Grondig 1 - 2023

WE WAREN ERBIJ

KOSTPRIJS MOTORPOMP SPECIAL ONDERHOUD

...en daarom adviseren wij voor ruwvoerzekerheid te kiezen

Op tijd maïs inkuilen, zonder dat het opbrengst kost. Met de vroege maïsrassen van LG weet je zeker dat de oogst van jouw klanten vroeg van het land is én dat de hoogst mogelijke voederwaarde wordt binnengehaald.

VROEGE VEM-MAIS VAN LG:

• Je hakselt op tijd rijpe maïs met hoge kVEM/ha

• Door vroege bloei is teler beter gewapend tegen droogte

• Volop ruimte voor nateelt en vanggewas

Met LG haal je het maximale uit maïs De toppers voor 2023:

Meer weten?

Vraag het jouw leverancier of onze specialisten op ruwvoerforum.nl.

In dit nummer

GRONDIG 1 2023

We beginnen het jaar met onderhoud en maïsrassen. Zo neemt Postel ons mee naar zijn nieuwe werkplaats en laat het bedrijf de meerwaarde ervan zien. De winter is ook de tijd om kennis op te doen en waar kun je dan beter zijn dan op de Cumela Jongeren- en Inspiratiedagen. We blikken hierop terug in het hoofdartikel.

20 PROFILEREN: De Corn werkt samen met ZuCo Gww BV

24 TECHNISCH NIEUWS OP CUMELA.NL

28 Nieuwe werkplaats bij Postel Loonwerk en Transport

30 Anema Arum zet in op klantspecifiek onderhoud 36 Kroon Oil vereenvoudigt aanbod aan smeermiddelen 38

50 SERIE BEDRIJFSOVERNAME: loonbedrijf Kuunders

54 CUMELARIA

55 CAO & ZO

56 CUMELA.NL

57 VOORZITTER

58 TOOLBOX: een jaargesprek of functioneringsgesprek voeren

60 Aanpassen in de cao Groen, Grond en Infrastructuur

62 Alles over de bodem vind je snel op internet

63 Goed contact met opleiding vergroot de kans op nieuw personeel

64 Forse aanpassing tarieven

66 BEDRIJVIG

ONDERNEMEN MET MENSEN ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK ONDERNEMEN MET CUMELA

Grondig 2 ontvang je op vrijdag 3 maart.

Machi nes vooor Prof ession als!

Celli rotorkopeggen

Zeer zware aandrijfkasten

Volledig gelaste tandwielbakken

Hierdoor extra stabiliteit

2 overbemeten kopeggen gemonteerd

Walterscheid aandrijfassen

Rotoren dichtbij de zijkanten

Volledig egale werking over de volle breedte

Agricola Italiana groe nten zaaimachines

Marktleider in groenten zaaitechniek

Verstelbare vacuümventilator

Aparte compressor

Norton versnellingsbak

Optie: elektro-hydraulische aandrijving Spelingsvrije parallellogrammen

Energy /P-600

SN-1- 130

COLOFON

Grondig is de bron voor vakinformatie voor de cumelasector, specialisten in groen, grond en infrastructuur. Je kunt je aanmelden voor de gratis nieuwsbrief door een e-mail te sturen naar grondig@cumela.nl.

Adres Cumela

Postbus 1156, 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 00, fax (033) 247 49 01 www.cumela.nl

Cumela-ondernemerslijn (033) 247 49 99 / ondernemerslijn@cumela.nl

Grondig / Cumela Communicatie tel. (033) 247 49 50 / www.grondig.com grondig@cumela.nl / @Grondig

Redactie

Toon van der Stok (hoofdredacteur), Gert Vreemann, Marijke Dorresteijn, Herma van den Pol

Ton Herbrink (eindredacteur)

Voorplaat

Gert Vreemann

Advertentiewerving

Sylvana Eek, Lisette Kerkhof, grondig@cumela.nl

Art Direction, Grafische vormgeving en druk Elma Media B.V.

www.elma.nl

Keizelbos 1, 1721 PJ Broek op Langedijk

Abonnementen

Een abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Opzegging van het abonnement schriftelijk vóór 1 november.

Kosten abonnement

Nederland 109 per jaar

Buitenland 164 per jaar.

Collectieve abonnementen: op aanvraag

© Stichting Cumela Communicatie, Nijkerk

Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toe stemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving.

ISSN: 2210-3260

Lidmaatschap Cumela

Lid worden? Vraag het gratis infopakket op via info@cumela.nl. Wil je het lidmaatschap van Cumela beëindigen, dan dien je voor 1 oktober een schriftelijke opzegging te sturen naar het secretariaat van Cumela in Nijkerk. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van dat jaar. Bij opzegging na 1 oktober eindigt het lidmaatschap op 31 december van het volgende jaar.

Werkplaats-paradise

Een opkomende klus voor menig cumelabedrijf is de aanleg van een ‘paddock paradise’ voor paarden, met mooie gele wandelpaden, eet plekken en liefst nog wat heuveltjes en glooiin gen. Een poel mag niet ontbreken, evenals wat begeerlijk groen waar de viervoeters aan kun nen knabbelen. Uiteraard moet er ook nog wat verharding zijn om de hoeven voldoende te la ten slijten. Een paard zou ook maar iets te kort komen. Het doet weinig denken aan de term werkpaarden zoals ze vroeger werden inge spannen als nuttig bedrijfsmiddel en daarna op stal gingen, waar ze met haver weer werden opgeladen voor de volgende dag.

De term paarden kun je zo vervangen door me dewerkers of onderhoudsmonteurs, al willen we die geenszins vergelijken met deze dieren, zeker omdat we in vergelijking met de automo biel en truckbranche nog niet overal para dijs achtige werkplaatsen hebben. Niet alle vloeren zijn verwarmd en in onze sector is door de grote verscheidenheid aan machines niet altijd een gezonde werkhouding mogelijk. Daar waar auto’s en trucks standaard de lucht in gaan of de monteur rechtop vanuit de put kan werken, moeten onze monteurs nog wel eens plat, flink krom staan of door de knieën. Afzui gingen zijn nog niet overal op orde, terwijl olie en constructie niet overal standaard zijn ge scheiden van de sleutelruimtes.

Het is daarom begrijpelijk dat we bij menig cu melabedrijf al nieuwe en vernieuwde werk plaatsen hebben zien verschijnen en steeds vaker zien verschijnen. Arbotechnisch worden er stappen gezet, het verhoogt de efficiëntie en het

heeft een belangrijke functie in het behouden van goede sleutelaars. Andere sectoren trekken immers harder dan ooit tevoren aan onze goede mensen. Die schermen met fijne werktijden en een comfortabele werkplaats waarin je ‘rechtop’ kunt sleutelen. Dat is aanlokkelijk.

Je kunt tegenwoordig als werkgever dan ook niet meer toe met een bloemetje of een bonus om de werknemer te plezieren. Het totale plaa tje moet kloppen. Dat mag, maar het kan door schieten. Helaas zie je vanuit schaarste wel eens toenemende arrogantie onder werknemers ont staan. “Graag of niet, tien anderen voor jou”, zeggen ze dan soms. Het is de vraag of we met die laatste opmerking op de goede toer zijn.

Goede werkplaatsen mag je verwachten, maar collegialiteit en een goede werksfeer creëer je met z’n allen. Daar in het werk moet de werkne mer namelijk zijn welbevinden behalen. Daar past ook bij dat je blij bent om bij je baas te wer ken en dat uitdraagt. Uiteindelijk moet er in een zeer concurrerende markt ook een boterham worden verdiend. De tijd dat we werknemers vooral zagen als werkkrachten ligt al ver achter ons. Cumelabedrijven zijn familiebedrijven en van daaruit zijn die meer dan gemiddeld ‘begaan’ met de werknemers. Dat zijn ook argumenten om met dergelijke medewerkers te bespreken. We kunnen het ons niet veroorloven onze mede werkers verwend door een paddock paradi se werkplaats te laten paraderen zonder dat ze presteren. Daarvoor zijn de marges te klein.

Team Grondig Gert, Marijke, Toon, Herma en Lisette

Winterwerk met de zelfladende rupsdumper

LOONBEDRIJF BORST, BURGERBRUG

Tekst: Herma van den Pol Foto’s: Loonbedrijf Borst

De hoofdtak

van

Loonbedrijf

Borst bestaat uit ‘graswerk’, van bemesten tot

inkuilen van gras. Dat levert met name de laatste jaren steeds langere rustige periodes in het werk op. Die gaten vult het bedrijf onder meer met werkzaamheden bij particulieren en campings. Af te toe is het nodig om daarvoor machines in te huren, zoals bij dit werk.

“We zijn nu vooral druk met het plaatsen van beschoeiingen en onderhoud. Waarschijnlijk half februari begint het uitrijden van drijfmest en neemt ook het andere agrarische werk weer toe”, zegt Thomas Borst. Samen met zijn broer, vader en oom runt hij Loonbedrijf Borst.

Het meeste werk komt uit het agrarische werkveld, met een focus op de veehouderij. Daarnaast groeit de hoeveelheid klein werk. “In de wat minder drukke tijden plaatsen we bijvoorbeeld beschoeiingen, doen we snoeiwerk en ander werk op onder meer campings. Daarvoor krijgen we steeds meer aanvragen”, legt Thomas uit. Door deze ontwikkeling krijgt Borst de kans om zich te specialiseren in het kleinere werk. “Alles wat klanten vragen en waarvan we denken dat we dat kunnen, pakken we aan en anders vragen we een collega die het wel kan om ons te helpen.” Hoewel de mannen echte aanpakkers zijn, blijven ze goed kijken naar wat ze wel doen en wat niet. Thomas vertelt dat ze bij deze camping het snoeiwerk, het ophogen en het klaarmaken van het zandbed voor hun rekening namen. “Het straten is door iemand anders gedaan. Dat is niet ons ding. Soms willen we een klein hoekje nog wel zelf doen, maar grote oppervlakten doen we niet.” Het ophogen was nodig omdat de nieuwe chalets op hogere grond zijn geplaatst. Dat werk gebeurde met een rupsdumper met zelflader. Die huurde het bedrijf samen met de mini-rupskraan van Bobcat. “Wij doen te weinig van dit

werk om zelf een rupsdumper aan te schaffen”, zegt Thomas wanneer hij ingaat op de reden waarom ze de rupsdumper huren. Voor medewerker Dennis Jonker maakt het niets uit. Die heeft plezier van de machine.

Het zand voor de verhoging haalde de rupsdumper zelf uit de container. Dat zand werd vervolgens naar de goede plaats gebracht en met de minikraan op de goede plaats verwerkt. “Dit was een dag werk. Eerder zijn we al bezig geweest met snoeiwerk. Die takken zijn meteen door de versnipperaar gegaan en zo opgeruimd.”

Een ander voorbeeld van winterwerk was de aanleg van een weg naast een sportveld en al het andere werk daaromheen. De minikraan die je daar ziet, is wel eigendom van Borst. “Ook in de zomer hebben we soms te maken met rustige perioden waarin we op zoek gaan naar ander werk en ook dan past het kleine werk”, zegt Thomas. Hij ziet dat door het groter worden van de machines het werk sneller wordt gedaan. “We zijn ook meer gaan samenwerken met andere loonwerkers”, vertelt hij. Op die manier weten ze samen de pieken op te vangen.

Bij alles wat ze doen, geldt nog wel steeds dat het agrarische werk prioriteit heeft. Dat is iets wat in de wintermaanden niet speelt, maar in de zomermaanden spreken ze af dat het gras voorgaat en daar is gelukkig alle begrip voor. Door die flexibiliteit zijn ze bij Borst in staat om zowel in de zomer als de winter goed aan het werk te blijven.

het

Verzekeringsspecialist in de cumelasector

Als brancheorganisatie weten we bij Cumela als geen ander waar je als ondernemer mee te maken hebt, met welk materieel je werkt en welke risico’s hierbij komen kijken. Onze polisvoorwaarden zijn hierop afgestemd, wij denken met je mee en geven altijd een persoonlijk advies op maat.

Onze voordelen

• Persoonlijk contact met specialisten

• Gemak en uitgebreide service

• Kennis van de cumelasector

• Uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding

• Soepele afwikkeling bij schade Wij

(033) 247 49 60

“We denken met je mee en zetten graag een stap extra voor het maximale resultaat.”

Anneke Aalberts relatiebeheerder

De vereniging Nederland

Tijdens de Inspiratiedagen mocht ik een groot aantal leden van onze vereniging toespreken. Zij waren erbij en konden samen praten en leren, om samen te kijken hoe we verder komen. Misschien zouden we zo ook de BV Nederland moeten hervormen, en bereiken we veel meer als vereniging Nederland.

‘KUNNEN VADERS IN DE OEKRAINE ER OOK BIJ ZIJN?’

Ons thema van de Inspiratiedagen was ‘We zijn erbij’. Een bewust gekozen thema, omdat we als organisatie wilden laten zien dat ondernemen meer is dan je bedrijf. Er moet altijd ruimte zijn voor privé. Zo liet ik alles vallen toen mijn derde kleinzoon Willem vier weken te vroeg werd geboren. Natuurlijk heb je dan tijd om de twee andere kleinkinderen op te vangen, zodat de vader er ook bij kan zijn. En wat ben je dan geroerd als je hoort dat hij Willem heet.

Hoe gelukkig ben je dan, terwijl je denkt: hoe zou het zijn als grootvader in Oekraïne? Kun je je kleinkind überhaupt in je armen sluiten, kun je er dan bij zijn? Of wordt je kleinkind geboren in een ander land, omdat de moeder daar alleen naartoe moest vluchten. Ziet de vader zijn kind eigenlijk wel opgroeien? Was hij bij de geboorte? Of vecht hij voor zijn vaderland?

Een oorlog zo nabij raakt ons en daardoor raken we verward en angstig. De angst die we voelen, is vaak de angst van het verlies dat ons mogelijk gaat raken. Verlies van veiligheid, verlies van vermogen, verlies van inkomen, verlies van… vul het maar in. We zijn bang voor verlies. De angst om te verliezen is voor de gemiddelde mens groter dan de wil om te winnen. Maar niet in Oekraïne, want daar vechten ze als leeuwen. Daar hebben ze een ijzeren wil om te winnen.

Ondertussen worstelen wij hier met stijgende kosten, met machines die niet worden geleverd en daar overheen stapels nieuwe regels omdat we aan de vooravond staan van een van de grootste transities die we meemaken. We gaan van diesel naar zero emissie. Met welke brandstof en welke machine is echter nog een grote vraag. Het zal in de toekomst dus drastisch anders moeten. We moeten breken met gewoontes, verwachtingen en doelstellingen. Moet het altijd groter, moet het altijd meer, moet een economie altijd groeien? Of mag het een beetje minder, van alles een beetje minder? Of zijn we ook hier bang voor het verlies: het verlies van het bekende, het gewende, het veilige zoals we het altijd doen?

We hebben het vaak over de BV Nederland, maar misschien moeten we streven naar de vereniging Nederland. Zonder winstoogmerk, niet financieel gestuurd, maar samenlevinggestuurd, aardbolgestuurd.

Ondernemers zijn degenen die als eersten problemen signaleren, maar die ook als eersten de oplossingen zien. Wij kunnen een onderdeel van de oplossing zijn. Als cumelaondernemers zijn we daar uitermate geschikt voor. Wij hebben tijdens corona laten zien dat we behoren tot een vitale sector, dat als er wateroverlast is wij degenen zijn die hulp kunnen bieden. Wij zijn innovatief. Wij zijn vaak al met een oplossing bezig voordat het probleem er is. Laten we er daarom bij zijn om systemen te doorbreken. Laten we erbij zijn door anders te kijken, door anders te doen en de wil te hebben om te winnen in plaats van de angst om te verliezen. Net als de Oekraïners…

Wim van Mourik, voorzitter Cumela

‘WE MOETEN NIET BANG ZIJN VOOR VERANDERINGEN’

JONGEREN- EN INSPIRATIEDAGEN 2023

Wij zijn erbij! Ben jij er ook bij?

Tekst en foto’s: Cumela Communicatie

Succesvol ondernemen begint met erbij zijn. “Ga daarom aan de slag met duurzaamheid”, was de nadrukkelijke oproep vanuit Cumela op de Jongeren- en Inspiratiedagen 2023. Ook personeel en materiaal vragen erom dat je erbij bent. De oogst van bij elkaar zo’n 320 leden na twee dagen van bedrijfsbezoeken, workshops en inspirerende sprekers.

‘HERTSENBERG GAF DE JONGEREN ALS

CADEAU EEN PAAR

WAARDEVOLLE ADVIEZEN MEE’

“Boer Teunis verhuurde ons zijn land en het eerste wat we deden, was in juni de maïs maaien”, grapte Ronnie Degen, medeoprichter van de Zwarte Cross en de Feestfabriek, op de tweede dag van de Jongeren- en Inspiratiedagen tegen de Cumela-leden. Het leverde hem meteen een lachsalvo op. Voor het eerst, zo bleek. “Eindelijk heb ik een publiek dat mijn grap over het maaien van maïs in juni snapt.”

Degen vertelde over de ontstaansgeschiedenis van de Zwarte Cross. Bijna ademloos luisterde iedereen naar zijn verhaal over hoe een uit de hand gelopen grap na een avond in de kroeg, uitgroeide tot de grootste cross met festival van Europa. Hij had dan ook een publiek waar hij alles van weet, want elk jaar draait hij drie weken mee in de maïs- en grasoogst bij Elweco-Medo uit Laren.

Wat na zijn verhaal bleef hangen, was dat het belangrijk is om altijd te blijven ondernemen. “Laat je niet uit het veld slaan en blijf nieuwe markten aanboren”, hield hij zijn publiek voor. Ook bij de Zwarte Cross zorgen de organisatoren ervoor erbij te zijn en bij te blijven. Het gaat dan om de omgang met de stikstofwetgeving. Tegelijkertijd bouwen ze verder door onder meer met Mañana Mañana weer een heel ander type festival in de markt te zetten.

BLIJ ELKAAR TE ZIEN

Elkaar inspireren en kennis delen, daar draaide het deze dagen om. En uiteraard elkaar zien en bijpraten. Dat iedereen blij was om na twee jaar weer bij elkaar te mogen komen, bleek uit de reacties en de gesprekken. Een enkeling werd zelfs emotioneel, omdat het eindelijk weer mocht en

‘WAT BLIJFT HANGEN NA HET

VERHAAL VAN

DEGEN IS DAT HET

BELANGRIJK IS OM

ALTIJD TE BLIJVEN ONDERNEMEN’

kon: samen een drankje doen, ervaringen delen of meespelen in de Ik hou van Holland-quiz. Kennis delen gebeurde via workshops en bedrijfsbezoeken. Voor die workshops was de belangstelling zo groot dat er een vierde workshop bij kwam: ‘Van diesel naar duurzaam’. Veel bezoekers hadden graag meer dan één workshop bezocht. Een compliment en iets wat Cumela meeneemt naar de volgende editie. Elders op deze pagina’s meer over de workshops.

DUURZAME TOEKOMST

Opvallend was ook het grote aantal jongeren dat op deze dagen afkwam. Zij gingen de eerste dag op bezoek bij Van Werven. Hier vertelde directeur infra Harry Hertsenberg hoe zijn bedrijf zich voorbereidt op een duurzame toekomst. Zo kan het bedrijf in steden emissieloos werken, waarbij het ook zorgt voor de aanvoer van elektriciteit. Daarvoor heeft Van Werven inmiddels eigen windmolens en zijn alle daken volgelegd met zonnepanelen. Hertsenberg gaf de jongeren als cadeau een paar waardevolle adviezen mee. “Gebruik allereerst de mogelijkheden om je eigen energie op te wekken, want dat maakt je onafhankelijk”, zei hij. Een tweede advies was: “Investeer je in een duurzame machine, zorg dan dat je een langjarig contract hebt met de opdrachtgever en neem daarin ook gewone dieselmachines mee. Daarmee kun je het geld verdienen.”

De andere, slechts iets oudere bezoekers gingen naar twee bedrijven waar ze van gepassioneerde ondernemers te horen kregen hoe zij denken over de toekomst. Ook deze bezoeken leverden veel op om over na te denken en ook gespreksstof voor de avond. Als uitsmijter van de Inspiratiedagen vertelde André Kuipers over zijn ruimtereizen en de bijzonderheden van ruimteobjecten. Zelfs Kuipers wist hier een stukje duurzaamheid te verkopen. Zo hoorde het publiek over het hergebruik van moderne lanceerraketten.

STEL DOELEN

Waar het op neerkomt, is dat er veel momenten zijn waar je als ondernemers bij kunt zijn. “En er zijn momenten waar je echt bij moet zijn”, zei Wim van Mourik, voorzitter van Cumela, in zijn nieuwjaarsspeech. “Zeker privé, zoals de geboorte van je zoon of kleinzoon. Dat gaat altijd voor op je werk”, zei hij. Omgekeerd was dat ook zo, want zijn hele familie, inclusief zijn net geboren kleinzoon, was erbij op de Inspiratiedagen. Zo lieten ze zien hoe het familiekarakter niet alleen binnen de bedrijven bestaat, maar ook in onze organisatie. In het tweede deel van zijn speech wees Van Mourik op het belang om na te denken over je toekomst, waarbij duurzamer werken steeds meer de doorslag hoort te geven. “Als sector

moeten we hierin mee, maar de snelheid die de overheid nastreeft, is wel erg ambitieus. Als organisatie gaan we er daarom alles aan doen om dat ook haalbaar te maken”, aldus de voorzitter.

Hij benadrukte dat dit een uitdaging is die onmiskenbaar op de sector afkomt.

Hij sloot in zijn betoog feitelijk ook weer aan bij de boodschap van Ronnie Degen in de ochtend. “Stel jezelf doelen, wees creatief en pak de kansen.”

Elkaar inspireren en kennis delen, daar draaide het deze dagen om. En uiteraard elkaar zien en bijpraten.

Ronnie Degen raadt leden aan zich niet uit het veld te slaan en nieuwe markten aan te blijven boren.

André Kuipers nam de leden in anderhalf uur mee de ruimte in en liet zien hoe klein Nederland is in het geheel. Een stukje perspectief.

‘STEL JEZELF DOELEN, WEES CREATIEF EN PAK DE KANSEN’

KOOIKER ZUIGTECHNIEK, LOCATIE STAPHORST

In twintig jaar groeide het bedrijf van Klaas Kooiker, dat hij ooit begon als een handelsbedrijf in haardhout, uit tot de Kooiker Groep zoals we die nu kennen. In totaal telt de groep vijf vestigingen en vijftig medewerkers, zo vertelde Klaas in een gesprek met Roel Poolman aan de leden van Cumela. Wat vooral de bewondering wekte van de leden, is het talent van Klaas om de juiste mensen om zich heen te verzamelen. Juist hierdoor lukt het hem keer op keer om datgene waar hij zijn zinnen op heeft gezet te bereiken, met als kers op de taart uiteraard de actie ‘Grond in verzet’, toen hij samen met Arnold Tuytel tegen wil en dank actieleider werd. Daar kwam Poolman ’s avonds bij de verloting van twee miniatuurvrachtwagens op terug. “Grond is niet in verzet, maar in grond heb je dikke pret. Samen gaan we ervoor, dat is de afspraak.”

VIER PAKKENDE WORKSHOPS

DUURZAME TOEKOMST

Ethisch hacker Wouter van Dongen hackt websites van bedrijven. Na het hacken of inbreken neemt hij contact met ze op om ze op de hoogte te brengen van hun onveilige website. Zo stimuleert hij bedrijven om de veiligheid te verbeteren. Samen met Ron Vermeulen van Samen Digitaal Veilig vertelde hij over de zin van beveiliging van computersystemen bij een cumelabedrijf. Om dat te ondersteunen, liet Wouter zien hoe eenvoudig het is om het systeem van Schiphol en zelfs ABN-Amro te hacken en gegevens te wijzigen. Nog eenvoudiger is het om een systeem van Cumela of een cumelabedrijf te hacken en daar wilde hij voor waarschuwen.

Ron Vermeulen legde uit dat Samen Digitaal Veilig, een website geïnitieerd door de overheid, hulp biedt aan bedrijven om zelf hun computersystemen veiliger te maken. Op de website is een checklist met maatregelen te vinden die je kunt nemen en een verzoek aan je softwareleverancier om te controleren of de software echt waterdicht is, zodat het hacken moeilijker wordt.

Honderd procent veilig bestaat niet, maar je kunt je wel verzekeren tegen de gevolgen van cybercrime. Dan wordt er hulp geboden op het moment dat je computer of website wordt gehackt.

MEDEWERKERS VINDEN, HEBBEN EN VASTHOUDEN

“Ben je bekend met de groene persona’s?” Met die woorden begon Marije de Jonge, van Groenpact, aan de introductie van de groene karakters. Daarin onderscheidt ze vier types: de nuchtere doener, de doelgerichte aanpakker, de bewuste ontplooier en de ambitieuze carrièremaker. Uit een peiling onder de deelnemers bleek dat er vooral nuchtere doeners en carrièremakers in de zaal zaten. “Maar klopt dat wel?”, vroeg Judith van Dorp, ondernemer in de cumelasector. “Ook ik dacht dat ik een nuchtere doener was, maar de test wees anders uit”, zei ze. Ze deelde dit met de groep om aan te geven dat er soms meer in een medewerker zit dan hij of zij zelf denkt. “Laat hem of haar de test doen. Door de kennis die je ermee opdoet, krijg jij de kans om de medewerker iets aan te bieden wat past”, aldus Judith. Een nuchtere doener doet bijvoorbeeld liever iets samen in groepsverband, waar een carrièremaker weer andere zaken vraagt. De test kun je uiteraard ook zelf doen via www.groenepersonas.nl. Het kan helpen om te ontdekken wat je al op je bedrijf hebt en wat je zoekt. “En het geeft ruimte om verantwoordelijkheden te delen en zo iemand nog meer aan je te binden”, aldus Judith.

HOUD JE HOOFD ERBIJ

Welke ontwikkelingen komen eraan op het gebied van ruimte, personeel en financiën? Het antwoord kwam van Chaira Klein, Dieuwer Heins en Johan van Dijk van Cumela Advies. Centraal hierin stond de vraag of de ondernemers in de zaal weten wat er speelt, oftewel: ben je goed op de hoogte? Het was een interactieve en energieke sessie met polls en stellingen die best nog langer had mogen duren.

Als opbrengst kregen de mensen in de zaal verschillende tips mee van Chaira, Dieuwer en Johan. Zo kwam Johan met het advies om te kijken op www.ruimteplannen.nl. “Daar kun je zien of jouw bedrijfslocatie en bedrijfsactiviteiten nog steeds in lijn zijn met het bestemmingsplan en de ruimtelijke regels”, vertelde hij. Chaira gaf uitleg over een heel ander onderwerp, namelijk de uitbreiding van de werkkostenregeling. “Deze kun je gebruiken om eventuele vergoedingen aan werknemers onbelast uit te betalen, bijvoorbeeld een eenmalige uitkering of kerstbonus.” De derde tip die ondernemers meekregen, ging over het indexeren van de kostprijs en kwam van Dieuwer. “Wie een contract aangaat met een opdrachtgever moet altijd goed kijken naar de afspraken over het indexeren van de kostprijs en welk percentage je mag gebruiken als je de prijs wilt verhogen”, zei hij. Bel gerust met Cumela Advies voor meer informatie over deze onderwerpen.

