Grondig 5 - 2013 by Vakblad Grondig

56 - HYBRIDE: HÉT THEMA OP BAUMA 12 - RESULTAAT DAALT DOOR DURE DIESEL 30 - DE GRIJPER BEGRIJPEN 40 - STIHL ZAAGT BETON 50 - MINERALENCONCENTRAAT TOEDIENEN

Mei 2013

vakblad voor specialisten in groen, grond en infra

MAXIMAAL SUCCES HANGT AF VAN EEN AANTAL FACTOREN. ALTIJD. 7250 - 7230 - 7210 TTV AGROTRON 6190 - 6180 - 6160 - 6160.4 - 6150.4 - 6140 - 6140.4 - 6130.4 - 6120.4 TTV AGROTRON 5100 - 5110 - 5120 - 5130 TTV AGROFARM TTV 420 - 430

7 SERIE | 6 SERIE | 5 SERIE | AGROFARM

4 TRACTOREN, 18 MODELLEN, 11 JAAR VAN SUCCES, 1 BEKEND MERK. Maak de juist keuze. Productief en veelzijdig, TTV tractoren vertegenwoordigen de allernieuwste tractor technologie. Krachtige Deutz 4 of 6 cilinder motoren van 100 tot 263 pk, drie rijmodi (auto - PTO - handmatig) en Power Zero functie. Dit zijn slechts enkele van de vele innovaties gecombineerd om hoge prestaties en een laag brandstofverbuik te garanderen. TTV tractoren. Echt, er is slechts één keuze. Eis het beste! Visit and join us at: www.facebook.com/deutzfahrbenelux

Wij raden het gebruik van originele smeer- en koelmiddelen DEUTZ-FAHR LUBRICANTS

DEUTZ-FAHR is een merk van deutz-fahr.com

inhoudsopgave

Colofon Grondig is het vakblad voor de cumelasector, specialisten in groen, grond en infra. Grondig wordt uitgegeven door CUMELA Communicatie in opdracht van CUMELA Nederland, de branche organisatie voor ondernemers in cultuurtechnische werken, grondverzet, meststoffendistributie en agrarisch loonwerk. Leden van CUMELA Nederland ontvangen bij vakblad Grondig exclusief het katern Cumelactief.

Adres CUMELA Nederland Postbus 1156 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 00 fax (033) 247 49 01

CUMELA-infolijn (033) 247 49 99 / info@cumela.nl / www.cumela.nl

Adres Grondig / CUMELA Communicatie Postbus 1156 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 50 fax (033) 247 49 51 www.grondig.com / grondig@cumela.nl

Bladmanager Michiel Pouwels

Redactie Toon van der Stok (hoofdredacteur) Gert Vreemann, Michiel Pouwels Ton Herbrink (eindredacteur)

Vormgeving De Drie Poorten, Nijkerk

Voorplaat CUMELA Communicatie

Advertentiewerving Marjet van Ruitenbeek

Druk Offset Print, Valkenswaard

Abonnementen Een abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Een opzegging van het abonnement dient schriftelijk, vóór 1 november door ons ontvangen te zijn. Kosten abonnement: Nederland € 79,- per jaar Buitenland € 104,- per jaar Collectieve abonnementen: op aanvraag

© Stichting CUMELA Communicatie, Nijkerk Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving. ISSN: 2210-3260

GRONDIG - Mei 2013

REDACTIONEEL München wint Het is Bauma-tijd, superdruk in München en wij zijn midden in de stad op zoek naar een goede maaltijd in plaats van een schnitzel met patat und ein Bier dazu. Het lukt wonderwel. Even van de ‘Brauhaushoofdstraat’ af vinden we zelfs tijdens de Bauma een prima plekje. Van een recessie merken we op dat moment weinig; München bruist aan alle kanten. Een week later doet de plaatselijke FC dat nog eens over door Barcelona te vernederen en toptalent Gotze weg te halen bij grote concurrent Dortmund. Met een passende kraag op het glas kijken we terug op twee bijzondere weken. Wat recessie? Gewoon een recordbeurs met 520.000 bezoekers, want de Bauma is de plek om te zijn. De Bauma bruist van elan en biedt innovatief nieuws. Wat Barcelona onverslaanbaar? Kwestie van kansen zien, die pakken, eraan werken en erin geloven. Dat is de boodschap die blijft hangen. München heeft het omdat het alles zorgvuldig heeft opgebouwd. Kan zo maar even 37 miljoen neerleggen voor toptalent Gotze omdat het, naar verluidt, één van de gezondste voetbalbedrijven van Europa is. Heeft in dertig jaar tijd een platform neergelegd om de grootste bouwmachinebeurs te kunnen zijn. Daar zit de basis van dat bruisen. Die basis geldt ook voor nieuwe technieken die eraan komen, zoals de hybridetechnieken, LNG en de CVT-shovel die we op de Bauma vonden. Of gewoon dicht bij huis de kleinere innovaties, zoals die pakker voor de graskuil en die maïsschuif. Allemaal zaken die eerst vragen om investeringen, zonder dat het zich (helaas meestal) vertaalt in een hoger tarief. Daarna gaat u het verschil maken, maar dat duurt dan even. Wie zorgvuldig en gericht investeert, kan tot de winnaars behoren. Oké, bij die wedstrijd tegen Barcelona zagen we ook een buitenspeldoelpunt en obstructie. Het zat de 1e FC Bayern bepaald mee. Geluk dwing je echter ook af en deze wedstrijd is geen garantie voor het behalen van de titel. Het volgende potje moet daarna wel weer goed worden gespeeld. De Bauma en de 1e FC Bayern hebben getoond om vanuit een gezonde basis als een goed geoliede machine elke horde te kunnen nemen. Met alle nieuwe technieken bruist het van de mogelijkheden om met uw machinepark op maat ook blijvend het verschil te maken. Daarin kunnen investeren, begint met een gezonde basis. En gelukkig kosten mens en materieel in onze sector geen 37 miljoen.

Redactie Grondig Michiel, Toon en Gert

Cumelabedrijf in actie

Mei 2013

ALGEMEEN 6 - Nieuw mestbeleid kan in 2014 ingaan 12 - Rendement verdwijnt door dure diesel 14 - Slimmer worden en geld besparen 18 - Economie: dealerland opgeschud 21 - Wetten en regels 22 - Vent & Visie: Antwan van Echtelt over LNG 66 - Uitsmijter

GROEN 48 - Agrarisch nieuws 50 - Mineralenconcentraat als kunstmest 52 - Voorstelronde: Lindner Geotrac 55 - Meer mogelijkheden met Cirran

Bomen planten en verplanten is een specialiteit van eenmansbedrijf Michiel Meijns uit Krommenie. Hij werkt vaak op bijzondere plaatsen, zoals bij de Pius Floris in Amsterdam, een grote opdrachtgever van Meijns. In Amsterdam wordt elke â&#x20AC;&#x2DC;gesneuveldeâ&#x20AC;&#x2122; boom vervangen door een nieuwe. Dat betekent op een kleine ruimte een plantgat graven, grond inbrengen en de boel netjes achterlaten. Hier in het Vondelpark is Meijns bezig om bomen te onderheien om ze met wisselende grondwaterstanden recht te houden.

INFRA 17 - In kort bestek 24 - Kleinschalige grondbank 40 - Betonzagen met Stihl

GROND 28 - Slopen en saneren is een vak 30 - Sloop- en sorteergrijpers; handig bijdehand 36 - Multifunctioneel zeven met nieuwe Finlay-zeefcombinatie 38 - Veel gerichte belangstelling voor sloop en recycling op de Bauma 44 - Sterk werk: kennis als kernkwaliteit bij Terrastab 56 - Verslag Bauma 2013: de hybrides komen 64 - Zijwegen: Oranje proost

CUMELACTIEF (exclusief voor leden) 4 - Nieuwe betalingstermijnen 6 - Duurzaam aanbesteden 8 - Toolbox: hoogspanning 10 - Provincie Utrecht wil biogas

GRONDIG - Mei 2013

algemeen rubriek nieuws

BPL goed op koers Het Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw (BPL) hoeft in 2013 niet te korten. Het fonds ligt op grond van de voorlopige vaststelling van de dekkingsgraad eind 2012 weer boven de minimumnorm. Goed nieuws voor deelnemers en werkgevers van het fonds. Toezichthouder DNB hanteert voor BPL een minimaal vereiste dekkingsgraad van 104,4 procent. Als een pensioenfonds een dekkingsgraad heeft die lager is, moet het een herstelplan indienen bij DNB. Hierin beschrijft het fonds hoe het weer financieel gezond beoogt te worden binnen de daarvoor wettelijke gestelde termijn van drie jaar. BPL had een dekkingsgraad die lager was dan de vereiste 104,4 procent en heeft daarom in 2011 een herstelplan ingediend bij DNB. Door een nieuwe rekenrente en goede beleggingsrendementen (het gemiddelde rendement was in 2012 11,8 procent en het vermogen is gestegen tot 10,2 miljard) was de voorlopige dekkingsgraad eind

2012 105,8 procent. Daarmee ligt het fonds op koers om binnen de wettelijke termijn te herstellen. Dat is goed nieuws, ook omdat de drukkende effecten van de nieuwe sterftetafels (bijgestelde levensverwachting) al zijn verwerkt in deze dekkingsgraad. Aanvullende maatregelen, zoals korting van de pensioenen of bijstorting, zijn dus op dit moment niet nodig. Toch waarschuwt BPL voor een jubelstemming. Doordat de economische vooruitzichten nog niet rooskleurig zijn, kan het moeilijk zijn om voldoende rendement uit beleggingen te halen.

Cumelasector graaft grootste QR-code van Europa! De grootste ter wereld is wat hoog gegrepen, maar de grootste QR-code van Europa moet te doen zijn. Binnenkort starten de leerlingen van de opleiding Groen, Grond en Infra met het uitzetten en het graafwerk. Het resultaat, een QR-code van 4900 vierkante meter, die op 28 juni klaar moet zijn. Plaats van handeling is het terrein van IPC Groene Ruimte in Schaarsbergen. Op 28 juni is er een feestelijke happening. Dan wordt de QR-code vanuit de lucht gescand, waarmee de nieuwe website www.mooivakman.nl officieel online gaat. De presentatie van deze website is onderdeel van de campagne Levensfase Bewust Personeelsbeleid. Dit is een gezamenlijke campagne van CNV, FNV, Zwarte Corps en CUMELA Nederland. Doel van de campagne is om zowel werkgevers als werknemers aan het denken te zetten over hoe we er met elkaar voor kunnen zorgen dat iedereen werkend de pensioengerechtigde leeftijd haalt. De cumelasector is immers een prachtige sector om in te werken en het is voor alle betrokkenen belangrijk dat iedereen duurzaam inzetbaar blijft, zoals dat zo mooi heet. Werkgevers en werknemers zijn daar nu al met elkaar over aan het nadenken. De slogan van de campagne, die de lading volledig dekt, luidt: â&#x20AC;&#x2DC;Mooi vak man!â&#x20AC;&#x2122; Een slogan die u op twee manieren kunt lezen, probeert u het maar eens.

Opvallend: agrarische loonbedrijven minder negatief Na verwerking van de resultaten over 2012 van ruim honderd bedrijven binnen CUMELA-Kompas Analyse komt een opvallend beeld naar voren. De agrarische loonbedrijven die in 2011 het slechtste resultaat behaalden, hebben vorig jaar hun resultaten licht zien verbeteren. Nog steeds is het rendement sterk negatief, maar blijkbaar hebben deze bedrijven wel scherper weten te werken. Een goed groeiseizoen en een relatief gemakkelijke oogst met weinig kosten kan ook een positief effect hebben gehad.De andere twee typen bedrijven, de grondverzetbedrijven en de gemengde bedrijven, draaiden wel duidelijk slechter. Vooral deze bedrijven merkten vorig jaar de teruggang in de bouw. Voor de gemengde bedrijven geldt dat waarschijnlijk nog wat sterker, omdat zij vaak als onderaannemer worden ingeschakeld. Voor hen drogen de opdrachten dus eerder op.In Grondig 6 hopen we een uitgebreide analyse te presenteren van de resultaten over 2012.

GRONDIG - Mei 2013

0,0% -0,5%

Grondverzet

Gemengd

Agrarisch loonwerk

Cumelasector

-1,0% -1,5% -2,0% -2,5% -3,0% -3,5% -4,0% -4,5% -5,0%

2011 2012

Nuttige app Na de leuke apps beginnen er nu ook steeds meer vooral nuttige apps te komen. Eén daarvan is de nieuwe app van Basf. Wie deze op zijn Android- of Apple-telefoon installeert, kan met één druk op het beeldscherm een overzicht oproepen van de etiketten van de verschillende middelen. Uitzoeken welke spuitdop nodig is, nakijken wat de adviesdosering is of snel nog even opzoeken of er spuitvrije zones zijn, het kan allemaal met deze app. Helaas wel alleen voor producten van Basf. De app is te downloaden op de website van de fabrikant of in de Appstore.

Kroningsboodschap

Brandstof

Ahlmann wist op een slimme manier te profiteren van de ligging van de vestiging in Bruchem. Iedereen die wel eens over de A2 bij Zaltbommel rijdt, zal de plek kennen. De afgelopen weken is deze gebruikt om met een kroningsboodschap de aandacht te trekken. Koning Willem Alexander werd welkom geheten en onze verse prinses uitgewuifd met de boodschap ‘Bye, bye Queen Beatrix’.

Mestfraudeurs verder onder vuur De twee mestintermediairs die de afgelopen periode onderwerp waren van zwaar justitieel onderzoek komen nu ook financieel in de knel. Niels L. is inmiddels failliet verklaard en heeft nu een bewindvoerder die kijkt of er ergens nog geld is voor zijn schuldeisers. Van de B. zat bij het afsluiten van dit nummer nog steeds in hechtenis en onderwijl zijn de banken die nog geld van hem te goed hadden begonnen met de verkoop van zijn bedrijven. Beide bedrijven lijken dus voorlopig niet terug te keren op de mestmarkt.

Nieuwe leden Afgelopen maand hebben zes nieuwe bedrijven zich aangesloten bij CUMELA Nederland.

R. Houdijk Loon- en Grondverzetbedrijf Grondverzet Waninge Ferry de Lange Grondwerk D.V.V. West Loonbedrijf Ferry van Dommelen Jan Hegeman Grondverzet

COMMENTAAR

Boskoop Pesse Marijenkampen Leidschendam Boekel Hoge Hexel

Agenda algemeen 5 - 8 juni........................... Elmia Wood, Zweden 15 juni.............................. CUMELA Jongerendagen, Van der Vlist, Groot-Ammers 23-25 Demopark, Eisenach, Duitsland

Hoe zuinig kun je rijden? In de automobielsector is dat een actueel onderwerp en is het brandstofverbruik een belangrijk onderwerp in het verkooppraatje. Ook in de transportsector zijn al veel verbeteringen doorgevoerd. Het verband tussen ‘net even rustiger’ en een fors lager brandstofverbruik is bij de meeste bedrijven al behoorlijk verankerd in de werkstijl. Onze sector heeft in dat opzicht nog wel een inhaalslag te maken. Hoeveel bedrijven kennen het brandstofverbruik op machine- en medewerkerniveau? En wat belangrijker is: hoeveel bedrijven hebben al maatregelen genomen om dat verbruik systematisch terug te dringen? Gelukkig hoor je hierover steeds vaker goede initiatieven en zijn er ook bedrijven die hier al vele jaren bewust beleid in voeren. Dit beleid willen we graag sectorbreed bevorderen. Daartoe heeft CUMELA Nederland samen met BMWT en TNO een project ontwikkeld om het brandstofverbruik en de emissie van CO2 te reduceren. In deze proef zullen een vijftal cumelabedrijven, begeleid door TNO, hun brandstofverbruik op projectniveau systematisch in beeld brengen en analyseren. De werkwijze moet resulteren in een belangrijke kostenbesparing en in een sterkere positie bij het verkrijgen van werken, waarvoor de opdrachtgever (strenge) voorwaarden stelt aan de energie- en emissieresultaten bij de uitvoering van het werk. Wanneer het ministerie van Economische Zaken dit project goedkeurt, zullen we aan het eind van dit jaar uitgebreid aandacht besteden aan de resultaten ervan. Het moet een stimulans zijn voor de hele cumelasector om hiermee een belangrijke kostenbesparing te realiseren. Vergelijk het maar met de aanpak van de tarrabeheersing bij het rooien van aardappelen en bieten. Daar reizen we desnoods stad en land voor af om de beste systemen te verkennen. Kosten noch moeiten worden gespaard om door middel van een goed gekozen investering een kwalitatieve topprestatie te leveren voor de klanten. Steeds duidelijker wordt het dat die topprestatie ook wordt bepaald door een maximaal brandstofrendement. In het belang van de klant, maar zeker uw eigen bedrijf. De tijd van ‘volgooien die tank en rijden maar’ is voorbij. In veel gevallen is de waarde van het brandstofverbruik binnen een tijdsbestek van slechts zes jaar gelijk aan de aanschafwaarde van de machine. Daar mag je dus best even bij stilstaan.

Jan Maris Algemeen directeur CUMELA Nederland

GRONDIG - Mei 2013

Nieuw mestbeleid kan in 2014 ingaan Wetsvoorstel komt waarschijnlijk net na het zomerreces in de Tweede Kamer Het toekomstige mestbeleid zou op 1 januari 2013 in werking treden, maar de val van het eerste kabinet Rutten gooide roet in het eten. Nu moet er opnieuw hard worden gewerkt om een start in 2014 te realiseren. Wat is de voortgang van het wetsvoorstel, waar wordt aan gewerkt en wat zijn de gevolgen? Dijksma er helder in zit en geen doekjes windt om de heikele punten. De sector is nu zelf aan zet en daar is geen woord Spaans bij. Geen cadeautjes uit onverwachte hoek, maar een stevige stok achter de deur. De verwachting is dat de benodigde aanpassingen aan het wetsvoorstel op korte termijn naar de Raad van State kunnen worden gestuurd voor advies. Na het verwerken van het advies kan dit tegen de zomer naar de Tweede Kamer worden gestuurd. Hierdoor kan de Tweede Kamer het wetsvoorstel na de zomervakantie behandelen, waarna de Eerste Kamer zich er ook nog over moet buigen. De verwachting is dan dat de wetswijziging met ingang van 2014 in werking kan treden. In vervolg op het draagvlak dat de staatssecretaris in de Tweede Kamer voor haar inzet kreeg, is het overleg met het bedrijfsleven weer gestart. Hierbij zijn twee projecten afgesproken: het versterken van de controle en handhaving en het inventariseren van de bestaande en te verwachten mestverwerkingscapaciteit.

Versterken controle en handhaving

Om fraude met mestsilo’s tegen te gaan, moeten de gegevens van de silo worden gekoppeld aan GPS-gegevens, zodat fraude met aan- en afmelden niet meer mogelijk is.

Op de laatste werkdag van voormalig staatssecretaris Bleker heeft hij de conclusie getrokken dat de mestplaatsingsovereenkomsten in elk geval tijdelijk niet zouden moeten worden ingevoerd. Hoe en wat dan wel, dat liet hij over aan het nieuwe kabinet. Na de hink-stap-sprong van Co Verdaas heeft nu staatssecretaris Sharon Dijksma zich ingewerkt in het mestdossier. Ze heeft dit snel en met verve gedaan en kwam half januari met een duidelijke visie: “We gaan starten met alleen de mestverwerkingsplicht en de sector moet laten zien dat er voldoende capaciteit is. Als de sector daar niet in slaagt, voer ik alsnog de mestplaatsingsovereenkomsten of dierrechten voor de rundveehouderij in.” Over deze visie heeft de Tweede Kamer in maart met de staatssecretaris gesproken. Tijdens dit overleg bleek dat

GRONDIG - Mei 2013

Voor de export van fosfaat uit dierlijke mest is het vanuit economisch oogpunt nuttig dat het gehalte aan fosfaat in de te exporteren mest zo hoog mogelijk is. Dit kan worden bereikt door gebruik te maken van hoogwaardige (en kostbare) scheidingstechnieken. In de praktijk is echter ook een ontwikkeling waar te nemen dat de fosfaatgehaltes van de monsters van de te exporteren vaste fracties handmatig worden verhoogd. Om ervoor te zorgen dat deze ontwikkeling zo snel mogelijk de kop wordt ingedrukt, zijn LTO Nederland, NVV, TLN en CUMELA Nederland aan het werk gegaan om een pakket van maatregelen te ontwikkelen waarmee de controle en handhaving wordt versterkt. De overheid zal de uitwerking van dit pakket trekken. In dit pakket wordt uitgegaan van de volgende zaken: • Onafhankelijk monsternemer Periodieke bemonstering van vaste mest door een onafhankelijk monsternemer (medewerker van een laboratorium) in samenhang met het werken met een voortschrijdend gemiddelde van de gehalten van de vaste mest. Het inzetten van een onafhankelijk monsternemer verhoogt de kosten van de

In beide grafieken geeft de stippellijn aan hoeveel mest er moet worden verwerkt bij de percentages die in het huidige wetsvoorstel staan. Zonder schot is er nu al voldoende verwerkingscapaciteit. Dit is de linker grafiek. Komt er wel een schot tussen pluimveemest en overige mest, dan zal er veel verwerkingscapaciteit moeten komen voor varkens- en runderdrijfmest. De kans bestaat dat er dan een tekort aan mest voor de binnenlandse markt ontstaat.

bemonstering aanzienlijk, maar door niet meer alle vrachten te hoeven bemonsteren, dalen de kosten per ton mest weer. De uitslagen van de bemonstering worden door het laboratorium ingediend bij Dienst Regelingen, dat daaruit een voortschrijdend gemiddelde berekent. Met dit gemiddelde vindt de afzet van de individuele vrachten plaats. • Gebruik van standaard GPS-volgapparatuur Bij export van vaste mest mag de AGR/GPS-apparatuur aan de grens worden afgemeld. Dit komt omdat de Nederlandse overheid in het buitenland (vanzelfsprekend) niet bevoegd is om eisen op te leggen. Hiervoor in de plaats kan worden verplicht om standaard GPS-volgapparatuur te gebruiken en de gegevens over de afgelegde routes digitaal vast te leggen en gedurende een bepaalde tijd te bewaren. Hiermee wordt aantoonbaar waar de mest naar toe is vervoerd. • Invoeren stikstofverantwoording door intermediairs Intermediairs zijn tot nu toe niet gehouden om zich te verantwoorden over de stikstofstromen via de mest. Reden hiervoor is dat bij een intermediair, afhankelijk van de aard van de bedrijfsactiviteiten van die intermediair, er stikstofverliezen zijn, die voor het bedrijf onvermijdelijk zijn. In de praktijk blijkt soms echter dat er op een bedrijf onverklaarbaar hoge stikstofverliezen zijn. De overheid kan daar dan echter niets mee, omdat de Meststoffenwet geen mogelijkheid biedt om hierop te handhaven. De intermediair stelt echter al wel alle informatie aan de overheid beschikbaar die voor een stikstofverantwoording nodig is. Voorgesteld is om de meststoffenwet zo te wijzigen dat deze handhaving wel mogelijk wordt. • Aanpassen siloregistratie Op dit moment worden mestopslagen geregistreerd op basis van kadastrale gegevens. Als een opslag door een intermediair wordt overgedragen aan een andere gebruiker, wordt de opslag opnieuw geregistreerd. Zo worden volle mestopslagen afgemeld, die vervolgens leeg weer worden aangemeld. Het voorstel is om de opslagen te gaan registeren op basis van de GPS-coördinaten en bij de overdracht de registratie mee te laten gaan.

tiatieven die er zijn op het gebied van mestverwerking. Het gaat dan om mestverwerking binnen de definitie van het wetsvoorstel: vernietigen of exporteren. Van de initiatieven zal worden vastgesteld hoeveel fosfaat er wordt verwerkt en of er nog uitbreidingsmogelijkheden zijn. Voor initiatieven die nog niet zijn gestart, zal worden beoordeeld hoe realistisch deze initiatieven zijn op zeer korte, korte en middellange termijn. In overleg met onderzoeksinstituten zal tevens in beeld worden gebracht wat de effecten van deze initiatieven zijn op zaken als de uitstoot van broeikasgassen, de ammoniakemissie, de uitstoot van fijnstof, het effect op grondwater, enzovoort. Voor de beoordeling van voldoende verwerkingscapaciteit is het van groot belang te weten waar de lat ligt. Op dit moment wordt voor 2014 uitgegaan van de percentages die al door Bleker naar de Tweede Kamer zijn gestuurd. Voor 2015 staan deze er indicatief. Deze zullen later worden vastgesteld op basis van een goede onderbouwing. Wat betreft de overdraagbaarheid van de verwerkingsplicht wordt nu uitgegaan van een schot tussen de pluimveehouderij en de rest van de veehouderij. Dit heeft wel grote gevolgen, zoals blijkt uit figuur 1 en 2. Deze grafieken zijn gebaseerd op gegevens over het jaar 2011 van het CBS (uitgedrukt in miljoenen kilogrammen fosfaat). Op basis van de voorlopige verwerkingspercentages moet gemiddeld ongeveer een derde van de overschotmest worden verwerkt. De stippellijn in de figuren geeft aan hoeveel fosfaat uit mest er minimaal moet worden verwerkt. Als er geen schot wordt aangebracht, is de verwerking (conform de definitie uit het wetsvoorstel) nu al voldoende voor de percentages in 2015. Bij plaatsing van een schot heeft de pluimveehouderij een grote overcapaciteit qua mestverwerking, maar moeten de overige veehouderijsectoren hun huidige inspanningen nog bijna verdubbelen. CUMELA Nederland pleit ervoor de lat niet hoger te leggen dan voor het deel van het overschot dat volgens de normen niet in Nederland kan worden geplaatst. Niemand heeft baat bij het niet kunnen voldoen aan de binnenlandse vraag naar dierlijke mest.

