Grondig 9 - 2018

vakblad voor specialisten in groen, grond en infra

32 - ALTERNATIEVEN VOOR DE SLEEPVOET 10 - GEHALTES DALEN IN VASTE MEST 14 - BLIJ MET KRIMP 46 - SLIMME HITACHI 50 - ELECTRISCHE CAT 68 - HOE LEID IK EEN GROEIEND BEDRIJF

9 2018

KOOP NU EEN FR EN WIJ HELPEN U OOK MET INKUILEN! SUPERSTUNT!

EEN T7 HEAVY DUTY TREKKER OF SHOVEL VOOR 1 SEIZOEN GRATIS!* Bij aankoop van een New Holland FR hakselaar krijgt u een nieuwe T7 Heavy Duty of wiellader voor op de kuil. Dit voor 1 gras- of maisseizoen en geheel gratis!*

DE BESTE HAKSELAAR. DE BESTE HAKSELKWALITEIT. DE BESTE TRACTIE. HET LAAGSTE BRANDSTOFVERBRUIK. HET BESTE DEALERNETWERK. * Vraag uw New Holland dealer naar de voorwaarden!

Actie geldig tot 31 december 2018.

Colofon Grondig is het vakblad, website en digitale nieuwsbrief voor de cumelasector, specialisten in groen, grond en infra.

Grondig wordt uitgegeven door CUMELA Communicatie in opdracht van CUMELA Nederland.

U kunt zich via grondig.com aanmelden voor de gratis nieuwsbrief Grondig actueel.

Adres CUMELA Nederland Postbus 1156, 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 00, fax (033) 247 49 01 www.cumela.nl CUMELA-infolijn (033) 247 49 99 / infolijn@cumela.nl Grondig / CUMELA Communicatie tel. (033) 247 49 50 / www.grondig.com grondig@cumela.nl / @Grondig Bladmanager Michiel Pouwels Redactie Toon van der Stok (hoofdredacteur), Gert Vreemann, Marijke Dorresteijn, Herma van den Pol Ton Herbrink (eindredacteur) Vormgeving Practicum Print Management BV, Soest Voorplaat CUMELA Communicatie Advertentiewerving Lisette Kerkhof, lkerkhof@cumela.nl Druk SMGB, Doetinchem Abonnementen Een abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Een opzegging van het abonnement dient schriftelijk, vóór 1 november door ons ontvangen te zijn.

Kosten abonnement Nederland € 90,- per jaar / Buitenland € 125,- per jaar.

Collectieve abonnementen: op aanvraag

REDACTIONEEL Mestmilieuzones Onlangs moesten we in Osnabrück in Duitsland zijn voor een gesprek op de Agrarische Hogeschool daar. Het werd een ingewikkelde reis, doordat in de stad milieuzones bleken te gelden. Met onze diesel was dat verboden terrein. Voor de inwoners was het bekende kost. Die hadden lang van tevoren de aankondiging gekregen en inmiddels de oude diesel ingeruild voor een alom verkrijgbaar fijn stadsautootje.

In principe is het gebruik van de sleepvoetbemester vanaf 1 januari in ons land verboden.

Dat werd afgelopen maand door minister Schouten nog eens bevestigd in een brief aan de Tweede Kamer. Er komen echter uitzonderingen, zo wist ze te vertellen. Zeg maar de auto’s die toch de milieuzone in mogen. Bij de mest is dat het uitrijden van verdunde mest met de sleepvoet of het gebruik van een goedgekeurde nieuwe, emissie-armere techniek. Daarvan zijn er in een pilotproject een aantal ontwikkeld en getest. Helaas stellen de mensen van het ministerie zichzelf niet op de hoogte van de resultaten van deze technieken, want toen wij de fabrikanten vroegen naar de stand van zaken bleef het stil. Slechts één alternatief heeft het gehaald, maar dat is niet praktijkrijp. Deze manier om de milieuzone toch te betreden, blijkt dus niet te bestaan.

Blijft over mogelijkheid twee, de mest één op drie verdunnen, om met de sleepvoet uit te kunnen blijven rijden. Ruim anderhalf jaar geleden was er al een bijeenkomst waarop dat door een vertegenwoordiger van het ministerie werd verteld. Toen toonde SIM Holland ook een techniek waarmee aan te tonen is dat de mest voldoende is verdund. Sinds die tijd is het stil gebleven. Er kwam alleen de bevestiging van het verbod, maar nog steeds geen eisen waaraan de apparatuur moet voldoen. Er is dus niets gebeurd. Fabrikanten hebben plannen en technieken klaar liggen, maar zijn de ontwikkeling gestopt, omdat ze de prestatie-eisen niet kennen en niet te horen krijgen. Loonwerkers en mestdistributeurs kunnen dus niet investeren, want dat doe je pas als je weet dat wat je koopt aan de eisen voldoet. De vraag is nu wat er dit voorjaar moet gebeuren. Als de 300 sleepvoetcombinaties stil blijven staan, zullen we snel grote problemen hebben met overvolle putten.

De minister, die de mond vol heeft van de kringlooplandbouw, het gebruik van mest op eigen grond en het maken van een robuust mestbeleid, is niet in staat om tijdig eisen te formuleren voor een maatregel die vijf jaar geleden is afgekondigd. Ze zadelt daarmee de loonwerkers, maar ook de boeren op met milieumaatregelen waarvan we nu al weten dat we er in februari niet aan kunnen voldoen. Wie milieuzones wil, moet tijdig heldere grenzen en eisen stellen. Dan kunnen de bedrijven daar ook aan voldoen. En keurig binnen de milieuzones blijven, net als de bewoners in Osnabrück die een benzine- of elektrische auto kopen.

© Stichting CUMELA Communicatie, Nijkerk Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving.

ISSN: 2210-3260 Lidmaatschap CUMELA Nederland Lid worden? Vraag het gratis infopakket op via info@cumela.nl. Wilt u het lidmaatschap van CUMELA Nederland beëindigen, dan dient u voor 1 oktober een schriftelijke opzegging te sturen naar het secretariaat van CUMELA Nederland te Nijkerk. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van dat jaar. Bij opzegging na 1 oktober eindigt het lidmaatschap op 31 december van het volgende jaar.

Redactie Grondig Toon, Gert en Marijke

GRONDIG 9 2018

3

GRATIS onderhoud

Kosten besparen met de AXION 800.

Voordelig rijden met de AXION 800.

CLAAS biedt u gratis servicebeurten bij aanschaf van een nieuwe tractor uit de AXION 800 serie, en dat gedurende 2.000 draaiuren of 2 jaar lang; bepalend is welk termijn als eerste verstrijkt. Nog nooit heeft u zo voordelig gereden.

2.000 uur of 2 jaar GRATIS

Service door uw CLAAS Dealer.

Uw AXION 800 wordt onderhouden door uw CLAAS dealer.

Alle voorschreven serviebeurten worden voor u verzorgd* met originele CLAAS onderdelen. Profiteer nu van het beste onderhoud voor uw AXION 800.

100% CLAAS Service

netherlands.claas.com

Deze actie is geldig t/m uiterlijk 31-12-2018. *Alle servicebeurten worden uitgevoerd volgens CLAAS specficaties, zoals deze zijn beschreven in de technische documentatie. De actie omvat alleen de reguliere servicebeurten (zoals bij 600 en 1.200 draaiuren) en voorgeschreven inspecties door de CLAAS dealer. Het dagelijks onderhoud, zoals het doorsmeren en uitvoeren van visuele inspecties volgens de voorschriften, is niet inbegrepen bij de actie. Vraag uw CLAAS dealer voor meer informatie en de voorwaarden van deze actie. Drukfouten onder voorbehoud.

INHOUD 3 Redactioneel 6 In Actie: Sjef Houtenbos, Schagen 9 Commentaar 10 Een jaar onafhankelijke monsternemer 14 Ondernemerslessen: Henry en Tijmen Fierkens 18 Sterk Werk: Loonbedrijf Van Drunen, Elshout

Ondernemen met

mensen 22 28 32 34 36 38 42 46 50 52 54 57 57

Profileren: Vaarkamp, Ede Grondig.com SIM Holland kan sleepvoet redden Vredo’s zodenbemester Slootsmids zodenbemester Schouten Machines ontwikkelt duurzaam door Agrirouter geeft precisielandbouw impuls Hitachi lanceert ZX210X-6 ICT Elektrische Caterpillar 323F Z-line Terugblik op IAA-bedrijfswagententoonstelling Gevolgen van de droogte Economie In kort bestek

58 Cumelaria 59 Gekruid 60 Van buiten naar binnen: Jan Hommers, BMWT 62 Cumela.nl 63 Voorzitter 64 Toolbox: veilig werken met de doorslijper 66 Samenwerken met waterschappen 68 Help, mijn bedrijf groeit!

72 Gedragscode KeurMest 74 Bedrijvig

Ondernemen met

vaktechniek

Ondernemen met

cumela Grondig 10 ontvangt u op vrijdag 13 december!

GRONDIG 9 2018

5

ondernemen met

mensen

6

GRONDIG 9 2018

BEDRIJF IN ACTIE

Werk op een postzegel De meest bijzondere schepen hebben de medewerkers van loonbedrijf Sjef Houtenbos uit Schagen de afgelopen twee jaar op enkele meters voorbij zien komen. Al sinds de start van de bouw van een nieuwe zeesluis bij IJmuiden in het Noordzeekanaal is het bedrijf daar actief als onderaannemer. Het betekent werken op een postzegel, zoals de mensen van de hoofdaannemer aangeven. De sluis wordt namelijk aangelegd net naast de bestaande sluis en daarvoor is een speciaal werkeiland gemaakt. Bij de start was het terrein waar nu de sluis moet komen namelijk grotendeels water.

Dat ‘postzegel’ valt nog wel mee als je de afmetingen van de sluis bekijkt. Die wordt namelijk 500 meter lang, 70 meter breed en achttien meter diep. Het probleem is vooral de beperkte ruimte er omheen. Voor de opslag van materialen en machines is daarom in de haven een extra terrein gehuurd. Op dit terrein wordt ook het vrijgekomen zand weer opgeslagen en gekeurd, waarna het een nieuwe bestemming krijgt. Het meeste gaat overigens per schip terug naar de Noordzee, daar waar het vandaan kwam.

Het werk voor Houtenbos begon met de verhuur van een shovel bij de aanleg van het terrein. Langzaam kwam daar meer werk bij, waarna het bedrijf vaste partner werd voor al het grondwerk in de zogenaamde BaggerIJ-combinatie van Van Oord en Boskalis. Een belangrijke klus was het afvoeren van het zand en bentoniet mengsel dat vrij kwam bij het graven van de wanden van de sluis. Deze diepwanden werden ruim 40 meter diep uitgegraven zonder een damwandconstructie omdat het intrillen van een damwand de huidige sluis zou kunnen hinderen. Tijdens het graven wordt de sleuf vol gegoten met bentoniet zodat de sleuf niet instort.

Voor Houtenbos leverde dit een mooie klus op. Er werden diverse kippers aangepast voor het vervoer van het licht vloeibare mengsel.

De bezetting van de kippers ging met pieken en dalen tot weken dat er 24/7 werd gewerkt.

Andere werkzaamheden die het bedrijf deed waren vooral ondersteunend. Diverse kranen, shovels en trekkers zijn er werkzaam geweest. De shovel was er als eerste bij, vanaf het verwijderen van het zuidersluiseiland tot het opspuiten van het werkeiland.

Een mooie klus voor Houtenbos was het werk met de shovel bij het uitgraven, aanvullen en verdichten van de deurkasten(de ruimte waar de sluisdeur in schuift). Tijdens het aanvullen en verdichten bevond de bodem van deze bouwput zich 3 meter onder zeeniveau.

Dankzij de grote kranen welke benodigd waren voor het hijsen van alle betonijzer werden de diverse kranen en shovel in en uit de bouwputten gehesen. Inmiddels is het werk voor Houtenbos grotendeels voorbij nu de wanden gestort zijn en de aannemers op het terrein meer eigen machines wilden inzetten.

TEKST: Toon van der Stok FOTO’S: medewerkers Sjef Houtenbos

GRONDIG 9 2018

7

Wij weten wat we verzekeren!

De verzekeringsspecialist in de cumelasector Als onderdeel van brancheorganisatie CUMELA Nederland weten we als geen ander waar u als ondernemer mee te maken heeft, met welk materieel u werkt en welke risico’s u daarbij loopt. Onze polisvoorwaarden zijn daar dan ook volledig op afgestemd.

“Grip op risico’s en verlaging van uw kosten, dat is onze inzet!”

Wim Nummerdor, verzekeringsadviseur Onze voordelen ü Persoonlijk contact met onze specialisten ü Gemak en uitgebreide service ü Kennis van de cumelasector ü Uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding ü Soepele afwikkeling bij schade

website: www.cumelaverzekeringen.nl | e-mail: verzekeringen@cumela.nl | telefoon: (033) 247 49 60

ondernemen met

mensen

COMMENTAAR Bij de tijd!

Zondagmiddag 28 oktober rond een uur of half één: zoonlief van 21 heeft ­kennelijk net gedoucht en is dus wakker. Ik informeer belangstellend of hij een leuke avond heeft gehad en hoe laat hij ongeveer thuis was. Antwoord: “Nou, dat weet ik niet precies, maar ik denk rond twee uur.” Nieuwe tijd wel te verstaan, dus eigenlijk drie uur. Niet dat de tijd wat uitmaakt voor ons. Wij vinden het belangrijker dat hij een leuke avond heeft gehad en vooral dat hij weer veilig thuis is gekomen.

Zelf vind ik het heerlijk dat de klok weer een uurtje terug is gegaan. Een uurtje langer slapen! Ik ben geen ochtendmens, nooit geweest en ik zal het waarschijnlijk ook niet worden. Maar ja, in de zomer is het ook best lekker dat je ’s avonds lang op het terras kunt zitten. Dat moet ik ook erkennen.

Op Europees en landelijk politiek niveau woedt nu een serieuze discussie of de zomertijd nog wel moet worden gehandhaafd. De normale tijd is de tijd die wij tegenwoordig wintertijd noemen. Nog niet zo lang geleden, in 1977, werd de zomertijd ingevoerd om energiebesparende redenen. We zaten nog midden in de oliecrisis. Volgens NRC is het energieverbruik de afge­lopen decennia sterk veranderd en is het maar de vraag of de zomertijd daadwerkelijk energie bespaart. Wel is zeker dat het twee keer per jaar wisselen van de tijd problemen oplevert. Technisch door klokken die moeten worden bijgesteld, maar ook lichamelijk, doordat je de biologisch klok weer moet verzetten.

Europa lijkt te willen kiezen voor een vaste tijd: óf de ‘normale’ wintertijd, óf de zomertijd. Het lijkt erop dat politici door middel van enquêtes onder het publiek de voorkeur willen bepalen. Ook binnen CUMELA hebben we het erover. Alleen het woord ‘zomertijd’ geeft al een positief gevoel. Je denkt aan warmte, zon en lange zomeravonden.

Maar… wat betekent het eigenlijk voor de cumelasector als er zou worden gekozen voor hetzij zomertijd, hetzij ‘normale’ wintertijd? De normale wintertijd biedt het meeste daglicht gedurende het gehele jaar. In de oogsttijd van de afgelopen maanden merk je dat er ’s avonds veel overuren worden gemaakt. ’s Ochtends is het te nat en te koud, dus ’s avonds langer door met duurdere overuren. Ook in de bouw hebben bedrijven baat bij zoveel mogelijk daglicht.

Aan de andere kant is het op warme zomerdagen weer fijn als je vroeg in het relatief koele deel van de dag kunt werken.

Het kiezen voor hetzij zomertijd, hetzij normale wintertijd heeft dus wel degelijk economische effecten, maar ook sociaal heeft het effecten, want bij overwerk moet je een groter beroep doen op de privétijd van de werknemer. Het wordt in elk geval tijd om een discussie te voeren wat voor onze sector wenselijk is: handhaven van de huidige situatie, het hele jaar zomertijd of de huidige standaard, de wintertijd.

Janneke Wijnia-Lemstra Algemeen directeur

GRONDIG 9 2018

9

HOOFDARTIKEL Het gaat in de praktijk steeds beter

ondernemen met

mensen

Onafhankelijk monsternemer voor mest heeft succes De dikke fractie die ontstaat na mestscheiding van varkens- en rundveemest, is dit jaar zijn excessen in de fosfaat­gehalten ­kwijtgeraakt. Dat is het goede nieuws na ruim een jaar verplichte inzet van een onafhankelijk monsternemer van mest. ­Ondertussen raken ook de monsternemer en bedrijven steeds beter op elkaar ingespeeld. Een reportage uit het veld.

