarët dhe me publikun, para se të “helmohet mëtej demokracia jonë.”

Në të kaluarën, zëdhënsit e Shtëpisë së Bardhë kanë hedhur poshtë akuza të njëjta si këto të theksuara në letrën e javës së kaluar dërguar Presidentit Obama, për mungesë transparence në marrëdhënjet me gazetarët dhe me publikun -- përfshirë edhe Shoqatën e Korrespondetëve të Shtëpisë së Bardhë -- por letra në fjalë jep disa shembuj konkretë përpjekjesh zyrtare për të ndërhyrë dhe për të kontrolluar përhapjen e lajmeve për qëllime politike dhe për të penguar punën e përditshme të gazetarëve në përpjekjet e tyre për të informuar saktë, shpejt dhe drejtë publikun. Por, Kryetari i Shoqatës së Gazetarëve Profesionistë, njëkohësisht edhe profesor i gazetarisë në Universitetin Arizona tha se është krejtësisht në dorë të gazetarëve dhe të qytetarëve për të kundërshtuar me forcë këto trende dhe abuzime zyrtare ndaj lirisë së medias, sepse sipas tij, ndonëse në vetvete këto mund të mos dëmtojnë gazetarët drejtë për së drejti, ato dëmtojnë thellë interesat e publikut dhe të shoqërisë, por mbi të gjitha tha ai, ma-

nipulimet e lajmeve për qëllime politike dëmtojnë rëndë të gjithë vendin.

Lufta midis qeverive dhe zëdhënsve të tyre politikë kudo në botë, përfshirë edhe qeverinë amerikane, të cilat dëshirojnë nga koha në kohë, të manipulojnë përhapjen e lajmeve të informacionit në favor të tyre dhe për qëllimet e veta politike, është një luftë që ka ekzistuar gjithmonë dhe do të jetë përherë pjesë e marrëdhënjeve -- për nga natyra -- të tensionuara midis medias së lirë dhe të politikanëve kudo dhe pa përjashtim, përfshirë edhe Shtetet e Bashkuara. Kjo është arsyeja që baballarët e kombit amerikan i kanë dhënë rëndësinë më të madhe -- mbi të gjitha të drejtat e tjera -- lirisë së fjalës dhe të shtypit, duke e përcaktuar atë në Nenin e parë të Kushtetutës amerikane, si elementin kryesor dhe më të rëndësishëm për funksionimin e një shoqërie të lirë e demokratike.

Kjo luftë sa vjen e inteksifikohet herë pas here edhe këtu në Shtetet e Bashkuara, dhe si e tillë është një betejë që duhet të luftohet e të fitohet për hirë të lirisë së fjalës dhe të medias, jo vetëm në Shtetet e Bashkuara, por edhe anë e mbanë botës.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

8 Javore KOHA

Opinione & Vështrime

e enjte, 24 korrik 2014

Opinione & Vështrime

e enjte, 24 korrik 2014

9 Javore KOHA

Portret i Flora Brovinës

Gruaja më e fuqishme shqiptare Për Koha Javore

Gjekë Gjonlekaj/New York

Për këtë grua atdhetare kisha lexuar qysh në vitet 70’ në të përditshmen e Kosovës “Rilindja”, e cila shpërndahej edhe në New York. Detyrën e saj të vështirë atë ditë e përjetova me emocione duke e ditur natyrën e saj njerëzore dhe shumë të butë e të qetë. Atë ditë Flora Brovina ishte në rolin e një “zoje pajtore” mes bijave dhe bijëve të ngatërruar për hesape të ndryshme. Por Flora Brovina përdori të gjitha fuqitë morale që në Kuvendin e Kosovës të mos shpërthente ndonjë dhunë, siç ndodh vazhdimisht në Parlamentin e Shqipërisë. Fjala e urtë popullore shqiptare thotë: “burri i mirë në ditë të vështirë”, në këtë rast “grua e mirë në ditë të vështirë”.

Gjatë Luftës në Kosovë Flora Brovina ishte gruaja më e përmendur shqiptare në Shtetet e Bashkuara. Për heroizimin e saj shkruanin të gjitha gazetat e mëdha amerikane. Këto ditë shikova arkivin e gazetës “The New York Times” dhe atje gjeta disa shkrime për këtë grua shqiptare atdhetare dhe intelektuale. Gazeta “The New York Times” më 10 dhjetor të vitit 1999 shkruan: ”Serbët dërguan në burg për terrorizëm poeten e Kosovës Flora Brovinën”.

Korrespondenti Carlotta Gall i kësaj gazete shkruan: ”Sot Gjyqi i Serbisë dënoi me 12 vjet burgim poeten e njohur dhe aktivisten e përmendur për të drejtat e grave nën akuzë për terrorizëm gjatë bombardimeve të NATO-s në Kosovë. Zonja Brovina, pediatre, drejtoi Lidhjen e Grave Shqiptare të Kosovës dhe një klinikë për fëmijë dhe gra. Ajo ishte arrestuar gjatë muajit prill në Prishtinë, në kulmin e sulmeve të NATO-s dhe, qysh atëherë, mbahet në burg. Flora Brovina akuzohet për ndihmën që u kishte dhënë luftëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, të cilët po luftojnë kundër forcave serbe. Kjo është njëra prej përsonaliteteve më të njohura shqiptare në burg.

Shqiptarët e diasporës e prisnin me padurim seancën e 17 korrikut për konstituimin e Kuvendit të Kosovës, të cilën e drejtoi Flora Brovina. Kjo ishte një mbledhje e jashtëzakonshme dhe shumë e vështirë për t’u drejtuar, veçanërisht për një grua të sjellshme dhe intelektuale, siç është Flora Brovina Në Gjyqin e Serbisë Flora Brovina kishte thënë: ”Si humaniste dhe poete u bashkova me forcat përparimtare për emancipimin e gruas shqiptare në Kosovë”. Ajo kishte thënë në gjyq: “Tërë jetën ua kam kushtuar fëmijëve, të cilët nuk dijnë asgjë për identitetin e tyre kombëtar për të cilin mësojnë më vonë nga prindërit e tyre. Më vjen keq që jam në burg dhe nuk mund ta ndihmoj popullin tim të zhvendosur që të kthehet në shtëpi. Unë dua të ndikoj tek serbët dhe shqiptarët në rrugën e tyre të pajtimit”.

Barbara Davis, përfaqësuese e Komisaritatit të Lartë të Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut, kishte marrë pjesë në gjykimin e saj në Nish. Ajo i kishte thënë gazetës “The New York Times” se Flora Brovina kishte qenë shumë dinjitoze në çastin kur ishte lexuar vendimi i gjyqit për dënimin e saj me 12 vjet burgim. Avokatët e saj ishin tronditur për këtë vendim absurd për mungesë të fakteve. Për dënimin e saj me 12 vjet burgim ishin shqetësuar edhe anëtarët e Lidhjes së Shkrimtarëve të Amerikës, bile “The New York Times” kishte botuar shkrimin me titull: ”PENI nderon këto ditë një poete të burgosur nga Kosova dhe një poet nga Kina”. Ky shkrim u botua në edicionin e datës 10 prill 2000.

Në një ceremoni që u zhvillua në Qendren Kulturore Lincoln në New York u mbajt një minutë heshtje për poeten Flora Brovina dhe për poetin kinez Xue Deyun. PEN-i amerikan e nderoi Flora Borvinën me çmimin e mirënjohur “Barbara Goldsmith”. Ky çmim është themeluar në vitin 1921. U jepet poetëve dhe shkrimtarëve që luftojnë për lirinë e fjalës. Shqiptarët e Amerikës kishim dëgjuar shumë për aktivitetet dhe qendresën heroike të Flora Brovinës. Shqiptarët atdhetarë të këtij kontinenti ishin kryelartë për qendresën e saj.

Në qershor të vitit 2000 vizitova Kosovën pas një çerek shekulli. Të nesërmen, në Prishtinë takova të shoqin e Flora Brovinës zotëri Ajri Begun. Biseduam gjërësisht për Florën dhe burgimin e saj. Pas pak e pyeta zotin Begu se ç’ka mund të bëjmë ne shqiptarët e Amerikës për lirimin e saj? Ai tha se PENI-amerikan i New Yorkut është treguar shumë i kujdesshëm për Florën dhe kjo për faktin se ajo është poete dhe botimi i poezive të saj anglisht në Shtetet e Bashkuara mbase do të ishte ndihmesë për lirimin e saj. Aty për aty i premtova se jam i gatshëm të filloj punën e duhur për botimin anglisht të poezive të saj në New York. Në atë kohë kisha botuar anglishtshqip poezitë e Ali Podrimjes dhe kisha një përvojë në këtë drejtim. Zoti Begu më solli botimet e saj në gjuhën shqipe dhe këto ia dërgova menjëherë Robert Elsit në Gjermani. Ai kishte përkthyer anglisht Ali Podrimjen dhe disa poezi të shkrimtarëve të tjerë shqiptarë. Përmbledhja e poezive të saj: ”CALL ME BY MY NAME”(Verma emërin tim) doli nga botimi në mars të vitit

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

2001. Në atë kohë Flora Brovina ishte liruar nga burgu dhe ishte ftuar nga Sekretari i Përgjithshëm i Organizatës së Kombeve të Bashkuara Koffi Anan për nderime të veçanta në këtë Organizatë. Ky vëllim doli nga botimi disa ditë para se ajo të arrinte në New York . Para se të shkonte në atë pritje solemne, mori disa kopje të kësaj poeme për t’ua dhuruar autoriteteve të larta ndërkombëtare. Botimi ishte elegant dhe shumë i pranueshëm për rrethet intelektuale. Gjatë vizitës në Washington ajo ua kishte dhënë këtë libër dhuratë shumë autoriteteve amerikane, bile edhe Madam Secretary Madeline Albright.