Inventariseren mestverwerkingscapaciteit

Tekst: Hans Verkerk Foto: CUMELA Communicatie

Het bedrijfsleven gaat een inventarisatie maken van alle ini-

GRONDIG - Mei 2013

Bortrac 150 Breedst tankmengbare borium-bladmeststof Bortrac 150

Deze borium bladmeststof is geformuleerd waardoor opname, de tankmengbaarheid en de gewasveiligheid sterk worden verbeterd. Omdat borium makkelijk uitspoelt en bij droogte niet wordt opgenomen is toevoeging aan gewasbeschermingsmiddelen de beste en meest betrouwbare manier om borium te bemesten. Het meeste effect heeft een bemesting vroeg in het groeiseizoen. Voor maximaal rendement en bij gebreksymptomen is een bladbemesting in een hoge dosering noodzakelijk. Zorg altijd voor een bodem- of bladanalyse voor het juiste advies en optimaal rendement.

Ongewijzigde kwaliteit

Sinds 1968 wordt in Pocklington onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor verbetering van de producten en adviezen. Belangrijk daarbij is het gebruikersgemak, wat zich uit in vloeibare producten die eenvoudig te mengen zijn met gewasbeschermingsmiddelen. Ook kwaliteit is belangrijk. Dat komt naar voren in gewasveiligheid en opname, maar ook in de houdbaarheid van de producten. Op deze wijze blijft Yara Phosyn een marktleider in de markt van bladmeststoffen en spoorelementen.

AgroCentrum crop nutrients & adjuvants

Importeur: AgroCentrum B.V., Postbus 76, 4650 AB Steenbergen, Nederland Tel.: +31 (0)167â&#x20AC;&#x201C;563 150, Fax: +31 (0)167â&#x20AC;&#x201C;563 983, info@agrocentrum.nl, www.agrocentrum.nl

AGROCEN-1011.indd 1

18-02-11 14:52

Tijd voor de volgende stap!

Vicon RF vaste kamer persen Vicon RV variabele kamer persen Vicon RF 3325 FlexiWrap perswikkel combinatie

Kverneland Group Benelux BV - De Dommel 38-40 - 8250 AD Dronten - T +31 321 387 110

MAMMUT WB Super combi

• • • • • • • • •

Kuilverdeler Verdeel trommel Ø 130 Werkbreedte 2.80 meter Hydraulisch aangedreven Hydrauliek 1x ew benodigd Elektro / hydraulische functie zit op de verdeler 12 Volt of 24 Volt Grasvork met 8 lange tanden Volvo oppik haken Min 125 liter bij 200 bar benodigd G. Broekens 06-5384 4166

BROEKENS GORREDIJK Badweg 50 - 8401 BL Gorredijk Telefoon (0513) 46 38 25 Fax (0513) 46 52 46

Broekens Gorredijk 1-4S.indd 1

Votex Roadmaster 07 met frontgetrokken driepuntsblok

www.wimvanbreda.nl

Herder Grenadier MBK512/513 maaiarm

www.broekens.nl

BROEKENS STIENS Truerderdijk 4a - 9051 JC Stiens Telefoon (058) 257 17 12 Fax (058) 257 11 01

www.wimvanbreda.nl

Erfahren. innovativ. futtererntespezialist. 20-12-2012 13:55:43

Vicon Trommel- und Scheibenmähwerke

Vicon Wender und Schwader Vicon Rotex 550 opraapwagen

IsoMatch Tellus ISOBUS terminal met automatische laadVicon variable und Festk en losfunctie

Vicon Rotex Combi 800 dubbeldoel opraapwagen

Het professionele pakket van Vicon bestaat uit innovatieve producten met onderhouds- en gebruiksvriendelijke eigenschappen waarmee lange werkdagen perfect worden ondersteund. Neem bijv. de onderhoudsvrije, hydraulisch Group Deutschland GmbH, Coesterweg 25, 59494 Soest, Telefon 02921 3699-0, Telefax 02921 3699-408 aangedreven pick-up Kverneland en automatische laadlosfunctie.

www.vicon.nl

bedrijfseconomie

Rendement verdwijnt door duurdere diesel Analyse resultaten toont effect van niet doorbelasten van stijging brandstofprijzen In vijf jaar tijd is het bedrijfsresultaat van de cumelasector gedaald van 3,0 procent positief naar 1,8 procent negatief. Uit een analyse blijkt dat dit verlies feitelijk maar aan ĂŠĂŠn probleem is toe te schrijven: de enorm gestegen brandstofkosten. Dat geeft grote zorgen voor dit jaar, met daarin opnieuw een enorme kostprijsverhoging door het verdwijnen van de rode diesel. 8,0%

6,0%

4,0%

2,0%

0,0% 2007

2008

2009

2010

2011

-2,0%

-4,0%

-6,0% Agrarische loonbedrijven

Gemengde bedrijven

Grondverzetbedrijven

cumelasector

Grafiek 2: Ontwikkeling bruto marge tussen 2007 en 2011 1.800.000 1.700.000 1.600.000 1.500.000 1.400.000 1.300.000 1.200.000

De economische crisis is ook te merken in de cumelasector. Dit blijkt uit een analyse van 186 bedrijven die gedurende de periode 2007 tot en met 2011 deelnamen aan CUMELA-Kompas Analyse. In deze periode is het bedrijfseconomisch rendement (grafiek 1) flink gedaald. In 2007 bedraagt het rendement nog 3,0 procent van de bruto marge, in 2011 is dit gedaald naar min 1,8 procent. Fiscaal halen veel bedrijven nog net wel een positief resultaat, omdat dan de berekende rente op het eigen vermogen niet meetelt in de kosten. Het betekent wel dat de ondernemers geen vergoeding realiseren voor het geld dat ze in de onderneming hebben geĂŻnvesteerd. De vraag is nu wat de oorzaak is van dit dalende rendement? Ondanks de economische crisis liggen de omzet en bruto marge in 2011 bij de bedrijven nog ruim boven die in 2007 (grafiek 2). Deze stijging is vooral in 2008 gerealiseerd. In 2009 en 2010 daalden de omzet en bruto marge, mede door de strenge winters De omzetgroei zal deels zijn veroorzaakt door een verhoging van de tarieven, deels ook door groei van de bedrijven. In 2011 was het aantal fte per bedrijf gegroeid naar 14,2, terwijl in 2007 nog 13,3 fte op een bedrijf werkzaam waren. Kijken we naar de gerealiseerde bruto marge per fte, dan blijkt dat deze in vier jaar tijd met 9,5 procent is gestegen, gemiddeld 2,4 procent per jaar. Ondanks die omzetgroei is de winst van de bedrijven gedaald. Dit betekent dat de kosten harder zijn gestegen dan de omzet. De vraag is nu om welke kosten het gaat.

1.100.000 1.000.000 2007 Agrarische loonbedrijven

2008

2009

Gemengde bedrijven

2010 Grondverzetbedrijven

2011 Cumelasector

Grafiek 3: Aandeel arbeidskosten in de brutomarge 2007 -2011

49,0% 47,0% 45,0%

In grafiek 3 is het percentage arbeidskosten ten opzichte van de bruto marge weergegeven. We zien dat de arbeidskosten per jaar wel licht verschillen, maar dat er gemiddeld weinig verschil zit tussen 2007 en 2011. Bedraagt het percentage arbeidskosten ten opzichte van de bruto marge in de cumelasector in 2007 42,4, in 2011 is dit vrijwel gelijk met 42,2.. Kijken we naar de ontwikkeling van de arbeidskosten per fte, dan blijkt dat deze gemiddeld per jaar met 2,3 procent zijn gestegen. Dit is vrijwel gelijk aan de stijging van de bruto marge.

43,0%

Machinekosten stijgen

41,0%

In grafiek 4 is het percentage machinekosten ten opzichte van de bruto marge weergegeven. In tegenstelling tot de arbeidskosten zien we hier een stijgende lijn. In de sector is het percentage machinekosten ten opzichte van de bruto marge gestegen van 42 in 2007 naar 46,1 in 2011. Om te kijken waar deze stijging vandaan komt, zijn in grafiek 5 de afzonderlijke machinekosten ten opzichte van de bruto marge weergegeven.

39,0% 37,0% 35,0% 2007 Agrarische loonbedrijven

Arbeidskosten gelijk

GRONDIG - Mei 2013

2008

2009

Gemengde bedrijven

2010 Grondverzetbedrijven

2011 Cumelasector

Grafiek 4: Aandeel machinekosten in de brutomarge 2007 -2011 53,0%

Uitgangspunten Om bedrijven bedrijfseconomisch gezien vergelijkbaar te maken, hanteren wij in CUMELA-Kompas Analyse de volgende uitgangspunten: - Ondernemersvergoeding niet betaalde ondernemer en gezinsleden Voor een eenmanszaak, maatschap en vennootschap onder firma wordt gewerkt met een berekende ondernemersvergoeding. Deze bedraagt circa â&#x201A;Ź 40.000 tot â&#x201A;Ź 50.000 per ondernemer. - Rentevergoeding eigen vermogen Er wordt gerekend met een rentevergoeding van 5,5 procent op het eigen vermogen. - Bruto marge Dit is de omzet minus inkoop hulpstoffen en werk derden.

51,0% 49,0% 47,0% 45,0% 43,0% 41,0% 39,0% 37,0% 35,0% 2007 Agrarische loonbedrijven

2008

2009

Gemengde bedrijven

2010 Grondverzetbedrijven

2011 Cumelasector

Grafiek 5: Ontwikkeling componenten machinekosten 2007 -2011 20,0%

De opvallendste verschillen zien we bij de afschrijvingen en brandstofkosten. De afschrijvingen zijn in 2009 behoorlijk gestegen, terwijl ze daarna licht dalen. De flinke stijging is het gevolg van de toen nog hoge investeringen en de mogelijkheid om versneld te kunnen afschrijven. De component die er uitspringt binnen de machinekosten zijn de brandstofkosten. Waren deze in 2007 nog 10,5 procent van de bruto marge, in 2011 zijn deze gestegen naar 15,0 procent. Een verschil van 4,5 procentpunt, bijna gelijk aan het met 4,8 procentpunt gedaalde rendement. Het toont aan dat de gestegen brandstofkosten onvoldoende zijn doorberekend in de tarieven om de kostprijsstijging bij te houden.

Onvoldoende doorbelast Helaas zien we in de voorlopige cijfers over 2012 eenzelfde beeld. De winst is verder gedaald als gevolg van gelijk blijvende of zelfs dalende omzet en bruto marge en stijgende kosten. De conclusie is dat de cumelasector tot 2012 redelijk in staat is gebleken om de omzet in stand te houden en zelfs nog licht te laten groeien. Tegelijk is de sector onvoldoende in staat gebleken om de sterk gestegen (brandstof )kosten door te belasten. Voor een neutraal rendement in 2011 had de tariefsverhoging ruim 1,8 procent hoger moeten zijn, voor een rendement gelijk aan 2007 zelfs bijna 5,0 procent. Ook in die situatie zou het percentage brandstofkosten ten opzichte van de bruto marge, als gevolg van het hoger aandeel brandstof in de kostprijs, hoger zijn dan in 2007. Uit de voorlopige cijfers over 2012 blijkt dat de brandstofkosten in verhouding tot de bruto marge afgelopen jaar opnieuw met 1,0 procentpunt zijn gestegen ten opzichte van 2011. Nog schrikbarender is dit beeld wanneer naar de ontwikkeling van de brandstofkosten van dit jaar wordt gekeken. Uit de prijsindex brandstof van april 2013 blijkt dat de brandstof, onder meer als gevolg van de afgeschafte rode diesel, in april 16,1 procent duurder is dan december 2012. Dit betekent dat de brandstofkosten als onderdeel van de bruto marge gemiddeld nog eens 3,5 procentpunt stijgen en de 20 procent naderen. Naast deze hogere dieselkosten komen daar dan nog de kostenstijgingen van arbeid, machines en verzekeringen bij. Deze sterk stijgende kosten en het sterk gedaalde rendement tekenen eens te meer de noodzaak om de gestegen kosten door te berekenen in het tarief, hoe moeilijk dat soms ook is. Anders dreigt de sector in dezelfde negatieve spiraal te komen als bijvoorbeeld de aannemers. Niet bepaald een aanlokkelijk beeld.

Tekst: Dieuwer Heins Illustraties: CUMELA Communicatie

18,0% 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 2007

2008

2009

2010

Afschrijving

Reparatie en onderhoud

Brandstof

Verzekering

Huur

Overig

2011

Rente

Aan de slag Uit de analyse in dit artikel blijkt eens te meer de noodzaak om de kostenontwikkelingen goed in beeld te hebben. Het vraagt durf om de kosten, ook bij een verminderd werkaanbod, door te belasten. Het verdwijnen van de rode diesel is echter iedereen bekend en u mag op begrip rekenen dat als gevolg hiervan de tarieven moeten stijgen. Bedenk dat het doorbelasten van kostenstijgingen eerder wordt geaccepteerd wanneer de klant tevreden is. Het goed uitvoeren van de werkzaamheden, het nakomen van afspraken, servicegerichtheid en communicatie zijn dan ook belangrijker dan ooit. Wanneer u de rekening van de gestegen kosten niet bij de klant neerlegt, betaalt u de rekening zelf. Het resultaat daarvan zien we in het gemiddeld negatieve rendement van de sector. Naast het doorberekenen van kosten kan er worden gewerkt aan besparing van kosten. Ook hierin is veel te winnen. Niet alleen op het gebied van brandstofkosten, maar ook op het gebied van arbeid en investeringsbeleid. 2013 biedt ondernemers een kans om aan de slag te gaan met bovengenoemde punten. Wilt u hierover in gesprek met de adviseurs van CUMELA Nederland, bel dan met uw bedrijvenadviseur of de infolijn - tel. (033) 247 49 99 - of stuur een e-mail aan kengetallen@cumela.nl.

GRONDIG - Mei 2013

scholing

Slimmer worden en geld besparen Een cursus biedt deelnemers en bedrijven op alle manieren voordeel Waarom zou je een cursus volgen? Omdat het nodig is voor de uitvoering van een opdracht of omdat er punten moeten worden behaald voor code 95? Om kennis op te doen, vaardigheden te ontwikkelen of om een waardevol diploma te behalen en de onderneming beter te laten draaien? Er zijn veel redenen te bedenken om een cursus te volgen. Hier een aantal ervaringen van ondernemers en deelnemers over cursussen die ze via CUMELA Nederland hebben gevolgd. Wat was hun drijfveer, maar vooral: wat vonden zij ervan?

Cursus volgen? Er zijn talloze redenen om een cursus te volgen. Vanuit CUMELA Nederland adviseren we u graag om de juiste cursus te zoeken die naadloos bij uw reden past. Bel (033) 247 49 20 of mail uw vraag naar cursus@cumela.nl.

Cursus: Beroepsgoederenvervoer “Deze opleider is uitstekend” Jan Roelof Betten, directeur van loon- en aannemersbedrijf De Samenwerking BV in Elsloo (Friesland), was zes jaar geleden begonnen met de cursus Beroepsgoederenvervoer in Hoogeveen. De start van deze cursus was destijds niet optimaal, want er werd direct te veel vaktaal gebruikt. De daaropvolgende twee cursusdagen was hij vanwege de geboorte van zijn zoon afwezig. Hij is toen voortijdig gestopt met deze cursus. In oktober 2012 heeft hij zich opnieuw aangemeld voor de cursus Beroepsgoederenvervoer in Nijkerk via CUMELA Nederland. In maart 2013 ontving Erna Berends, coördinator scholing, via de e-mail het volgende berichtje van Jan Roelof Betten: “Afgelopen winterperiode heb ik de cursus beroepsgoederenvervoer gevolgd via CUMELA. De opleiding werd verzorgd door Tlec. Ik denk dat CUMELA voor deze opleiding hiermee de juiste opleider voor onze sector

GRONDIG - Mei 2013

in huis heeft gehaald. De indeling van de zes vakken is goed verdeeld over de periode: de pittigste en meest tijdrovende vakken calculatie en financieel management direct bij aanvang en de latere vakken er per onderdeel strak achteraan. Als je zelf na elk vak direct je examens kort erop regelt, is het zeker te doen. Ik heb er een paar jaar tegenaan zitten hikken om eraan te beginnen, maar ben blij dat ik het nu op deze manier heb gedaan. Het is goed bevallen en zowel de opleider als de locatie is uitstekend.” In een toelichting vertelde Jan Roelof dat deze opleider de kracht heeft om helder uit te leggen en een goede structuur hanteert. Inmiddels is Jan Roelof in het bezit van het diploma Beroepsgoederenvervoer én de Eurovergunning.

Cursus: Bedrijfsleer deel 2

Een aantal medewerkers van Van den Berg: Roelof, Jannes, Harmen en Jeffrey.

Cursus: Brandstofbesparing en Efficiënt Machinegebruik “Hydrauliek anders instellen bespaart veel brandstof!” Grietje van den Berg, mede eigenaar van Loon- en grondverzetbedrijf Van den Berg in Foxwolde, organiseert op de eigen locatie regelmatig een cursus via CUMELA Nederland. Om voldoende deelnemers te krijgen, organiseert zij de cursussen vaak samen met collega-ondernemer Gebr. Riemsma. De cursus Brandstofbesparing en Efficiënt Machinegebruik werd in januari gehouden. De theorie werd in de ochtend behandeld en in de middag werd het praktijkgedeelte uitgevoerd. Er werd een rondje gereden met een volle vracht, waarna het brandstofgebruik werd gemeten. Daarna werd hetzelfde rondje gereden met de aanwijzingen voor de brandstofbesparing: op tijd schakelen, op tijd gas terugnemen, anticiperen op het verkeer; gematigde snelheid, enzovoort. Met name het gedeelte over brandstofbesparing door de hydrauliek goed in te stellen, gaf de deelnemers nieuwe inzichten. De kranen in het hydraulische systeem voor de toevoer van olie hoeven niet volop open te staan om een goed rendement van het werktuig te krijgen. De doorstroomsnelheid van de olie in liters per minuut kan soms wel tot de helft worden verminderd. De bevindingen van Jan Riemsma: “Deze cursus heeft inzicht opgeleverd en bewustwording. Nog steeds wordt in de wandelgangen over het hydrauliekgedeelte gesproken. Er kan met veel minder olie ook een goed resultaat worden neergezet. De jongens praten er onderling over, dat is goed om te horen.”

“Heel leerzaam, erg branchegericht en leuk om collega-loonwerkers te leren kennen.” Marieke van Noort van Loon- en Verhuurbedrijf De West CV uit Westbeemster volgde de cursus Bedrijfsleer 2. Marieke is via haar vriend in de loonwerksector terecht gekomen. Zij is zelf van origine verpleegkundige en had weinig financiële achtergrond. “Ik vond de samenstelling van de groep leuk, met name omdat het allemaal jonge, enthousiaste ondernemers waren. De cursus is mij goed bevallen. Alfons van de Belt is een leuke docent, die goed weet wat er in de cumelasector leeft. Ik vond de lessen leerzaam en het was leuk om met de groep praktijkervaringen uit te wisselen. Ook van elkaar kun je een hoop leren. Bedrijfsleer deel 1 is gericht op de fiscale en de bedrijfseconomische boekhouding in het algemeen. Dit was voor mij al leerzaam, omdat ik weinig financiële achtergrond had. In deel 2 ga je de kennis die je in deel 1 verkregen hebt toepassen op je eigen bedrijf. Ik vind het prettig dat ik na het volgen van deze cursus het boekje CUMELA-Kompas beter begrijp. Ook het bespreken van de jaarrekening met de accountant wordt leuker, omdat je dit nu beter begrijpt. Tijdens de cursus hebben we een Excel-bestand gekregen om kostprijsberekeningen te kunnen maken. Dit hebben we afgelopen jaar gebruikt om de tarieven te bepalen. Het meest leerzame van de cursus vond ik de uitleg over kengetallen, in combinatie met het maken van het werkstuk over het eigen bedrijf waarin je de kengetallen gaat analyseren. Je ziet dan heel duidelijk op welke punten jouw bedrijf goed scoort en welke punten er zouden kunnen worden verbeterd. Ik zou de cursus zeker aanbevelen aan collega’s, ook als je wel al ervaring hebt met de boekhouding. Deze cursus is echt gericht op de loonwerksector, dus heel branchegericht. In elk geval is het al leuk dat je collega-loonwerkers leert kennen. Vaak kom je elkaar ook weer tegen op contactdagen of bij andere cursussen. In het werk kun je zo ook wel eens iets voor elkaar betekenen.” Marieke van Noort van Loon- en Verhuurbedrijf De West CV.

GRONDIG - Mei 2013

In deze rubriek behandelen we iedere maand een onderwerp op het gebied van aanbestedingen en het aannemen van werken. Heeft u ook een vraagstuk, laat het CUMELA Nederland weten.

in kort bestek Aantonen financiële draagkracht en omzeteis Beste Helmy,

Mark, Marcel en Ewoud van Loonbedrijf De Weer BV. Bas, Johan en Dennis ontbreken op de foto.

