MAM PLAN
katowice i dzielnice
letni dodatek do magazynu
Urodziny Miasta 10 września
Koncert zespołu Arka Noego Sala Teatralna Pałacu Młodzieży Rodzinna rozgrzewka przed wielkim muzycznym „bum!”. Choć kto pamięta występ Arki Noego przed kilkudziesięcioma tysiącami ludzi na Przystanku Woodstock w 2011 roku nigdy już nie powie, że to muzyka tylko dla rodzin z dziećmi.
11 września
Strefa Kultury Wstęp wolny 150 lat stuknie Katowicom właśnie tego dnia! Zamiast „Sto lat” zabrzmią największe przeboje: Misi FF, czyli Michaliny Furtak, wokalistki i basistki znanej wcześniej z grupy tres.b. Jej debiut w 2013 roku został szybko doceniony, przynosząc jej Paszport „Polityki” i statuetkę Fryderyka; Natalii Przybysz, tworzącej wcześniej wraz z siostrą duet Sistars, a teraz autorki hitu „Miód/Nazywam się niebo”; Archive, który przez swoich fanów i wielu znawców muzyki uznawany jest za następców Pink Floyd. Generator przebojów okupujących przez długie
tygodnie listy przebojów. Chyba największy – „Again” z 2002 roku, trafił na pierwsze miejsce Listy Przebojów Programu III, gdzie utrzymywał się przez kilkanaście notowań. Nie schodzi też poniżej trzeciej dziesiątki w Topie Wszechczasów. Nic dziwnego, bo ich muzyka wymyka się sztywnej klasyfikacji, stanowiąc niezwykle świeże połączenie gitar i elektroniki, często z użyciem analogowych syntezatorów. Archive początkowo funkcjonował jako grupa trip-hopowa, jednak z czasem muzycy zaczęli nawiązywać do rocka neoprogresywnego, nie porzucając przy tym swoich korzeni. Koncert Pumezy Matshikizy i Orkiestry AUKSO Sala Teatralna Pałacu Młodzieży Liryczny sopran południowoafrykańskiej śpiewaczki Pumezy Matshikizy określany jest jako „najwspanialszy głos operowy dzisiejszych czasów” („The Independent”), a artystka przewodzi nowemu nurtowi gwiazd operowych rodem z RPA. Towarzyszyć jej będzie Orkiestra Kameralna AUKSO, a w repertuarze znajdą się najwspanialsze arie operowe.
12 września
Strefa Kultury Wstęp wolny Katowice mają 150 lat i jeden dzień. Wciąż nie śpiewamy „Sto lat”, tylko dla katowiczan grają i śpiewają: Łąki Łan, czyli łąkowy funk w wykonaniu
Kocham Katowice 10-13 września
„The Sea” czy „Otherwise” są już klasyką popu.
Ponia Kolnego, Bonka, Mega Motyla, Paprodziada i innych artystów z mchu i paproci; African Salsa Orchestra, wykonująca taneczną salsę orkiestra złożona z 7 europejskich wirtuozów tej kubańskiej muzyki pod kierunkiem znanego muzyka reggae Tikena Jah Fakoly’ego; Morcheeba, czyli wielki powrót Sky Edwards i jednego z dwóch braci Godfrey – Rossa. „Rome wasn’t build in a day” śpiewała Morcheeba w jednym ze swoich największych hitów, ale patrząc na zawrotne tempo ich kariery, czasami się to udaje. Międzynarodowe uznanie przyniósł zespołowi już pierwszy album, „Who can we trust” z 1996 roku. Globalnymi gwiazdami stali się dzięki takim przebojom jak „Rome wasn’t build in a day” z płyty „Fragments of Freedom” z 2000 roku. W sumie w swojej już 20-letniej historii sprzedali miliony płyt. Utwory takie jak „Rome wasn’t built in a day”,
Paco Peña & Flamenco Company oraz Zespół Śpiewaków Miasta Katowice Camerata Silesia Sala koncertowa NOSPR Pierwsza gitara flamenco – Paco Peña skomponował dla Katowic specjalny utwór na 150-lecie miasta. Usłyszymy go w wykonaniu jego Flamenco Company oraz Zespołu Śpiewaków Miasta Katowice Camerata Silesia.
13 września
Koncert The Face of God Kościół Ewangelicki Kto słyszał podczas zeszłorocznych Urodzin Korsykanów z Barbara Furtuna, musi wybrać się na ten koncert. To projekt artystów z Sardynii, będący połączeniem pieśni sakralnych z tej śródziemnomorskiej wyspy oraz muzyki klasycznej. Na repertuar koncertu składają się zarówno religijne utwory sardyńskie, jak i takie kompozycje jak „The Face of God” czy „Heaven on Earth”, skomponowane przez Ernsta Reijsegera do filmów Wernera Herzoga.
02 mam plan • ultramaryna / lato 2015
K atowice, rok 2015. Przed
nami lato w Kato. Jest dobrze, miasto rozkwita. Stereotyp szarego, dymiącego setkami kominów i zupełnie nieciekawego miejsca, który latami był z nami, został przegnany ciężką pracą PR-owców i energią włożoną przez wszystkich rozkochanych na zabój w tym mieście ludzi. Jego mieszkańców oraz wielbicieli z całego kraju. Chcesz dołączyć do grona pierwszych lub drugich? Czytaj dalej!
» Marta Nendza
Lech Majewski
Tu jest pewnego rodzaju wibracja. Być może to jest ta forma energii słonecznej, która została pod nami sprasowana w postaci negatywu słońca czyli węgla. To jest de facto nic innego jak energia słoneczna przechwycona ze słońca przez różnego rodzaju rośliny, a potem sprasowana ruchami tektonicznymi.*
lato 2015 / ultramaryna • mam plan
Sto dowodów na to, że Katowice to miasto jedno na sto!
Artur Rojek
Katowice mają dużą energię, która czeka na jej wykorzystanie. Energię pochodzącą z ludzi. Ludzie coś robiąc, będąc czemuś wierni, ściągają innych, ci z kolei przekazują im swój odbiór. Energia nakręca się, staje się coraz większa i miasto się po prostu zmienia.* *cytaty z filmów promocyjnych ESK 2016 Katowice
03
Zapraszamy do odkrywania na własną rękę uroków i atrakcji pięknego miasta Katowice. Bez zbędnej przewodnickiej bajery, za to od serca prezentujemy miasto z perspektywy tubylców. Wysyłamy Was na dzielnice, rower, wycieczkę tropem katowickiego street artu, przepyszny obiad, gruby melanż, hałdę, do lasu, pod ziemię, na zielony dach, koncert oraz niekonwencjonalne zakupy. I agitujemy: bawcie się najlepiej! Wysoka piona!
WEŁNOWIEC s. 20 KOSZUTKA s. 18 OS. TYSIĄCLECIA s. 24 DĄB s. 20 ZAŁĘŻE s. 22
MAM PLAN Katowice i okolice
wydawca
Ultramaryna | pl. Sejmu Śląskiego 2 | 40-032 Katowice T 32 7857777 | E poczta@ultramaryna.pl www.ultramaryna.pl | facebook.com/ultramaryna koncepcja, koordynacja: Aga Psiuk research, teksty: Marta Nendza foto: Marta Nendza, Ra2nski, Radosław Kaźmierczak, Kobas Laksa, IKKMO, Bartek Barczyk, Jacek Poremba projekt graficzny, DTP: Alek Joachimiak partner
Instytucja Kultury Katowice – Miasto Ogrodów pl. Sejmu Śląskiego 2 | 40-032 Katowice T 32 6090311 | E sekretariat@miasto-ogrodow.eu
ŚRÓDMIEŚCIE s. 6
STREFA KULTURY s. 14 BOGUCICE s. 16 SZOPIENICE s. 26 ZAWODZIE s. 17 NIKISZOWIEC I JANÓW s. 31 GISZOWIEC s. 30 OS. PADEREWSKIEGO I MUCHOWIEC s. 34 POŁUDNIOWE DZIELNICE KATOWIC s. 36
LEGENDA alkohol / architektura / chillplażoleżakowanie / edukacja / eko / imprezy / jedzenie / kawa/herbata / kultura / natura / pamiątka/prezent / rower / rozrywka / sport /
06 mam plan • śródmieście • ultramaryna / lato 2015
ŚRÓDMIEŚCIE
MAMO, TATO JESTEM W KATO! PÓŁNOC–POŁUDNIE Bywa, że przy pierwszym kontakcie dość trudne do ogarnięcia Centrum skłania przyjezdnych do refleksji w typie: OCB?, quo vadis i czy w tym szaleństwie jest metoda? W sumie nieważne. Jak bardzo poskakane i dziwne by nie było, katowickie Śródmieście kryje w sobie ogromne pokłady potencjalnie interesujących miejsc. I tego się trzymajmy.