VAN DIESEL NAAR DUURZAAM

In het Klimaatakkoord vind je afspraken over het afscheid van diesel als brandstof. Op dit moment hebben we het dan met name over het verlagen van de stikstofuitstoot. Binnen twee jaar zet de verduurzaming van auto’s en machines echt door en kunnen we rekenen op regels die ons daartoe verplichten. Wat is het alternatief voor diesel? Het gebruik van waterstof is erg duur en ook is er erg veel energieverlies bij de conversie. Het opwekken van elektriciteit voor eigen gebruik met zonnepanelen ligt meer voor de hand en is volgens André de Swart van Cumela Advies de beste oplossing. Strategisch gezien is het goed om te starten met zonnepanelen. Daarmee kun je overdag de elektrische machines opladen, maar ook de elektrische auto’s die je gebruikt voor de kortere afstanden. Ook geeft De Swart het advies om te beginnen met de aanschaf van elektrisch hulpmateriaal en gereedschap en om in de toekomst bij vervanging te kiezen voor groot elektrisch materieel. Op dit moment is er een goede fiscale regeling en ook een subsidieregeling. Ga daar dus nu mee aan de slag en meld je vast aan als je op korte of iets langere termijn meer gebruik wilt gaan maken van het elektriciteitsnet.

LOON- EN GRONDVERZETBEDRIJF TEN HOVE, KAMPERVEEN

Loon- en Grondverzetbedrijf ten Hove liet een indrukwekkende hoeveelheid machines zien. Waar het bedrijf zich vooral op richt, is advisering, kwaliteit en innovatieve oplossingen. Ten Hove werkt bijvoorbeeld mee aan het onderhoud van schooltuinen in Amsterdam. Iets anders waar het bedrijf de leden mee wist te prikkelen, was de manier waarop het klanten stimuleert om op voor de klant minder gunstige momenten toch diensten af te nemen, bijvoorbeeld een korting op ’s ochtends gras inkuilen. Daar staat tegenover dat het bedrijf voor ’s avonds iets extra kan rekenen.

Op het terrein zelf sprongen de grote rollen met sleepslang in het oog, waar het bedrijf veel werk aan heeft. Alles bij elkaar gaven de machines en de toelichting ook voldoende stof om over te praten.

STAATSSECRETARIS HEIJNEN OP WERKBEZOEK BIJ CUMELA-JONGEREN

Meer SEB-gelden voor MKB

Tekst en foto’s: Katja van Roosmalen

Zet een bewindspersoon aan tafel met jonge ondernemers en er ontstaat een nieuwe dynamiek. Dat gebeurde in Wateringen bij het werkbezoek van staatssecretaris Vivianne Heijnen aan de cumelasector. Het leverde een toezegging op dat er binnen de SEB-pot 400 miljoen euro is gereserveerd voor medeoverheden en MKB. Heijnen daagde de Cumela Jongerendenktank ZuidHolland ook uit om de impact van elektrische machines op de groensector in kaart te brengen.

VOORRANG KRIJGEN

Van der Spek gaf aan niet tegen elektrificeren te zijn, maar dat op de elektriciteitskaart van Nederland steeds meer gebieden oranje kleuren en de wachtlijsten steeds langer worden. De staatssecretaris onderschrijft die bevindingen, maar ziet weinig mogelijkheden. “Op korte termijn kan ik niets veranderen aan de netcapaciteit”, vertelde ze. “Het is dus zaak om slim met de beschikbare capaciteit om te gaan. Dat we hier met voorrang aandacht voor moet hebben, is echter wel heel duidelijk. Zeker als we ambitieus zijn en willen elektrificeren, moet de netcapaciteit op orde zijn.” Uit het antwoord bleek dat de staatssecretaris de problemen ziet, maar Van der Spek daagde haar uit om een extra stap te zetten. “Is het mogelijkheid dat wij - bedrijven met ambities om te verduurzamen - voorrang krijgen?”, vroeg hij. “Ik weet niet of netbeheerders dat mogen, maar ik vind het een interessante gedachtegang en de moeite waard om dat bij de Nationale Agenda Laadinfrastructuur aan te geven”, antwoordde Heijnen. “Het zou mooi zijn om op deze manier tot een extra versnelling te komen.”

LANDELIJK STIMULEREN

De staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat was te gast bij AH Vrij in Wateringen, waar zij met jonge ondernemers uit de cumelasector sprak over de route naar een emissieloze sector en de uitdagingen waarmee de branche te maken heeft. Ook Heijnen ziet namelijk dat er werk aan de winkel is, bijvoorbeeld op het gebied van de laadinfrastructuur. “Als het gaat om elektrisch personenvervoer heeft Nederland een van de hoogste dekkingsgraden van Europa. Dat neemt niet weg dat we in brede zin problemen met de netcapaciteit hebben en het voor bedrijven vaak lastig is om een aansluiting te krijgen. Dat stimuleert niet om te investeren in een elektrisch materieelpark”, antwoordde zij op de vraag van Aldert van der Spek.

Het waren echter niet alleen de jonge ondernemers die vragen stelden. De bewindspersoon toonde zich goed ingelezen en geïnteresseerd en wilde zelf ook kennis ophalen. Wanneer verwachten ondernemers dat elektrische machines af-fabriek van de band zullen rollen? En hoeveel duurder is emissievrij materieel? Rick Vrij legde uit dat elektrische machines al snel drie keer duurder zijn dan dieselaangedreven materieel, maar dat ook de beschikbaarheid een issue is. “Er zijn nog te weinig leveranciers die af-fabriek elektrische bouwmachines leveren; de meeste worden omgebouwd van diesel naar elektrisch”, aldus Vrij. Volgens hem is de invloed van de bewindspersoon in Europa nodig om tot een versnelling te komen. “In Nederland vertegenwoordigen we één

‘KUNNEN BEDRIJVEN MET AMBITIES OM TE VERDUURZAMEN VOORRANG KRIJGEN?’

Staatssecretaris Heijnen daagde de jongeren uit om te laten zien waarom ook voor groen- en infrawerk het geven van een subsidie goed uitpakt voor het milieu.

procent van de wereldwijde markt, samen met Noorwegen misschien twee procent. Fabrikanten gaan voor die twee procent niet het hele productieproces aanpassen”, weet hij. Of de invloed van Heijnen zo ver reikt, is echter de vraag. “Natuurlijk kijken we wat er mogelijk is om in Europees verband fabrikanten te dwingen om emissieloze bouwmachines te produceren”, vertelde ze. “Dat werkt het allerbeste. Daarnaast is landelijk stimuleren belangrijk. Zo zorgen we via het programma SEB dat de vraag naar schone en emissieloze bouwmachines toeneemt. Ook op die manier hopen we de sneeuwbal aan het rollen te krijgen.”

MEER GELD VOOR HET MKB

Dat sneeuwbaleffect komt er volgens de denktank echter alleen wanneer ook medeoverheden de beurs kunnen trekken voor de emissievrije realisatie van projecten. Rick Baars legde het haarfijn uit aan de hand van de aanschafkosten van een mobiele graafmachine. “De dieselversie kost € 210.000,-, maar de elektrische variant € 710.000,-”, vertelde hij. “Aan subsidies ontvangen we € 205.000,-. Zelfs gesubsidieerd is deze machine dus aanzienlijk duurder, waardoor de kostprijs per draaiuur dertig tot vijftig procent hoger ligt”, rekende hij voor. Daarnaast is er volgens hem een eenduidig aanbestedingsbeleid nodig. Heijnen verklapte daarbij ook wat: “We hebben 400 miljoen euro beschikbaar gesteld dat terecht moet komen medeoverheden om ook via die weg de transitie te stimuleren. Het is terecht dat jullie stellen dat stimuleringsgelden niet alleen bij Rijkswaterstaat terecht mogen komen; het MKB moet hier via medeoverheden ook van profiteren”, aldus Heijnen. Over de exacte bedragen is nog geen besluit genomen. “Daar wordt nu met de markt over gesproken”, gaf de staatssecretaris aan.

UITDAGING

Of die SEB-subsidie bij groenbedrijven terechtkomt, is echter nog maar de vraag. En dat is zuur voor bijvoorbeeld Martijn van der Lans. “Wij zijn gespecialiseerd in de aanleg en het onderhoud van openbaar groen en cultuurtechniek, maar komen niet in aanmerking voor SEB-subsidie, ook al draaien we met dezelfde machines. Is er een mogelijkheid om ondernemers in de groen- en cultuurtechniek - bijvoorbeeld vanuit het Schone Lucht Akkoord - te helpen?” Een goede vraag, volgens Heijnen, maar zij liet zich niet verleiden tot een toezegging. “We hebben in de bouwsector op dit moment een enorm probleem, met name door de stikstof. Hoe graag we ook iedereen willen helpen, er is heel duidelijk gekozen voor de focus op de bouw. Binnen het Schone Lucht Akkoord wordt gekeken naar een bredere

‘ALS HET LOONT, DOEN WE HET’

Tijdens een studieavond van de Cumela Jongerendenktank Zuid-Holland ontstond het idee om staatssecretaris Heijnen uit te nodigen voor een werkbezoek. De jonge ondernemers ontdekten dat de transitie naar schoon en emissieloos bouwen een van de grootste kansen ooit is, maar ook een van de grootste uitdagingen. “Als het loont en werkt, gaan we het doen”, zeggen ze zelf echter. Een goede basis om van gedachten te wisselen met de bewindsvrouw, bijvoorbeeld over de laadinfrastructuur, de kostprijs en beschikbaarheid van emissievrij materieel, maar ook over de SEB-en SLA-regelingen.

Aanwezig waren:

Rick Vrij, AH Vrij Groen, Grond en Infra, Wateringen

Aldert van der Spek, Van der Spek Groen, Grond en Infra, Bergschenhoek

Rik Baars, Baars Aannemerij BV, Nieuwland

Wessel van der Poel, Gebr. Van der Poel, Oud Ade

Martijn van der Lans, Groenprojecten Madestein, Monster

Arjen van der Holst, G. van der Holst & Zn., Wassenaar

Daan de Jong, Gebr. De Jong loon- en verhuurbedrijf, Hardinxveld-Giessendam

Arjan de Kuiper, De Kuiper Infrabouw, Hardinxveld-Giessendam

Jack Varekamp, Gebr. Varekamp VOF / Varekamp Grondverzet, Tinte

Danni Klootwijk, A.P. Klootwijk, Strijen

Cees-Jan Nobel, C.A. Nobel, Oudenhoorn

Nico & Ruben de Groot, Loonbedrijf Gebr. De Groot, Noordwijkerhout

toepassing van gelden en naar mobiele werktuigen die buiten de bouw worden gebruikt, maar daar zijn geen enorme bedragen voor beschikbaar”, waarschuwde ze Toch sloot ze de deur zeker niet helemaal. “Ik wil deze uitdaging ook bij jullie neerleggen. Daag mij uit met goede en stevige cijfers over het effect dat dit geeft. Daarmee kan ik dan naar mijn collega’s gaan. Als het verduurzamen van machines in de groensector grote impact heeft, moet daar meer aandacht voor komen”, beloofde ze.

‘IK WIL 400 MILJOEN EURO BESCHIKBAAR STELLEN AAN MEDEOVERHEDEN, ZODAT ZIJ VIA

DIE WEG DE TRANSITIE KUNNEN STIMULEREN’

H.A.B.O. NOORDELOOS BV, NOORDELOOS

In 1988 sloegen Arie Bor en Helmoed Boom de handen ineen en ontstond H.A.B.O. Noordeloos BV. Vandaag de dag profileert de onderneming zich als loonbedrijf en verhuurder van kranen. Ook neemt het bedrijf zelf werk aan in de grond-, weg- en waterbouw, met de focus op regionaal werk. Het zwaartepunt ligt echter nog steeds op

het agrarisch loonwerk, ongeveer twee derde van het werk. In dat vakgebied proberen ze zich te onderscheiden van andere bedrijven door het geven van advies en het leveren van kwaliteit. Zo maakt het bedrijf bijvoorbeeld slurven en werkt het met nog twee bedrijven samen aan het maken en toepassen van bokashi.

Tekst: Herma van den Pol

Foto’s: Herma van den Pol, H.A.B.O. Noordeloos BV

H.A.B.O. NOORDELOOS BV,

NOORDELOOS

Maïs geeft nog steeds de beste eiwitbenutting

Voor het eerst staan de hakselaars voor eind december alweer schoon in de schuur. Het is een direct gevolg van de droogte eerder in het jaar, waarmee ook het groeiseizoen 2022 weer compleet anders was dan alle voorgaande jaren. Bij H.A.B.O. Noordeloos BV zijn ze gepokt en gemazeld als het gaat om de maïsteelt. Toch gebruikte het bedrijf de laatste jaren ook om andere gewassen te testen. De conclusie: “Maïs past het beste bij grasrijk en geeft de beste eiwitbenutting.”

‘DOOR DE VLOTTE MAÏSOOGST DUURT DE WINTER EEN MAANDJE LANGER EN DAN MOET JE DUS VOOR VIER WEKEN MEER WERK HEBBEN’

Begin december kleurt de vorst Nederland wit. Op het nippertje is de grond nog zacht genoeg om te ploegen (zie openingsfoto). Het gaat om zware klei, die beter af is met ploegen dan met een niet-kerende grondbewerking. Nog snel gaat er een meststrooier met vaste mest voor de ploeg uit. De ploeg die aan het werk is, is een Amazone-ploeg. “Een sterk merk is Lemken”, zegt Helmoed Boom, een van de oprichters van H.A.B.O. Noordeloos. “Alleen was onze ploeg aan vervanging toe en kregen wij de vraag of we een Amazone-ploeg wilden uittesten”, legt hij uit. Het was even goed kijken hoe de ploeg goed in te stellen en nu is hij klaar voor gebruik. “Dan kunnen we in het voorjaar vroeg aan de gang, en de grond heeft het nodig.”

KLIMAAT BEPAALT

Het winterweer levert nog geen uitdaging op om de medewerkers aan het werk te houden. “We zijn voorbereid”, zegt Hessel van der Meer, algemeen medewerker van H.A.B.O. Noordeloos. In totaal staan er ongeveer zeventien medewerkers op de loonlijst en daarnaast werkt het bedrijf met een aantal zzp’ers. Momenteel zijn ze vooral druk met het rijden met grond en beschoeiingswerkzaamheden. Een enkeling krijgt als gevolg van de vorst een bijzondere klus, zoals helpen bij problemen met een vijverpomp. “Van dooi hebben we meer last”, vult Boom aan. “In de blubber kun je niets meer.”

Het bedrijf is het gewend om met het weer mee te bewegen. Soms zit het mee en soms zit het tegen en soms hangt het er maar van af hoe je naar de zaken kijkt. Zo was het maïsseizoen een maand eerder klaar en staan de hakselaars al

schoon in de schuur. “Dat is nog nooit eerder gebeurd”, zegt Boom. “Het is het gevolg van de droogte, waardoor we drie weken eerder konden beginnen met de maïsoogst. Die vond plaats onder mooie omstandigheden”, stelt hij vast. De deadline van 1 oktober speelt in deze regio amper een rol, omdat je hier vooral veen en klei vindt. Het werk verliep door dit alles vrij soepel. Een meevaller? Niet helemaal. “Het nadeel is dat we door de droogte werk in de grasoogst zijn misgelopen”, zegt Van der Meer over de keerzijde. “De langere grasoogst kon dat niet rechttrekken. Dat kwam doordat we alleen hectares hadden en geen uren. Het was wel fris gras. Ook duurt de winter door de vlotte maïsoogst een maandje langer en moet je dus voor vier weken meer werk hebben.”

KRAPPE VOORRADEN

Van der Meer houdt er rekening mee dat de voorraden voer bij veehouders krap zijn. “Dat betekent dat er in het voorjaar, van februari tot april,

‘ALS JE MET VERSTAND MAÏS TEELT, IS HET NOG STEEDS EEN HEEL MOOI GEWAS, VOORAL ALS JE KIJKT NAAR DE HELE DISCUSSIE OVER EIWITBENUTTING EN STIKSTOF’

voer moet worden bijgekocht. Heel anders dan een jaar of zes geleden, toen we voor het eerst bokashi maakten. Het maken van balen gras voor de handel kon toen eigenlijk niet uit, want er was genoeg voer beschikbaar. Door de krapte als gevolg van droogte kan het ondertussen wel uit.”

Zelf merken ze het effect van de droogte al bij het bestellen van maïszaad. “Dat moet uit Frankrijk komen en ook daar hebben ze flink last gehad van droogte”, zegt Van der Meer. Hoewel het betalen van de rekeningen voor 2022 door klanten nog in volle gang is, neemt het bedrijf het risico om toch alvast zaaizaad in te kopen. “Liever dat risico dan straks te weinig hebben.”

Het bedrijf doet dit om goed voorbereid te zijn op de vragen vanuit klanten en omdat het zelf ook maïs verbouwt voor de handel. “Dat areaal beslaat zo’n 100 tot 125 hectare, wat neerkomt op 5000 tot 6000 ton opbrengst”, vertelt Boom. Het rendement ontstaat door de hoeveelheid, de mestafzet en de inzet van machines.

ANDER GEWAS

In de maïsteelt zet H.A.B.O. Noordeloos in op kwaliteit, want daarmee wil het bedrijf het onderscheid maken. “Volume teelt de veehouder zelf in de vorm van gras. Wij leggen daarom de focus op zetmeel en energie”, legt Boom uit. “We hebben vroegere rassen en ook latere. We kiezen daar dan bewust voor. Dan maar een opbrengst van 40 tot 43 ton en wel een goed zetmeelgehalte.”

De Zuid-Hollanders geloven in de maïs. “Als je met verstand maïs teelt, is het nog steeds een heel mooi gewas, vooral als je kijkt naar de hele discussie over eiwitbenutting en stikstof. Ik denk dat we als Nederland nog niet al te pessimistisch over de maïsteelt moeten zijn. Wat is en blijft, is dat je moet opletten wat je doet”, zegt Van der Meer. “Als Nederland is het belangrijk dat je kijkt naar wat je hebt”, zegt hij. “Ook qua inpassing in het landschap doet maïs het goed, waarbij een gevarieerd gebied met maïs, gras en plas-dras bijdraagt aan een goede weidevogelbezetting.”

In Noordeloos geloven ze mede in de meer-

waarde van maïs, omdat dit na het vergelijken van diverse gewassen, zoals voederbieten, soja, GPS-granen en sorghum, als het meest renderende gewas uit de bus kwam. “We hebben de laatste dertig tot veertig jaar van alles geprobeerd qua andere teelten. Uiteindelijk blijven er echter twee gewassen over die goed groeien en dat zijn maïs en gras. Naast gras heb je een energiecomponent nodig en dat is de maïs. Die kunnen we goed zelf telen”, zegt Van der Meer.

MACHINES BENUTTEN

Heb je het dan toch over wisselgewassen, dan ziet Boom de meeste potentie in de combinatie tarwe met veldbonen. “Voor ons heeft dat dan het voordeel dat we de hakselaar kunnen inzetten”, zegt de ondernemer. Naast een succesvolle teelt van gewassen is de volgende uitdaging namelijk de benutting van machines. Het gaat hier immers om grote investeringen en een korte termijn om die terug te verdienen. Ondertussen neemt de druk op agrarische loonwerkers toe. Het stoppen van ondernemers kun je dan als een kans zien, maar toch is dat niet hoe Van der Meer er naar kijkt. “Het betekent ook dat er nog meer druk komt te staan op werkzaamheden die ’s avonds en in de weekeinden moeten plaatsvinden. Er is echt wat aan de hand en daar moet meer aandacht voor komen.”

Iets anders waarmee het bedrijf te maken heeft, zijn de langere levertijden. “Ik heb bijvoorbeeld een shovel besteld, waarvan de verkoper nu al zegt dat de levering half mei plaatsvindt. Dan hou ik rekening met half juni en dan is het al snel bouwvak. Of wat dacht je van de levering van een bemester half februari. Komt die later, dan mist deze het mestseizoen”, schetst Boom de dagelijkse praktijk. “En dan heb je nog te maken met wetten en regels die heel snel veranderen.”

Alles bij elkaar zien ze bij H.A.B.O. Noordeloos nog steeds goede kansen voor de veehouderij en het eigen bedrijf. Ze proberen zelf vooral goed op te letten wat er speelt en de klanten mee te nemen in de voorbereidingen op wat er aankomt.

TWEEDE TAK IN HET BEDRIJF

Een groeiende tweede tak in het agrarische loonbedrijf is de huur en verhuur van grond. Die activiteit nadert ondertussen de 200 hectare. “Elk jaar neemt het areaal nog toe. Die grond krijgen we bijvoorbeeld aangeboden vanuit grote investeerders. Die vinden het fijn dat ze grond kunnen verhuren bij één partij”, vertelt Boom. “Die grond verhuren we aan veehouders. Die zijn weer blij dat ze er geen werk aan hebben. Dan praten we over maïs thuis geleverd, tegen een aangenomen som. Ons voordeel is dat wij het werk aan onze kant hebben.”

‘NAAST EEN SUCCESVOLLE TEELT VAN GEWASSEN IS DE VOLGENDE UITDAGING DE BENUTTING VAN MACHINES’

KVERNELAND 010146/020146 (153031)

Breedte 90 / Dikte 12 mm.

2 gaten Ø17 / hoh 50 / L=280 : e

LELY (435002)

Cilindrisch (oude Roterra)

draad M20x1,5 / L=335 mm. : e

LELY (435001)

Conisch Normaal zonder druppel

draad M20x1,5 / L=330 mm. : e

LELY (435013)

Conisch Normaal met druppel

draad M20x1,5 / L=330 mm. : e

LELY (435004)

Conisch Lang zonder druppel

OPLAS-

draad M20x1,5 / L=370 mm. : e

LELY (435012)

Conisch Lang met druppel

ATTENTIE! Voorkom fouten bij bestelling en controleert u éérst de maten van uw haken met de tekening hiernaast! nameten.

draad M20x1,5 / L=370 mm. : e

LELY (435007)

Mesmodel (Links/Rechts!)

AMAC (398000)

draad M20x1,5 / L=375 mm. : e

LELY (435123)

Mesmodel met zijbevestiging

Links/Rechts / L=340 mm. : e

LELY

Normale druppeltand met zijbevestiging.

ATTENTIE: Nu extra voordeel

Lengte 230mm. Gat 18 mm.

Orig. nr. 1.1699.0127.0. (435128) L/R : e

LELY (435010) L/R

Normale druppeltand met zijbevestiging / L=340 mm. L/R : e

LELY (435125) L/R

Extra-lange druppeltand met zijbevestiging “Aardappeltand”

AVR (900268)

Lengte=380 mm.! L/R : e

BOUT / MOER voor montage van tanden met zijbevestiging

Bout M20x2,5 Lengte 70 mm.

A = 50 C = 80 E = 263

F = Ø12 / Ø16

BASELIER (900237)

Oosterwijzend 50 | 1616 LD Hoogkarspel | 0228 56 29 82 | info@prodina.nl

prodina.nl

DE CORN, RIJKEVOORT

Met zorg voor bomen een nieuw riool aanleggen

In Lunteren werkt De Corn samen met ZuCo Gww BV mee aan de aanleg van een nieuwe riolering. De oude ligt diep onder de grond en onder de bomen, net naast de weg. Die blijft gewoon liggen en wordt later opgevuld met schuimbeton. De nieuwe riolering komt onder de Boslaan te liggen en dat betekent werken tussen bomen en villa’s.

PROJECT:

VERNIEUWING VAN DE RIOLERING ONDER DE BOSLAAN IN LUNTEREN

OPDRACHTGEVER: Gemeente Lunteren

HOOFDAANNEMER: Van Kessel Groep

LOOPTIJD PROJECT: Ongeveer twaalf weken.

Tekst: Herma van den Pol Foto’s: Herma van den Pol, De Corn

WERKZAAMHEDEN:

Ondersteunen bij het aanleggen van nieuwe riolering. Het werk bestaat uit asfalt wegbreken, afgraven, buis helpen leggen en de grond weer iets aanvullen. Om de zoveel meter het plaatsen van een rioolput. Aan het begin werken met een rioolsleepkist.

PATRICK CORNELISSEN, MEDE-EIGENAAR DE CORN:

“In dit werk hebben we te maken met bomen en moeten we daar zorgvuldig mee omgaan. Het is weer iets anders dan werken tussen de bebouwing.”

In een team van drie mensen werkt Patrick Cornelissen, mede-eigenaar van De Corn, samen met Roy Leenders van ZuCo Gww BV en iemand van het uitzendbureau aan dit project. Ze zijn na zes weken samenwerken al goed op elkaar ingespeeld en het werk verloopt soepel. Dat is nodig ook, want het doel is om nog voor de kerstdagen de riolering te plaatsen en de weg te asfalteren tot aan het kruispunt Molenweg-Boslaan als dit met de weersomstandigheden mogelijk is. De uitvoerder komt van de Van Kessel Groep. De andere werkzaamheden worden gedaan door de onderaannemers. “Ik werk vaker samen met ZuCo Gww BV en zo zijn wij bij dit werk betrokken geraakt”, licht Patrick toe. Vaak moeten ze voor het vernieuwen van riolering aan de slag in stedelijk gebied. “Zoals onlangs in Renkum”, geeft Roy aan. “Dan staat er altijd wel iemand te kijken wat je aan het doen bent.”

BOMEN EERST

Daarvan is hier aan de Boslaan geen sprake. Waar ze nu wel mee te maken hebben, zijn bomen… en villa’s. “Die laatste zorgen er vooral voor dat we het werk goed moeten plannen, zodat er altijd een weg naar het huis beschikbaar blijft”, legt Patrick uit. Dat is nog een relatief eenvoudige opgave. De bomen stellen meer eisen aan de manier van werken. “De hoofdaannemer heeft hier afspraken over gemaakt via de aanbesteding. Daar zitten goed werkbare afspraken bij en afspraken die minder praktisch zijn”, aldus Patrick. Zo was het aan het begin van het werk zoeken naar ruimte voor het materiaal. Die vonden ze door de nieuwe buizen tussen de bomen te leggen. “Dat mocht dus niet, want er is bij de aanbesteding afgesproken dat we geen gewicht leggen op boomwortels. Nu hebben we dat opgelost door ze iets verderop in het werk neer te leggen”, illustreert Patrick met een voorbeeld wat ze tegenkwamen. Iets anders waar hij op moet letten, is dat hij tijdens het werken met de kraan de takken niet raakt of zo min mogelijk. “En we mogen niet onder de kruinen van de bomen werken”, zegt Patrick over wat er verder nog in de afspraken van de aanbesteding staat. “Eigenlijk moet je dan kijken waar de schaduw van de kruin op de grond valt en daar mag je niet komen. Gelukkig stelt de gemeente Lunteren zich hier flexibel in op, want anders was het werken onmogelijk.”

DUURZAAM EN NEUTRAAL

Bij dit werk spelen duurzaamheid en CO2-neutraal werken een grote rol. “Zo draait de kraan op HVO-brandstof”, licht Patrick toe. Ook de vrachtwagen die met het zand van de ene naar de andere kant rijdt, gebruikt die brandstof. Patrick

laadt het zand op de kipper en aan de andere kant van de Boslaan is een andere kraan bezig het zand te lossen. “Voor het gebruik van HVO krijgen we een vergoeding”, zegt hij. De vrachtwagen is weer van een andere ondernemer. “De trilplaat is elektrisch. Daarvoor hebben we een extra accu bij ons, want anders kunnen we er geen dag mee werken”, zegt Roy. “Aan het eind van de werkdag nemen we ze mee om ze in de keet op te laden.”