Cursus: Het Nieuwe Rijden Punten voor code 95, brandstofbesparing en e-learning Mark, Marcel en Ewoud van Loonbedrijf De Weer BV in Bornerbroek kregen de mogelijkheid van hun werkgever om een cursus te volgen, waardoor zij punten konden halen voor code 95 (de verplichte nascholing voor beroepschauffeurs). De werkgever koos hiervoor voor de cursus Het Nieuwe Rijden. Eén van de opleiders van CUMELA Nederland geeft het theoriegedeelte via e-learning. Dit betekent dat de deelnemers de theorie thuis op de computer zelf doornemen. De ervaringen van Mark, Marcel en Ewoud met e-learning: “Dit was nieuw voor ons, wij hadden hier nog geen ervaring mee. Het fijne aan e-learning is dat je er even voor kunt gaan zitten wanneer je tijd hebt, op het moment waarop het jou uitkomt. Het is wel lastig dat je af en toe geen dingen kunt vragen die je niet goed begrijpt.” Voor aanvang van de cursus dachten de deelnemers dat er niet veel te veranderen viel aan hun rijstijl. Dit bleek niet zo te zijn. Tijdens het praktijkgedeelte reden de deelnemers allemaal een parcours. Hierna kregen zij aanwijzingen en tips om brandstofbesparend te rijden. De tips varieerden van voertuigbediening, rijden in het verkeer, verkeersinzicht tot het anticiperen in het verkeer. De ervaringen van deze deelnemers over de cursus: “De cursus is goed bevallen, we hebben er echt wat van geleerd. Er is winst te behalen in de vorm van minder dieselgebruik en een besparing in het rijden ten aanzien van de banden. Wij denken een besparing van vijf tot tien procent te kunnen behalen. Het is handig dat we allemaal een eigen beoordelingsrapport ontvingen, waardoor je nog even kunt nalezen waar je op moet letten en wat je kunt verbeteren. Het meest leerzame was toch de praktijk. Je wordt tijdens het rijden gewezen op wat je anders of beter kunt doen om brandstof te besparen.”

Ik wil graag inschrijven op een bestek. Eén van de inschrijfeisen is het aantonen van de financiële draagkracht over de afgelopen drie jaar van minimaal € 100.000,- per jaar. Ik voldoe aan de eis per jaar, maar mijn bedrijf bestaat pas twee jaar. In artikel 0.04 van het bestek is vermeld dat inschrijvers die niet voldoen aan de eisen gesteld in de Eigen Verklaring zouden worden uitgesloten van deelname aan de aanbesteding. Mag ik toch inschrijven of wordt mijn inschrijving ongeldig verklaard?

Beste aannemer, In dit geval is de vraag aan de orde of een inschrijver die nog niet lang genoeg bestaat de mogelijkheid heeft om op andere wijze aan te tonen dat hij aan de omzeteis voldoet. In de eerste plaats geldt dat nergens in de eis expliciet is vermeld dat inschrijvers ten minste drie volledige boekjaren moeten hebben bestaan. Voorts blijkt dat de ARW 2005 van toepassing is en artikel 2.8.1 zegt hierover het volgende; “Een ondernemer kan zijn financiële en economische draagkracht aantonen door middel van: c. een verklaring betreffende de totale omzet en de omzet van de bedrijfsactiviteit die het voorwerp van de opdracht is, over ten hoogste de laatste drie beschikbare boekjaren, afhankelijk van de oprichtingsdatum of van de datum waarop de ondernemer met zijn bedrijvigheid is begonnen, voor zover de betrokken omzetcijfers beschikbaar zijn. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om met andere bescheiden uw financiële draagkracht aan te tonen, zie ARW art. 2.8.3. Wanneer een ondernemer om gegronde redenen niet in staat is de door de aanbesteder gevraagde referenties over te leggen, kan hij zijn economische en financiële draagkracht aantonen met andere bescheiden die de aanbesteder geschikt acht.” U mag dus inschrijven en uw inschrijving mag op basis van deze eis niet ongeldig worden verklaard. Een tweede vraag die mij regelmatig wordt gesteld, is: ”Mag ik gebruik maken van de referenties van een bedrijf dat ik heb overgenomen en/of onder een andere naam voortzet?” Ja, er mag gebruik worden gemaakt van deze referenties, mits kan worden aangetoond dat deze werkzaamheden ook onder de nieuwe eigenaar of na samenvoegen op vergelijkbare wijze worden uitgevoerd.

Helmy Coenen Adviseur GWW

GRONDIG - Mei 2013

Trelleborg TM900 High Power. De landbouwband zonder gelijken. De TM900 High Power, ontworpen in co-design met de belangrijkste fabrikanten van landbouwmachines, is bedoeld voor tractoren van meer dan 200 pk en voor een snelheid tot 65 km/h. Een groot trekvermogen, een uitstekend zelfreinigend vermogen, comfort en minder brandstofverbruik maken van de nieuwe Trelleborg TM900 High Power de meest geavanceerde radiaalband voor de landbouw.

Ogilvy&Mather

TRELLEBORG TM900 HIGH POWER. KRACHT OP HET EERSTE GEZICHT.

| www.trelleborg.com/wheelsystems |

economie

Dealerland opgeschud Nieuwe dealerstructuur voor Doosan en New Holland Zowel New Holland als Doosan start deze maand met een nieuwe dealerstructuur. Voor Doosan komt er met Staadegaard een tweede dealer annex importeur. New Holland heeft na het terugtreden van De Bruycker vier agro-dealers tevens benoemd tot dealer grondverzet. Opvallend is dat Staadegaard in het vroegere pand van De Bruycker in Veghel trekt. overnemen die in de oude situatie zijn ontstaan. New Holland hoopt dat hiermee het probleem met een moeilijke vertegenwoordiging van het merk is opgelost.

Op de Bauma in München werd bekend gemaakt dat New Holland een oplossing heeft gevonden voor het wegvallen van de importeur nadat De Bruycker had besloten te stoppen in Nederland. Vier agro-dealers zullen vanaf deze maand ook de vertegenwoordiging van de New Holland-grondverzetmachines voor hun rekening nemen. Het gaat om Voets in Hazerswoude en Middenmeer, Broekens in Gorredijk, ZHE in Maasdam en Slecoma in Boekel. In hun werkgebied zullen deze bedrijven opereren als importeur annex dealer, net zoals ze bij de landbouw gewend zijn. Hun werkgebieden zullen ook grotendeels gelijk lopen aan het gebied dat ze voor de agrarische sector bestrijken. Alleen Broekens zal wat verder naar het oosten en zuiden opereren dan voor de landbouw. Datzelfde geldt voor Slecoma, dat ook richting Gelderland en Overijssel zal werken. Alle bedrijven zullen naast de verkoop ook de service en aftersales voor hun rekening nemen. Daarbij zullen ze ook de verplichtingen

Opvallend is dat het oude pand van De Bruycker nu gaat dienen als onderkomen voor het nieuwe Doosan-dealerbedrijf dat Staadegaard gaat stichten. Dit bedrijf, dat bekend is als dealer van Doosan en John Deere, zal worden gesplitst in twee afzonderlijke bedrijven. Op de oude vestiging blijven de agrarische dealerschappen. In Veghel komt een nieuw bedrijf dat zich richt op grondverzet en cultuurtechniek met de machines van Doosan, Bobcat en Giant. Naar dit bedrijf zullen ongeveer zeventien mensen van Staadegaard overstappen. Met deze stap lijkt de onderneming ook een probleem op te lossen rond John Deere. In de nieuwe dealeropzet van John Deere passen namelijk geen grote nevenmerken bij een dealer. Met de aanstelling van Staadegaard als directe dealer annex importeur wil Doosan een betere greep op de markt krijgen, met kortere lijnen. Vanaf deze maand is Staadegaard daarbij verantwoordelijk voor Limburg, Noord-Brabant, Zeeland en Zuid-Holland. Hoewel op de Bauma het gerucht al uitgebreid rond zong, wilde nog niemand de nieuwe structuur definitief bevestigen. Een kwestie van contracten, aldus de ingewijden. Wat door iedereen wel werd bevestigd, was dat de nieuwe structuur in de loop van deze maand definitief zijn beslag zal krijgen.

Ophaalbijdrage Deurne, Tilburg, Uden en Lichtenvoorde

Ophaalbijdrage Barneveld en Markelo € 26,00

€ 30,00

€ 24,00

€ 28,00

€ 22,00

€ 26,00

In euro per ton

Doosan

€ 20,00 € 18,00 € 16,00 € 14,00

€ 24,00 € 22,00 € 20,00 € 18,00 € 16,00

€ 12,00

€ 14,00 1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Het ongekend droge en koude voorjaar geeft weer veel ruimte om mest uit te rijden. De prijzen bewegen zich daarom naar het laagste niveau in jaren, al lijkt de bodem bereikt. (Bron: DCA-markt)

GRONDIG - Mei 2013

1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 2008

2009

2010

2011

2012

2013

Ondanks de goede vraag naar mest blijft in Brabant de ophaalbijdrage hangen rond de € 17,-. Hier lijkt de grens te liggen tussen het afgeven van de mest en de bereidheid van de akkerbouwer om te ontvangen. (Bron: DCA-markt))

CUMELA-Kompas Analyse: investeringen in 2012 gedaald In de cumelasector zijn de investeringen in 2012 licht gedaald. De verschillen zijn echter groot. Zo zijn de investeringen vooral bij gemengde bedrijven, maar ook bij agrarische loonbedrijven wel gestegen. Bij de grondverzetbedrijven constateren we juist een forse afname van de investeringen. De gegevens zijn afkomstig van de eerste 105 deelnemende bedrijven aan de kengetallenvergelijking CUMELA-Kompas Analyse. In de grafiek is de ontwikkeling van de investeringen weergegeven. Het gaat hier om de netto investeringen. Dit is het saldo van investeringen en desinvesteringen. In 2012 zijn de investeringen ten opzichte van de afschrijvingen 90 procent. Er wordt dus minder geïnvesteerd dan wordt afgeschreven. Opvallend is de daling bij de grondverzetbedrijven. In 2011 lagen de investeringen nog op 105 procent van de afschrijvingen, in 2012 is dit gedaald naar 60 procent. Verder valt op dat bij de gemengde bedrijven de investeringen stijgen naar 109 procent van de afschrijvingen. De lagere investeringen passen in het beeld dat we al langer zien. Sinds 2007 zien we dat de investeringen flink zijn teruggelopen. Wilt u weten hoe uw kengetallen zijn, doe dan mee aan de kengetallenvergelijking CUMELA-Kompas Analyse. Stuur voor informatie een e-mail naar kengetallen@cumela.nl of vraag uw bedrijvenadviseur.

kORT NIEUWs

Kleine groei markt grondverzetmachines

Het afgelopen jaar is de wereldwijde omzet van fabrikanten van grondverzetmachines met 2,6 procent licht gestegen. De totale omzet bedroeg vorig 186 miljard dollar. Nummer één in deze markt is nog steeds Caterpillar, gevolgd door Komatsu. Nummer drie was afgelopen jaar Hitachi, dat van plaats wisselde met Volvo. Op de vijfde plek staat met Sany de eerste Chinese onderneming. De onderzoekers van KHL noemen het opvallend dat dit jaar zes van de negen Chinese firma’s hun omzet zagen dalen. Het is een signaal dat de markt in China afkoelt, al slaagden juist de traditionele bedrijven als Caterpillar en Komatsu er nog in om daar meer omzet te realiseren.

Resultaat Reesink gedaald

Door de slechte gang van zaken in de industrie heeft Reesink vorig jaar een negatief resultaat gehaald. Met name in de staalhandel moesten flinke verliezen worden genomen. Bij Reesink Technische Handel en Kamps de Wild werden wel betere resultaten gehaald. Ook de overname van Kemp pakte positief uit voor Reesink. Het netto resultaat voor belastingen was met 6,9 miljoen euro nog wel positief. In het eerste kwartaal van dit jaar zette de moeizame gang van zaken zich door, met als gevolg een lichte daling van de omzet.

Grafiek: investeringen in percentage van de afschrijvingen 120,0% 110,0% 100,0% 90,0% 80,0% 70,0%

Samenwerking Hyundai en Atlas Weyhausen

60,0%

Net na de Bauma heeft Hyundai bekend gemaakt te gaan samenwerken met Atlas Weyhausen. Deze Duitse fabrikant gaat verdichtingsapparatuur leveren aan Hyundai. De Koreaanse fabrikant gaat deze onder eigen naam vermarkten in het Verre Oosten, Rusland, Turkije en het Midden-Oosten.

50,0% 40,0% Grondverzet

Gemengd 2011

Agrarisch loonwerk 2012

Cumelasector

Dalende trend zet door

Waarde van mest: vleesvarkensmest

€ 130

20,00 18,00

€ 125

16,00 € 120

12,00

magnesium

10,00

kali fosfaat

8,00

s7kstof

6,00

Prijs per 100 liter

14,00

€ 115

€ 110

€ 105

4,00

Dit voorjaar van 2013 vertoont de bemestende waarde van vleesvarkensmest weer een dalende tendens. De waarde is gebaseerd op 7 kg N (65 procent werkzaam), 4 kg fosfaat, 7,2 kg kali en 1,8 kg magnesium per ton. Basis: prijzen kunstmest. (Bron: LEI)

dec

nov

okt

sept

aug

juli

juni

mei

2013

april

2012

mrt

€ 95

2011

febr

0,00 2010

jan

€ 100

2,00

2013 2012 2012 (EN590*) Dankzij de dalende prijzen van ruwe olie vertoont nu ook de prijs van blanke diesel een dalende trend. Nu de olieprijzen blijven zakken, is de verwachting dat dit de komende weken nog doorzet. Prettig nu de eerste snede aanstaande is.

GRONDIG - Mei 2013

Lastige onkruiden vragen om de kracht van Peak of Casper ®

Peak, tegen lastige breedbladige onkruiden • IJzersterk op o.a. kamille en zwaluwtong • Goede werking op haagwinde • Zeer veilig voor de maïs • Flexibel en makkelijk in het gebruik

Casper, de oplossing tegen haagwinde • Sterk op haagwinde en lastige breedbladige onkruiden • Werkt tot diep in de onkruidwortels • Veilig voor de maïs • Draagt bij aan een snelle onkruidbestrijding

Peak en Casper zijn ideaal te combineren met o.a. Calaris®, Callisto®, Milagro® en Gardo® Gold.

Syngenta Crop Protection B.V., Postbus 512, 4600 AM Bergen op Zoom. Tel. 0164 225 500, Fax 0164 225 502, www.syngenta.nl. Syngenta stimuleert de aanleg van biodiversiteitsstroken. Zie www.syngenta.nl/operationpollinator (of scan de QR code). Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor het gebruik eerst het etiket en de productinformatie. ®/ TM Registered Trademark of a Syngenta Group Company.

wetten en regels

CAO LEO aangepast Om de CAO LEO te laten aansluiten bij de gewijzigde wetgeving rond de pensioenleeftijd is de tekst van artikel 11 aangepast. Hierin wordt geregeld dat de arbeidsovereenkomst tussen werkgever en werknemer eindigt bij het bereiken van de leeftijd van 65 jaar. Gezien de gewijzigde leeftijd waarop de werknemer recht heeft op een AOW-uitkering is de tekst van de CAO LEO hierop aangepast. De tekst van artikel 11 luidt nu: “Het dienstverband eindigt bij het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd aan het einde van de normale betalingsperiode.” Hiermee is de tekst tevens toekomst-proof. Naarmate de AOWgerechtigde leeftijd opschuift, schuift de datum waarop de werknemer uit dienst gaat mee op. Deze wijziging heeft als ingangsdatum 1 januari 2013.

Check bestemmingsplan In onderstaande gemeenten ligt momenteel een nieuw bestemmingsplan ter inzage. Neem daar kennis van en reageer wanneer het niet passend is. In een wijziging van het bestemmingsplan kan voor de komende tien jaar veel worden geregeld. Neem eventueel contact op met een adviseur van CUMELA Nederland voor advies en hulp. Gemeente

Naam plan

Planstatus

Ter inzage t/m

Breda

BP Buitengebied Breda Noord

Ontwerp

8 mei 2013

Lingewaard

BP Buitengebied Lingewaard

Ontwerp

8 mei 2013

Dantumadiel

BP Buitengebied Dantumadiel

Ontwerp

8 mei 2013

Haarlemmermeer

BP Buitengebied Zuid

Ontwerp

8 mei 2013

Haarlemmermeer

BP Buitengebied Midden

Ontwerp

8 mei 2013

Sint Anthonis

BP Buitengebied Sint Anthonis

Ontwerp

9 mei 2013

Apeldoorn

BP Buitengebied Het Woud

Ontwerp

15 mei 2013

Woudenberg

BP Buitengebied 2013

Ontwerp

15 mei 2013

Culemborg

BP Buitengebied Culemborg

Ontwerp

15 mei 2013

Schijndel

BP Landelijk Gebied Schijndel

Ontwerp

16 mei 2013

Etten-Leur

BP Buitengebied Etten-Leur

Ontwerp

22 mei 2013

Groesbeek

BP Buitengebied Groesbeek

Ontwerp

22 mei 2013

Lisse

BP Buitengebied Lisse

Ontwerp

30 mei 2013

CAO & zo

Kansen creëren

De sociale partners binnen de Stichting van de Arbeid hebben met elkaar een sociaal akkoord bereikt. Een prachtige titel: ‘Perspectief voor een sociaal én ondernemend land: uit de crisis, met goed werk, op weg naar 2020. Verantwoordelijkheid nemen én dragen, kansen creëren én benutten’. Vinden we in dit akkoord ook de impuls om de intenties van de partijen binnen de cumelasector te realiseren? Prima dat de sociale partners met elkaar overeenstemming hebben bereikt. Dat voorkomt onrust en verspilling van tijd. Het is voor Nederland hard nodig dat we het vertrouwen in elkaar en in de economie hervinden, want zolang we blijven sparen voor de soms noodzakelijke buffers, investeren we niet in onze economie. Het kabinet is van mening dat het akkoord zoveel impulsen zal geven, dat het de overheidsfinanciën een batig saldo zal opleveren. Geen reden dus voor extra bezuinigingen! Om dit te bereiken, moeten er maatregelen worden genomen die bevorderen dat de verantwoordelijkheden voor problemen komen te liggen bij degenen die baat hebben bij de oplossing. Als de overheid eerst de lasten gaat verschuiven naar werkgevers en dan vervolgens werkgevers verantwoordelijk maakt voor de oplossing van problemen waar zijzelf niet in is geslaagd, heb je wel heel hoge verwachtingen van het bedrijfsleven. Om de impulsen in het akkoord te vinden waarmee meer werkgelegenheid wordt gecreëerd, moeten we wel ver vooruit kijken, of het uitstellen van eerder aangekondigde maatregelen moet het perspectief zijn. Grote zorgen maak ik me voor onze sector over de voorgenomen wijzigingen in de Flexwet. Ja, ik ben het met de sociale partners eens dat excessen moeten worden bestreden en dat er een goed evenwicht moet zijn tussen de arbeidsvoorwaarden van vaste en flexibele werknemers. Maar het beperken van de huidige flexibiliteit, zoals gepresenteerd in het akkoord, zal juist tot meer excessen leiden. We prijzen ons al jaren zeer gelukkig met een ruime flexibiliteit in de keten van tijdelijke contracten. Dit, in combinatie met een strategische keuze voor de lastenverdeling van het wachtgeldfonds en de mogelijkheden van een overbruggingscontract, heeft er toe geleid dat het aantal langdurige contracten binnen de cumelasector verreweg het hoogst scoort van de agrarische deelsectoren. Wil de overheid een nog overtuigender bewijs? Overheid, kijk wat werkgevers nodig hebben om mensen zelf in dienst te blijven nemen en kijk welke belemmeringen er voor werknemers moeten worden weggenomen om het vaste contract niet te idealiseren. Pas dan voorkomen we de vlucht naar ‘schijnconstructies’ en creëren we ‘echte’ kansen!

Hannie Zweverink Directeur belangenbehartiging CUMELA Nederland

GRONDIG - Mei 2013

Het point of no return is volgens Antwan van Echtelt, manager van LNG24, vorig jaar bij het openen van

vent en visie

het eerste officiële LNG-tankstation in Zwolle gepasseerd. De vergunning voor zo’n station was de laatste grote drempel die LNG24 moest nemen. De techniek is er en de economische en milieu-argumenten zijn volgens hem zo sterk dat de toepassing van LNG zich snel verder zal ontwikkelen.

Noodzakelijk netwerk van tankstations volgt snel LNG24-manager Antwan van Echtelt over LNG als brandstof voor trucks Natuurlijk was er in september vorig jaar al een feestje bij de opening van het eerste openbare LNG-tankstation op bedrijventerrein Hessenpoort in Zwolle. Dat feestje is te begrijpen omdat het LNG24, initiatiefnemer voor het in de markt zetten van LNG, veel moeite heeft gekost om de benodigde vergunningen rond te krijgen. LNGtankstations waren voor overheden onbekend en dus was er nog geen passend vergunningstelsel beschikbaar. Antwan van Echtelt, general manager van LNG24: “Zwolle heeft als gemeente flink haar nek uitgestoken om samen met ons de vergunning rond te krijgen. Daarmee is een precedent geschapen en daarmee kunnen we verder.” Van Echtelt vertelt dat er inmiddels twee openbare tankstations bij zijn gekomen en dat er ook drie zijn gerealiseerd ‘achter een hek’ bij zelfstandige bedrijven. Hij verwacht dat er dit jaar nog enkele bij zullen komen. “Binnen vijf jaar moeten we toe naar vijftig LNGtankstations in Nederland”, zegt hij. Volgens hem is dat een realistisch streven. Voor de beeldvorming: LNG24 is een dochterbedrijf van Ballast Nedam. Alternatieve brandstoffen vormen één van de nichemarkten waarin het concern investeert. Ballast Nedam is verantwoordelijk voor de bouw en het onderhoud van de LNG-tankstations, maar ook voor de levering van dit vloeibare gas via LNG24. LNG (liquefied natural gas) bestaat voor 90 procent uit methaan, dat in Quatar bij min 162 graden Celsius vloeibaar is gemaakt. In vloeibare vorm heeft een kilogram LNG meer energie dan een liter dieselolie. LNG wordt per schip naar Zeebrugge vervoerd, van waaruit het grootschalig in het gasnetwerk wordt verwerkt voor huishoudgas. Drie jaar geleden is een commercieel laadpunt voor tankopleggers geopend. Het vormde feitelijk de start van LNG24. Het bedrijf heeft zelf een geïsoleerde tankoplegger, waarmee het rechtstreeks de eigen tankstations bevoorraadt.