De onafhankelijk monsternemer rijdt als eerste het terrein van de varkenshouder op. Zes uur ’s ochtends is er van een vrachtwagen nog geen spoor te bekennen. Doordat het nog donker is, moet er zelfs even worden gezocht naar de hoop vaste mest, het resultaat van het scheiden van varkensmest.

Meer specifiek: een mengeling van biggen- en een klein deel zeugenmest.

Sinds ruim een jaar mag alleen de onafhankelijk monsternemer nog maar een monster nemen van de hoop vaste mest, de mestcodes 13 en 43. Het is een maatregel om een vorm van vermeende fraude tegen te gaan. Als gevolg van de inzet van de onafhankelijk monsternemer zijn de excessen minder geworden, stelt Iwan Gijsbers, directeur van ROBA Laboratorium. Dat wordt beaamd door de leden van de sectie Meststoffendistributie van CUMELA Nederland die te maken hebben met vaste mest en Hans Verkerk, secretaris van de sectie.

Ze krijgen steun van de cijfers. Zo bleek uit de halfjaarcijfers

Van elke laadbak met mest moet een schepje worden genomen. Veiligheid speelt hierbij een belangrijke rol.

10

GRONDIG 9 2018

van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland al dat de gehalten in de geëxporteerde rundermest fors zijn gedaald.

Ook de gehalten in varkens- en mengmest hebben een ­daling laten zien. Cijfers van Eurofins, die we opvroegen, ­laten zien dat mestcode 13 de laagste gehalten noteert sinds ten minste 2013. Zo komt de hoeveelheid stikstof uit op 8,8 kilo per ton en doet fosfor 5,4 kilo per ton, wat zich vertaalt in 12,5 kilo fosfaat per ton.

Mestcode 43, koek van varkensmest na mestscheiding, laat een minder duidelijk resultaat zien. Zo gaat de stikstof omhoog naar 12,5 kilo per ton in de periode 1 oktober 2017 tot en met 1 oktober 2018. Het fosforgehalte daalt wel tot 8,2 kilogram, wat 18,7 kilogram fosfaat per ton oplevert. ­Alleen in 2013-2014 zat er minder fosfor in de koek. Voor ­Verkerk zijn de cijfers het bewijs dat de verplichte bemonstering succesvol is. “Vooral de gehalten in de geëxporteerde mest laten zien dat het nodig was.”

Het monster wordt in een bak gestort. Daarna begint het mengen en verdelen in vier kwarten, het kwartieren. Dit proces wordt twee keer herhaald.

Het opmengen en kwartieren mag ook op een zeil. Het monster mag hierbij niet alleen worden gelaten. De monsterzak wordt door de chauffeur of loonwerker aangeleverd.

Logistieke puzzel Wim Kapteijns is één van de monsternemers die zich sinds 1 oktober 2017 bezighoudt met de onafhankelijke monstername. “Wij werken met blokken van twee uur." Het eerste blok start om half zeven, maar Kapteijns is er meestal al om zes uur. Door vroeger dan op het papier staat aanwezig te zijn, komt de monsternemer de bedrijven tegemoet. Dit is echter een van de zeldzame keren dat de vrachtwagens te laat zijn.

“Tot half negen duurt dit blok. Daarna ben ik van half negen tot en met half elf ingeroosterd bij het tweede bedrijf, een loonwerker”, legt Kapteijns uit. Voor een transportbedrijf dat vier tot vijf vrachten wil laden, is een blok van twee uur hard nodig om de vrachtwagens te laden en de bemonstering te laten plaatsvinden. Bij een loonwerker is een blok van twee uur vaak aan de ruime kant, zo weet hij uit ervaring.

De aanvraag voor een bemonstering moet de dag ervoor, voor drie uur zijn gedaan. De mestbonnen moeten twaalf uur van tevoren worden aangevraagd. Wanneer wordt vergeten een monster aan te vragen, houdt dat in dat er pas de volgende dag weer een aanvraag kan worden gedaan voor de dag erna. De regels rondom de tijden zijn bedoeld om controles door de NVWA mogelijk te maken. De vrij starre regels sluiten echter niet goed aan op de praktijk. Het is een punt van kritiek dat Ruud van de Meerakker van Accremon BV noemt wanneer hij het heeft over de onafhankelijk monsternemer. Ook de leden van de sectie Meststoffendistributie noemen dit in meerdere of mindere mate een nadeel van het systeem. “Het gaat wel steeds beter”, laat één van de sectieleden weten.

Sinds deze zomer is het systeem zo ingericht dat er tot drie uur voor het laden en lossen tijden aangepast mogen worden. Dit moet nog in de regelgeving verwerkt worden. Van de Meerakker zegt dat daarmee beter kan worden ingespeeld op de praktijk, vooral wanneer het transporteurs betreft.

Strenge regels Wanneer de eerste vrachtwagen zich meldt, staat Kap­teijns al klaar: een witte wegwerpoverall aan, hoezen over de

Op verschillende plaatsen moet een monster uit de hoop worden gehaald. Dit om een juist beeld van de hele hoop te krijgen.

Een frequentieverdeling van de monsters van de dikke fractie rundermest afgezet tegen de hoeveelheid fosfaat in het monster. De grafiek onthult dat voor de invoering van de onafhankelijk monsternemer op 1 oktober 2017 er een veel grotere spreiding was in de gehaltes en de piek een stuk hoger lag. Na de invoering kruipen de gehaltes meer naar elkaar toe en ligt de piek op een veel lager niveau.

l­aarzen, handschoenen aan en schep en emmer in de hand.

De vrachtwagenchauffeur klimt op de verreiker en het werk kan beginnen. “Iemand die goed met de machine overweg kan, kan de vrachtwagen in een kwartier tot twintig minuten laden. Anders duurt het langer”, zegt Kapteijns. Elke keer wanneer de laadbak vol is, neemt hij er snel een schepje uit, waarna de chauffeur de mest in de vrachtwagen kan gooien.

Door de vertraging op het eerste adres komt Kapteijns slechts minuten voor het aflopen van het blok waarin hij de monstering bij het loonbedrijf klaar had moeten hebben bij het bedrijf aan. Het monsteren zelf gebeurt vrij rap. O ­ ngeveer

Het is een uitdaging om de werkzaamheden rondom het laden van mest precies volgens het tijdschema te laten verlopen. Dit hangt af van veel factoren.

Het laden van mest bij een melkveehouder vraagt nog steeds om een goede planning, maar dit is wel flexibeler dan het werk voor een transporteur.

GRONDIG 9 2018

11

ondernemen met

mensen

een halve emmer dikke fractie wordt op een tafel of een zeil gestort. Dan gaat de monsternemer die op­mengen en kwartieren. Daarbij wordt het monster verdeeld in vier vakken.

Van die vier vakken worden twee vakken weggeschoven.

De mest wordt weer opgemengd en het kwartieren gebeurt nogmaals. Uiteindelijk blijft er tussen de 500 en 750 gram over. Die mest gaat in een zak en die verdwijnt ten slotte in een ton.

“Als ik iets verdachts zie aan de zak mag ik hem niet gebruiken”, zegt Kapteijns terloops. Er blijken meer regels te zijn. Zo heeft hij op het tweede adres zijn schepjes in de bus laten liggen. Het monster alleen laten mag niet, dus de emmer moet mee naar het busje. Dit om te voorkomen dat er toch iets aan wordt toegevoegd om de gehalten hoger uit te laten komen.

Een andere belangrijke regel is dat wanneer de vaste mest op een hoop wordt gestort er op verschillende plaatsen een monster moet worden genomen.

Sancties voor monsternemers Na elk bezoek moet het materiaal worden gereinigd. De laatste twee regels waaraan moet worden voldaan, is de communicatie met de machinist en dat alles wat op papier staat moet kloppen. De noodzaak om aan de regels te voldoen, is voor de monsternemer net zo groot als voor de ondernemer van wie de mest is als ook voor de transporteur.

Gijsbers licht het systeem toe. “Als onafhankelijke monsternemende organisatie zijn we geaccrediteerd. De monsternemers worden regelmatig gecontroleerd door de Raad voor Accreditatie. Wanneer die afwijkingen constateert, krijg je een A- of een B-opmerking. A is de zwaarste categorie, terwijl een B een lichtere afwijking is, zoals een administratieve fout.

Een A-opmerking moet zo snel mogelijk worden opgelost.

Vaak krijg je nog een extra controle en in het uiterste geval worden er sancties opgelegd.”

Dat betekent extra kosten, maar kan ook resulteren in een gedwongen schorsing van een monsternemer. De regels voor de mestmonstering zijn strenger dan die voor bijvoorbeeld grondmonsters. Zo moeten de mestmonsters direct na aankomst de zogenaamde kluis in, een koelcel met een constante temperatuur van vier graden Celsius, die kan worden afgesloten. Het verbeteren van het systeem rondom de verplichte monsternemer blijkt een continuproces te zijn, waarbij het harmonisatieoverleg een belangrijke rol speelt.

Tevreden over het eerste jaar Wanneer Van de Meerakker en Gijsbers terugkijken op een jaar onafhankelijk monsternemen zijn ze voor een eerste jaar tevreden. “Het is een jaar van opstarten en leren”, geven ze aan. Vanuit het veld zijn de geluiden wisselend. Zo zijn er partijen die het toejuichen, omdat op deze manier ook de oneerlijke concurrentie verdwijnt, maar er zijn ook andere geluiden.

Wat ze bij Van de Meerakker ook signaleren, is dat nu de mest met code 13 en 45 moet worden bemonsterd er partijen ­komen die vrijwillig de mestsoorten laten onderzoeken die hier niet onder vallen. “Zo willen bijvoorbeeld composteerders de balans sluitend maken.”

12

GRONDIG 9 2018

Excessen in gehalten verleden tijd De onwaarschijnlijk hoge fosfaatgehalten in de koek na mestscheiding van rundveemest zijn grotendeels verdwenen, zo blijkt uit de reacties uit het veld. Deze geluiden worden min of meer bevestigd door de exportcijfers en de gehalten die de exportresultaten onthullen en de cijfers van Eurofins.

Over 2018 bereikt het fosfaatgehalte in de geëxporteerde rundveemest het laagste punt sinds 2013, zo blijkt uit de cijfers van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

De dalende trend van de laatste jaren zet in de exportmest versneld door. Van de 8,7 kilogram fosfaat per ton ge­middeld over 2017 blijft in de eerste helft van 2018 5,4 kilogram fosfaat per ton over.

Eurofins vindt in een overzicht van het verloop over vijf jaar voor mestcode 13 eveneens een laag fosforgehalte, maar dat is wel iets hoger dan dat van 1 oktober 2016 tot en met 1 oktober 2017. Vooral de hoeveelheid stikstof in de koek loopt gestaag terug.

Ook het gemiddelde gehalte in de exportvarkensmest tikt een dieptepunt aan. De 7,5 kilogram fosfaat per ton over de eerste helft van 2018 is net iets lager dan de 7,9 kilogram fosfaat die in 2013 werd neergezet. Eurofins vindt deels hetzelfde. De koek na mestscheiding levert een fosfor­gehalte op van 8,2 kilogram per ton, maar dat ligt wel boven dat van 2013 toen het gehalte op 6,8 ton uitkwam.

Van beide categorieën mest moet de vaste mest (code 13 en 43) sinds 1 oktober door een onafhankelijk monsternemer worden bemonsterd. De onafhankelijke monstername wordt daarmee direct als de oorzaak van de lagere gehalten gezien.

JAAR

Mestcode

N

P

P2O5

13-14

13

12,9

6,4

14,7

14-15

13

13,9

5,7

13,1

15-16

13

10,8

5,9

13,5

16-17

13

9,7

5,1

11,6

17-18

13

8,8

5,4

12,5

13-14

43

17,6

6,8

15,6

14-15

43

14,5

8,6

19,6

15-16

43

11,6

8,6

19,7

16-17

43

12,2

9,6

21,9

17-18

43

12,5

8,2

18,7

DATUMSELECTIE VAN 1 OKT TOT 1 OKT kilogram per ton

Hoewel het monsteren van vaste mest redelijk ingeburgerd is, neemt het niet weg dat het een verhoging betekent van de kostprijs. Dat erkent ook Van de Meerakker. Het is echter nodig. Dit wordt nog eens onderstreept door wijzigingen die eraan komen rondom partijbemonstering. Het is een ­continuproces, dat uiteindelijk zal bijdragen aan een eerlijke keten.

TEKST & FOTO’S: Herma van den Pol

sterk in bemesten sleepslangbemester Snake

lichtgewicht polyester tank met sleepvoetbemester schijfbemester

www.ludopauwelsbvba.be Jan Meerkerk: 063 070 29 18

advertentie Grondig Ludo Pauwels 01.indd 1

31/10/18 17:24

• ISOBUS FRONTTANK VOOR VLOEIBAREOF VASTE KUNSTMEST TOEPASSING • GEEN VERSPILLING VAN ZAAD EN KUNSTMEST

• E-DRIVE ZAAIRIJEN MET GEOCONTROL SECTIE AANSTURING • AUTOMATISCH IN- EN UITSCHAKELEN VAN DE RIJEN • 37.5, 50 OF 75CM RIJ-AFSTAND IS MOGELIJK

WHEN FARMING MEANS BUSINESS kverneland.nl

Kverneland Optima precies wat u zoekt!

ONDERNEMERSLESSEN “Inkrimpen van het bedrijf geeft rust”

ondernemen met

mensen

Henry en Tijmen Fierkens In 2014, tijdens een reis met zijn vader door Noord-Amerika, hakte Tijmen Fierkens (33) de knoop door. Hij besloot als eenpitter verder te gaan, wat voor Henry (63) het sein was om Fierkens Loonbedrijf en Grondverzet in te krimpen. “Een weloverwogen beslissing, waar we allebei gelukkig mee zijn.”

“Deze wand is nieuw”, wijst Henry Fierkens, als hij vanuit de ruime kantine via de kleedruimte naar de bedrijfshal loopt. Achter de muur heeft de buurman - een houthandel - de vrijgekomen ruimte in gebruik genomen. Het overgebleven deel van de loods bestaat uit een werkplaats, een machineberging en een inpandige wasplaats, die in verhouding nu flink wat ruimte inneemt. Er staan een dieplader met een midikraan, het nodige kleinmaterieel en een keur aan hulpstukken.

LES 1 “Ontdek wie je bent” Henry: “Mijn vrouw en ik hebben onze twee zoons nooit behandeld als opvolgers. Ze kregen de kans om te studeren en te ontdekken wie ze zijn. Zelf heb ik eerst in het leger gezeten voordat ik thuis in het bedrijf kwam. Dat was een belangrijke periode voor mij, want je rolt erin, in het loonwerk. Dat is ook niet erg, want ik doe het tot op de dag van vandaag met heel veel plezier, maar ik wist toen pas zeker dat ik het ook echt zelf wilde. Het werd een bewuste keuze.”

Tijmen: “Als kind van een loonwerker groei je op met het bedrijf. Het is jouw wereld. Daar komt je karakter bij. Past het bij je, dan ligt opvolging voor de hand. Bij mijn broer was het meteen duidelijk dat hij geen interesse had in het bedrijf. Voor hem was de keuze wat dat betreft gemakkelijk.

Voor mij was dat anders. Al op de basisschool riep ik bij elke spreekbeurt dat ik loonwerker wilde worden en tijdens mijn middelbare-schoolperiode deed ik niets liever dan meehelpen met de maïsoogst. Daarna komt echter de vraag: wil ik ook op dezelfde manier verder? Ik heb geluk gehad met mijn ouders. Mijn moeder bracht me naar vriendjes om te spelen, om mijn wereld groter te maken dan de kantine. Er is meer in het leven dan het bedrijf. Uiteindelijk viel mijn keuze op een beroepsopleiding land- en watermanagement. Een mooie studie, maar het loonwerkersbloed bleef kriebelen.”