Wedle niepisanego podziału, istniejącego głównie w głowach mieszkańców, mamy część północną (przed torami) i południową (za torami). W części północnej charakterystyczne są: Spodek, Rondo, Pomnik Powstańców Śląskich (warto podejść bliżej), CINiBA (Bryła Roku 2011), Superjednostka (jeden z największych budynków mieszkalnych
lato 2015 / ultramaryna • śródmieście • mam plan
07
w PL), żaba fontanna (główny punkt zborny katowiczan), nowy Dworzec PKP (formą nawiązujący do wspaniałego poprzednika – Brutala z Katowic), plac Wolności z neorenesansowym Pałacem Goldsteinów, Filharmonia Śląska, Teatr Śląski, domy handlowe Skarbek (z widokową windą) i Zenit (z odnowionym neonem) oraz zupełna nowość – Rynek! Dominuje architektura secesyjna, ale można też znaleźć parę modernistycznych perełek (rekomendujemy Szlak Moderny). Na pewno spacerując warto podnieść głowę w górę i rzucić okiem na piękne fasady kamienic, a gdy tylko trafi się taka okazja – wdrapać się na jakiś dach, skąd widok jest zawsze dobry. Ważne ulice: 3. Maja, Stawowa, Warszawska, Dworcowa i, przede wszystkim, Mariacka. Zapamiętaj: wszystkie drogi prowadzą na Mariacką.
Adam Godziek
Lubię południowe Śródmieście, mniej wiecej od ul. Wojewódzkiej w górę. Tu mieszkam, tu znajduje się nasze biuro, tu kiedyś chodziłem do liceum – tzw. „Konopy”... Moja milość do Katowic jest subiektywna, szczera i na zawsze.
Za torami wita południowe Śródmieście, a więc: Kinoteatr Rialto, plac Miarki, budynek Śląskiego Urzędu Marszałkowskiego (polecamy przejażdżkę windą paternoster), Dezember Palast (czyli Centrum Kultury Katowice), pomniki: Wojciecha Korfantego (nieco podobny do Buki z Muminków) i Piłsudskiego na Kasztance (która wskutek nieporozumienia została przez chorwackiego rzeź-
08 mam plan • śródmieście • ultramaryna / lato 2015
biarza stworzona ogierem), Akademię Muzyczną (architektoniczny mix tradycji i nowoczesności), Pałac Młodzieży, Kościół Garnizonowy (pierwszy funkcjonalistyczny kościół w PL), Drapacz Chmur (najbardziej spektakularny przykład funkcjonalizmu w PL), Dom Hansa Bellmera, Archikatedra Chrystusa Króla, modernistyczne kwartały w obrębie ulic: PCK, Rymera, Jordana + malownicza ul. Gen. Zajączka i równie malowniczy XIX-wieczny cmentarz przy ul. Francuskiej oraz uratowany przed wyburzeniem modernistyczny Dom Służewca (w którym na lato z kopyta rusza klub Galop z koncertami, imprezami i niedzielnym leżakowaniem).
TA WARIACKA MARIACKA!
Zwana też Maryną (pozdro dla kumatych). Katowicki Monciak. Aż nie chce się wierzyć, że do 2008 śmigały po niej autobusy i przedstawicielki najstarszego zawodu świata. Dziś główny deptak Katowic całą dobę tętni życiem, a w weekendy staje się scenerią licznych przypadków poniesienia przez melanż. Śródmiejski koncentrat kulturalno-rozrywkowy » Film: kino studyjne Światowid, Kinoteatr Rialto, letnie plenerowe kino w Bavitto (śr-nd) » Muzyka: Jazz Club Hipnoza, Kato, Katofonia, Fil-
harmonia Śląska, Prokultura Scena: Teatr Śląski, Teatr Korez, Śląski Teatr Lalki i Aktora Ateneum, Letni Ogród Teatralny w podcieniach CKK, Teatr Rawa » Sztuka: Rondo Sztuki, BWA, Galeria Miasta Ogrodów, CKK Tak żyli ludzie: Muzeum Historii Katowic » Ciekawostki: Houdini Games (interaktywne gry na czas), Cybermachina (klub z grami video), Muzeum Historii Komputerów i Informatyki, Rudy Goblin Fantasy Inn (spot miłośników fantastyki), Nightskating » Widok: Sky Bar (najwyżej położony bar Śląska – 27. piętro wieżowca
lato 2015 / ultramaryna • śródmieście • mam plan
Altus), Industrial Cafe (zewnętrzny taras z widokiem na Centrum) » Taniec: Cooler, Magazyn, Rajzefiber » Techno – jako towar luksusowy nie trafia się często, ale warto próbować w: Inq, Cafe Europa » LGBT: Judasz Music Club & Pub, Blue Box » Chillout: Galop, Drzwi Zwane Koniem (mega ogródek), Kominiarz (palarnia fajki wodnej), Strefa Chillot (wakacyjna plaża przy Dworcu PKP) » Shopping: Gryfnie, Zła Buka, Kopalnia Cukierków (manufaktura maszkietów) » Usługi: Salon Odnowy Mechanicznej (jak popsuje Ci się rower), Golorz Barber Shop Śródmiejska ściągawka gastronomiczna „Jedz tam, gdzie lokalsi” – radził mi tata, gdy wyruszałam w podróż do Afryki. Co okazało się trudne, bo oni jedli w kontrowersyjnych miejscach… W Kato jest dobrze. Oto lista miejsc, w których je i gotuje się z jednakową pasją, za to bez glutaminianu sodu. Przyjazna tym, co akurat zgłodnieli – poszukiwaczom nowych smaków, wege i mięsożernym, kobietom przy nadziei (been there), łasuchom, słowem: wszystkim, którzy lubią jeść. » Śniadanie: Bar Pod Czwórką (doskonała jajecznica w kilku wariantach i kultowe „zapiekanki extra” wg niezmiennej od lat przeszło 20 receptury), Kofeina Bistro, Strefa Centralna (śniadać można w blasku
09
historycznych neonów), Przystanek Śniadanie (targ śniadaniowy, co niedzielę od 10:00 w pięknych okolicznościach przyrody Parku Powstańców Śląskich) » Legendarne potrawy: Zemsta Leppera (Hipnoza), Currywurst i frytki z majo (Pokrzep się!), śląski łobiod – panczkraut albo klasyk: gumiklyjzy, rolada i modro kapusta (Szynk Old Fashioned) » Pierogi: Bar Mleczny Europa (atrakcję dodatkową stanowi urządzenie do formowania kolejki), Pierogarnia: Pierogi Pierożki, Pierogi Świata, BackStage, Alchemia Smaku (sklep z pierogami i nie tylko) » Wege: Złoty Osioł (mistrz!), Dobra Karma (dobrze karmi wg kuchni Pięciu Przemian), Bo Tak WegePrzestrzeń » Kuchnia azjatycka: Hurry Curry (najlepsze curry w mieście), Little Hanoi and more (oryginalna kuchnia wietnamska) » Pizza: Len Arte (boska kuchnia włoska) » Chleb: Piekarnia Bąk (działa od 1945, wypieka chleb wg tradycyjnej receptury, bazując na żywym zaczynie), Piekarnia Michalski (skosztuj chleba, który bywa przez turystów wywożony z Kato w charakterze bezcennego suweniru), Piekarnia Klossek (100 % naturalne pieczywo prosto z ceramicznego pieca) » Eko jedzenie: VegAnka, Spiżarnia Smaków Natury, targ przy pl. Miarki, Natu » Hambuksy: Mad Mick (prekursor burgerowego
10 mam plan • śródmieście • ultramaryna / lato 2015
szaleństwa w Kato), Banhoff (concept burger bar + wnętrze doskonałe), Cooler Food (chef Przemysław Błaszczyk poleca) » Foodtrucki: Natural Born Grillers, Concrete Jungle Meals, Kawavan – wypatrujcie na mieście! » Piwo ma tyle kalorii co kotlet, ale po kotlecie mniej się śmiejesz: Biała Małpa, Klub Podróżników Namaste – w obu miejscówkach miłością bezwarunkową darzy się dobre piwo (setki gatunków) i dalekie wyprawy (prelekcje i spotkania z podróżnikami) » Drinki (z palemką): Old Cuban » Nocne gastro/ wódka: Lorneta z Meduzą (czynne całą dobę!),