Një javë më vonë, shqiptaro-amerikanët e Texasit kishin organizuar një pritje solemne për Flora Brovinën dhe në atë rast kishin promovuar veprën e saj poetike: ”Call Me by Name”. Një javë më vonë Dr.Brovina dhe Ajri Begu u kthyen në New York. PEN-i amerikan i New Yorkut organizoi promovimin e kësaj poeme. Aty morën pjesë shumë përsonalitete të shquara të letërsisë dhe kulturës amerikane, midis

tyre edhe zonja Lynn Redgrave, motra e aktores së njohur angleze Vanessa Redgrave. Lynn Redgrave foli për aktet heroike të Flora Brovinës. Aktorja Readgrave kishte lexuar për qendresën e Flora Brovinës në burgjet serbe dhe, në shenjë nderimi, kishte kërkuar nga motra e saj që të merrte pjesë në këtë promovim.

Ishte me të vertetë një natë e jashtëzakonshme për Flora Brovinën. Si botues i kësaj vepre u ndjeva shumë mirë, sepse të gjithë kërkonin nënshkrimin e saj. Edhe revista letrare “Book Review”, që botohet të dielave në gazetën “The New York Times”, kishte botuar një shënim të shkurtër për veprimtarinë poetike dhe humaniste të Flora Brovinës.

Një javë më vonë, shoqata atdhetare “Dibra” organizoi një darkë solemne, natyrisht se të ftuar special ishin Flora Brovina dhe Ajri Begu. Ky nderim u bë për zonjën Brovina, por edhe për zotin Begu, sepse ai kishte lindur në Dibër. Flora Brovina me ftoi përsonalisht për fjalën e rastit dhe, si botues, më nderoi me një tubë lule. Më falenderoi për botimin e poemës dhe për interesimin tim gjatë kohës që kishte qendruar në burgun e Serbisë. Natyrisht se për të gjitha këto i kishte treguar i shoqi, Ajri Begu. Në verën e vitit 2001 shkova përsëri në Prishtinë dhe, me këtë rast, ata organizuan një promovim të këtij libri në Hotel Garnd, ku morën pjesë shumë poetë e shkrimtarë të Kosovës dhe më gjërë. Morën pjesë edhe përsonalitete të Misionit amerikan në Prishtinë. Profesor Agim Vinca foli për veprimtarinë saj letrare. Folën edhe disa intelektualë të tjerë të Kosovës. Një aktor dhe një aktore shqiptare recituan anglisht pjesë të vargjeve të kësaj poeme. Sipas kërkesës së zonjës Brovina dhe zotit Begut, në fillim përshendeta anglisht dhe më vonë shqip. Kjo ceremoni kulturore u pasqyrua mirë në shtypin e Kosovës.

Murgesha e mirënjohur shqiptare e Prishtinës, Paulina Micaku, tregonte shumë për aktivitet humaniste të Flora Brovinës pas Luftës së Kosovës dhe për interesimin e saj, sidomos për jetimet dhe familjet e varfëra. Gazeta “The New York Times”, dy

vjet pas lirimit nga burgu të Flora Brovinës, tregoi interesim si e kishte parë ajo Kosovën gjatë luftës, duke kërkuar një shkrim të saj, cili u botua në faqen kryesore të kësaj gazete më 30 Mars të vitit 2003. Titulli i shkrimit të Flora Brovinës, botuar në “The York Times”, është: “QIELLI RROKULLISEJ; KOSOVA ,1999” dhe vazhdon: “Ne shqiptarët e humbën durimin. Në tokë ishte ferri dhe kërkonim shpëtim nga qielli”. Për bomba, për shpresë. Për NATO-n.

Ndërkohë, të gjitha dyqanet ishin shprazur. Në ndalesën e autobusit, gra, fëmijë dhe të moshuar po përgatiteshin për të ikur nga Kosova. Pas muzgut kishte rreziqe në rrugë dhe më 24 mars 1999 u mbylla në apartamentin tim në Prishtinë. Isha vetëm.

Djemtë e mi ishi jashtë vendit, ndërsa burri im ishte atë ditë në stacionin e autobusëve në Beograd. Kisha frikë dhe tensioni i gjakut më rritej vazhdimisht. U shtriva për të pushuar. Pas pak dëgjova zhurmën e aeroplanëve dhe u ngrita në këmbë. Filloi bombardimi. Kisha pritur gjatë për aeroplanët e NATO-s, dhe ndjeva që ajo barrë e madhe nuk më rëndonte më. Në ato çaste përjetova një gëzim të papërshkrueshëm.

Zëri i bombave ishte si një simfoni. Ndërsa drithmat pas shpërthimeve ishin si vallëzim. Vetimat e ndritshme ishin shkëlqim parajse. Ishin si një mëshirë pas ringjalljes së Jesu Krishtit. Sikur të kishim mundësi, të gjithë shqiptarët do të ishim mbledhur në qendër të qytetit për të festuar, duke pritur çlirimtarët me buqeta lulesh. Natyrisht se nuk kishim mundësi. Nuk e di pse, por nuk mungoi rryma dhe lajmet televizive ishin shoqërimi im gjatë gjithë asaj nate tepër të gjatë. Ishte një natë e gezueshme, që tregonte se pas një kohe aq të gjatë nuk ishim të harruar, shihej qartë se diku përtej nesh njerëzit ishin të shqetësuar për fatin tone. Duke kaluar prej kanali në kanal tjetër televiziv, nuk e di pse, por nuk isha aspak e shqetësuar për jetën time.

Kisha vetëm një mendim: nëse këto bombardime do të jenë të mjaftueshme për t’i dhënë fund këtij djalli”. Ky ishte një fragment nga artikulli i Flora Brovinës, botuar në “The York Times” më 30 mars 2003.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

10 Javore KOHA

Mjekësi

e enjte, 24 korrik 2014

Mjekësi

e enjte, 24 korrik 2014

11 Javore KOHA

Disa këshilla që të mos digjeni nga dielli

Kujdesi i domosdoshëm Faktorët e ambientit mund ta dëmtojnë jo vetëm lëkurën, por edhe krejt organizmin e njeriut. Rrezet e diellit (sidomos rrezet ultravjollcë), vetë ose me ndonjë faktor tjetër, shkaktojnë djegiet e lëkurës, kancerin e lëkurës, plakjen para kohe të lëkurës

Prof. Dr. Simë Gjon Dobreci

Ndikimet e dobishme të ambientit

Ndër faktorët më të rëndësishëm të ambientit, që ndikojnë mirë jo vetëm në lëkurë, por edhe në krejt organizmin e njeriut, nuk janë vetëm rrezet ultravjollcë të diellit, por edhe nxehtësia, larja në det, klima e butë e bregdetit, rëra me një radioaktivitet të lehtë të dobishëm për njeriun, ajri i pastër, sasia në ajër e oksigjenit dhe e dioksidit të karbonit. Përveç këtyre dhuratave të mrekullueshme të natyrës, nëse kemi parasysh Ulqinin - florinin, aty janë edhe burimet e ujit mjekues sulfurik (shfrytëzohet pjesërisht), pelloidi (balta mjekuese që nuk po shfrytëzohet),

ullishta dhe pyjet rreth qytetit, pyjet e pishave buzë detit. Ndikimet e këtyre faktorëve, gati në kohë të njëjtë, janë shumë mirë të bashkuar në bregdet.

Aty ekzistojnë kushtet e përshtatshme për rrezitje në rërë e në diell, notim, lundrim në det, për shëtitje në ajër të pastër të detit të pasur me aerosol.

Të gjithë këta faktorë krijojnë një ambient të veçantë që mundëson funksionimin optimal të organizmit të njeriut, pra ndikojnë në përmirësimin e shëndetit të përgjithshëm (kuptohet edhe atij shpirtëror). Veprimi i mirë i faktorëve të ambientit vihet re edhe te një varg sëmundjesh jo vetëm të lëkurës,

por edhe të shumë sëmundjeve tjera kronike.

Dëmtimet që mund të shkaktohen në ambientin e jashtëm

Faktorët e ambientit mund ta dëmtojnë jo vetëm lëkurën, por edhe krejt organizmin e njeriut. Rrezet e diellit (sidomos rrezet ultravjollcë), vetë ose me ndonjë faktor tjetër, shkaktojnë djegiet e lëkurës, kancerin e lëkurës, plakjen para kohe të lëkurës. Mos të harrojmë, lëkura është pjesë e trupit të njeriut, pra dëmtohet krejt organizmi.

Si mos ta dëmtoni shëndetin tuaj?

Ruajtja e lëkurës, që mos ta dëmtojnë rrezet e diellit ose ndonjë faktor tjetër i ambientit, ka rëndësi të veçantë.

Në tokë arrijnë 2/3 e rrezeve të diellit (UVB) prej orës 10-14. Është mirë që gjatë kësaj kohe mos të qëndrohet në diell, sidomos gjatë verës.