Ook de zes meter lange leidingen zijn van CO2-neutraal materiaal, namelijk PE. “Ik heb liever hard PVC”, zegt Roy. Dat zegt hij niet zonder reden, want als de buis eenmaal in het gat in de grond ligt, moet die recht worden gelegd. De buis is namelijk flexibel genoeg om te kunnen buigen en dat wil hij niet hebben. “Dan kan er bijvoorbeeld wc-papier in blijven hangen.”

“Daarom werken we hier met een laser op een betonnen rioolput en niet een in de buis”, zegt Patrick. Normaal voldoet een laser in de buis, maar dan zou je alleen het einde hebben. Ook deze keer mag Roy na het aandrukken om de buis heen met de schep en wat zand aan de slag om te zorgen dat de buis netjes recht komt te liggen. Pas wanneer hij aangeeft dat het goed is, kan Patrick beginnen met het aanvullen van zand om de buis heen.

SPANNEND BEGIN

Zodra Patrick voldoende zand heeft neergelegd, trilt een derde persoon de grond vast. Daarna begint het werk voor de volgende buis weer opnieuw. “In totaal gaat het om 600 meter”, zegt Patrick. Om de zoveel meter plaatsen ze een betonnen rioolput. Daar komt dan ook de laser weer op te staan.

Nu loopt het werk vlot door. “Op een goede dag doen we ongeveer veertig meter”, schatten Roy en Patrick. Ze begonnen echter met een grote klus, namelijk het leggen van dubbelriool: de PE-leiding en een betonnen infiltratiebuis. Die laatste was nodig voor de afvoer van hemelwater. “Daarvoor gingen we aan de slag met een rioolsleepkist.

Bij dat stuk kwamen we ook nog eens veel overstekende kabels en leidingen tegen. Dat maakte het extra uitdagend”, geeft hij aan. Nu komen ze bijna geen overstekende leidingen meer tegen.

Het enige waar ze nog goed rekening mee moeten houden, is de draagkracht van de grond. “Daarom breken we elke keer een klein stukje pad af om te graven. Zo kan de vrachtwagen van Velg op het asfalt blijven staan en lopen we niet het risico dat deze wegzakt”, legt Patrick uit. Na deze klus gaat hij weer samen met ZuCo Gww BV ergens anders aan de slag. “Dat bedrijf zocht vakmensen en ik wil het bedrijf van mij en mijn ouders uitbouwen. Zo hebben we er allebei voordeel van.”

‘DE BOMEN STELLEN MEER EISEN AAN DE MANIER VAN WERKEN’

1 BETONNEN INFILTRATIEBUIS

Op de foto zijn de mannen aan het begin van de Boslaan bezig met het plaatsen van een betonnen infiltratiebuis. Die moet gaan helpen bij de afvoer van regenwater.

2 RIOOLSLEEPKIST

Hier zie je de rioolsleepkist waar de mannen mee aan de slag gingen om veilig in de dieptes te kunnen werken. Vooral in het begin kregen ze ook te maken met overstekende leidingen.

3 PRECIES WERKEN

ZuCo Gww BV zocht voor deze klus een vakman en vond die. Patrick is hier bezig met het klaarmaken van het gat en zandbed waar straks de PE-leiding in komt.

4 SCHUIN AFGRAVEN

Tot ongeveer de helft van de hoogte komen er schuine wanden. Voor hier is dat voldoende. Doordat de draagkracht van de grond iets minder is, maken ze elke keer een klein stukje klaar voor de buizen.

5 PE-LEIDING

Duurzaamheid en CO2-neutraal werken staan hier centraal, dus wordt er gewerkt met een PE-leiding. Naast Patrick en Roy helpt een derde man mee.

6 NAUW SAMENWERKEN

Roy controleert het zandbed en of alles in orde is. Ze zijn al goed op elkaar ingespeeld, waardoor Roy zich alleen hoeft te concentreren op het zand.

7 LEIDING PLAATSEN

En dan is het zover. Het volgende element van het nieuwe riool kan worden geplaatst. Ook dat gaat soepel door een goede communicatie tussen kraanmachinist en degene die de leiding aansluit.

8 GROND AANDUWEN

Nu de leiding ligt, kan de grond om de leiding heen worden aangedrukt. Dat gebeurt met een houten gereedschap. Als Roy tevreden is, kan Patrick aan de slag met het aanvullen van grond en die netjes aandrukken. Daarna volgt de elektrische trilplaat.

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

Het beste van Cumela.nl/nieuws

SVGROEP NEEMT JAN VEENHUIS MACHINEFABRIEK OVER

TWEE LIEBHERRS OP WATERSTOF BIJ JOS SCHOLMAN

Het ging in de wandelgangen al rond dat Jos Scholman bezig was met waterstof-graafmachines. Zepp Solutions, leverancier van het brandstofcelsysteem, trekt nu het doek van de mobiele Liebherr 916 met brandstofcel, omdat die volgens het bedrijf praktijkrijp is. Het gaat om twee mobiele Liebherr 916 Litronic-graafmachines die zijn uitgerust met brandstofceltechniek en de bijbehorende waterstoftanks. Zepp Solutions uit Delft heeft hiervoor zijn Y50-brandstofcelsysteem geleverd aan Terberg Techniek, dat de graafmachi-

nes in samenspraak met Jos Scholman ombouwde. Voor Zepp Solutions, een gespecialiseerde ontwikkelaar van waterstof-brandstofcelsystemen, is het de eerste machine met zijn brandstofcelsysteem in de offroadsector. Samen met Terberg heeft het bedrijf al meerdere Terberg-terminaltrekkers omgebouwd naar waterstof. Het bedrijf geeft aan dat zijn oplossing toepasbaar is op meerdere merken graafmachines en diverse gewichtsklassen en ook geschikt is voor andere toepassingen in de offroadsector.

SVgroep, waarin Schuitemaker en Veenhuis zijn verenigd, heeft per 1 januari Jan Veenhuis Machinefabriek overgenomen. Daarmee zijn de beide Veenhuis-bedrijven na 27 jaar weer samen. Voor SVgroep past de overname in de groeistrategie die het bedrijf voor ogen heeft. Met het toevoegen van Jan Veenhuis aan het bedrijf krijgt het bedrijf extra productiecapaciteit en een productielocatie. Al het personeel gaat over naar het nieuwe bedrijf. De naamgeving zal wel veranderen. Alle producten zullen onder de naam Veenhuis worden verkocht en met het huidige Veenhuis-logo. Voor SVgroep betekent het vooral dat het bedrijf zijn productaanbod flink kan uitbreiden met voertuigen voor het grondverzetsegment.

CLAAS GROEIT DOOR

De omzet van fabrikant Claas is in 2022 ondanks moeilijke omstandigheden met 2,7 procent toegenomen tot een nieuwe recordhoogte van 4,9 miljard euro. Voor de omzetgroei wijst Claas op een sterk oogstjaar, in combinatie met voordelige financieringsvoorwaarden in de eerste helft van 2022. Dit ondanks aanzienlijke verstoringen in leverings-

ketens en een afzwakking in Oost-Europa ten gevolge van de oorlog. Claas wist in 2022 een toename van de omzet in Noord-Amerika te realiseren, terwijl Europa een lichte teruggang kende. Ondanks de bestaande onzekerheden rekent Claas voor het boekjaar 2023 op een verdere groei van de omzet en de resultaten.

BROMACH VERWERFT IMPORTEURSCHAP DIECI

Bromach BV is sinds 1 januari importeur van de agri- en constructiemachines van het Italiaanse merk Dieci. De fabrikant introduceerde afgelopen jaar de roterende Pegasus-verreikers, een hybride verreiker en de Pivot-tele-wielladers. Bij de hybride machine is de 79 kW (107 pk) motor vervangen door een 55 kW (75 pk) dieselmotor met daarbij een 10 kW hybridepakket. Bij de nieuwe

roterende Pegasus-verreikers gaat het om negen modellen, variërend van de 40.16 Classic tot de grootste 60.35 Elite met zes ton hefcapaciteit en een bereik tot 35 meter hoogte. De Pivot T60-, T70-, T80- en T90-wielladers met telescoopgiek hebben vermogens van 54 tot 112 kW (73 tot 153 pk) met maximum laadvermogens van 2250 tot 4100 kilo.

CASE LANCEERT MOBIELE GRAAFMACHINES

Case zat al een tijd zonder mobiele graafmachines, maar daar komt nu verandering in. De fabrikant kondigt nu de introductie aan van vier mobiele graafmachines in de populaire gewichtsklasse van circa vijftien tot negentien ton. Daar komt later nog een 21-tons model bij. Case betrekt ze van Hyundai. Het gaat om de WX140E en WX160E met conventionele draaicirkel, samen met de WX155E SR- en de WX175E SR-short-radius-machines. Hier komt later nog een grotere WX210E bij. Technisch lijkten ze sprekend op de Hyundai-varianten HW140/160A, HW150/170A CR en HW210A. Ze zijn vrijgegeven voor HVO, GTL en BTL.

TAKEUCHI TB335 R-BINNENDRAAIER

Een ruime cabine zonder concessie en toch een binnendraaier. Dat is wat Takeuchi neerzet met de nieuwe 3,5-tons TB335 R. De cabine van de TB335 R is bijna net zo groot als de op zich al erg ruime cabine van de conventionele TB235-2. Die heeft een 7-inch touchscreen in combinatie met

DEUTZ-MOTOREN VRIJGEGEVEN VOOR HVO

een jog-dial-knop op de armleuning. Voor het werken heeft Takeuchi het zwaartepunt zodanig gepositioneerd dat de machine toch net zo stabiel aanvoelt als een TB235. Verder heeft Takeuchi extra aandacht geschonken aan een goede bereikbaarheid van de servicepunten.

EVERS TORIC MONO

Snel en eenvoudig mest inwerken op grote werkbreedte met een laag brandstofverbruik is de inzet van de nieuwe Evers Toric Mono. Deze eenrijige schijvenbemester kenmerkt zich door het effectief inwerken en afdekken van mest op een grotere werkbreedte. Het zwaartepunt van de machine zit binnen vijftig centimeter achter het hart van de hefkogels. De Toric Mono heeft bij een werkbreedte van negen meter een gewicht dat net onder de 3000 kilo blijft. Deze machine past zowel in een sleepslangsysteem als achter een tank of zelfrijder. De Toric Moni is leverbaar in drie varianten, met werkbreedtes van 7,80, 8,40 en 9,00 meter.

Per direct geeft motorenfabrikant Deutz de complete TCD-motorenserie vrij voor HVO. Het gaat dan wel om de huidige Stage V-serie, inclusief de TCD 5.2-serie. Deutz claimt op HVO de CO2-uitstoot met 95 procent te reduceren. Het gaat hier uiteraard om HVO die voldoet aan de internationale EN15940norm. Uiteraard geldt de vrijgave ook voor diesel met een bijmengpercentage HVO. In de technische documentatie ‘Fuels 0199-9901218/6’ van Deutz kun je nazoeken welke brandstoffen in welke motoren mogen.

BKT ZET TRACKS IN DE MARKT

Bandenfabrikant BKT pakt het segment van de rubberen tracks op met de lancering van de Agriforce BK T71. Het gaat om een serie van vijf maten rubberen tracks met een breedte van 18 inch en lengtes van 44 tot 59 inch. Daarvan is de 44-inch-versie nu op de markt gebracht. De eerste Agriforce BK T71-serie is bestemd voor trekkers met hoge vermogens van Case IH en New Holland. De eerste maat is 18 x 6 x 44. De fabrikant geeft aan dat er naast deze tracks voor agrarische inzet ook wordt gewerkt aan tracks voor de grondverzetbranche.

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

Vervolg

DIKKE 36-TONS CAT 340 VERBETERD

NEW HOLLAND TOONT ELEKTRISCHE T4-TREKKER

New Holland toonde op de CNH Industrial Tech Day-meeting in Amerika dit vergevorderde concept van een elektrische T4-trekker met autonome functies. Het gaat hier om een samen met fabrikant Monarch ontwikkelde trekker die New Holland al eind 2023 productierijp hoopt te hebben. New Holland heeft in november 2021 een meerjarig contract gesloten met Monarch voor de gezamenlijke ontwikkeling van volledig elektrische

DEUTZ-FAHR 5-SERIE IN PLATFORMUITVOERINGEN

De Deutz-Fahr 5 DF-serie is nu beschikbaar als platformuitvoering met een met hydro silent blocks geveerd platform. De trekkers worden aangeboden in twee verschillende platformhoogtes. In beide uitvoeringen hebben ze een spatbordhoogte van 1,18 meter. Voor de platformmodellen is het geluidsniveau relatief laag dankzij de stille motor en de speciale geluiddempende materialen onder de motorkap en het platform. De modellen hebben allemaal een neerklapbare rolbeugel vooraan. De modellen zijn net als de gewone 5-serie-trekkers in diverse uitvoeringen leverbaar.

trekkers voor het compacte segment. De fabrikant geeft de batterijcapaciteit niet op, maar stelt dat je tot veertien uur kunt werken met de trekker zonder bijladen. De elektromotor levert een koppel van maximaal 440 Nm.

Andere belangrijke eigenschappen zijn de hoge graad van elektronisch vernuft, met name geautomatiseerde en autonome functies.

CASE IH ZET IN OP AUTONOMIE

Op de CNH Industrial Tech Days in Phoenix presenteerde Case IH samen met partner Raven twee nieuwe oplossingen voor autonomie en automatisering. De eerste betreft Case IH’s onbemande oplossing voor grondbewerking. De fabrikant bouwt hier voort op zijn trekker- en grondbewerkingsplatforms met Raven Autonomy om een autonome grondbewerkingsoplossing te leveren. De tweede oplossing is een bestuurdersondersteunde oogstoplossing. Het gaat hier om oogstoplossingen waarbij de besturing van de maaidorser en die van de trekker worden gesynchroniseerd.

Caterpillar zet met deze nieuwe 36-tons Cat 340 een sterk verbeterde versie in de markt van de Cat 336 uit 2020. Cat claimt dankzij een krachtiger motor, een breder spoor en een contragewicht van 7,5 ton een tien procent hogere productiviteit. De versterkte constructie van de nieuwe graafmachine zorgt voor een lange levensduur bij zware graaf-, laad- en hamertoepassingen. De drie motormodi van de 259 kW (347 pk) sterke Cat C9.3B stemmen het graafvermogen en het brandstofverbruik af op het werk. De machine heeft standaard een 6,50 meter lange giek en een 3,90 meter lepelsteel. Het standaard bedrijfsgewicht is opgegeven voor 37.500 kilo.

SAMASZ KOMT MET VLINDER-KLEPELMAAIER

SaMasz brengt in Nederland en België de nieuwe Mamut-vlinder-klepelmaaier op de markt. De fabrikant voegt deze toe aan het assortiment klepelmaaiers dat vorig najaar op de markt is geïntroduceerd. De vlinder-klepelmaaier is opgegeven voor een effectieve werkbreedte van 8,60 meter. De maaier is opgebouwd uit de Mamut 860 Twin achter in combinatie met een Mamut 280- of 300-frontklepelmaaier.

DEWULF KWATRO XTREME FLOW

Inspelend op de vraag naar alternatieve reinigingsmogelijkheden komt fabrikant DeWulf met de Kwatro Xtreme Flow. Kenmerkend aan deze machine is dat deze geen rechtstaande egelband meer heeft. Achter de zeefmatten zit nu direct een vernieuwde Easyclean-module. Hiervoor zijn twee verschillende modules leverbaar. De reinigings-

module voor droge omstandigheden bestaat uit zeven (vier plus drie) actieve, gladde reinigingsrollen, afgewisseld met negen Easyclean-rollen. De variant voor relatief natte omstandigheden bestaat uit een combinatie van 36 axiaalrollen en een Easyclean-unit. De bekende eigenschappen van de Kwatro (Xtreme) blijven verder behouden.

NIEUWE ASCONFIGURATIES ELEKTRISCHE VOLVO-TRUCKS

BERNER: MILIEUVRIENDELIJKE REINIGING

Berner ontwikkelde nieuwe, honderd procent biologisch afbreekbare reinigingsproducten met het B.Green-label. Sporen van gemorste olie op tegels, beton of zelfs teer kunnen worden verwijderd met B.Green Olievlekkenverwijderaar. De nieuwe B. Green Flexireiniger verwijdert vet en vuil. De B.Green Afvoerreiniger bevat geen chloor, geen bijtende chemicaliën en geen alcohol. Voor het verwijderen van olie introduceert Berner het oliebinder-recyclingsysteem: een verrijdbare ‘container’ met een opslagbak voor 45 liter absorptiezand. De ingebouwde zeef scheidt het vuile absorptiezand van het herbruikbare zand.

STIHL OPENT NIEUW CENTRAAL MAGAZIJN

Eind vorig jaar opende fabrikant Stihl het nieuwe centrale magazijn in Völklingen met een totale grootte van ongeveer 58.000 vierkante meter. De nieuwe vestiging zal worden gebruikt als opslagplaats voor de accuproducten en alle Stihl-machines die in de productievestiging in Tirol worden geproduceerd. Van daaruit zullen de producten worden geleverd aan alle Stihl-verkoopmaatschappijen en Stihl-dealers. Völklingen zal ook leveren aan klanten die hun producten rechtstreeks via de Stihl-online-shop bestellen.

Volvo Trucks breidt zijn aanbod uit met de introductie van meer versies van zijn zware elektrische trucks, de FH, FM en FMX. Er is keuze uit een aandrijflijn van 490 kW in combinatie met een accu van 450 tot 540 kWh, een wielbasis van 4,30 tot 6,70 meter, in de asconfiguraties 4x2R, 6x2R, 6x4R, 8x2R en 8x4R en met een elektrische ePTO, een versnellingsbak-PTO en een elektromechanische PTO. Verder volgt er nog een aandrijflijn van 330 kW met een accu van 360 kWh en een wielbasis van 3,90 tot 6,70 meter. Ten slotte volgt later nog een accu van 180 tot 270 kWh en twee of drie accu’s.

DOOSAN LANCEERT DX20Z-7

Doosan heeft de nieuwe generatie minigraafmachines naar onderen uitgebreid met de tweetons DX20Z-7, een zero tail swing-machine die de DX19 vervangt. De in Korea geproduceerde DX20Z-7 is met zijn 10,3 kW (13,8 pk) Stage V-Yanmar-driecilindermotor een andere machine dan de DX19, die in de Bobcat-fabriek in Dobris werd gefabriceerd. Doosan komt daarna ook nog met een lichtere versie ter vervanging van de DX10 en naar verluidt zit er ook af-fabriek een elektrische variant aan te komen. Met de optionele 1,10 meter lange arm bedraagt de maximale graafdiepte van de DX20Z-7 2,35 meter, de reikwijdte 3,98 meter en de kiphoogte 2,75 meter.

NIEUWE WERKPLAATS EN VA-KEURINGEN BIJ

POSTEL LOONWERK & TRANSPORT, TILLIGTE

Tekst: Gert Vreemann

Foto’s: Postel, Vreemann

Flinke boost voor mechanisatietak

Om de tak Postel Mechanisatie te versterken, nam Postel vorig jaar de nieuwe werkplaats in gebruik en afgelopen najaar haalden twee monteurs het VA-keurmeesterschap. Deze stappen blijken op meerdere punten direct al meerwaarde op te leveren. De omzet is het eerste jaar flink gestegen en daarnaast zijn de efficiëntie en het werkplezier vergroot.

‘WE HEBBEN GOEDE REACTIES

GEHAD EN ZAGEN IN HET EERSTE

JAAR DE OMZET IN DE WERKPLAATS

AL FLINK TOENEMEN’

Als je bij Postel het erf opdraait, is de toon meteen gezet. Op de plaats van de oude werkplaats staat nu een compleet Postel Mechanisatie-pand met showroom, ontvangstruimte, magazijn en natuurlijk de nieuwe werkplaats. Die werkplaats is aan beide zijden over de volledige breedte voorzien van deuren. Je hebt meer het idee dat je bij een volwaardig mechanisatiebedrijf binnenstapt dan bij een cumelabedrijf dat een moderne werkplaats heeft neergezet. Dit gevoel staat haaks op wat er met name in de landbouw speelt. Tilligte ligt tussen drie Natura 2000-gebieden in. Marcel Postel kijkt daar wat genuanceerder naar. “Wij richten ons op kansen, en mechanisatie is

een van de pijlers waarin we kansen zien”, aldus de ondernemer. Hij geeft aan dat het aandeel landbouw de laatste jaren al flink is afgenomen, omdat het bedrijf de andere activiteiten, zoals transport, grondverzet en afvalinname en recycling, heeft versterkt. “Onze mechanisatietak hebben we sinds de start zes jaar geleden succesvol in de markt gezet en we schakelen nu door, zodat de derde generatie aan de slag kan”, aldus Marcel. Zijn zoon Jelle richt zich op het loonwerk en het transport. Dochter Renske richt zich samen met partner Roel Eppink op de mechanisatie. Postel Mechanisatie blijft wel onderdeel van Postel Loonwerk en Transport.

RESULTATEN

Roel kijkt met een goed gevoel terug op het eerste jaar waarin het nieuw pand in gebruik was. “We hebben goede reacties gehad en zagen in het eerste jaar de omzet in de werkplaats al flink toenemen”, zegt hij. Hij wijst erop dat ze naast de landbouwklanten het afgelopen jaar meer klandizie uit het grondverzet en heel verrassend ook van transporteurs hebben gekregen. “Er is blijkbaar ook onder transporteurs een behoefte aan service zoals wij die verrichten. We hebben al heel wat trucks gehad voor onderhoud en periodieke beurten.”

Volgens Roel is de groei vooral te danken aan de inzet van de jongens. “Ze hebben geen achttot-vijf-mentaliteit, staan in de oogsttijd tot ’s avonds laat klaar en zijn ook op zondag bereikbaar voor calamiteiten bij machines die zeven dagen per week moeten draaien.”

‘POSTEL MECHANISATIE HEEFT OOK

AL TWEE APK3-KEURMEESTERS

VOOR HET APK-KEUREN VAN LANDBOUWMACHINES’

Daarnaast heeft het bedrijf nu de agentschappen voor de merken Deutz-Fahr, Pöttinger en Tobroco Giant. “Deze merken hebben we de afgelopen jaren als subdealer al succesvol in de markt gezet”, vertelt Roel. Roel sluit verbreding niet uit, maar trapt tegelijk op de rem. “We zien kansen in het grondverzet en het groen, maar we moeten het wel beheersbaar houden”, zegt hij. Het periodiek keuren van materieel is met de groeispurt afgelopen jaar ook opgepakt. “Er was bij ons en onze klanten al behoefte aan VA-veiligheidskeuringen”, vertelt Roel. “Twee monteurs hebben daarvoor afgelopen jaar de cursus VA-keurmeester succesvol doorlopen. Ook dit leverde direct vanuit de markt al opdrachten op”, stelt hij tevreden vast. Hij verwacht dat daar mogelijk meer werk uit voortkomt. Postel Mechanisatie heeft nu

twee servicebussen beschikbaar en ziet dat deze steeds meer worden ingezet. Postel Mechanisatie heeft ook al twee APK3-keurmeesters voor het apk-keuren van landbouwmachines. Ook dat speelt een belangrijke rol in de doorontwikkeling.

‘MET DE VLOERVERWARMING, HET GELUIDDEMPENDE DAK, VEEL LICHT EN RONDOM AFZUIGING IS HET COMFORTABELER WERKEN’

GUNSTIGE OPTELSOM

De werkplaats van Postel Mechanisatie blijft verbonden aan het eigen loon- en transportbedrijf. “Het meeste onderhoud verrichten we voor ons eigen bedrijf, maar we plannen dat nu wel apart in en factureren om zaken intern transparant te houden”, zegt Roel daarover. Postel Mechanisatie heeft een eigen automatiseringsprogramma en de chef werkplaats maakt zelf de digitale werkbonnen aan. Daarbij maakt het gebruik van Bever-software voor het digitaal registreren van onderdelen en uren op werkorders. Dit biedt veel overzicht en inzicht in onder meer onderhoudskosten per machine. Roel is na het eerste jaar tevreden met de voortgang. “We zien dat we de werkzaamheden dankzij de ruimere werkplaats met aan beide kanten volledige inrijmogelijkheden, de vijftons bovenloopkraan en centrale smeerunit efficiënter uitvoeren”, stelt hij vast. Met de vloerverwarming, het geluiddempende dak, veel licht en rondom afzuiging is het ook comfortabeler werken. “Dat is belangrijk voor het behouden van onze relatief jonge groep van zes goede monteurs”, zegt Roel. Hij wil de groei wel beheersbaar houden. “Er zijn nog uitbreidingmogelijkheden, maar we willen dat dan wel stapsgewijs uitvoeren, zoals we onze mechanisatieactiviteiten ook geleidelijk in de markt hebben gezet en nu als derde generatie Postel Tilligte op dezelfde gezonde basis willen doorgroeien met Postel Mechanisatie in dit nieuwe pand.”

De olieopslag is in een ruimte onder de werkplaats ondergebracht. Deze heeft een direct doorgang naar de smeerput. De bulk kan van buitenaf worden gevuld.

Het constructiegedeelte is ook ruim opgezet, met ook hier twee grote toegangsdeuren.

Klein verbruiksmaterieel en onderdelen met een grote omloopsnelheid zijn in een apart magazijn naast de werkplaats ondergebracht. Eronder is nog een ruime opslag gerealiseerd.

Met dit centrale smeerpunt kan met de lange slangen elke plek in de werkplaats worden bereikt. Dat werkt efficiënter dan mobiele oplossingen.

Renske Postel en partner Roel Eppink runnen nu de tak Postel Mechanisatie.

ANEMA ARUM ZET IN OP

KLANTSPECIFIEK ONDERHOUD

‘Onderhoud afstemmen op klant en machine-inzet’

Vaste onderhoudscontracten om het onderhoud af te dekken bij de machineleverancier ziet Doosan-importeur en -leverancier Anema Arum niet zo zitten. Daarvoor worden de machine in Nederland volgens het bedrijf te specifiek ingezet en is het ene bedrijf het andere niet. Anema stemt het onderhoud daar liever op af. Dit sluit naadloos aan op het bouwen en leveren van klantspecifieke machines.

‘HET ENE BEDRIJF IS HET ANDERE NIET EN DE MACHINES WORDEN NIET ALLEMAAL EVEN NETJES BEHANDELD’

Deze servicebussen van Anema Arum zijn bekend bij de klanten. Het bedrijf beschikt over vijf van deze voertuigen en heeft daarvoor ook de bezetting. “We hebben op de servicebussen gelukkig monteurs met de nodige ervaring zitten, jongens die de klanten en de machines door en

door kennen”, zegt Siep Anema. “Dat maakt hen slagvaardiger en ze zien meer dan alleen de reparatie en gaan daar als het nodig is over in gesprek met de klant”, aldus de ondernemer. Voor hem past dit in zijn filosofie, het uitvoeren van klantspecifiek onderhoud.