Alchemia Smaku, Wojewódzka 14 /
Kato (zapieksy miodzio, ale uwaga na pszczółki!), Ambasada Śledzia (sernik nowojorski wymiata), Todojutra (zapiekanki) » Tea time: Teoria (punkt na Szlaku Moderny + fajny widok z okna), Fanaberia (herbata z całego świata + czytelnia komiksów) » A damn fine cup of coffee: Krystynka wraca z Wiednia (supermiło), Coffee Synergia Dobre Miejsce (sic!), Bellmer Cafe (w pakiecie świetnie zaopatrzony regał z książkami), Mały Kredens (przytulność 100), Cafe Kattowitz (wehikuł czasu do przełomu XIX i XX wieku)
Ambasada Śledzia, Mariacka 25, T 600361515 /
BackStage, Wojewódzka 31, T 327472898 /
Banhoff, Kordeckiego 5, T 732650066 /
Bar Mleczny Europa, Mickiewicza 8, T 322596696 / T 322517494/
Bavitto, pl. Miarki 6, T 530530116 /
T 530181151 /
Biała Małpa, 3. Maja 38, T 881228048 /
Bar Pod Czwórką, Kochanowskiego 4, Bellmer Cafe, pl. Wolności 9, Blue Box, Krzywa 2, T 322068234 /
lato 2015 / ultramaryna • śródmieście • mam plan
11
Bo Tak WegePrzestrzeń, Batorego 2, T 734140572 / BWA, al. Korfantego 6, T 322599040, O wt-nd 10-18 / Cafe Europa, Mickiewicza 8, T 322598091 / Cafe Kattowitz, św. Jana 7, T 323218508 /
CINiBA, Bankowa 11a, T 327865000, O pn-sb 8-20 /
T 326090300, O galerie wt-nd 11.30-19.30 / T 501 158757 /
CKK, pl. Sejmu Śl. 2,
Coffee Synergia Dobre Miejsce, Andrzeja 29,
Concrete Jungle Meals, Gallusa 12, T 728257889 /
20, T 508249198 /
Cooler Club, Mariacka
Cooler Food, Mariacka 20/1, T 508249198 /
T 730880900 /
Cybermachina, Damrota 6,
Dobra Karma, św. Jacka 1, T 784903662 /
Warszawska 37, T 708924247 /
Drzwi Zwane Koniem,
Fanaberia, Wita Stwosza 6, T 322000167 /
Śląska, Sokolska 2, T 323511719 /
Filharmonia
Galeria Miasta Ogrodów, św. Stanisława 4, T 326090311,
O pn-nd 12-20 / Galop, Kościuszki 73, T 322515318 / Golorz Barber Shop, św. Stanisława 6, T 535912078 / Gryfnie, pl. Miarki 1, O pn-pt 10-19, sb 10-15 / Houdini Games, Opolska 3, T 725424636 /
Hurry Curry, św. Stanisława 1, T 511433663 /
T 504695263 /
Inq, Dworcowa 2, T 668372433 /
T 660476156 /
Judasz Music Club & Pub, Plebiscytowa 5, T 669254693 /
Mariacka 13 /
Katofonia, Mariacka 18a, T 322010184 /
katowicestreetartfestival.pl / T 322510431 /
Industrial Cafe, Chorzowska 6, Jazz Club Hipnoza, pl. Sejmu Śl. 2,
Kawavan, T 508221512 /
Klossek, Mielęckiego 8, T 322539151 /
go 27, T 503451704 / T 883412373 /
Kinoteatr Rialto, św. Jana 24, Klub Podróżników Namaste, Sobieskie-
Kofeina bistro, 3. Maja 13, T 509341265 /
Kominiarz, Wojewódzka 24,
Kopalnia Cukierków, Plebiscytowa 9, T 791010287 /
Wiednia, Kościuszki 45, T 32333820 / and more, Staromiejska 4, T 886623388 /
Krystynka wraca z
Len Arte, Mariacka 25, T 323088430 /
Little Hanoi
Lorneta z Meduzą, Mariacka 5, T 322000660 /
Mad Mick, Warszawska 13, T 535466866 / Kredens, Stanisława 5, T 327206286 /
Kato,
Katowice Street Art Festival,
Magazyn, Mariacka 18, T 668859546 /
Mały
Muzeum Historii Katowic, Ks. J. Szafranka 9,
T 322561810, O wt 10-15, śr 10-17.30, czw 10-15, pt 10-17.30, sb, nd 11-14 /
Muzeum Historii Kom-
puterów i Informatyki, pl. Oddziałów Młodzieży Powstańczej 1, T 324130890 / Natural Born Grillers, T 501574053 / Nightskating, nightskating.pl / Old Cuban, Wojewódzka 26a, T 530754766 / Pałac Goldsteinów, pl. Wolności 12 a /
Pałac Młodzieży, Mikołowska 26, T 322516431 /
Piekarnia Bąk, Mikołowska 46, T 322517706 / 3. Maja 40, T 322035097 /
Piekarnia Michalski, pl. Miarki 2, T 322518023;
Pierogarnia: Pierogi Pierożki, Sienkiewicza 27, T 507426816 /
Pierogi Świata, Jagiellońska 4, T 327232997 / Pokrzep się!, Mariacka Tylna / nek Śniadanie, Park Powstańców Śl. (między Uniwersytecką i Korfantego), T 508866642 / Rajzefiber, 3. Maja 23/3, T 322017059 /
Przysta-
Rondo Sztuki, Rondo im. gen. Ziętka 1,
T 327201132, O wt-pt 11-19, sb, nd 10-18 / Rudy Goblin Fantasy Inn, Wita Stwosza 5, T 322033117 / Salon Odnowy Mechanicznej, PCK 3, T 791080705 / Sky Bar, Uniwersytecka 13, T 326010100 /
Śląski Teatr Lalki i Aktora Ateneum, św. Jana 10, T 322538221 /
Smaków Natury, pl. Miarki 2, T 531462158 / (nieczynne do 1.09) /
Spiżarnia
Strefa Centralna, pl. Sejmu Śl. 2, T 600965988
Summer Chill Plaża, pl. Szewczyka /
Szlak Moderny, moderna.kato-
wice.eu / Szynk Old Fashioned, Ligonia 16, T 511272549 / Światowid, 3. Maja 7, T 322587432 / Teatr Korez, pl. Sejmu Śl. 2, T 327857015 / Teatr Rawa, Chopina 8, T 324310403 / Teatr Śląski, Rynek 2, T 322588967 / 511553350 /
Teoria, Dworcowa 13, T 884683707 /
VegAnka, Piastowska 1, T 322411189 /
T 694466309, O wt-pt 11-19, sb, nd 10-18 /
Todojutra, Mariacka 17, T
Zła Buka, Rondo im. gen. Ziętka 1,
Złoty Osioł, Mariacka 1, T 322530113
12 mam plan • śródmieście • ultramaryna / lato 2015
Katowice Street Art Festival
Od czterech lat na wiosnę budzi Kato do życia, rusza na miasto i coraz głębiej wnika w jego przestrzeń. KSAF to wydarzenie o wymiarze kulturalnym i społecznym, jednoczesna radosna celebracja i dekonstrukcja miasta. Dzięki niemu do Katowic przyjechali wspaniali twórcy światowego i polskiego street artu: Dan Witz, Aryz,
Axel Void, Ian Strange, Mark Jenkins, Boogie, MOBSTR, Eltono, Sten Lex, SpY, Tellas, Filippo Minelli, Vova Vorotniov, Cleon Peterson, 108, Peter Fuss, Roberto Ciredz, Coxie, Tellas, Roa, Escif, Olek, Ludo, Swanski, Mariusz Libel, Łukasz Surowiec, Drobczyk, Sepe i wielu innych. Śladów tych artystycznych rezydencji szukajcie na kartkach niniejszego przewodnika i w terenie. M-City » Sobieskiego 13b
Cleon Peterson » Damrotab
lato 2015 / ultramaryna • śródmieście • mam plan
13
Aryz » Tylna Mariacka 23
14 mam plan • Strefa kultury • ultramaryna / lato 2015
strefa kultury
SAME HITY!
czesnej polskiej architektury i jednocześnie architektoniczny symbol Górnego Śląska. Wylądował w 1971 roku. Dzieło architektów Maciejów Gintowta i Krasińskiego jest jednym z pierwszych na świecie obiektem z wiszącym dachem, zrealizowanym w systemie tensegrity. Miejsce największych wydarzeń muzycznych i sportowych – pamięta tabuny fanów koczujące przed koncertem The Kelly Family (1999), niejedną Metalmanię i niejeden Mayday...