“Lokaal opgewekt bio-LNG wordt gezien als de logische opvolger van LNG.” We zijn te gast bij de eerste LNG-demodagen in Zwolle, waar bij het Texaco-tankstation van Salland Olie het LNG24-tankstation is gerealiseerd. De fabrikanten Iveco, Mercedes-Benz, Scania en Volvo

GRONDIG - Mei 2013

hebben hun LNG-trucks met begeleiding beschikbaar gesteld voor proefritten en klanten krijgen een rondleiding op het LNG24tankstation. “Zo’n demodag is een must, omdat de klanten willen ervaren wat het is om met een LNG-truck te rijden en hoe het tanken in zijn werk gaat”, licht Van Echtelt toe. Het LNG24-tankstation is een openbaar tankstation dat is uitgerust met voertuigherkenning. Nadat een LNG-truck is herkend, gaat het vullen automatisch volgens de vooraf aangeleverde specificaties van de LNG-truck. “Het tanken van een kilogram LNG gaat net zo snel als het tanken van een liter diesel”, zegt Van Echtelt. LNG-trucks hebben geïsoleerde tanks, maar het is wel zaak om door te rijden op LNG. Lang stil laten staan gaat niet, omdat de tankinhoud dan opwarmt en het gas via de overdruk verdwijnt. “Daarom zijn onze tankstations 24 uur per dag open”, zegt Van Echtelt. Hij benadrukt dat LNG daarom alleen geschikt is voor professionele inzet. “Bijvoorbeeld mestdistributie in uw sector.” Het rijden op gas ervaren is nodig omdat gasmotoren (met ontsteking) onderin een wat lager koppel hebben en dus met een iets hoger toerental worden gereden. De Volvo Dual Fuel-motor (een gecombineerde diesel-gasmotor, waarbij de ingespoten dieselolie het gas-luchtmengsel aansteekt) heeft de dieselkarakteristiek behouden. Van Echtelt: “Een kwestie van de fabrikanten, waar de ontwikkelingen verder gaan. Voor ons is het belangrijk dat er hier vier merken met af-fabriek LNG-techniek staan plus het bijbehorende servicenet. We verwachten dat de LNG-motortechniek zich snel zal doorontwikkelen nu er serieuze marktpotentie is”, aldus Van Echtelt. Dat is nodig ook, omdat er nog maar enkele type trekkers op LNG leverbaar zijn en de meeste merken (gasmotor) zich beperken tot circa 257 kW (350 pk). Alleen de Volvo Dual Fuel-diesel/ gasmotor zit hoger in vermogen.” De gedreven manager benadrukt de belangrijke nevenvoordelen van LNG ten opzichte van dieselolie. “De motoren zijn circa vijftig procent stiller en stoten negentig procent minder fijnstof, negentig procent minder NOx en circa vijftien procent minder CO2 uit. We zien in stedelijke gebieden al de eerste signalen dat opdrachtgevers vanuit dit oogpunt LNG prefereren en mogelijk zelfs gaan eisen.” Van Echtelt gaat nog een stap verder. “Wie overstapt op LNG, maakt hierna moeiteloos de overstap naar het nóg schonere en CO2-neutrale bio-LNG, ook wel LBM - liquefied bio methane - genoemd. LBM wordt geproduceerd uit diverse bronnen, zoals afval

en mest, en kan lokaal worden opgewekt. Rijden op LBM reduceert de CO2-uitstoot in de hele keten met zeventig procent ten opzichte van diesel. LBM wordt dan ook gezien als de logische opvolger van LNG zodra de productiecapaciteit toereikend is.” Van Echtelt ziet rijden op LNG voorlopig als een nationale zaak. Voor internationaal transport is de actieradius (600 tot 1100 kilometer, afhankelijk van merk en uitvoering) wat beperkt en er is geen Europees dekkend netwerk van LNG-tankstations. “In Scandinavië en in Engeland zijn ze verder dan bij ons, maar in de rest van Europa nog niet. Dat zal nog wel even duren”, stelt hij vast. Van Echtelt geeft aan dat met name in Amerika de ontwikkelingen van het netwerk en het gebruik van LNG veel verder zijn dan bij ons. “Mede dankzij het goedkoper gewonnen schaliegas is er in Amerika een groter prijsverschil tussen dieselolie en LNG. Wij zijn nog afhankelijk van één leverancier en één laadpunt in Zeebrugge, maar ik denk dat dit op langere termijn nog wel gaat veranderen. In elk geval komt er in Rotterdam ook een laadpunt en heeft Shell aangegeven ook serieus werk te gaan maken van LNG. Dat zijn sterke signalen.”

“LNG is alleen geschikt voor professioneel transport, zoals mestdistributie.” Het economische plaatje zit volgens Van Echtelt nu al goed. Op een kilogram LNG en een liter dieselolie is volgens de truckfabrikanten ongeveer een gelijk aantal kilometers af te leggen. Theoretisch heeft een kilogram LNG een hogere energetische waarde dan dieselolie (afhankelijk van de gassamenstelling), maar als een gasmotor een iets lager thermisch rendement dan een dieselmotor heeft, is het verbruik ongeveer gelijkwaardig. Gas is nu ongeveer € 0,25 per kilogram goedkoper dan een liter diesel. Daar staat tegenover dat zo’n truck ruwweg een kwart tot een derde duurder in aanschaf is. “Ga er maar van uit dat bij 90.000 kilometer op jaarbasis de meerprijs in circa vier jaar wordt terugverdiend. Dat is wat de participerende fabrikanten ons voorrekenen. We verwachten in de toekomst dat LNG bij toenemende vraag alleen maar concurrerender in prijs zal worden en dat de meerprijs voor een voor LNG aangepaste truck dan procentueel zal dalen. Over de onderhoudskosten zijn nu nog geen harde uitspraken te doen, maar de verwachting is dat die bij het schone LNG lager zijn dan bij de complexe dieseltechniek.” Van Echtelt ziet Zwolle vanuit dit oogpunt als een sterke aftrap van een traject met een enorm groeipotentieel. “Het feit dat onlangs het eerste binnenvaartschip op LNG in gebruik is genomen en dat oliemaatschappijen nu eigen LNG-tankstations willen gaan inrichten, is voor ons veelzeggend.”

Tekst en foto: Gert Vreemann

GRONDIG - Mei 2013

Kleinschalige grondbank Martens Milieu wil vooral bedrijven met kleine partijen begeleiden Het samenvoegen, beheren, kwalificeren en toepassen van grond is gebonden aan strenge regels. Om aan al die regels te voldoen, moeten bedrijven verschillende certificaten halen of werken met een grondbank. Lins Berben van Martens Milieu voldoet aan alle regels, maar wil geen grootschalige grondbank zijn. Hij richt zich juist op de kleine ondernemers.

Lins Berben wil als Grondbank ook veel oplossingen op locatie bieden.

Grond is al jaren een verdacht product. Sinds de gifaffaire in Lekkerkerk en de vondst van verschillende illegale storten van chemisch afval is het verwerken en transporteren van grond aan strenge regels gebonden. Sinds die tijd moet grond altijd worden onderzocht als er graafwerk wordt verricht. Dat kan beperkt blijven tot het vaststellen van de geldende code als de grond in het buitengebied ligt tot het verplicht nemen van grondmonsters bij bouwwerken of wanneer de grond in een verdacht gebied ligt. Feitelijk komt het erop neer dat van elke kuub grond die wordt getransporteerd de kwaliteit bekend moet zijn. Om te voorkomen dat vervuilde grond wordt vermengd met schone grond en zo uit beeld verdwijnt, zijn er ook strenge regels voor het samenvoegen van grond. In het Besluit bodemkwaliteit is dit wettelijk vastgelegd. Het samenvoegen en beheren mag alleen door een BRL9335-gecertificeerd en

-erkend bedrijf worden uitgevoerd. Als reactie daarop zijn in Nederland de grondbanken ontstaan, vaak grootschalige locaties waar grote partijen grond die vrijkomen bij graafwerk worden verzameld. In de marge daarvan vinden echter nog veel transportbewegingen plaats die feitelijk niet aan de regels voldoen, stelt Lins Berben vast. â&#x20AC;&#x153;Zelfs sommige gemeenten doen dat niet, merk ik hier in de omgeving van Venlo, Roermond, Weert en Eindhoven.â&#x20AC;? Berben is de eigenaar van Martens Milieu, een relatief kleinschalig afvalinzamelingsstation, en van Grondbank Meijel.

Particulier afvalinzamelaar In Meijel beheerde hij jarenlang de gemeentelijke milieustraat, tot deze na een herindeling verdween naar een andere centrale locatie. Aan de rand van het dorp heeft hij echter zijn milieustraat gehandhaafd en fungeert hij als particulier afvalinzamelaar. Met nog steeds veel klanten, zo blijkt tijdens het bezoek. De autoâ&#x20AC;&#x2122;s met aanhanger rijden af en aan met vrachtjes puin, groenafval en andere afvalstromen. Ze gaan over de weegbrug, storten en rekenen af. Zij kiezen voor zijn bedrijf omdat het dichterbij is dan de gemeentelijke milieustraat. Ook bedrijven komen met veel afval naar hem toe.

Handhaving laat te wensen over Berben ziet bijna dagelijks dat er niet altijd volgens de regels met grond wordt omgegaan. Door de complexiteit is dat natuurlijk niet altijd moedwillig. Wat hem steekt, is dat de boetes bij het niet naleven van de regels erg hoog zijn, terwijl er zeker door gecertificeerde bedrijven alles aan wordt gedaan om regels na te leven. Gaat het dan toch fout, dan betekenen hoge boetes dat het vertrouwen van de klant snel wordt geschaad. Het irriteert hem ook dat milieudiensten meer aandacht hebben voor bekende en erkende bedrijven dan dat ze bedrijven die zonder enige vergunning en erkenning werken controleren. Gewoon omdat die niet bekend zijn. Dat ondermijnt zijn doelstelling om als Martens Milieu een partner te zijn voor bedrijven, zodat zij zich geen zorgen hoeven te maken over de naleving van de regels.

GRONDIG - Mei 2013

Bij een net bedrijf hoort ook een nette uitstraling, vindt Berben. Zeker als verwerker van afval.

Iedereen kan gebruik maken van zijn milieustraat: particulieren, bedrijven en overheden. Het bedrijf van Berben is ontstaan vanuit een transportbedrijf. De specialiteit was containertransport: agrarisch transport, zoals graaszaad, aardappelen en granen. Daarnaast hield het bedrijf zich bezig met het inzamelen van afval door het plaatsen van containers en in de winter als hoofdaannemer in de gladheidbestrijding. Om meer rentabiliteit uit zijn bedrijf en dan met name zijn bedrijfsterrein te halen, besloot Berben in 2010 samen met zijn partner om nog eens goed te kijken hoe daaraan invulling kon worden gegeven. In 2011 volgde de beslissing om alle auto’s de deur uit te doen en verder te gaan als afvalverwerker. Daar hoorde in zijn ogen ook grond bij en dus besloot hij om ook het BRL 9335-1-certificaat te halen om ook grond te kunnen verwerken. Zijn 1,5 hectare grote terrein heeft hij opnieuw ingericht, zodat alle afvalstromen goed te verwerken zijn en er ook ruimte is om op het terrein grond op te slaan. “Daarmee kan ik nu kleine partijen grond van diverse kwaliteiten innemen en opbulken.

vooral grond inzamelen en weer verkopen. Wij willen juist bedrijven helpen in deze lastige materie. Doordat we over de juiste vergunningen en certificaten beschikken, kunnen we bedrijven helpen om alles volgens de regels te doen. Met als voordeel dat we ook nog grond kunnen inzamelen of op locatie op een goede manier kunnen verwerken. Voor ons is het belangrijk dat we kennis kunnen inbrengen, zorgen voor de administratieve verwerking en eventueel nog wat handel kunnen doen.” Ruimte voor zijn type bedrijf is er volgens hem juist omdat hij niet zelf actief is in de markt voor het verwerken en verzamelen van grond. “De enige machine die wij hebben, is de shovel om op het terrein te laden of hopen grond om te zetten. Voor al het overige werk doen we gewoon een beroep op de bedrijven uit de omgeving. Daarom zijn we ook nooit een concurrent, maar gewoon een partner die zorgt dat alles goed geregeld is.”

Tekst & foto’s: Toon van der Stok

Grondintermediair Naast het zelf verwerken van grond wil Berben echter vooral een partner zijn voor bedrijven in de wijde omgeving die af en toe grond moeten verwerken of afvoeren. “Vooral veel kleinere loon- en grondverzetbedrijven hebben natuurlijk geen enkel certificaat op dit gebied. Voor kleinere bedrijven is het erg arbeidsintensief en kostbaar en daardoor niet rendabel om een erkend grondverwerker te zijn.” Voor dat soort bedrijven wil Berben met Martens Milieu gaan optreden als erkende verwerker van grond. “Dat kan op veel manieren. Soms door alleen de administratie te verzorgen, maar in andere gevallen ook door een tijdelijke opslaglocatie te regelen, waarvan ik dan de administratie verzorg en optreed als erkende grondbank.” Een andere rol die hij ziet, is als bemiddelaar in grond. “Vooral kleinere bedrijven hebben vaak geen goed netwerk als ze een keer bij een klant een grotere partij te verwerken grond krijgen. In dat geval kunnen wij ook als intermediair dienen. Doordat we actief zijn in deze markt krijgen we regelmatig vragen en kennen we de hele vraag-en-aanbodsituatie in de markt veel beter.

Regels kort Alleen kleine partijen grond (meer dan 25 kubieke meter) mogen in Nederland nog rechtstreeks zonder papier worden verhandeld. Basis zijn de bodembeheerplannen en bodemkwaliteitskaarten van de gemeenten. Grond uit een gebied met een bepaalde kwaliteit mag alleen binnen dat gebied worden hergebruikt, mits de kwaliteit van de toe te passen grond hetzelfde of beter is. Cumelabedrijven mogen kleine partijen grond op het eigen bedrijf opslaan. Deze mogen echter nooit worden gemengd. Van elke partij moet worden bijgehouden waar die vandaan komt en waar deze naar toe is gegaan. Samenvoegen van grond is alleen toegestaan voor bedrijven die een BRL9335-1-certificaat hebben.

Partner in grond Nadrukkelijk ziet Berben ruimte in de markt voor dit soort kleinschaliger initiatieven. “De grote grondbanken willen GRONDIG - Mei 2013

AMAZONE grondbewerking AMAZONE is de uitvinder van het Cost Cutting Concept. Dit concept gaat uit van een conserverende grondbewerking, waarbij het bodemleven zoveel mogelijk met rust gelaten wordt. Meerjarige proeven hebben wetenschappelijk bewezen, dat de opbrengsten zeker niet lager zijn dan bij conventionele bewerkingsmethoden, maar dat de input aan energie (brandstof), arbeid en machinekosten veel lager is. Dat betekent dat de akkerbouwer aan de kostenzijde behoorlijk bespaart, zonder concessies te doen aan de hoogte en de kwaliteit van de oogst.

kampsdewild.nl

581815 KdW adv Amazone grondbewerking Grondig.indd 1

22-04-13 11:48

BVOR-Demodagen 2013 • 19 en 20 juni 2013 • Locatie: Attero, Fregatweg 32, Maastricht • Gratis toegankelijk • Demonstraties omzetters, chippers, langzaamdraaiers, shredders, zeven • Meer informatie: www.bvor.nl

basisadvertentie 1-2 L.indd 1

24-4-2013 13:41:53

Groen, grond en infra producten Voordelen van de innovatieve SilotitePro sleeve: • Verhoogde stabiliteit van de pallet • Stabiele pallet ook na het openen • Innovatieve sleeve verpakking per rol • Bijkomende bescherming van de rolrand d.m.v. 2 kartonnen schijven • 100% traceerbaar: kokeretiket, sleeve etiket, palletetiket • Gemakkelijk te plaatsen op de machine door de rode pijl, die de wikkelrichting aangeeft • Makkelijk te openen en minder afval

NIEUW! NU IN SLEEVE VERPAKKING

• Jan Willem Strampel 06-5589 7284 • Jouke Wierda 06-5231 6686 • Erik Nobel

06-2700 0479

• Frank Kroon 06-5260 0389 Nijemirdum

Tel.: 0514 - 57 18 26

www.buma.com

info@buma.com

Een écht vak Slopen en asbestsanering zijn disciplines die om een professionele aanpak vragen. “De crisis is wel van invloed op onze activiteiten. maar leidt ons niet af van onze doelen.” De broers Herbert en Richard Enzerink hebben een heldere visie op zaken doen. Ze kennen hun grenzen, maar vooral hun mogelijkheden en samen weten ze waar het naar toe moet.

In het Achterhoekse Heelweg worden bij een boerderij de stallen afgebroken. Enzerink is hier gestart met het verwijderen van honderden vierkante meters asbesthoudende golfplaten. Daar hebben de mannen een handig hulpmiddel voor in de vorm van een roterende Manitou MRT-verreiker met een werkplatform waarvan de brede voorzijde naar voren opent. “Zo kun je gemakkelijk en veilig overal bij. We draaien er al jaren mee en het bevalt ons goed, op deze manier”, vertelt Richard Enzerink. “Geen gehannes met rolsteigers, de mensen zijn aangelijnd en je staat er stevig op, want de machine is afgestempeld.” De platen verdwijnen in folie in afsluitbare containers en verder is het op de saneringslocatie zoals het hoort: de omgeving

GRONDIG - Mei 2013

afgezet met lint en bebording, een asbestunit met douche, de medewerkers gekleed in witte pakken en getooid met maskers. Wie iets wil vragen, dient zich te melden bij de DTA’er, de Deskundige Toezichthouder Asbestverwijdering.

Met mensen omgaan ‘’We kiezen er niet voor om te investeren in machines voor het slopen van hoge flats of schoorstenen. Er zijn al genoeg collega’s die dat kunnen. Niet dat we het werk niet willen of kunnen - er is altijd passend materieel in te huren - maar met onze kranen van 800 kilo tot 40 ton en met alle scharen, tangen, vergruizers en grijpers kunnen we onze opdrachtgevers

voor gebouwen tot vier, vijf verdiepingen goed van dienst zijn”, vertelt Richard. Herbert vervolgt: “Net als met onze vijftig medewerkers overigens, want daar draait het vooral om. Onze medewerkers zijn honkvast en ze kunnen zeer zelfstandig werken. Zo doen we nogal veel handsloopwerk voor woningbouwverenigingen. Dan strippen we in korte tijd een keuken of een badkamer, terwijl de bewoners er blijven wonen. Daarvoor moet je medewerkers hebben die met mensen kunnen omgaan. Die ervoor zorgen dat er netjes wordt opgeruimd. Slopen is echt een vak.” Richard memoreert: “Al jaren geleden zijn we met hulp van CUMELA volledig gecertificeerd op het gebied van sloopwerk en asbestsanering conform SC-530 en SVMS-007 en we hebben het VCA-certificaat. Omdat we ervan overtuigd zijn dat vakmanschap in slopen getoetst moet kunnen worden.”

Met gemak de golfplaten van het dak en een stabiele, ruime werkplek dankzij de slimme werkkooi van VHS Bladel die aan de voorzijde kan worden geopend.

Gezonde mix Herbert (40) neemt de acquisitie en uitvoering voor zijn rekening. Richard (37) is meestal op de basis in Hengelo (Gld.) en hij tekent voor de planning en de bedrijfsorganisatorische zaken. Samen zorgen ze voor de calculaties. Hun vader Henk Enzerink begon het bedrijf begin jaren zeventig met het rijden van melk. Dat ontwikkelde zich naar agrarisch loonwerk en vanwege de vele ruilverkavelingen kwamen er grondverzet- en straatwerkactiviteiten bij. Wanneer Herbert en Richard in 2001 het bedrijf overnemen, is Enzerink al actief in sloopwerk en in asbestsanering. Na enkele jaren besluiten de broers zich te concentreren op vier activiteiten: grondwerken, straatwerken, sloopwerken en asbestsanering, volgens het totaaloplossingsconcept voor professionele opdrachtgevers. 85 procent van het werk wordt in Gelderland uitgevoerd; de helft van alle werken voor B&U-bouwers, de andere helft bij overheden, woningbouwverenigingen, particulieren en (agrarische) bedrijven. En als we kijken naar de vier hoofdactiviteiten? Richard: “Dat is mooi gespreid, want alle vier vormen ze ongeveer een kwart van onze activiteiten.” Herbert: “We streven naar een gezonde mix voor ons bedrijf. We willen niet afhankelijk zijn van één specifieke soort werkzaamheden of té grote opdrachtgevers. Dat past niet bij ons. Natuurlijk staat de markt onder druk, maar wij zetten onze schouders eronder en dat kunnen we overbrengen op onze mensen en onze klanten. Dat maakt ondernemen nog steeds uitdagend.” En de toekomst? Herbert: “Groei is geen doel op zich en we zoeken het ook niet in de uitbreiding van activiteiten. De huidige passen ons goed en bieden ons bedrijf goede vooruitzichten.”

Oost west, asbest… In de regio is Enzerink een begrip als het gaat om asbest. “Asbestsanering beleefde in het jaar 2000 een enorme opleving door de agrarische regelingen”, vertelt Herbert. “Na het Utrecht-verhaal vorig jaar, met de flats waarin asbest werd gevonden, zijn het nu vooral overheden die hun gebouwen asbestvrij willen hebben. Gebouwensparend saneren is voor ons een belangrijke tak van sport en dat is welkom in deze tijden, maar we draaien onze hand ook niet om voor een dak zoals in Heelweg.” En dan rijden we naar de Goordijk in het nabijgelegen

Herbert (l) en Richard Enzerink vinden ondernemen geweldig leuk, ook in moeilijke tijden: “Ondernemer, dat bén je!”

Professioneel slopen begint met het juiste gereedschap en dat heeft machinist Bas bij zich: van puinriek tot dichte bak en van sorteergrijper tot vorkenbord.

Aalten. Hier draait machinist Bas op een vrij nieuwe Liebherr 916-rupskraan bij het opruimen van de fundamenten en vloeren van een grote stal en de wanden van een mestkelder. Ook hier herken je Enzerinks professionele aanpak in de afzetting, de situering van het puin en ander sloopafval. Over een paar dagen komt namelijk de mobiele breker en die moet vlot kunnen doorwerken. De puinriek afkoppelen en de sorteergrijper eraan, want er staat ergens nog een voerbak en er ligt nog groenafval dat even weg moet. En omdat de boer spontaan een handje helpt, is machinist Bas ook niet te beroerd om enkele handen spandiensten te verrichten.

Tekst & foto’s: Michiel Pouwels

GRONDIG - Mei 2013

Handige bijdehand De sloopsorteergrijper hoort bijna tot de standaarduitrusting Eerst het dakleer eraf en de windveren bij het C-hout leggen. Dan de dakconstructie van de bijkeuken oppakken en omgekeerd neerleggen en direct de balken lostrekken van het beschot. De isolatie kan apart en de lange balken gaan meteen in de container. En dat in enkele minuten…

Nederlandse product

techniek 30

Sinds scheiden aan de bron het ‘leitmotiv’ in sloop en recycling is, is de sorteergrijper populair. Sommigen beweren dat het een Nederlandse uitvinding is en dat Verachtert aan de wieg ervan heeft gestaan, maar in Den Bosch heeft men niets anders gedaan dan de Amerikaanse ‘grapple’ voorzien van bredere en open schalen met ribben en van een roterende ophanging met een snelkoppeling. Ook een feit is dat het uitrustingsstuk juist in ons land aan zijn zegetocht is begonnen en dat wordt dan weer toegeschreven aan onze innovatiekracht en genetisch bepaalde eigenschappen om machines en gereedschappen te gebruiken voor werkzaamheden waarvoor ze eigenlijk niet gemaakt zijn. Niet elke aanbieder bouwt zijn eigen grijpers, want er worden nogal wat sloopsorteergrijpers - vaak afkomstig van Zijtveld - onder private GRONDIG - Mei 2013

labels verkocht. Merken als Beco, Demarec, Pladdet, Rotar en Verachtert bouwen hun eigen lijnen, soms zelfs in utility- en zware uitvoeringen.

Cilinders of tandwielen De meeste fabrikanten kiezen voor een systeem waarbij de schalen worden gesloten door één of twee bovenliggende cilinders met drukstangen. Een uitzondering vormt de Kinshofer HPX-grijper, waarvan de schalen bewegen door een volledig gesloten systeem met tanden wormwielen. Dit geeft een hoge sluitkracht en werkt in de praktijk zeer nauwkeurig. Ook is zo’n HPX lichter, lager gebouwd en ‘hufterproof’, met name voor (verhuur)machines tot 12 ton. Omdat het systeem gesloten is, kun je er ook zonder milieuproblemen mee baggeren en onder water werken.

Slopen, sorteren of beide? Waar moet je nu op letten bij aanschaf? Allereerst is het belangrijk om te weten of u de grijper vooral voor sloopwerk, overslagwerk of voor multifunctionele inzet nodig hebt. Een echte sloopgrijper heeft zwaar geconstrueerde open schalen met uit staalplaat gesneden ribben, een overslaggrijper heeft gesloten schalen en is vooral licht en heeft veel inhoud, maar voor overslag van biomassa zijn er ook versies met spijlen in plaats van ribben. Een stuk lichter, dus meer volume. Relatief nieuw is de grijper met geponst plaatmateriaal in de schalen. Die is eenvoudiger te construeren en daardoor goedkoper, maar gebouwenslopers zijn er niet kapot van: niet sterk genoeg en je neemt te veel zand mee. Voor compact materieel geld overigens dat er vooral grijpers met deze geponste schalen leverbaar zijn.