14

GRONDIG 9 2018

LES 2 “Neem er de tijd voor” Tijmen: “Mijn vader heeft altijd gezegd: als je wilt, kun je in het bedrijf stappen. Na mijn studie ben ik eerst gaan reizen. Ik heb veel landen gezien, meerdere buitenlandse loonbedrijven van dichtbij mogen meemaken en met veel mensen gesproken. Ik wist nog niet precies wat ik wilde. Bij terugkomst in Nederland heb ik bewust in het westen van het land werk gezocht, in de wegenbouw. Ik wilde niet in de regio aan het werk, omdat ik hier toch ‘de zoon van’ ben. Van buitenaf waren er namelijk wel bepaalde verwachtingen: er stond immers een prachtig bedrijf klaar om over te nemen.

Bovendien was ik in de maatschap gegaan. Dat werd ons aangeraden door de boekhouder. Hij zei terecht: ‘Stap in het bedrijf, want stel je voor dat er iets met je ouders gebeurt.

Dat je fiscaal in het bedrijf zit, staat los van de keuze of je het bedrijf voortzet. Maar áls je verder wilt, moet dat wel geregeld zijn.’ Hij had gelijk. Ook aan de informatiedagen van CUMELA heb ik veel gehad. Je bent niet de enige die worstelt met vragen. Het helpt om te praten met collega’s.

Je leert van hun ervaringen. Uiteindelijk moet je het echter zelf doen. Het is als het passen van een broek: uiteindelijk weet je alleen zelf of hij lekker zit. Lange tijd liep ik met een dubbel gevoel rond. Als ik hier op het bedrijf kwam, was ik trots. Mijn vader was vaak de eerste met nieuwe technieken, er stond een modern bedrijf met een goede naam en de zaken gingen goed. De trots in mij zei: ik moet hiermee door.

Je kiest dan echter ook voor de verantwoordelijkheid voor het personeel en voor een schaalgrootte die minder goed bij mij past.”

“Vroeger dacht ik dat op alle gieken de naam Fierkens moest staan”

Wie zijn Henry en Tijmen Fierkens?

Henry Fierkens nam aanvankelijk samen met zijn broer Jos het ouderlijk loon- en akkerbouwbedrijf over. In het jaar 2000 bouwden ze een nieuw pand op het industrieterrein van Didam en verlegden ze het accent naar het grondverzet.

In 2010 kocht Henry zijn broer uit. Hij zette het bedrijf voort in maatschap met zijn vrouw en met veertien vaste medewerkers. Tijmen stapte enkele jaren later in de maatschap. In 2014 besloten ze tot afbouw van het bedrijf. Tijmen verhuurt zichzelf nu als uitvoerder infra aan andere bedrijven. Henry runt met drie vaste medewerkers het bedrijf en zit zelf ook volop in het uitvoerende werk.

LES 3 “Neem letterlijk afstand” Tijmen: “Thuis heb je altijd te maken met de waan van de dag: wat doet het weer? Loopt alles wel goed? Je hebt niet snel rust. In 2014 waren pa en ik drie weken op reis naar Noord-Amerika. De werktelefoon bleef thuis. Toen hadden we pas echt rust. We hebben een mooie tijd gehad samen en goede gesprekken gevoerd. Op de bedrijven die we bezochten, discussieerden we uitvoerig over wat ons wel en niet aansprak. We spraken onze afschuw uit over een bedrijf waar het voelbaar alleen maar om de zaken ging en de balans tussen werk en privé volledig zoek was. Dat waren goede gesprekken. Tijdens die reis viel alles op zijn plek en heb ik definitief besloten om het bedrijf niet over te nemen.”

Henry: “De beslissing kwam niet als een verrassing. Tijmen heeft er goed over nagedacht en we zijn altijd open naar elkaar geweest. Wat in die tijd op de achtergrond speelde, waren de ziekte van mijn vrouw en de stress die het bedrijf ook opleverde. We hadden een periode achter de rug waarin ik mijn broer heb uitgekocht. Dat was ingrijpend, zowel privé als zakelijk. Het zijn de minder leuke kanten van een familiebedrijf. Toch hebben die spanningen niet de doorslag gegeven. Uiteindelijk weet Tijmen heel goed wat hij wil. En ik wist zelf ook al hoe ik verder wilde: het bedrijf afbouwen naar een kleinere omvang en zelf weer gaan meewerken. Ik had geen enkele moeite met die beslissing. Het was eerder een opluchting. Het gaf rust.”

LES 4 “Doe waar je gelukkig van wordt” Tijmen: “Vroeger dacht ik dat op alle gieken de naam Fierkens moest staan. Maar waarom eigenlijk, als je daar uiteindelijk niet gelukkig van wordt? Ik wil niet de stress van het verantwoordelijk zijn voor het personeel en het soms gedwongen zijn om naar de pijpen van klanten te dansen om de mensen maar aan het werk te houden. Ik ben liever de

loonwerker in de oude zin van het woord: met je knapzak op de rug trekkend van opdrachtgever naar opdrachtgever. Dat is wat ik nu doe. Ik verhuur mezelf als uitvoerder bij infraprojecten en kan mijn opdrachtgevers daarbij volledig ontzorgen. Ook als er een machinist uitvalt, kan ik zo bijspringen als het moet.

Sterker nog: dat doe ik graag. Ik noem het ‘loonwerker 2.0’.

Thuis help ik alleen nog als het een keer zo uitkomt. Pa en ik werken niet veel samen, maar ons gezin is hecht en we zien elkaar veel. Weet je: een paar jaar geleden kwam ik hier met stress: loopt alles goed? Moet ik nog wat doen? Is de planning op orde? Als ik nu op hier op de zaak kom, ben ik blij. En het belangrijkste is: pa is ontspannen en ma ook.”

Henry Fierkens (links) denkt dat veel problemen zich oplossen als je er maar open over bent en veel over praat. Dat geeft begrip en duidelijkheid.

LES 5 “Wees transparant naar de omgeving” Henry: “Het is allemaal gelopen zoals ik had gehoopt.

Daar kun je zelf veel aan doen, door veel te praten en open te zijn naar je omgeving: je gezin, je werknemers en je klanten. Zeg wat je op je hart hebt. Na terugkomst uit Noord-Amerika heb ik onze medewerkers ingelicht over mijn beslissing om het bedrijf te gaan inkrimpen. Natuurlijk moesten ze aan dat idee wennen. Niet iedereen begreep het direct, maar uiteindelijk is de afbouw op een natuurlijke manier gegaan. In vier jaar tijd zijn we van veertien naar drie vaste medewerkers gegaan. Sommige jongens zijn inclusief machines en zelfs de bedrijfsbus naar een collega overgegaan, allemaal in goed overleg. Niemand hóefde namelijk weg. De jongens mochten er niet de dupe van worden. Ik heb nog altijd goed contact met de oudmedewerkers, want die kom je natuurlijk overal tegen, zowel privé als zakelijk. Ze snappen wat we doen en blijven de naam van het bedrijf goed uitdragen. Dat is heel fijn.

Ook de meeste klanten pakten het goed op. In het begin hoorde je nog wel de geluiden van: ‘Fierkens stopt ermee’.

En nu nog krijg ik wel eens de vraag: ‘Hé, doe je dit of dat nog?’ Uiteindelijk valt alles echter op zijn plek.”

GRONDIG 9 2018

15

ondernemen met

mensen

Thijmen (l) ziet zichzelf als een loonwerker 2.0.

Hij verhuurt zijn expertise aan ­bedrijven, maar kan ook de ­machine bedienen.

LES 6 “Groeien moet niet” Tijmen: “Het lijkt soms wel alsof in onze sector het succes wordt afgemeten aan groei. Alles is op groei gebaseerd.

Je ziet het nu ook weer: de economie trekt aan en gelijk worden er weer nieuwe kranen aangeschaft. In no time staan er achter op alle busjes weer advertenties met wervende teksten voor personeel. Natuurlijk is dat mooi en biedt dat kansen, maar er komen ook weer andere tijden. Het is goed om met beide benen op de grond te blijven staan en zelf te bepalen of groei wel de juiste weg voor je is. Voor mij in elk geval niet.”

Henry: “Ik ben gelukkig met mijn gezin en het werk dat ik nu doe. Het geeft een positieve boost. Ik mag nog altijd graag op

Door kleiner te worden kon Henry ook zelf meer gewoon op de machine aan het werk.

16

GRONDIG 9 2018

“Afbouwen was een opluchting.

Het gaf rust” de kraan zitten. We doen veel saneringswerk, bijvoorbeeld langs spoortrajecten. Alle medewerkers hebben daarvoor de benodigde papieren en ik heb ze zelf ook weer gehaald.

Ook schaf ik nog steeds nieuwe machines aan, want ik wil de zaken gewoon goed op orde hebben. Natuurlijk deed het best wel eens pijn om van mooie machinecombinaties afscheid te nemen. Dat is loonwerkers eigen. Ook op mijn huidige bedrijf kan ik echter heel trots zijn. Het is goed zo.”

TEKST & FOTO’S: Egbert Jonkheer

UW PARTNER VOOR VERHUUR Als ondernemer wilt u kunnen inspringen op elke kans die voorbijkomt. Maar daarvoor heeft u een groot en divers machinepark nodig. Dat vindt u bij Hitachi Premium Rental. Uit ons enorme aanbod kiest u precies de juiste machine voor uw klus. Daarmee bent u flexibel en kunt u scherp concurreren in de markt.

Huren bij Hitachi Premium Rental heeft veel voordelen.

Zo werkt u bijvoorbeeld aan elk project met de nieuwste machines van hoogwaardige kwaliteit.

De investering laat u aan ons over. Net als de reparatie- en onderhoudskosten. Het enige waarvoor u betaalt, is het gebruik van de machine voor de duur van het project.

En dat tegen een scherp tarief!

INTERESSE? Bel of mail ons voor meer informatie of een afspraak. Wij kijken graag met u naar de mogelijkheden!

MET HITACHI PREMIUM RENTAL NEEMT U ELK NIEUW PROJECT AAN. ZONDER RISICO. Hitachi Construction Machinery (Europe) NV Souvereinstraat 20, 4903 RH Oosterhout, www.hitachicm.nl

TEL 0162 - 484 310 RENTAL@HITACHICM.NL

STERK WERK Eerlijke, lokale mestafzet

ondernemen met

mensen

Loonbedrijf Van Drunen BV, Elshout Wanneer een veehouder creatief wil omgaan met mest is hij bij dit cumelabedrijf aan het verkeerde adres. Mario van Drunen is er trots op dat op zijn bedrijf alles op een eerlijke manier gebeurt. Toch wringt het bij de ondernemer uit het Noord-Brabantse Elshout dat dit nog niet overal zo is. “Wij ondervinden daar de negatieve effecten van.”

Het bedrijf is gestopt met lange afstandstransport van mest. De aanhanger wordt nu nog alleen ingezet voor het transport in de regio.

De twee mesttanks van Mario van Drunen staan weer in de loods. Eind september sloot het mestseizoen en dat betekende het einde van de werkzaamheden in de mest. De loonwerker richt zich vooral op lokale afzet en ook dit jaar is het weer gelukt om alle mest in de omgeving geplaatst te krijgen. Dat wordt elk jaar een grotere uitdaging. Het is een bewuste keuze van de ondernemer om de mest zoveel mogelijk lokaal te plaatsen. “Vroeger reden we het hele land door, van Groningen tot Limburg”, zegt hij daarover. Het bedrijf beschikte toen ook over meer materieel om dat te doen. Een aantal jaren geleden is echter bewust een keuze gemaakt om de mest vooral lokaal te plaatsen.

Mestruimte krimpt “In het begin was er mestruimte over in dit gebied, maar door de krimpende mestnormen is de plaatsingsruimte steeds kleiner geworden”, vertelt Mario. Dit seizoen is daarop geen uitzondering. “Melkveehouders hebben vanwege het stelsel van fosfaatrechten koeien weggedaan”, legt hij uit.

Dat zou de balans in mestafzet ten goede moeten komen, maar daar wordt in de praktijk weinig van gemerkt. “Dit komt doordat er steeds minder mest op een hectare grond mag worden geplaatst.”

Vrijwel het hele klantenbestand van Van Drunen bestaat uit melkveehouders. Hij transporteert daar de drijfmest voor.

Die wordt niet ingedikt. Bij het transport geldt dat de mest bij boer A wordt gehaald en bij boer B wordt gelost. “Boer B moet zeggen hoeveel er bij hem mag worden gelost. Het rekenen moeten ze zelf doen.”

Mario heeft een heldere visie over de rol die de loonwerker hoort in te nemen rondom de advisering van de veehouders, waarbij meespeelt dat hij voornamelijk voor melkveehouders werkt. Die sector heeft te maken met grotere veranderingen rondom de mestwetgeving. Hij zegt dat hij als loonwerker lang niet van alles op de hoogte is en kan zijn. “Bijvoorbeeld een partij als Exlan kan veel beter adviseren, omdat die van alle ontwikkelingen op de hoogte is. Je kunt als kleinere loonwerker geen advies geven, omdat je de hele bedrijfssituatie van de klant moet kennen.”

Controle geen probleem De verantwoordelijkheid voor de juiste aan- en afvoer ligt bij hem heel nadrukkelijk bij de veehouder. Van Drunen zorgt er op zijn beurt voor dat de administratie die hij moet doen rondom de mesttransporten wordt gedaan. Marietje, de zus van Mario die de administratie van het bedrijf doet, zorgt daarvoor. “We hebben wel eens een controle gehad, maar dat is nooit geen probleem geweest”, zegt Mario. Wanneer de NVWA vervolgens weet dat een bedrijf de zaken goed op orde heeft, krijgen de ambtenaren vertrouwen in het bedrijf, wat vervolgens wederzijds gaat werken.

Hoewel bij Van Drunen de inzet is om alles zo eerlijk mogelijk te doen, geldt dat niet voor iedereen die met mest werkt. Dat frustreert Mario. “Wij hebben in het veld last van die

18

GRONDIG 9 2018

Loonbedrijf Van Drunen BV, Elshout Loonbedrijf van Drunen in Elshout is een familiebedrijf, dat wordt geleid door Mario van Drunen (59). Naast Mario werken zijn zus Marietje en zijn moeder mee in het bedrijf. Het bedrijf werd in 1957 opgericht door Wim en Betsy van Drunen, de ouders van Mario. Na verloop van tijd namen Mario en zijn broer Kees het bedrijf over.

In 2008 kreeg Kees een ongeluk en in 2009 overleed hij. Daarna hebben Mario en Marietje het bedrijf voortgezet. In 2009 werd er nog een nieuwe hal neergezet en er liggen momenteel plannen voor een nieuwe werkplaats.

Het werkgebied Van Drunen beperkt zich tot de directe omgeving, waarin een grote diversiteit aan grondsoorten is te vinden, zoals veen-, klei- en zandgronden. In het verleden transporteerde het bedrijf mest door heel Nederland. De mesttransporten werden gedaan door enkele chauffeurs en broer Kees. Na het overlijden van Kees stopte het bedrijf daarmee. Omdat er in de regio meer aanbod van mest kwam, werd besloten de mest in de regio te gaan vermarkten. Hiervoor is ook het materiaal voor de aanwending van mest uitgebreid met sleepslangen, twee driewielers, een tank met injecteur en een oplegger. Met twee transporttanks worden deze bevoorraad.

oneerlijke concurrentie”, zegt hij daarover. Het gaat echter nog verder dan dat. “Omdat enkele transporteurs knoeien, moet de rest ervoor bloeden.”

Zo is de loonwerker niet te spreken over de nieuwe vrijwillige certificering van intermediaire bedrijven via KeurMest.

“Uiteraard gaan zowel de goede als de slechte bedrijven dat doen. Certificeren is nu niet meer dan de papieren doorlezen en instemmen, waardoor iedereen ervoor in aanmerking komt”, geeft hij aan. Doordat het geen officiële certificering is, zijn er geen controles aan verbonden. De nieuwe certificering komt dan ook nog eens boven op de certificaten die er al zijn, zoals VCA, ISO 9001 en dergelijke. “Ik vind dat de goedkeuring van intermediaire organisaties moet worden vergeleken met een rijbewijs. Doe je het niet goed, dan krijg je een punt en bij te veel overtredingen wordt het rijbewijs ingenomen. Zo zou het ook moeten gaan in de mest. Doe je het niet goed, dan mag je geen intermediair meer zijn. Nu is het zo dat wanneer een bedrijf wordt gepakt en wordt beboet voor overtredingen dat gewoon kan doorgaan. Ook CUMELA mag zich hier harder in opstellen.”

is precies bekend waar de mest zich op een bepaald moment bevindt, maar iemand die echt verkeerd wil, vindt toch weer een bepaalde manier om dat te doen.”