Proponowany kierunek zwiedzania:
MIĘDZYNARODOWE CENTRUM KONGRESOWE
Cud nad Rawą! Oto na naszych oczach dokonała się spektakularna przemiana terenu pokopalnianego z przyległościami, które najlepiej określa fraza: hasie, szkło i bele co + gęste krzoki, w przestrzeń bezdyskusyjnie piękną, wartościową i funkcjonalną! Położona na styku trzech dzielnic Strefa Kultury od niedawna w pełnej krasie otworzyła swe podwoje dla autochtonów i turystów. Must see. Spodek » MCK » NOSPR » Muzeum Śląskie
HALA WIDOWISKOWO-SPORTOWA SPODEK
Kategoria: ulubione budynki Wszechświata. Ikona współ-
Absolutny faworyt. Projekt czołowej polskiej pracowni JEMS Architekci jest czarny, minimalistyczny i ma porośnięty trawą dach. Wspa-
lato 2015 / ultramaryna • strefa kultury • mam plan
niale wkleił się w przestrzeń pomiędzy Spodek (który jak w zwierciadle odbija się w przeszklonej fasadzie) a historyczną część miasta – Bogucice. Bryła podzielona jest na dwie części schodami, którymi można dostać się na taras widokowy. Z góry wygląda to trochę tak, jakby Spodek spadając, lotem koszącym wydarł na zielonym dachu ślad. How cool is that?! Od środka MCK prezentuje się równie imponująco.
SIEDZIBA NARODOWEJ ORKIESTRY SYMFONICZNEJ POLSKIEGO RADIA
Zrealizowany z wielkim rozmachem gmach autorstwa Tomasza Koniora stanął na terenie po dawnym placu drzewnym kopalni „Katowice”. Zewnętrzna ceglana elewacja nawiązuje do tradycyjnej śląskiej architektury i czerwonych okien Nikiszowca. Serce budynku stanowi wielka sala koncertowa dla 1800 słuchaczy. Jej nadzwyczajna akustyka jest dziełem japońskich inżynierów. Znajduje się tu ponadto mała sala koncertowa, restauracja, księgarenka Bookiestra i liczne atrakcje wokół – place, deptak z fontannami, amfiteatr na powietrzu, labirynt, muzyczne zabawki, miejsca do siedzenia i sporo zieleni. Aha, i właśnie w tym momencie, kiedy to czytasz, przynajmniej jedna szafiarka fotografuje się przy fontannie!
15
MUZEUM ŚLĄSKIE
Działała w latach 1823-1999, w tym czasie wydobyła ok. 120 mln ton węgla. Dziś zabytkowe budynki dawnej kopalni „Katowice” stanowią integralną część Muzeum Śląskiego. W podziemnej siedzibie, zaprojektowanej przez austriackie biuro Riegler Riewe, mieszczą się: kolekcja sztuki polskiej datowanej od 1800 po czasy współczesne, śląska plastyka nieprofesjonalna oraz sztuka sakralna, polska scenografia teatralna i filmowa, wystawy o tematyce historycznej. Charakterystyczne szklane konstrukcje doświetlają wnętrza i bardzo fajnie wyglądają także nocą. W dawnej maszynowni szybu „Warszawa” urządzono restaurację, a ze szczytu 40-metrowej wieży wyciągowej można sobie popodziwiać panoramę miasta. Pamiątki kupuje się w firmowym sklepie śląskiej marki Gryfnie. Must be: festiwal Tauron Nowa Muzyka, który tradycyjnie gości w przestrzeni Muzeum Śląskiego pod koniec wakacji.
Festiwal Tauron Nowa Muzyka, festiwalnowamuzyka.pl / MCK, al. Korfantego Muzeum Śląskie, Dobrowolskiego 1, T 32 7799300, O wt-nd 10-20 / NOSPR, pl. Kilara 1, T 32 7325312 / Spodek, al. Korfantego 35, T 32 2583261
16 mam plan • bogucice+zawodzie • ultramaryna / lato 2015
bogucice MIEJSCA I LUDZIE
Historyczna dzielnica Katowic, której początki sięgają prawdopodobnie XIII wieku. Znaleźć w niej można naprawdę wiekowe egzemplarze śląskiej architektury – kamienice, chlewiki, ogrodowe lauby (altanki) oraz familoki z XIX w. (w rejonie ulic Katowickiej, Markiefki, Ryszarda i Wróblewskiego). Jest tu także XIX-wieczny cmentarz, klasztor sióstr św. Jadwigi (1886), klasztor ojców Bonifratrów (1874), kościół św. Szczepana (1894) i kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa (1910). W kamienicy przy ul. Markiefki urodził się jeden z najwybitniejszych himalaistów XX wieku – Jerzy Kukuczka. Na jej frontowej ścianie można dziś znaleźć tablicę pamiątkową, imię zdobywcy nadano również jednemu z osiedli mieszkaniowych. Nieopodal, w bloku na osiedlu Wajdy, od małego mieszkał Piotr Łuszcz, znany najlepiej jako Magik. Jeśli tutejsze ściany mają uszy, to mogły usłyszeć pierwsze słowa i dźwięki Kalibra 44 i Paktofoniki.
zawodzie
LIVING WITH THE STARS
Na granicy z Bogucicami, po drugiej stronie przepastnej alei Roździeńskiego w latach 70. wzniesiono jedno z najbardziej przebojowych osiedli mieszkaniowych w Polsce – Gwiazdy. Nic dziwnego, że zespół Smashing Pumpkins umieścił fotografię z nimi w książeczce dołączonej do albumu „Adore”.
PORCELANA (ZE) ŚLĄSKA
Rzecz dla miłośników industrialu. Trwa akcja-rewi-
lato 2015 / ultramaryna • zawodzie • mam plan
talizacja monumentalnych, ceglanych budynków fabrycznych przy ulicy Porcelanowej. Od 1923 „Porcelana Giesche”, w 1939 roku została przejęta przez Niemców. W 1952 znacjonalizowana i przemianowana na „Bogucice”. Dziś mieści się tu park przemysłowo-technologiczny Porcelana Śląska Park. Warto sprawdzić Centrum Dizajnu i Galerię Giesche, firmowy sklep z porcelaną i z wyposażeniem wnętrz. Porcelana Śląska jest przestrzenią ciekawych, wpisujących się w jej przemysłowy charak-
17
ter wydarzeń kulturalnych i kulinarnych (np. rewelacyjny festiwal Menufaktura). W porze obiadowej polecamy bistro Raz Dwa Osiem i okoliczny Smak Róży.
Porcelana Śląska Park. Centrum Dizajnu. Galeria Giesche, Porcelanowa 23, T 32 3531056 / Raz Dwa Osiem, Porcelanowa 8, T 796 138594 / Smak Róży, Hutnicza 6, T 32 7301577
18 mam plan • koszutka • ultramaryna / lato 2015
koszutka MAŁE JEST PIĘKNE
I właśnie taka jest najmniejsza dzielnica Katowic. Nazwę zawdzięcza prawdopodobnie żonie młynarza. Nazywał się Koczot i, jak donosi wzmian-
ka z 1666 roku, nad nieistniejącym już potokiem założył młyn. Wspomnianą małżonkę Jadwigę wołano Koczotka – stąd mamy Koszutkę. Przypadek? Nie sądzę.
lato 2015 / ultramaryna • koszutka • mam plan
Plus za lokalizację – do Centrum rzut beretem, a jednocześnie cisza, spokój i mega zielono. Szczególnie doskonale nadaje się do uprawiania architektonicznych spacerów – monumentalne (ale nie pozbawione wdzięku) bryły wzniesione w stylu socrealizmu spotykają tu urocze, modernistyczne wille. Galeriowiec, Podkowa czy Niebieskie Bloki (które nie są już niebieskie) to, jak same nazwy wskazują, budowle z charakterem. W sercu dzielnicy znajduje się plac Grunwaldzki z Kinem Kosmos i wspaniałą rzeźbą „Rodzina” autorstwa Jerzego Egona Kwiatkowskiego z 1963 roku. Extra punkty przyznajemy za wytropienie: starego ogródka jordanowskiego, soc-rzeźby przez mieszkańców zwanej „Okiem Saurona” i oldschoolowego warzywniaka. W okolicy warto odwiedzić: Geszeft (słynne miejsce promujące lokalną modę i wzornictwo), Stereodesign (dizajn na najwyższej sklepowej półce), Dwie Lewe Ręce (wywrotowa galeria sztuki), Poszetka (pracownia dodatków męskich, zaaranżowana w dawnej szwalni). W porze obiadowej polecamy: Domowe Smaki przy ul. Morcinka, restaurację Stare i Nowe oraz smażalnię ryb Hot Fish Chili Peppers. Kawę i coś pysznego serwują: Kafej (prawdziwe
19
palmy w ogródku + klub miłośników naleśników), Lokal Bakery (lokalne pieczywo we francuskim stylu). Na piwo warto wybrać się do Parku Asza, gdzie działa normcore’owy osiedlowy Pub Lucky.