Rrezitja në diell duhet të bëhet dalngadalë. Rrezitja e parë, më së miri paradite, zgjat 5-20 minuta, varësisht nga ngjyra e lëkurës. Lëkura zeshkane është më e qëndrueshme se ajo e zbehta. Nëse nuk hetohet ndonjë reagim i dukshëm, rrezitja përsëritet edhe pasdite 5-10 minuta më shumë. Çdo ditë shtohet gjatësia e kohës

së rrezitjes. Dëmtimet eventuale të lëkurës, të shkaktuara në këtë mënyrë, do të jenë shumë të vogla dhe do të zhduken 1-2 ditë pas ndërprerjes së rrezitjes. Lëkura dalngadalë pigmentohet dhe trashet shtresa sipërfaqësore e saj (reagime mbrojtëse nga rrezet e diellit).

Shpeshherë nevojitet që lëkura të mbrohet nga rrezet e diellit. Për këtë qëllim bartet kapelja me strehë të gjerë, këmisha me mëngë të gjata, pantallonat e gjata, kurse në lëkurë aplikohen mjete mbrojtëse prej diellit.

Lyerja e lëkurës me mjete mbrojtëse kundër diellit nuk e pengon veprimin

kancerogjen të rrezeve të diellit.

Pra, për rrezitje duhet maturi. Kujdesi është i nevojshëm edhe për arsye se disa njerëz janë më të ndjeshëm ndaj rrezeve të diellit ose ndaj faktorëve tjerë të ambientit, sidomos fëmijët dhe pleqtë, pastaj disa barna e bëjnë lëkurën dhe organizmin më të ndjeshëm, si dhe disa sëmundje mund t’i keqësojë dielli ose faktorët e tjerë të ambientit.

Për qëndrimin në det, është mirë të konsultohet edhe mjeku. Pra, mund të kënaqemi në det, por, që mos ta dëmtojmë shëndetin e vet, kujdesi është i nevojshëm. (Autori është dermatolog)

12 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 24 korrik 2014

Kulturë

e enjte, 24 korrik 2014

Mbresa

Çmallje me fjalën dhe shqiptimin e bukur teatror

Nxënësit e shkollës së mesme ‘’25 Maji’’në Tuz ndonëse me vështirësitë,punët dhe obligimet e veta në bashkëpunim me këtë që po shkruan si mësuesin e tyre dhe përkrahjen profesionale edhe të regjisorit Idriz Gjokaj morën barrën më të madhe që nxënësit e kësaj shkolle ndonjëherë kishin ndërmarrur,të japin

shfaqje,të aktrojnë përpara spektatorit, dhe, kështu vendosëm që t’i qasemi as më pak e as më shumë,por veprave të mëdha të dramaturgjisë botërore dhe kështu të sjellin në skenë vepra të mirënjohura në interpretime të shkëlqyera shumë të vlefshme dhe të mirëseardhura edhe për shikuesin e sotëm. Një ndër to është edhe ko-

media ‘’Koprraci’’, një nga kryeveprat e Molierit,e cila ka qenë prej shumë kohësh ‘’mollë’’ për të gjithë aktorët e jo më për nxënësit e kësaj shkolle,e cila shkollë po përgatit qytetarë të edukuar dhe të arsimuar në nivel shumë të lart.

Dhashtë Zoti që ndjenja e dashurisë për artin në përgjithësi e për artin dra-

matik në veçanti të hyjë në jetët tona e që njerëz nga kjo trevë e kanë filluar që moti e që do t’i kishte hije një jete qytetare të mirëfilltë.

Me ‘’Koprracin’’ në një vënie në skenë të mësuesit Mr. Marjan Lulgjuraj dhe regjisorit Mr.Idriz Gjokaj, por edhe me aktivizimin e vullnetshëm të nxënësve të rinj në moshë,por të pjekur në

mendje si: Ardit Dreshaj, Aleksander Gojçaj, Lekë Lucgjonaj, Dianë Sinishtaj, Adisë Gjokaj, Aleksander Bojaj, Pashko Dreshaj, Antonetë Bujaj, Aminë Nikaj, Gabriel Camaj, Norë Sinishtaj dhe Vilson Junçaj, arritën të na jepnin një kënaqësi të madhe artistike.

Në mënyrë të veçantë,si gjuhëtar,dua të theksoj se u çmallem me të folur

13 Javore KOHA

Shënime dhe mbresa nga turni i shfaqjeve të komedisë së Molierit ‘’Koprraci’’ në Qëndrën Kulturore Informative në Tuz, në Qëndrën për Kulturë në Ulqin dhe në teatrin ‘’Skampa’’ në Elbasan

të bukur, me intonacion të përpunuar mirë dhe me ligjërim mjeshtëror të aktorëve të rinj; u gjendem para një të foluri dinamik,që rrjedh,godet e qesëndis,që lëndon e shëron njëherësh,me një përbluarje gjuhësore gjithandej të bukur,që ndjek si uji lugjet e paracaktuara, njom veshin e shikuesve,që gozhdohen dhe përthithen estetikisht nga fjala e thënë e bukur.

Një kënaqësi të madhe u jep shikuesve edhe i riu Ardit Dreshaj i cili me të folurit e tij të përpunuar e në përputhje të plotë me stilin e veprës,nëpërmjet një shkallëzimi e dëndësimi të thënies të shoqëruar me lëvizjet e frymëmarrjen etj. krijon në përftesa gazndjellëse që rrallëherë mbërritën në teatër,sigurisht duke gjykuar moshën; dhe shembujt mund të ishin edhe për të rinjët e tjerë të këtij grupi. Në brendësi të shkollës u themelua teatri me emrin ‘’Fishta e Naimi’’ e që shpresojmë të kemi sërish aktivitete të këtij lloji,por edhe të karakterit tjetër kulturor.

Nuk mund të rri pa thënë se Malësia ka pasur dhe ka një ‘’damar të fortë ‘’ për aktorë të mëdhenj, por se ata duhet t’i kujdesim,t’i duam e t’i vëmë në punë për vepra të mëdha.Arbëreshët e Italisë thonë një fjalë të moçme shqiptare që më pëlqen ta citoj në këtë rast: ‘’Gjithë lumenjtë rrjedhshin,por kroi ynë kurrë mos shterroftë!’’. Pra,le të punojmë sa më shumë me këta të rinj që rrjedhat e burimet tona me vlera të mos shterrojnë,por të vrujojnë e të japin kurdoherë njomështi për gjuhën shqipe,për artin skenik në përgjithësi dhe natyrisht për të kthyer në vend jetën e qetë e të bukur artistike që Malësia kaq shumë e do.

Mr. Marjan Lulgjuraj

14 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 24 korrik 2014

Prozë

Emin Halili

O Monun! - Arrat...

Në një shtator të një shekulli, shumë t’mëparshëm, Monuni, e kishte ngritur kokën përpjetë, normalisht edhe suita e tij, i gëzuar përtej mase, duke i rënë për së gjati fushës së Mëllenjave. Sa kërkoj pak pushim, se u alivanos prej aromës së gjetheve të arrave, që për çudi kësaj vjeshte, ishin tërbuar, sa i shkoj mendja Monunit se mos është sene ogurzezë. E pa fytyrën e tij Jetimija. O Perendi sa e bukur. Se si e vërejti vetullën e çuar dhe pak brengosëse të Monunit, që padashtas i’a shtrëngoj dorën e majtë në shalët e saja. Dorën e djathtë Monuni, e kishte t’mbushur me unaza. Njërën e kishte të mbretit Konstantin, kur ai poashtu, kaloj nëpër fushën e Mëllenjave, që burrit të botës i ishte mbushur mendja të zë Grykën e Dardaneleve, të dardanëve, o burr mos hiq keq, pa i shkuar mendja se shtëpinë e la të thatë: vetëm dy pleq.

Nuk i pa kurrë më. Edhe të motrën Jetimijen, pas një ahengu të asaj mbrëmje që edhe sot mbahet mend, pyetni gjyshat tuaj, nëse i keni gjallë, se historinë ata e mbajtën mend, na e thanë ne, e na demek me shkollë shumë, as që na ra në mend për arrat e Monunit, që i jepte me bollëk, kush i kalonte kah oborri i shtëpisë. Të tjerët as që e pyetën Monunin per arra- i’a morën. Por kadaifin me arra edhe e hanin, pa ju shkuar mendja te Monuni. Normalisht fisnikja t’i ka marrë mend, aq të ka turbulluar, që s’ke kohë as për një minutë të mendosh për historinë që ta tregojë gjyshi me gojë. Ku dini ju ta ndani kënaqësinë e Monunit, kur e përcolli Konstandinin, përtej maleve të Suliotëve, e ata deri në gryken e Dardaneleve. Por, pak hor kishte qenë, se e grabiti, bile edhe nusen e Suliotëve, Doruntinën. E mashtroj me arrat që i’a kishte mbushur Monuni xhepat. Ka mundësi që edhe i’a kanë turbulluar nuses mend se Konstandini nuk ishte i hijshëm si Monuni, ani se vetullat i kishte të zeza, por pak të rën-

Kulturë

e enjte, 24 korrik 2014

15 Javore KOHA

Arrat e Monunit

da. Monuni shfaqi virtytet e mashkullit menjëherë. Një shikim dhe e këputi Jetimijen, si t’i binte ajo gur e n’dru. U përshëndet Jetimija me Konstandinin, me arsye se është më afër prindëve dhe se do t’i vizitoj ndoshta me Monunin. Mos t’ju shkojë mendja se e zëvendësova Jetimijen me Doruntinën. Që Doruntinen i’a kthen nënës edhe njëherë Konstandini ta shoh. Ëndërr o burr. Po ku kthehet i vdekuri. Kjo është pune mesh-

kujsh. Nënat janë të ndieshme dhe herë herë nuk i kupton, ta bëjnë zemrën sa arra e Monunit dhe ti mendon se ajo është e vërteta. Monuni ishte në olltarin e epsheve. Dorën e majtë e kishte futur thellë në kofshet e Jetimijes, dhe iu lëshuan epsheve. Kur i çeli sytë Jetimija, nuk e kishte të qartë, a po sheh mbi kokën e saj: dardha, molla, ftonj apo rrazagi të kuqe n’fajletë... Dilemën i’a hoqi një mëllenjë që sa e dridhi një gem mbi

kokat e tyre, mjellma e lëshoi edhe një krrak krrak thuase u mbush trupi i saj me arra. E mbushi një shportë Monuni,dhe e nisi menjëherë Jetimijen, pra gruan, në Nais te prindërit e saj. Për ata që se dijnë, edhe sot është rruga e Jetimijes plot me arra. Juve as që ju shkon ndër mend se nga Naisi, t’iu versulen gjyshërve, si kakrroça, e keta moren fushen Mëllenjave, e rrugës për në Dardanele, matanë detit diku, u vendosën në Anadoll.