Leveranciers en fabrikanten van (sloop)sorteergrijpers Leverancier merk ACDE ACDE www.acde.nl Beco Beco www.beco-vianen.nl Dehaco Dehaco www.dehaco.nl Demarec Demarec www.demarec.nl Demtech NPK www.npkdemtech.nl D-Tec D-Tec www.d-tec.nl Eurosteel Eurosteel www.eurosteel.nl GP Equipment GP www.gp-equipment.com Pladdet Pladdet www.pladdet.nl Rigter Handelsonderneming Kinshofer www.rigterhandelsonderneming.nl Schmidt, Troost, Van de Vrande Robi www.schmidtbouwmachines.nl Rotar Equipment Rotar www.rotar.com Saes FRD www.saes.nl Verachtert Verachtert www.veraned.nl Verhoeven Vematec www.verhoevenbv.com Zijtveld Grijpers Zijtveld www.zijtveld-grijpers.nl

Plussen en minnen Grijpers met ribben - voor het échte sloopwerk - hebben ook pro’s en contra’s. Ze zijn zwaarder en kunnen beter tegen een stootje, maar het gaat bij de schalen nog wel eens mis bij de ophanging aan het juk en op de hoeken van de schalen. Ook kan er materiaal gaan vastzitten tussen de ribben. Bovendien moet je alert zijn op speling op de ophanging en op de slijtage van pennen en bussen. Niets is zo vervelend als wanneer de schalen niet goed sluiten of kunnen knippen. Daarom is het ook zaak om de staat van de messen goed te controleren. Met te botte messen is precies knijpen lastig en op vlakke ondergronden pak je te weinig op. En als u kritisch wilt zijn: informeer dan ook naar de hydromotor(en) en hun vermogen, naar de draaikrans, of de cilinder(s) gemakkelijk kunnen worden gedemonteerd en of je daadwerkelijk goed bij de hoofdassen kunt. Wie voor een vijf- tot negentons minigraver op zoek gaat naar een complete sloopsorteergrijper met CW10-ophanging moet denken aan een aanschafprijs van € 7500,- tot € 8500. Inclusief slangen, maar exclusief het eventueel aanleggen van extra hydraulische functies op de graafmachine. Voor een vijftientons mobiele graafmachine kom je voor een 600-litersloopsorteergrijper (met ribben) en 1,20 meter

brede schalen op € 10.500,- tot € 12.000,-. Een iets lichtere versie (dragermachines van tien tot zestien ton) komt op € 9.500,- tot € 10.500,-, maar daar zit dan al zo’n 25 procent minder staal aan. Wie overigens alleen de 600-liter-grijper koopt voor montage aan een draaikantelstuk kan besparen op een hydromotor, een draaikrans en een doorvoer en daardoor daalt de prijs tot een kleine € 6000,-. De veelverkochte sloopsorteergrijper voor een 21-tons rupsgraafmachine gaat voor rond de € 13.000,- over de toonbank.

Zien is geloven Er zijn verschillen en daarom adviseren we u om de proef op de som te nemen wanneer u een specifiek model op het oog heeft. Vraag uw leverancier om een demomodel of huur er één bij een collega. Kunt u meteen informeren of de grijper bevalt en welke mankementen er zijn. Dan kunt u ook meteen testen wat de werksnelheden zijn en of de grijper soepeltjes vult en het materiaal ook weer lost.

Tekst: Michiel Pouwels Foto’s: CUMELA Communicatie en fabrikanten

Goed zichtbaar, de geponste schalen van de Eurosteel sorteergrijper. De SSG3-1000D past op machines van 15 tot 20 ton, weegt 1000 kilo en levert een sluitkracht van 46 kN. De inhoud is 700 liter en de schalen zijn 100 centimeter breed. GRONDIG - Mei 2013

Checklijst bij aanschaf van een (sloop) sorteergrijper Algemeen: • Voor welke werkzaamheden gaat u de grijper gebruiken? • Zware of lichte inzet? Slijtage? • Overslag? Gesloten schalen? • Onder water werken?

Voor het zware recyclingwerk brengt Demarec de DRG-25 (18 - 25 ton) en de DRG-27 (20 - 30 ton). Lichter en lager door de geïntegreerde CW40-ophanging. De DGR-25 heeft 650 liter inhoud, weegt 1450 kilo, heeft twee draaimotoren en 15 millimeter dikke schalen.

Voor (mobiele) graafmachines met een draaikantelstuk is een sorteergrijper zonder draaikrans een oplossing. Deze lage 600-litergrijper van leverancier ACDE heeft maar een hydromotor nodig en geen draaikrans of doorvoer. Dat scheelt in de knip.

De roterende PRG4-800 van Pladdet past op machines van 18 tot 32 ton en weegt - ondanks zijn geperforeerde schalen - 1530 kilo. Sterk punt: 84 kN knijpkracht, de schaalbreedte van 110 centimeter en de spreid van 210 centimeter. De inhoud is 800 liter.

GRONDIG - Mei 2013

Met betrekking tot de graafmachine: • De (hijs)capaciteit versus het gewicht van de grijper met lading op maximaal bereik. • De werkdruk en de olieopbrengst (openen-sluiten en roteren). • De lengte van de lepelsteel: niet te lang! • De plaats van de slangkoppelingen. Met betrekking tot de sorteergrijper: • De uitvoering in relatie tot toepassingen: ribben, spijlen, geperforeerde of dichte plaat. • De maat van de pennen en bussen: liever groter dan te klein. • Roteren van de grijper: meer dan 360 graden links- en rechtsom of beperkt tot bijvoorbeeld 400 graden? • De sluitkracht op het mes. • Zijn de messen demontabel of opgelast? Liever demontabel. • Is de grijper voorzien van een lasthoudventiel? • Is de grijper geschikt voor onderwaterwerk (gesloten systeem, milieu-eisen)? • De werksnelheden bij openen en sluiten en roteren. • Het eigen gewicht in relatie tot het laadvolume in liters. • De schaalbreedte (1,20 meter is populair) en het materiaal (Hardox 400) • De maximale opening: minstens haaks. • Ophanging van de grijper: zo laag mogelijk. • De sterkte en stevigheid van de schalen (hoeken en ophanging aan het juk). • De hydraulische doorvoer: voldoende liters voor werksnelheid bij roteren en openen en sluiten. • Hydromotoren: één of twee? • Uitvoering en diameter van de draaikrans? • Bescherm leidingen en slangen: voorkom schades! Belangrijke details: • Einddemping op de cilinder of door middel van een aanslagblok? Liever het eerste. • Bouten en moeren van verwisselbare messen: verzonken? Goed bereikbaar? • Servicedeksels voor bereik van de hydromotor, doorvoer, cilinder en drukstangen. • Stofafdichting op pennen en bussen. • Transformatie van open naar gesloten grijper: zijschotjes en inlegplaten leverbaar?

Paulinaweg 6-10 4521 RE Biervliet Tel: 0115 - 48 13 51 E-mail:info@pladdet.nl

V E R K O O P • V E R H U U R • S E RV I C E • P R O D U C T I E

NIEUW en supersterk!

Sloop- en sorteergrijper

Topkwaliteit

uit voorraad leverbaar!

www.pladdet.nl

Leica Machinebesturing Vertrouwen is goed Controle is beter

Egaliseer op hogere snelheid Dankzij de SP technologie werkt u twee keer zo snel als vroeger. Uw projecten zijn veel sneller klaar, vereisen minder machines op de locatie en uw machines zijn sneller beschikbaar voor het volgende project

GPS & scherm snel te wisselen tussen bulldozer, kraan en shovel dankzij powersnap. Direct starten zonder site kalibratie Uitstekende service en support

Leica Geosystems B.V. 088 00 18 000 | Wateringen | Nederland www.leica-geosystems.nl

Advert Grondig mei A5.indd 1

22-4-2013 13:44:14

Kraanverhuur, Grondverzet en Recycling

G.M.Damsteegt een begrip in de biomassa en recycling industrie!

• Trommelzeef Joker • Trommelzeef Cribus 3800 • Sterrenzeef Multistar L3 • Stenenscheider • Shredder Crambo 6000 • Shredder / Chipper Axtor

mobiel mobiel mobiel mobiel rups mobiel

• Schudzeef Warrior 800 • Schudzeef Warrior 1400 • Schudzeef Warrior 1800

mobiel rups rups

• Telestack truck unloader • Telestack lopende band

15 meter 26 meter

VERHUUR RECYCLING MACHINES ook zonder operator Westeinde 46 • 2969 BM Oud-Alblas • Tel. 0184 69 27 67 • info@gmdamsteegt.nl

www.gmdamsteegt.nl

% jaar CLAAS 0 0 1 0 tractoren 0 weken fi nancieren 100 1

100 jaar CLAAS, 100 intelligente oplossingen CLAAS werd opgericht in 1913 en dat betekent dat we dit jaar het 100-jarige bestaan vieren. Dat willen we samen met u doen, want zonder u was dit unieke jubileum niet mogelijk geweest. Daarom bieden we u ruim 100 weken* gratis financiering aan op alle nieuwe CLAAS tractoren! Dit aanbod is beperkt tot 100 tractoren dus enige haast is geboden. Vraag uw CLAAS dealer naar de voorwaarden. * financiering geldt voor 24 maanden

www.kampsdewild.nl

Multifunctioneel zeven Nieuw type zeefbox zeeft ook nat materiaal Het principe van de zeefbox van Spaleck is bekend van vaste zeefinstallaties. Nu is deze ook ingebouwd in een mobiele zeef van Finlay. In België vond de eerste test plaats met de verwerking van compost. Met succes, zo blijkt als de eerste kuubs zijn verwerkt. Het maakt het mogelijk deze mobiele vlakdekzeef universeel in te zetten.

techniek 36

Het Terex Finlay-pakket hoort sinds enkele maanden tot het leveringspakket van Van Bemmel. Dit is mede een gevolg van de overname van Van Bemmel door Van Laecke. Dat had in België al de vertegenwoordiging van Finlay. Eén van de eerste producten waarmee Van Bemmel aan de slag wil, is de nieuwe Terex Finlay 883 met Spaleck-zeefbox. Speciaal voor het gebruik op mobiele machines heeft Finlay een overeenkomst met Spaleck gesloten, waarmee de onderneming het alleenrecht op het gebruik krijgt. De Spaleck-zeefbox is al bekend van permanente installaties, waar dit type wordt gebruikt om bijvoorbeeld ijzer uit bouwafval te zeven. Juist door de bijzondere uitvoering lukt het om wat langwerpige brokken over een zeef te laten lopen, hoewel de zeefopeningen groter zijn dan het ijzerdeel. Kenmerkend aan de zeef zijn de beide zeefdekken. Het bovendek heeft een aantal bijzondere kenmerken. Allereerst is er de vorm van de zeefopening. In deze mat zijn de dwarsstrips GRONDIG - Mei 2013

niet loodrecht naar beneden geplaatst, maar staan deze in een schuine hoek. Dat voorkomt dat delen bij de overgang van het ene naar het andere dek er loodrecht doorvallen. Op dat moment komen deze op de schuine zijde en stuiteren ze als het ware terug en blijven dan in de lengterichting liggen. De meeste langere, maar wel dunnere delen lopen zo toch over het bovendek en komen bij het gebruik in compost op de gewenste waardevolle hoop. Althans wanneer er biomassa wordt gezeefd. Gaat er puin over de zeef, dan is het de bedoeling dat stukken wapeningsijzer over de zeef blijven lopen.

Rubberen mat Nog afwijkender van de gewone zeefdekken is het tweede zeefdek. Dit bestaat niet uit een metalen rooster, maar uit losse rubberen matten. Deze matten kunnen allerlei verschillende openingen hebben, afhankelijk van het te zeven product. De matten worden bevestigd op een speciaal frame, dat voor een

deel aan de zeefbox hangt en voor een deel aan een los frame dat via silent blocks aan de zeefbox hangt. Het effect van die ophanging is dat door de rubber ophangblokken het losse frame een andere amplitude krijgt. Op de rubber zeefmatten wordt dat versterkt doordat die aan één zijde aan de zeefbox hangen en aan de andere zijde aan het losse frame. Met als resultaat een flapperende beweging van het rubber dek. Dit is wat Finlay het Flip-Flow-principe noemt. Door het schudden van het onderdek wordt voorkomen dat de zeefopeningen vollopen. Tijdens het zeven wordt het materiaal dat door het bovendek valt ook echt geschud en komt het telkens los van de mat. Dat zorgt voor sterk zeefwerk. Een groot voordeel ten opzichte van andere systemen is de mogelijkheid om relatief snel van type onderzeef te wisselen. De kunststof zeefmatten zitten in een U-balk geklemd en worden met een soort T-stuk vastgeklemd. Dit is met een schroevendraaier te verwijderen, waarna de matten kunnen worden uitgenomen. Daarna is het een nieuwe serie erin zetten en met een rubber hamer de T-stukken er weer tussen slaan. Voor een ervaren man alleen is dat een uur werk, zo blijkt bij de demonstratie in België.

Test in compost Vanuit de vaste installaties is bekend dat dit in bouw en sloopafval goed werkt, maar Finlay was benieuwd of dit ook geldt voor biomassa of compost. Daarom werd de machine begin april in België ingezet om te testen op verschillende te verwerken locaties. Eén daarvan was Bionegra in Maasmechelen. Daar werd de machine getest bij de verwerking van biomassa. Met succes, zo vindt de verantwoordelijke, Bruno Magdeleyns. “De capaciteit lijkt goed, maar dat kunnen we pas echt beoordelen als we een hele dag draaien. Maar op het oog lijkt het gelijk aan de Terra Select T6.” Wat voor hem interessant kan zijn, is de tussenfractie die er nu wordt uitgezeefd. “We kunnen hiermee wat fijner zeven en daardoor meer grovere delen uit het te composteren product halen. Dat kan financieel interessant zijn, omdat we dan meer aan de biomassacentrale kunnen leveren”, aldus Magdeleyns. Hij ziet daarom mogelijkheden om dit type zeef in te zetten als alternatief voor de trommelzeef. “Maar dan zal deze net zo energiezuinig moeten zijn als de T6E. Die draait op vier liter diesel per uur. Ik schat in dat de Finlay zonder elektromotoren op tien liter zit.” Een hybride-uitvoering is volgens Sjaak van den Berg van Van Bemmel echter in de maak. Het andere alternatief om meer fracties uit te zeven of in relatief natte producten te werken, zoals compost of groenafval, is een sterrenzeef. Maar het nadeel daarvan, relatief veel slijtage en slijtdelen en een hoger brandstofverbruik, is de reden dat deze nu niet wordt gebruikt. Van Bemmel verwacht daarom zeker belangstelling te krijgen voor deze uitvoering. “Voor het eerst krijgen we een mobiel type vlakdekzeef dat feitelijk alle producten aan kan. Bij veel installaties kan het daarom een goedkoop alternatief zijn voor diverse andere installaties. Ook voor bedrijven die veel op verschillende locaties werken, kan het voordelen bieden. Daarom verwachten we hiervoor zeker een markt te kunnen ontwikkelen.”

Tekst & foto’s: Toon van der Stok

Een extra afdichtingsplaat bij de overgang tussen twee dekken voorkomt ook dat langere delen loodrecht door het eerste dek vallen.

Door de schuine stand van de verticale delen stuiteren lange delen die loodrecht naar beneden vallen weer terug.

De rubber mat kan een forse uitslag maken en loopt daardoor nooit vol. Het losse deel van de zeefbox hangt in rubber blokken. De moeren op het frame zijn van de U-balken die met dit deel meebewegen. De moeren in de opening zitten vast aan de bovenste box.

Het geheim: de linkerbalk zit vast aan de zeefbox, de rechter zit in het subframe dat in de rubberen blokken hangt. GRONDIG - Mei 2013

Veel gerichte belangstelling Recyclingmachines op de Bauma Leveranciers van machines voor de recyclingsector waren ook goed vertegenwoordigd op de Bauma. De meeste daarvan stonden op het expositiedeel in de buitenste ring. Vanwege de beperkte standruimte moesten ze keuzes maken. Daarom toonden ze alleen hun belangrijkste noviteiten en benutten ze de beurs vooral om te netwerken. Hier een aantal zaken die we voor u hebben gespot.

De sterke Thor Voor het shredderen en tegelijk verdichten van metaalschroot toonde de Spaanse fabrikant Thor deze immense 1721 met hamermolen. Deze heeft standaard een 169 kW (230 pk) Catmotor. De hamermolen wordt aangedreven door een aparte powerpack met 882 kW (1200 pk) krachtbron, die haaks op de machine wordt gereden en daarna rechtstreeks op de rotoras wordt aangesloten.

Doppstadts snelwissel Doppstadt toonde een snelwisselsysteem voor de SM 620- en SM 620 K-zeven waarmee de bestaande trommel in twintig minuten kan worden omgewisseld voor een complete sterrenzeefunit. Kwestie van de snelsluitingen lossen en enkele slangen afkoppelen. Om dat te illustreren, plaatste Doppstadt de sterrenzeef markant boven de trommelzeef.

Slimmer zuigen met RSP

Hammels speciale VB 750 DK Zuigwagenfabrikant RSP uit het Duitse Saarfeld toonde twee handige tools om slimmer en handiger te zuigen. De eerste is een compacte transporter (50 centimeter breed en 65 centimeter hoog) voor zuigslangen, inclusief 25 meter hydraulische en elektrische leidingen. De tweede is een compacte minigraver van 80 centimeter breed en 110 centimeter hoog om ter plekke te graven en tegelijk af te zuigen.

Terra Selects dubbele hybride techniek 38

Terra Select toonde met deze DTR6E een dubbele trommelzeef die gebouwd is volgens het principe van de succesvolle Terra T6. De hybride DT6E wordt aangedreven door een Perkins 72KvA-dieselgenerator. De bunker, de trommel en de drie transportbanden worden elektrisch aangedreven. De trommelzeef kan zowel honderd procent elektrisch op netstroom als dieselelektrisch draaien. GRONDIG - Mei 2013

Hammel toonde de speciale Bauma-editie van de VB 750. In plaats van de gebruikelijke 257 kW (350 pk) heeft deze nu een 353 kW (480 pk) Cat C13-krachtbron, net als in de type grotere VB 850. Verder heeft Hammel diverse kleine modificaties doorgevoerd en de VB 750 DK een speciale look gegeven. Deze machine wordt gelimiteerd geproduceerd. Het verkleiningsprincipe is ongewijzigd.

MBâ&#x20AC;&#x2122;s kleintjes

CBI draait

Het Italiaanse MB Crusher was zeer nadrukkelijk aanwezig op drie plekken op de beurs. De meeste aandacht trok het demoterrein, waar de fabrikant draaide met enkele grote brekers en trommelzeven. Zeker zo belangrijk was de introductie van deze kleine MC C50-breker en de MB 510-trommelzeef voor aanbouw aan een vier- tot achttons kraan.

CBI International draaide verschillende demoâ&#x20AC;&#x2122;s met de met twee of vier messen uitgevoerde rotor voor brandstofchips (1930 mm) of microchips (312 mm) van zijn 562 kW (765 pk) sterke ChipMax 484. Deze is voortaan ook leverbaar met draaikrans voor opbouw op een wielstel of als vrachtwagenopbouw.

Keestrac Eco-Drive

VTN wisselt sneller

Keestrac toonde de hybride Destroyer 1313 Eco-Drive. Deze 60-tons percussiebreker met een rotordiameter van 1,27 meter heeft een elektrische aandrijving van 250 kW, die via een eigen dieselaggregaat of via externe stroomtoevoer wordt gevoed. Keestrac toonde ook de Novumdriefractiezeef in elektrische Eco-Drive-uitvoering plus de eigen rupsmobiele Stacker-vulband.

Het Italiaanse VTN introduceerde op de Bauma een gepatenteerd snelwisselsysteem voor zijn CK 16- betonvergruizers. Via een paar handelingen zijn vier typen bekken (S-type, R-type, P-type en CH-type) te verwisselen. De tanden zelf bestaan ook uit verwisselbare slijtdelen.

OBM zuigt af

Onder dak

Naast de in eigen huis ontwikkelde en geproduceerde Barracuda, met een enkele, langzaam draaiende hydraulisch aangedreven rotor, toonde OBMtec uit Buitenpost ook deze in eigen huis vervaardigde turbine-afzuigunit, waarmee plastic direct van de losband kan worden afgezogen. De unit blaast het plastic direct in een bijbehorende opvangzak.

Opslag met de bekende legostenen is een bekend fenomeen bij cumelabedrijven, maar het is ook wel eens prettig dat een aantal producten onder dak kunnen worden bewaard. Blommaert uit het Belgische Wijnegem toonde deze handige aluminium dakmodules om dergelijke opslagen te overkappen. Ze zijn er in diverse maten.

advertentie

GRONDIG - Mei 2013

Handige aanvulling De Stihl GS 461 steenen betonzaag in de praktijk Echt zo’n ding om altijd bij je te hebben als je dagelijks actief bent in het infragebeuren. Hij is veel handzamer dan een doorslijper, preciezer en heeft een veel grotere snijdiepte. Wat wil je nog meer?

techniek 40

Toch is het ‘slechts’ een aanvulling op de bekende doorslijpmachines met diamantschijf. Dat zit hem eigenlijk alleen vast op de prijs. We bekeken de machine in de praktijk. Ligt de betonnen rioolbuis al op zijn plek, moet er ineens nog een aansluiting komen. Niet mooi rond, maar dit keer vierkant. Een mooie klus. Met de doorslijper (met schijf ) uitsnijden kan, maar is niet zo handig: vier lange strepen voor effectief een veel kleiner gat. Uitboren en dan de hoeken uithakken, gaat ook, maar u weet hoe fijn dat is en dat dit nooit echt scherp is. Geen nood. Daarvoor is er nu de nieuwe Stihl GS 461 steenen betonzaag. Met de punt exact op de tekenlijn slijp je met grote nauwkeurigheid de eerste snede door de betonnen buis heen. Last van terugslag is er niet, omdat de diamantsegmenten afgerond zijn. Een kettingrem zit er niet op. Dat voelt even wat vreemd aan, maar het blijkt te kloppen. Daarna net als bij het normale boomzagen met het lange blad haaks op de buis doorslijpen. Dankzij de overvloed aan aangevoerd water blijf je goed zicht houden op het werk en op de op het beton getekende markeringsstrepen. Zo worden ook de volgende drie GRONDIG - Mei 2013

sneden haarfijn uitgeslepen en is er in een kwartiertje slijpen een gat op maat van in dit geval dertig bij dertig centimeter grootte. Hier kun je een lang verhaal over maken, maar als je dit ding één keer in handen hebt gehad, weet je hoeveel fijner dit is dan een doorslijper. Met zijn 7,6 kilogram is hij niet vederlicht, maar dat is wel even anders dan tien tot dertien kilogram voor een professionele doorslijper.

Andere spelregels Is het werken met deze betonzaag helemaal gelijkwaardig aan het met de motorkettingzaag werken in het hout? Nee, want er zijn een aantal andere spelregels. We hebben het niet terugslaan al genoemd. Verder heb je dus ook geen kleding met bescherming tegen snijwonden nodig. Hier heb je een stel laarzen met stalen neuzen nodig en een regenpak. Dat is echt geen overbodige luxe. Een kenmerkend verschil met de

gewone kettingzaag is dat je bij deze zaag een waterslang rechtstreeks aansluit op de steenen betonzaag. Deze voert een overmaat water aan om de groef van de kettinggeleider schoon te houden. Voer je te weinig of geen water aan, dan zal deze in no time dichtslibben met slijpstof. Voldoende wateropbrengst en -druk zijn echt een must. Te weinig wateraanvoer geeft bij doorslijpen een heetloper en hoogstwaarschijnlijk een vroegtijdig einde van de ketting en de bijbehorende geleider. In de praktijk is een overdruk van circa anderhalve bar (kraanwateraanvoer) voldoende. Waar een waterleiding niet aanwezig is, zijn drukvaten leverbaar, maar dat is dan wel even iets meer gedoe. Ook moet je even weten dat je de snede ineens moet maken en niet in meerdere laagjes die telkens wat dieper gaan, omdat er dan meer kans is op klemmen en (dus) heetlopen. Datzelfde geldt voor zaagsnedes waar kans is op afklemmen. Dan zit hij echt vast. Daarvoor levert Stihl bijpassende kunststof wiggen. Verder moet je anders omgaan met het spannen. Een correct gespannen ketting hangt zo’n halve centimeter los om voldoende vrijheid te geven voor het water om te koelen en schoon te spoelen. Tevens moet je tijdens de slijpklus de kettingspanning op regelmatige tijdstippen controleren en nastellen. Je kunt er tot veertig centimeter diep mee slijpen. Daardoor heb je in de praktijk geen last van de dieptebeperking van de bekende doorslijpmachines (die gaan tot zo’n vijftien centimeter). Je kunt er met wat beleid en enig verstand mee op een hoogwerker werken als het moet en zo sponningen en kozijnen haarscherp uitslijpen, uitsparingen in aan te brengen verhardingen (tegels) zagen et cetera. Onze conclusie: voortaan deze mee in plaats van een klassieke doorslijpmachine.