Domowe Smaki, Morcinka 7, T 694803542 Dwie Lewe Ręce, Morcinka 23-25, T 506056479, O pn-pt 11-19, sb 10-17 / Geszeft, Morcinka 23-25, T 534767654, O pn-pt 11-19, sb 10-17 / Hot Fish Chili Peppers, Ordona 7, T 519805758 / Kafej, Chorzowska 5, T 51546364 / Kino Kosmos, Sokolska 66, T 322580508 / Lokal Bakery, Misjonarzy Oblatów 29, T 726289921 / Poszetka, Morcinka 23, T 602385783, O pn-pt 10-18 / Pub Lucky, Grażyńskiego 49a, T 880295947 / Stare i Nowe, Chorzowska 7b, T 322097041 / Stereodesign, Rolna 46, T 695 665185, O pn-pt 10-18
20 mam plan • welnowiec i dąb • ultramaryna / lato 2015
WEŁNOWIEC ALPENVEREIN
Tuż za miedzą, w sąsiedniej dzielnicy Wełnowiec (WNC) znajduje się park, a na jego końcu – pagórkowaty, zarośnięty teren po dawnych biedaszybach (wydobycie węgla na nielegalu), nazywa-
ny Alpami Wełnowieckimi. Na wpół dzikie miejsce leży na Szlaku Historii Górnictwa Górnośląskiego. Wraz z widokową hałdą stanowi przestrzeń licznych rekreacji dla pokoleń tubylców.
DĄB
STARY, ALE JARY
Najstarsza dzielnica Katowic, o której pierwsza wzmianka ukazała się w 1299 roku. Charakteryzuje się różnorodną architekturą: od starych budynków poprzemysłowych i zabudowy mieszkalnej, po nowiusieńkie: Śląski Barbakan, budynek Miejskiego Domu Kultury, Silesia Business Park oraz jeden architektoniczny grzyb atomowy – Silesia City Center.
W halach dawnej Huty Baildon działają: Mega Club (kluczowe miejsce na muzycznej mapie Kato) i BioBazar (w każdą sobotę, 8:00-16:00). Huta Baildon wystąpiła też jako miejsce akcji w utopijnej powieści „Huta” Grzegorza Kopaczewskiego, która w 2007 roku ukazała się nakładem wydawnictwa Czarne. BioBazar, Bracka 20, T 226200918 / Mega Club, Żelazna 15
lato 2015 / ultramaryna • welnowiec i dąb • mam plan
21
Escif » Mikusińskiego 5
22 mam plan • zalęże • ultramaryna / lato 2015
załęże ZAKLĘTE REWIRY
Dawno, dawno temu, kiedy imprezowa Mariacka nikomu się nawet nie śniła, ulica Gliwicka stanowiła początek katowickiej strefy gastro. Do dziś działa tu jeden z pierwszych, prawdziwych pubów w mieście – Longman (z angielską budką telefoniczną w środku, w czasach otwarcia to był szał!). Nie wszyscy wiedzą, że to tutaj debiutował Kato Bar. Podróżując w głąb dzielnicy
Mobstr » Lelewela 3
można odkryć przedziwną dziedzinę starych uliczek i załęskich familoków, które kuszą napisami na murach: „witajcie w krainie, gdzie obcy ginie”. To jedyna śląska okolica (poza ulubionym Bytomiem), gdzie nowojorski fotograf Michael Ackerman widział sens robienia zdjęć. » Ciekawostki: Punkt 44 (jedyny Imax w regionie), budynek Domu Aniołów Stróżów (z bajkowym muralem), neoklasycystyczny Pałac w Załężu z 1886 roku, odkryte
lato 2015 / ultramaryna • zalęże • mam plan
kąpielisko Bugla, kosmiczny budynek zboru zielonoświątkowego Betania. » Smaczki Załęża: Fantasmagoria (kuchnia kresowa i zakaukaska), Restauracja Pod Drewnianym Bocianem, Caffe Bar N°57 (zachwala się i kawę, i super właścicielkę lokalu). W głębi Załęża jada i popija się bardziej w/przy sklepach spożywczych niż w barach – info dla wytrwałych i wyjątkowo ciekawskich: na łuku, gdzie od Gliwickiej odchodzi Wolskiego jest sklep, którego właściciel na zapleczu cały dzień gotuje i sprzedaje jesz-
23
cze gorące specjały: od dań obiadowych po pasty, galarety i śledzika, a na rogu Gliwickiej i Wiśniowej stoi paskudna budka kebabowa – w niej od poniedziałku do piątku, kiedy obecna jest właścicielka z Gruzji, można spróbować chaczapuri fast-food w wersjach mięsnej i wege. Caffe Bar N°57, Gliwicka 57, T 501597555 / Fantasmagoria, Gliwicka 51, T 322530059 / Kąpielisko Bugla, Żeliwna 26d, T 322516866 Longman, Gliwicka 10, T 322537862 / Punkt 44, Gliwicka 44, T 323595959 / Restauracja Pod Drewnianym Bocianem, Gliwicka 49, T 532532222
Łukasz Surowiec » Kupca 14
24 mam plan • OSIEDLE TYSIĄCLECIA • ultramaryna / lato 2015
OSIEDLE TYSIĄCLECIA BLOKCORN
Przeszło 25 000 ludzi żyje na jednym osiedlu i ma się dobrze. Takie rzeczy tylko na Tauzenie. Wielkie bloki zostały przez autorów projektu – Henryka Buszko i Aleksandra Frantę – rozplanowane tak, że nie przytłaczają (min. 50 m odległości!). Dodajmy do tego: dużo zieleni (za oknami Park Śląski), świetną komunikację wewnątrz osiedla i rozbudowaną infrastrukturę. Ponadto Tysiąclecie zostało zaopatrzone we własny
wiatr, który zapewnia dobrą wentylację pomiędzy budynkami. Windy zasuwają dwa razy szybciej, bo obsługują tylko połowę przystanków i zatrzymują się na półpiętrach. Wśród punktowej zabudowy najgorętsze emocje budzą Kukurydze – wspaniałe, 25-kondygnacyjne bloki, oparte na planie ośmioramiennej gwiazdy z zaokrąglonymi balkonami (które przypominają chicagowskie wieże Marina City). Należą
lato 2015 / ultramaryna • OSIEDLE TYSIĄCLECIA • mam plan
25
Asi Mina
Lubię Tauzen, bo to miasto w mieście. Dobre miejsce dla ludzi. 40 lat tu mieszkam i zamierzam dalej. do jednych z najwyższych budynków mieszkalnych w Polsce. Z ostatnich pięter w pogodny dzień widać Tatry!
PARK ŚLĄSKI: O RAJUSIU!
w oprawie ok. 600 hektarów lasu, łąk, stawów, sadzawek i strumyków, wielu gatunków zwierza, PRL-owskich rzeźb, klimatycznych knajp oraz tak kultowych atrakcji regionu, jak: Wesołe Miasteczko (największy polski lunapark, przejażdżka obowiązkowa: Samoloty Duże i Gwiazda Duża), Zoo z obłędną Kotliną Dinozaurów z 1975 roku, Kolejka linowa „Elka” (#absolut), Planetarium Śląskie (największe i najstarsze w kraju), Park linowy, Skansen, Rosarium czy Stadion Śląski. Symbolem parku jest monumentalna rzeźba Żyrafy z 1959 roku. Bezproblemowo dojedziecie tu co drugim tramwajem ze Śródmieścia.
Od przeszło 60 lat oferuje kulturę i wypoczynek
Cyrulik Śląski, Chrobrego 38, T 501803730 / Kolejka linowa „Elka”, al. Różana 2, T 666031120 / Park linowy, al. Różana 2, T 666031384 / Planetarium Śląskie, al. Planetarium 4, T 322506584 / Rosarium, al. Różana 2 / Skansen, Parkowa 25, T 324502704-06, O 9-19 (maj-wrzesień), 9-17 (październik), 9-16 (listopad-kwiecień) / Wesołe Miasteczko, pl. Atrakcji 1, T 666031196 / Zoo, Promenada Gen. J. Ziętka 7, T 327937166, O 9-19 (majwrzesień), 9-16 (listopad-marzec), 9-17 (kwiecień i październik)
Atrakcję krajobrazową stanowi Staw Maroko ze szkółką żeglarską, miejscami dla wędkarzy oraz ścieżkami rowerowymi. Od niedawna na osiedlu zintensyfikowała się też turystyka fryzjerska – mężczyźni, w przeważającej części brodaci, odwiedzają tradycyjny zakład Cyrulika Śląskiego. Jedyny, oryginalny Tauzen powstawał w latach 1961-1982.