Çështje kontrate në mes dy palëve. Por mos t’ju shkoj mendja se vajten edhe arrat. Aty janë edhe sot. Normalisht nuk ndrrohen arrat por ndrrohet emri i tyre.

Kohë e kaluar do të thuash ti!? Shumë bukur, vesi i të dhuruarit të arrave, pa i numëruar bile. U mashtrove o mik. Ti jep arra pa letër, me bollëk, ai merr arra me letër, me bollëk, por të tonat, e thuaj botës, se arrat që i ka në grushte janë të tijat. Si më kujtohen përrallat e gjyshit

tim, ndjestë pastë, punën e arrave. Tani po ju them se ishte enciklopedi e folur me gojë, more nja dy mijë vjet e më shumë. Dhe thonë: Lere o burr, se jane prralla popullore. Na eshte be koka babune duke i folur njeri tjetrit ne vesh...

Mirë de... Por Monuni, sa mbet vetëm u habit për një moment. Si padashtas i shkoj dora në xhepin e djathtë: kontrollonte arrat e tija.

O Monun, o Monun: arrat, arrat...arrat!!!...

16 Javore KOHA

Kulturë

e enjte, 24 korrik 2014

Kulturë

e enjte, 24 korrik 2014

17 Javore KOHA

Bisedë me këngëtaren Barbana Dini

Muzikës shqiptare i mungon busulla Karriera ime ka filluar në një moshë shumë të vogël, në moshën 7 vjeçare, në festivalet mbarëkombëtare për fëmijë, për të vazhduar me aktivitete të ndryshme

Do të kisha dëshirë të realizoja duet me vëllain tim, Ergi Dini, talentin më të ri të estradës shqiptare Koha javore: Barbana, me çfarë jeni duke u marrë për momentin?

B. Dini: Për momentin jam duke u marrë me angazhime të shumta. Gjithashtu vazhdoj punën në studio për projekte të reja.

Koha javore: Kënga “Thrret Prizreni, mori Shkodër” nga Ju ka arritur më shumë se një milion klikime. Sa jeni e kënaqur me këtë realizim?

B. Dini: Hmm... Shumë e kënaqur. Një këngë dhe realizim për të cilin ndihem krenare që e kam bërë.

Koha javore: Na e përshkruaj karrierën tënde se si është zhvilluar ajo deri më tani, duke bërë një përmbledhje të këngëve, klipeve, bashkëpunimeve?

B. Dini: E kam thënë shpesh në intervista të ndryshme se karriera ime ka filluar në një moshë shumë të vogël, në moshën 7 vjeçare, në festivalet mbarëkombëtare për fëmijë, për të vazhduar me aktivitete të ndryshme.

Klipet e mia të para janë realizuar në vitin 2009, “‘Flirt”, “Ex-in tim” dhe kënga “Se jam vajzë”, për të vazhduar me

bënit një duet?

B. Dini: Bashkëpunim?! Sigurisht me vëllain tim, Ergi Dini, talentin më të ri të estradës shqiptare.

ban Skënderaj?

B. Dini: Dy artistë të ndryshëm nga njëri-tjetri dhe është e pamundur të bësh krahasime në raste të tilla.

Koha javore: Çfarë i mungon muzikës shqiptare?

B. Dini: Mendoj se muzikës shqiptare po i mungon busulla. Hahaha... Mendoj se jemi në një moment tranzicioni...

Koha javore: “N’shpirt më ke vra”, një bashkëpunim i suksesshëm. Si lindi ideja për bashkëpunim?

B. Dini: Ishte një rastësi, por që rezultoi e suksesshme. Ishim të ftuar në këtë bashkëpunim unë dhe Shpati, nga reperi Eli-G.

Koha javore: Përse nuk ju pëlqen dimri ?

B. Dini: Kush tha që nuk më pëlqen?

Koha javore: Me kë do kishit dëshirë të

Koha javore: Flori Mumajesi apo Al-

klipin “Cover boy” në bashkëpunim me Stresin. Klipi “Hajna, Hajna”, kënga “E pamundur” dhe “Thrret Prizreni, mori Shkodër”. Pas një periudhe pauze jam rikthyer këtë verë me një bashkëpunim me Shpat Kasapin dhe Eli-G.

Koha javore: A e urren shiun?

B. Dini: Me raste po...

Koha javore: Përse ke qarë herën e fundit?

B. Dini: As që e mbaj mend...

Koha javore: Planet për të ardhmen?

B. Dini: Shumë plane kam në mendje.

Për disa prej tyre po punoj. Prisni shumë surpriza....

Koha javore: Kur do t’Ju shohim në Mal të Zi? B. Dini: Në Mal të Zi kam ardhur dhe vij gjithmonë me kënaqësi. Së shpejti mbase...

Bisedoi: Kristjan Gj. Dukaj

18 Javore KOHA

Marketing

e enjte, 24 korrik 2014

Alternativa shqiptare

Gëzuar

BAJRAMI

Komuna Urbane e TUZIT

Me fat

Bajrami

Mozaik

e enjte, 24 korrik 2014

19 Javore KOHA

Me rastin e 45-vjetorit të zbritjes së njeriut të parë në Hënë

“Azurina” si motivim pamor për dritën e Tokës Më 20 korrik të këtij viti u mbushën 45 vjet që kur astronauti Neil Armstrong, si komandant i “Apollo 11”, zbriti në Hënë. Ai hyri në historinë e njerëzimit si njeriu i parë që hodhi hapa në një trup qiellor jashtë planetit tonë, Tokës. Është e njohur tashmë fraza e tij legjendare “ky është një hap i vogël për mua, por një hap gjigant për njerëzimin”, ndërsa komunikoi realizimin me sukses të misionit.

Në vigjilje të zbritjes së njeriut në Hënë, gazeta “Veçernje Novosti” e Beogadit pati shpallur konkurs për emërtimin e fenomenit astrofizik të dritës së Tokës që reflektohet nga sipërfaqja e këtij sateliti.

Dihet se në shumë gjuhë të botës përdoret togfjalëshi “drita e Hënës”, kurse në gjuhën serbe-kroate si fjalë e prejardhur “m(j)eseçina”. Analogjikisht me këtë kërkohej nga lexuesit-gjuhëtarët që të propozonin një term të ri adekuat për këtë fenomen astrofizik të dritës së Tokës, para se të zbriste njeriu në Hënë dhe ta përjetonte vizualisht.

Të shtunën, më 26 korrik, mbushen 45 vjet nga publikimi i rezultateve të konkursit të gazetës “Veçernje Novosti”. Juria profesionale pesëanëtarëshe, e përbërë nga shkrimtarë, gazetarë, gjuhëtarë eminentë të asaj kohe, prej 19 020 propozimesh zgjodhi si term të parë fjalën “ozarje”, me kuptim “ndriçim”.

Krahas këtij emri juria përzgjodhi edhe katër sinonime të tjera, prej të cilave tre me prejardhje sllave, kurse i katërti “azurina” me prejardhje ndërkombëtare, i propozuar nga Ruzhdi Ushaku, atëbotë mësimdhënës në gjimnazin e Gjilanit.

Ushaku tregon se ideja për termin “azurina” i kishte lindur nga imagjinata transcendentale për faktin se dy të tretat e planetit Tokë janë dete dhe oqeane, ku dominon ngjyra e kaltër dhe reflektimi përkatës i dritës kaltroshe.

“Veç kësaj, vetë Toka është disa herë më e madhe se Hëna dhe ky ‘top’ i rrumbullakët do të dukej si një ekran më impozant me dominimin e kaltërsisë”, shprehet ai.

Ky vizion i imagjinuar i profesor Ushakut u vërtetua më vonë nga Apolo 10, përkatësisht 11, i shikuar nga sipërfaqja e Tokës.