Tekst en foto’s: Gert Vreemann

MEER VRAAG

De importeur ziet een trend dat meer cumelabedrijven het onderhoud uitbesteden aan hun leverancier. Hij ziet dat als een logisch gevolg van het feit dat cumelabedrijven zich meer richten op hun kerntaken, maar ook van de ontwikkeling van de machines. “Alle machines moeten tegenwoordig voor het onderhoud worden uitgelezen”, legt Anema uit. “Daarbij zijn er met regelmaat software-updates. Dat kunnen de bedrijven zelf niet. Als de monteurs er zijn, kunnen ze de rest ook meepakken. Dat ontzorgt onze klanten.”

Anema geeft aan dat dit dan sterk afhangt van de bedrijven zelf. “We hebben klanten in alle soorten en maten. Er zijn er met goed geoutilleerde werkplaatsen die zelf veel kunnen en willen doen, maar ook die het liefst alle onderhoud uitbesteden”, aldus Anema. Bij de eerste kun je volstaan met het uitlezen en wat hoofdzaken, bij de andere zul je alle onderhoudswerkzaamheden uitvoeren.”

MACHINE-INZET BELANGRIJK

Een tweede, zeker zo belangrijke factor in het klantspecifieke onderhoud vormt de inzet van de machine. “Het ene bedrijf is het andere niet en de machines worden niet allemaal even netjes behandeld. Het is zaak om het onderhoud daarop af te stemmen”, zegt Anema. Hij wijst erop dat de ervaren servicemonteurs ook hierin een belangrijke rol spelen. “Die kennen de klanten en wijzen hen op zaken die in hun ogen aan onderhoud toe zijn, om zo preventief hogere kosten te voorkomen”, legt Anema uit. Een goed voorbeeld hiervan is de staat van de rupsen. “Er zijn klanten die zo lang mogelijk doorrijden, met de kans dat de hele zaak kapot draait. Hen daarvoor tijdig waarschuwen, is wat onze monteurs dan doen.”

Dat onderhoud wordt vaak bij het cumelabedrijf of op locatie uitgevoerd. “Voor de standaardbeurten worden olie, filters en pakkingen meegenomen, maar voor bedrijven die het zelf willen doen, zijn die snel opgestuurd”, geeft Anema aan. Dat gaat bij Anema Arum allemaal klantspecifiek. Desgewenst worden machines naar Arum gehaald om ze aan te pakken. “We hebben de mid-

delen en de mensen om grote en lastige klussen meestal efficiënter uit te voeren dan dat dit op locatie mogelijk is”, zegt Anema. Een mooi voorbeeld daarvan is een dikke Doosan-wiellader die bij Anema in de werkplaats doormidden staat voor de revisie van het knikpunt.

UITBALANCEREN

Anema wijst met klem op een aandachtspunt, het uitbalanceren van machines. Daar is volgens hem door vele klanten winst te boeken. “We hebben klanten die hun machine standaard voorzien van extra contragewicht om de machine goed in balans te houden. Dat kost even meer bij aanschaf, maar dat verdien je ruimschoots terug”, weet Anema. Hij doelt erop dat machines vaak constant op de voorkant leunen in plaats van goed in balans vierkant op de rupsen te staan. Een extra contragewicht vertaalt zich direct in minder slijtage en dito onderhoudskosten aan de draaikrans en aan de onderwagen. Hij wijst hierop omdat de machines in Nederland standaard meestal worden voorzien van internationaal gezien overbemeten bakken, vaak in combinatie met draaikantelstukken. “Revisie van een onderwagen loopt al snel in de papieren. Als je de levensduur ervan door goed balanceren een paar duizend uur kunt oprekken, is de uitgave voor het contragewicht snel terugverdiend. Ook werkt het voor de machinist fijner.”

‘ALS JE DE LEVENSDUUR EEN PAAR DUIZEND UUR KUNT OPREKKEN, IS DE UITGAVE VAN HET CONTRAGEWICHT SNEL TERUGVERDIEND’

Het meeste onderhoud gebeurt op locatie, maar lastige klussen, zoals de revisie van het knikstuk van deze wiellader, gebeurt desgewenst bij Anema in de werkplaats.

SPECIALE UITVOERINGEN

Anema Arum is bekend om het zelf bouwen van speciale uitvoeringen voor specifieke inzet. Tijdens ons bezoek zijn er weer een aantal mooie voorbeelden te zien, zoals een Doosan DX235 LCR-7 met een langere giek, een Doosan 300 die wordt getransformeerd tot een volwaardige 380-7 en een Hightrackwaterschapsuitvoering van de Doosan DX63.

Zoals bekend bouwt Anema zelf met regelmaat specials voor specifieke inzet. Hier bouwt Anema voort op de opgedane ervaring met eerder gerealiseerde machines. “We hebben inmiddels zoveel ervaring met het ombouwen van de Doosans dat we weten wat de machines aan kunnen”, vertelt Siep Anema. “In de regel zijn de standaardmachines zo overbemeten dat je zonder aanpassingen aan de hydrauliekuitrusting dergelijke ombouwen kunt realiseren”, zegt hij. Daarbij zijn het kalibreren van de machines en het finetunen van de bediening bij de moderne -7-machines eenvoudiger geworden. “Vroeger moesten we het oplossen met smoringen, stelringen en dergelijke zaken. Tegenwoordig leg je de aangepaste machine aan de laptop. Hij kalibreert zichzelf dan op basis van de nieuwe drukken en flowen.”

Bij deze Doosan DX300 is de monogiek verlengd naar 7,75 meter en is de lepelsteel verlengd naar 4,80 meter. Verder is de machine voorzien van een extra 3,5-tons contragewicht tussen de machine en het bestaande contragewicht in. In totaal komt de machine dan op circa 38 ton. Deze ombouw is eerder gerealiseerd en het is gebleken dat het met de bestaande hydrauliekuitrusting en cilinders prima gaat.

Deze Doosan DX 235 LCR-7 is voorzien van een langere, zeven meter lange monogiek en een vier meter lange lepelsteel. Deze is op basis van een gelijkwaardige ombouw op een eerdere DX235 aangepast voor een groter bereik bij waterwerken en het dichter op de rupsen kunnen laden van vrachtwagens. Aan deze machine komt een draaikantelstuk met jib en een trilplaat te hangen voor beschoeiingwerk. Hij is mede daarom voorzien van een extra 1600 kilo zwaar contragewicht.

GELIJKE SPELREGELS

Er zijn bedrijven die heel precies zijn in het uitvoeren van de onderhoudsbeurten, maar er zijn er ook die het liefst onderhoud zoveel mogelijk beperken of uitstellen. “Iedereen is daar vrij in, maar we wijzen onze klanten er wel op dat de spelregels vanaf de fabrikant tegenwoordig helder en hard zijn”, vertelt Anema. “Wie zich niet aan de onderhoudsintervallen houdt, kan geen aanspraak maken op garantie”, zegt hij. Hij geeft aan dat met het huidige uitlezen verstoppen er niet mee bij is. “Via het uitlezen is alles traceerbaar en kunnen wij als leverancier ook geen verhaal halen als klanten afwijken van deze spelregels. Dat is

Deze door Anema gebouwde Doosan Hightrack DX63 heeft een in breedte verstelbare Doosan D X85-onderwagen, een 100 centimeter verhoogde bovenwagen met aangepaste monogiek met een bereik van 6,40 meter en een instelbare hoogtebegrenzing plus een extra 1100 kilo contragewicht. Met de verhoging kan de machine over afrasteringen zwenken. De grotere onderwagen geeft de machine extra stabiliteit voor deze specifieke inzet. Deze gaat naar een waterschap. Ook hier heeft Anema er al meer van draaien.

met de verregaande registratie en digitalisering zo ver doorgevoerd dat daar geen rek in zit. Die verantwoording ligt bij de klant.”

Een kostenplaatje is volgens Anema lastig te geven. “De tarieven zullen met de overal stijgende cao-lonen ook bij ons meestijgen met de inflatie en dat geldt ook voor de onderdelen”, zegt hij. “Dat is een normale trend, waarin wij momenteel geen grote uitschieters of veranderingen zien.” Binnen de heldere spelregels van de fabrikant voor het uitvoeren van het periodiek onderhoud blijft Anema doorgaan met zijn aanpak met puur klantspecifiek onderhoud, waarbij het dan aan de gebruiker is om passende afspraken te maken.

‘WIE ZICH NIET AAN DE ONDERHOUDSINTERVALLEN HOUDT, KAN GEEN AANSPRAAK MAKEN OP GARANTIE’

Oogstzekerheid is heel belangrijk bij de teelt van maïs

of het gezaaide ras uiteindelijk minder oogstzeker bleek te zijn dan verondersteld of beloofd, dan wordt het tijd voor een ander maïsras. Door een grote inzet en bijhorende investeringen in veredeling bij KWS gaat de vooruitgang vlot en is het al heel snel lonend om te kiezen voor een nieuw ras. Een aantal tips helpen u om vlot de keuze te maken.

Tip 1: Kies voor een passende vroegrijpheid op basis van de korrel

Laat u leiden door de vroegrijpheid van de korrel als het gaat om de rassenkeuze. In maïs is het zetmeel in de korrel het beste verteerbaar en de (glucogene) energieleverancier. Daarom is het zo belangrijk om een ras te kiezen dat in het groeiseizoen ook daadwerkelijk kan zorgen voor de maximale zetmeelproductie. De korrel bepaalt per slot van rekening het oogstmoment. Kies een ras waarvan in proeven en in de praktijk is bewezen dat het tijdig rijp is in de korrel.

Tip 2: Kies voor een ras met de hoogste voederwaardeopbrengst (korrelopbrengst) in de door u gekozen vroegrijpheidsklasse

Een jaarlijks terugkerende activiteit is het bepalen van de maïsrassenkeuze voor het nieuwe seizoen. Dit kan snel door eenvoudigweg te kiezen voor het ras dat het afgelopen jaar geteeld werd en waarmee positieve ervaring is opgedaan. Is dit niet het geval omdat de opbrengst of kwaliteit is tegengevallen,

De korrel in maïs bevat het zetmeel. Het zetmeel is de (glucogene) energieleverancier voor melk- en vleesvee. Daarom is het belangrijk, juist ook voor silomaïs, om een ras te kiezen met een zo hoog mogelijke korrelopbrengst per hectare. KWS-maïsrassen die hier in uitblinken zijn NEVO (zeer vroeg, FAO 180), EMPORIO (vroeg, FAO 215) en ARTURELLO (100% Dent, middenvroeg, FAO 240)

Voederwaardeopbrengst (= korrelopbrengst) van korrel- en silomaïsrassen in relatie tot korrelrijpheid

ARTURELLO (RESULTAAT 2022) Top droogte tolerantie Top kopbrandtolerantie Top stevigheid/legervastheid

SY CALO

(ES BLACKJACK)

(FARMACTOS)

DS-gehalte (= vroegrijpheid korrel) rel

Bron: CSAR Aanbevelende Rassenlijst Korrelmaïs 2023 (aanbevolen + meerjarig onderzochte rassen)

ingerekend aan de hand van WUR CGW1 KM NL en KWS Benelux netwerk

100 = 10,8 ton/ha (0% vocht)

100 = 73,0 %

100 = A & N-rassen

Streeft u naar een zo hoog mogelijke energieconcentratie, dan behoort hoger hakselen, oogsten als MKS of CCM ook tot de opties. Deze mogelijkheden heeft men niet bij rassen met een lagere korrelopbrengst. Voor de hoogste silomaïsopbrengst zijn PAPAGENO (zeer vroeg, FAO 200) en CURACAO (zeer vroeg, FAO 210) de meest geschikte rassen.

Tip 3: Kies voor plantgezondheid en daarmee voor oogstzekerheid Wanneer een silomaïsras op het goede moment van korrelrijpheid geoogst wordt (= harddeegrijp tot volledig rijp) is een stay green ras duidelijk in het voordeel door de gezonde restplant. Een gezond en oogstzeker ras is droogtetolerant, stevig, heeft een goede bladvlekkentolerantie en een goede builenbrand-, kopbranden Rhizoctoniaresistentie. Zeker droogtetolerantie speelt, na de ervaringen in de extreem droge jaren 2018, 2019, 2020 en 2022, een zeer grote rol. Heel geschikte rassen die in proeven en in de praktijk bewezen hebben beter tegen droogte te kunnen, zijn NEVO (zeer vroeg, FAO 180), GENIALIS (vroeg, FAO 230), ARTURELLO (100% Dent, middenvroeg, FAO 240) en CAMILLO (100% Dent, middenvroeg, FAO 250)

Ook de ziekte kopbrand komt (helaas) steeds vaker voor in maïspercelen. Gelukkig biedt de juiste rassenkeuze de oplossing. Na uitgebreid onderzoek over meerdere jaren in proeven en in de praktijk is gebleken dat de KWS-maïsrassen in de bijgevoegde grafiek minder dan 1% tot helemaal geen kopbrandaantasting laten zien. Dit in tegenstelling tot alle andere in de markt aanwezige maïsrassen. Zelfs in vergelijking met die rassen die op de zogenoemde positieve lijst vermeld staan en dus zogezegd tegen een kopbrandaantasting bestand zouden zijn!

Tip 4: U bent de beste adviseur wat betreft de teelt, oogst en opslag van maïs

Het telen van maïs is, als gevolg van de veranderende klimatologische omstandigheden en de (mest)wetgeving, steeds meer een uitdaging aan het worden. Omdat u uw werkgebied en uw klanten als beste kent, bent u in staat om gegeven deze omstandigheden de beste adviezen te geven.

De beste droogtetolerante KWS-maïsrassen voor 2023

Voederwaardeopbrengst (korrelopbrengst)

Bron: KWS

De beste kopbrandtolerante KWS-maïsrassen voor 2023

Voederwaardeopbrengst (korrelopbrengst)

Bron: KWS

Voor meer

productinformatie: Nederland: Tel. 076-5030003 www.kws.com/nl

België: Tel. 03-4490220 www.kws.com/be

TERUG

TWEE

HET

Gemakkelijker kiezen

Tekst: Arend-Jan Blomsma

Foto’s: Kroon Oil, Blomsma

KROON OIL VEREENVOUDIGT

AANBOD AAN SMEERMIDDELEN

De eisen aan motor- en transmissieolie worden steeds hoger, met als gevolg steeds meer soorten olie die je op voorraad zou moeten hebben. Kroon Oil leverde al die soorten, maar heeft er afgelopen jaar eens kritisch naar gekeken om het aanbod te vereenvoudigen. Dat is gelukt. Nu kun je met vier oliën nagenoeg elke verversing doorvoeren.

staat voor Universal Tractor and Transmission Oil. Dit zijn smeermiddelen voor transmissies, hydraulische systemen, natte remmen en koppelingen. Ze zijn echter niet geschikt voor het smeren van de motor.

Behalve voor trekkers zijn de UTTO smeermiddelen ook geschikt voor andere mobiele machines, bijvoorbeeld voor oogst en grondverzet. Kroon Oil kon het aantal producten terugbrengen omdat het met de resterende twee producten niet al-

MENGEN VAN SOORTEN

De transmissies van trekkers, maar ook andere machines, beschikken tegenwoordig over hoogwaardige technologie. Ze zijn traploos en onder belasting schakelbaar en zijn in staat om veel vermogen over te brengen. Ze vragen daarbij om smeermiddelen die aan bijzonder hoge fabrieksspecificaties voldoen. Kroon Oil bracht daarom meerdere oliën uit om aan alle eisen te kunnen voldoen, met als gevolg een groot aanbod van verschillende soorten olie.

Nu heeft het bedrijf zijn pakket aan transmissieoliën tegen het licht gehouden en het aanbod van vijf producten teruggebracht tot twee om het voor zichzelf en voor de klant eenvoudiger en goedkoper te maken. Met de twee overgebleven oliën, de AgriFluid HT-Plus en de synthetische AgriFluid Synth XHP Ultra, dekt het merk het hele bereik voor smeermiddelen voor transmissies af. Het zijn beide UTTO-producten, waarbij UTTO

Hoe komen de olieproducten tot stand? Kroon Oil is, zoals veel leveranciers van olieproducten, een blender. Het bedrijf mengt verschillende soorten olie met elkaar. Er zijn daarvoor ongeveer 28 soorten basisolie. Die zijn opgedeeld in vijf groepen, op basis van hun eigenschappen. Groep 1 is de minst hoogwaardige groep. In het verleden waren er maar zes soorten basisolie, maar door hogere eisen en de komst van deels of volledig synthetische oliën is het aantal uitgebreid. Met alleen een mengsel van verschillende soorten basisolie ben je er nog niet. Om de olie te verbeteren, heeft Kroon Oil een groot aantal toevoegmiddelen, oftewel additieven, ter beschikking. Die koopt het bedrijf in. Er zijn op de wereldmarkt een stuk of zes leveranciers van deze additieven. Met deze additieven en verschillende soorten basisolie heeft Kroon Oil meer dan duizend recepturen voor zijn producten. Daaruit worden nu dus de diverse oliën samengesteld. Trekker- en motorenfabrikanten komen na het ontwikkelen van nieuwe motoren en transmissies vaak met een specifiek pakket aan eisen voor de smeermiddelen. Ze gebruiken de beste componenten voor een hoge levensduur en een laag brandstofverbruik en daar horen ook smeermiddelen bij met de beste eigenschappen. Veel trekkerfabrikanten leveren deze nu zelf om zo ook hieraan te verdienen. Zij zouden het liefst de eigen smeermiddelen verplicht stellen en het eisenpakket niet beschikbaar stellen aan andere fabrikanten van smeermiddelen. Daar heeft de Europese mededingingsautoriteit echter een stokje voor gestoken. Een fabrikant van het mechanische gedeelte moet zijn eisen ten aanzien van de smeermiddelen bekend maken, zodat ook de leveranciers van olieproducten de kans krijgen om een passend smeermiddel te ontwikkelen. Zodoende is er ook voor een leverancier als Kroon Oil een plaats op de markt.

‘HET AANBOD GING

VAN VIJF NAAR

SOORTEN OLIE OM

EENVOUDIGER EN GOEDKOPER TE MAKEN’

De vier typen olie in het midden vervangen alle soorten in de buitenste ring.

OVER KROON OIL

Kroon Oil bestaat sinds 1906. Het was toen een bedrijf dat smeermiddelen en verf verkocht vanuit Wierden, met de landbouw en de industrie (textiel) als klant. In 1995 gingen de verfproducten uit het pakket. In de jaren zestig kocht Kroon De Oliebron in Zwijndrecht, een productiebedrijf. Beide bedrijven zijn zelfstandig blijven opereren en zijn onderdeel van de holding Socaz (Smeeroliecombinatie Almelo Zwijndrecht). In de jaren tachtig heeft Shell een aantal jaren een meerderheidsbelang in het bedrijf gehad. In 2006 werd er met hulp van een investeringsmaatschappij een management-buy-out gedaan. In 2011 werd Socaz overgenomen door de Franse Cipelia-groep. Die groep was vooral in Frankrijk actief als leverancier van smeermiddelen. Cipelia heeft nu een omzet van ongeveer 500 miljoen euro en een personeelsbestand van 1000 fte’s. Kroon Oil werkt zelfstandig binnen de groep. Het kocht de merken Putoline en VatOil en heeft een omzet van ongeveer 80 miljoen euro.

leen tegemoet komt aan de minimale vereisten, maar ook aan tal van aanvullende eisen van diverse machinefabrikanten. Naarmate machines complexer worden, worden ook de eisen aan de smeermiddelen hoger.

Onder andere het Amerikaanse intituut API, American Petroleum Institute, stelt specificaties samen, waaraan olieproducten moeten voldoen. UTTO’s voor moderne trekkers en machines moeten vaak voldoen aan de API GL-4-norm. De beide genoemde Kroon Oil-producten AgriFluid HT-Plus en AgriFluid Synth XHP Ultra voldoen aan deze API GL-4-norm. Sommige fabrikanten vragen echter een API GL-5, vooral in het hoge-vermogenssegment. Ook daarvoor heeft Kroon Oil nu een aantal geschikte specifieke producten.

MINDER PRODUCTEN

In het verleden werden er veel STOU-producten gebruikt, waarbij STOU staat voor Super Tractor Oil Universal. Deze producten konden in zowel de aandrijflijn, het hydraulisch systeem als de motor

worden gebruikt. Voor motoren met moderne emissiebeperkende technieken als EGR, SCR en DPF zijn deze producten echter niet meer geschikt. Er zijn nog wel heel veel trekkers zonder deze technieken in gebruik en daarom biedt Kroon Oil hiervoor nog steeds een pakket STOU-producten aan. Dit pakket is ook tegen het licht gehouden en ook hier bleek het aantal verschillende producten terug te kunnen van vijf naar twee. Met Kroontrak MTH 10W-30 en Kroontrak CVT 10W-40 kan Kroon Oil aan alle eisen voor deze oudere trekkers voldoen. Het gaat daarbij niet alleen om de viscositeitsmaatstaf 10W-30 en 10W-40. De specificaties zijn ook hier samengesteld door API, maar ook door de Europese organisatie ACEA. Voor de beide nieuwe Kroontrak-producten is uitgegaan van de API CG4- of ACEA E3-norm. Voor de nieuwere generatie motoren is dit de API CI-4/CK-4- of ACEA E7/E9norm. Kroon-Oil kan ook aan deze eisen voldoen met de producten Agrisynth of Agridiesel. Deze zijn dus geschikt voor alle soorten trekkers. Voor het vinden van de juiste olie heeft Kroon Oil, net als andere fabrikanten, een online-database. Na het vermelden van merk en bouwjaar van de machine volgt een overzicht van de mogelijke types van de machine en een keuzescherm voor de olieproducten die daarbij passen als het gaat om motor- en transmissieolie. Zoeken op kenteken gaat voor de landbouw helaas nog niet.

‘TREKKERFABRIKANTEN MOETEN DE SPECIFICATIES VAN DE VOORGESCHREVEN OLIE VRIJGEVEN VOOR ANDERE AANBIEDERS’

In plaats van voor elke machine een eigen vaatje olie kun je nu met één of twee soorten toe, denkt Kroon.

Het gecomprimeerde aanbod van Kroon, waarmee nagenoeg elk onderhoud is uit te voeren.

MARKUSSE BV UIT ’S-HEER ABTSKERKE

BESTIJGT DE VEILIGHEIDSLADDER

‘Veiligheid zit in kleine dingen’

Tekst en foto’s: Marjolein van Woerkom

Wil je als bedrijf het bewustzijn op het gebied van veiligheid verhogen, dan is de meest voor de hand liggende manier de Veiligheidsladder. Markusse

BV uit ’s-Heer Abtskerke nam Cumela en Stigas in de arm om dat te verwezenlijken. Sindsdien gaan de medewerkers van het bedrijf bewuster met veiligheidsrisico’s om en ook opdrachtgevers reageren positief.

‘WANNEER ER TE VEEL REGELS ZIJN, DENKEN MENSEN NIET MEER NA’

In de kantine hangt een groot televisiescherm, waar Jan-Willem de Jonge regelmatig een ander toolboxfilmpje aanzet. Ook ligt er een ordner met aandachtspunten met betrekking tot veiligheid en hebben medewerkers elk een kaartje gekregen met de zogeheten LMRA-checklist (zie afbeelding 1). “Het is een Laatste Minuut Risico Analyse Checklist”, legt hij uit. “Sommige medewerkers hebben het kaartje in hun bus of machine liggen, anderen hebben het in de portemonnee. Zodra ze alle vragen van het lijstje met ‘ja’ kunnen bevestigen, kunnen ze veilig aan het werk beginnen.”

De Jonge werkt al 22 jaar bij Markusse BV in het Zeeuwse ’s-Heer Abtskerke. Daar is hij onder andere verantwoordelijk voor de certificeringen. Dat zijn er heel wat. Het loon- en grondverzetbedrijf telt namelijk een grote verscheidenheid aan werkzaamheden in groen, grond en infra, van bosbouw tot onderhoud in natuurgebieden tot aan werkzaamheden op het eigen akkerbouwbedrijf. “We hebben daardoor veel verschillende opdrachtgevers en dus veel certificaten nodig”, legt De Jonge uit.

Via die opdrachtgevers kwam het bedrijf ook in aanraking met de Veiligheidsladder (Safety Culture Ladder, zie afbeelding 2). “Drie jaar geleden kregen we voor het eerst vragen van grote aannemers als KWS, Heymans en BAM over onze positie op de Veiligheidsladder. Naar aanleiding daarvan zijn we ons erin gaan verdiepen.”

FOCUS OP GEDRAG

Markusse nam daarvoor contact op met Cumela en Stigas. “VCA-certificering zorgt ervoor dat bedrijven de veiligheid qua techniek op orde hebben, maar het gedrag van medewerkers, daar waar het bij de Veiligheidsladder om draait, is een

ander aandachtspunt”, legt Peter Bredius van Stigas uit. Hij komt geregeld op het Zeeuwse loonbedrijf. “Gedrag gaat vaak om kleine dingen, en het meeste gedrag gaat onbewust, zoals het aantrekken van het veiligheidshesje, verkeersborden plaatsen, valbeveiliging gebruiken, een zaagbroek aantrekken en verlichting voeren”, stelt Bredius vast. Zo stapten de medewerkers van Markusse voorheen rond op een diversiteit aan schoenen, herinnert eigenaar Chris Markusse zich. “Van klompen tot Jolly’s”, zegt hij. “Nu moeten ze allemaal veiligheidsschoenen dragen.”

Gedrag van mensen is echter moeilijk te veranderen. Ga als leidinggevende maar eens verandering brengen in iets wat een medewerker al twintig jaar op dezelfde manier doet en wat ineens als onveilig wordt bestempeld. Hoe je dat? “Dat begint bij ons”, zegt Markusse. “Bij de leidinggevende. Als je er zelf nooit over praat, komt het niet van de grond.” “Dat betekent herhalen, herhalen, herhalen”, valt De Jonge hem bij. “Het moet tussen de oren van de medewerkers gaan zitten.” “Het zit voornamelijk in kleine dingen”, zegt hij. “Denk aan een pootje eronder als je een wiel eraf haalt. Dat moet ik soms tig keer herhalen voordat de medewerker het ook daadwerkelijk gaat doen, maar dat is de kracht van herhaling. Niemand creëert expres een onveilige situatie. Niemand wil ongelukken, maar het duurt even voordat het gedrag is aangepast.”

DRAAGVLAK CREËREN

Bij Markusse begon het met het opstellen van gedragsregels op het gebied van veiligheid. Markusse en De Jonge deden dat in samenwerking met Stigas en Cumela. Tegelijkertijd deden ze er

een vragenlijst uit naar de medewerkers. Wat vinden zij belangrijk als het gaat om veiligheid? Waar zien zij verbeterpunten? “Daaruit bleek dat sommigen zelfs een uitbreiding van de regels wilden”, zegt De Jonge. “Zo werden roken en telefoongebruik in sommige situaties gezien als ergernis, als onveilig. Die punten hebben we meegenomen in de uiteindelijke gedragsregels.”

“Het is heel belangrijk medewerkers te betrekken bij het opstellen van die gedragsregels”, benadrukt Bredius. “Op die manier creëer je draagvlak”, legt hij uit. Dat is ook de ervaring van Markusse. “Door die enquête gingen medewerkers er zelf over nadenken en wordt het een onderwerp dat wordt besproken op de werkvloer.