Mieszkańcy os. Tysiąclecie mają szczęście żyć w bezpośrednim sąsiedztwie jednego z największych parków miejskich Europy, który znajduje się po drugiej stronie drogi. Terytorialnie należy do Chorzowa. Trudno sobie wyobrazić lepszą miejscówkę do uprawiania relaksu w mieście.
26 mam plan • SZOPIENICE • ultramaryna / lato 2015
SZOPIENICE INDULAND
„Industriale najlepsze na morale”, a „w kominie nic nie ginie” – jeśli i Ty (tak jak my) podejrzewasz u siebie pociąg do turystyki industrialnej, koniecznie musisz zajrzeć do Szopienic. Ta niezbyt odkryta dzielnia o typowo przemysłowym charakterze oferuje dwie prawdziwe perełki: Walcownię Cynku i pozostałości huty „Uthemann”. W bonusie dokładamy przeczyste stawy, które powstały w miejscu dawnych wyrobisk piasku, ale nie uprzedzajmy faktów…
TAKE THIS WALC
Budowę Walcowni Cynku firma Giesche rozpoczęła w 1903 roku. Wiadomym było, że sprzedaż cynku w blachach bardziej się opłaca niż w postaci płyt. Już w 1904
roku produkcja blach wyniosła 6901 ton przy załodze liczącej 144 pracowników! Walcowano w potężnym budynku, złożonym z hali głównej oraz pomieszczenia maszynowni. W 2001 roku po 97 latach pracy w Walcowni Cynku zakończono produkcję. Dziś w historycznej hali działa Muzeum Hutnictwa Cynku. Zarówno wielkoskalowość budynku, jak i echo wieku ciężkiej pracy, która miała tu miejsce – miażdży! Obiekt ostatnimi czasy gościł kilka interesujących wydarzeń kulturalnych, m.in. w ramach święta Szlaku Zabytków Techniki – Industriady i rewelacyjnego festiwalu Ars Cameralis.
ZEGAR DZIEJÓW
Anton Uthemann to niemiecki tajny radca górniczy,
lato 2015 / ultramaryna • szopienice • mam plan
generalny dyrektor koncernu Spadkobiercy Gieschego, jeden z budowniczych Giszowca i Nikiszowca. Jego imieniem nazwano uruchomioną w Szopienicach z początkiem 1912 roku hutę cynku. Po 64 latach pracy, kiedyś najnowocześniejsza, stała się przeżytkiem i z uwagi na dominujący w niej ciężki, ręczny i uciążliwy dla środowiska proces produkcji musiała zrobić miejsce nowym technologiom. Obecnie zostało po niej tylko kilka zabytkowych elementów. Najbardziej charakterystyczny jest żelbetowy budynek dyrekcji huty, zwieńczony wieżyczką z zegarem. Mówiło się, że zegar miał zostać wykonany przez tę samą firmę, która zrobiła londyńskiego Big Bena – nie ma na to niestety potwierdzenia w archiwaliach. Postindustrialnego krajobrazu Uthemanna dopełnia charakterystyczna sylwetka starej wieży ciśnień.
THE BAGIER, CZYLI WIĘCEJ NIŻ JEDNO ZWIERZĘ
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Szopienice-Borki” został założony w 2000 roku na 157 hektarach obejmujących stawy Morawa, Borki i Hubertus wraz z otoczeniem. Ostatni to technicznie dwa stawy – szopieniccy autochtoni Hubertusem nazywają mniejszy, zaś na większy (często zamiennie) mówią Ewald lub Gliniok. O Ewaldzie
27
można poczytać w powieści Kazimierza Kutza „Piąta strona świata”. Na Hubertusie działa 230-metrowy wyciąg wakeboardowy Wake Lake Hubertus. Stawy całego kompleksu powstały w miejscu dawnych wyrobisk piasku, który wydobywano (bagrowano – stąd nazwa Bagier) na potrzeby górnictwa, a także wskutek podziemnej eksploatacji górniczej. Woda w stawach posiada pierwszą klasę czystości. I teraz będzie najlepsze – właśnie tu, w Szopienicach (na granicy z Mysłowicami i Sosnowcem) szczęśliwy żywot wiedzie wiele gatunków roślin i zwierząt. Pozwolę sobie wymienić tylko niektóre z nich: nastrosz półpawik, rohatyniec nosorożec – jeden z największych chrząszczy Europy, okoń, wzdręga, szczupak pospolity, leszcz, karaś zwyczajny i srebrzysty, perkoz dwuczuby, łabędź niemy, kaczka krzyżówka, łyska, trzciniak, mewa śmieszka, jeż europejski, łasica, ryjówka aksamitna… I zakłada tu również swoje gniazda, sprowadzony z Ameryki Północnej, piżmak amerykański. (Przerywnik: wpisz w Youtube frazę „Wybory 1991”, przewiń do 2:58). Dziękuję za uwagę. Festiwal Ars Cameralis, arscameralisfestiwal.pl / Industriada, industriada.pl / Muzeum Hutnictwa Cynku, 11. Listopada, O śr-nd 10-18 / Wake Lake Hubertus, T 690858211
28 mam plan • SZOPIENICE • ultramaryna / lato 2015
SpY » Krakowska 148 b
Coxie » Siewna 9b
lato 2015 / ultramaryna • szopienice • mam plan
29
Axel Void » Wiosny Ludów 62
30 mam plan • GISZOWIEC • ultramaryna / lato 2015
Sto lat temu na Górnym Śląsku powstało osiedle, w którym miały rozkwitać cnoty rodzinne i pracownicze. Domy pod wysokimi dachami z gontu stały w jabłoniach, a jeśli któraś zaczynała marnieć, pracodawca wysyłał anioła, wielkiego mężczyznę w czarnych kamaszach, który przynosił zdrowy szczep i stawiał przy furtce. Pracodawca rychło się zorientował, że ten zielony raj nie pomieści wszystkich robotników, jakich mu potrzeba. Niemal więc od razu, o parę kilometrów dalej, urządził drugi, lecz zupełnie inny: czerwone miasteczko, zwarte jak twierdza, z bramami prowadzącymi w brukowane uliczki i w dziedzińce ukryte wśród murów. Z czasem związał ze sobą zielone*, czerwone** i czarne*** (czyli kopalnię, która powstała już wcześniej) kolejką jak z lunaparku. Woziła bezpłatnie na szychtę, do kościoła albo na piwo. [fragment książki „Czarny ogród” Małgorzaty Szejnert] *Giszowiec **Nikiszowiec ***Kopalnia „Giesche” (obecnie „Wieczorek”)
GISZOWIEC MIASTECZKO-OGRÓD
Na początku XX wieku władze wielkiego koncernu przemysłowego „Giesche” postanowiły wybudować osiedle robotnicze dla górników i kadry urzędniczej kopalni. Superduet architektów z Berlina – Emil i Georg Zillmann – stworzył osadę w oparciu o ideę miasta-ogrodu (której autorem był brytyjski urbanista Ebenezer Howard). Powstało osiedle nowoczesnych domków, wzorowanych na chłopskich chałupach, wśród których nie można było znaleźć dwóch identycznych. Każdy miał ogródek, ubikację, a nawet hydrant.