Pas publikimit të rezultateve të konkursit, juria doli me propozimin drejtuar të gjitha akademive të shkencave e arteve

Më 26 korrik mbushen 45 vjet nga publikimi i rezultateve të konkursit të gazetës “Veçernje Novosti” për emërtimin e fenomenit astrofizik të dritës së Tokës që reflektohet nga sipërfaqja e Hënës. Nga 19 020 propozime të mbërritura në konkurs, juria zgjodhi për t’i shpërblyer pesë fjalë, prej të cilave katër me prejardhje sllave, kurse e pesta “azurina” me prejardhje ndërkombëtare, e propozuar nga Ruzhdi Ushaku dhe institucioneve Matica Srpska dhe Matica Hrvatska që këto pesë fjalë t’i kenë parasysh për fjalorët enciklopedikë dhe tematikë përkatës.

Ushaku botoi më vonë një studim shkencor me analiza dhe argumente shkencore për termin “azurina” me karakter ndërkombëtar, dhe ato “kaltrinë” apo “kaltërtinë” me mjetet e shqipes (shiko: Gjendja e terminologjisë shqipe në Jugosllavi, IAP, Prishtinë, 1988, fq. 212-217).

Termi “azurina” zuri vend në Fjalorin e fjalëve të huaja, i botuar nga Instituti Albanologjik i Prishtinës, 1988, f. 65.

Profesor Ushaku thotë se nuk e din nëse katër fjalët e tjera të shpërblyera në konkurs të kenë hyrë në leksikonet e akademive të cekura apo fjalorët e termave të astronomisë.

Një gjë duhet të jetë e qartë: termi “azurina” është i vetmi që mund të kuptohet si motivim pamor dhe gjuhësisht i arsyetuar, të cilin do të mund ta përdorte NASA, po qe nevoje edhe me arsyetimin dhe argumentimin e përkthyer në gjuhën angleze, pasi baza “azur” që vjen nga emri i një guri të çmueshëm me ngjyrë të kaltër ka hyrë në të gjitha gjuhët evropiane dhe është e kuptueshme edhe më gjerë, siç është shpjeguar në studimin përkatës të profesor Ushakut. Kjo do të ishte e mirëseardhur si risi në shërbim të njerëzimit, por do t’i bënte nder i.k. edhe vetë autorit.

20 e enjte, 24 korrik 2014

Javore KOHA

Panoramë

Po vjen “bomba” nga Rita

Panoramë

e enjte, 24 korrik 2014

Filmi “Ballkoni” shfaqet në Hollywood për herë të tretë

Këngëtarja me prejardhje shqiptare, Rita Ora, shumë shpejt do të sjellë edhe videon e saj më të re.

Tashmë kanë filluar xhirimet e videoklipit të saj të ri, ku Rita kësaj radhe vjen më e “nxehtë” dhe seksi se kurdoherë.

E gjithë ngjarja e videos është bazuar në hit-filmin “Kill Bill”, ndërsa krahas Ritës, në video do të shfaqen edhe Iggy Azalea dhe aktori që në të vërtetë ka luajtur te “Kill Bill”, Michael Madsen.

Kjo video e këngës së titulluar “Black Window” pritet të bëjë “bum” në skenën botërore, ashtu sikurse të gjitha projektet e këngëtares.

Afërdita Dreshaj sapo ka lansuar klipin e saj të ri të këngës “Mos rri larg”.

Bukuroshja shqiptare nga Malësia, e cila për këtë projekt ka bashkëpunuar me Bleron, Suela Çangun, MaxProduction dhe Giti Dukën, është shprehur tejet e kënaqur me faktin se kënga e saj është përfunduar dhe është në dispozicion për dëgjuesit, por edhe për shikuesit.

“Kënga e re doli tani!! Mos rri larg. Faleminderit ekipit tim të mrekullueshëm: @bleromuharremi, @suela_cangu, @ maxproductional, @gitiduka”, ka shkruar Afërdita në Instagram.

Në klip, Dreshaj ekspozon linjat e saj shumë të dëshirueshme trupore, ndërsa për sa i përket këngës, mbetet të shihet se si do të pritet nga fansat!

21 Javore KOHA

Audienca e Hollywoodit për herë të tretë e ka parë “Ballkonin” nga Kosova.

Filmi i regjisores Lendita Zeqiraj është shfaqur në Los Angelos të Kalifornisë në kuadër të festivalit “Hollywood Shorts”. Ky festival nuk ka karakter garues, por qëllimi i tij është promovimi i arritjeve të regjisorëve nga mbarë bota.

Festivali amerikan është bërë i 60-ti me radhë për “Ballkonin” dhe i treti festival që e ka shpënë filmin në Amerikë.

“American Film Institut” dhe “South East European Film Festival”, ishin dy festivalet e tjera në Hollywood, ku ishte shfaqur “Ballkoni”. Ky film njëherësh është selektuar zyrtarisht për të garuar për çmimin “Grand Prize” në kuadër të “Rhode Island International Film Festival”, i cili është një ndër festivalet kualifikuese për çmimin “Oscar”, që do të mbahet nga 5 deri më 10 gusht.

Ky sukses i filmit, regjisores Lendita Zeqiraj i ka lënë një shije të mirë.

“Kjo është hera e tretë që ‘Ballkoni’ u shfaq në Hollywood dhe kjo më bën të ndihem shumë e lumtur. Ky është konfirmim i punës dhe i stilit tim dhe ndihem shumë krenare që tani në njëfarë mënyre e kam audiencën time edhe në Hollywood”, ka thënë Zeqiraj, tek ka treguar për festivalin në të cilin filmi i saj u shfaq të dielën mbrëma.

Morena Taraku bombardon me “Off” Afërdita Dreshaj rikthehet me “Mos rri larg”

Morena Taraku ka sjellë projektin e saj më të ri muzikor, të titulluar “Off”, të cilin e ka shoqëruar me një klip shumë të nxehtë.

Vija melodike është realizuar nga kompozitori Florent Boshnjaku, që i ka dhënë ca ritme verore këngës.

Ndërkohë, edhe videoklipi, për të cilin është kujdesur produksioni Imagine Films, është shumë veror.

Modelja e shndërruar në këngëtare vjen shumë seksi në videoklip, me skenat e xhiruara në plazh të cilat nxjerrin në pah vijën e trupit për t’u lakmuar.

“Ju falemnderoj perzemersisht te gjithe atyre qe ishin pjese e kenges OFF... Ju dua”, ka shkruar Morena në faqen e saj në Facebook pas publikimit të klipit.

Kënga e re, e quajtur “Off”, vjen vetëm pak ditë pasi bukuroshja Taraku, e njo-

hur për pasionin e saj për makina të shtrenjta, pati një aksident automobilistik me ç’rast ajo pësoi lëndime në qafë dhe në dorë, por fatmirësisht jashtë rrezikut për jetën.

Ndërkaq, kënga e saj e parë “My Love”, bashkëpunim me Bleron, deri më tani ka arritur në pothuajse një milion shikime në Youtube, dhe ishte lansuar pikërisht në ditën e të dashuruarve sivjet.

22 e enjte, 24 korrik 2014

Te k n o l o g j i

Fotografia e javës

Javore KOHA

Teksa shohim çdo ditë ofertat për ulje çmimesh dhe modele të rinj kompjuterash e laptopësh, na lindi pikëpyetja: vallë, sa do të ketë kushtuar një kompjuter në fillimet e para të këtij sektori?!

Duke kërkuar përgjigjen e kësaj pyetjeje, gjetëm një reklamë të vitit 1980 të publikuar në gazetat në SHBA, ku si ofertë për një kompjuter me hard disk 10 MB (kujdes, vetëm 10 MB), kërkohet një çmim prej 5995 dollarë amerikanë. Dhe mos harroni, ky është çmim ofertë.

Sa kushtonte një kompjuter në vitin 1980?!

Galaxy Note 4 i Samsungut vjen me ekran të lakueshëm Samsung mund të jetë duke përgatitur një version të dytë më të avancuar të pajisjes së saj, Galaxy Note 4.

Një version “prime” i Note 4 do të dalë në shitje me trup të metaltë, të alumintë dhe të magneztë sikurse edhe një ekran fleksibil.

Thashethemet nga media koreane

ET News thonë se versioni “standard” i Note 4 vjen me ekran jo-fleksibil, ndërsa versioni i dytë vjen me ekran fleksibil.

Samsung tashmë ka eksperimentuar me ekrane të lakuara dhe me smartfonin Galaxy Round, prandaj është krejtësisht e mundshme se këtë do ta

bëjë edhe me Note 4. Është thënë gjithashtu se do të integrohet edhe një kamerë 16-megapikselëshe e stabilizuar optikisht.

Sipas traditës, pajisja Note 4 mund të vijë në IFA, prandaj rrini gati për të parë se çfarë do të na sjellë Samsung në fillim të shtatorit.

„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„. liridona gjokaj: of love

e enjte, 24 korrik 2014

23 Javore KOHA

„Qesh pak, shiko këtu”

24 e enjte, 24 korrik 2014

Mozaik

Mozaik

e enjte, 24 korrik 2014

Javore KOHA

25 Javore KOHA

Gazetarja, publicistja dhe shkrimtarja Branka Bogavac rrëfen njohjen e saj me shkrimtarin Ismail Kadare

Francezët e vlerësojnë shumë Kadarenë

“Kadare konsiderohet në Francë ndër dhjetë shkrimtarët më të mëdhenj botërorë”, ka thënë Bogavac gjatë mbrëmjes autoriale të mbajtur të premten në kuadër të edicionit të 27-të të Festivalit “Barski Ljetopis” në Tivar

Poeti Basri Çapriqi përfaqëson Kosovën në Festivalin e Poezisë në Sete të Francës Kjo festë e madhe e poezisë bashkëkohore mediterane tubon gjatë nëntë ditëve më shumë se 100 poetë dhe artistë që vijnë nga të gjitha vendet e basenit të Mediteranit, si dhe nga rajone të tjera të botës ku gjatë historisë është zhvilluar kultura mediterane Poeti Basri Çapriqi si përfaqësues i Kosovës po merr pjesë në Festivalin e Poezisë në Sete të Francës, të titulluar “Zërat e fuqishëm të Mediteranit në Mediteran”.