Het onderwerp gaat bij hen leven en ze zijn eerder bereid de regels ook op te volgen. Omdat je

het gesprek met hen aangaat, worden ze zich ook bewuster van de risico’s. Iedereen ziet het belang er dan van in.”

‘HOE OUDER ZE ZIJN, HOE MOEILIJKER MENSEN TE VERANDEREN ZIJN’

“Ze zien het dan niet meer als iets wettelijks dat moet worden opgevolgd, maar ze begrijpen dat het om hun eigen veiligheid gaat”, voegt De Jonge eraan toe. “Ze doen het voor zichzelf. Uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: aan het einde van de dag zonder kleerscheuren naar huis.”

Voor- en achterkant van het LMRA-kaartje dat iedereen heeft gekregen.

Belangrijk is wel dat er niet te veel regels komen, beseffen ze. “Onze medewerkers moeten zelf blijven nadenken hoe ze op een veilige manier kunnen werken. Dat is heel belangrijk. We hebben zoveel verschillende soorten werkzaamheden en elke situatie is weer anders. Overal zijn weer andere veiligheidsrisico’s. Wanneer er te veel regels zijn, denken mensen niet meer na.”

ELKAAR DURVEN AANSPREKEN

Wanneer regels toch niet op worden gevolgd of onveilig gedrag niet verandert, is het zaak elkaar erop te kunnen aanspreken. Dat is niet altijd even gemakkelijk, weet Bredius uit ervaring. “Wanneer een jonge werknemer iets moet zeggen van het gedrag van een oudere werknemer met meer ervaring, dan wordt dit niet altijd vriendelijk ontvangen. Een oudere vindt dat al snel ‘gezeur’. Zeker wanneer er veel hiërarchie binnen het bedrijf heerst, zal niet iedereen elkaar durven aanspreken op het gedrag.”

De oplossing is vertrouwen, stellen Markusse en De Jonge. “We zijn een hechte club. Er is onderling vertrouwen. Dat is de basis van het bedrijf. We zijn een vlakke organisatie. Daardoor zijn dingen bespreekbaar en durven werknemers elkaar ook aan te spreken op onveilig gedrag.” Ze hebben daarbij het voordeel dat hun team veelal uit jonge medewerkers bestaat, stellen ze. “Veiligheid is een specifiek aandachtsgebied op school. Veilig werken leren ze daar al. Ze krijgen daardoor een andere perceptie op wat veilig is en wat niet”, zegt De Jonge.

“Wij zien dat de jongeren de ouderen daarin proberen mee te nemen”, vult Markusse aan. “Ze zijn mondiger en nemen het voortouw. Ze nemen hun nieuwe gedrag mee naar de generatie die er al lang werkt. Ik heb ook het idee dat jonge mensen meer open staan voor gedragsverandering dan ouderen. Hoe ouder ze zijn, hoe moeilijker mensen te veranderen zijn.”

Werken met een hoogwerker. Ook een cursus Feedback geven kwam voorbij. “Daar leren ze op een nette manier aan elkaar te vertellen waar het in hun ogen misgaat. Het is ook belangrijk dat daarbij wordt uitgelegd wat het risico kan zijn als iemand op deze manier blijft doorwerken”, zegt Markusse. Daarnaast houdt het bedrijf eens per jaar een veiligheidsmiddag. De vorige keer gaf Peter Bredius, hoger veiligheidskundige bij Stigas, enkele toolboxen, onder meer over veiligheid en gedrag. Een veiligheidsdeskundige van KWS legde uit waarom het bedrijf bepaalde veiligheidseisen oplegt. “Zo’n middag wordt door de medewerkers echt enorm gewaardeerd”, merkt De Jonge op.

CURSUSSEN

Om medewerkers meer bewust te maken, krijgen ze ook trainingen en cursussen aangeboden. Zo kregen medewerkers een zaagcursus om de kennis van de motorzaag op te frissen, een cursus Veilig werken langs de weg of een veiligheidstraining

VOLHOUDEN

Het loon- en grondverzetbedrijf staat nu op de zogeheten Approved Self Assessment-trede van de Veiligheidsladder. Het bedrijf is blij met de trede, maar nu is de uitdaging het vol te houden. “Wanneer het wordt geïntroduceerd, is iedereen er vol van en heeft iedereen het erover”, zegt De Jonge. “Nu is het de uitdaging om het levendig te houden.”

Om dat te bewerkstelligen, heeft het bedrijf een belonings- en sanctiebeleid opgesteld. Wanneer iemand de regels overtreedt, moet hij trakteren, maar wanneer iemand een tip of suggestie heeft hoe veiliger te werken, krijgt hij een waardebon ter waarde van 50 euro.

“Het sluit goed aan op de VCA, dus je blijft er als leidinggevende wel altijd mee bezig”, gaat De Jonge verder. “Ze zouden de Veiligheidsladder en de VCA moeten samenvoegen. Een checklist met regels vanuit de VCA heeft weinig nut als medewerkers geen ander gedrag laten zien.”

Dat het bedrijf bovenop veiligheid en veilig gedrag zit, wordt erg gewaardeerd door opdrachtgevers. “Sommige bedrijven stellen geen tijd te hebben om zich te verdiepen in de Veiligheidsladder, maar het komt nooit uit”, zegt hij. “Wij vinden het belangrijk. Je wilt toch niet dat er iets gebeurt. Daarnaast zijn opdrachtgevers er positief over. Wanneer ik zeg dat we een bepaalde opdracht die middag niet kunnen doen, omdat we dan een veiligheidsmiddag hebben, zal geen enkele opdrachtgever zeggen: wat een onzin. Ze waarderen het juist dat we investeren in veiligheid.”

‘NU IS HET DE UITDAGING OM HET LEVENDIG TE HOUDEN’

‘ZE ZOUDEN DE VEILIGHEIDSLADDER EN DE VCA MOETEN SAMENVOEGEN’

Samen met de medewerkers zijn de risico’s in kaart gebracht en vastgelegd in afspraken om de veiligheid te waarborgen.

Prominent in het bedrijf hangen de regels die het hanteert.

In de kantine hangt een tv-scherm waarop regelmatig toolboxvideo’s worden afgespeeld.

Jan-Willem de Jonge: “Uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: aan het einde van de dag zonder kleerscheuren naar huis.”

Motorpomp verdient zich terug

Tekst: Frits Huiden

Foto’s: Frits Huiden, leverancier

CONVENTIONEEL VERSUS MOTORPOMP

Bij het sleepslangen van mest wordt doorgaans een door de aftakas aangedreven pomp gebruikt met een zware trekker ervoor. Steeds vaker komt echter ook de duurdere autonome motorpomp in beeld. Deze werkwijze vraagt minder mankracht en trekkers. In theorie kan hij ook veel opleveren, zo blijkt uit een rekensom van RosierGreidanus.

‘EEN HAKSELAAR HEEFT MET JAARLIJKS EEN PAAR HONDERD UUR

VAAK LANG NIET ZO’N RENDEMENT ALS EEN SLEEPSLANGSYSTEEM’

Het sleepslangen van mest vraagt om twee of drie trekkers: één trekker met bemester die ook de slangen op- en afrolt en een trekker voor de pomp bij de stal. Afhankelijk van de omstandigheden wordt er een derde trekker ingezet die alleen haspelwerk doet en daarmee de slangen klaarlegt voor de bemester, zodat de pomp weer snel kan worden opgestart. De twee of drie chauffeurs staan via een 27MC-kanaal met elkaar in contact en rijden met een quad heen en weer. Het systeem kent een aantal nadelen. De machinist bij de pomp van € 25,- tot € 35,- per uur heeft in een driemanssysteem niet veel te doen. In het geval van een tweemanssysteem is hij juist druk met slangen heen en weer trekken met de quad of de derde trekker, terwijl hij eigenlijk bij de pomp moet blijven. Het ene is weinig uitdagend en het andere kan stressvol zijn. De zware trekker van

147 tot 202 kW (200 tot 275 pk) bij de put levert tachtig tot negentig procent van de dag zijn vermogen via de aftakas, terwijl deze vooral is gemaakt voor trekwerk over de transmissie. Bij een volumestroom van 180 tot 250 kuub per uur ligt het brandstofverbruik tussen de 35 en 45 liter per uur.

OP AFSTAND BEDIENDE POMP

Steeds vaker wordt gekozen voor een pompunit met een eigen motor bij de mestput. Deze is op afstand te bedienen vanuit de trekker met bemester. Qua arbeid geeft het rust. De haspeltrekker en chauffeur die de motorpomp mee naar de klant neemt, kan zich volledig richten op het klaarleggen en opruimen van de slangen met een haspel voor- en achterop. Met een afstandsbediening en een ‘mover’ op de wielen is de pomp te

LOONBEDRIJF M. VERHOEF UIT NIJKERK

‘Een besparing van zo’n 750 uur arbeid per jaar’ Personeel is de belangrijkste reden dat loonbedrijf M. Verhoef uit Nijkerk, dat jaarlijks 85.000 kuub mest verpompt, koos voor een motorpomp. “Voor ons was het belangrijk om ons personeel efficiënter in te zetten. Voorheen werkten we met een kleinere, oudere pomp en gingen we met drie man op pad. Nu werken we met twee man en verpompen we uiteindelijk veel meer. Omdat we met één ploeg werken, werden bij de kleinere pomp de dagen te lang voor de jongens. De motorpomp heeft aanzienlijk meer capaciteit. We komen ten opzichte van de oude pomp op een besparing van zo’n 750 uur arbeid per jaar”, vertelt mede-eigenaar Berry van de Braak. “Het is lastig om te zeggen hoeveel kuub we per uur verpompen. Dat is zo afhankelijk van de dikte van de mest, de verkaveling van de percelen, de afstand waarover je de mest moet verpompen, enzovoorts. Zo’n rekensom is heel mooi, maar de capaciteit verschilt gewoon heel erg per klant.”

verzetten tussen verschillende putten of silo’s. Met een quadframe, waterpomp en koppelingenbak aan boord heeft het sleepslangduo alles bij zich voor een dag bemesten. De chauffeur met bemester heeft via een tablet volledige controle over de pomp, motortoerentallen, snelheid van de turbovuller en het bijmengen van water en hoeft nooit te wachten tot zijn collega terug is bij de put. Angst voor een verbroken verbinding is er niet en in het geval van een spuiter door een lekke slang is de pomp sneller gestopt. Een derde pomptrekker of tijdverlies door een haspelende bemester is daarmee verleden tijd en dat scheelt personeel en passieve uren voor de pompmachinist. Efficiëntere inzet van arbeid dus. Er is echter ook een goede reden dat lang niet elke loonwerker kiest voor een motorpompunit. Het is een investering die totaal met grofweg € 450.000,- voor een complete set maar liefst anderhalve ton meer kost dan een traditioneel systeem. Velen redeneren dat die anderhalve ton beter in een trekker kan worden gestoken, die in het voorjaar voor de pomp staat en de rest van het jaar elders in te zetten is. De vraag is of dit altijd uitkomt en de trekker en de man inderdaad beschikbaar zijn. Daarbij blijkt uit een kostprijsberekening van fabrikant RosierGreidanus wat de meerwaarde kan zijn van een motorpompsysteem: € 52.713,- per jaar en dus over zeven jaar maar liefst € 368.994,-, berekent het bedrijf.

REKENSOM

RosierGreidanus in het Friese Winsum is fabrikant van het Buffalo-motorpompsysteem. Het bedrijf verkocht al diverse Buffalo-motorpompen met een Cornell-pomp, een 202 kW (275 pk) John Deere-motor, een vijfkuubs watertank en een 10.000-liter-compressor. De pomp heeft een theoretische capaciteit van 430 kuub per uur, afhankelijk van de diameter van de slangen.

RosierGreidanus rekent loonwerkers voor dat er ondanks de hogere investering een ruim €

50.000,- lagere kostprijs per jaar aan de machine hangt in vergelijking met een traditioneel tweemanssysteem. In tabel 1 is de berekening te zien. Uitgangspunt is een traditionele pompunit met compressor van € 125.000,- tegen een motorpomp van € 275.000,-. Door de hogere efficiëntie wordt als voorbeeld 1150 uur met het traditionele tweemanssysteem gemaakt tegen 800 uur met het motorpompsysteem om dezelfde hoeveelheid mest te verpompen. Uit ervaring weet RosierGreidanus dat de effectieve pomptijd met 65 procent flink hoger is dan bij een traditioneel systeem (45 procent). Je bent dus sneller klaar of kunt meer kuubs doen. Het betekent dat er in het voorbeeld met vijfduims slangen 114 kuub mest per uur wordt verpompt tegen 79 kuub bij het traditionele systeem. Ook is de restwaarde met € 90.000,-, een derde hoger dan die van een traditionele unit. Voor de trekker en chauffeur wordt samen € 60 ,- per uur gerekend.

‘DE GEMIDDELDE KOSTPRIJS PER KUUB KOMT UIT OP € 3,22 VOOR CONVENTIONEEL TEGEN € 2,63 VOOR DE MOTORPOMP’

VERSCHIL GROTER MET DRIEMANSSYSTEEM

Met deze uitgangspunten van RosierGreidanus komt de gemiddelde kostprijs per verpompte kuub mest uit op € 2,63, tegenover € 3,22 voor het traditionele systeem. Het grootste verschil zit hem natuurlijk in de trekker en man, die € 138.000,- dan wel € 96.000,- kosten. De afschrijving is met € 51.429 hoger dan bij het traditionele systeem, maar de geschatte dieselkosten zijn weer lager. Het resulteert in een kostprijs van € 292.042,- per jaar voor de traditionele sleepslangunit en € 239.329,- voor de motorpompunit. Uit de berekening komt een uurtarief rollen van € 254,- traditioneel tegen € 299,- voor de motorpomp.

De mestpompen met eigen motor zijn behalve met een quadframe, mover en hijskraan voor de waterpomp uit te voeren met tal van opties, zoals een zuigarm en stempels.

Met een mover op de wielen (een eigen rijaandrijving van de mestpomp) is deze zonder trekker te verzetten tussen de kelders en silo’s.

De Buffalo-mestpomp van RosierGreidanus is uitgevoerd met een 202 kW (275 pk) John Deere-motor, die net als de rest van het systeem op afstand te bedienen is.

De trekker voor het op- en afrollen van de slangen neemt behalve zijn drie haspels via een verlengde dissel ook de mestpomp en alle toebehoren mee.

Vergeleken met een driemanssysteem worden de verschillen met een motorpomp nog groter, ook al kan dat meer kuubs per jaar doen, heeft dat een gelijke pomp-efficiëntie en -capaciteit en is er bijna een ton meer jaarlijkse omzet. Dit verdampt echter vrijwel direct door de derde trekker en man, die zwaar doordrukken. Jaarlijks zou er ruim € 83.000,- te besparen zijn met een motorpomp tegenover een driemanssysteem.

het tarief gelijk te houden en toch de bruto marge ofwel winst te verhogen”, zegt Siebren Greidanus. “Het is maar net hoe je ermee omgaat. In de praktijk is een motorpomp vanaf 50.000 kuub per jaar rendabel te maken. Een grotere slangdiameter van bijvoorbeeld zes duim verhoogt ook de gemiddelde pompcapaciteit, het verbruik per verpompte kuub mest wordt groter én het aantal draaiuren wordt verminderd.”

HOOG RENDEMENT

“Je kunt met een motorpomp het uurtarief verhogen, zodat de klant uiteindelijk dezelfde prijs per kuub betaalt, maar het is ook mogelijk om

Greidanus merkt ondanks de klinkende rekensom dat dit niet voor iedereen het belangrijkste argument is. “Soms zie je dat er wel een hakselaar of andere dure machine wordt aangeschaft”, zegt hij. “Begrijpelijk, want die wordt dan vooral gekocht om ook ander werk binnenboord te houden. Toch heeft deze machines met jaarlijks een paar honderd uur vaak lang niet zo’n rendement als een sleepslangsysteem. Door gebrek aan personeel zie ik overigens wel steeds meer interesse in de motorpomp. Ook zal het ontstaan van een tweedehandsmarkt van motorpompen helpen in een omslag.”

Twee sleepslangsystemen doorgerekend; hoe anderhalve ton extra investering kan uitpakken

Voorbeeldberekening van LMB RosierGreidanus uit Winsum (Fr.)

Conventioneel sleepslang twee personen

Draaiuren

Transportslang doorsnee

Haspel/sleepslang doorsnee

Aanvoerslangen

Haspel/sleepslangen

Afschrijfperiode (jaar)

Restwaarde (%)

Rentestand (%)

Brandstofprijs

Trekker € 30 + man € 30

Aantal mensen/trekkers

Effectieve pomptijd

Winstpercentage

Gem prijs/kuub

Het verschil in investering van 1,5 ton geeft een jaarlijkse besparing in kosten van ruim een halve ton, rekent LMB RosierGreidanus voor.

Toebehoren Pompunit + compressor

Slang

Bemester

Investering

Kuubs/jaar

Restwaarde

Verbruik liter/uur

Max. pompcap. kuubs/uur

Gem. pompcap. kuubs/uur

Afschrijving

Trekker + man

Brandstofkosten

Rentekosten

Onderhoudskosten

Kostprijs per jaar Bruto marge

tweemanssysteem conventioneel versus motorpomp

Draaiuren

Transportslang doorsnee Haspel/sleepslang doorsnee

Aanvoerslangen

Haspel/sleepslangen

Afschrijfperiode (jaar)

Restwaarde (%)

Rentestand (%)

Brandstofprijs

Trekker € 30 + man € 30

Aantal mensen/trekkers

Effectieve pomptijd

Motorpomp sleepslang twee personen

Tabel 1. Kostprijsberekening

MAÏSRASSEN

2023

Vooruitgang gaat door

Opnieuw zetten de maïsrassen op de Nederlandse rassenlijst een stap vooruit. Net als elk jaar presteren de nieuwe rassen weer iets beter dan het bestaande materiaal. Onder ideale omstandigheden liggen de drogestofopbrengsten al ruim boven de twintig ton per hectare, ver boven wat gemiddeld in Nederland wordt geoogst. Dat verbeteren en meer inspelen op de behoefte van de veehouder is nu ook een uitdaging voor de zaaizaadleveranciers.

Zowel Limagrain als KWS is afgelopen jaar gestart met digitale ondersteuningsprogramma’s voor de maïstelers. Limagrain richt zich daarbij op de teelt, KWS kijkt meer naar het optimaliseren van het gewassenplan, de teelt van de gewassen en het zo economisch mogelijk voeren van de koeien met zelfgeteelde voedergewassen.

Limagrain is nu meerdere jaren bezig met Agrility. Hierbij worden met behulp van satellietwaarnemingen percelen gemonitord. Het laat zien waar de plekken zitten die slecht groeien en waar de opbrengst dus tegenvalt. Ook kijkt het programma naar de afrijping van het gewas en geeft het advies over het optimale oogstmoment. Nieuw dit jaar is dat telers van Limagrain-maïs direct in het systeem kunnen inloggen om hun percelen te volgen. Afgelopen jaar was dat nog

niet mogelijk en kregen deelnemers periodieke e-mailrapportages met daarin een overzicht van de groei en afrijping van het gewas en het verwachte moment van oogst. “Dit kan ook interessant zijn voor loonwerkers”, stelt commercieel manager Jos Groot Koerkamp van Limagrain. “Daarvoor kunnen ze een of meerdere abonnementen afsluiten à € 90,-. Met elk abonnement kunnen ze maximaal 25 hectare volgen in hun werkgebied. Daarmee kun je dan plannen en boeren adviseren over het juiste oogstmoment en bodemverbetering.”

AANPASSEN ZAAIDICHTHEID

Afgelopen jaar is ook een proef gedaan met een volgende stap, namelijk dat je op basis van de perceelsgegevens de zaaidichtheid aanpast. In

Tekst en foto’s: Toon van der Stok

Grondig 5 van 2022 hebben we daar ook over geschreven. Hoewel het juist was bedoeld om op minder productieve en droge plekken de opbrengst te verbeteren, is dat afgelopen jaar juist door de droogte mislukt, vertelt Groot Koerkamp enigszins teleurgesteld. “Het was zo extreem dat onze proefpercelen helemaal verdroogden. Daarom gaan we de proef dit jaar herhalen om te kijken of het in een normaal groeiseizoen wel meerwaarde heeft. Daarvoor kunnen we ook nog nieuwe loonwerkers gebruiken die de mogelijkheid hebben om te werken met een variabele zaaidichtheid.”

LIMAGRAIN: AL JAREN MARKTLEIDER

Met vorig jaar een marktaandeel van ruim veertig procent bevestigde Limagrain zijn positie als marktleider in de maïsteelt. Het is volgens Jos Groot Koerkamp mede te danken aan de manier waarop Limagrain zijn rassenveredeling doet. “Wij focussen op klimaatzones en hebben voor de zone waarin Nederland ligt dus veredelingsactiviteiten ter plaatse, wat betekent dat we vroeg afrijpende rassen hebben ontwikkeld die optimaal zijn afgestemd op ons klimaat. Dat maakt ons vrij uniek.”

“Seizoenen met extreme droogte, zoals afgelopen jaar, zijn situaties waarop de rassenkeuze ook geen invloed meer heeft. Dan verdroogt alles als je niet kunt beregenen”, zegt Groot Koerkamp. Risico’s kun je volgens hem wel beperken door op droogtegevoelige gronden bij voorbaat al voor LG-rassen met het Hydraneo-kenmerk te kiezen. “Dat zijn rassen die duidelijk minder droogtegevoelig zijn. In ons pakket zijn dat voor de snijmaïs LG 31.219 en bij de korrelmaïs LG Ashley.”

RUIM AANBOD

Voor wie daar niet naar kijkt, heeft LG dit jaar weer een zeer ruim aanbod van rassen, al zal de nadruk ook dit jaar liggen op de vroege energierijke rassen, verwacht Groot Koerkamp. “Met LG 31.206 hebben we een verbeterde versie van LG 31.205, het meest geteelde ras van vorig jaar. Dit ras zet echt een stap vooruit met veruit de hoogste VEM-opbrengst in de zeer vroege groep.”

Een ander nieuw ras van Limagrain in de zeer vroege en vroege groep is LG Purpose. Dit is een ras met een wat massaler gewas met heel mooie gemiddelden en goede landbouwkundige eigenschappen.

Bovenaan in de middenvroege en late groep staat nu het nieuwe ras LG Meluseen. Ondanks die vroegheid haalt deze de hoogste drogestofopbrengst in deze groep. Het is een ras dat goed past voor bedrijven met veel maïs en die bijvoorbeeld dankzij onderzaai wat later kunnen oogsten. De tweede nieuweling in deze groep is LG Gwendoleen. Dit ras is iets later, maar is wel het meest massale gewas van de lijst. In drogestof- en VEM-opbrengst is het ook een topper.

Een aparte groep in het rassenbulletin zijn de ultravroege rassen. Dit zijn de rassen voor de teelt in Noord-Nederland of op plaatsen waar een korte groei gewenst is, bijvoorbeeld als er eerst een snede gras is geoogst. In deze groep heeft LG twee nieuwe zeer vroege rassen. Het aller-

DIGITAAL DASHBOARD

In de omringende landen is ook KWS al meer dan vijf jaar bezig met dergelijke digitale systemen. Om de resultaten van de teelt te verbeteren, heeft KWS voor Nederland een heel andere weg gekozen. Jan Bakker van KWS constateert dat de maïsteler in Nederland in tegenstelling tot veel grote bedrijven in het buitenland bijna op zijn land woont. “Een snelle en directe persoonlijke check van de velden is dan veel accurater en vraagt weinig systemen en tijd.”

KWS zet meer in op de brede advisering van veehouders via een digitaal dashboard. Via deze zo-

vroegst is nu LG Skipper. Dat ras is zeker een week eerder oogstrijp dan de volgende op deze lijst. Desondanks is de opbrengst nog één punt hoger dan het gemiddelde.

Nummer drie op deze lijst is de nieuwe LG Faith. Deze is ook vroeg, maar heeft een iets lagere opbrengst. Verder is dit ras landbouwkundig grotendeels gelijk aan de Skipper, met een hoge tolerantie tegen maïskopbrand. Bij de laatste twee past wel de waarschuwing dat de opbrengst ongeveer twee ton lager is dan bij de gewone rassen. “Met deze kortseizoenmaïs lever je dus altijd wel productie in”, waarschuwt Groot Koerkamp. Ook komend jaar biedt Limagrain alle rassen aan met Starcover. Dit is de coating met een biostimulant om de begingroei te stimuleren en bodemnutriënten te mobiliseren. Deze wordt gecombineerd met ontsmetting met Force tegen ritnaalden en beperking van vogelvraat. Mocht er desalniettemin plantuitval door vogels optreden, dan voorziet de eveneens inbegrepen MaisService in gratis zaad voor overzaai. Starcover heeft zich inmiddels ruim bewezen, want op meer dan 250 proefvelden blijkt de opbrengst van behandeld zaad drie tot zes procent hoger, ruim voldoende om de extra kosten goed te maken.

MAISKOPBRAND OPKOMEND PROBLEEM BESCHIKBAARHEID ZAAD

Een oprukkend probleem in de maïs is de besmetting met maïskopbrand. Deze schimmelziekte waart al tien jaar rond en tast op steeds meer plaatsen de maïs aan. Het is heel herkenbaar aan de zwarte kop van de maïs (zie foto). Zwaar aangetaste kolven zijn helemaal vervangen door schimmelpluis en nieuwe sporen. Een probleem is dat de sporen zich zeer gemakkelijk verspreiden, bijvoorbeeld door een besmette machine. Feitelijk zou je de machine om verspreiding te voorkomen helemaal moeten reinigen voor je een ander perceel in gaat. Momenteel komen de besmettingen vooral voor in de polders in Noord-Holland, gebieden ten zuidwesten van Utrecht, langs de Maas van Oss tot omgeving Boxmeer, langs de IJssel bij Doesburg en delen van Friesland. In deze gebieden is het dus opletten tijdens de oogst om besmettingen te voorkomen. In de komende periode bij het zaaien, ook van een tolerant ras, is het wel gewenst om versleep van grond en dus besmettingen zoveel mogelijk te beperken. Om van de ziekte af te komen, zou je op een besmet perceel minimaal vier jaar geen maïs moeten telen. Wie dat niet kan of wil, moet voor besmette percelen in elk geval kiezen voor tolerante rassen. Daarmee blijft de besmetting ook op percelen met een zware aantasting beperkt tot vijf procent. De onderstaande lijst geeft de tolerante rassen aan volgens de meest recente onderzoeken.

Zeer vroege rassen: Smoothi Cs, P8057, MAS 08F, SY Skandik, SY Telias, Vicente, Benco en LG 31.206.

Middenvroege en middenlate rassen: Genialis KWS, SY Dakini, Meluseen, Farmerino, SY Nomad en Milkmax.

Korrelmaïs/CCM: Genialis, Megusto KWS, KWS Gustavius en SY Calo.

Door de droge zomer is er de nodige onrust of er voldoende zaaizaad van maïs beschikbaar is, vooral aangewakkerd door berichten over een tekort. Zowel KWS als Limagrain verwacht echter geen tekort aan zaaizaad. Wel is er van sommige populaire rassen beperkt zaad beschikbaar. Doordat veel bedrijven ook vroeg zijn gaan bestellen, zijn sommige rassen nu al uitverkocht. Alternatieven zijn echter voldoende beschikbaar. Wie dus op zoek is naar een specifiek ras doet er goed aan om zo snel mogelijk een bestelling te plaatsen.

genaamde Farmdesk kunnen veehouders zelf hun gewassenprogramma optimaliseren en in hun rantsoen het gebruik van eigen voeders optimaliseren en daarmee de kostprijs van een liter melk minimaliseren. Een belangrijk moment om die berekeningen uit te voeren, is volgens Bakker vlak voor de oogst van de maïs. “Dan kun je kijken wat je als ruwvoer (snijmaïs) nodig hebt”, zegt hij.