Znalazło się również miejsce na: budynki łaźni, pralni, magla, nadleśnictwa, jadłodajni, kantyny, osiem pieców chlebowych, trzy duże szkoły, sklepy, gospodę, a nawet fabrykę lodu. W latach 20. dla amerykańskich pracowników koncernu wybudowano niewielką kolonię, a tuż obok niej – ogromne pola golfowe. Łączność z resztą świata zapewniała kolejka wąskotorowa żartobliwie zwana Balkan Ekspresem. I choć brzmi to jak opis jakiegoś mega zestawu klocków Lego – zdarzyło się naprawdę.
lato 2015 / ultramaryna • nikiszowiec i janów • mam plan
JANINA TO FAJNA DZIEWCZYNA Dziś centrum Giszowca stanowi rozległy plac Pod Lipami, gdzie warto odwiedzić: karczmę śląską (siedzibę Domu Kultury) oraz Gawlikówkę – izbę śląską z galerią malarstwa Ewalda Gawlika. Odczuwających zew natury Giszowiec zaprasza
31
do ośrodka leśnego Barbara-Janina, wybudowanego pod koniec lat 70. w celach rekreacyjnych dla pracowników Kopalni Węgla Kamiennego „Staszic”. Kawał lasu i trzy stawy o wdzięcznych imionach Janina, Barbara i Górnik polecają się na: spacery, kąpiele, wędkarstwo, sporty, piwo i rybkę.
nikiszowiec i janów CZERWONA PERŁA
Parę kilometrów na północ od Giszowca w 1908 roku rozpoczęto budowę drugiej kolonii. Tym razem Zillmannowie zaprojektowali miasteczko złożone z trzykondygnacyjnych ceglanych familoków. Powstało dziewięć różnej wielkości, zamkniętych pierścieniowo bloków z przestronnymi podwórkami wewnątrz. Na każdym piętrze znajdowały się cztery mieszkania robotnicze o powierzchni 63 m². Mogło tu zamieszkać siedem tysięcy osób. Architekci wiele serca włożyli w detale, każdy z domów miał indywidualne zdobienia, wykusze i kolorystykę (dzięki temu łatwo było trafić do siebie, nawet po zakrapianej imprezie). W 1927 roku ukończono budowę kościoła
św. Anny, który jest równie efektowny w środku i na zewnątrz. By żyło się dobrze, w dzielnicy powstały: sklepy, szkoły, gospoda z charakterystyczną różaną mozaiką na fasadzie, dom noclegowy, szpital, ochronka, łaźnie, magiel, a na każdym podwórku chlewiki i piece do wypiekania chleba. Czerwień wnęk okiennych i parapetów Nikisz zawdzięcza podobno farbie, którą za darmo górnicy mogli wyprowadzić z zakładu pracy. Osiedle Nikiszowiec leży na terenie Janowa, w 1978 zostało uznane za zabytkowy zespół architektoniczno-urbanistyczny. Wraz z Giszowcem dzielnice stanowią atrakcję Szlaku Zabytków Techniki. Magiczne miejsce – słyszy się często o tej części miasta. To prawda. Jakaś energia i magnetyzm kryje się
32 mam plan • nikiszowiec i janów • ultramaryna / lato 2015
lato 2015 / ultramaryna • nikiszowiec i janów • mam plan
w tej przestrzeni, powstałej z marzeń o systemie idealnym, w którym wszyscy żyją szczęśliwie i pracują dla wspólnego dobra. To pomnik historii, a jednocześnie żywa struktura, która wciąż zmienia się, przyciąga do siebie ludzi, inspiruje twórców i zachwyca podróżników. Na placu Wyzwolenia przez cały rok dzieje się dużo ciekawego – są jarmarki, akcje uliczne, imprezy dla dzieci (rewelacyjne Archikids!). Od niedawna Nikisz stanowi także bardzo modny adres zamieszkania. » Fajne na dzielni: Dział Etnologii Miasta Muzeum Historii Katowic (ex Galeria Magiel, prezentuje trzy stałe wystawy: „Mistrzowie Grupy Janowskiej”, „Woda i mydło najlepsze bielidło. W pralni i maglu na Nikiszowcu” i „U nos w doma na Nikiszu”), Cafe Byfyj (kawa z obiegu fair trade i wypieki z cukierni Michalski, na obiad włoska pizza, a wszystko to w słodkich klimatach wystroju starej śląskiej kuchni), Zillmann Tea&Coffee (wnętrze z górniczym rodowodem), Riksza (zwariowane połączenie pubu i sklepu ze starociami), Centrum Zimbardo, Rossberg Gallery, Galeria Szyb Wilson (obiekt Szlaku Zabytków Techniki).
MY, CHOPY Z JANOWA
Historię malarzy nieprofesjonalnych z Grupy Janowskiej
33
opowiada film „Angelus” Lecha Majewskiego. Perypetie Teofila Ociepki i innych członków Janowskiej Gminy Okultystycznej (m.in. Erwina Sówki, Ewalda Gawlika, Eugeniusza Bąka czy Gerarda Ubranka) i ich malarstwo nacechowane aurą tajemniczości, symbolizmu, śląskiej metafizyki, niesamowity miks motywów obyczajowych i fantastycznych to temat wdzięczny i fascynujący. Należy pamiętać, że jako grupa są fenomenem na skalę światową. Dzieła malarzy-mistyków można obejrzeć nie tylko na Nikiszu, ale i w zbiorach Muzeum Śląskiego. A jeśli czasem masz nastrój pt. „jo to bych rozdupił cołki świat, bo mom tako energia”, seans „Angelusa” z pewnością przypadnie Ci do gustu. Tymczasem my z pełnym entuzjazmem polecamy odwiedzenie miejsca akcji oraz próby zrozumienia go po swojemu. Cafe Byfyj, Krawczyka 5, T 696730801 / Centrum Zimbardo, pl. Wyzwolenia 5, T 664222044 / Dział Etnologii Miasta Muzeum Historii Katowic, Rymarska 4, T 323539559, O wt-pt 10-18, sb, nd 11-15 / Galeria Szyb Wilson, Oswobodzenia 1, T 32 7303220, O 9-19 / Gawlikówka – izba śląska, pl. Pod Lipami 3/3 a, T 32 2064642, O wt 15-17, śr 13-17, czw 12-14, pt 10-12 / Riksza, Zamkowa 2, T 515365110 / Rossberg Gallery, Janowska 2/2, T 537194058, 608773718, O pn-pt 10-18 / Zillmann Tea&Coffee, pl. Wyzwolenia 3/1, T 327034837
34 mam plan • os. paderewskiego i muchowiec • ultramaryna / lato 2015
os. paderewskiego i muchowiec BIEGAĆ, SKAKAĆ, LATAĆ, PŁYWAĆ!
Ahoj przygodo! Wzywa ulubiona miejscówka aktywnych katowiczan. Jest tu Dolina Trzech Stawów, zwana Sztauwajerami, na którą prócz wymienionych akwenów składa się park i kompleks rekreacyjno-sportowy. Jest plaża, przystań ze sprzętem żeglarskim, boiska, place zabaw i gastronomia. Jest też Muchowiec z na wpół dzikimi (z dzikami!) terenami Katowickiego Parku Leśnego + kilkanaście kilometrów tras rowerowych, tor rolko-
wy, stadnina koni i lotnisko Aeroklubu Śląskiego. Słowem: obojętnie czy jesteś z tych nadpobudliwych, czy z chillujących – powinienieś odwiedzić Muchowiec i Paderewę. Polubisz na bank. » Proponowany środek transportu: rower (jest stacja automatycznej wypożyczalni rowerowej City by Bike), rolki/ wrotki (można wypożyczyć w sklepie BladeVille za jedyne 30 zł/ doba). » Polecane na dzielni: OFF Festival (niezapomniane emocje w sierpniu serwuje Artur Rojek, obecność
lato 2015 / ultramaryna • os. paderewskiego i muchowiec • mam plan
35
obowiązkowa!), Biblioteka Śląska, PTG (kluczowa miejscówka śląskich skaterów – oświetlony skatepark pod Pomnikiem Trudu Górniczego), Sztauwajery (wakacyjny klub z pyszną nutą i takimż jedzeniem, firmowany przez festiwal Tauron Nowa Muzyka), Sezon’ovo (kontener z doskonałą pizzą i smakołykami, letni side-project Przemka Błaszczyka i Witolda Wróbla), Odlot (starty i lądowania samolotów oraz krążące na niebie szybowce, które jak na dłoni widać z restauracyjnego stolika).
Robert Konieczny
Paderewa praktycznie daje wszystko to, co jest nam potrzebne do życia. Park obok, a logistycznie ciągle jesteśmy w środku miasta. Wszędzie jest blisko: szkoła, przedszkole, sklepy – nie chcemy spędzać połowy życia w samochodzie. To stare, spokojne osiedle staje się małym miasteczkiem, w którym ludzie znają się od wielu lat, mówią sobie „dzień dobry” i to jest fajne. A jak chcę pojeździć na rowerze czy rolkach, to wyjeżdżam i już jestem na Dolince.
Biblioteka Śląska, pl. Rady Europy 1, T 32 2083740 / City By Bike, Dolina Trzech Stawów (Park Leśny), pl. Szewczyka, Strefa Kultury, T 32 6306161 / Odlot, Lotnisko Muchowiec, T 32 2553373 / OFF Festival, off-festival.pl / PTG, Pułaskiego / Sezon’ovo, Francuska 180, T 518 189728 / Sztauwajery, Pułaskiego, T 506 092102
36 mam plan • PolUDNIOWE DZIELNICE KATOWIC • ultramaryna / lato 2015
POŁUDNIOWE DZIELNICE KATOWIC W SAMO POŁUDNIE
Im dalej na południe, tym więcej drzew. Jest ładnie, nieco spokojniej niż w Centrum i o wiele więcej przestrzeni. Leżą tu dzielnice: Brynów, Piotrowice, Ochojec, Ligota, Panewniki, Murcki, Kostuchna, Podlesie i Zarzecze. Ich mieszkańcom do pełni szczęścia podobno brakuje tylko łączącej je linii tramwajowej.