Kjo festë e madhe e poezisë bashkëkohore mediterane, siç cilësohet nga organizatori, tubon gjatë nëntë ditëve më shumë se 100 poetë dhe artistë që vijnë nga të gjitha vendet e basenit të Mediteranit: Mediterani Latin, Mediterani i Afrikës, Mediterani i Ballkanit, Mediterani i Orientit, si dhe nga rajone të tjera të botës ku gjatë historisë është zhvilluar kultura mediterane.

Në edicionin e këtij viti marrin pjesë

Takim i zërave të fuqishëm të Mediteranit poetë nga dyzet vende të botës. Malin e Zi në këtë festival e përfaqëson shkrimtari Ballsha Brkoviq, kurse Shqipërinë Primo Shllaku. Çapriqi ka treguar për gazetën “Koha javore” se të hënën mbrëma është zhvilluar mbrëmja autoriale me të. Enkas për këtë festival, Çapriqit i janë përkthyer në gjuhën frënge 30 poezi, të cilat janë publikuar në një botim të posaçëm.

Festivali i Poezisë në Sete ka filluar më 18 korrik dhe do të zgjasë deri të shtunën, më 26 korrik. Ky festival, krahas atij në Lodeve, konsiderohet ndër manifestimet më prestigjoze të poez-

isë jo vetëm në Francë, por edhe më gjerë.

Basri Çapriqi punon në Universitetin e Prishtinës, ku ligjëron lëndët stilistikë dhe semiologji në Degën e Letërsisë Shqipe dhe në Degën e Letërsisë së Përgjithshme dhe të Krahasuar. Është përfshirë në disa antologji të letërsisë shqipe. Poezitë e tij janë përkthyer në anglisht, frëngjisht, gjermanisht, rumanisht, polonisht, serbokroatisht, maqedonisht. Është kryetar i PEN Qendrës së Kosovës, nënkryetar i Akademisë Shqiptare të Arteve dhe Shkencave dhe anëtar i SHAI “Art Club” që i.k. nga themelimi i kësaj shoqate.

Gazetarja, publicistja dhe shkrimtarja e njohur Branka Bogavac, e cila që nga viti 1964 jeton në Paris, ka thënë se Ismail Kadare është një shkrimtar shumë i madh, të cilin francezët e vlerësojnë shumë.

“Kadare konsiderohet në Francë ndër dhjetë shkrimtarët më të mëdhenj botërorë”, ka thënë ajo gjatë mbrëmjes autoriale të mbajtur të premten në kuadër të edicionit të 27-të të Festivalit “Barski Ljetopis” në Tivar.

Në bisedë me moderatorin e mbrëmjes, shkrimtarin e njohur malazias Mirash Martinoviq, Bogavac ka folur për karrierën e saj që nga vendlindja deri në Paris dhe intervistat me personalitetet më të njohura të fushës së letërsisë dhe

kulturës.

Bogavac ka rrëfyer për të pranishmit njohjen e saj me Kadarenë.

Ajo ka thënë se Kadarenë ia kishte sugjeruar për ta lexuar piktori i madh slloven, Zoran Mushiç, dhe se libri i parë që ka lexuar nga ai ka qenë “Pallati i ëndrrave”, që sipas saj përbën “dëshminë më të tmerrshme se çfarë komunizmi, gjegjësisht stalinizmi si forma më e deformuar e komunizmit”, mund t’i bëjë njeriut.

Ndërsa komunikimin e parë me shkrimtarin Ismail Kadare, Bogavac ka thënë se e ka pasur gjatë një interviste të zhvilluar për revistën “Mladi borec” të Shkupit, pak kohë pasi Kadareja ishte larguar nga Shqipëria dhe ishte vendo-

sur në Francë.

Ajo është shprehur se bashkëshorten e Kadaresë, Helenën e ka si motër shpirtërore sepse ajo është po ashtu shkrimtare.

Branka Bogavac është fituese e medaljes Urdhëri i Kalorësit të Artit dhe Letërsisë, të cilin e ndanë Ministria e Kulturës së Francës dhe është ndër katër çmimet më të rëndësishme të Francës. Që nga viti 1964 jeton në relacionin Paris-Budvë, ndërsa artikujt e saj janë publikuar në shumicën e gazetave dhe revistave kryesore të ish-Jugosllavisë. Është autore e disa librave të intervistave me shkrimtarët dhe personalitetet më të mëdha të shekullit të 20-të. i.k.

26 e enjte, 24 korrik 2014

Fejton

Fejton

e enjte, 24 korrik 2014

Javore KOHA

Lidhja e Prizrenit (5)

Prapaskenat e diplomacisë Lidhja Shqiptare ishte akti më i rëndësishëm i historisë së kombit shqiptar, me një platformë dhe program të qartë për realizimin e një qëllimi që ishte Pavarësia e Shqipërisë Sabri Salaj

Më 28 qershor 1880 ambasadori Goshen dhe ai gjerman Hacfel i kumtuan sulltanit se për t’i qetësuar shqiptarët ishte më mirë që atyre t’u jepej autonomia administrative. Po ashtu, më 27 korrik të vitit 1880 ambasadori Goshen i deklaroi kolegut të tij austro-hungarez, se ishte i vendosur për formimin e Shqipërisë dhe se nuk mund ta mendonte ndryshe zgjidhjen e çështjes orientale.

Ai theksonte se në fillim duhet t’i jepej autonomia për shkak të rrethanave ndërkombëtare, kurse një Shqipëri e Bashkuar - theksonte ambasadori anglez - do të ofronte mjaft garanci për zhvillimin e saj të brendshëm për ekzistencën e saj dhe qetësinë në Gadishullin Ballkanik. Pikëpamjet e ambasadorit Goshen për bashkimin e Shqipërisë si dhe ato të përfaqësuesit të Britanisë në Komisionin e reformave, Lordit Ficmoris, u vunë në bazë të qëndrimit zyrtar të Londrës për çështjen shqiptare. Parashtrimi i tezës së Lordit Ficmoris mbi bashkimin e katër vilajeteve etnike shqiptare dhe dhënien e një autonomie hasi në kundërshtim të Francës dhe Rusisë, po ashtu Austro-Hungaria nuk e mbështeti po as nuk e kundërshtoi një autonomi për Shqipërinë, duke u kufizua përballë trysnisë së Rusisë.

Politika zyrtare në mbrojtje të çështjes shqiptare u bë publike edhe nga kryeministri i Anglisë, Gladstone, më 1880, ku deklaronte: “Çdo popull i shtypur ka të drejtë ta shkundë zgjedhjen e tij dhe në qoftë se shqiptarët janë mërzitur e lodhur nga zgjedha turke dhe qeverimi i keq i saj dhe dëshirojmë me qenë të pavarur, kanë urimet e mia më

të përzemërta për ta. Është e vërtetë që drejtpërsëdrejti nuk mund të bëj kurrgjë për ta, po kur plani juaj ka dalë me të vërtetë fitues, flamuri turk të jetë zhdukur dhe pavarësia e Shqipërisë të jetë shpallur, le të deklarohet qeveria juaj zyrtarisht dhe Anglia do të jetë e para fuqi që do ta njohë pavarësinë shqiptare. Unë do të mundohem me gjithë shpirt me ndikuar edhe mbi të tjerët që të ndjekin këtë shembull. Në këtë linjë dikur edhe Sir Eduard Grej kishte deklaruar: “Gjithë kombet e Evropës të jenë të lirë të formojnë sipas dëshirës vetqeverimin e tyre e t’i prinë vetëpërparimit të vet në liri të plotë. Ky ideal i ynë përfshin pa përjashtim gjithë kombet e Evropës, të vegjël e të mëdhenj”.

Veprimtaria diplomatike e Lidhjes Shqiptare për mbrojtjen e trojeve etnike kundër vendimeve të Kongresit të Berlinit dhe për formimin e shtetit autonom dhe të pavarur shqiptar frymëzohej nga idetë përparimtare të qytetërimit evropian. Në peticionin dërguar nga Preveza, më 28 shkurt 1879, Lidhja u lutej Fuqive të Mëdha të respektonin edhe ndaj shqiptarëve principet e mëdha të kombësisë. Ajo kërkonte që Evropa ta garantonte ekzistencën e shqiptarëve si një komb i lirë, i cili, nëse do të arrijë të jetë i tillë, do të bëhej një Lindje, një bashkëpunëtor aktiv i kombeve që ecin në rrugën e qytetërimit. Po ashtu, në pranverën e vitit 1879 Abdyl Frashëri dhe Mehmet Ali Vrioni ndërmorën një aksion diplomatik në kryeqytetet më të mëdha të Evropës, Romë, Paris, Londër, Berlin, Vjenë. Me këtë rast u drejtuan kancelarive një memorandum me të

cilën kërkonin që shqiptarët të trajtoheshin ashtu siç ishin, si një komb m vete dhe që Fuqitë e Mëdha të hiqnin dorë nga politika e copëtimit të tokave të tyre.