Niet alleen voor het imago van de sector is dit niet goed, maar het vertaalt zich ook in oneerlijke concurrentie. “Het levert mij direct een nadeel op. Zo zien mijn afnemers dat de prijzen stijgen en willen ze meer voor de mest ontvangen, waardoor ik aan de andere kant meer moet vragen voor de afzet van mest”, aldus de ondernemer. Die afzetkosten zijn lager wanneer er geen sprake is van gesjoemel.”

Iets anders waarvoor Van Drunen bang is, is dat wanneer er een eerlijke en transparante mestketen komt het mestoverschot nog veel groter wordt. “Wanneer alles op een eerlijke manier gebeurt, blijkt er misschien wel voor veel meer mest geen plaats te zijn. Dan zal de verwerking dus echt wel op gang moeten komen en daarin geen tegenwerking moeten krijgen van overheden en burgerij.”

Vertrouwen behouden Aan Mario is wel eens gevraagd om heen en weer te rijden met een volle tank mest, zonder te lossen. “Ik doe daar echter niet aan mee”, zegt hij. Ook de verhalen rondom het lossen van meer mest dan afgesproken en geleverde mest met onverwacht hogere gehalten zijn hem ter ore gekomen.

“Gebeurt dat, dan wordt het vertrouwen van de klant geschaad.”

Vertrouwen, daar draait het om. Het helpt dan dat Van Drunen vooral in de regio werkt. “Vaak kennen de melkveehouders elkaar. Ze weten daardoor waar de mest vandaan komt en waar die heen gaat”, zegt Mario. Een ander voordeel van de korte afstand tussen de bedrijven is dat hij met een beperkte hoeveelheid materieel soms wel dertig tot veertig vrachten weg kan rijden.

De controle bij vloeibare mest gebeurt mede met AGR-GPS, iets wat volgens Mario goed werkt. “Mest wordt nog beter gevolgd dan radioactief afval”, merkt Mario terloops op. “Het

De plannen liggen klaar om een nieuwe werkplaats te bouwen.

Reparaties worden meestal op het loonbedrijf zelf gedaan.

GRONDIG 9 2018

19

ondernemen met

mensen

Eind oktober wordt er nog steeds gras geoogst. Door de droogte van afgelopen zomer telt elke snede voor de veehouders.

Bijzonder jaar In 2018 slaagde de loonwerker er opnieuw in om al de mest te plaatsen. Er kwam op de valreep zelfs extra tijd om mest uit te rijden. “De duidelijkheid over de verlenging kwam echter te laat in het seizoen. Bij negen van de tien melkveehouders hadden we voor het begin van september de putten al leeg. In de extra maand hebben we nu nog kleine vrachtjes gedaan om de put leeg te houden. Extra werk waarop we ons niet hebben kunnen instellen.”

Richting het einde van oktober nam het werk weer gestaag af. De vaste medewerkers blijven gedurende de wintermaanden meewerken op het loonbedrijf. Deze periode gebruikt Van Drunen om de machines schoon te maken en reparaties uit te voeren.

Veel last van de droogte In 2018 heeft de extreme droogte zijn weerslag gehad op de werkzaamheden van het loonbedrijf. Zo werden er naar schatting twee snedes gras gemist bij de melkveehouders. Dit betekende veel minder werk. Toch slaagde Van Drunen er in zijn personeel aan het werk te houden. Als gevolg van de droogte kwam de oogst van snijmaïs bijzonder vroeg op gang. Die ging al op 22 augustus van start. De kwaliteit daarvan was gemiddeld genomen minder goed en op plaatsen zat er zelfs geen kolf in. Wel kon er goed worden doorgereden. “We hoefden geen modder van de weg te halen en machines te slepen”, zegt Mario van Drunen daarover.

Door het droge najaar kon zelfs iets van het werk dat in de zomermaanden werd gemist worden gecompenseerd. De inzaai van groenbemesters ging eveneens vlot, hoewel een gebrek aan neerslag na de inzaai de opkomst heeft belemmerd. Door de extreem vroege oogst van snijmaïs was het inzaaien van een groenbemester voor 1 oktober geen probleem. Naast de gewone werkzaamheden moest er veel grasland opnieuw worden ingezaaid en ging het uitrijden van mest langer door.

Daarmee heeft september nog iets goedgemaakt. Een ander effect van de droogte is dat er eind oktober nog gras werd geoogst. Dat kon omdat op de kleigronden het gras langer doorgroeide. Veehouders probeerden nog zoveel mogelijk voer binnen te halen, wat inhield dat het agrarische loonwerk ook langer doorging.

20

GRONDIG 9 2018

Dit jaar speelde de droogte een grote rol. “Zo kan het misschien goed zijn om te kijken of het nodig is om zelf een beregeningsinstallatie aan te schaffen. Aan de andere kant moeten we misschien volgend jaar juist weer water van het land af pompen”, vertelt Mario. Hij kijkt elke keer kritisch naar de kosten en de inzet van zzp’ers. “Misschien is het goedkoper om juist een zpp’er te vragen de beregening te doen?”

Hij heeft een vaste kring van mensen om zich heen op wie hij een beroep op kan doen. In deze groep bevinden zich ook voormalig medewerkers die voor zichzelf begonnen zijn. Het maakt hem flexibel en voorkwam in de zomer dat er meer personeel zou zijn dan werk. Nu heeft hij minder vaak de hulp van zzp’ers ingeroepen. Binnen het bedrijf geldt dat het vaste personeel de speciale machines bedient. Het gangbare werk wordt door de zzp’ers opgepakt. De werving van personeel is sowieso iets wat aandacht vraagt. “Er wordt vaak te gemakkelijk tegen het vak van loonwerker aangekeken”, stelt Mario. “Om met machines te zaaien en grondbewerkingen uit te voeren, is een combinatie van de beheersing van de techniek en inzicht nodig, die voor boerenjongen logischer is dan voor jongens van buiten de landbouw. Ook is de mentaliteit anders. Boerenjongens zijn zich er meer van bewust dat wanneer het weer is om te oogsten het dan moet gebeuren en dat dit inhoudt dat je niet om vijf uur naar huis kunt. We vragen echter nog meer.

Je moet ook wat van machines afweten, omdat veel zelf wordt gerepareerd.”

Tegen deze achtergrond maakt het T-rijbewijs de zaken nog iets lastiger. “Het is goed dat het er is,” zegt van Drunen, “maar door de prijs levert het een extra drempel op. Ik had niet verwacht dat het zo duur zou worden. Als gevolg daarvan komt er minder nieuwe aanwas.”

Onzekerheden De veranderingen gaan verder dan mest en het T-rijbewijs.

Zo ondervindt Mario indirect de gevolgen van de vele onzekerheden in de melkveehouderij, onder meer als gevolg van het stelsel van fosfaatrechten. Het heeft geresulteerd in veel stoppende melkveehouders; oudere bedrijfshoofden, maar ook jongere. “Wat er met de bedrijven gaat gebeuren, is vaak een vraagteken. Gaan ze vleesvee houden of komt er geen vee op de bedrijven terug?”

In eerste instantie heeft het al voor minder melkvee in de regio gezorgd, wat ook gevolgen heeft voor de hoeveelheid werk die overblijft voor de loonwerker. “Hierop zal de komende jaren wel worden gereageerd door ons en zal er in het werk wat moeten worden bijgesteld”, zegt Mario. De onzekerheid gaat verder dan de veebezetting, want wat gaat er met de grond gebeuren? Niet alle grond leent zich voor akkerbouw. Ook deze ontwikkelingen beïnvloeden de werkzaamheden van het loonbedrijf. Toch ziet Mario voor het loonbedrijf nog een goede toekomst. “Er is voldoende werk en het is een goed gebied om te werken.”

TEKST EN FOTO'S: Herma van den Pol

DEUTZ-FAHR HERFSTACTIE 2018

Met speciale aanbiedingen.

Waaronder:

• Gratis RTK GPS ontvanger op Agrotron 6215 TTV en 7250 TTV • Minimaal € 9.000,00 voordeel op accessoires voor alle modellen 6165 /6175 / 6185 • Financiering 0 % voor 48 maanden • en nog veel meer …

Ga naar deutz-fahr.com en kijk voor uw herfstvoordeel of neem contact op met uw DEUTZ-FAHR dealer.

Acties gelden tot en met 15 december 2018 of zolang de voorraad strekt.

DEUTZ-FAHR een merk van

ondernemen met

vaktechniek

PROFILEREN Een uitdagend avontuur Vaarkamp BV in Ede realiseert adventure-golfbanen voor Landal GreenParks Als je nieuwe uitdagingen goed aangaat, valt het daarna naar je toe. Dat is wat Vaarkamp BV in Ede m ­ eemaakt door een adventure-golfbaan te ontwerpen en realiseren voor Landal Aelderholt in het Drentse Aalden. ­Inmiddels is de tweede voor Landal Twenhaarsveld in Holten nagenoeg klaar en is de derde al gepland.

22

GRONDIG 9 2018

Project: ontwerp en aanleg adventure-golfbanen voor Landal GreenParks Opdrachtgever: Landal GreenParks Aanneemsom: afhankelijk van grootte en inpassing tot circa € 100.000,Looptijd: in overleg ongeveer een maand werk Werkzaamheden: ontwerpen adventure-golfbanen op maat met natuurlijk ingepaste en uitgevoerde hindernissen, aanleg terrein met natuurlijke begroeiing, paden en banken en op wens extra objecten Jaco Jacobs: “Een duurzame relatie met Landal GreenParks is een voorwaarde, omdat er geen strak omlijnd bestek is en veel verantwoordelijkheid ‘onomschreven’ bij ons is neergelegd. Wij worden gezien als een verlengstuk van Landal GreenParks zelf.”

De net geopende adventure-golfbaan op Landal Twenhaarsveld in Holten ligt daar prominent bij de hoofdingang en een groot reclamebord wijst de gasten op de nieuwe attractie. De vestigingsmanager vertelt trots dat ze de afgelopen week de baan hebben geopend. Hoewel de afwerking op puntjes nog moet worden afgerond, is hij al tevreden over de eerste respons. Maar hij stipt tegelijk even aan dat de bezoekers toch meer dan verwacht door de beplanting lopen. Hoofd verkoop Jaco Jacobs van Vaarkamp BV bespreekt wat het beste pad is. Een passend gesprek, omdat de aanleg van een adventure-golfbaan een voortgaand proces is, waarbij niet alles is vastgelegd in een tot in detail omschreven bestek. Vaarkamp BV kreeg voor dit park afgelopen voorjaar het verzoek een adventure-golfbaan aan te leggen in de aanwezige natuur en infrastructuur, waarbij de vorm en de inpassing van de banen niet vast was omschreven. Dat mocht Vaarkamp zelf bedenken binnen de kaders van de natuurlijke omgeving waarin het geheel moest worden ingepast en de daarbij behorende beplanting.Dat besteedt Landal GreenParks graag volledig uit, waarbij de verantwoording wordt neergelegd bij Vaarkamp BV.

Verlengstuk Vaarkamp BV in Ede verricht al jaren veel werkzaamheden voor Landal GreenParks.

“Landal GreenParks vraagt daar om bepaalde werkwijzen en ziet ons daarin als verlengstuk van zijn eigen organisatie”, vertelt Jaco. Hij doelt daarmee op het feit dat als medewerkers van Vaarkamp werkzaamheden uitvoeren ze door de bezoekers worden gezien als medewerkers van Landal GreenParks en door dat bedrijf verantwoordelijk worden gesteld voor de werkwijzen en de kwaliteit van het werk. Om wat voorbeelden te geven: op de parken mag je voor negen uur ’s ochtends geen geluidsoverlast veroorzaken, je mag op het terrein maximaal 5 km/u rijden, je wordt geacht rekening te houden met gasten en mag op de wisseldagen, als de nieuwe gasten komen, niet aanwezig zijn en alles netjes hebben achtergelaten. Daarbij is Landal GreenParks sterk vergroend en wil het dat ook uitstralen. Dat betekent zoveel mogelijk werken met elektrisch gereedschap, stille werkwijzen en daar waar dat niet kan met beleid en verstand werken om de uitstoot en overlast te minimaliseren. Jaco: “Ook als de druk erop staat, blijft het anticiperen en aan het eind van de dag altijd alles netjes en schoon achterlaten. Onze mensen weten dit en anticiperen daarop.” Vaarkamp werkt daarom zoveel mogelijk met elektrisch aangedreven materieel. Omdat Vaarkamp met Landal GreenParks de afgelopen jaren een band heeft opgebouwd, nodigde Landal Aelderholt het bedrijf eind vorig jaar als eerste uit voor de aanleg van een adventure-golfbaan.

Verdiepen “Wij zijn geen ontwerpbureau van adventure-golfbanen, sterker nog, we hadden er geen ervaring mee, maar de opdracht triggerde ons wel”, zegt Jaco. “Dus hebben we

GRONDIG 9 2018

23

1 De mensen hebben dit ondernemen najaar onder drogemet omstandigheden de aanplant gerealiseerd, met een grote variatie bestaande uit 22 verschillende planten. zoals hier blauwgras.

vaktechniek

2 Vaarkamp heeft ook de paden aangelegd, in dit geval met mooi Schots granietgruis en daaronder menggranulaat en brekerzand.

Vrijkomende grond is gesloten verwerkt in het project.

3 De hindernissen zijn ingepast met gebruik van natuurlijke elementen. Het blijkt dat bezoekers toch nog veel langs de randen over de jonge inplant lopen.

Daarvoor wordt een oplossing gezocht.

1

2

4 Bij dit gedeelte zijn de holes zo ingepast dat ze vloeiend tussen de bomen slingeren.

Het beplantingsplan is hierop ook aangepast, met hier onder andere veel bosbessenstruiken.

3 ons verdiept in dit fenomeen en binnen de kaders van de opdrachtgever over de landelijke inpassing zelf de banen ontworpen met bijbehorende adviezen over de inpassing en inplanting in het terrein.” Dit resulteerde afgelopen voorjaar in een adventure-golfbaan met achttien holes voor Landal Aelderholt. De banen hebben natuurlijke vormen en een variatie aan hindernissen. Die hindernissen bestaan uit hout, steen, cortenstaal en hoogteverschillen in de baan en incidenteel zijn bestaande bomen in de baan verwerkt. Beplanting, grasveldjes en bomen rond de banen benadrukken de natuurlijke sfeer van het Landal-park. Vaarkamp heeft bij de realisatie van deze baan in het afgelopen vroege voorjaar, in de natte periode, veel geleerd. Jaco: ”Door het natte weer zat het tegen en de manager wilde wel dat het voor het seizoen klaar was, binnen de gestelde klantvriendelijke werkwijzen. We hebben in tijd en geld leergeld betaald.”

24

GRONDIG 9 2018

4 Toch verder Na de realisatie van Aelderholt werd Vaarkamp BV al snel benaderd door Landal Twenhaarsveld in Holten: of het bedrijf voor de zomervakantie daar ook een baan wilde aanleggen. Op basis van leergeld schreef Vaarkamp reëler in, om zo de gevraagde kwaliteit te kunnen leveren binnen de gestelde spelregels. Jaco: ”We wisten dat de prijs de opdrachtgever zou tegenvallen, maar gezien de ervaringen in Drenthe wisten we wat erbij komt kijken. We hebben hierin geen concessies gedaan.”

Jaco geeft aan dat hij dan ‘nee’ afgeeft in plaats van tegen een te scherpe prijs de werkwijzen en relatie op het spel zetten. Daarbij was er nog het probleem dat Vaarkamp al tot de bouwvak vol zat met werk en dus de afronding binnen de gestelde tijd ook niet waar kon maken. In eerste instantie volgde er een afwijzing op het achttien-holes-plan, maar na enige tijd kwam er weer toenadering. In overleg is een alternatief twaalf-holes-

5 Het ontwerp van de individuele holes is geheel in eigen beheer door Vaarkamp uitgevoerd. Met ook hier geen concessies in kwaliteit, dus een stevige ondergrond met brekerzand, menggranulaat en opsluitranden.

5

6 Het aanleggen van deze looping als eyecatcher bij receptie en restaurant gaf extra druk om het zo goed mogelijk te doen, waarbij de gasten de mannen natuurlijk flink ‘op de vingers keken’. Hoort er ook bij.

6

7 Vaarkamp heeft een grote variatie in de holes aangebracht, waarbij naast hoogteverschillen en natuurlijke elementen ook met verschillende kleuren en verschillende hoogten kunstgras is gewerkt.