De speciale ketting heeft opgelaste afgeronde diamantsegmenten met een slijtlaag van vier millimeter. De ketting mag niet strak gespannen zijn.

De meenemers, het blad en het aandrijfwiel zijn zo uitgevoerd dat ze niet kunnen worden verwisseld met kettingen en bladen van een normale (hout)kettingzaag.

Beperkingen Toch is deze machine alleen een aanvulling op de bestaande doorslijpers. De levensduur van zo’n ketting is de beperkende factor. Die hangt natuurlijk af van de door te slijpen materialen. De GS 461 is geschikt voor materialen die variëren van zachte steen tot en met hard bewapend beton. In het laatste materiaal slijten de diamantsegmenten en de aandrijf- en verbindingsschakels snel. Het naspannen heeft zijn beperkingen en de vier millimeter hoge segmenten slijten ook een keer weg. Stihl geeft zelf aan dat de ketting in de zwaarste omstandigheden na circa 2,2 vierkante meter doorslijpen versleten kan zijn. Dan moet je een nieuwe aanschaffen à raison van € 449,-. Een geleider zal ongeveer twee kettinglevens meegaan, maar ook hier heb je het over € 149,- voor een vervanger. Dat is even duurder dan € 368,- voor de duurste beton-B60-diamantschijf met een diameter van veertig centimeter. Stihl geeft zelf aan dat de prijs aan slijtdelen van de GS 461 een aantal keren hoger ligt per meter doorslijpen dan bij de traditionele doorslijper met diamantschijf. Daarbij is de aanschafprijs met € 2599,- ook hoger dan die van een doorslijper. Ter illustratie: een professionele TS-doorslijper van Stihl kost rond de € 1500,-. Kortom, handig ding voor erbij, die Stihl GS 461, maar dan de manschappen wel nadrukkelijk instrueren dat ze hem alleen mogen inzetten voor klussen waarbij het met de klassieke doorslijper niet gaat.

Tekst en foto’s: Gert Vreemann

De GS heeft een speciaal filter, vergelijkbaar met dat van de traditionele doorslijpers. Door de overmatige wateraanvoer valt het met de stoffigheid erg mee.

De wateraanvoer is vergelijkbaar met die van de traditionele doorslijper. De GS heeft extra hoge steunvoetjes om de zaag vrij van de (natte) grond te houden. GRONDIG - Mei 2013

Wat dekken we eigenlijk niet? De CUMELA Compleet-machinepolis Wij verzekeren al uw werkmateriaal goed en betaalbaar. Ook als schade ontstaat tijdens graafwerkzaamheden bieden wij een zeer complete dekking:

in heel West-Europa ongeacht het gebruik directe schade en gevolgschade is verzekerd en zonder KLIC-clausule U meldt en wij regelen de schade voor u. Snel, deskundig en zonder gezeur.

CUMELA Verzekeringen kent als geen ander de wereld van agrarisch loonwerk, grondverzet, infra- en cultuurtechnische werken. Doorgewinterd in de praktijk, wijs door schade en schande en uitstekend op de hoogte van wetgeving en modern risicomanagement. Daarom is CUMELA Verzekeringen bij uitstek in staat om verzekeringen te ontwikkelen voor u en uw onderneming, uw mensen, middelen en materieel.

Vraag onze adviseurs naar de CUMELA Compleet-machinepolis. Want voor hetzelfde geld bent u gewoon beter verzekerd bij CUMELA Verzekeringen.

Meer weten? Bel (0)33 247 49 60 of mail naar verzekeringen@cumela.nl. www.cumela.nl/verzekeringen

CUMELA Verzekeringen. Al uw belangen goed verzekerd!

CUMELA Verzekeringen: de beste keuze!

VERZEKERINGEN BV

sten in i l a i c e p n infra e Vo o r s d n o r groen, g Bezoekadres: Nijverheidsstraat 13 te Nijkerk E-mail verzekeringen@cumela.nl Website www.cumela.nl AFM vergunningsnummer 12004236

Correspondentieadres: Postbus 1156 3860 BD Nijkerk Tel. (033) 247 49 60 Fax (033) 247 49 61

Retengo Plus

NIEUW  Effectief tegen vele schimmels  Vitaler gewas  Meer zetmeel

De juiste chemie voor gezonde maïs BASF Nederland B.V., Divisie Agro, Postbus 1019, 6801 MC Arnhem. Telefoon (026) 371 72 71, www.agro.basf.nl Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

kennis als kernkwaliteit Terrastab Nederland BV, Beek en Donk Het stabiliseren van bedrijventerreinen, het opwaarderen en hergebruiken van afgegraven gronden, de aanleg van paden en wegen en het versterken van dijken, het zijn allemaal zaken die Terrastab voor zijn rekening neemt. Daarbij dient kennis als het noodzakelijke fundament voor kwaliteit. Hans en Maarten Maas investeerden al tien jaar in die kennis, maar vechten nog steeds voor erkenning van hun specialiteit bodemstabilisatie in bestekken.

sterk werk 44

GRONDIG - Mei 2013

Hoe mooi kan Nederland zijn als je de foto’s ziet van de Kennemer Duinen, een toeristische trekpleister met een hoge landschappelijke waarde. Het betonnen fietspad was hard aan vervanging toe. Een hele klus, waarop eigenlijk niemand zat te wachten in het fraaie natuurgebied. In het bestek was het afvoeren van het oude beton en het aanleggen van een nieuwe betonweg opgenomen. Bodemstabilisatie kenden de opdrachtgevers namelijk niet. Toch kwam Terrastab met zijn specialiteit bodemstabilisatie in beeld en uiteindelijk kreeg het bedrijf de opdracht in handen. Het oude pad werd opgebroken en ter plekke verkleind tot een fractie 0-20 millimeter. Die is vervolgens met een stationaire mengunit vermengd met cement en toevoegmiddelen. Daarmee is door Terrastab afgelopen najaar het nieuwe fietspad met een lengte van 2,3 kilometer aangelegd, strak, vlak en hard. Het scheelde de opdrachtgever ongeveer een derde in de kosten en het hergebruik paste bovendien in diens ‘cradle to cradle’-filosofie. Daarbij kreeg Terrastab achteraf het compliment dat deze werkmethode eigenlijk in bestekken zou moeten worden opgenomen. Pas achteraf, zoals het bedrijf vaak meemaakt, ook na tien jaar ervaring. En dat terwijl directe bodemstabilisatie internationaal allang bekend en algemeen geaccepteerd is.

Eenvoud bedriegt Als je dat zo ziet, is wellicht de eerste gedachte: dat kan ik ook. Grond, wat cement en toevoegingen plus water aanbrengen, mengen en verdichten en de klus is geklaard. Maarten en Hans Maas fronsen de wenkbrauwen. “Ja, zo denken er wel meer, maar zo is het niet. Wie zo denkt, gaat de mist in en bezorgt ons werk daarmee een slechte naam.” Zij hebben een lange leerweg doorlopen. Het begon allemaal als Hans Maas Grondverzetbedrijf, gerund door de broers Hans en Maarten Maas, dat lokaal werk verrichtte in de aanneming en de verhuur. Tien jaar geleden kwamen ze voor het eerst in aanraking met bodemstabilisatie. Maarten: “We kwamen in contact met GeoCrete BV, de leverancier van een speciaal toevoegmiddel. GeoCrete is een internationaal opererend bedrijf met een schat aan kennis en ervaring op het gebied van bodemstabilisatie. Het bedrijf gaf ons een eerste training en we gingen aan de slag”, aldus Maarten. Met vallen en opstaan leerden ze de fijne kneepjes van het vak en bouwden ze hun specialiteit op. Heel veel stappen overslaand zijn we nu tien jaar verder. “We hebben vooral geïnves-

teerd in kennis en heel veel geleerd. Dat is de noodzakelijke basis voor de werken die we nu uitvoeren.”

Laboratorium Die kennis gaat ver. Voor bijna elke klus wordt vooraf een bodemonderzoek gedaan. De samenstelling van de te stabiliseren of te verharden bodemlaag heeft namelijk grote invloed op het recept van de toevoegmiddelen. “In zwarte, humusrijke grond zitten veel bodemeigen stoffen die de stabilisatie negatief beïnvloeden. Die moeten gebonden - geïmmobiliseerd - worden, omdat ze de werking van bindmiddelen verminderen. Dat geldt ook voor zware metalen in verontreinigde gronden. Verder is er bindmiddel nodig om de vormgegeven structuren te versterken voor ‘heavy projecten’. Zo zijn er nog meerdere factoren die van invloed zijn op de werking van bindmiddel.” Terrastab voert daarom vooraf een uitgebreid grondmonsteronderzoek uit, neemt de gestelde eisen door met de opdrachtgever en stelt zo het recept samen. Bij klussen met hoge draagvermogens (fundering of ondergrond van gebouwen, bedrijfsterreinen en wegen) worden zo nodig proefstukken aangelegd en onderzocht op de gewenste eigenschappen. Ook na het uitvoeren van het werk worden er monsters genomen (geboord), die worden getest op de gestelde eisen, zoals hardheid, taaiheid en slijtvastheid. “Dit is essentieel voor het slagen van ons werk. Eigenlijk is dit het moeilijkste van het spel.” Bij het uitvoeren van het werk is dezelfde precisie nodig. Maarten: “Je kunt nog zoveel onderzoeken, je komt toch altijd weer verrassingen tegen. Een geotechnische begeleiding in het veld is daarom geen luxe, maar noodzaak. In de uitvoering kan er veel misgaan, ook al heb je van tevoren de juiste receptuur bepaald. We zijn er daarom altijd zelf bij om dit goed in de gaten te houden. Met een beetje onachtzaamheid kun je veel dure inzet en tijd om zeep helpen. Dan moet je gaan repareren of zelfs opbreken en opnieuw aanleggen. Daar zit niemand op te wachten.”

Terrastab Nederland BV Hans en Maarten Maas hebben tien jaar geleden Terrastab opgericht als tweede tak naast het bestaande grondverzetbedrijf Hans Maas in Beek en Donk. In de loop der jaren heeft de onderneming zich zo sterk doorontwikkeld dat het grondverzetbedrijf de nevenactiviteit is geworden. Terrastab werkt nauw samen met GeoCrete BV, de leverancier van toevoegmiddelen. Het bedrijf heeft opdrachtgevers in heel Nederland, maar voert ook projecten in het buitenland uit. Denk daarbij aan het aanleggen van wegen in Afrika, het stabiliseren van vliegveldterreinen en dergelijke. Dit wordt vooral in de wintertijd gedaan. Het bedrijf is ISO 9001en BRL 7510-gecertificeerd. Meer informatie: www.terrastab.nl.

Verbreding Zo’n fietspad aanleggen is al een klus waarbij hoge eisen aan de hardheid en taaiheid worden gesteld. Het pad moet weer jaren mee. Wanneer je het portfolio doorkijkt, zie je een heel diverse serie opdrachten. Een paar mooie voorbeelden zijn het mengen en opwaarderen van afgegraven gronden in de gemeente Purmerend bij het saneren van de riolering. GRONDIG - Mei 2013

Dankzij dit opwaarderen kon alle afgegraven grond worden hergebruikt en hoefde de gemeente geen grond te storten en vulzand te kopen. Een ander voorbeeld is het stabiliseren van de toegangswegen en de ondergrond voor de hijskranen die windmolens op hun plek zetten. Je hebt het dan over wel 800 ton aan voertuiggewicht op de bouwplek. Een derde voorbeeld is het stabiliseren van de slappe ondergrond in de bouwput voor een nieuwbouwproject midden in Eindhoven. De keuze was óf de ondergrond afgraven en afvoeren en vulzand aanvoeren dwars door de stad heen, óf ter plekke de slappe ondergrond stabiliseren. U kunt wel raden hoeveel voertuigbewegingen in de stad en geld dit laatste de opdrachtgever bespaart.

Kern van de klus is het inwerken van toevoegingen in de juiste verhoudingen en bij het juiste vochtgehalte. Dat vraag om veel kennis, onderzoek en ervaring.

Samenwerken is beter Als je dit zo leest, denk je wellicht dat hier nog veel te halen is. Maas waarschuwt hier echter nadrukkelijk. “Het is ons in tien jaar niet gelukt om het stabiliseren van de aanwezige grond in grote bestekken te krijgen. Dat is de ene kant van het verhaal. De andere kans is dat mensen die denken het ‘wel even te kunnen’ veel kapot kunnen maken. Dat is onze grootste bedreiging. Als na afloop blijkt dat het niet goed is, praat zich dat rond. Dat is erg jammer.” Toch zien ze kansen voor ondernemers in onze sector. “Elkaars meerwaarde benutten is onze filosofie. Er komt altijd extra werk bij kijken. In samenspraak kunnen andere bedrijven het bijkomende werk uitvoeren en dan komen wij puur met ons specialisme. Daar liggen wel kansen.” Ondertussen zijn de broers alweer aan het denken aan volgende stappen. “We zijn bezig met nieuwe procédés om ons product nog sterker en veerkrachtiger te krijgen. We zijn na tien jaar nog lang niet uitgeleerd en zien groeikansen.”

Het werk varieert van lichte tot zeer krachtige ondergrondstabilisatie, zoals hier als ondergrond voor het opbouwen van windmolens.

Kenmerkend voorbeeld is het stabiliseren van de slappe ondergrond van een bouwput in Eindhoven. Dat scheelt kosten en bespaart veel transportbewegingen door de stad.

Tekst: Gert Vreemann Foto’s: Terrastab, Vreemann

Uniek bermwerk In eigen beheer heeft Terrastab deze bermstabilisatiemachine ontwikkeld. De machine heeft een werkbreedte van veertig of zestig centimeter (wel of geen extra freesring). De toevoegmiddelen worden net voor het freeswiel gedoseerd. Het freeswiel freest de bodem in één werkgang en mengt deze met de toevoegmiddelen. De unit is zo gebouwd dat op de laser kaarsrecht kan worden gewerkt en dat de asfaltrand tegelijk strak wordt aangefreesd. Het mengsel wordt daarna op maat verdicht en afgewerkt, in combinatie met open grasbetonstenen. De naar buiten gewerkte restmortel wordt daarna in overleg met de opdrachtgever in meerdere of mindere mate tegen de buitenkant afgewerkt.

GRONDIG - Mei 2013

Reform Metrac H7X Ter overname gezocht: Klein agrarisch loonbedrijf  In de provincie Groningen of Drenthe.  Akkerbouw en/of veehouderij  Inclusief onroerend goed  Goede financiële mogelijkheden www.wimvanbreda.nl

Votex zijklepelmaaier

Personeel gezocht:

Voor onze klant, Gebr. Kok Bakkeveen, zoeken wij een:

Senior Planner in GWW Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Lucas Meertens. Hartig advies voor Loonbedrijven.

www.wimvanbreda.nl

Mekos machinebouw brengt u op grote voorsprong Graderwerk met de unieke Mekos frontschuif voor uw wiellader: met een enorme capaciteit. Sitech-Trimble automatisering 2D of 3D. Laser, GPS, Total station.

Mekos voor topsport in machinebouw, ruim 25 jaar de fabrikant van het origineel de “Mekos Kilver.” Precisie egaliseermachines voor de professionele gebruiker.

Mekos rondlegleveler: vlak en tonrond leggen met 1 machine, traploos instelbare ronde vorm in het afstrijkmes +verdichten.

Mekos zelfrijdende machines voor iedere toepassing zoals koppen, wieden, spuiten, ziekzoeken enz.

(op getoonde producten zijn individueel patenten van toepassing)

Partners:

Mekos Schagerbrug BV Tel. 0224-571555 www.mekos.nl

GML test maïsschuif Het afgelopen jaar heeft GML uit Haarlo bij Baks Loonbedrijf uit Borculo een in eigen beheer ontwikkelde maïsschuif getest. Deze test is dusdanig positief verlopen dat Marius Lensink de nieuwe telg onder de naam GML KS 400 op de markt zet. Kenmerkend aan de GML is dat het middenbord maar twee meter breed is en hydraulisch voor- en achterover kan worden versteld.

agrarisch nieuws

De twee meter middenbordbreedte is gekozen om beter te kunnen manoeuvreren in beperkte ruimtes en op smalle kuilen en om smalle kuilen beter te kunnen afwerken. Zo kun je een ril maïs voor de dubbelluchtmontering leggen om de zijkanten extra goed vol te krijgen. Met de voorover- en achterover-

verstelling kan de maïs in achteroverstand gemakkelijker tegen de (steile) bult op worden geschoven. Het tweede voordeel van deze verstelling is dat je in combinatie met scheefstelling van de zijborden de kuil perfect in profiel kunt trekken. GML heeft de KS 400 volgens het ‘doosprincipe’ gebouwd met overal afgeschuinde zijden om de schuif zoveel mogelijk maïsvrij te houden. De zijwanden worden individueel bediend en kunnen naar voren en naar achteren klappen voor het beter afwerken van de kuil. De schuif weegt 1580 kilogram en zal rond de 11.000 euro gaan kosten. GML gaat nog een bandenpakker (twee 420-28-banden) ontwikkelen voor in de hefinrichting aan de achterzijde om over de volle breedte van de trekker aan te drukken.

Holaras Stego op open dagen Twentrac

Dezeure in Schuitemaker-kleuren

Inspelend op het feit dat smalle, hoge kuilen vaak niet goed kunnen worden vastgereden, introduceert Holaras de Stego-kuilverdichtingswals. Holaras levert de nieuwkomer in werkbreedtes van 2,00, 3,00, 4,20 en 5,20 meter, met gewichten van respectievelijk 1100, 1400, 2200 en 2500 kilogram. De twee smalle types bestaan uit één deel, terwijl de bredere types driedelig opklapbaar zijn uitgevoerd. Holaras werkt met aandrukwalsen met een diameter van 75 centimeter met verdichtingsringen. De 200- en 300-enkelwalsmodellen zijn te bestellen met een sideshift. De walsen zijn desgewenst te verzwaren met water en er zijn ook extra gewichten te plaatsen. Elektrische bediening is eveneens mogelijk. We spotten hem op de open dagen van Twentrac in Holten.

Twentrac levert Dezeure-silagewagens met mechanisch aangedreven assen. Volgens Twentrac gaat dat tegenwoordig prima, omdat met een CVT-transmissie de trekker perfect is af te stemmen op de aandrijfsnelheid van de silagewagen en omdat de snelheid van de silagewagen met het motortoerental van de trekker te regelen is. Inspelend op een groeiende belangstelling levert Twentrac de Dezeure nu desgewenst in Schuitemaker-kleuren. Op de open dagen was een Dezeure met twistlock-Silocruiser-silageopbouw op 700-50/30.5-banden te zien. Deze heeft nieuwe, hydraulisch geveerde MAN-vrachtwagenassen met gedwongen besturing en een via een stikstofbol geveerde dissel.

GRONDIG - Mei 2013

Wegbermen egaliseren

Field Top Makers

Regnerus Cultuurtechniek in Ferwerd heeft voor het in één werkgang egaliseren van wegbermen de Eco-bermvijzel ontwikkeld. Door de ronddraaiende beweging van de vijzel worden bermranden en sporen geëgaliseerd. Hierna wordt de grond met een aandrukrol weer stevig verdicht, zodat niet een keer extra door de pas geëgaliseerde berm hoeft te worden gereden. De vijzel draait met een laag toerental, wat ervoor zorgt dat alleen de bovenste laag van de zoden wordt verplaatst. De Eco-bermvijzel zorgt ervoor dat de grond weer op gelijke hoogte komt te liggen met het wegdek. De werkdiepte van de machine is te regelen door middel van een stelwiel aan de voorkant van de machine. De bermvijzel kan zowel aan een trekker met maaiarm als aan de giek van een kraan worden bevestigd.

KORT NIEUWS Startonderbreker Hella lanceert een startonderbreker voor bouwen landbouwmachines. Deze techniek was er volgens Hella tot dusver alleen voor personenauto’s en vrachtwagens. De startonderbreker is een klein kastje dat je naderhand inbouwt. Dat is zo klein dat je het kunt wegwerken op een plek waar het niet is te zien. Je activeert de startonderbreker wanneer het contactslot vijf seconden op de 0-stand staat

zorgt voor gemakkelijker en minder onderhoud in vergelijking met een hydraulisch mes en is goedkoper vanwege de relatief eenvoudige constructie. Met de Farmavelkop kunnen bomen met een diameter van maximaal achttien centimeter worden gesneden.

Farma-velkop Farma heeft een nieuwe velkop met een vast mes geïntroduceerd. Het vaste mes

met middenafleg, de Andex 1104. Deze is op een aantal belangrijke punten verbeterd ten opzichte van de voorgaande harken met middenafleg. Meest belangrijke vernieuwingen zijn een vernieuwde curvebaan voor een scherper zwad en een verbeterd frame voor een accurate bodemvolging.

John Deere R952

Versatile De Canadese trekkerfabrikant Versatile (Rostselmash) heeft een nieuwe serie wieltrekkers gepresenteerd ter vervanging van de bekende Genesis-serie. Het gaat om drie typen met vermogens van 191, 213 en 228 kW (260, 290 en 310 pk). De trekkers hebben een 9,0-liter-Cummins QSL-krachtbron en een 16/9-powershiftbak. In eerste instantie zijn ze bedoeld voor Canada en de Verenigde Staten. Daarna zal het netwerk van Rostselmash volgen.

Imants Koro heeft een nieuwe generatie Field Top Makers ontwikkeld voor het verwijderen van de toplaag van sportgrasvelden. Naast de standaardrotor met freeshaken levert Koro de Terra Plane-rotor en de Universe-rotor. De Terra Plane-rotor met slijtvaste blokken is vooral geschikt voor het verwijderen van de toplaag op sportvelden met een harde ondergrond en velden waarop traditionele freesmessen snel slijten. De Universe-rotor is bedoeld voor renovatie van hybride grasvelden: de beitels op deze rotor zijn hiervoor in een spiraalvorm op de rotor gemonteerd. Bij beide rotors zijn de beitels zo geplaatst dat ze niet gaan happen, maar wel altijd contact houden met de bodem.

Dicky John Dicky John introduceert de Isobuscompatibele DCBS-zaaimonitor voor precisiezaaiers. Met de zaaimonitor is te zien of de zaaipijpen open zijn of dicht zitten. Er zijn twee typen sensors leverbaar, voor slangen van 32 en 25 millimeter dikte op de zaaimachines. De DCBS is te monteren op de meeste bekende zaaimachinemerken.

Andex 1104 Vicon lanceert zijn breedste dubbele hark

John Deere introduceert de getrokken veldspuit R952i met een inhoud van 5200 liter. Deze spuit is uitgerust met alle moderne technieken van de John Deerespuiten. Denk aan SolutionCommand, de tankvulcalculator en overvulbeveiliging, AutoDilute (automatisch verdunningssysteem) en BoomTrac (automatische spuitboomregeling). De spuit is te koppelen aan het John Deere FarmSight-managementprogramma.