Përveç veprimtarisë politike, diplomatike dhe ushtarake me anë të së cilës ndërkombëtarizohej çështja shqiptare, Lidhja Shqiptare nëpërmjet kulturës kombëtare kërkonte ta dëshmonte ekzistencën e kombit shqiptar. Mbrojtja e idesë së ekzistencës së një kombi shqiptar dhe e të drejtave të tij lidhej me kontekstin e Krizës Lindore, do të thotë me kërcënimet e copëtimit të pjesë evropiane të Perandorisë dhe përfshirjes në shtetet greke dhe sllave të territoreve të banuara tërësisht apo pjesërisht nga shqiptarët. Nga kjo pikëpamje, shqiptarizmi i Shemsedin Sami Frashërit, nga mënyra se si filloi të shprehej në shtypin e viteve 1878-1880, ishte një instrument për ta kundërshtuar sllavizmin dhe mbi të gjitha helenizmin. Pashko Vasa me

veprat i tij nëpërmjet pasqyrimit të identitetit, historisë, kulturës bënte një paraqitje të plotë të kauzës shqiptare përpara fuqive evropiane.

Komiteti për Mbrojtjen e të Drejtave të Shqiptarëve caktoi Shemsedin Samiun, Pashko Vasën, Jani Vreton dhe Hoxha Tahsinin për të krijuar një alfabet kombëtar. Të armatosur me një alfabet, shqiptarët mund të zhvillonin një letërsi standarde në gjuhën e tyre amtare.

Gjithashtu, u themelua në Stamboll “Shoqëria e të Shtypurit Shkronja Shqip”, ku si qëllim kishin botimin e librave në gjuhën shqipe. Po ashtu, Thimi Mitkoja botoi veprën e tij kryesore “Bleta Shqiptare”, vepra e parë e plotë me këngë popullore shqipe.

Gjatë tri viteve të Lidhjes Shqiptare arbëreshët e Italisë me De Radën bën një punë të madhe duke i treguar opinionit publik botëror se kush ishte populli shqiptar, cila ishte historia e tij e lavdishme, gjuha e tij e pasur dhe e lashtë, folklori

dhe letërsia e tij e bukur etj. Në favor të çështjes shqiptare ishte edhe ndonjë organ i shtypit periodik të kohës i kontrolluar nga dora e arbëreshëve të Italisë. Duhet dalluar gazetën “La Reforma”, e cila botoi një tok letrash të gazetarit arbresh Pietro Kiara, ku më pas ky i përmblodhi në librin më titull “Shqiptarët dhe Lidhja” të botuar më 1880.

Duke dënuar Fuqitë e Mëdha “për padrejtësitë dhe gabimet e Kongresit të Berlinit”, Kiara pohonte se Lidhja Shqiptare është vendosur t’i bëjë hesapet me armë në bilancin e ngatërresave të afërta të Evropës, është vendosur të bashkëpunojë e të veprojë me të gjitha mjetet për të mirën e atdheut duke kërkuar një autonomi të plotë. Qëllimin e themelimit dhe veprimit të Lidhjes Shqiptare, publicisti e juristi arbëresh e shihte qartë: “Në Prizren … mori formë dhe qëndrueshmëri bashkimi kombëtar që u mbështet nga të gjithë njerëzit më të shquar të Shqipërisë, pa dallim grade,

27 Javore KOHA

privilegji dhe besimi. Lidhja Shqiptare është themeluar për mbrojtjen dhe kërkesat e tërësisë tokësore kombëtare”.

Veç ndërtimit të argumenteve që integriteti territorial i Shqipërisë të përcaktohej sipas prejardhjes etnike ku çdo ndarje trojesh duhet të bazohej në etnitetin dhe kombësinë, elita e mendimit politik shqiptar ndërmori hapa konkretë për zhvillimin e kulturës kombëtare, me gjuhë dhe shkolla shqipe. Gjuha ishte mjeti më i rëndësishëm i ndërtimit dhe i zhvillimit të kulturës kombëtare, si dhe argumenti bindës për ekzistimin e kombit shqiptar. Kjo ndërthurje e veprimtarisë së rilindësve u bë frymëzim dhe udhërrëfyes për brezat e ardhshëm, ku synimi primar ishte dhe mbeti pavarësia e Shqipërisë.

Peticioni i fundit që njohim deri më sot, dërguar ambasadorëve të fuqive të mëdha nga Lidhja Shqiptare, është ai i datës 15 prill 1881, ku kërkesa e tyre ishte bashkimi i katër vilajeteve në një të vetëm që ta mbante emrin Shqipëri, një e drejtë që i takon Shqipërisë si një vend evropian. Lidhja u detyrohej qeverive evropiane, meqë i çmonte ato si qeveri që shquheshin për respektimin e të drejtave të popujve dhe të aspiratave të tyre, sepse besonte se, duke qenë të pajisura me ligjet dhe institucionet e nevojshme për njerëzimin, shtetet evropiane do të merrnin në konsideratë, pa asnjë dyshim, edhe kërkesat e shqiptarëve, do t’i respektonin dhe do t’i mbronin ato sipas së drejtës ndërkombëtare.

Lidhja Shqiptare ishte akti më i rëndësishëm i historisë së kombit shqiptar, me një platformë dhe program të qartë për realizimin e një qëllimi që ishte Pavarësia e Shqipërisë. Megjithëse nuk ia arriti qëllimit, Lidhja Shqiptare u bë frymëzim për brezat e ardhshëm dhe të tashëm të kombit shqiptar. Brenda shpirtit të rilindjes kombëtare mbizotëronte ideja e bashkimit kombëtar, kështu që mendimi politik shqiptar i rilindësve bëri që çështja shqiptare të ishte një problem ndërkombëtar i cili kërkonte zgjidhje duke respektuar të drejtën ndërkombëtare. Interesat gjeostrategjike dhe gjeopolitike të Fuqive të Mëdha dhe Perandorisë Osmane në Ballkan dhe Anadoll bëri që çështja shqiptare të mos zgjidhet sipas postulateve të së drejtës ndërkombëtare, por duke u bazuar në realpolitikë, e cila, po ashtu, udhëhiqej nga prapaskenat e diplomacisë sekrete.

28 e enjte, 24 korrik 2014

Intervistë

Intervistë

e enjte, 24 korrik 2014

Javore KOHA

29 Javore KOHA

Bisedë me kryetarin e Shoqatës së fermerëve të Malësisë, Smail Çunmulaj

Me probleme të natyrave të ndyshme Treg i qëndrushëm nuk ekziston edhe pse fermerët me këtë fenomen ballafaqohen prej shumë vitesh me çështjen e materializimit të prodhimit. Fermerët gjënden në mënyra të ndyshme kush ka mundet e si mundet, ka tendeca të vijnë firmat nga jashtë siç janë nga Kroacia, Bosna dhe Kosova, mirëpo këto subjekte tregtare nuk hasin në mirëkuptim nga shumë qarqe dhe ende mbetet komplekse procedura e grumbullimit gjegjësisht e eksportimit të mallit nga kjo zonë në këto rajone Koha Javore: Z. Çumulaj, si kryetar i shoqatës së fermrëve të Malësisë, a mund të na rrëfeni disa nga problemet kyçe me të cilat përballën fermerët e zonës së Malësisë gjatë prodhimtarisë së tyre bujqësore?

S. Çunmulaj: Në këtë kur kur teknologjia ka shënuar progres në shumë sfera duke kyçur edhe fushën e bujqësisë, do të thoja se prodhimtaria e bujqësisë në zonën e Malësisë është shumë kompleksive nga fakti se vet investimet jashtë shumë të larta. Nuk mund të lavdërohemi tepër me rezultate finale në kohën kur duhet të shitën, dhe aty lind një nga problemet kyce për të gjithë fermerët e zonës dhe procesi i prodhimtarisë është tepër i zgjatur, pothujase një vit dhe në fund shpesh ndodh të përballemi me probleme të natyrës së të paguarit të materializimit të mallit tonë nga firmat dhe personat të cilëve ua shesim prodhimin Prob-

lem tjetër paraqet fakti se Mali i Zi është treg i vogël jo vetëm për grumbullimin e mjeteve tona por edhe për furnizim me mjete të nevojshme të cilat na nevoiten për të hyrë në procesin e prodhimit.

Koha Javore: Sa mbështetën financiarisht dhe materialisht nga Ministria e Bujqësisë fermerët e Malësisë në mënyrë që t’i nxjerrin të hollat e investuara, të dalin në sufiçit dhe mos të mbesin në deficit?

S. Çunmulaj: Ministria e Bujqësisë nëpërmjet projekteve të saja të planifikuara me agrobuxhet parshikon një subvencionim i cili nuk është shumë i fuqishëm bile as në rajon por ato kryesisht sillen nga 120 deri 150 euro për një hektarë të mbjellë me kultura të ndyshme siç janë drithërat, patatja, domatja, speci, shalqini, kastraveci, misri, kungulli, etj. Ekziston edhe një subvencionim i Ministrisë

së Bujqësisë në prodhimin e produkteve blegëtorale siç është prodhimi i qumështit apo mishin ku kushti është se ai që përfiton duhet të ketë mbi pesë krerë lope dhe subvencionohet me 70 euro në vit dhe qëllimi është të masivizohen prodhimet e tilla dhe të ndahen “profesionistët”nga amatorët e kësaj sfere.