7

8 plan gemaakt dat goed in te passen was in de beschikbare ruimte en waarmee de opdrachtgever binnen zijn gestelde budget bleef. Een voorwaarde van Vaarkamp was wel dat het bedrijf de baan pas in dit najaar zou kunnen realiseren. Jaco: “Ook hierin zijn we vooraf helder om teleurstellingen te voorkomen. Je kunt het dan beter niet doen dan de beloften niet waarmaken, ook al wil je het zo graag en weet je dat dit een prima kans was om deze nieuwe tak verder op de kaart te zetten.” Uiteindelijk kreeg Vaarkamp ‘Holten’ gegund en mocht het bedrijf dit najaar de baan aanleggen. Deze is bij het uitkomen van deze uitgave afgerond.

8 Voor het grondverzet en straatwerk ontkwam Vaarkamp niet aan het gebruik van motorisch materieel. Dergelijke werkzaamheden zijn in overleg met de beheerder op geplande tijden en zo stil mogelijk uitgevoerd.

het voor de medewerkers ook aantrekkelijk”, zegt Jaco. En dus praat hij na afloop toch nog even met de manager van Landal Twenhaarsveld door over de eerste ervaringen met de gasten. “Ervaringen die we weer meenemen naar het volgende project”, zegt Jaco, want dat heeft Vaarkamp inmiddels ook binnen. Een paar uur sturen verder van Ede mogen ze in Duitsland ook een adventure-golfbaan gaan aanleggen op een Landalpark. Voor Vaarkamp het bewijs dat als je iets echt wilt en geen concessies doet in kwaliteit en prijs je het werk gegund krijgt. Nog zo’n opdracht en Vaarkamp heeft in no-time de naam van adventure-golfbaanspecialist.

Medewerkers tellen Een belangrijk nevenargument voor Vaarkamp voor dit project is ook de omvang ervan. “Het zijn projecten waar we met een groep van vier tot vijf personen ongeveer drie weken bezig zijn. Dat is te overzien en dat maakt

TEKST: Gert Vreemann FOTO’S Vreemann, Vaarkamp

GRONDIG 9 2018

25

Wij kennen de eisen, beheersen de systemen en zorgen voor de beste opslag voor uw producten.

MATERIEEL VERHUUR Wij hebben het aanbod en de expertise

Amfibische graafmachines* Rupsgraafmachine 16 ton Koppelpontons (set) Drijvende leidingen Duw- / werkboten HDPE buizen Beunbakken Chipper UW SPECIALIST IN BEWARINGEN EN LOODSEN Kistenbewaring

Bulkopslag

Hout en beton

SPECIALIST IN NATUUR- EN WATERBOUW

T 073-503 25 27

Zie de website voor ons complete verhuur overzicht

F 073-503 27 04

* Incl. bediening, overig materieel is optioneel

info@steenbergen-bouw.nl

Knoop Baggerwerken Mercuriusweg 22 9482 WL Tynaarlo Nederland

WWW.STEENBERGEN-BOUW.NL

Telefoon: +31 (0)592 55 93 85 Website www.knoopdredging.nl

P&O SCAN

adv grondig 2016.indd 1

05-01-16 10:10

Personeel in dienst?

Dan heeft u te maken met veel regels en is aandacht voor personeelszaken van belang. Immers, tevreden en goed functionerende werknemers brengen uw bedrijf verder.

De CUMELA P&O scan helpt u om: ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

De mogelijkheden van de cao optimaal te benutten Wet- en regelgeving goed toe te passen Vakbekwaam personeel te binden en te boeien Grip te krijgen op personeelskosten En nog veel meer….

Geïnteresseerd, neem contact op met CUMELA Advies (tel: 033-2474900) of mail naar info@cumela.nl

NEDERLAND

De vooruitgang ervaren.

Specifieke machines voor kleine ruimtes Liebherr levert ook machines die in kleine ruimtes gebruikt kunnen worden. Zij vormen een specifiek gamma van graafmachines op (rups)banden, laadschoppen op banden, bulldozers en verreikers dat speciaal is afgestemd op uw behoeften. Ondanks hun beperkte afmetingen zijn deze machines niet minder krachtig en efficiĂŤnt in het gebruik.

Wynmalen & Hausmann Import N.V. Ressenerbroek 7 6666 MP Heteren Tel.: +31 26 47 90 531 E-mail: info@wynmalenhausmann.nl www.facebook.com/LiebherrConstruction www.wynmalenhausmann.nl

GRONDIG.COM

ondernemen met

vaktechniek

KOBELCO’S NIEUWE SLOOPGRAAFMACHINES Af-fabriek levert Kobelco nu een nieuwe generatie sloopgraafmachines voor met name de Europese markt.

Eerder dit jaar zijn al de Kobelco SK400DLC-10 en SK550DLC-10 geïntroduceerd en daar komt nu de lichtere SK350DLC-10 met standaard driedelige sloop/graafgiek bij. Daarbij heeft Kobelco nieuwe universele sloopgieken ontworpen die sneller aan- en af te bouwen zijn, compact af te zetten zijn en zeer geschikt zijn voor hoog sloopwerk en funderingssloopwerk.

De ultralange Next-gieken zijn bijzonder geschikt voor hoge gebouwen. Ze zijn verkrijgbaar met maximum werkhoogtes van 21, 24,70 en 27,50 meter.

Op deze pagina’s samenvattingen van berichten die eerder op Grondig.com zijn geplaatst. Wilt u op de hoogte blijven van het actuele nieuws? Ga naar Grondig.com. Daar publiceert de redactie dagelijks nieuws van en voor de cumelasector.

FLIEGL BÜFFEL KOMT Onlangs werd de doorontwikkelde Fliegl Büffeloverlaadwagen met tienkuubs tussenbunker voor het eerst in werking voorgesteld. De Fliegl Büffel zal vanaf 2020 beschikbaar zijn voor de Nederlandse markt. De Büffel is een opraap/ overlaadwagen voor gras en aanverwante producten. De eerste Büffels waren nog uitgerust met een opraper en snijrotor van een ander merk. Nu monteert Fliegl een eigen versie. De Fliegl-rotor heeft 49 messen, die dubbel kunnen worden gebruikt, waardoor een snijlengte van drie centimeter mogelijk is. Verder is aan het concept niets gewijzigd.

HOGEDRUKBESTENDIGE ­VEILIGHEIDSHANDSCHOENEN VAN PIRTEK

Pirtek introduceert een nieuwe generatie hogedrukbestendige Fluid Power Glove-veiligheidshandschoenen. Deze zijn bestand tegen een druk van 700 bar. Verder zijn ze zo ontwikkeld dat ze te gebruiken zijn als soepele allround veiligheidshandschoenen. De eerste generatie was te stug voor allround inzet. Door de combinatie van soepele pantservellen en weefsel biedt de nieuwe handschoen volgens Pirtek een goed draagcomfort bij een laag gewicht. Ze zijn zo soepel dat je er zelfs mee kunt schrijven.

advertentie

Mekos 3D leveler: 3-Dimensionaal profileren van zand en korrelbanen met een total station.

Mekos levelers: Volautomatisch werkende machine’ s, ook met traploos instelbare ronding.

Voorzien van automatisering door middel van laser techniek, total station of gps.

De Mekos machines zijn uniek, sterk en duurzaam, geschikt voor zand en korrelbanen. (op getoonde producten zijn individueel patenten van toepassing)

Partners:

28

GRONDIG 9 2018

Mekos Schagerbrug BV Tel. 0224-571555 www.mekos.net

ROTOTILT KOMT MET ­VOLSYNTHETISCHE OLIE

SCANIA MET HYBRIDE KRAAN EN LAADBAK

Rototilt brengt een eigen volsynthetische transmissie olie op de markt voor zijn rotators en draaikantelstukken. De fabrikant ziet hier qua smeereigenschappen en levensduur duidelijke voordelen in. Vanaf nu zijn de Rototilts af-fabriek standaard met deze olie afgevuld. Volgens Rototilt is dit een grote stap voorwaarts, omdat volsynthetische olie vijftig procent hogere temperaturen kan verdragen en het temperatuurbereik waarin de smerende eigenschappen intact blijven dermate groot is dat daarmee slijtage en onderhoud verder worden teruggedrongen.

De AW Groep kocht de eerste Scania in Nederland die is voorzien van een elektrisch aangedreven PTO voor de cabinekraan en het haakarmsysteem. Zowel de Hyva-22-tonmeter-kraan als de 26-tons haakarminstallatie worden aangedreven door een elektrisch-hydraulische PTO van Wierda Hybrids. Daarbij wordt de aandrijving van de hydraulische pomp overgenomen door een elektromotor die wordt gevoed door een 30 kW/h lithium-ionaccupakket. Dat moet voldoende energie leveren om drieënhalf uur continu - in de praktijk een dag - te werken met de kraan en de haakarm.

SPECIALE DEWULF RA3060 ESSENTIAL Dewulf lanceert de RA3060 Essential, een standaardconfiguratie van zijn zelfrijdende tweerijige zeefbandrooier met een aantrekkelijke

vanafprijs van € 288.000,-. Deze variant van de R3060 komt er naar aanleiding van het dertigjarig bestaan van deze machine. Veel van de bekende eigenschappen van de R3060 zijn terug te vinden in de RA3060 Essential. De rooier wordt bovendien standaard voorzien van ledlichten, acht infraroodcamera’s en een axiaalmodule. Ook het Quick Change System om snel tussen rooikits voor verschillende gewassen (zoals uien) te wisselen, is standaard aanwezig. advertentie

WWW.VICON.NL

“Alles gaat vanzelf, gewoon gaan zitten en genieten” Vicon FastBale - de enige echte non-stop perswikkelcombinatie •

Compactste perswikkelcombinatie op de markt

•

Non-stop persen bespaart 15-18 seconden per baal

•

Geïntegreerde baalkeerder - eenvoudig per klant uitwisselbaar

•

Echte silagepers - std 25 messen en 800mm rotor

Bel onze specialist: 0321 387 123

GRONDIG 9 2018

29

VERVAET BEET EATER MET MERCEDES MTU-MOTOR

VEERTIGTONS CAT-KNIKDUMPER Cat keert met de Cat 740 GC terug in de klasse van veertigtons knikdumpers. Die beschikt over de vernieuwingen die eerder in de kleinere modellen zijn doorgevoerd. Dit betekent dat deze veertigtons knikdumper, met een inhoud van 36 kubieke meter, is uitgerust met het nieuwe besturingssysteem, een beter afgeschermde aandrijving, het verbeterde traction control-systeem en een brandstofbesparende ecomodus.

Veel van de vernieuwingen in deze serie zitten vooral in de elektronische aansturing van de aandrijving.

Vervaet heeft de Beet Eater een facelift gegeven.

De nieuwe 480 kW (653 pk) sterke Mercedes MTU-15,6-liter-zescilindermotor is de grootste verandering. Vervaet claimt dat vanwege het hogere vermogen en grote koppel bij een heel laag motortoerental met de MTU drie procent zuiniger kan worden gerooid. Verder zijn de diepteregeling en de tasters verbeterd, is er een 360-graden-camerasysteem, heeft hij standaard full-ledverlichting, is het automatisch smeersysteem uitgebreid, is de aandrijving van de losband verbeterd en zorgen extra meenemers op deze losband voor sneller lossen.

STIHL LANCEERT DIGITAAL BEHEERSYSTEEM STIHL CONNECTED

De Stihl Smart Connector die wordt aangebracht op de Stihl-producten en op andere machines registreert de bedrijfsuren terwijl de motor draait. De connector verstuurt deze gegevens via Bluetooth naar de Stihl-app die is geĂŻnstalleerd op de smartphone of tablet van de gebruiker. Deze machinegegevens en de locatie van de smartphone of tablet worden verzonden naar de Stihl Cloud. Via het Stihl Connect Pro-portaal zijn de data beschikbaar. Gebruikers hebben op deze manier de beschikking over een duidelijke gegevensevaluatie en -verwerking.

advertentie

Die wil alleen maar maaien

Rondom gelaste maaibalk: robuust en levensduur gesmeerd SafeCut: maaischijfbeveiliging DuoGrip: ophanging in het zwaartepunt met dubbele parallel geleiding voor alle achtermaaiers Intensief kneuzer met op grip staande stalen klepels voor een intensieve kneuzing van het gewas

Zuid-Nederland: Ad van den Hurk 0653-241918

30

www.krone-nederland.nl

KRONE schijvenmaaiers

GRONDIG 9 2018

Noord-Nederland: Martijn van Middelkoop 0651-346841

KAWECO VANUIT HENGELO (GLD.)

GROOTS MASSEY FERGUSON-FEEST De combinatie Massey Ferguson en melkveebedrijf Van Bakel bleek een gouden vondst voor de viering van het zestigjarig bestaan van de fabrikant van trekkers en landbouwmachines.

Massey Ferguson meldde een vliegende start voor de hooibouwmachines van het merk. Bij de productielocatie in Feucht is inmiddels een extra hal bijgebouwd. Komend jaar krijgen de MF-dealers de beschikking over nog een aantal nieuwe producten, zoals de rondebalenpersen met wikkelcombinatie. Een opvallende verandering is de verlaging van de persunit van de opvolger van de Lely Tornado, waardoor de baal niet rechtstreeks op de wikkeltafel rolt. Deze machine gaat nu in de verkoop.

20.000 GIANTS: TOBROCO BLIJFT UITBREIDEN

Kaweco zal per 1 januari 2019 volledig onder eigen naam gaan opereren vanuit de fabriek van Reesink Production BV in het Gelderse Hengelo. Reesink verwacht met de bundeling van engineering, constructie, assemblage, verkoop, garantie, service en onderdelenvoorziening het merk sterker te maken en Kaweco een sterker gezicht als zelfstandige fabrikant te geven. Dit is vooral noodzakelijk omdat het exportaandeel in de omzet sterk groeit en buitenlandse klanten graag rechtstreeks zaken doen met de fabrikant.

Kamps de Wild zal zich vanaf 1 januari volledig concentreren op Claas en Amazone.

Anderhalf jaar na het bereiken van de 15.000 stuks is bij Tobroco-Giant al de 20.000e machine van de band gelopen. Mede door de aanhoudende vraag naar knikladers, verreikers en skidsteers en de uitbreiding van het aanbod stijgt de productie. Daarom wordt de huidige productielocatie in Oisterwijk geoptimaliseerd en verder uitgebreid. Eind dit jaar wil Tobroco diverse nieuwe productielijnen hebben toegevoegd en is de voorassemblage gecentraliseerd.

De komende jaren worden gebruikt om het vloeroppervlak te vergroten en om een hoogbouwmagazijn te realiseren.

advertentie

De innovatie op het gebied van precisiezaaitechniek:

LEMKEN AZURIT. AL HET GOEDE KOMT IN DRIEĂ‹N.

10%

Een tot

hogere opbrengst

Meer ruimte voor elke plant in de DeltaRow betekent betere groei en hogere opbrengsten in vergelijking met traditionele rijenzaai.

Rijpadschakeling zonder verlies Bij het automatisch aanleggen van de rijpaden wordt een deelrij uitgeschakeld en wordt de inzaaihoeveelheid van de tweede deelrij verdubbeld. Zo ontstaat een rijpadbreedte waardoor men ook met bodemvriendelijke banden kan rijden zonder de zaaidichtheid te verminderen.

Centrale plaatsing kunstmest.

Door kunstmestplaatsing tussen de deelrijen met DeltaRow zorgt dit voor optimale bereikbaarheid van meststoffen voor de wortels van de plant.

70%

meer ruimte voor de plant door het zaaien in DeltaRow-verband Door een betere spreiding van het zaaizaad worden de groeiomstandigheden duidelijk verbeterd: de planten krijgen meer voedingsstoffen, meer water en meer licht.

Bij een gelijke bestandsdichtheid biedt de

DeltaRow azurit.lemken.com

elke maĂŻsplant meer ruimte.

GRONDIG 9 2018

31

ondernemen met

vaktechniek

Systeem klaar, maar eisen niet SIM Holland kan sleepvoet redden In principe heeft SIM Holland het systeem om te controleren of de mest bij gebruik van de sleepvoet voldoende wordt verdund klaar, maar zolang het ministerie niet aangeeft aan welke eisen de apparatuur moet voldoen, liggen de ontwikkeling en de productie stil. Eén ding is volgens Arie Anker van SIM Holland zeker: “Voor het nieuwe seizoen kunnen nooit alle sleepslang­ combinaties van de nieuwe apparatuur worden voorzien.”