Duo-rondebalenbuggy De Ierse firma Doyle Engineering heeft een buggy ontwikkeld waarmee twee ronde balen worden verzameld en tegelijk worden afgezet. De Dolly is direct achter de rondebalenpers te monteren en zit er altijd recht achter dankzij zwenkwielen. De balen vallen direct op de tafel en worden met een ketting naar achteren getransporteerd en per paar afgezet. Er zijn twee uitvoeringen, voor balen van 1,20 en 1,80 meter.

GRONDIG - Mei 2013

Mineralenconcentraat als kunstmest Verdelen van concentraat vraagt aanpassing van bemester In het tweejarige project Mineralen op Maat doen loonwerkers en veehouders ervaring op met het gebruik van mineralenconcentraat, een restvloeistof die ontstaat bij het indikken van mest. Naast de juiste manier van toedienen is het ook zoeken naar de juiste techniek.

Interessant vanwege kali Gebruik van het mineralenconcentraat als kunstmestvervanger lijkt vooral interessant dankzij de extra kali die met de meststof wordt gegeven. Met name in de aardappelen lijkt dit een positief effect te hebben op opbrengst en sortering. Van dit gewas is ook bekend dat het gevoelig is voor een goede kalibemesting. In de praktijk wordt veel gewerkt met een gift van ongeveer twintig kubieke meter mineralenconcentraat. Het beste resultaat wordt dan verkregen door twaalf tot vijftien kubieke meter aan de basis te geven en later vlak voor het sluiten van het gewas nog een keer zeven kubieke meter. Daarvoor is dan wel aangepaste apparatuur nodig. Met die twee giften wordt dan tussen de 175 en 200 kilogram kali gegeven. In maïs zijn er ook goede mogelijkheden, omdat ook hier kali soms een beperking is. In maïs is naast een maximale gift dierlijke mest van ongeveer zestien kubieke meter varkensdrijfmest nog een gift van tien kubieke meter mineralenconcentraat mogelijk. Goed voor 80 kilogram stikstof en nog 90 kilogram kali. Afhankelijk van de behoefte aan kali is het mineralenconcentraat ook in gras en granen goed te gebruiken. In gras is om de kalibehoefte te dekken jaarlijks een gift van rond de tien kubieke meter concentraat mogelijk, al is dat wel afhankelijk van de kalitoestand. Datzelfde geldt voor de granen, waar in principe de tweede gift kunstmest kan worden vervangen door tien tot twaalf kubieke meter mineralenconcentraat.

GRONDIG - Mei 2013

Het is één van die bitterkoude dagen in april wanneer het projectteam van Mineralen op Maat bij loonbedrijf Roothans in Borkel en Schaft de tent heeft uitgezet. Uiteindelijk komen er een kleine veertig belangstellenden om te kijken hoe je de dunne fractie die overblijft bij mestverwerking goed kunt aanwenden. Het is één van de vijftien veldbijeenkomsten die dit voorjaar hebben plaatsgevonden. Die zijn bedoeld om veehouders en loonwerkers te laten zien hoe je met bestaande technieken de nieuwe meststof kunt toedienen. Speciaal voor deze proef heeft de ZLTO-projectgroep Mineralen op Maat ontheffing gekregen om het mineralenconcentraat als kunstmestvervanger in te zetten. Dat wil zeggen dat de aangevoerde mest niet meetelt als dierlijke mest, maar in de boekhouding onder de categorie kunstmest valt. Onder die categorie valt nu al het spuiwater dat uit luchtwassers overblijft. Dat mag overal zonder beperking worden ingezet als alternatief voor kunstmest, mits het spuiwater afkomstig is uit een luchtwasser met een chemische nabehandeling. Voor de restvloeistof uit de mestverwerking hoopt de ZLTO de komende jaren dezelfde status te krijgen. Dat kan ervoor zorgen dat de Nederlandse landbouw veel meer stikstof en kali kan benutten die uit de mestverwerking afkomstig zijn. Alleen de dikke fractie met relatief veel fosfaat hoeft dan naar buiten de Nederlandse landbouw te worden afgevoerd.

Demoproject

In het tweejarige demoproject werkt de ZLTO samen met DLV en Alliance. Doel is te onderzoeken in hoeverre deze vloeibare meststof een meerwaarde heeft ten opzichte van kunstmest en hoe de ver-

schillende gewassen reageren. Belangrijk is ook de manier van toedienen, want door de vloeibare vorm is aangepaste apparatuur noodzakelijk. De spaakwielbemester van Duport lijkt een goed alternatief, maar het is voor veel loonwerkers ook interessant als ze deze meststof gewoon met bestaande mestuitrijapparatuur kunnen aanwenden. Bij Roothans worden drie verschillende technieken gedemonstreerd, alle afkomstig van loonwerkers in de buurt. Het voordeel van het gebruik van mineralenconcentraat is dat het niet verplicht ondergewerkt hoeft te worden. Ook op bouwland kan dus met een zodebemester worden gewerkt. Een probleem is ook dat er vaak met relatief kleine hoeveelheden van rond de tien kubieke meter moet worden gewerkt.

De spaakwielbemester kan zo voor het uitrijden van mineralenconcentraat worden ingezet.

Slechte verdeling

Een goede verdeling is met een gewone, niet aangepaste zodebemester feitelijk niet te bereiken, zo is al gebleken. Zeker bij grotere werkbreedtes kiest de vloeistof gemakkelijk de weg van de minste weerstand en stroomt die dus vooral door de korte slangen van de bemestervoeten in het midden van de machine. Vooral naar de buitenkant is de verdeling onvoldoende. Een oplossing is het verkleinen van de doorstroomopening, zodat er meer druk in de verdeler wordt opgebouwd. Dit is in de praktijk echter een lastige oplossing, omdat bedrijven graag werken met een universele verdeler. Wisselen tussen twee soorten mest is niet de oplossing, weet Richard Korver van DLV. Ten behoeve van een goede verdeling heeft Houbraken een speciale Bomech-bemester aangeschaft. Deze heeft kleinere doorstroomopeningen op de verdeler en zorgt zo voor een nette verdeling op de bemestervoeten. Dit zijn gewone sleepvoeten, omdat de mest niet ingewerkt hoeft te worden. Een goede werking heeft ook de spaakwielbemester. Deze is al ingericht op het verdelen van kunstmest en blijkt in de praktijk ook goed te werken. Een nadeel van het concentraat is dat dit een wat minder smerende werking lijkt te hebben dan het urean wat hier normaal mee wordt toegediend. Van de Mierden uit Veldhoven heeft echt nog geen problemen gehad om de meststof goed in de grond te krijgen. Een ander alternatief is het toedienen van concentraat met de sleepslangbemester. Ook dan is het wel belangrijk om voldoende druk in het systeem te houden. Goede ervaringen zijn er wel met het toedienen gelijk met de drijfmest. Door het dan in het systeem te injecteren, is in één werkgang een goede verdeling te krijgen en wordt bespaard op toedieningskosten. Wel moet dan rekening worden gehouden met de normale uitrijregels. Of er volgend jaar al op grote schaal gebruik van het concentraat zal kunnen worden gemaakt, zal afhangen van de regelmakers in Brussel. Komt er toestemming om het in te zetten als kunstmestvervanger, dan zal er al veel beschikbaar zijn dankzij de groei van de mestverwerking. Zonder toestemming zal het gewoon als dierlijke mest zijn weg in de markt moeten blijven vinden.

Wanneer er alleen mineralenconcentraat wordt uitgereden, mag dit gewoon bovengronds. Dit gaat het beste met een aangepaste bemester.

Met een gewone bouwlandbemester is het de kunst om voldoende vloeistof in de slangen te houden voor een goede verdeling.

Inhoud mineralenconcentraat Mineralenconcentraat is een restvloeistof die ontstaat bij het indikken van drijfmest. Globaal blijft van vier kubieke meter drijfmest ongeveer één kubieke meter dikke fractie over, één kubieke meter concentraat en twee kubieke meter schoon water. Het concentraat moet gaan gelden als kunstmestvervanger en bevat tussen de 7,5 en 9 kilogram stikstof en rond de 9 kilogram kali per ton. De hoeveelheid fosfaat ligt meestal rond de 0,5 kilogram per kubieke meter. Qua prijs kan het product momenteel wedijveren met kunstmest, met dien verstande dat voor de afnemer ongeveer geldt dat hij het product op het land heeft voor de prijs die hij normaal aan kunstmest kwijt was.

Tekst en foto’s: Toon van der Stok

GRONDIG - Mei 2013

Lindner geotrac 134ep De sterkste sterk vernieuwd Zo op het eerste gezicht staat er gewoon een iets zwaardere Geotrac 124. Wie echter beter kijkt, ziet aan de kenmerkende priemende koplampen dat er iets is veranderd. Goed, het bekende compacte Geotrac-design is gebleven, maar verder is op de geveerde Carraro-vooras en de deels geveerde cabine na eigenlijk alles vernieuwd om hem krachtiger te maken plus de trekker op vele punten te verbeteren. Met de nieuwe motor, de nieuwe transmissie en achteras en de verbeterde hydrauliek moet de nieuwe Geotrac meer presteren en volgens Lindner tot vijftien procent zuiniger zijn dan zijn voorganger.

kennismaken

Maximaal levert de nieuwe 4,4-liter-viercilindermotor (Stage IIIb) van Perkins 144 pk (106 kW). Dit vermogen is beschikbaar boven de 10 km/u en voor aftakaswerk. Bij zwaar trekwerk onder de 10 km/u wordt de motor begrensd op 98 kW (133 pk). De motor draait hoorbaar stiller en heeft meer koppel onderin gekregen. De transmissie is een nieuwe ZF-bak (32V/32A zonder en 48V/48A met kruip) met viervoudige powershift, zes versnellingen, een veld/transportgroep, een kruipgroep en een onder last schakelbare omkeerschakeling. Hiermee speelt Lindner in op de vraag naar meer versnellingen, vooral bij omkeerwerk. De afakasmogelijkheden zijn maximaal gebleven: 540, 540E, 1000 en 1000E. Nieuw hier is een aftakasrem. Met een wielbasis van 2,50 meter is de 134ep acht centimeter langer dan zijn voorganger. De trekker staat nu standaard op 38-inchbanden (540/65R38 in combinatie met 480/65R24 voor) en is daarmee iets hoger geworden. Hij is met 4850 kilogram ook 500 kilogram zwaarder geworden. De topsnelheid is 50 km/u of 40 km/u eco. Door de montage van een grote, verstelbare hydrauliekpomp zijn de hydrauliekprestaties en de hefkracht flink vergroot. De cabine en het interieur hebben een bekend design, maar zijn toch op punten aangepakt. De armleuning is ergonomisch wat verbeterd. Dat geldt voor de posities van de versnellingshendel en de joystick. Naast het elektronische handgas en het vastleggen van het motortoerental is nu ook het maximale motortoerental te begrenzen. De bekende IBC-trekkercomputerterminal in het dasboard is gebleven, maar heeft een vernieuwde menustructuur. Airco is nu standaard geworden, evenals een achteruitrijcamera met weergave in de binnenspiegel. Dat is op zijn beurt ook als navigatie te gebruiken. Slim. Theoretisch kan Lindner met deze Perkins-viercilinder en deze ZF transmissie als basis nog een keer hoger in vermogen, maar dat is niet de bedoeling van Lindner. De fabrikant geeft aan zich te willen blijven concentreren op het segment van de lichtere trekkers. Importeur Duport mikt met de nieuwkomer niet alleen op de groensector, maar ziet voor deze trekker ook mogelijkheden voor cumelabedrijven die voor allerhande licht werk een compacte, handzame trekker zoeken met aan de ene kant toegankelijke, eenvoudige schakelen bedieningstechniek, maar aan de andere kant ook een modern design en goede prestaties. De trekker is inmiddels in productie en de eerste exemplaren worden vanaf maart uitgeleverd. De Lindner Geotrac 134ep zal, afhankelijk van de uitvoering, ruim â&#x201A;Ź 90.000,- gaan kosten. Tekst: Gert Vreemann Bron en fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Johannes Paar, Landwirt

GRONDIG - Mei 2013

Lindner monteert opnieuw een Perkins-4,4-literviercilinder met roetfilter en EGR-techniek voor de Stage IIIb-eisen. Perkins geeft voor het boven de motor gemonteerde roetfilter een levensduur op van 5000 tot 8000 uur. Het luchtfilter zit vooraan in de neus.

De versnellingspook kent drukknoppen voor de koppelingsbediening, tweemaal powershift en de veld/transportgroepschakeling. Daarnaast is er een hydrauliekfunctie te bedienen. De joystickbediening voor de hydrauliek is gebleven. Verder gaat het om detailverbeteringen.

Lindner geeft 200 bar en 121 liter per minuut op als maximum hydrauliekprestaties bij maximaal vijf dubbelwerkende aansluitingen. Net als voorheen is hier een combinatie van elektrische en mechanische aansturing mogelijk. De hefkracht bedraagt nu zes ton achter. De trekker heeft voor en achter elektronische hefregeling.

De omkeerschakeling is in drie verschillende aangrijpingsdoseringen te programmeren. De computer in het dashboard heeft meer functies gekregen. Leuke details zijn de voorruitverwarming met het oog op winterwerk en een achtuitrijcamera met weergave in de binnenspiegel.

GRONDIG - Mei 2013

SILAGEVORKEN • Hydraulisch opklapbaar • Verhoogd kopschot • Werkbreedte 4.00 en 4.30 meter • Inclusief maisonderplaten • Wiellader 12 - 20 ton • Inclusief transport veiligheidsframe • Volvo en Systeem 2000 snelwissel uit voorraad leverbaar • Al vanaf € 9.250,00 netto excl. btw (compleet)

www.lmcgennep.nl - Tel. (0485) 51 16 05

rtin o k s g a

a Verja

u! oorMA v g n korti LE GAM m

HE n.co S GE oski 4,5% P ON p www.j O o TIE AC dekken t te on

Voorbeeld : Drakkar 8600 korting Snel, regelmatig en veilig lossen Geschikt voor elk type materiaal

- 3.070 € Korting toegepast op de bruto basisprijs (Beperkte aanbieding)

Beperkt leeggewicht

Tel : 0032 43 77 35 45 – www.joskin.com

Onder druk toch presteren... ...dankzij een perfect overdrukfiltersysteem Om als grondverzetmachinist optimaal te kunnen werken, moet je onder alle omstandigheden volledig op je materieel kunnen vertrouwen. Zo is bij graafwerk in vervuilde grond, het goed functioneren van het overdrukfiltersysteem van cruciaal belang. Net als voor de hijsfunctie en voor diefstalpreventie al

het geval is, heeft het BMWT-Keur nu ook een additionele keuring voor het overdrukfiltersysteem ontwikkeld. Met deze toevoeging kan elk BMWT gecertificeerd keuringsbedrijf een integraal veiligheidspakket aanbieden. Meer weten, kijk op www.bmwt.nl BMWT-KEUR

www.bmwt.nl

Meer mogelijkheden met Cirran Eindelijk weer een nieuw onkruidbestrijdingsmiddel in grasland Voor de onkruidbestrijding in grasland is met Cirran voor het eerst in lange tijd weer een nieuw middel toegelaten. Dit is een combinatie van twee feitelijk al bekende middelen, namelijk MCPA en 2,4-D. Vooral de extra werking op paardebloemen en op jacobskruiskruid maakt dit middel interessant. In grasland is er de laatste jaren weinig veranderd in de mogelijkheden voor onkruidbestrijding. Na de komst van Primstar is er jaren niets meer toegelaten. Op zich geen groot probleem, omdat met de combinatie van Primstar en MCPA de meeste onkruiden

Het nieuwe Cirran is sterk op paardenbloemen en jacobskruiskruid.

goed aan te pakken waren. Als er problemen waren, dan waren het de paardenbloemen, die bovengronds wel werden bestreden, maar waarvan de penwortel vaak in leven bleef. Een probleem dat het nieuwe middel deels wel kan oplossen, is de bestrijding van jacobskruiskruid. Dat geldt niet zozeer voor productiegrasland, omdat deze plant zich daarin niet weet te handhaven, maar wel voor minder intensief bemeste en bewerkte percelen en in natuurgebieden. Het is vooral een lastig onkruid omdat het voorkomen van jacobskruiskruid het kuilgras of het hooi van deze percelen ongeschikt maakt voor vervoedering aan met name paarden. Met de toelating van Cirran ontstaan nu extra mogelijkheden om juist deze problemen beter aan te pakken. Cirran is een product van Nufarm. Het middel is een combinatie van 315 gram MCPA en 360 gram 2,4-D per liter, waarbij de twee groeistoffen elkaar versterken. De combinatie houdt de goede werking op boterbloemen door de voldoende dosering van MCPA en krijgt een betere werking op paardebloemen en jacobskruiskruid. In de paardebloem wordt de 2,4-D snel opgenomen en in de plant naar de groeipunten getransporteerd. Omdat dit zowel bovenals ondergronds gebeurt, wordt juist ook de penwortel - die zorgt voor de hergroei - beter aangepakt. Het jacobskruiskruid is een lastig onkruid, omdat dit door MCPA in de combinatie met Primstar feitelijk onvoldoende wordt bestreden. Op distels is Cirran een breed werkende combinatie die een sterke werking krijgt op melkdistels. Daarnaast heeft het middel een nevenwerking op zuring en worden een heleboel graslandonkruiden goed be-

streden, zoals de grote en kleine weegbree en de madeliefjes.

Producteisen De toelating van Cirran is dit jaar te laat voor de voorjaarsbestrijding, omdat het beste moment van inzet eind maart tot half april is, al ligt dat dit jaar door het late voorjaar zeker twee weken later. Door de late toelating kon producent Nufarm voor dit seizoen echter geen product klaar hebben. Voor de komende jaren is de aanbevolen dosering 2,0 liter Cirran plus 1,5 liter Primstar per hectare. Voor de aanpak van distels is het middel dat vanaf half mei leverbaar is wel op tijd beschikbaar. Daarvoor is het advies 3,5 liter Cirran per hectare solo na de eerste snede. Voor de inzet in het najaar zijn er ook mogelijkheden. Vooral voor de aanpak van ridderzuring in het najaar kan toevoeging nuttig zijn op het moment dat de sapstroom naar beneden is gericht. Dan is de aanbevolen dosering 2,0 liter Cirran met 1,9 liter Primstar. Bij het spuiten zijn minimaal vijftig procent driftreducerende doppen verplicht. Een voordeel van Cirran is dat het gebruikt mag worden van 1 maart tot eind december en dus ook in het najaar mag worden toegepast. Alleen in grondwaterbeschermingsgebieden is het gebruik tussen 1 september en 1 maart verboden. In eerstejaarsgrasland is het gebruik geheel verboden. Na het spuiten geldt een wachttijd van veertien dagen voordat er vee mag worden geweid of gras mag worden gemaaid. Per jaar mag het middel ĂŠĂŠn keer worden gebruikt.

Tekst & foto: Toon van der Stok GRONDIG - Mei 2013

techniek

de hybrides komen Een verslag van de Bauma 2013 in M端nchen De Bauma van 2013 zal de geschiedenis ingaan als de beurs waarop de hybridetechnologie voor wielladers en graafmachines breed werd ge誰ntroduceerd. Het wordt een klantspecifiek verhaal, met verschillende oplossingen. Verder waren er nog de lancering van CVT voor wielladers en de opmars van voertuigvolgsystemen. Kortom, er is veel gaande in grondverzetland.

GRONDIG - Mei 2013

Liebherr Project 9XX

Eco’nergie bespaart Zo ziet een hydraulische hybridemodule Eco’nergy van Manu Lorraine eruit. Deze slaat energie op bij het zakken van de boom en geeft deze weer vrij bij het uitheffen. Alleen hiermee is volgens Manu Lorraine tot vijftig procent brandstof te besparen.

In één oogopslag alle technieken zoals Liebherr die in zijn 9XX-hybrideconcept heeft ingebouwd. Naast elektrische en hydraulische hydrauliekmodules rept Liebherr over een gedownsizede motor en een verbeterd hydraulieksysteem.

De introductie van hybridetechnieken was de rode lijn die opviel aan het eind van het beursbezoek. Eigenlijk kun je stellen dat elke zichzelf respecterende fabrikant op dit moment iets moet kunnen laten zien, al dan niet in het prototypestadium. Fabrikanten als Caterpillar, Komatsu, Hitachi, Liebherr, Terex, Kobelco en Atlas toonden hun oplossingen. Dan heb je toch een imposante lijst met merknamen. Eigenlijk is het een logisch vervolg op wat er al gaande is. De fabrikanten hebben de laatste jaren heel veel energie gestopt in het inbouwen van nieuwe, schonere motoren. Met Stage IV in zicht is die horde bijna genomen. Voeg daarbij de steeds hogere brandstofkosten en het is duidelijk dat dit de nieuwe speerpunt is voor de fabrikanten. Dankzij die hoge dieselprijzen is zelfs voor deze soms dure technieken de terugverdientijd flink verkort. Hybride is daarin het toverwoord, maar dan moet u de term hybride wel iets ruimer zien dan het toevoegen van een elektromotor en een batterij aan de machine. Het is meer een verzamelwoord voor een aantal oplossingen die als kenmerk hebben dat ze hydraulische energie opslaan en hergebruiken. Soms gebeurt dat via stikstofaccumulatoren op het hydraulisch systeem, soms door eerst elektrische energie op te wekken en deze kort op te slaan en direct te hergebruiken. Voor andere fabrikanten vallen hieronder echter ook een start-stopoplossing en vernuftige hydrauliekstromen. Leveranciers van componenten, zoals Bosch Rexroth, Dana, ZF en Linde, melden dat met hybridetechnieken twintig tot dertig procent brandstof te besparen is, afhankelijk van oplossing en toepassing. Dat zijn serieuze getallen. Tegelijk geven ze aan dat de race nog niet gelopen, omdat er een stevig prijskaartje aan hybridetechnieken zit en omdat de oplossingen sterk afhankelijk zijn van de toepassing. Dat vergt kennis en het klantspecifiek doorrekenen van de oplossingen. Zoals het ernaar uitziet, zal het geen standaard af-fabrieksoplossing worden met een vooraf gegarandeerd rendement. De fabrikanten verwachten dat hybridetechieken als optie klantspecifiek en op maat zullen worden aangeboden.

Maatpak Een zegsman van Liebherr verwoordde dat treffend bij de zware 9XX-concept van het merk. “Als we alle technieken offreren die op deze conceptmachine zitten, ben je toch ruwweg € 50.000,- verder. Dan zul je wel met de klant om tafel moeten om door te rekenen of en welke technieken voor hem rendabel zijn voor het werk dat hij ermee doet”, zegt hij. De Liebherr 9XX heeft stikstofbollen voor het snel opslaan van vrijkomende hydraulische energie (bij giekbewegingen), een elektrische hybridegenerator met batterijopslag via zogenaamde powerpacks op de draaikrans voor het opslaan en vrijgeven van energie voor pieken met een langere duur dan het echt korte werk, een gedownsizede motor en een automatisch start-stopsysteem. Het is ook wat andere merken aangeven. Wanneer je de hele dag aan het overslaan bent, zal de hybridetechnologie op de draaikrans rendement opleveren, maar wanneer je de hele dag aan het afwerken bent, zal dat anders liggen. Dan zal het benutten van de korte opslag van hydraulische energie via giekbewegingen in stikstofbollen meer brengen. In feite geldt dit verhaal ook voor wielladers. De hydraulische oplossingen hebben het hoogste rendement voor het in heel korte tijd opslaan en vrijgeven van veel energie. Elektrische oplossingen renderen het beste voor wat langduriger opslag en het geleidelijk vrijgeven van energie. Bij de verschillende fabrikanten zie je dat ook terug in de ontwikkelingen. Caterpillar kiest met de eerste hybride machine duidelijk voor het zwaardere segment, waarin de graafmachine vooral voor het laden wordt gebruikt. Daar is volgens het merk winst te behalen in het optimaliseren van de oliestromen en het tijdelijk opslaan van energie in accumulatoren. Komatsu en ook Hitachi zitten meer op de elektrische toer met het in een snelle accu opslaan van energie, die daarna wordt hergebruikt. Zij zoeken het ook meer in de twintigtons-klasse.