Koha Javore: Çfarë keni ndërmarrë si kryetar i shoqatës së fermerëve të Malësisë për t’i ndimuar prodhuesit qoftë me këshilla të vlefshme qoft për plasimin e produkteve në treg?

S. Çumulaj: Shoqatat në përgjithësi nuk kanë kapacitet të mjaftueshëm juridik. Duke u nisur nga ky fakt, ne si shoqatë nuk kemi ndonjë lidhshmëri të ngusht me fermerët pasi ata nuk zgjojnë interesim të duhur për t’u anëtarësuar në këtë shoqatë. Shoqata drejtë përmirësimit të gjendjes agrare nëpërjet të aktiviteteve të ndyshme

që i zhvillojmë si shoqatë por edhe subjektet tjera qofshin të sektorit joqeveritarë apo qeveritar, mundohemi që me mënyra të ndyshme të jemi të pranishëm në burimin e ngjarjeve që ndodhin në sferën e agrarit. Shpesh here nëpërmjet reagimeve tona në opinion në media aty ku evidentohen problemet siç është problem i finalizimit të prodhimeve tona dhe në rast reagimesh ndodh që subjektet përkatëse të ndalën dhe të mendojnë se ku dhe a ka ndonjë vend për përmirësimin e gjendjes për plasimin e produkeve tona në treg.

Koha Javore: Nga dëmet e fundit që ka pësuar zona e Malësisë nga të reshurat e shiut dhe breshërit, sa u keni patur asistencë nga nga Ministria e Bujqësisë për kompensim të demit?

S.Çunmulaj: Ajo situatë na ka tronditur thellë ku me qindra hektarë janë asgjësuar në zonën jugore të Malësisë . Kemi ngritur në procedurë drejtë ministrit dhe ministrisë gjegjëse me qëllim që ata njerëz të zgjohën pak drejt halleve që na kanë kapluar në fillim të sezonin. Por si zakonisht ata nuk lodhen shumë për problemet tona me arsyetimin se çdo sipërfaqe e mbjellur duhet të jetë e siguruar pranë kësaj ministrie, mirëpo kapciteti jonë financiar nuk na lejon të bëjmë investime shtesë pasi në vazhdën e prodhimtarisë na ndjekin shpenzime të jashtëzakonshme.

Koha Javore: Ku i shesin fermerët

e Malësisë prodhimet e tyre dhe a ekziston për ta një treg të qëndrueshëm?

S. Çumulaj: Treg i qëndrushëm nuk ekziston edhe pse fermerët me këtë fenomen ballafaqohen prej shumë vitesh me çështjen e materializimit të prodhimit. Fermerët gjinden në mënyra të ndyshme kush ka mundet e si munet, ka tendeca që vijnë firmat nga jashtë siç janë nga Kroacia, Bosna dhe Kosova, mirëpo këto subjekte tregtare nuk hasin në mirëkuptim nga shumë qarqe dhe ende mbetet komplekse procedura e grumbullimit gjegjësisht e eksportimit të mallit nga kjo zonë në rajonin e përmendur. Pasi ky ëshë mall që nuk qëndron shumë të mbahet pa u shitur dhe fermerët e kësaj zone detyrohen që mallin e tyre kryesisht e shesin në tregun e gjelbërt të kryeqytetit.

Koha Javore: Nëse posedoni ndonjë evidencë apo statistikë, sa dëm mall kondiderohet të jetë asgjësuar këtë vit në zonën e Malësisë nga kushtet e këqija atmosferike?

S. Çumulaj: Do të përmbledh një shifër prej 100 fermerësht që kanë pësuar dëme të pallogaritshme nga ky fenomen negativ dhe afërisht bëhet fjalë për sipërfaqe të të mbjellurave prej 100 hektarë të perimeve të asgjësuara në të gjithë zonën e Malsësisë së jugut dhe kjo është aq para e malle seqë fermerët nuk din ta gjejnë vetën se si do të mbijetojnë për sezonin që pason. Pra dëmet janë

aq sa ne do t’i ndiejmë edhe për disa sezone të ardhshme.

Koha Javore: Si i sigurojnë fermerët e kësaj zone të hollat për t’i investuar në sektorin bujqësor pasi siç thatë me ndihma simbolike nga shteti sigurisht se nuk mund të kryhen ivestime kolosale?

S. Çunmulaj: Ne duke gjetur mirëkuptim tek furnizuesit me materiale për prodhimtari bujqësore duke marr hua nëpër barnatore bujqësore arrisim që të hellim farat produkteve nëpër sipërfaqe të mëdha dhe në këtë mënyrë shumica fermerëve e realizojnë misionin e tyre të investimit në sektorin kryesorë në Malësi atë të bujqësisë.

Koha Javore: Si po ecën shitjet këtë sezon në krahsim me një vit më parë dhe cilat janë produketet që janë me dominante dhe më shitura në treg?

S. Çunmulaj: Në këtë zonë jugore konkretisht por edhe në Malësi përgjithësisht dominuese janë patatja, speci, domatja, shalqini i cili këtë vit ka një hov të madh tek fermerët e mëdhenjë, si dhe kastaveci, kungulli, etj. Këtë vit shitjet kanë pësuar një përmirësim të lehtë në krahasim me vite të mëparshme pasi ende nuk ka një bllokim të shumicës së produkteve pëveç para pak ditëve të produktit të domates dhe të shalqinit kurse podhimet e tjera kanë një plasman solid. Dhe derisa malli nuk ngel nëpër ara, pavarësisht se do i shesim lirë apo shtrejt, ne fermerët mbetemi Intervistoi: Toni Ujkaj të kënaqur.

30 e enjte, 24 korrik 2014

Mozaik

Marketing

Javore KOHA

e enjte, 24 korrik 2014

31 Javore KOHA

Ambasada e Emirateve të Bashkuara Arabe në Mal të Zi

Organizoi të martën në Tuz iftar

Ambasada e Emirateve të Bashkuara Arabe në Mal të Zi në bashkëpunim me Bashkësinë Islame në Mal të Zi dhe Komunën Urbane të Tuzit kanë shtruar të martën në mbrëmje iftar me rastin e muajit të madhërueshëm të ramazanit.

Në iftar që është mbajtur në restorantin “Troja” në Tuz kanë qenë të ftuar numër i konsideruar i agjëruesve nga e gjithë Malësia. Të pranishëm kanë qenë edhe përfaqësues të ambasadës së Emirateve të Bashkuara Arabe në Mal të Zi, reisi i bashkësisë islame në Mal të Zi Rifat Fejziq, kryetari i Komunës Urbane të Tuzit Abedin Axhoviq, zyrtari i lartë i Meshihatit Omer ef. Kajoshaj, kryeimami i Tuzit Islam Pepiq si

dhe zyrtarë të tjerë të meshihatit. Në këtë iftar nuk kanë munguar as përfaqësues të partive politike, si dhe përfaqësues të institucioneve të tjera që veprojnë në Tuz. Fjalën përshëndetëse në këtë iftar e mbajti kryetari i Komunës Urbane të Tuzit dr. Abedin Axhoviq i cili përshëndeti të gjithë të pranishmit dhe përgëzoi përfaqësuesit e ambasadës së Emirateve të Bashkuara Arabe që zgjodhën pikërisht Tuzin të organizojnë këtë iftar. Më pas të ftuarit në këtë iftar i përshëndeti njëra ndër përfaqësueset e ambasadës së Emirateve të Bashkuara Arabe e cila u dëshiroi mirëseardhje e në veçanti Bashkësisë Islame të Malit të Zi dhe Komunës Ur-

bane të Tuzit e cila siç tha kanë dhenë kontribut të dukshëm në organizimin e këtij iftari. “Ne si përfaqësues të Emirateve të Bashkuara Arabe vizitojmë krejt Malin e Zi që të ju tregojmë myslimanëve ndjenjat tona me rastin e këtij muaji të shenjtë dhe vendi jonë shkëmben marrëdhënie të shkëqyera me Malin e Zi dhe kjo është edhe një mënyrë tjetër të tregojmë ndjenjën e afrimitetit dhe lidhshmërinë me njerëzit në Mal të Zi”, u shpreh zyrtarja nga ambasada e Emirateve të Bashkuara Arabe në Mal të Zi. Ndërkohë reisi i Bashkësisë Islame në Mal të Zi Rifat ef. Fejziq duke përshëndetur dhe uruar mirëseardhje të gjithë të ftuarve falenderoi oganizatorët nga Emiratet e Bashkuara Arabe të cilët si tha po organizojnë një sërë manifestimesh në këtë muaj të shenjtë të ramazanit. “Ne si Bashkësi Islame në Mal të Zi kemi kënaqësi që këto ditë të shenjta janë potencial shtesë për bashkëpunim të mëtejmë të marrëdhënieve mes Mali të Zi dhe Emirateve të Bashkuara Arabe”, tha reisi i Bashkësisë Islame në Mal të Zi Rifat Fejziq. Ambasada e Emirateve të Bashkuara Arabe në Mal të Zi gjatë muajit të ramazanit ka organizuar edhe një sërë aktivitetesh humanitare për familjet e varfëra dhe për ato më në nevojë në Mal të Zi. Kjo është hera e dytë që Ambasada e Emirateveve të Bashkuara Arabe organizon t.u. iftar në qytezën e Tuzit.

Iniciativa Qytetare TUZ

Gëzuar Bajrami!