Anderhalf jaar geleden toonde SIM Holland op een bijeenkomst in Bergambacht al hoe het nieuwe ­systeem kan werken.

Al meer dan twee jaar is SIM Holland bezig met de ontwikke­ ling van een datalogsysteem om niet alleen de mate van ver­ dunning van de mest vast te leggen, maar ook de plaats waar de mest wordt uitgereden. Dat zijn eisen die worden gesteld bij het gebruik van de sleepvoet op klei- en veengronden (zie kader). Heel ingewikkeld is dat ook niet, stelt productmana­ ger Arie Anker van SIM Holland. “In wezen zijn twee flow­ meters en één EC-meter voldoende. “Het eerste wat nodig is, is een flowmeter op de wateraanvoer bij de pomp van de sleepslang. Daar registreer je dan hoeveel water er in de vloeistofstroom wordt gebracht. Dat moet je dan combine­ ren met een EC-meter (die het zoutgehalte in een vloeistof meet; red.) om te bewijzen dat je water toevoegt en geen dunne mest. Met een tweede flowmeter bij de bemester weet je dan al voldoende, want dan kun je van de totale hoe­ veelheid die je met een flowmeter bij de bemester meet het water aftrekken en weet je of er voldoende verdunning is.

Ongelijkheid Enigszins gecompliceerder wordt het door de eis dat er zowel op de trekker (of zelfrijder) met bemester en op de pompunit bij de put een GPS-locatiebepaling moet zijn. Volgens de ­informatie die Anker heeft, blijft deze bepaling gehandhaafd, hoewel hiermee een ongelijkheid ontstaat ten opzichte van

32

GRONDIG 9 2018

andere grondsoorten, waar het niet verplicht is om de locatie van uitrijden vast te leggen. “En dan weten we ook nog niet hoe lang je zulke gegevens daarna moet opslaan.”

De afgelopen twee jaar heeft SIM Holland de apparatuur ge­ test en is er een prototype op een pompunit gebouwd. Die is vorig jaar al getoond op een demo in Bergambacht in ZuidHolland. Toen al werd aangegeven dat de sleepvoet in 2019 echt zou worden verboden. Sinds die tijd heeft Anker veel­ vuldig contact gehad met mensen van het huidige ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en voorheen het ministerie van Economische Zaken over de technische eisen aan de apparatuur. Hoewel daar door de betrokken partijen verschillende keren afspraken over zijn gemaakt, is er nog steeds geen duidelijkheid waaraan de apparatuur moet vol­ doen. “Dus ligt alles nu stil”, foetert Anker. “Niemand inves­ teert namelijk in apparatuur zolang je niet weet of die zal worden goedgekeurd. Dat snap ik, want in het verleden heb­ ben loonbedrijven al te vaak meegemaakt dat eisen aan bij­ voorbeeld bemesters plotseling werden veranderd”, aldus Anker. Toch zijn er wel loonbedrijven die om een offerte ­vragen. “Die willen het gewoon goed doen, maar niemand beslist zolang er geen prestatiekenmerken zijn.”

Nu die eisen er eind oktober nog niet zijn, is het volgens ­Anker te laat om voor de start van het uitrijseizoen in februari combinaties van de juiste apparatuur te voorzien. “In Neder­ land draaien zeker 300 sleepslangcombinaties met een sleep­ voetbemester. Die krijgen we - ook met de collega’s erbij, al weet ik niet wie van hen er een alternatief heeft - nooit op tijd omgebouwd. Eerst moeten we, als de eisen bekend zijn, na­ melijk vaststellen of onze apparatuur aan die eisen voldoet, dan wellicht nog de software aanpassen en dan laten keuren.

Pas daarna kunnen we gaan produceren en inbouwen op de apparatuur. Zelfs als we nu toestemming krijgen, zullen dat er voor 15 februari echter niet meer dan vijftig zijn.”

EC-meter voldoende Een alternatief dat momenteel volgens Anker nog wordt ­onderzocht, is het gebruik van een EC-meter in de mest­ stroom om de verdunning vast te stellen. De gedachte is dat

de geleidbaarheid van voldoende verdunde mest in een ­bepaald traject ligt, zeg een EC-waarde van 40 tot 60. Wanneer dit wordt toegestaan, geeft dat een oplossing voor twee problemen. Allereerst is het dan mogelijk om wanneer de mest met een tank wordt uitgereden eenvoudig vast te stellen of de mest voldoende met water is verdund. Een EC-­ meter op de uitstroomleiding, in combinatie met een datalogger of GPS-systeem, is dan voldoende om dat te bewijzen.

Dit zou ook helpen om het verschil in drogestofgehalte in mest te compenseren bij gebruik van de sleepslang. Volgens de huidige regels zou het namelijk niet uitmaken of de mest in de put bijvoorbeeld 3,0 of 5,0 procent droge stof heeft.

Beide moeten in een verhouding van één op twee worden verdund. De mest van oorspronkelijk 3,0 procent komt dan na verdunning uit op 2,0 procent droge stof, terwijl de relatief dikke mest ook na verdunning nog op 3,3 zit.

Financieel zou dit het systeem ook eens stuk goedkoper ­maken, weet Anker. “Alleen een EC-meter met logger kost namelijk rond de € 1000,-. Dat is ook voor boeren met een eigen tank nog te betalen”, stelt hij vast. De complete combinatie met twee flowmeters, een EC-meter, GPS-apparatuur en een verwerkingskast zal ingebouwd rond de € 15.000,- kosten, verwacht Anker. Daar zal dan nog een klein bedrag per maand bij komen voor het verwerken van alle data. Hij schat dat dit rond de € 45,- zal zijn.

Rommelen Ondanks alle voorbereidingen zal het komend jaar toch weer rommelen zijn, stelt Anker geïrriteerd vast. “Hoewel we hier al twee jaar mee bezig zijn, laat het ministerie het namelijk weer op zijn beloop. De minister kondigt wel aan dat vanaf volgend jaar de sleepvoet alleen nog mag bij verdunde mest, maar ze weet nu ook dat de apparatuur niet op tijd klaar is.

Eigen NIR-sensor SIM Holland heeft samen met een Nederlandse softwareleverancier ook een eigen NIR-sensor ontwikkeld. Niet als vervanging van de verplichte monstername, maar wel om mest beter gecontroleerd te kunnen toedienen. Er zijn goede ijklijnen beschikbaar per mestnummer, zodat deze nu bijvoorbeeld op een sleepslangcombinatie kan worden gebouwd. De gebruiker moet hierbij alleen zelf ingeven welke soort mest wordt uitgereden. Dat geeft de sensor de benodigde informatie om voldoende betrouwbaar de gehalten in de mest te kunnen bepalen.

De sensor heeft een eigen ijkscherm om hem regelmatig te kunnen kalibreren. Een simpele oplossing, want het is gewoon een kalibratiescherm dat voor de sensor wordt geschoven.

Ze kan de machines niet stilzetten, dus het wordt weer ge­ dogen. En dat terwijl we allemaal af willen van het gerommel met de mest. Een gemiste kans.”

TEKST & FOTO: Toon van der Stok ILLUSTRATIE: SIM Holland

Met twee doorstroommeters en een EC-meter is vast te stellen of aan de verplichting tot verdunnen wordt voldaan.

Eisen aan sleepvoet In antwoord op kamervragen van de Kamerleden Lodders en Geurts heeft ­minister Carola Schouten afgelopen maand aangegeven dat ze vasthoudt aan het verbod op de sleepvoet per 1 januari 2019. Het gebruik is dan alleen nog toegestaan als de mest in een verdunning van één deel water op twee delen mest wordt aangewend. Voor sleepslangcombinaties geen probleem, want nu wordt er in de meeste gevallen ook al water toegevoegd om de mest beter verpompbaar te maken of om de werking te verbeteren. Bij verdunde mest gaat er namelijk minder stikstof in de vorm van ammoniak verloren. Het probleem is echter dat de minister wil dat gebruikers van de apparatuur kunnen aantonen dat ze voldoende water hebben gebruikt. Helaas ontbreken nog steeds de eisen waaraan de apparatuur dan moet voldoen. Dat zou dan ook gelden voor bedrijven die nog met de tank willen uitrijden. Een tweede alternatief dat de minister noemt, is een soort spaakwielbemester voor drijfmest. Die voldoet aan de eisen dat het controleerbaar is hoe de mest in de zode wordt gebracht. De ontwerper van de machine acht het momenteel echter niet mogelijk om deze machine technisch en commercieel haalbaar te ­bouwen. Voorlopig komt deze dus niet op de markt.

GRONDIG 9 2018

33

ondernemen met

vaktechniek

Licht snijden overtuigt Gebruikers tevreden over alternatief voor sleepvoet Op klei- en veengrond moet of kun je niet snijden om mest toe te dienen. Daarom zou de sleepvoet moeten blijven, zo ­stellen veel veehouders in deze gebieden. Vredo meent echter dat het met zijn dubbele schijf die slechts licht in kan snijden een ­alternatief heeft. Twee gebruikers zijn ook na de droge zomer nog steeds overtuigd van de mogelijkheden en voordelen.

Is de zodenbemester echt geen alternatief voor de sleepvoet?

Die vraag stelde Hans de Vree van Vredo na de protesten tegen het verbod op het gebruik van de sleepvoet zonder verdunning van de mest. Hij denkt dat de zodenbemester zoals Vredo die bouwt wel degelijk geschikt is om op klei- of veengronden de mest toe te dienen. “Bij snijden gaat het allang niet meer om de techniek zoals die werd gebruikt bij de eerste introductie.

Toen maakte je sleuven van wel acht tot negen centimeter diep die inderdaad de hele zode doorsneden. Nu hoef je nog maar twee tot vier centimeter te snijden om 10 tot 25 kubieke meter mest per hectare kwijt te raken. Dan blijf je in de wortelzone en snij je zeker niet door de hele toplaag.” De bemester die De Vree geschikt acht, is de ZBF-zodenbemester van Vredo. Deze heeft een licht eigen gewicht en het bekende tweeschijvensysteem van Vredo. Het voordeel hiervan is dat de zode niet naar beneden gedrukt wordt, maar doordat de schijven van bovenaf gezien in een hoek staan, echt snijden. Door de stand ligt het snijpunt iets naar voren en wordt de zode eerste ingesneden en daarna van voor naar achteren open geduwd zodat er een V vormig sleufje ontstaat. Sleepvoetjes naast de schijven zorgen ervoor dat de zode niet omhoog getrokken wordt.” De Vree is ervan overtuigd dat een dubbele schijf beter werkt dan bijvoorbeeld een bolle schijf. “Uit ervaring weten we dat die veel moei-

34

GRONDIG 9 2018

lijker snijdt, maar de grond meer verdicht. De mest wordt dan moeilijker opgenomen door de weggedrukte en verdichte sleuf. Doordat wij echt snijden wordt het wortelbed niet verdicht en de mest beter opgenomen.” Bij gebruik van een schijfafstand van 17,5 centimeter en een werkdiepte van drie tot vier centimeter ontstaan volgens De Vree sleufjes die per hectare minimaal 25 kubieke meter mest kunnen bergen. “Dat kun je gewoon uitrekenen als je de grootte van de sleuven berekent.

Wil je nog iets meer kwijt, dan moet je naar vijf centimeter, maar dan loop je wel het risico dat je door de wortelzone gaat.”

De afgelopen jaren heeft Vredo ook onderzoek gedaan naar alternatieve systemen om bij gebruik van een sleepvoet toch tot een voldoende vermindering van de ammoniakemissie te komen. Eén van de onderzochte mogelijkheden is het gebruik van toestrijkers achter de schijven. Deze duwen het gras weer wat omhoog en laten het over de strook mest vallen. Het idee is dat er hierdoor minder luchtstromen boven het gewas zijn en de vervluchtiging van de ammoniak vermindert. Op het oog heeft het in elk geval een goede werking, want na gebruik van de toestrijkers zie je de meststroken veel minder duidelijk liggen dan waar ze niet zijn gebruikt. Uit metingen van afgelopen jaar blijkt dat het een vermindering van de ammoniakemissie geeft van drie tot vier procent. Niet voldoende om dit als alter-

HANS ROZENDAAL, MOLENAARSGRAAF “Ik heb het idee dat het bemestingseffect beter is”

ERIK VAN DER WIND, NIEUWERBRUG “Als het droog is, scheurt de grond toch wel”

Scheuren heeft Hans Rozendaal dit jaar wel gehad in zijn grasland, maar niet van de twee keer dat hij voor de zomer rondging met de zodenbemester. “Vorig jaar hebben we een deel van het grasland gewoeld en die sporen zien we nu nog terug.

Daar kan ik mijn hele arm in steken, terwijl ik van de zodenbemester niets terug zie. Pas als er is gemaaid, zie je waar de stroken lopen.” Rozendaal heeft dit voorjaar zijn oude sleepvoetbemester ingeruild voor een 6,10 meter brede ZBF van Vredo.

Deze heeft een schijfafstand van 17,5 centimeter. Voor deze oplossing koos hij omdat hij geen zin had in de GPS-controle en het verdunnen met water dat bij het gebruik van de sleepvoetbemester straks nodig is. “We zijn toch geen criminelen zoals in de gevangenis die de hele dag moeten worden gevolgd.

Daar heb ik helemaal geen zin in. Ik wil zelf bepalen wanneer en waar ik uitrij en dat hoeft niet continu door iedereen te worden gevolgd.” Over het eerste jaar met de zodenbemester is hij zeer tevreden. Rozendaal snijdt op de kleigrond maar ongeveer 2,5 centimeter diep en rijdt dan vijftien kubieke meter mest per hectare uit. “Wij rijden liever een keer meer met minder, dan kunnen we de mest ook beter over het seizoen verdelen”, zegt hij. Hij begint wel elk jaar met een ronde sleepslangbemesten in het voorjaar. “Dan rijden we 30 tot 35 kubieke meter per hectare uit.” Een groot voordeel van het systeem vindt hij dat het gras veel schoner blijft. “Zeker in een droge periode zie je dat er bij de sleepvoetbemester veel mest aan het gras blijft hangen, die daarna mee omhoog groeit. Dat komt uiteindelijk toch in de kuil en zal een negatief effect hebben op de voederwaarde.

Ik heb ook het idee dat het bemestingseffect beter is doordat je de mest dichter bij de wortels brengt.” Opvallend is dat hij zelfs in de droge periode geen probleem had om de bemester in de grond te krijgen. “Maar dan moesten we wel de druk opvoeren.

Dat merk je vooral aan de trekkracht die nodig is. Omdat het dan droog is, is dat verder geen probleem.”

Na een jaar proberen is Erik van der Wind uit Nieuwerbrug ervan overtuigd dat de zodenbemester een prima alternatief kan zijn voor de sleepvoet. “We hebben dit jaar alle mest op deze manier uitgereden en hoe droog het ook was, de scherpe schijven zorgden ervoor dat het altijd lukte om de mest in de grond te brengen”, aldus Van der Wind. Hij koos op advies van zijn dealer Arjan Verburg voor een zodenbemester toen zijn sleepvoetbemester versleten was. Hij snijdt elke keer ongeveer vier centimeter diep om een gift van dertig kubieke meter per hectare kwijt te kunnen. “In de zomer rijden we wel wat minder mest uit, maar dan verdunnen we die om een goede werking te krijgen.” In het voorjaar was hij blij met de steunvoetjes die naast de schijven zitten en die de werkdiepte bepalen. “Als het nat is, snijdt hij op klei of veen heel gemakkelijk door de zode heen. Dankzij de voetjes blijf je altijd mooi op diepte werken”, legt Van der Wind uit. Over de werking is hij na een jaar proberen zeer tevreden. “Het grote voordeel vinden wij dat het gras niet wordt besmeurd, zoals bij de sleepvoetbemester, zeker als het gras wat langer is. Nu zie je ook dat de groei egaler is, terwijl je anders juist bij de stroken van de sleepvoet de groei zag vertragen.” Van der Wind heeft ervaren dat de zodenbemester daarbij minstens zo goed werkt als de sleepvoet.