“De rest kun je dan bijvoorbeeld als MKS of als CCM oogsten of hoger hakselen. Daarmee kun je het rantsoen zelf geconcentreerder maken in energie en eiwit en de behoefte aan krachtvoer minimaliseren tot soms zelfs alleen een beetje soja of bierbostel. De teelt, de oogst en de opbrengstmogelijkheden beginnen in feite al bij de rassenkeuze, want dan kies je voor de rassen die zoveel korrelopbrengst geven en die blijven staan

totdat ze korrelrijp zijn. Uit de korrel komt namelijk de voedingswaarde van de maïs. De korrel is eigenlijk energie, een zetmeelbom. Zetmeel dat voor een belangrijk deel bestendig is. Daarvoor wordt de maïs geteeld en gevoerd.”

Met Farmdesk kan elke melkveehouder zijn gewassen en rantsoenen zelf optimaliseren. Een veehouder betaalt voor het gebruik ervan afhankelijk van de versie € 400,- tot € 700,- per jaar. Als hij hiermee werkt, kan hij zijn voerkosten heel vaak zo maar met twee tot vier cent verlagen, benadrukt Bakker. “Voor een gemiddeld bedrijf is dit al snel € 20.000,- tot € 40.000,- per jaar. Juist voor de oogst kan dit systeem de veehouder helpen om de juiste keuze te maken wat betreft de oogst: geheel of gedeeltelijk als MKS of als snijmaïs.”

MAÏSRASSEN

KWS: DE KOE IS EEN MELKFABRIEK RASSEN VAN KWS

Bekijk de koe als een fabriek en zoek dan uit hoe je die het meest efficient kunt benutten. Dat is het advies van Jan Bakker van KWS. “Kijk dan ook naar de CO2-footprint van elke kilogram voer of voedsel die je produceert. Die ziet er het beste uit bij veel voer van eigen land of uit je eigen streek.”

Al jaren heeft Bakker een eigen kijk op de teelt, de oogst en het gebruik van maïs, in het bijzonder op de eigenschappen waar je naar moet kijken. Voor hem is het een eenvoudige zaak. “Maïs teel je voor de korrel. Daarin zit 70 tot 75 procent zetmeel, tien procent eiwit, wat olie en wat celwanden, voor 95 procent in de koe van vandaag verteerbaar. Beter krachtvoer kun je je niet voorstellen. De korrelopbrengst voor de laagste kosten per kilo moet dan ook in de focus van de teelt staan en een maximale inzet hiervan in het rantsoen. Zie de koe als een fabriek die je zo efficiënt mogelijk wilt laten draaien. Dat betekent er precies datgene in stoppen wat nodig is om met zo min mogelijk verliezen tot het eindproduct te komen. Dat betekent dus kijken naar de juiste verhouding van de goedkoopste en schoonste energie en eiwit, want dat zijn de bepalende voedingsstoffen om tot het eindproduct te komen.”

VEM AFGEDAAN

Hij vindt dat het kenmerk VEM daarin heeft afgedaan. “Dat is een maatstaf die zestig jaar geleden is opgesteld voor koeien die 4200 kilo melk gaven - een trage fabriek - met heel veel gras, hooi, bieten en bietenkoppen en blad in het rantsoen. Meer en meer gaan nu alle voedingsregisters open en zoeken we naar mogelijkheden om melkproducties van 10.000 tot 12.000 kilo of zelfs 14.000 kilo per jaar te realiseren. Het is de kunst om zoveel mogelijk melk en vlees te produceren van eiwit en energie uit zelfgeteelde gewassen met zo weinig mogelijk verliezen. Dat dwingt niet alleen te kijken naar de hoeveelheid, maar ook naar de concentratie van het eiwit en het zetmeel. Daarmee moet je soms besluiten maïs te oogsten als MKS in plaats van als snijmaïs. Met het combineren van gras met MKS verhoog je de concentratie aan eiwit en zetmeel in het rantsoen en daarmee het productiepotentieel. Stengel en blad zitten dan in de weg vanwege de lage concentratie aan voedingselementen(eiwit en suikers) die verteerbaar zijn in de hoogproductieve dieren. De andere delen passeren de koe veelal, omdat ze te kort in de koe verblijven”, aldus Bakker. Deze elementen (voornamelijk celwanden) vergassen in de mestput of in de mestverwerking en zorgen zo voor methaanemissie.

Daar zit ook zijn tweede weerstand tegen het VEM-voederwaardeonderzoek. “Daarbij laten ze het voer 48 uur zitten in een onderzoeksoplossing die de pens moet nabootsen. Bij het huidige voersysteem zit het meeste voer echter maar maximaal zestien uur in de pens. Dat is dus veel te kort om de celwanden te verteren. Daarom is het geen goede maatstaf.” Het is voor hem reden om veehouders met voldoende lage veebezetting te wijzen op de voordelen van het gebruik van de maïs als MKS. “Dat is ook eenvoudiger te maken dan CCM. Ook heb je met de kolfspindel en de kolfsteel nog de meeste pensprikkel van de maïsplant in gebruik. Dat is beter dan stro toevoegen om weer structuur in het rantsoen te krijgen.” Een extra stimulans voor maïs verwacht hij de komende jaren van het kijken naar de CO2-footprint van een bedrijf. “Dan zie je dat maïs beter scoort dan welk gewas dan ook, ook zeker veel beter dan gras. Maïs brengt ook combinatiemogelijkheden, zoals snijmaïs, gras, MKS en Snelle Lente Rogge, wat efficiëntie en flexibiliteit geeft.”

KWS verwacht dit jaar veel nieuwe rassen in de markt te introduceren die top zijn in korrelopbrengst, droogtetolerantie en kopbrandtolerantie (minder dan gemiddeld één procent aantasting op zwaar geïnfecteerde percelen). Een voorbeeld is Arturello. Dit is een nieuw ras (Dent x Dent) met de absolute top in korrelopbrengst, dat je kunt zien als een verbeterde Millesim. Het ras is middenvroeg, met een hoge korrel- en drogestofopbrengst. Daarnaast is het zeer droogtetolerant en heeft het ook een hoge kopbrandtolerantie en is het zeer oogstzeker. Nieuw is ook het zeer vroegrijpe ras Nevo. Met zeer hoge korrelopbrengsten en een beperkte plantlengte zorgt het voor een zeer geconcentreerde, hoogenergetische snijmaïskuil of voor veel MKS. Daarnaast is er het nieuwe vroegrijpe ras Emporio met top-korrel- en -snijmaïsopbrengst. Deze rassen hebben ook een toptolerantie tegen kopbrand. Voorlopig is er nog onbeperkt zaad van beschikbaar. Ook van de rassen Papageno (Fao 200), Curacao (Fao 210), Megusto (Fao 220) en Camillo (Fao 250) is er voorlopig nog voldoende zaad. Een groot aantal rassen zijn echter ook al uitverkocht. Rassen als Autens, Ronaldinio, Genialis, Stabil, Ricardinio en Figaro kan KWS niet leveren. Alleen lokaal is er wellicht nog wat beschikbaar bij de handel.

VOOR

MAAR

BIETENOOGST OP

Z’N ENGELS

1500 hectare met twee rooiers

Tekst en foto’s: Niels van der Boom

Tussen september en april ademt de Engelse loonwerker Paul Stent suikerbieten. Zijn activiteiten richten zich puur op de oogst van dit gewas in een van de grootste teeltgebieden in Oost-Engeland. Met twee Vervaet-bunkerrooiers oogst hij jaarlijks ruim 1500 hectare bieten. Dat is per machine meer dan het dubbele van wat er in Nederland gebruikelijk is.

De bietencampagne van 2022-2023 is misschien wel de meest bijzondere die Stent in zijn 21 jaar als rooispecialist heeft meegemaakt. Vanaf het voorjaar viel in Oost-Engeland nauwelijks een druppel neerslag, waardoor de gewassen zich moeizaam ontwikkelden. Voor de wintergranen en het koolzaad - de hoofdteelten in de ‘broodmand van Engeland’ - was dat geen ramp. De opbrengsten zijn goed. Voor suikerbieten is dat een ander verhaal. Het perceel van veertig hectare dat Stent begin oktober rooit, is daarvan een lichtend voorbeeld. Kleine bieten, veel ontbrekende planten en opbrengsten die niet verder komen dan 37 ton per hectare.

TWEE WEKEN TE LAAT

Paul zit zelf achter het stuur van de Vervaet Q616 van bouwjaar 2021. De andere rooier, van hetzelfde bouwjaar en dit jaar aangeschaft, wordt bestuurd door Wayne Hammond, die al twintig jaar voor Stent werkt. Bijna altijd verzorgt de loonwerker ook de afvoer van de bieten, die in een langgerekte hoop langs de veldweg worden gestort. De bieten worden gereinigd en verladen door een bietenmuis. Twee trekkers met twintigtons kippers kunnen het oogsttempo bij deze tonnages goed bijbenen. Ze worden bestuurd door een vaste groep zzp’ers waarover Stent kan beschikken. Is het rooiseizoen afgelopen, dan

‘ALLEMAAL KNOPJES EN SCHERMEN IS NIETS

MIJ. ‘LAAT MIJ

MET EEN SLEUTEL DE REINIGINGSREKKEN VERSTELLEN’’

Met twee Vervaet Q616-bunkerrooiers rooit loonwerker Paul Stent ruim 1500 hectare suikerbieten per jaar. Het zijn lange dagen in een campagne die soms wel acht maanden duurt.

start de loonwerker met erwten zaaien. In de zomermaanden verzorgt hij de oogstplanning voor Anglian Pea Growers, een samenwerkingsverband van 130 telers die 3500 hectare conservenerwten telen en leveren aan diepvriesspecialist Ardo. Is de erwtenoogst in augustus afgelopen, dan moet er haast worden gemaakt met het klaarmaken van de rooiers. Dat was dit jaar echter anders. “De campagne van British Sugar startte door de droogte twee weken later, dus pas eind september”, vertelt Stent. “We missen daardoor hectares en lopen achter op schema.”

MINDER BIETEN, MEER WERK

Voor dit seizoen staat zo’n 1500 hectare rooiwerk op de planning. “Het zijn lange dagen die we maken”, vertelt Paul. “Ons werkgebied strekt zich uit in een straal van honderd kilometer in de graafschappen Suffolk en Norfolk. Dat betekent soms een uur reistijd van huis naar de klant. Zes uur ’s ochtends op pad, zeven uur rooien en door tot het klaar is. Dan is het soms één uur ’s nachts voor je thuis bent. Het zijn grote akkerbouwers voor wie we rooien.”

In 21 jaar tijd groeide het areaal gestaag. “Klanten komen vanzelf naar ons toe”, vertelt Paul. “Nog meer hectares betekent dat ik een derde rooier nodig heb, dat is wel een drempel”, voegt hij eraan toe. Het areaal suikerbieten neemt in Engeland al jaren af. Is het dan niet vreemd dat zijn areaal groeit? “In het verleden rooiden veel akkerbouwers hun bieten zelf. Nu ze minder bieten verbouwen, is dat niet meer lonend en besteden ze het werk uit aan de loonwerker.”

ZELF IETS KUNNEN LASSEN

Al twee decennia vertrouwt de loonwerker op rooitechniek van Vervaet. “Deels is dat vanwege de goede ondersteuning van importeur J. Riley Beet Harvesters (tegenwoordig eigendom van Vervaet; red.) en deels vanwege de relatieve eenvoud van de machine. “Ik wil een rooier waar ik veilig met een lasapparaat aan kan werken”, lacht hij. “Allemaal knopjes en schermen is niets voor mij. Laat mij maar met een sleutel de reinigingsrekken verstellen. Wanneer je dan om de machine loopt, zie je altijd weer iets anders dat aandacht vraagt. Verstel je het vanuit de cabine, dan mis je dit. Al die elektronica kan alleen maar kapot.”

De rooi- en reinigingstechniek met rooi- en reinigingszonnen functioneert goed op de zware kleigrond waar Stent veelal rooit. Vandaag rijden beide machines met een gangetje van 6 km/u over de droge klei. “Maar 12 km/u wil ook prima

hoor”, grijnst Paul terwijl hij demonstratief de joystick naar voren schuift. “8 km/u is in een normaal jaar gemiddeld. We beginnen op de zware grond en na nieuwjaar rooien we op de lichte grond. Afgelopen seizoen liep de campagne extreem lang door, tot in april. Toen waren we tegelijk aan het bieten zaaien én rooien. Het achterwege blijven van vorst maakte dat mogelijk, maar liever zijn we op tijd klaar.”

VEERTIG HECTARE PER DAG

Stent heeft ervaring met vrijwel alle types die Vervaet heeft gebouwd. Dertien jaar lang reed hij met een drieassige Beet Eater 625. “Dankzij de grote bunker kon je op de kopakker lossen en hij liet het land mooi vlak achter. Met de introductie van de Q-serie zijn we overgestapt op de Q616 met een zeventientons bunker. Omdat we nu altijd rijdend lossen, kun je daar ook een twintigtons kipper mee vullen. Qua gewicht scheelt het acht ton, maar bodemdruk is niet iets waar de klanten heel erg mee bezig zijn. Een voordeel was dat de Beet Eater loeisterk was. De Mercedes-motor gaf nooit op; je kon er een cruiseschip mee voorttrekken als het moest! De wendbaarheid van de Q616 is een voordeel. Je draait hem op de kopakker om zijn as als het moet. Het gekke is dat de rooicapaciteit niet onderdoet voor de grotere 625. Met beide Q’s kunnen we op lichte grond veertig hectare per dag rooien. De bediening is weer een stukje gebruiksvriendelijker. Wanneer je zoveel uren op een machine maakt, ga je dat wel waarderen.”

‘DE ROOICAPACITEIT VAN DE Q616 DOET NIET ONDER VOOR DIE VAN DE GROTERE BEAT EATER 625’

Paul Stent (uiterst rechts) specialiseert zich met medewerker Wayne Hammond (uiterst links) al ruim twintig jaar in de bietenoogst.

Tekst en foto’s: Marjolein van Woerkom

VIER JUNIOREN NAMEN

LOONBEDRIJF KUUNDERS OVER

‘Iedereen moet langzaam zijn plek en rol gaan vinden’

Loonbedrijf Kuunders uit Deurne had vier overnamekandidaten paraat. Vier jaar geleden droegen de twee senioren, Ricus en Mart Kuunders, hun bedrijf over aan deze vier junioren. Het overnameproces verliep soepel, maar de handtekeningen bij de notaris betekenen niet dat ze er al zijn.

Sinds de overname in 2018 is zijn broer Rob verantwoordelijk voor de veehouderijtak. Zijn nicht Moniek werkt op kantoor en neemt een deel van de (mest)administratie op zich en haar man Piet heeft de akkerbouwtak op zich genomen. Han Kuunders zelf is verantwoordelijk voor de mestverwerkingstak en regelt de algemene zaken.

“Het was voor de officiële overname al redelijk duidelijk wie wat ging doen”, vertelt Han. “We lopen allemaal al lang mee binnen het bedrijf en

ieder heeft zijn eigen kwaliteiten en voorkeuren. Niemand wilde hetzelfde, dus dat botste gelukkig niet met elkaar.”

Han zelf wist al van jongs af aan dat hij verder wilde in het loonbedrijf van zijn vader Mart en oom Ricus. “Buiten schooltijden liep ik altijd hier rond”, vertelt hij. “Toen ik klein was, ging ik mee op de hakselaar en later ben ik hier gaan werken. Ik ben echt een machineman. Het zit in je of het zit niet in je. Bij mij zat het erin.”

‘IN HET VERLEDEN WAS HET VANZELFSPREKEND DAT ZOON OF DOCHTER HET BEDRIJF OVERNAMEN’

EEN COACH ERBIJ

Hij wist dat zijn broer, de dochter van Ricus en haar man ook interesse hadden. Na een bezoek aan de Inspiratiedagen, waar het ook over bedrijfsopvolging ging, besloot Han het bespreekbaar te maken; hij was - en is - jong en wilde vooruit. “In het verleden was het vanzelfsprekend dat zoon of dochter het bedrijf overnamen, maar dat is het in deze tijd echt niet meer. Ik vond het dus belangrijk het gesprek daarover al vroeg met elkaar aan te gaan, zodat je niet voor onverwachte verrassingen komt te staan.”

Daar kwam bij dat zijn oom Ricus in de jaren 2011-2012 erg ziek was geweest en ook hij ging nadenken over de toekomst van het bedrijf. “Ik wilde het goed geregeld hebben richting de toekomst”, vertelt Ricus. Ze besloten er een coach bij te halen. “Voor dit soort zaken heb je iemand nodig van buiten, met een frisse blik. Iemand die het gesprek leidt. Een regisseur, zeg maar.”

Met de eerste adviseur hadden ze geen klik. “Hij richtte zich meteen op het financiële plaatje, terwijl wij juist de menselijke kant belangrijk vonden”, vertelt Han. “Het is een familiebedrijf. Daarnaast waren er vier overnamekandidaten; wij vonden het belangrijk dat eerst ieders kwaliteiten en ambities in beeld werden gebracht.”

“In ons proces waren familieleden betrokken, waardoor het erg belangrijk was dat er dingen konden worden uitgesproken. Daar heb je een coach voor nodig met wie het klikt”, vult Ricus aan. Hij geeft een voorbeeld. “Mijn schoonzoon is zogezegd van ‘de koude kant’. We hadden er onderling ook voor kunnen kiezen dat we hem erbuiten zouden laten, maar ook daarom heb je begeleiding van buitenaf nodig. Een coach maakt dingen inzichtelijk en daardoor maak je gefundeerdere beslissingen.”

GESPREKKEN

Ze kwamen uit bij een voormalige accountmanager van de Rabobank, die een eigen coachingsbedrijf was begonnen. In 2017 begonnen de eerste gesprekken, zowel één op één als gezamenlijk. “Dat was prettig, we bespraken zowel de menselijke als de zakelijke kant”, vertelt Han. “Welke rol en verantwoordelijkheden willen de overnamekandidaten op zich nemen? Hoe zien de overdragers dit? Daarbij moest er ook worden gekeken naar het financiële plaatje, zodat de jongere generatie het kon overnemen, maar de oudere generatie ook genoeg pensioen zou hebben.”

Daarnaast werden ook de partners van de overnamekandidaten uitgenodigd mee te doen in het gesprek en ook de familieleden die in het bedrijf op de loonlijst stonden. “Onze broer Willie heeft ook aan de wieg gestaan van het bedrijf en vervult nog steeds een belangrijke rol, terwijl onze

zus Gertie sinds 2002 de financiële zaken op zich heeft genomen”, zegt Ricus. “Zij zijn dan wel werknemer, maar ze hebben beiden een belangrijk aandeel gehad in de groei en de ontwikkeling van ons bedrijf.”

Logischerwijs ging niet alles even vloeiend. “Daar zijn gesprekken ook voor”, zegt Ricus. “Hierdoor gaan de neuzen langzaam aan dezelfde kant op staan.” “Het is ook wel spannend”, vult Han aan. “Jong en oud denken toch anders. Dat ligt aan de tijd waarin je opgroeit, denk ik. De jeugd wil soms sneller en heeft een andere visie dan de oudere generatie.”

RELATIEF SNEL

De basis van het traject verliep relatief snel. Na een jaar werd de overname bekrachtigd bij de notaris. Hoe heeft het zo soepel kunnen verlopen? “Je moet de kracht van samenwerking inzien, anders blijf je hangen in details”, stelt Han. “Je wilt met z’n allen verder, dus het proces moet door. Het is van belang dat je op een bepaalde momenten zowel kleinere als grotere knopen doorhakt. Je kunt niet blijven hangen op bepaalde punten, want dat vertraagt de overname.”

Daarnaast is het belangrijk dat het bedrijf op orde is, voegt Ricus daaraan toe. “Het bedrijf moet financieel gezond zijn om stappen te kunnen maken. Wij zijn altijd blijven investeren. We hebben onroerend goed en het bedrijf is up-to-date. Dat is belangrijk, want een bank of Belastingdienst moet ook met de overname instemmen.”

Ze hebben een familiestatuut laten opstellen, waarin hun normen en waarden zijn vastgelegd, waarin de taakverdeling is beschreven en waarin staat wat te doen als iemand eruit wil stappen.

“Je moet het zien als een leidraad voor het bedrijf”, zegt Han. “Het geeft ons houvast.”

Daarnaast hebben ze een STAK (stichting administratiekantoor) opgericht, te vergelijken met een raad van commissarissen. Mart en Ricus zitten in het bestuur, samen met de coach en de financieel adviseur. “Om de afspraken te waarborgen”, zegt Han.

PLEK VINDEN

Toch zijn ze er nog niet. De handtekeningen bij de notaris zijn gezet, maar daarna begint het eigenlijk pas, benadrukt Ricus. “Iedereen moet langzaam zijn plek en rol gaan vinden” zegt hij. Zo merkt hij op dat hij het lastig vindt om los te laten. “Mijn broer Mart gaat daar pragmatischer mee om. Hij heeft al een stapje teruggedaan en woont ook niet meer bij het bedrijf. Als hij er niet is, krijgt hij minder mee van de zaken hier. Loslaten vind ik lastiger. Ik woon nog wel bij het bedrijf en werk nog volledig mee. Wij, als oudere generatie, hebben nu een meer adviserende rol

BEDRIJFSOVERNAME GESLAAGD

Het zijn uitdagende tijden, maar toch zijn er gelukkig nog genoeg jonge cumelaondernemers die het familiebedrijf willen én kunnen overnemen. In deze serie blikken we terug met ondernemers die de stap onlangs hebben gezet. Hoe is het bedrijfsovernameproces gelopen, waar liepen ze tegenaan en wat leerden ze onderweg?

‘ZE HEBBEN EEN FAMILIESTATUUT LATEN OPSTELLEN WAARIN BELANGRIJKE ZAKEN ZIJN VASTGELEGD’

‘WIJ VONDEN HET BELANGRIJK DAT EERST IEDERS KWALITEITEN EN AMBITIES IN BEELD WERDEN GEBRACHT’

LOONBEDRIJF KUUNDERS

De broers Mart en Ricus kwamen uit een gezin van acht en op het melkveebedrijf van hun ouders was geen plek voor zoveel kinderen. Ze besloten in 1981 een loonbedrijf op te starten. In eerste instantie bestonden de werkzaamheden voornamelijk uit de verhuur van een trekker met chauffeur aan Van Rijsingen uit Helmond voor de oogst van conserven, en uit mest rijden, ploegen en zaaien en oogsten. Van lieverlee kwamen daar andere werkzaamheden bij, zoals mesttransport en ander agrarisch transport met walkingfloors en onderlossers, mestverwerking en een eigen akkerbouwtak. Het bedrijf teelt nu op 400 hectare akkerbouwgewassen.

Loonbedrijf Kuunders uit Deurne is een echt familiebedrijf geworden. Een derde van de dertig medewerkers is familie. Vanwege de leeftijd van de ondernemers, de vier junioren die met het bedrijf vooruit willen en de continuïteit van het bedrijf is de bedrijfsovername in 2017 in gang gezet.

gekregen. Daar moet je ook ingroeien.”

“Je moet eerst loslaten voordat iemand anders het vast kan pakken”, zei hun coach het. Ricus glimlacht. “Dat is ook zo”, zegt hij. Die coach, die drie jaar lang met de familie in gesprek is geweest, heeft het bedrijf eind vorig jaar verlaten.

“Dat hadden we ook zo afgesproken”, zegt Ricus.

“Een coach moet een frisse blik houden, moet iemand zijn die er blanco in staat. Dat soort mijlpalen moet je van tevoren slaan, anders loopt het te lang door”, weet hij. Inmiddels hebben ze een nieuwe coach gevonden waarmee het klikt. “Het is niet dat we er nu zijn. Een helicopterview blijft belangrijk. Een blik van andere mensen blijf je gewoonweg nodig hebben.”

COMMUNICATIE

Elke maand zitten ze nu met de acht familieleden die in het bedrijf werkzaam zijn bij elkaar. Ze maken een agenda, notulen en een actielijst. “Zo horen we van elkaar wat er speelt, welke visie een ieder heeft en wie waar verantwoording voor neemt. Dat werkt prettig”, zegt Ricus. “De neuzen blijven zo dezelfde kant op wijzen. Communicatie is ontzettend belangrijk en zal ook altijd een aandachtspunt blijven.”

Han beaamt dat. “Ons bedrijf is zo breed dat je gewoonweg niet overal verstand van kunt hebben. Het is prettig dat iedereen zijn eigen specialisatie heeft. Alleen kun je dit bedrijf niet runnen. Dat maakt communiceren des te belangrijker. Het is ook gewoon fijn om te kunnen overleggen. Je wilt investeren en je moet er met z’n achten uit zien te komen. Als dat lukt, sta je als bedrijf ontzettend sterk.”

OP TIJD BEGINNEN

Terugkijkend op het proces zijn beiden blij met het eindresultaat. “De basis is veel sneller gelopen dan gedacht”, zegt Han. “Er zijn misschien dingen die ik achteraf anders had gedaan of waar je nu anders tegenaan kijkt, maar dingen lopen zoals ze lopen. Je maakt op een bepaald moment keuzes en daar moet je je daarna niet meer druk over maken.”

“We hebben het op het juiste moment gedaan”, zegt Ricus. “Soms hoor je wel eens verhalen dat de oude generatie al zeventig is. Ik ben blij dat wij niet zo lang hebben gewacht. De junioren moeten ook de kans krijgen om kapitaal op te bouwen binnen het bedrijf. Met zulke belangrijke dingen moet je op tijd beginnen.”

‘WE BESPRAKEN MET DE COACH ZOWEL DE MENSELIJKE ALS DE ZAKELIJKE KANT’

‘ONS BEDRIJF IS ZO BREED, DAT JE GEWOONWEG NIET OVERAL VERSTAND VAN KUNT HEBBEN’

MACHINEKOSTEN KWART VAN AANSCHAFWAARDE

INTREKKEN AANBESTEDING

BIJ TE WEINIG CONCURRENTIE

Grondig 1

Dossier: R22

Rubriek: Cumela Kompas

Machinekosten kwart van aanschafwaarde

In de cumelasector zijn de jaarlijkse machinekosten gemiddeld 24,7 procent van de aanschafwaarde van de machines. Het betekent dat wanneer de oorspronkelijke aanschafwaarde van een machine € 100.000,- is, de kosten gemiddeld € 24.700,- per jaar bedragen. Veruit de drie grootste kostenposten zijn afschrijvingen, reparatieen onderhoudskosten en brandstofkosten. Bij een waarde van € 100.000,- bedragen deze respectievelijk € 7400,-, € 5600,- en € 6900,-. Dit is nog exclusief de stijging van de brandstofkosten in 2022. “Wanneer we deze meerekenen, komen we uit op ruim € 9200,- aan brandstofkosten”, benadrukt adviseur financiën en bedrijfsontwikkeling Dieuwer Heins. De gegevens zijn afkomstig uit de bedrijfsvergelijking Cumela Kompas. Deze gegevens kunnen worden gebruikt in de kostprijsberekeningsmodule van Cumela, waarin kosten worden opgevoerd als percentage van de aanschafwaarde.