W DROGĘ!
Zielone południe Katowic zaczyna się od największego w mieście Parku Kościuszki z wieżą spadochronową, kwiatowymi infrastrukturami, dużą populacją
wiewiórek, bulodromem i torem saneczkowym. Park graniczy ze Śródmieściem, ale przynależy do dzielnicy Brynów. W jego najwyższym punkcie (Wzgórze Beaty 334,5 m n.p.m.) mieści się przeniesiony z Syryni drewniany kościółek św. Michała Archanioła z 1510 roku. Brynów to także dzielnica Kopalni „Wujek” i Wojciecha Kilara. Przez lata mieszkał i komponował tu w małym domku i utrzymywał, że sąsiedztwo ruchliwej ulicy, pełnej ciężarówek i tramwajów, to dla niego idealne warunki pracy. Kiedy w USA zapytano go, co trzeba robić, aby tworzyć tak piękną muzykę, odpowiedział: „trzeba mieszkać w Katowicach”.
lato 2015 / ultramaryna • PolUDNIOWE DZIELNICE KATOWIC • mam plan
GELATO A’LA KATO
Nam południe kojarzy się także z najlepszymi lodami w mieście. Kręcą je tradycyjne zakłady: Italiana w Ligocie (słynie z lodów Cassate, działa od 1988 roku) i Cukiernia Dłucik (w lodowym biznesie od 1954, porcje charakteryzuje iście włoski gest). W weekendy i wszelkie święta, które wypada uczcić solidną porcją lodów, w obydwu miejscach należy się liczyć z kolejką.
PÓJDŹMY WSZYSCY DO STAJENKI
W Boże Narodzenie ludzie, nawet z dalekich stron, przybywają do bazyliki w Panewnikach, aby podziwiać szopkę. Jedna z największych w Europie, zbudowana wewnątrz świątyni, składa się z przeszło stu figur, wśród których najstarsze mają około 130 lat. Ponad szopką rozciąga się sklepienie niebieskie z odwzorowanym układem gwiazd, jaki występuje w wigilijną noc nad Katowicami.
SORRY, ŻE TAŃCUJA W MANTLU, ALE ŻECH JEST Z LIGOTY WICKED WITCH OF THE SOUTH
Wśród murckowskiej kniei znajduje się maleńka leśna osada Siągarnia. Legenda głosi, że kiedyś mieszkała tu, w miejscu zwanym czarną studnią (Schwarzer Brunnen), prawdziwa czarownica! Podobno dybała na życie św. Klemensa, ucznia Cyryla i Metodego, który miał na przełomie IX i X wieku chrystianizować te okolice.
37
„…Godej mi Goga” – taki tekst miał usłyszeć w jednym ze studenckich klubów od dziewczyny o nieziemskiej urodzie bohater miejskiej legendy. Anegdota powraca zawsze przy temacie „godka: hot or not?”. 15 lat przed nastaniem ery Mariackiej miejsca takie jak: Student, Za szybą, Kwadraty czy działający do dziś Straszny Dwór wyznaczały poziom katowickiego życia klubowego.
38 mam plan • PolUDNIOWE DZIELNICE KATOWIC • ultramaryna / lato 2015
KOSTA DEL SOL
Gdy prezydent Ignacy Mościcki wizytował Kostuchnę, zdziwiony stwierdził: „To nie cynkownia, to sanatorium!”. I znów – południe kontratakuje urodą przyrody! Króluje tutaj wspaniała hałda z widokiem na lasy i Kopalnię „Boże Dary”. W pogodny dzień można zobaczyć z niej Tatry. Hałdę na Koście zaczęto usypywać już w 1900 roku, a dzisiaj ma nawet swój profil na Facebooku: Nojpiykniejszo hołda na księżycu.
USA NA NASZE
Jeśli zbrzydną Ci lasy i zatęsknisz za wielkomiejskim klimatem, możesz odwiedzić osiedle Manhattan. Leży w Piotrowicach-Ochojcu. Żelazne pozycje w turystycznym katalogu dzielnic południowych » Południe krajobrazowe:
Park Kościuszki, rezerwat przyrody Las Murckowski – pozostałości Puszczy Śląskiej, pomnik przyrody Kamienna Góra (Murcki), Las Gniotek, Hałda w Kostuchnie, Wzgórze Wandy w Murckach – najwyższy szczyt Katowic (357 m n.p.m.), sielski krajobraz pól w Zarzeczu i Podlesiu (nawet tubylcy, przypadkowo wsiadając do autobusu linii 37 na trasie Katowice–Mikołów, są w szoku; czas przejazdu 55 min.) » Południe zabytkowe: pomnik poległych górników KWK „Wujek”, Kościółek św. Michała Archanioła w Parku Kościuszki (1510), modernistyczna kolonia urzędnicza w Ligocie (1936-1939), klasztor i bazylika Franciszkanów w Panewnikach (1905-1908), opuszczona stacja kolejowa Katowice-Murcki (1870), neogotycki kościół św. Jerzego w Podlesiu (1920) » Południe aktywne: Kąpielisko Rolna (Brynów), Lato w Kato
lato 2015 / ultramaryna • PolUDNIOWE DZIELNICE KATOWIC • mam plan
39
Mariusz Libel » Kościuszki 191
40 mam plan • PolUDNIOWE DZIELNICE KATOWIC • ultramaryna / lato 2015
(siatkówka plażowa, tenis, batuty, squash, plac zabaw dla dzieci i grill; Brynów), klub squashowy Squashfit (Ligota), centrum wspinaczkowe Transformator, centrum nurkowe Hydrozagadka (Brynów), wyciąg narciarski Sopelek (Kostuchna), Bażantowo Sport (tenis, squash, basen, saunarium, siłownia, spa, bowling na granicy Piotrowic i Kostuchny) » Południe kulturalne:
Klub Panorama (Ligota-Akademiki), Old Timers Garage (Piotrowice), Teatr Żelazny (z siedzibą na dworcu w Piotrowicach), Klub Studencki Straszny Dwór (Ligota-Akademiki) » Południe kulinarne: La Vineria (Ligota), Strefa 11 (Panewniki), Cukiernia Zwilling (Brynów), Mordownia aka Dołek (Piotrowice przy ul. Armi Krajowej), Zielona Gęś (Murcki)
Bażantowo Sport, Pijarska 3, T 323502093 / BladeVille, Ceglana 67c, T 322478116 / Cukiernia Dłucik, Armii Krajowej 46, T 322029321 / Cukiernia Zwilling, Wodospady 15, T 322523364 / Hydrozagadka, Ligocka 61, T 322536605 / Italiana, Panewnicka 67, T 322524284 Kąpielisko Rolna, Nasypowa 65, T 322031490 / Klub Panorama, Śląska 75, T 322066000 / La Vineria, Panewnicka 88, T 603080812 / Lato w Kato, Ceglana 67c, T 519850775 / Old Timers Garage, Gen. Jankego 132, T 605418406 / Sopelek, Sołtysia 1, T 322094570 / Squashfit, Piotrowicka 90, T 500847462 / Straszny Dwór, Studencka 16, T 322541750 / Strefa 11, Panewnicka 201, T 322000378 / Teatr Żelazny, Asnyka (Stacja PKP Katowice-Piotrowice), T 531742183 / Transformator, Medyków 2, T 663359666 / Zielona Gęś, Bielska 2, T 322556020
SILESIA | lipiec/sierpień 2015 (158)
7/8
#
BEZPŁATNY MIESIĘCZNIK
ISSN 1642-3437
gorol
hanys
GŎDŌMY PO ŚLŌNSKU. INO JAK?
DOMINIKA SŁOWIK | OFF FESTIVAL | TAURON NOWA MUZYKA MIKE STERN + DIDIER LOCKWOOD BAND | ULICZNICY | LETNI OGRÓD TEATRALNY REZERWAT. MOCNE STĄPANIE PO ZIEMI | NATALIA WIERNIK | MUZEUM ŚLĄSKIE + MAM PLAN. Katowice i dzielnice
#ludzie #w ydarzenia #miejsca #śląsk #wakacjedzienpodniu #nieprzegap!
+
w w w.u l t r a m a r y n a . p l