“Met onze oude bemester moesten we ook veel druk op de elementen zetten om hem goed onder in het gras te krijgen. Als de tank dan bijna leeg was, drukte je die helemaal omhoog. Ondanks onze 5,20 meter brede bemester en een tank van maar zeven kuub gaat het bij de nieuwe bemester gewoon gemakkelijker. De messen zijn zo scherp dat je gemakkelijk door de bovenste laag snijdt.” Net als bij andere veehouders stonden er ook bij Van der Wind en zijn buurman, die medegebruiker is, scheuren in het land. “Maar die krijg je toch als het zo droog is dat de grond krimpt. Alleen staan die bij ons mooi recht, terwijl ze bij anderen over het hele land kronkelen.”

natief voor een sleepvoet te gebruiken om de emissie te verminderen, maar wel een methode om meer mest beschikbaar te houden voor de plant. En dat is toch het uiteindelijke doel van het bemesten.

Nu het verbod op de sleepvoet definitief is, moeten bedrijven zich volgens De Vree afvragen of ze wel willen vasthouden aan die techniek. “Het is kiezen voor registratie en water toevoegen of werken met een bewezen techniek waarbij je maar licht in de grond snijdt. Met de zekerheid dat het werkt, dat de mest netjes in sleufjes komt en je hoe dan ook aan alle regels voldoet.”

TEKST: Toon van der Stok FOTO’S EN ILLUSTRATIE: Vredo, Rozendaal

Het ideale beeld met gebruik van de toestrijker: mest in sleufjes en gras erboven.

De toestrijkers ­achter de mestunit.

Links het resultaat met toestrijker, rechts zonder.

GRONDIG 9 2018

35

TECHNIEK Slootsmid zet in op ­zodenbemester voor klei en veen

ondernemen met

vaktechniek

Kwaliteits- en weersafhankelijker toedienen van vloeibare mest Slootsmid heeft zijn alternatief voor de sleepvoetbemester net niet goedgekeurd gekregen. Het bedrijf zet nu vol in op zijn zodenbemester. Deze is volgens de fabrikant dankzij de voetvorm prima geschikt voor klei- en veengronden. In de ogen van Slootsmid moeten we wel toe naar kwaliteits- en weersafhankelijker bemesten. Dan ziet het bedrijf toch mogelijkheden voor de sleepvoetbemester.

Het net niet goedgekeurd krijgen van Slootsmids alternatief voor klei- en veengronden klinkt na afloop van de argumenten voor het zodenbemesten en het kwaliteitsverhaal als van een bedreiging een kans maken. Henk Eggink van fabrikant Slootsmid: “Wij hebben een alternatief ontwikkeld voor de sleepvoetbemester, waarbij de loonwerker of boer met de bestaande tank met een kleine extra watertank voldoet aan de gestelde eisen voor sleepvoetbemesting op klei- en veenweidegebieden. Dat heeft het op een haar na niet gehaald.

Heel spijtig, maar de realiteit.”

Slootsmid dacht er te zijn, maar haalde in de emissietest op één procent na niet de gelijke emissiewaarden als een zodenbemester. Eggink geeft wel aan dat dit gezien de variatie in

meetwaarden en omstandigheden wel heel zuur is, maar dat het tegelijk een vaststaand feit is. “We beraden ons er natuurlijk over of we met aanpassingen het systeem alsnog goedgekeurd kunnen krijgen en hebben nog wel enkele nieuwe ideeën om uit te werken, maar we kijken liever praktisch vooruit en dan is er zonder bijmengen van water op dit ­moment dus maar één oplossing, namelijk bemesten met de bestaande Slootsmid-zodenbemester”, aldus Eggink. Vooralsnog heeft hij geen plannen om nieuwe proeven te doen met het alternatief. “Dat kost heel veel geld en tegelijk zien we goede kansen voor onze zodenbemester. Dat is de reden dat we daar nu vol op inzetten. Daar hebben we gegronde argumenten voor.”

Twee centimeter diep Slootsmid werkt bij de zodenbemesters al jaren met een plat kouter dat een vrij vierkante sleuf trekt. Dat kouter zorgt s­ amen met de snijschijf en de mestuitloop dat de mest netjes in de relatief ondiepe sleuf komt en het gras schoon blijft. Volgens Slootsmid geeft dat een betere benutting, omdat je relatief minder luchtcontactoppervlak hebt en twee keer z­ oveel mest in de sleuf kunt bergen dan bij een even diep getrokken V-vormige bemestingssleuf. “Dat betekent dus ook dat we minder diep hoeven”, vertelt Eggink. “Concreet kunnen we met onze bemesters bij een werkdiepte van twee centimeter een gift van circa twintig kuub per hectare kwijt. Die sleuf is ook goed constant te houden en dat is heel b ­ elangrijk in dit verhaal.”

Vanwege de platte onderkant van het Slootsmid-bemesterkouter is er relatief weinig risico van te diep gaan bij een ­oneffen ondergrond. Daarbij kunnen de voeten zich snel aan hoogteverschillen aanpassen, omdat de elementen veerbelast zijn.

“De veren zijn goed instelbaar en hebben geen massatraagheid, zoals hydraulische systemen dat wel hebben”, zegt Eggink. Slootsmid heeft ervoor gekozen de druk van de bemester via de ophanging aan de tank of zelfrijder hydraulisch af te regelen. “Daar pak je de eerste grote klap, waarbij de veren dan voor de nodige kleine variaties in het veld ­zorgen”, licht Eggink

36

GRONDIG 9 2018

LOONBEDRIJF HARM REITSMA, ALLINGAWIER “Ook onder droge omstandigheden goed werk” Harm Reitsma heeft een eenmansbedrijf en rijdt zelf in het voorjaar circa 50.000 kubieke meter mest uit. Hij werkt al jaren met de Slootsmid-zodenbemester op zware klei. “Dat gaat prima. Het mes snijdt zonder de klei zijwaarts en naar beneden te drukken het gras en de klei. De bemestervoetjes maken een ondiepe sleuf, zonder dat de natte klei gaat scheuren bij het opdrogen.” De mest wordt dankzij het snijden netjes zonder het gras te besmeuren in de getrokken bemestergeul gelegd. Hij geeft aan dat hij ook met bolle schijven heeft bemest, maar dat het daar niet bij werkt.

“Bij sterk drogend weer kun je dan bij wijze van spreken je fiets wel in de scheuren parkeren.” Reitsma vertelt dat de Slootsmid op droge kleigrond ook goed werkt. “De combinatie van de dunne snijschijf en de voetjes geven toch goed werk, waarbij ze wel een voldoende diepe bemestersleuf trekken voor de lagere giften, terwijl bolle schijven er dan niet inkomen.”

toe. Hij geeft aan dat een loonwerker die hier goed mee omgaat een heel goede, constante diepte bewerkstelligt zonder dat de klant bang hoeft te zijn voor te diep of te ondiep gaan.

Dat is een belangrijk deel van het nieuwe bemesten”, aldus Eggink. Hij geeft aan dat loonwerkers dit normaal gesproken goed kunnen. “Dat zit in hun genen.” Door in het voorjaar de gift in tweeën te knippen - voor en na de eerste snede - voor beperktere giften is er volgens Eggink met dit systeem op veen en klei prima te bemesten. “Ook dat komt de benutting ten goede.”

Weersafhankelijk werken Eggink wijst daarbij nadrukkelijk op het bijbehorende andere gedrag. “De verplichting van water toevoegen klopt ook met het praktijkgevoel dat je voor een goede benutting het liefst in nattere, bewolkte, wat regenachtige periodes bemest. Hier nadrukkelijker op sturen, heeft volgens ons een groter effect dan de keuze voor wel of geen sleepvoetbemester”, zegt ­Eggink. Hij is ervan overtuigd dat het afgekeurde alternatief voor de sleepvoetbemester onder goede omstandigheden veel minder ammoniak uitstoot dan een zodenbemester bij schraal drogend weer. Hij voegt eraan toe dat je dan op klei- en veengebieden ook weinig last hebt van de bezwaren van de zodenbemester en deze dus kunt inzetten. “Ons systeem heeft daar sowieso al geen last van. We hebben al meerdere zodenbemestercombinaties verkocht in die gebieden en eigenlijk nooit klachten gehad”, zegt Eggink. Hij legt uit dat de Slootsmid-zoden­bemester

Slootsmid werkt met een laag trekpunt en veren voor een zo goed mogelijke bodemaanpassing.

dankzij de combinatie van de smalle snijschijf in combinatie met de ondiep werkende voetjes in deze ge­bieden goed werk levert onder alle omstandigheden.

Deels sleepvoeten De weersnuance zit niet in de regelgeving, maar zou er volgens Eggink eigenlijk wel in moeten zitten. “Dat is verantwoord omgaan met de praktijk. Bij regenachtig weer zie ik geen enkele reden om zelfs de sleepvoet niet toe te laten”, zegt Eggink. Dat betekent dat je bij een natte winter of voorjaar in de regel de eerste gift prima met de sleepvoetbemester kunt realiseren. Hij geeft toe dat je bij langdurig droog weer in voorjaar en zomer, zoals afgelopen jaar, met de sleepvoetbemester dan een probleem hebt. “Dan zullen we toch geregistreerd water moeten bijmengen, maar dat is te realiseren. Dat is echter wat anders dan altijd.”

Dan zal Slootsmid dus alsnog de registratie op zijn sleepvoetbemesters moeten bouwen voor die enkele keren dat er in droge perioden wordt ‘gesleepvoet’. Als de eisen bekend zijn en de techniek daar is, is dat volgens Eggink een eis waaraan goed kan worden voldaan. Of anders in het voorjaar sleepvoeten en bij droogte later in het seizoen met de zoden­ bemester werken.

TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: Slootsmid, Vreemann

De bodemdruk wordt centraal via de hef hydraulisch ingesteld. Daar maak je de grote klap.

De sleepvoetbemester van Slootsmid heeft dezelfde voeten en ook een laag trekpunt, maar geen veren en geen snijschijven.

GRONDIG 9 2018

37

TECHNIEK “Ontwikkelen kost tijd”

ondernemen met

vaktechniek

Schouten Machines ontwikkelt duurzaam door De tijd om mest uit te rijden is zeker in het voorjaar krap en dus is stilstand ongewenst. Bovendien kan de sector zich geen fouten met bemesten permitteren. Ontwikkelingen vergen volgens Schouten daarom extra tijd om uit te rijpen voordat ze in de markt worden gezet, dus ziet de fabrikant niet voor januari een waterdicht regelsysteem voor de registratie van water en mest verschijnen.

Treffend voor de situatie is het beeld als je aan komt rijden bij de fabriek van Schouten in Uddel. Daar staat keurig in het gelid een serie Ideal PW 121-pomptankwagens klaar voor aflevering voor het komende mestseizoen. In de fabriek zijn de medewerkers druk bezig een serie bemesters te lassen en in de montageafdeling wordt een serie afgebouwd. Schouten werkt net als andere fabrikanten toe naar de bekende deadline in januari om de machines op tijd bij de klant te hebben.

“We beginnen voor de zomervakantie al met de planning”, zegt directeur Rudolf Schouten. Het nieuws dat het bedrijf heeft, is al op AgroTechniek Holland of eerder voorgesteld en het jaar daaraan voorafgaand al uitgebreid in de praktijk getest. “Voor nieuwe ontwikkelingen trekken we ten minste één testjaar uit en dan weet je dat je het jaar erna ook nog zaken tegenkomt, maar daarna moet het goed zijn. De markt kan zich minimaal storingen permitteren. Daar is zeker in het voorjaar geen tijd voor en het kost te veel geld. Bovendien

38

GRONDIG 9 2018

kunnen we ons bij het uitrijden van mest geen fouten veroorloven, dus hebben we als fabrikant de verantwoordelijkheid goed en betrouwbaar m ­ ateriaal af te leveren. Daar ligt dus onze focus”, aldus Schouten. Een helder verhaal, dat de verplichting van een mest- en waterregistratie meteen in het juiste perspectief plaatst (zie kader).

Doorontwikkelingen De machines van dit jaar bevatten wel weer enkele door­ ontwikkelingen. Een belangrijke daarvan is de montage van een verdringerpomp op de Ideal-pomptankwagens en de Orcan-driepunts-pompunits. Schouten heeft hiervoor gekozen omdat een turbovuller alleen optimaal werkt als deze zich in de te verpompen vloeistof bevindt. In de praktijk kan dit echter in de meeste gevallen niet, waardoor het rendement aanmerkelijk minder wordt. Een verdringerpomp is volgens hem gemaakt om mest op te zuigen en door te voeren

naar de Doda-hogedrukpomp. Daarbij heeft Schouten gekozen voor een 8,6-kuubs Vogelsang-verdringer­pomp. Deze heeft een ruim bemeten capaciteit voor het sleepslang­ bemesten en draait daardoor mooi rustig. Het is de grootste pomp zonder eindlagering, zodat je via het achterdeksel vrij eenvoudig bij de pomp kunt om de rubberblokken te inspecteren of te wisselen. Schouten geeft aan dat je door de ­relatief rustige loop extra lang met de blokken toe kunt. Schouten monteert wel een stenenvanger, maar geen snijfilter. Ook hier zit betrouwbaarheid achter. Een snijfilter dat continu draait, heeft te veel slijtage en hitteontwikkeling. Bij die ­enkele ongerechtigheid kan de machinist de pomp even ­terugdraaien. In de praktijk blijkt dit afdoende.

Een andere noviteit betreft een grotere Cobra FTH190-haspel met buffertank voor het nemen van de kopakker. De wens vanuit de praktijk was om meer slang mee te kunnen nemen.

De haspel is vergroot van 500 naar 1000 meter slang met een diameter van vijf inch. De Cobra FTH190 heeft met nu aan de zijkant geïntegreerde buffertanks een buffercapaciteit van 1200 liter.

Daarnaast heeft Schouten de afgelopen jaren succesvol de lichtere twaalf meter brede Spider SPC1230-bemester op de markt gezet. Volgens de fabrikant is het met zijn 1770 kilo exclusief hefmast geen machine met de degelijkheid van de bekende Spider SP12260, maar voldoet deze wel aan de wensen die ondernemers op slecht draagkrachtige gronden stellen. Die weten er ook mee om te gaan.

Registratie water en mest kost tijd Schouten is vrij helder over de voorgenomen verplichting van het bijmengen van water met de bijbehorende registratie. “Wij hebben als fabrikant nog geen kaders ontvangen van overheden. Zolang we geen heldere eisen hebben, kunnen we niets doen”, zegt hij daarover. Hij geeft aan dat het bedrijf zich anticiperend op mogelijk komende regelgeving al wel heeft georiënteerd en verdiept in eventuele mogelijkheden, maar dat het voor zijn bedrijf vrijwel onmogelijk is dit voor het komende mestseizoen nog te regelen. “We nemen de tijd om zaken goed te ontwikkelen en te testen. De ontwikkelingen voor 2019 zijn al gelopen. We zijn nu aan het fabriceren om in januari af te leveren.”

Verder ziet Schouten nogal wat haken en ogen aan het registratiesysteem.

“Wij meten nu al de mest en de watergift en de totalen zijn per klant en perceel beschikbaar. Het continu vastleggen en bewaken van de bijmenging is echter een ander verhaal. Hoe wil je dat ‘waterdicht’ registreren?”

Daarbij komen er nog praktische zaken als hoe je het doet op percelen waar de mest met de tankwagens wordt aangevoerd en waar geen water beschikbaar is. Schouten geeft aan dat de fabrikanten tijd nodig hebben om dergelijke registratiesystemen te ontwikkelen en goed te integreren.

Schouten levert ook een pompwagen­ variant met tus­ senopslag. Dit is met name in Duitsland een veel gevraagde variant, omdat de aanvoer van mest daar nogal eens verschilt.

Digitaal traject lastig De wens naar minder mensen om het sleepslangbemesten te realiseren met een hogere nauwkeurigheid en controleer­ baarheid is bij Schouten ook in volle gang. De combinaties zijn uitgerust met flowmeters voor water en mest en druk­ opnemers om de trekkracht in de slang te meten en te ­zorgen dat de sleepslangen op de gewenste druk blijven. Bij een te hoge belasting op de sleepslang krijgt de machinist een signaal. Schouten ziet dat ook als belangrijke ontwikkelingen die passen bij preventief bezig zijn. Voor het beter nemen van de kopakkers heeft Schouten een automatische signa­ lering geïntegreerd. De bemester­chauffeur geeft bij het na­ deren van de kopakker een signaal naar de pompwagen.

Daar wordt de pompwagen dan automatisch op rond­ pompen gezet en stuurt de pompwagen een bevestigingssignaal terug. Vervolgens krijgt de computer van de bemester een signaal dat de bemesting kan stoppen. Het is een eerste stap naar een volledig onbemand pompsysteem.