Tekst & foto’s: Toon van der Stok en Gert Vreemann

GRONDIG - Mei 2013

Dana’s hydraulische hybride-oplossing

ICE’s sterke voorbeeld

Techniek Fabrikant Dana toonde deze hydraulische hybride-oplossing, waarbij energie in grote stikstofbollen wordt opgeslagen en daarna weer wordt vrijgegeven. Dana zegt dat deze oplossing vooral geschikt is voor voertuigbewegingen waarbij in heel korte tijd veel energie vrijkomt of nodig is.

Deutz’ elektrische hybride

Deutz toonde schematisch een elektrische hybride-oplossing zoals die wordt toegepast op het elektrisch zwenken. Achter de motor zit de elektro-generator die is verbonden met een powerpack en een elektrische aandrijfunit voor het zwenken.

Linde’s start-stopsysteem

Het nieuwe start-stopsysteem van Linde schematisch weergegeven. Is er geen belasting, dan stopt de motor automatisch. De hydrauliek-accumulator staat dan onder druk. Bij het activeren van rijpedaal, stuurwiel of joysticks start de motor automatisch hydraulisch via die opgeslagen energie.

GRONDIG - Mei 2013

Beeldend is deze foto van de nieuwe generatorset van ICE. Met start-stopsysteem claimt ICE 33 procent brandstofbesparing. Wel zo fijn voor de koeien die tegenwoordig vooral op stal staan. Het illustreert wel goed de waarde van een start-stopsysteem.

Hitachi combineert

De hybride-oplossing van Hitachi is een combinatie van hydrauliek en elektriciteit. Op de draaikrans komt naast de gewone hydromotor een elektromotor die bij het afremmen van de draai opereert als generator. De opgeslagen stroom wordt gebruikt voor ondersteuning bij de volgende draaibeweging.

Intelligente hydrauliek

Met heel veel intelligente hydrauliek wil Hyundai een antwoord vinden op de hybride-trend. Niet door kunststukjes met elektra, maar door slimme aansturing van de hydrauliek met beperking van de oliestromen en opslag van energie in accumulatoren. Praktijkrijp is Hiposs echter nog niet.

CVT-techniek komt Eindelijk, dat is de reactie bij het zien van de CVT-transmissies voor wielladers op de stands van Dana en ZF. Het betreft hier prototypen waarmee beide toeleveranciers nu de ‘fabrikantboer op gaan’. ZF en Dana wijzen beide met nadruk op het succes van deze techniek bij landbouwtrekkers.

De transmissiebouwers introduceren deze techniek met gegronde redenen. Zij verwachten voor het grondverzet een rendementsverbetering tot wel dertig procent, afhankelijk van de inzet natuurlijk. De beide fabrikanten volgen dezelfde strategie: onderin vooral hydraulisch voor een hoge mate van souplesse en bovenin vooral geheel mechanisch voor een hoog rendement bij carrywerk over langere afstand en transportwerk. Liebherr ontwikkelde (natuurlijk) een eigen CVT en toonde die in conceptvorm op de gepresenteerde 33-tons L586 X Power. We zijn benieuwd welke fabrikant in ‘onze’ klasse van tien tot twintig ton het eerst een CVT gaat leveren en zijn zeer benieuwd naar de prestaties in het grondverzet, maar zeker ook op de rijkuil.

Eigen Liebherr-CVT

ZF cPower-CVT Daar is hij dan, de ZF cPower-CVT-bak voor wielladers. Vanbinnen heeft deze CVTtechniek die vergelijkbaar is met die van de transmissies voor landbouwtrekkers. Bij deze bak ligt het hydraulische aandeel bij lage snelheden hoog. Op transportsnelheid is de aandrijving puur mechanisch.

Dana CVT’t ook De Dana-CVT-transmissie voor wielladers werkt in combinatie met een Bosch Rexroth-hybridegenerator. Dana werkt met een drietrapssysteem met aandrijving van de uitgaande as van twee kanten. Bij lage snelheden werkt de hydraulische aandrijving, bij transport alleen de mechanische.

Natuurlijk bouwt Liebherr zijn eigen CVT-transmissie. Deze was al ingebouwd in deze 32 ton zware 586-wiellader. De fabrikant geeft aan dat bij overslagwerk met wat grotere transportafstanden met dergelijke giganten met een CVT ook brandstof te besparen is.

Hexapod-concept Heel apart is deze Hexapodvoorbouw voor wielladers. TU Dresden heeft deze variant met een ophanging met zes hydrauliekcilinders ontwikkeld om een maximale driedimensionale beweeglijk heid te creëren. Dat gekoppeld aan automatische besturingsmogelijkheden haalt alle beperkingen van laadframes weg. GRONDIG - Mei 2013

Techniek

Voertuigvolgsystemen zetten door De derde opvallende trend is de brede intrede van voertuigvolgsystemen. Bij veel merken zijn die nog een optie, maar de eerste merken leveren ze al standaard. De fabrikanten geven aan de komende jaren meer werk te maken van het vermarkten van voertuigvolg- en registratiesystemen.

Alom wordt er veel meerwaarde gezien in het reduceren van de onderhoudskosten, de preventieve werking van het systeem, meer effectieve draaiuren en vooral een hoger rendement van de machine door een goede monitoring. Deze trend sluit naadloos aan op de goede ervaringen die we in de ‘wandelgangen’ van verschillende gebruikers al hoorden. We hebben een aantal noviteiten voor u geselecteerd, maar er was nog veel meer nieuws te beleven en te zien. Een deel daarvan is al gepubliceerd in de voorbeschouwingen en een deel zult u ongetwijfeld in de komende uitgaven van Grondig lezen. We kunnen niet alles in één verslag meenemen. Daarvoor was de beurs met zijn achttien hectare en 3400 standhouders op het 57 hectare grote terrein toch echt een maatje te groot. Verder een selectie van opvallende zaken die we op onze rondgang tegenkwamen.

Volledig elektrisch Het Ierse Eco-volve toonde met de ED 1000 een puur elektrisch aangedreven dumper voor het werken in ruimtes waar geen uitlaatgassen mogen worden uitgestoten of waar stilte wordt gevraagd. De dumper heeft een laadcapaciteit van een ton en kan vijf tot zeven uur werken bij een oplaadtijd van circa drie uur.

Verrassing van Kubota

Een grote verrassing op de beurs betreft deze twee wielladerprototypen van Kubota. Veel meer dan de typeaanduiding RP 15 wilde de fabrikant niet vrijgeven. Eigenlijk wil Kubota nu alleen kwijt dat het serieuze plannen heeft om komend jaar met compacte wielladers op de markt te komen.

Komatsu’s intelligente 10-serie

Cat en Wacker Neuson Een verrassende samenwerking tussen Wacker Neuson en Caterpillar levert een nieuwe serie mini’s van Cat op, gebouwd in de fabriek van Wacker in Oostenrijk. Ze hebben de giek en onderwagen van Wacker Neuson en de uitstraling van Caterpillar via bijvoorbeeld joysticks, cabine en cabine-uitvoering.

GRONDIG - Mei 2013

Duidelijk een machine van de nieuwe generatie is het protype van de 10-serie van Komatsu. Deze heeft een geïntegreerd 3D-GPS-systeem voor de aansturing van de machine, met in elke cilinder een meetpunt dat de stand meet. Via de computer is dan zelfs automatisch afwerken mogelijk.

Case met AdBlue Net als bij de graafmachines gaat Case bij de wielladers voor de AdBlue-oplossing. In de nieuwe serie ligt de motor helemaal achterin, om ook als contragewicht een rol te vervullen. Het koelpakket zit nu vlak achter de cabine om meer relatief schone lucht van boven aan te zuigen.

Liu Gong: mooie cabine

Met de eerste vijftientons wiellader met 140 kW (190 pk) sterke Stage IV-motor laat Liu Gong zien dat het ernst is met zijn ambitie om een plekje te veroveren op de Europese markt. In de netjes uitgevoerde cabine staat standaard een elektrische koelbox om de machinist te verleiden.

Bergmann-rupsdumper Bergmann komt uit een streek met veel veengronden en dus is het eigenlijk logisch dat de fabrikant deze twaalf ton wegende rupsdumper met tien ton laadcapaciteit en 179 kW (244 pk) Cummins-motor bouwde. Deze heeft een in eigen huis vervaardigd rupsonderstel met Morookaonderdelen. De maximumsnelheid bedraagt 14 km/u.

Alhmann in ondertiteling

Op de stand van Mecalac was het vergeefs zoeken naar Ahlmann. Alleen nog in de ondertitel is deze naam terug te vinden. Gebruikers moeten er maar aan wennen dat dit de nieuwe internationale naam is. Een echte Mecalac is wel deze 6 MCR, die op de Bauma zijn primeur had.

Volvo FMX: best bewaarde geheim Misschien wel het beste bewaarde geheim van de beurs was de wereldpremiĂ¨re van de nieuwe Volvo FMX-bouwtruck. Die trok massaal de aandacht tijdens de officiĂŤle onthulling op de Bauma. Het gebeurt tenslotte niet vaak meer dat het nieuws echt tot de beurs bewaard blijft. We verwachtten na de IAA Hannover een look-a-like van de nieuwe onroad-Volvo-trucks, maar Volvo heeft de nieuwe FMX echt een eigen gezicht gegeven en echt speciaal voor offroad ontwikkelde techniek. De meest opvallende daarvan is Volvo Dynamic Steering. Daarbij ontlast een elektromotor die samenwerkt met de hydraulische stuurbekrachtiging de chauffeur bij lage snelheden. Een

tweede is een luchtgeveerd onderstel met automatische rijhoogteaanpassing. De truck heeft een voor de offroadsector afgestemde I-Shift-bak en is in diverse asconfiguraties leverbaar, waaronder ook een tridem met naloopas.

GRONDIG - Mei 2013

Flitsender

Sunward Swerob

Techniek

Je hoeft er niet altijd in te zitten om te werken met een minikraan. Sunward liet dat zien met deze nieuwe Sunward Swerob. Het betreft een prototype van een afstandsbediening voor minigravers die Sunward wil gaan vermarkten.

Toch wat flitsender van uiterlijk, deze nieuwe Sany SY 215. Het betreft een 21-tons machine met een vermogen van 116 kW (158 pk) en een nieuwe, ruimere cabine met een nieuwe bediening en een full-colour-scherm. Hybridetechniek zijn we hier niet tegengekomen.

Avant-slooprobot Avant lanceerde deze Robot 185 voor sloopwerkzaamheden. Het merk ziet het als een goede aanvulling op het leveringspakket in combinatie met de Avant-knikladers. Die zijn overigens allemaal vernieuwd (nieuw frame en nieuwe cabine), maar zijn in opbouw typisch Avant gebleven.

Nieuwe naam en nieuwe e-serie Atlas heeft de wielladers nu omgedoopt tot Atlas Weycor. De fabrikant introduceerde de e-serie vanaf de AR 65e tot de nieuwe 9,5 tons 105e. De e staat voor emissieniveau Stage IIIb. De cabine is vernieuwd. Atlas toonde het start-stopsysteem, maar heeft de hybride in de ‘koelkast’ gestopt.

Bell E en opvallende 4x4 Bell toonde deze nieuwe E-serie 25- en 30-knikdumpers met vernieuwde styling, ruimere cabine en meer bedieningscomfort. Opvallender was de B 30D in 4x4-uitvoering met een 32-tons achteras op 29.5-R25-banden voor meer wendbaarheid. De E-uitvoering daarvan komt eraan.

Rotokops dubbele snelheid Rotokop introduceerde een rotator met standaard twee geïntegreerde hydrauliekmotoren: één met kleine opbrengst voor snel roteren met weinig kracht en één met een grote opbrengst voor het langzaam roteren met grote kracht. Zo heb je een rotator met twee snelheden die past op een standaardaansluiting.

GRONDIG - Mei 2013

Rud: veiliger en diefstalpreventie Rud levert bij zijn spankettingen dit kaartje, waarbij je vrij eenvoudig de hoek kunt controleren. Op de kaart is aangegeven of de hoek binnen de norm valt. De spanketting heeft een magneetblokkering tegen lostrillen en bevat bovendien met een slotje een antidiefstalvoorziening.

Het nieuwe maaien

BESPAAR 1 LITER PER HECTARE De unieke aandrijving door middel van een centrale as in de maaibalk zorgt voor een beduidend lagere vermogensbehoefte. Tests wijzen uit; 1 liter brandstofbesparing per ha!

Interesse? Kijk voor een dealer in de buurt op www.lely.com of mail naar nederland@lely.com

HARVEST RESULTS. www.lely.com

innovators in agriculture

Een bezoek aan de Bauma is een dagje genieten van grote machines die je nooit zult kopen én aangenaam verpo-

Zijwegen

zen, verrast en vermaakt worden. JCB was publiekstrekker nummer één met zijn wervelende show. Ook wij genoten volop tijdens onze speurtocht vol verrassingen naar de act die dit keer ‘het verschil’ maakte.

oranje proost Een dagje uit op de Bauma

“We hadden een goed gesprek met een klant die plechtig beloofde morgen terug te komen voor de afronding. Maar wel vanavond eerst München in. Die zien we morgen dus niet terug”, vertelt ons een vertegenwoordiger wanneer we de subtiele verrichtingen van een Mecalac bewonderen. Machinedemo’s doen het altijd goed. Vooral Volvo heeft hier een eer hoog te houden. Het zijn vaste ingrediënten die de Bauma tot een groot feest maken, net als het even moeten zien van die machtige mijnbouwmachines bij met name Liebherr. Voor een aantal bezoekers zijn dat echt de toppers. De imposante, gelikte Liebherr-stand is ook prachtig om te zien, maar eigenlijk vonden we dat Komatsu de beste stand had: mooi en ruim opgezet binnen, een gerichte demo buiten, met vermaak en een machinistenbar. Net dat beetje extra ontbrak echter, dus op naar de ‘dancing diggers’ van JCB. Dachten we de show zo langzamerhand wel te kennen, toch wist JCB ons en het massaal toegestroomde publiek te boeien met een verrassend andere acrobatische show. Voor velen was dit de winnaar. Voor ons net niet, omdat velen daarna toch doorliepen. Case dan met z’n show? Dit keer eens geen trial, maar een goede mix van tromgeroffel, machinedemonstraties en entertainment in één. Kort en krachtig, doelgericht en best leuk, maar meer ook niet. Sany dan, een Chinese

GRONDIG - Mei 2013

JCB had met zijn ‘dancing diggers’ verreweg de mooiste en meest wervelende show. Ze wisten het publiek tot aan het eind te boeien. De verrichtingen van de acrobaten op ‘springschoenen’ was enerverend. Het is terug te zien op YouTube, maar zoiets moet u eigenlijk in het echt zien.

grootmacht die graag wil imponeren. Een podium voor vermaak blijkt slechts het startpunt voor het Amerikaans agressief presenteren van de machines, terwijl het showelement alleen op doek terug is te vinden. En het was er al zo leeg. Zit de winnaar hem dan in het kleinere, zoals de fascinerende korte show bij Gross Funk of heel eenvoudig een vriendelijke glimlach in de Hyundai-stand voor een lekker Vlaams patatje en even gezellig bijpraten? Ja, vooral dat laatste scoort vanwege de persoonlijke aandacht hoog. Of gewoon een tasje bij Hammel scoren met daarin Hammel zeep om de promotie met schone handen te kunnen bekijken? Leuk gedaan. Als het gaat om marketingvernuft won voor ons Zeppelin Rental. Dat ontving in zijn Biergarten klanten exclusief (met uitnodigingskaart) en bood hen een hapje en een drankje en een goed uitgekiend gesprek aan. Na afloop waren ruim 10.000 klanten gehoord om zo de diensten verder te kunnen verbeteren en hen met een goed gevoel huiswaarts laten keren. Daar kom je verder mee. Was het dat? Nee, de winnaar voor ons was het op het koningshuis spontaan aangeboden ‘Oranje-biertje’ bij Doppstadt. Dat eindigde in een humoristische scène waarbij een voorbijganger even werd geholpen het glas snel leeg te ‘drinken’. Daarna was het even gezellig napraten in een sfeerrijke stand, gevolgd door een goed gesprek over de Doppstadt-machines. Het is de Bauma ten top.

Tekst & foto’s: Gert Vreemann

‘Betrekkelijk aantrekkelijk’ gold voor het Chinese merk SDLG. Het organiseerde een aantrekkelijke show van bijna een uur met alles erop en eraan. De aandacht voor de machines was echter betrekkelijk, omdat ze vanwege het nog ontbreken van een CE-keurmerk in Europa niet mogen worden verkocht.

Dit jaar vormden trommels het belangrijkste ingrediënt. Cat, Zeppelin, Case en Sandvik - om er maar een paar te noemen - hadden tromgeroffel op het menu. Creatievere oplossingen in combinatie met machinedemo’s, zoals hier bij Case, deden het goed.

Een sublieme combinatie betrof deze professionele touwacrobatiek van Natalia Macauly. Euroviva Entertainment gebruikt bij zijn internationale shows Gross Funk-afstandbesturing vanwege de gegarandeerd storingvrije werking. Als tegenprestatie trad de acrobate op voor Gross Funk.

Cat heeft 007, fabrikant ZoomLion heeft de film Iron Man. ZoomLion verscheepte daarom deze rupsgraafmachine die in de film is ingezet. Menig bezoeker ging graag met de crew bij de machine op de plaat. En wat denk je dan? Juist ja: Cat, gemiste kans.

De ultieme kick leverde Nagel. Deze firma bood bezoekers de gelegenheid letterlijk boven het terrein te vliegen om zo de hele Bauma van bovenaf te kunnen bewonderen, met het mooie weer München te kunnen bewonderen en zelfs de besneeuwde Alpen-toppen te zien. GRONDIG - Mei 2013

Weet wat je eet Vraag 1: Wat bevat de meeste calorieën? A. B. C. D.

Vraag 2: Wat bevat meer gezonde voedingsstoffen? A. Groente uit blik of de vriezer B. Verse groente C. Maakt niet uit Vraag 3: Hoeveel eieren (per week) passen in een gezond dieet? A. 3 B. 6 C. 9 D. 12 Vraag 4: Het één à twee keer per week eten van vette vis (haring, makreel, zalm, forel, sardines) is gezond, omdat:

1. Vette vis stoffen bevat die de bloeddruk verlagen 2. Het gezonde cholesterol omhoog gaat 3. Vette vis je bloed verdunt Welke stelling is juist? A. Alleen stelling 2 B. Stelling 1 en 3 C. Alle stellingen D. Stelling 1 en 2 Vraag 5: Wat bevat de minste calorieën? A. 100 gram bloemkool B. 100 gram spruitjes C. 100 gram wortelen D. 100 gram aardappelen

Eetdagboek: Wil je grip krijgen op je eetpatroon? Vul dan de Eetmeter in op mijn.voedingscentrum.nl. Dit online dagboek geeft je adviezen om gezonder te eten. Op Mijn Voedingscentrum vind je ook een BMI-meter en caloriechecker.

Bedrijfsongeval bij openen container stalmest Zelfs met een simpele container kan van alles mis gaan. Dat blijkt als ik de werkgever van Nico bezoek. Bij hem ging het mis toen hij een haakarmcontainer vol met mest moest lossen. Nico haalt tijdens het lossen van stalmest de haakarmcontainerbak, die achter de trekker hangt, van het chassis af. De mest schuift hierdoor naar de achterkant van de container. De grote hoeveelheid mest zorgt voor grote druk op de deur en het lukt Nico niet om deze open te krijgen. Nico zoekt als echte cumelamedewerker naar een oplossing om de mest toch te kunnen lossen. Met een ijzeren pijp weet hij de vastzittende deurhendels open te wrikken door de pijp als een hefboom te gebruiken. Na een flinke krachtsinspanning schiet de deur open. Waar hij niet aan heeft gedacht, is de oorzaak van het vastzitten van de deur. Door de grote druk van de mest op de deur schiet deze met een enorme kracht open en komt de hendel van de containerdeur met grote kracht tegen het onderbeen van Nico. Nico wordt met een gebroken onderbeen opgenomen in het ziekenhuis. De werkgever is door de ziekenhuisopname verplicht het ongeval te melden bij de Inspectie SZW (voorheen Arbeidsinspectie). Die

Antwoorden: 1 = A Frites 456 kcal, Bossche bol 349 kcal, Mars 267 kcal, zure haring 208 kcal, bier 135 kcal. 2 = C Het maakt weinig verschil. Het nadeel van blikgroente is dat er meer zout in zit. 3 = A Eieren zijn een goede bron van eiwit en vitamines. 4= C 5 = A Bloemkool 20 kcal, wortelen 32 kcal, spruiten 53 kcal, aardappelen 85 kcal.

uitsmijter

Vetten en zouten krijgen we over het algemeen genoeg, vezels en vitamines krijgen we te weinig. Wie gezond wil eten, moet eerst weten wat gezond en minder gezond is. Test uw kennis en trek uw conclusies.

Calorieën, da t toch die bees zijn tje ‘s nachts je s die kledi kleiner make ng n?

stelt een onderzoek in en daarin verklaart Nico dat hij de ijzeren pijp had gebruikt om een grotere afstand tot de deur te krijgen om bij het openen van de deuren niet in contact met de mest te komen. Omdat het bedrijf dit risico van tevoren niet had beoordeeld (of laten beoordelen), heeft het bedrijf een boete gekregen van enkele duizenden euro’s. Wat we hieruit kunnen leren, is dat het risico van deze werkzaamheid beoordeeld moet zijn en dat er aantoonbare afspraken moeten worden gemaakt over de werkwijze bij laden en lossen. Ook moet iedereen weten wat hij moet doen als de deuren door de mestdruk niet open gaan. Belangrijk in dit soort gevallen is dat je nadenkt over de oorzaak van het vastzitten en de mogelijke gevolgen. Nico had niet op zijn kracht mogen vertrouwen, maar had gewoon de kraan erbij moeten halen om de mest voor de deuren weg te halen. Dan was het openen ook weer geen probleem geweest. Peter Bredius hoger veiligheidskundige en preventieadviseur bij Stigas

OP EEN DAG WERDEN ZE AANGEVALLEN DOOR HET GROTE BOZE ONKRUID.

ER WAS EENS EEN GROEP MAÏSPLANTEN DIE IN EEN VELD LEEFDEN...

DE MAÏS KREEG HET ZWAAR TE VERDUREN.

MAAR TOEN KWAM ER EEN GROTE HELD. IK DUS. PAPA!

MET CALARIS IN Z’N HAND GING HIJ DE STRIJD AAN MET HET GROTE BOZE ONKRUID.

KEES, DAT IS TOCH GEEN SPROOKJE? NEE KLOPT, HET IS ÉCHT WAAR!

ZÓ GEMAKKELIJK... HET ONKRUID LEEFDE NIET LANG... ... EN ZEKER NIET GELUKKIG.

Het basismiddel tegen onkruiden in maïs. • Flexibel en gemakkelijk • Veilig • Snel en breedwerkend • Lange duurwerking

www.calariskees.nl

6R DirectDrive. Testrijders gezocht!

Onze nieuwe DirectDrive transmissie combineert voor het eerst in een trekker de reactie van een handmatige versnellingsbak met het gemak van een automaat. Het schakelen tussen versnellingen gebeurt sneller dan u met uw ogen kunt knipperen, zonder vermogensverlies. Daardoor rijdt u soepeler en profiteert u van een uitstekende brandstofefficiĂŤntie. Test de 6R DirectDrive in het enige testcentrum dat er echt toe doet: uw boerderij. Bel nu uw dealer!

Alleen AlleenDiesel JohnDeere.com