Przegląd Wschodni, t. XVI, z. 1 (61), s. 133–135, ISSN 0867–5929 © Przegląd Wschodni 2020
Jan Pisuliński
Rzeszów Członek „Polsko-Ukraińskiej Komisji dla Badania Relacji Wzajemnych w latach 1917–1921”
SOJUSZ PIŁSUDSKI–PETLURA Krótki wybór źródeł
P
REZENTOWANE NIŻEJ DOKUMENTY stanowią wybór spośród 121 dokumentów, artykułów prasowych i innych źródeł dotyczących negocjacji poprzedzających zawarcie 21 kwietnia 1920 r. polsko-ukraińskiego sojuszu polityczno-wojskowego. Zostały one opublikowane staraniem „Polsko-Ukraińskiej Komisji dla Badania Relacji Wzajemnych w latach 1917–1921” dla uhonorowania setnej rocznicy porozumienia1. Chociaż przymierze to nie doprowadziło wówczas do trwałego wyzwolenia Ukrainy spod bolszewickiej okupacji, pozostaje jednak ważnym wydarzeniem we wzajemnych relacjach. Warto więc je jeszcze raz przypomnieć, gdyż prezentowane teksty dobrze ilustrują cele obu stron i finalny rezultat wielomiesięcznych negocjacji. Równocześnie ukazują, jak ważną rolę od początku odegrali w niej przywódcy obu krajów – zarówno Józef Piłsudski, jak i Symon Petlura. Stąd wybór ten rozpoczyna osobisty list Petlury do polskiego Naczelnika Państwa. Pokazuje on, że to w nim Petlura od początku upatrywał partnera do współpracy w walce ze wspólnym wrogiem – rosyjskim imperializmem. Od razu dodajmy, wybrał go trafnie, gdyż jak pokazuje to dalszy przebieg wydarzeń, Piłsudski przez swoich ludzi cały czas czuwał nad negocjacjami, prąc do sojuszu obu państw. Jakże trafnie brzmią dzisiaj słowa Petlury: Niegdyś, w dalekiej przeszłości, narody Polski i Ukraiński nieraz walczyły ze sobą, a mając wspólnych wrogów występowały oddzielnie przeciw nim. Ten rozbrat przyczynił się do chwilowego upadku Państwa Polskiego i Ukraińskiego. Obecnie tak się dziać nie musi. Sojusz Piłsudski–Petlura. Dokumenty i materiały, red. J. Pisuliński, W. Skalski, Warszawa–Kijów 2020.
1