Beste Geralde, Bij een aanbesteding was ik de enige aanbieder, maar nu is de aanbesteding ingetrokken. Mag dat?

Beste aannemer,

Een aanbesteder die maar één geldige inschrijving ontvangt, mag de aanbesteding intrekken vanwege het te lage concurrentieniveau. Het uitgangspunt is immers dat een aanbestedende dienst een aanbesteding altijd mag afbreken zonder dat daarvoor bijzondere omstandigheden zijn vereist. Uit de jurisprudentie blijkt bovendien dat te weinig concurrentie een geaccepteerde grond is voor intrekking. Dit werd recentelijk weer bevestigd in twee rechtszaken.

In de cumelasector zijn de jaarlijkse machinekosten gemiddeld 24,7 procent van de aanschafwaarde van de machines Het betekent dat wanneer de oorspronkelijke aanschafwaarde van een machine € 100.000,- is, de kosten gemiddeld € 24 700,- per jaar bedragen. Veruit de drie grootste kostenposten zijn afschrijvingen, reparatie- en onderhoudskosten en brandstofkosten. Bij een waarde van € 100.000,- bedragen deze respectievelijk € 7400,-, € 5600,- en € 6900,- Dit is nog exclusief de stijging van de brandstofkosten in 2022. “Wanneer we deze meerekenen, komen we uit op ruim € 9200,- aan brandstofkosten”, benadrukt adviseur financiën en bedrijfsontwikkeling Dieuwer Heins. De gegevens zijn afkomstig uit de bedrijfsvergelijking Cumela Kompas. Deze gegevens kunnen worden gebruikt in de kostprijsberekeningsmodule van Cumela, waarin kosten worden opgevoerd als percentage van de aanschafwaarde.

In de grafiek zie je dat voor vrijwel alle kosten geldt dat deze in verhouding tot de aanschafwaarde bij de grondverzetbedrijven hoger zijn en bij de agrarische loonbedrijven juist lager. Volgens Heins zijn hiervoor meerdere verklaringen. “De aanschafwaarde van machines in het agrarisch loonwerk ligt duidelijk hoger, terwijl deze machines veel minder draaiuren per jaar hebben. Hierdoor zijn de kosten, zoals afschrijvingen, reparatie en onderhoud, juist lager. Het beperkte verschil in brandstofkosten komt doordat het brandstofverbruik in de agrarische sector veel hoger ligt in vergelijking met het grondverzet.

In de grafiek zie je dat voor vrijwel alle kosten geldt dat deze in verhouding tot de aanschafwaarde bij de grondverzetbedrijven hoger zijn en bij de agrarische loonbedrijven juist lager. Volgens Heins zijn hiervoor meerdere verklaringen “De aanschafwaarde van machines in het agrarisch loonwerk ligt duidelijk hoger, terwijl deze machines veel minder draaiuren per jaar hebben. Hierdoor zijn de kosten, zoals afschrijvingen, reparatie en onderhoud, juist lager. Het beperkte verschil in brandstofkosten komt doordat het brandstofverbruik in de agrarische sector veel hoger ligt in vergelijking met het grondverzet.

Aan de Haagse rechter werd een oordeel gevraagd over de intrekking van een concurrentiegerichte dialoog door Waterschap Delfland. De aanbestedingsstukken voorzagen erin dat er voor een tweede dialoogronde drie gegadigden werden geselecteerd, maar bij gebrek aan geldige aanmeldingen mochten slechts twee gegadigden deelnemen. De rechter overwoog dat ook in dat geval het waterschap de aanbesteding mocht intrekken vanwege te lage concurrentie. Er waren namelijk weliswaar nog twee gegadigden, maar de concurrentie was lager dan met de opzet van de aanbesteding was bedoeld.

De verzekeringspremies liggen vanwege de grotere risico’s in het grondverzet juist hoger dan voor agrarische loonbedrijven. Dit zien we terug in de ververzekeringskosten per aanschafwaarde”, aldus Heins. “Binnen de module kostprijsberekening wordt ook gekeken naar de huisvestingskosten en algemene kosten per aanschafwaarde”, legt hij uit “Voor grondverzetbedrijven bedragen deze respectievelijk 2,2 en 2,9 procent, terwijl deze voor agrarische loonbedrijven uitkomen op ongeveer 1,3 en 1,5 procent.”

De verzekeringspremies liggen vanwege de grotere risico’s in het grondverzet juist hoger dan voor agrarische loonbedrijven. Dit zien we terug in de ververzekeringskosten per aanschafwaarde”, aldus Heins. “Binnen de module kostprijsberekening wordt ook gekeken naar de huisvestingskosten en algemene kosten per aanschafwaarde”, legt hij uit. “Voor grondverzetbedrijven bedragen deze respectievelijk 2,2 en 2,9 procent, terwijl deze voor agrarische loonbedrijven uitkomen op ongeveer 1,3 en 1,5 procent.”

Heins adviseert ondernemers deel te nemen aan Cumela Kompas “Voor deelnemers is het naast diverse andere kengetallen ook interessant om te zien hoe zij scoren als het gaat om machinekosten per aanschafwaarde. Liggen de kosten per aanschafwaarde te laag, dan is de kans groot dat er sprake is van een omvangrijk machinepark dat onvoldoende wordt benut.

Heins adviseert ondernemers deel te nemen aan Cumela Kompas. “Voor deelnemers is het naast diverse andere kengetallen ook interessant om te zien hoe zij scoren als het gaat om machinekosten per aanschafwaarde. Liggen de kosten per aanschafwaarde te laag, dan is de kans groot dat er sprake is van een omvangrijk machinepark dat onvoldoende wordt benut.

De gegevens zijn gebaseerd op de jaarrekeningen van in totaal 203 cumelabedrijven die hebben deelgenomen aan de kengetallenvergelijking Cumela Kompas over 2021. Wil je weten hoe jouw kengetallen zijn, doe dan mee aan de kengetallenvergelijking Cumela Kompas en stuur een e-mail naar kengetallen@cumela.nl.

Aan een Groningse rechter werd een zaak voorgelegd over een Europese openbare aanbesteding van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Klachten van de nummer twee leidden tot uitsluiting van de aanvankelijke winnaar. In plaats van gunning aan de nummer twee volgde vervolgens intrekking van de aanbesteding, omdat zijn inschrijving de enige overgebleven geldige inschrijving was. Die wrange uitkomst was aanleiding om zich in kort geding te verzetten tegen de intrekking. In het kort geding betoogde de nummer twee dat het enkele feit dat sprake is van één geldige inschrijving op zichzelf nog niet betekent dat er sprake is van een te laag concurrentieniveau. De rechter ging hier niet in mee en gaf aan dat er mogelijk wel concurrentie op de markt bestond, maar niet voor deze specifieke opdracht. Dat was een grond voor intrekking.

Geralde Bouw-van de Bunt, adviseur juridische & GWW-zaken

Energietransitie op het menu

92 JAAR JONG

Over volhouders gesproken. Op 28 december vierde Jan van Dieren, oud-eigenaar van Kooijker van Dieren uit Laag Zuthem, zijn 92e verjaardag. Jan is al 76 jaar loonwerker en nog altijd actief betrokken bij het bedrijf. Zo schenkt hij nog elke ochtend en middag koffie in! Nu gaat hij toch echt met pensioen. Hij kreeg de gouden Cumela-speld opgespeld door Jaap Majoor, die hem bedankte voor zijn loopbaan en inzet. Zoals op de foto te zien is, was hij er erg blij mee.

Bijna vijftig belangstellende leden van studieclub Kring Schagen kwamen naar de jaarlijkse bijeenkomst op de eerste woensdag in het nieuwe jaar. Dick-Jan Marees van Avia gaf uitleg over de historie van het 101 jaar oude familiebedrijf in de brandstofhandel en ging in op de energietransitie, bekeken vanuit de energieleverancier. Dit gaf een boeiende interactie met de leden. Verder praatte Simco Kruijer, wethouder van de gemeente Schagen, de leden bij over on-

der meer de ruimtelijke ordening en de Omgevingswet. Hero Dijkema ging in op de actuele stand van zaken met betrekking tot voertuigeisen en breedte- en hoogteontheffingen. Tijdens de vergadering gaf penningmeester Karel Koper het stokje door aan Ramon Veldboer. Het bestuur werd aangevuld met Jaan Sneekes van Loonbedrijf Vermaire. Na afloop was het nog gezellig napraten en netwerken in het voorcafé van De Gevel in Schagen.

Scania Super met midliftas

Cerfontaine in Berg en Terblijt heeft deze Scania 6x2-midliftas-trekker in gebruik genomen. De truck met R-cabine en 338 kW (460 pk) motor is Nederlands eerste Scania Super die is uitgevoerd met een midliftas. Deze 4,5-tons as zakt automatisch wanneer de aslast op de achteras te hoog wordt. Cerfontaine heeft hiervoor gekozen omdat een volwaardige derde as niet nodig is voor het werk waarvoor de truck wordt ingezet. Met de midliftas beschikt de truck over het laadvermogen en de tractie van een 6x2-trekker, maar dan een paar honderd kilo lichter. Cerfontaine Transport biedt zowel nationaal als internationaal transport met walkingfloor-combinaties, kipper-opleggers, zwaartransporttrekkers en containerauto’s. Begin vorig jaar had Cerfontaine ook al de primeur met de eerste Scania R770 XT 8x4-zwaartransporttrekker van Nederland.

Jubilarissen bij Sloot in Aerdt

Op vrijdag 16 december werden de jubilarissen van Loonbedrijf Sloot in Aerdt gehuldigd. Van dit gezelschap was één medewerker zelfs bijna vijftig jaar in dienst. Een bijpassende fotoreportage van machines en werkzaamheden liet zien welke groei het bedrijf in zijn meer dan zeventigjarige bestaan heeft doorgemaakt. Uiteraard werd er uitgebreid teruggeblikt en verteld over het werkplezier door de jaren heen. Een bijzonder woord van dank werd door Roy en Robert Sloot uitgesproken aan hun ouders en tante voor het vertrouwen in de derde generatie.

BOOM VOOR NIEUWBOUW

Brouwer & Brouwer BV heeft afgelopen najaar het nieuwe bedrijfsgebouw in gebruik genomen. Als finishing touch werd er begin dit jaar een olijfboom geplant in het midden van de rotonde voor het nieuwe bedrijfsgebouw. Brouwer koost voor een olijfboom vanwege de bijzondere betekenis waar het ook als bedrijf voor staat. Als een van de oudste bomen ter wereld wordt de olijfboom namelijk geassocieerd met kracht, vrede, overwinning en een positief toekomstbeeld. De olijfboom was vroeger een kostbaar bezit. De olijfolie, ook wel het ‘groene goud’ genoemd, was vanwege zijn reinigende werking zeer geliefd.

STIKSTOF EN MEER

Op 15 november hield studieclub Alblasserwaard & Vijfheerenlanden haar studieavond in Het Bruisend Hart in Hoornaar. Het was een gezellige en enerverende avond. Sprekers Teun Jansen (beleidsmedewerker stikstof bij Cumela) en wethouder Jan Lock (gemeente Molenlanden) praatten de bezoekers bij over het onderwerp ‘Stikstof, gevolgen en kansen’.

Voorzitter Martin de Kuiper en bestuurslid Bram van der Heiden namen na respectievelijk twaalf en dertien jaar passend afscheid. Lydia Damsteegt en Gert-Jan van der Neut werden geïnstalleerd als nieuwe bestuursleden.

DUIDELIJKE

REGELS GEWENST

In Grondig 9 schreef ik een column over de problemen voor werkgevers. Er lijkt nu nog meer slecht nieuws aan te komen. Minister Van Gennip heeft zich namelijk uitgesproken over de richting die ze wil inslaan met de zzp’ers. Het kabinet wil duidelijke regels over de beoordeling van arbeidsrelaties. Het handhavingsmoratorium (geen handhaving), dat al een aantal jaren geldt, wordt per 1 januari 2025 opgeheven. Dat kan natuurlijk alleen als dan ook duidelijk is wanneer iemand als zelfstandige kan werken. Daarnaast is ook aangekondigd dat er een wettelijk verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering komt voor alle zelfstandigen via UWV. De zelfstandigenaftrek daalt sneller tot € 1200,- in 2030. Dit wordt overigens gecompenseerd door een verhoging van de arbeidskorting.

Bij de beoordeling van de arbeidsrelaties komt er een nieuw criterium, ‘inbedding’. Het wordt niet langer mogelijk om iemand als zzp’er in te huren als het werk organisatorisch is ingebed bij de inlener, tenzij deze expliciet voldoet aan een aantal ondernemerscriteria. Zowel de definitie van inbedding als deze criteria worden in 2023 uitgewerkt. Van Gennip lijkt daarmee een richting in te slaan die voor onze sector mogelijk niet gunstig uitpakt, want vaak draaien zzp’ers mee in een keten. Deze richting kiest van Gennip omdat het lijkt alsof deze inbedding goed te handhaven is. Dat is echter nog maar de vraag. Inbedding is namelijk eerder aan de orde geweest en werd toen ‘reguliere bedrijfsactiviteiten’ genoemd. Hoewel het doel is om duidelijke regels te bedenken voor de beoordeling van arbeidsrelaties en het grijze gebied tussen werknemers en ondernemers te verkleinen, is het nog steeds de vraag of dat hiermee gaat lukken. Van Gennip heeft drie hoofdelementen in gedachten: 1. Worden er instructies gegeven en wordt er toezicht gehouden op het werk? 2. Is het werk organisatorisch in te passen in de organisatie van de werkgevende? 3. Is er sprake van zelfstandig ondernemerschap binnen een arbeidsrelatie?

Er wordt de komende maanden gewerkt aan de invulling van bovenstaande. Het is de bedoeling dat er voor de zomer een concept-wetsvoorstel ter internetconsultatie wordt aangeboden. Natuurlijk zullen we inbreng leveren waar dat mogelijk is. We zijn immers allemaal gebaat bij duidelijke regels, maar we willen ook zzp’ers inzetten binnen onze bedrijfsvoering. We gaan aan de slag.

Jacqueline Tuinenga beleidsmedewerker sociale zaken

van

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

OPROEP #HARTVOORCUMELA

Ken jij iemand die op een bijzondere en hartverwarmende manier opvalt? Omdat hij of zich inzet voor de ander én onze sector? Iemand waarvan je vindt dat hij of zij iets opmerkelijks bijdraagt? Iemand die hart voor onze sector toont of een collega ondernemer die je uit de brand heeft geholpen?

Geef deze persoon dan op voor onze actie #hartvoorcumela via cumela.nl/ hartvoorcumela

Uit alle inzendingen selecteren we 7 personen die we op 14 februari verrassen.

WATERSCHAPPEN STELLEN

In de ‘Samenwerking Waterschapswerken’ (SWW) heeft Cumela meegewerkt aan het opstellen van het ‘Visiedocument Duurzaamheid en Veiligheid’. Daarin staan de ambities om met waterschapswerken bij te dragen aan circulariteit, klimaatadaptatie, klimaatmitigatie en biodiversiteitsherstel en het belang van veilig werken, gezond zijn en gezond blijven. Wil jij ook hiermee aan de slag? Doe het samen met Cumela.

Het SWW is een samenwerkingsverband dat bestaat uit diverse waterschappen, de Unie van Waterschappen, het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP), Cumela en andere brancheverenigingen.

Advertentie

Een overgangstermijn van twee maanden, een veel langere termijn voor de vooraanmelding en RVO dat leveranciers en afnemers aanspoort om zich te melden in het eCertNL systeem. Een paar van de vele mooie resultaten van onze lobby rond de invoering van het rVDM. Er blijven wensen over, maar daarover houden we continu overleg met de overheid. Hou ons daarom op de hoogte als zaken niet werken.

Op 1 januari startte het digitaal en realtime verantwoorden van mesttransporten met het rVDM. Drie jaar heeft Cumela gelobbyd voor een werkbaar systeem, waarbij mesttransporten altijd door kunnen gaan. Wat hebben we allemaal bereikt?

KLIC-MELDING GOEDKOPER

Het tarief voor een KLIC-melding is per 1 januari opnieuw verlaagd: van € 13,50 naar € 11,50. Hierdoor wordt de belemmering om graafschades te voorkomen steeds kleiner. Vraag deze informatie over kabels en leidingen dus op voordat je in de grond gaat werken, ook als je hovenier bent en voor een particulier werkt.

Als grondroerder vind je soms een kabel of leiding die niet op de plek ligt waar die volgens de KLIC-melding zou moeten liggen. Of je vindt een net dat niet op de betreffende informatie staat. Dit zijn zogenaamde ‘afwijkende situaties’ en je bent verplicht om die te melden aan het Kadaster. Het Kadaster zal vervolgens de betreffende netbeheerder sommeren om zijn informatie op orde te brengen om daarmee schades te voorkomen.

SUBSIDIE VOOR EMISSIELOZE MOBIELE WERKTUIGEN EN TRUCKS 2023

Met de subsidie Schoon en Emissieloos Bouwen (SSEB-regeling) en de subsidie Zero Emissie Trucks wordt de aanschaf van mobiele werktuigen met zero- en laagemissie gestimuleerd. Binnenkort zijn deze subsidies aan te vragen. Wil je van één van deze subsidies gebruik maken, zorg er dan voor dat je vooraf de benodigde zaken hebt geregeld.

De Subsidie Schoon en Emissieloos Bouwen (SSEB-regeling), is vanaf 9 mei 2023 9 uur aan te vragen. In 2023 is 60 miljoen euro beschikbaar. Met deze subsidie wordt de aanschaf van mobiele werktuigen met zero- en laagemissie in de bouw gestimuleerd. Daarnaast is er voor Zero Emissie Trucks 30 miljoen euro subsidie beschikbaar via de AanZET-regeling. De AanZET subsidieaanvraag kan vanaf 4 april 9 uur worden gedaan.

Voor een samenvatting van beide regelingen ga je naar dit artikel op onze website, voor meer uitleg en voor het aanvragen van de subsidies ga je naar de website van RVO.

DOEN WAT WE ZEGGEN!

Met de jaarwisseling en alle tradities daaromheen heb ik zelf niet veel. Op de tv word je overspoeld met reclames van diëten en sportscholen. We wensen elkaar altijd allemaal het allerbeste toe in de eerste week van januari en de meeste mensen hebben veel goede voornemens. Alleen vind ik dat je elkaar op elk moment in het jaar het allerbeste kunt wensen. Aan goede voornemens begin ik niet. Het is bekend dat circa negentig procent van de goede voornemens na een paar maanden of soms eerder al mislukt!

In mijn optiek zit dit mislukken al opgesloten in het woord ‘voornemen’. Überhaupt vraag ik mij af waarom dit dan op 1 januari moet ingaan? We hebben immers het hele jaar de luxe om iets te veranderen! Ik hou daarom niet van het woord voornemen, maar vind het veel krachtiger om woorden als besluiten of commitment te gebruiken. Daarin zit veel meer opgesloten dat je daadwerkelijk iets wilt veranderen. Wil je jezelf eer aandoen, dan is een besluit of toezegging dat je iets doet veel krachtiger dan een voornemen.

Hoe zou de wereld eruit zien als iedereen geen voornemens had, maar daadwerkelijk doet wat hij zegt te doen? Enkele voorbeelden: je medewerker die belooft zich niet meer te verslapen en op tijd te zijn, je klant die belooft de factuur op tijd te betalen, ambtenaren en politici die mooie woorden spreken en in verkiezingstijd een werkbaar, praktisch beleid beloven. Het gaat echter ook om je eigen afspraken. Dat je de klant belooft op tijd te zijn met de werkzaamheden, dat je op tijd je betalingen doet, dat je bijvoorbeeld hulp vraagt bij je brancheorganisatie als je die in moeilijke tijden nodig hebt, dat je op tijd beslissingen neemt en lastige gesprekken niet uit de weg gaat. Laten we in 2023 ons woord eer aandoen en doen wat we zeggen!

ANDER BELANGRIJK NIEUWS

• Wijzigingen cao Groen, Grond en Infrastructuur

• Record aantal inschrijvingen TKD

• Mest inwerken met Evers Toric Mono

Johan Mostert, Voorzitter sectie Mestdistributie Cumela Nederland

Een jaargesprek of functioneringsgesprek voeren

Het is heel normaal om minimaal één keer per jaar een gesprek te hebben met je leidinggevende over je werk en werkplezier. Je leidinggevende kan dan van jou horen hoe het met je gaat en wat je van je werk vindt. Je mag daarbij ook verbeterpunten inbrengen.

WAT WIL JIJ DAT HET GESPREK OPLEVERT?

Bereid je voor. Bedenk wat er goed gaat en wat er niet goed gaat en geef voorbeelden. Bedenk ook hoe het volgens jou beter zou kunnen werken.

Punten waar je over na kunt denken:

• De kwaliteit van je werk en je kennis en vaardigheden.

• Wat zou je nog willen ontwikkelen?

• Ben je tevreden over je taken?

• Het materieel.

• De werksfeer en de werkdruk.

• Jouw veiligheid en gezondheid.

• Het contact en de samenwerking met je leidinggevende en je collega’s.

• Het contact met klanten.

• Jouw werkplezier en de balans tussen werk en privé.

Vraag of je leidinggevende een formulier heeft waarop je jouw bespreekpunten kunt opschrijven. Lever dat een week voor het gesprek bij hem in.

TIJDENS HET GESPREK

• Het doel van het gesprek is om samen het werk te verbeteren en problemen te voorkomen. Schiet dus niet in de verdediging bij kritiek. Luister ernaar en bedenk hoe het in de toekomst fijner kan. Je kunt ook aangeven dat je hier nog even over wilt nadenken.

• Jouw werkplezier is belangrijk! Werknemers die plezier hebben in hun werk geven dat door aan anderen.

• Maak jullie afspraken concreet, dus wat ga je doen, hoe en wanneer? Je kunt ook een vervolggesprek plannen als jullie er nog niet helemaal uit zijn.

NA HET GESPREK

• Vraag om het gespreksverslag van je leidinggevende.

• Vergelijk jouw conclusies met de afspraken in het verslag.

• Zijn ze niet hetzelfde: bespreek dat met je leidinggevende.

HET HELE JAAR IN GESPREK

Spaar geen jaar aan frustraties op, maar bespreek ze direct met je werkgever. Durf ook zaken te bespreken waar je je zorgen over maakt, bijvoorbeeld over financiële problemen of verslavingen. Denk ook aan wensen zoals ouderschapsverlof, mantelzorg, de seniorenregeling enzovoort. Soms ligt de oplossing dichterbij dan je denkt.

Formulier Jaargesprek

Naam medewerker: Maurits Janssen

Functie: Kraan / loadermachinist

Naam leidinggevende/gespreksleider: K Kees van der Lee

Gespreksdatum: 15 december 2022

Bespreekpunten medewerker

1: Wat vind je de pluspunten van het bedrijf/werkgever?

M Materiaal is goed op orde en ik heb fijne collega’s echt een team

2: Wat zou verbeterd of veranderd kunnen worden?

O Opdrachten niet altijd helder Sta ik bij een klant en is het werk toch anders

Dit werkt voor niemand fijn

3: Waarover ben je tevreden in je functioneren?

E Egaliseringswerk gaat heel goed

Houdt mijn eigen machine goed bij

4: Waar liggen eventuele verbeterpunten voor jezelf en wat heb je hiervoor nodig?

Talud ingezakt bij De Vries, had anders gemoeten

Zou graag op rupskraan willen meedraaien lijkt me mooi werk

Bespreekpunten leidinggevende

Fijne collega, mensen werken graag met jou samen Belangrijk om het goede materieel mee te nemen vanuit bedrijf ( niet altijd de juiste bakken bij) Interesse in uitbreiding onderhoudswerk in de winter als extra kracht in werkplaats

Vervolgafspraken

Wie Wat Termijn

Maurits Meedraaien collega op rupskraan Voor april 2023

Voor akkoord: Werkgever Werknemer

AANPASSINGEN IN DE CAO GROEN, GROND EN INFRASTRUCTUUR

Wijzigingen per 1 januari

Vanaf 1 januari 2023 zijn er een aantal zaken veranderd in de cao Groen, Grond en Infrastructuur. Graag wil ik je in dit artikel informeren over deze wijzigingen en waarom deze wijzigingen zijn doorgevoerd.

GOED OM TE WETEN

• Elke dag dat er sprake is van onwerkbaar weer moet je dit melden bij het UWV. Een melding geldt voor de gehele dag. Werknemers die gemeld zijn, mogen die dag niet werken. Meldingen voor vorst, ijzel en sneeuw moeten voor 10.00 uur bij UWV binnen zijn. Bij de melding onwerkbaar weer geef je de locatie (postcode) op waar de werknemer zou gaan werken. Voor je werknemer geef je naast zijn naam ook het BSN en de functie door.

Door het opheffen van het Overbruggingsfonds (OBF) zijn vanaf 1 januari 2023 alle werkgevers en werknemers aangewezen op artikel 31 van de cao Groen, Grond en Infrastructuur wanneer er sprake is van onwerkbaar weer.

ARTIKEL 31 IN HET KORT

Is er sprake van omstandigheden zoals genoemd in artikel 31 van de cao Groen, Grond en Infrastructuur? Dan kun je als werkgever een WW-uitkering aanvragen bij het UWV. Er is wel sprake van een aantal wachtdagen. In het winterseizoen tussen 1 november en 31 maart gelden er twee wachtdagen voor vorst, ijzel en sneeuw. Bij langdurige regenval gelden er negentien wachtdagen per kalenderjaar en bij andere buitengewone natuurlijke omstandigheden gelden er twee werkdagen per kalenderjaar. De werknemer is verplicht om, voor zover aanwezig, andere werkzaamheden te doen. Als hiervoor aangepaste werktijden gelden, zoals bij hitte, kan de werknemer geen aanspraak maken op een toeslag voor onaangename uren. Kan de werknemer zijn werk niet verrichten door weeromstandigheden, dan moet je als werkgever het loon doorbetalen.

• De melding voor onwerkbaar weer doe je digitaal. Het formulier staat op de website van UWV. Je hebt hiervoor e-Herkenning nodig, minimaal niveau 3.

• Achteraf doe je als werkgever, voor elke werknemer apart, een aanvraag voor een WW-uitkering. Dit gaat met een papieren formulier. Werkgever en werknemer ondertekenen dit formulier. Het formulier stuur je via de post naar UWV, dus níet mailen.

• De formulieren moeten uiterlijk 26 weken na de eerste melding binnen zijn bij UWV. Bij de uitkering wordt rekening gehouden met het aantal wachtdagen.

• Je krijgt van UWV 75 procent van het (maximale) dagloon

VERDUIDELIJKING ARTIKEL 53 REISTIJDVERGOEDING

In 2015 heeft het Europese hof van Justitie geoordeeld dat wanneer een werknemer van en naar een opdracht rijdt, deze reistijd als werktijd moet worden beschouwd. Tot 1 januari 2022 stond er in de cao Groen, Grond en Infrastructuur echter dat de reistijd van de woning naar de standplaats ook werktijd was. Reden voor ons om dit tijdens de laatste onderhandelingen aan te kaarten. De tijd voor het normale woon-werkverkeer zou op basis van de uitspraak van het Europese Hof immers niet hoeven te worden vergoed.

‘WE ZIJN GEBAAT BIJ DUIDELIJKE REGELS, MAAR WE WILLEN OOK ZZP’ERS INZETTEN BINNEN ONZE BEDRIJFSVOERING’

NIET

WORDT GEREDEN’

Ons voorstel was dan ook om lid 1 van het toen geldende artikel 53 te schrappen. De vakbonden zijn hiermee akkoord gegaan. Gaandeweg 2022 kregen we steeds meer vragen over het nieuwe artikel 53. Door het schrappen van het oude lid 1 verdween de (logische) opbouw van het artikel. Dit is niet de bedoeling geweest. Reden voor de cao-partijen om artikel 53 dan ook te verduidelijken. Er is alleen recht op vergoeding van reistijd voor zover niet naar de standplaats wordt gereden.

OUDERSCHAPSVERLOF

Op 2 augustus 2022 is de Wet betaald ouderschapsverlof in werking getreden en kunnen werknemers voor negen van de 26 weken een uitkering ontvangen van UWV. De lijn in de cao is dat wanneer er geen recht op loon is, er ook geen recht is op opbouw van bovenwettelijke vakantie- en atv-dagen (artikel 23 en 59 van de cao). Bij ouderschapsverlof is er ook geen recht op loon, maar ontvangt de werknemer een uitkering van UWV. Om discussie te voorkomen en in lijn te blijven met de cao hebben we het ouderschapsverlof toegevoegd aan de artikelen 23 en 59. Ook in het geval van ouderschapsverlof vindt er gedurende de gehele periode dus geen opbouw van bovenwettelijke vakantie- en atv-dagen plaats.

TEKSTUELE AANPASSINGEN:

Omdat de cao-partijen toch al met elkaar in gesprek waren, hebben ze ook van de gelegenheid gebruikt gemaakt om een aantal tekstuele aanpassingen af te spreken. Deels omdat er in de loop van 2022 wetgeving is veranderd, maar ook omdat we nog enkele artikelen zagen die konden worden verduidelijkt. De zogenaamde overige wijzigingen zijn de volgende:

• In artikel 6 zijn de door de Wet transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden opgelegde verplichtingen opgenomen.

• De loonbetalingsplicht en het opzegverbod voor AOW-gerechtigde werknemers wordt per 1 juli 2023 zes weken. Dit is toegevoegd aan artikel 7.

• De wettelijke minimumlonen per 1 januari 2023 zijn opgenomen in de cao.

• De hoogte van de ouderschapsverlof-uitkering (artikel 67) voor de eerste negen weken van het verlof is aangepast naar het wettelijke percentage van 70 procent.

• Het woord ‘rouw’ is opgenomen in het trefwoordenregister. In bijlage 5 staat een checklist hoe om te gaan met ingrijpende gebeurtenissen. Die naam is bewust gekozen, omdat niet alleen rouw een ingrijpende gebeurtenis is in het leven. Wij kregen echter signalen dat de bijlage niet werd gevonden, omdat er werd gezocht op ‘rouw’.

OVERBRUGGINGSFONDS VERDWENEN

Het Overbruggingsfonds (OBF) is in de jaren negentig in het leven geroepen omdat het toen niet mogelijk was om een WW-uitkering aan te vragen voor werknemers die vanwege het winterweer niet konden werken. Dankzij het fonds konden werknemers een arbeidsovereenkomst met overbrugging krijgen. In plaats van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd kwamen ze in dienst voor onbepaalde tijd. De afgelopen jaren is er veel veranderd in de sociale verzekeringen. Hierdoor kwam de noodzaak van het fonds te vervallen. Daarom konden er vanaf 10 oktober 2017 al geen arbeidsovereenkomsten met overbrugging meer worden overeengekomen. Bovendien is er sinds 1 januari 2020 een wettelijk alternatief, namelijk de Regeling onwerkbaar weer. Om als sector gebruik te mogen maken van deze regeling is de voorwaarde wel dat er in de cao een definitie van onwerkbaar weer moet zijn opgenomen. Deze definitie hebben we opgesteld en kun je terugvinden in artikel 31. Daarom kun je als werkgever gebruik maken van deze regeling.

• In de tekst van de uitgebreide seniorenregeling in bijlage 7 is een verduidelijking opgenomen dat alle arbeidsvoorwaarden naar het percentage van 60 procent gaan.

• Artikel 68: de werknemer kan een uitkering van het UWV voor bijvoorbeeld geboorteverlof aanvullen door aan zijn werkgever uitbetaling van overuren te vragen. Hoeveel uren dit zijn, zal per persoon verschillen. Daarom zijn de concrete getallen uit de tekst gehaald.

• In artikel 70a was ten onrechte het woord maximum niet tussen haakjes geplaatst.

MEER INFORMATIE

Door middel van een flyer informeren wij werkgevers en werknemers over de wijzingen van de cao per 1 januari 2023. Deze flyer heb je als het goed is eind december ontvangen. Tip: stop de flyer in jouw cao-boekje, dan heb je alle actuele gegevens bij de hand. Heb je geen cao-boekje? Kijk dan op www.caogroengrondinfrastructuur.nl. Hier vind je de actuele cao.

Heb je hulp nodig bij het toepassen van de cao of heb je de flyer niet ontvangen? Neem dan contact op met de medewerkers van de Cumela Ondernemerslijn. Zij helpen je graag vooruit. Je bereikt ze via telefoonnummer (033) 247 49 99 of per e-mail op ondernemerslijn@cumela.nl.

‘TIJDENS OUDERSCHAPSVERLOF VINDT GEEN OPBOUW VAN BOVENWETTELIJKE VAKANTIE- EN ATV-DAGEN PLAATS’

Tekst: Alie Dijkstra, beleidsmedewerker arbeidsmarkt

Foto: Cumela Communicatie

‘ER IS ALLEEN RECHT OP VERGOEDING VAN DE REISTIJD ALS

NAAR DE STANDPLAATS

ALLES OVER DE BODEM ZOEK EN VIND JE SNEL OP INTERNET

Waardevolle informatie is vrij beschikbaar

Wist je dat je veel waardevolle bodeminformatie kunt zoeken én vinden op het internet. Dat kan omdat sinds 2017 alle informatie digitaal is gemaakt. Wat vroeger in bijvoorbeeld het archief van de gemeente zat, vind je nu dus online. Ik leg je er graag meer over uit.

GROOT DEEL VAN DE INFORMATIE IS SINDS 2017

EEN

DIGITAAL GEMAAKT EN GRATIS BESCHIKBAAR

Ken je de eigenschappen van de bodem en de ondergrond, dan begrijp je hoe ze in elkaar zitten. Vragen die daarbij kunnen horen, zijn: welke grondsoort is dit, welke hoogtes zitten er in een perceel en wat is de grondwatersituatie? Deze kennis helpt jou op heel veel verschillende manieren. Zo is dit de basis voor je (grond)werkzaamheden. Of, heel iets anders, het vertelt je waarom een gewas zich op een bepaalde plaats slecht ontwikkelt.

HET VERLEDEN BEPAALT

Wil je iets met de bodem doen, dan is het goed om te weten wat deze in het verleden meemaakte. Dit bepaalt wat je ermee kunt doen en wat je mag verwachten. Een stuwwal uit de ijstijd of een verborgen honderden jaren oude waterloop, ze beïnvloeden de bodem nog steeds. Zo vonden we in de droge zomer van 2018 middeleeuwse karrensporen terug op luchtfoto’s van veldgewassen.

Goede bodemkennis legt de basis voor een goed eindresultaat in het agrarische en cultuurtechnische werk. Die kennis heb jij of krijg je via een boer, alleen hoe kom je meer te weten over een ‘vreemde’ bodem? Een eerste stap: ter plaatse onderzoek doen. Ook kun je gebruik maken van een schat aan informatie van bibliotheken van onderzoeksinstellingen en landmeetkundige en bodemkundige instituten. Het is natuurlijk niet praktisch om dagen in de archieven van die instituten door te brengen. Een groot deel van deze informatie is daarom sinds 2017 digitaal gemaakt en gratis beschikbaar. In het kader een paar van mijn favorieten. Gebruik ze vooral.

DRIE KEER DE BESTE ONLINE-BODEMKENNIS

www.pdok.nl

Hier vind je onder andere gedetailleerde luchtfoto’s, kadastrale kaarten, bodem- en ondergrondkaarten tot gewashoogtes en grondwaterniveaus. Via een viewer zoom je in tot op vijf meter en kun je nauwkeurig oppervlakte- en lengtemetingen doen. Informatie die je goed kunt gebruiken bij het voorbereiden van werkzaamheden of het maken van een calculatie. Een aanrader om te gebruiken.

www.ahn.nl

Bekijk hier de actuele en heel nauwkeurige hoogtekaarten van Nederland. Door het gebruik van laserapparatuur zie je precies de bodemhoogtes en -dalingen. Sinds de jaren zeventig vinden deze metingen regelmatig plaats, waardoor je er de bodemdalingen terugziet in bijvoorbeeld het veenweidegebied en het Groninger aardgasveld. Op de website kun je hoogteprofielen weergeven; handig voor grondwerk en egalisatie.

Tekst: Gerben Zijlstra, beleidsmedewerker bodem Foto’s: PDOK-viewer en Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN)

www.bodemloket.nl

Wil je weten wat de bodemkwaliteit is? Die ontdek je hier. Het Bodemloket ontsluit op één plaats de bodemkwaliteitsgegevens van gemeenten en provincies. De meeste kaarten kun je rechtstreeks bekijken en anders vind je een verwijzing of link naar de plek waar de kaarten zijn te vinden. Je kunt de informatie gebruiken voor de kwaliteitsbepaling voor het toepassen van grond of als voorinformatie bij bodemonderzoek.

Bodemkaart in de PDOK-viewer (bron: PDOK-viewer) Hoogtekaart (bron: AHN.nl)

GOED CONTACT VERGROOT DE KANS OP NIEUW PERSONEEL

Maak jezelf zichtbaar bij opleiders

Onze sector schreeuwt al enkele jaren om goed opgeleid personeel. Door leerlingen een stageplaats (BOL) of leer-werkplek (BBL) aan te bieden, help je om op termijn het grote personeelstekort te verminderen en kun je er soms al snel iemand uit pikken. Zorg dus dat je zichtbaar bent als opleidingsplek.

Om duidelijk te maken dat jij een stageplaats of leer-werkplek biedt, is het belangrijk dat je goed zichtbaar bent. Op www.stagemarkt.nl en www. leerbanenmarkt.nl kun jij je aanbod invullen. Log in via de website van S-BB en controleer of je bedrijfsgegevens op deze websites nog kloppen. Plaats een pakkende, uitnodigende tekst als omschrijving van je bedrijf. Vertel daarin ook hoe groot het bedrijf is en wat de voornaamste werkzaamheden zijn. Beschrijf ook de sterke kanten van je bedrijf en wat een stagiair of BBL’er kan verwachten.

AOC VESTIGINGEN

opleidingen voor cultuurtechnisch werk, groen en agrarisch loonwerk

• Terra Groningen

• Terra Emmen

• Terra Meppel

• Aeres Leeuwarden

• Aeres Buitenpost

• Aeres Emmeloord

• Aeres Barneveld

• Vonk Schagen

• Vonk Hoorn

• Zone College Zwolle

• Zone College Hardenberg

• Zone College Almelo

• Zone College Doetinchem

• Yuverta Houten

• Yuverta Boxtel

• Yuverta Roermond

• Lentiz Maasland

• Lentiz Barendrecht

• Scalda Goes

• Curio Breda

• Landstede Raalte

ROC VESTIGINGEN

opleidingen voor GWW, monteur en machinist grondverzet

• Koning Willem 1 College, ’s-Hertogenbosch

• ROC Gilde, Roermond

• Aventis, Apeldoorn

• Da Vinci College, Hardinxveld-Giessendam

• Soma College Harderwijk

Ook je eigen website en social media bieden een uitgelezen kans om te laten weten dat je graag kennismaakt met een leerling en die een inspirerende en leerzame stage- of leer-werkplek kunt bieden. Zorg dat de tekst opvalt, het liefst al op je homepage. Op social media kun je laten zien wat je bedrijf doet en hoe leerlingen bij jou het vak kunnen leren. Hoe aantrekkelijker en verzorgder jouw website en social media eruit zien, hoe groter de kans dat een leerling voor jouw bedrijf kiest.

ontwikkelingen in de sector kunnen worden opgenomen in de opleidingsplannen. Deelname aan deze avonden is belangrijk om goed contact te houden. Je leert de school en de docenten kennen, en zij jou. Het is de eerste stap om te zorgen dat wederzijdse wensen, vragen of opmerkingen gemakkelijk worden benoemd.

Verschillende opleidingen Groen, Grond en Infra hebben ook een sectoradviesraad (SAR), een vaktechnische commissie (VTC) of een bedrijvenpanel. In deze raden kun jij als ondernemer je stem laten horen binnen het onderwijs en invloed uitoefenen op de opleidingsplannen. Wil jij het contact onderhouden met je regionale school en iets bijdragen of veranderen in het onderwijs? Neem contact op met de regionale opleider of bedrijvenadviseur en we gaan kijken hoe we het contact met de regionale opleider voor jou kunnen versterken.

KORTE LIJNEN

Als je op zoek bent naar goed opgeleid personeel is het cruciaal om contact te onderhouden met de opleiding Groen, Grond en Infra in de buurt. Veel van die opleidingen organiseren BPV-avonden om ondernemers mee te nemen in het nieuwe schooljaar en samen te bespreken hoe

Tekst: Marije van Beurden, beleidsmedewerker onderwijs

‘OP DE BPV-AVONDEN VAN DE OPLEIDING LEER JE DE SCHOOL EN DE DOCENTEN KENNEN, EN ZIJ JOU’

FORSE AANPASSING

TARIEVEN NOODZAKELIJK

Grote kostenstijging

Begin 2022 stegen de kosten enorm. De meeste bedrijven hebben deze kosten gedurende het jaar al doorbelast aan de klant. Nu de balans over 2022 wordt opgemaakt, is duidelijk dat de forse stijging heeft doorgezet en dat veel bedrijven weer een forse tariefaanpassing zullen moeten doen om de stijgende kosten bij te houden.

Om de ontwikkelingen in het afgelopen jaar en de huidige stand van zaken goed te monitoren, houden we regelmatig enquêtes onder onze leden en volgen we allerlei indexen. In deze enquêtes kijken we ook hoe bedrijven op de sterke kostenstijgingen hebben gereageerd.

DOORBELASTING KOSTEN

‘WE VERWACHTEN DAT DE RESULTATEN OVER 2022 GELIJK

ZULLEN ZIJN AAN

2021 DOOR DE AANPASSING VAN TARIEVEN’

Uit de gegevens van 200 bedrijven blijkt dat de gemiddelde cumelaondernemer de tarieven begin 2022 met gemiddeld negen procent heeft aangepast; bij het gros bedroeg de stijging tussen de zes en dertien procent. De meeste ondernemers hebben dat gedaan door de tarieven met een basisbedrag te indexeren en dit aan te vullen met een brandstoftoeslag. Tachtig procent van de bedrijven hanteert inmiddels een brandstoftoeslag. Zo wordt gerekend met een basisdieselprijs van gemiddeld € 1,20 en worden de meerkosten per activiteit op basis van het dieselgebruik en de actuele dieselweekprijs aan de klant doorbelast. De ondernemers geven aan te verwachten dat de resultaten over 2022 door deze doorberekening van de gestegen kosten vergelijkbaar zullen zijn met die in 2021. Negentig procent van de cumelabedrijven gaf aan dat de klanten de kostenstijging begrepen en relatief gemakkelijk accepteerden. Tien procent van de bedrijven had hier meer moeite mee en bij een enkeling liep er een klant weg.

AANSCHAFWAARDE MACHINES

Begin 2022 stegen vooral de kosten van brandstof sterk (een stijging van dertig procent), evenals de prijs van nieuwe machines (een stijging van acht tot twaalf procent). Op dit moment (januari 2023) blijkt dat de prijs van nieuwe machines nog steeds verder stijgt. Uit een rondgang onder bedrijven blijkt dat de meeste machines afgelopen jaar tussen de tien tot vijfentwintig procent in prijs zijn gestegen. Deze vijfentwintig procent komt voor bij specifieke agrarische ma-

chines, aanbouwdelen en werktuigen. De tien procent is een stijging van de basisprijs van grondverzetmachines. Dit lijkt mee te vallen, maar hier zijn bijvoorbeeld de draaikantelstukken en bakken wel tot dertig procent duurder geworden. De huidige kostenstijging van machines en onderdelen (tien tot vijfentwintig procent) is dus nog hoger dan de stijging van vorig jaar (acht tot twaalf procent).

ONDERDELEN

Ook onderdelen worden fors duurder. Het productieproces van onderdelen bestaat uit bewerkingen en die kosten veel energie. Hierdoor is de prijsstijging van onderdelen de laatste maanden erg fors. Er wordt aangegeven dat de prijs van onderdelen met dertig procent is gestegen ten opzichte van een jaar eerder. De kosten voor banden zijn met veertig tot vijftig procent gestegen. Ook de prijzen van gebruiksgoederen in de werkplaats, zoals ijzer, olie en filters, en AdBlue stijgen flink door. Aanvullende producten of hulpstoffen, zoals plastic, touw en gewasbeschermingsmiddelen, zijn fors duurder en leiden bij doorberekening in elk geval tot een hogere omzet.

RENTE

De rentetarieven zijn dit jaar gestegen van 2,5 procent begin 2022 naar 6,5 procent op dit moment. Koop je een (graaf)machine van € 200.000,-, dan bedraagt het gemiddeld geïnvesteerd vermogen de komende vijf jaar € 100.000,-. De rentekosten hiervan waren voorheen € 2500,- per jaar en momenteel € 6500,- (gedurende de komende vijf jaar). Dit is een stijging van € 4000,- per jaar. Bij 1500 gefactureerde uren per jaar is dit € 2,67 per draaiuur. Bij een kostprijs van € 75,- per uur is dit alleen al een stijging van 3,5 procent!

Naast de rentestijging zien we steeds vaker dat banken strenger worden. Niet door medewerkers die meedenken, maar doordat rekenmodellen

‘DE RENTEKOSTEN ZIJN GESTEGEN VAN 2,5 NAAR 6,5 PROCENT’

(lees: de computer) bepalen of banken nog geld geven. We merken nu al dat dit op meerdere plaatsen bedrijven klem zet, omdat een krediet wordt geweigerd.

ARBEIDSKOSTEN

De arbeidskosten stijgen deze maand met twee procent en in juli met één procent. In het nieuwe jaar wordt er soms net iets meer verhoogd (geen drie procent, maar gemiddeld vier procent) om het personeel te behouden en werknemers extra te belonen. In andere cao’s stijgen de lonen iets meer, omdat deze onlangs afgesloten zijn. De huidige afspraken in de cao Groen, Grond en Infrastructuur lopen tot eind 2023.

AANHOUDENDE INFLATIE

Uit een recent uitgevoerde enquête blijkt dat de meeste ondernemers zorgen hebben over de hoge inflatie en de duurder wordende machines. Ze vragen zich af of machines nog betaalbaar blijven als dit meerdere jaren zo doorgaat. De stijging is zo fors dat zeventig procent van de ondernemers aangeeft in 2023 niet meer dan de afschrijving te willen investeren. De afgelopen jaren was dit wel 140 procent van de afschrijvingen, omdat ze nog verder wilden groeien. Naast de hogere prijzen wordt een ander probleem gevormd door de lange levertijden. Vaak kan de rente pas worden vastgezet als de machine in de fabriek is geproduceerd. Op dit rentepercentage heb je achteraf geen invloed (buiten het feit dat je de machine kunt afzeggen) en ook dit is een reden om kalm aan te doen met investeringen.

STRESS

Sommige ondernemers vinden het lastig om alle ontwikkelingen goed te volgen. De primaire veehouderij wordt beperkt door stikstof en dat maakt de toekomst onzeker. Er is een krimp gaande. Ook moeten de werkzaamheden is steeds kortere tijd worden uitgevoerd (kalenderlandbouw) en komen er steeds meer regelingen bij (Gemeenschappelijk Landbouwbeleid). De druk waaronder de veehouder staat, is duidelijk merkbaar bij de cumelaondernemers. We zien meer dan gemiddeld dat bedrijven met veehouderijloonwerk het bedrijf anders inrichten, niet langer alle werkzaamheden aanbieden of zelfs stoppen met het veehouderijloonwerk.

KOMENDE MAANDEN

Op dit moment zijn bedrijven zich aan het oriënteren op de kostenontwikkeling. In het grondverzet en de civiele techniek worden sommige

prijzen al in november vastgesteld. Als je hierbij kijkt naar de prijsontwikkeling die CBS Statline aangeeft, zie je dat de kostenstijging momenteel net boven de tien procent ligt. Agrarische bedrijven stellen pas rond februari de kostenindex vast, maar dit percentage zal niet veel afwijken van deze tien procent. Hierbij moet worden bedacht dat het wederom een één-op-één-doorbelasting is en er geen extra marge wordt gerealiseerd.

HANDHAVEN BRANDSTOFTOESLAG

Veel bedrijven geven aan dat ze van plan zijn om de brandstoftoeslag te blijven gebruiken, ondanks het extra werk op kantoor. De aanhoudende grote fluctuaties in de brandstofprijs noemen ze een te groot risico om voor een jaar in te calculeren. Dit kan ook omdat er in de markt veel begrip voor is.

Hoewel veel bedrijven wel adequaat op de kostenstijgingen hebben gereageerd, merken we dat er bij bedrijven ook angst is om die door te belasten. De stijgingen zijn echter te groot om die voor eigen rekening te nemen, want daarvoor zijn de marges in onze sector te klein. Blijf dus rekenen en schroom niet om de hogere kosten in je tarief te verwerken.

Tekst: André de Swart, bedrijfseconomisch adviseur

Foto: Cumela Communicatie

‘ZEVENTIG PROCENT VAN DE ONDERNEMERS GEEFT AAN NIET MEER DAN DE AFSCHRIJVINGEN TE WILLEN INVESTEREN’

De loonkosten stijgen dit jaar volgens de cao met 2 procent op 1 januari en 1 procent op 1 juli.

VRAAG AAN DE ONDERNEMERSLIJN

Hoe werkt een vergoeding voor het T-rijbewijs?

Onder voorwaarden kunnen leerlingen een vergoeding krijgen van € 850,- voor het halen van het T-rijbewijs. Dit is een ondersteuning vanuit de sociale partners Cumela, FNV Agrarisch en Groen, CNV Vakmensen en Vakvereniging Het Zwarte Corps via het Colland Arbeidsmarktfonds.

De belangrijkste voorwaarden voor de vergoeding zijn:

• De leerling volgt een studierichting binnen de opleidingen Groen, Grond, Infra.

• De leerling haalt het T-rijbewijs binnen een periode van twee jaar. Die gaat in voor de start van het eerste schooljaar en duurt tot en met de laatste dag van het tweede schooljaar.

• De leerling volgt de beroepspraktijkvorming (BPV) bij een erkend leerbedrijf dat de cao groen, grond en infrastructuur toepast en premies afdraagt aan Colland.

Ik merk in gesprekken met de Ondernemerslijn dat veel ondernemers niet weten dat je op de website www.groengrondinfra.nl achter de groene knop ‘Alles over het T-rijbewijs’ alle voorwaarden en de aanvraagformulieren voor een vergoeding kunt vinden. Heb je vragen over dit onderwerp, dan raad ik je aan om eerst daar te kijken. Ontbreekt het antwoord op jouw vraag, bel of mail dan gerust naar de Ondernemerslijn.

ALS JE HET NIET KUNT METEN, BESTAAT HET NIET?

Dankzij een tip van een collega luisterde ik naar het verhaal van Brene Brown, een Amerikaanse wetenschapper. Zij vertelde dat een professor bij wie zij een college volgde stelde: ‘Als je het niet kunt meten, bestaat het niet.’ Ik kende de stelling niet, maar dacht direct: ja, dat heb ik ook lang gedacht. Komt dat trouwens omdat ik man ben? Denken mannen rechtlijniger dan vrouwen? Als het niet zwart is, is het wit en andersom? Geen idee, maar hé, ik ben geen wetenschapper. Hoe dan ook, met die stelling in haar achterhoofd, zo vertelde Brown, ging zij enkele begrippen in haar vakgebied wel eens even definiëren, wetenschappelijk in kaart brengen, er statistieken van maken, meetbaar maken… dacht ze.

Vincent Tijms, Ondernemerslijn

HEB JE OOK EEN VRAAG?

Stel je vraag aan de medewerkers van de Cumela Ondernemerslijn via telefoonnummer (033) 247 49 99 of het e-mailadres ondernemerslijn@cumela.nl

NIEUWE LEDEN

Er zijn drie bedrijven ingeschreven als nieuw lid:

• Lavrijsen Reusel | Reusel

• AP Agri Service | Laag-Keppel

• Polderzon Grond- en Groenwerken BV | Oosteind

De begrippen waren schaamte, verbinding en kwetsbaarheid. Het lukte niet om ze meetbaar te maken, maar toch vertelde ze een paar dingen om over na te denken. Brown: “Het Franse woord voor moed is courage en is afgeleid van het woord ‘coeur’, dat ‘hart’ betekent. Heb de moed - het hart - om imperfect, niet volmaakt te zijn. Imperfectie en daar openhartig over zijn, is noodzakelijk voor een goede verbinding met de ander. En: wees bereid iets te doen zonder de garantie dat je er iets voor terug krijgt.”

Dat dit inderdaad verbindend werkt, kan ik bevestigen vanuit een persoonlijke ervaring. Een tijd geleden schreef ik iets over mijn drie burn-outs. Ik deelde dit op LinkedIn en met de collega’s bij Cumela. Dat leverde warme reacties en een aantal mooie gesprekken op. Een heel mooie vond ik wel die van een collega die kort daarvoor bij Cumela aan het werk was gegaan. Ze bedankte me voor het delen van mijn ervaring en mijn openhartigheid én voor het zichtbaar maken van de waardering en stimulering van mijn openhartigheid binnen Cumela. Het bevestigde definitief haar gevoel bij de voor haar juiste werkgever terecht gekomen te zijn.

Echt, openhartigheid levert zoveel moois op en misschien wel een nieuwe medewerker!

Theo Felten bedrijvenadviseur

‘ECHT, OPENHARTIGHEID LEVERT ZOVEEL MOOIS OP EN MISSCHIEN WEL EEN NIEUWE MEDEWERKER!’

Transit 36-170

125 KW

7,0 T trekgewicht

Veldhuizen Semi-Dieplader

bakmaat 5,00+2,30 x 2,20 mtr.

oprijhoek 14°

laadvermogen 5,1T

VELDHUIZEN levert B+E opleggers met een laadvermogen tot 7 ton voor transport van kleine machines.

Voor het laden van golfbaan machines heeft VELDHUIZEN een knikkende semi-dieplader ontwikkeld met een oprijhoek van 8° en een gegroefde aluminium vloer, zodat er veilig geladen kan worden.

De trekker-opleggers en oprijvrachtwagens zijn uit voorraad leverbaar. Ook kunt u gebruik maken van onze verhuurvloot van 250 trekkers en 300 opleggers.