Schouten is hier ook helder in. “Bij volledige automatisering ben je overgeleverd aan de programmatuur. Een keer niet goed doorzenden, weigeren van een sensor of wat dan ook kan negatieve gevolgen hebben”, aldus Schouten. Daarvoor is hij beducht. Hij geeft aan dat het bedrijf bezig is met dergelijke ontwikkelingen waarbij alles vanuit de uitrijcombinatie kan worden bediend en gevolgd. De oplossingen voor eenpersoonsbediening die tot nu toe op de markt zijn, werken volgens hem niet honderd procent storingsvrij. Daarom ­integreert hij dergelijke technieken nog niet. “Fouten door haperingen bij het overzenden of ontvangen of bij storingen geven stilstand en eventueel schade aan slangen of

Bij Schouten is het de zodenbemester of de sleepvoet­ bemester. Een alternatief is niet ontwikkeld. Wel is er nu een grotere ­Cobra FTH190haspel met 1200 liter grote buffertank en 1000 meter slang

­ emestingsfouten. Er is dan geen mannetje meer beschikb baar bij de pomp om in te grijpen. Dat kunnen we ons als sector niet permitteren.”

TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: Vreemann, Schouten

GRONDIG 9 2018

39

Koppelingen Online bestellen: buma.com info@buma.com 0514 571826

SLEEP- EN TRANSPORTSLANG Bezoek onze webshop voor een uitgebreid overzicht van koppelingen en andere toebehoren.

Slangbrug

Groen producten

Grond producten

Infra producten

Uw partner in slagvaardigheid

G 190

SN1-130

Celli krukas spitmachine

Alle lagers met oliebadsmering Nieuw: HD oliekeerringen Nu met deelbare krukas

Bieslook 15 6942 SG DIDAM

Agricola Italiana groenten zaaimachine Marktleider in groenten zaaitechniek Specialisme voor professionals Ongekend veel mogelijkheden

gerard.zweers@argi.nl 06 - 53 23 61 80

www.argi.nl like ons op Facebook

VALTRA Q4 ACTIE

EEN KWARTAAL LANG VOORDEEL

OKTOBER 2018

NOVEMBER 2018

DECEMBER 2018

Dankzij tijdelijke stimuleringsmaatregelen is de aanschaf van een Valtra in het vierde kwartaal van 2018 extra aantrekkelijk. Zo komen de duurzaamheid en de innovativiteit van Valtra onder ieders handbereik.

Valtra biedt duurzaamheid met de energiezuinige EcoLine modellen. En Valtra biedt volop innovaties.

Zoals de unieke Valtra SmartTouch: een eenvoudig te bedienen terminal, die de productiviteit aanzienlijk verhoogt.

€ 4.000,- EXTRA KORTING OP EEN NIEUWE VALTRA • € 400,- EXTRA KORTING OP EEN VOORLADER • 24 MAANDEN FINANCIERING TEGEN 0% • HET VALTRA 4 DRIVERS PAKKET •

(Valtra cap, Valtra zonnebril, Valtra cleaner, Valtra pen)

Ga voor meer informatie naar de dichtstbijzijnde Valtra-dealer of kijk op valtraQ4.nl

ondernemen met

vaktechniek

Data moeten stromen Agrirouter moet precisielandbouw impuls geven De afgelopen jaren is door veel bedrijven al een schat aan data verzameld over opbrengsten, bodemgesteldheid en perceelsomstandigheden. Het gebruik van die gegevens stagneert echter. Het samenwerkingsverband Agrirouter moet daarom een impuls geven aan dat gebruik door eenduidige afspraken over data-uitwisseling. Data moeten immers stromen.

Betriebsmittelhersteller Leverancier(zaaizaad, gbm)

Berater Adviseur

Financieel adviseur Externe Dienstleister

Extern cloud Externe platformPlattform Datenaustausch

Ben je dan loonwerker, dan is het helemaal zoeken naar de juiste man of vrouw om dit probleem in de communicatie op te lossen. Het gevolg is duidelijk. Na een paar pogingen gaat zeker bij iemand die minder thuis is in de computermaterie de boel aan de kant.

Frustraties wegnemen Levensmiddelen Lebensmittel Industrie Industrie

Afnemer Händler

Maschinen Machineleverancier Hersteller

Loonwerker Lohnunternehmer

App bouwer App Anbieter

Landwirt Landbouwer

De schematische werking van het beheren van zaken in Agrirouter.

Het is een bekende ergernis. Heb je een mooie taakkaart ­gemaakt voor het uitrijden van mest, wil de boordcomputer die niet laden. Ergens tussen de bedrijfscomputer en de software van de machine hapert het. Net als vroeger die printer die je op de computer wilde aansluiten. Bij de printer moest je op zoek naar zogenaamde drivers om het probleem op te lossen, bij een machine is het hopen dat je softwareleverancier en de vertegenwoordiger van de machine eruit komen.

Kiezen en verbinden

Machines

Apps

42

GRONDIG 9 2018

Instellen

Gebruiken

Aansturen machines via app

Aan die frustraties moet Agrirouter een eind maken. Basis van dit systeem is een cloudomgeving waarin alle data ­worden verwerkt en doorgegeven. Om dit te realiseren, is er een samenwerking gezocht met SAP, het bedrijf dat bij nagenoeg alle fabrikanten van machines zorgt voor een optimale informatievoorziening aan de productieband, zodat er op tijd bouten en moeren of bijvoorbeeld aandrijfassen worden besteld of geproduceerd. SAP is binnen Agrirouter verantwoordelijk voor de definitie van de manier waarop de data worden opgeslagen en het beheer van de cloudomgeving.

Voor softwarebouwers van bijvoorbeeld management­ programma’s of bemestingskaarten betekent dit dat ze bij gebruik van deze definities precies weten hoe ze zaken ­moeten aansturen, zodat de machinesoftware direct begrijpt hoe de machine moet zijn ingesteld als de gegevens via Agrirouter binnenkomen.

Belangrijkste machinefabrikanten Tien bedrijven staan aan de basis van Agrirouter. Zij staken al in 2014 de koppen bij elkaar in het besef dat er samen­ werking nodig is om van de precisielandbouw echt een succes te maken. Allemaal merkten ze dat het te vaak fout ging in de uitwisseling van gegevens tussen bedrijfs- en boordcomputer. Dat er keurig op een usb-stick een taakkaart was opgeslagen, maar dat het niet lukte om daarmee ook de ­machine aan de gang te krijgen. Bij die bedrijven zitten de meeste van de belangrijkste Europese machinefabrikanten.

Dat zijn Krone, Amazone, Lemken, Pöttinger, Kuhn, Holmer, Horsch en Grimme. Deze partijen stonden ooit ook aan de basis van de CCI-terminal die dankzij Isobus uitwisselbaar is tussen machines van deze fabrikanten. Het verschil is dat er nu vanaf het begin ook twee trekkerbouwers, Agco en SDF, zijn aangesloten. Andere trekkerfabrikanten, zoals John Deere, Case, New Holland en Claas, zijn wel betrokken geweest, maar voorlopig nog afgehaakt.

Retrofitpakket Voor Agco en SDF betekent gebruik van Agrirouter vooral veel minder overleg met de makers van managementsyste­ men. Zoals een vertegenwoordiger van Agco aangeeft: “Nu hebben we zeker met zestig bedrijven te maken die derge­ lijke programma’s maken. Dat betekent elke keer als we een update hebben van onze software weer telefoontjes om te zorgen dat alles blijft functioneren. Voor de vijf grootste doen we dat nog wel vooraf, maar bij de rest is het afwachten of het werkt. Elke keer zijn er echter wel ergens problemen. De één of de ander moet dat dan weer oplossen.”

Die problemen mogen bij Agrirouter niet meer voorkomen, omdat Agco bij een update moet zorgen dat alles precies aansluit bij de eisen van Agrirouter. Worden daar de ge­ gevens opgeslagen, dan moet het kloppen. Dat garandeert dat iemand die deze gegevens daar ophaalt ze altijd kan ­verwerken en omgekeerd ook weer met de machine kan communiceren.

Website De basis van het systeem is de website MyAgrirouter. Daar kan elke machinebezitter gratis een profiel aanmaken, waar hij zijn eigen machines beheert. Daarvoor moet hij wel elke machine die aan het Agrirouter-netwerk hangt één keer ­registreren. Dit is vergelijkbaar met bijvoorbeeld het inlog­ gen op het eigen wifinetwerk. Per machine krijg je een code, die je moet invoeren op de machineregistratie. Dit zorgt ervoor dat iedereen alleen de gegevens van zijn eigen ­ ­machine kan zien.

Om gegevens van de machine verder te delen, kan de eige­ naar deze beschikbaar stellen aan andere partijen. Dit ge­ beurt opnieuw door het uitwisselen van een wachtwoord.

Op die manier kan bijvoorbeeld een cumelaondernemer de opbrengstkaart van een Fendt-combine beschikbaar stellen aan zijn klant. Die kan de gegevens daarna in zijn manage­ mentprogramma opslaan. Vervolgens kan dat de basis zijn voor een bemestingskaart die de omgekeerde weg volgt en eindigt in een Rauch-kunstmeststrooier.

Nadrukkelijk is Agrirouter zelf geen platform waar data ­worden verzameld. Gegevens die naar de cloudruimte zijn gezonden, blijven daar maximaal dertig dagen staan en zijn alleen toegankelijk voor de gebruiker. Het is absoluut niet de bedoeling om deze gegevens te gaan gebruiken of verwer­ ken, benadrukte voorzitter Jens Möller van de organisatie.

“Daarom zijn we ook een non-profitbedrijf. Anders zouden we gelijkgesteld kunnen worden met Google of Apple en ­bestaat de kans dat we belasting moeten betalen over het verwerken van de data.”

In het huidige model is gekozen voor financiering van de ­activiteiten door de aanbieders van software, die per klant een abonnement moeten nemen om de data te kunnen ver­ werken. De verwachting is dat er nu steeds meer app­bouwers komen die de data gaan gebruiken in bijvoorbeeld een be­ mestingsadviesprogramma of het beheer van perceels­ gegevens. Via zo’n app zou dan ook moeten worden betaald voor het gebruik van Agrirouter. De gebruikers hebben daar­ bij de keuze tussen een abonnement waarbij een klein be­ drag per maand wordt betaald of een abonnement met een vastgestelde databundel. Is deze op, dan moet er net als bij

De komende tijd zullen er ook zogenaamde retrofitpakketten beschikbaar k­ omen om bestaande machines ook aan het Agrirouter-netwerk te kunnen knopen. Vaak zijn die van de leverancier zelf, maar er zijn ook fabrikanten die zelf een kit aanbieden, inclusief GSM-kaart om met de cloud te kunnen communiceren. Dat geeft de mogelijkheid om de nieuwe technieken ook op relatief oude trekkers te gebruiken.

een prepaidtelefoon weer ruimte worden bijgekocht. De ver­ wachting is dat dit afhankelijk van de hoeveelheid data die iemand gebruikt tussen de € 30,- en € 100,- per jaar zal ­kosten. Dit zouden dan de kosten zijn die bij het gebruik van het softwarepakket komen.

Hoe dit exact zal worden vormgegeven, zal de komende tijd moeten blijken. Vooral de toegang tot de gegevens is een lastige, want uiteindelijk zal de klant wel de gegevens van zijn machine willen binnenhalen en gebruiken in zijn eigen administratie. De vraag is waarom fabrikanten bij de aan­ schaf van de machine niet gewoon een bedrag opnemen voor de uitwisseling van data. Op een aanschafprijs van vaak meer dan € 100.000,- voor een trekker of machine is bijvoor­ beeld een vijfjarig abonnement van € 150,- tot € 500,- geen onoverkomelijk bedrag. Dan is in elk geval zeker dat de data vrij van machine naar klant stromen en dat is tenslotte het doel van dit project.

TEKST & FOTO: Toon van der Stok ILLUSTRATIE: DKE

Merkplatform Voor het verwerken van alle machinegegevens zijn inmiddels een groot aantal platforms ontwikkeld, bijvoorbeeld Agco TaskDoc en VarioDoc Pro van Fendt, M ­ assey Ferguson en Valtra of het SDF-platform van Deutz-Fahr, Same, Lamborghini en Hürlimann. Ook de machinefabrikanten, zoals Krone met Krone Smartconnect of Holmer met EasyHelp 4.0, maken echter een eigen platform. Vanuit zo’n platform kunnen daarna alle machines ongeacht het merk worden vastgelegd.

CNH, John Deere en Claas ontbreken Drie grote trekker- en machinefabrikanten zijn de opvallende afwezigen in het deelnemersveld van Agrirouter. Niet toevallig zijn het drie bedrijven die zelf ook ­inzetten op een eigen systeem voor het beheer van data, zoals MyJohnDeere of 365 Farmnet bij Claas. Deze bedrijven hangen nog steeds de gedachte aan dat het kiezen voor een eigen systeem helpt om klanten meer machines van dezelfde kleur te verkopen. John Deere had daarvoor in eerste instantie het MyJohnDeere-portaal, dat sterk gesloten was. Vorig jaar al is het merk daarvan afgestapt en kunnen ook gegevens van andere merken worden verwerkt, maar wel op basis van de systematiek van John Deere. De drie ontbrekende fabrikanten waren wel nadrukkelijk aan­ wezig bij de lancering en gaven aan nog steeds de mogelijkheden te bekijken. Veel zal waarschijnlijk afhangen van het succes na de lancering. Wordt het inderdaad de standaard voor de communicatie in de agrarische sector, dan kunnen ze niet ­achterblijven.

GRONDIG 9 2018

43

Bent u voorbereid op rijenbemesting?

voor een betere bodem Hal 27 Stand C23

T 0546 644 866 | eversagro.nl

SZB Profi

100%

88%

72%

Bij gelijke werkdiepte tot 28% meer mestvolume per sleuf.

• Snel zodeherstel • Lagere emissie, meer mineralen, meer grasopbrengst • Meer opbrengst voor u en uw klant www.slootsmid.nl

W W W . L M C G E N N E P. N L

www.lmcgennep.nl Locatie: Landtech te Veghel

Corridor 9 • 5466 RB Veghel • T: 0413 - 211733

HET GEHEIM VAN GOEDE BEMESTING METEN MET DE HARVESTLAB 3000

- Real time gemeten NPK gehaltes uit de drijfmest exact en plaats specifiek uitrijden - De hoogste nauwkeurigheid met NIRS techniek met 4000 metingen per seconden - Profiteer van optimale en gelijkmatige gewasgroei, bespaar op minerale mestkosten - Gecertificeerde DLG nauwkeurigheid Neem vandaag nog contact op met uw dealer voor meer informatie.

Volume

Droge Stof

N Totaal

NH₄ (N)

K₂0

P₂O₅

NOTHING RUNS LIKE A DEERE

TECHNIEK ICT-ontwikkelingen gaan snel

ondernemen met

vaktechniek

Hitachi lanceert ZX210X-6 ICT Onder de noemer Tomorrow’s Job Site presenteerde Hitachi in Amsterdam de nieuwe ZX210X-6 ICT als voorloper van ­ontwikkelingen die aanstaande zijn. Hitachi zet vaart achter automatisering en digitale systemen om de ondernemer te helpen de productiviteit en de efficiëntie te vergroten en de schaarste aan geschikte machinisten te ondervangen.

Altijd mooi om de machinist op het vergrote demoterrein bij Hitachi in Amsterdam onder een heerlijk najaarszonnetje de nieuwe ZX210X-6 ICT te zien demonstreren. Er gaat niets boven zelf zien, zoals de drie nieuwe semi-automatische graaffuncties: snel, precies en constante bakhoek. Bij de eerste is de gehele hydrauliekflow afgestemd om de cilinders zo snel mogelijk te bewegen, zodat je met de maximale capaciteit draait.

De tweede is voor de finale afwerking, waarbij giek, lepel en bak rustiger en preciezer bewegen. De nieuwe bakfunctie, constante bakhoek, wordt live gedemonstreerd door met een enkele (rechter) hendelbeweging de giek omhoog te trekken.

De bakhoek blijft constant onafhankelijk van de stand van de giek, waarbij de lepel automatisch (in dit geval) de gestelde 3D-taludlijn volgt. De rand van de bak wordt door de ZX210X-6

46

GRONDIG 9 2018

bestuurd, zodat deze de gestelde lijn volgt. De machinist demonstreert het treffend door tijdens de beweging een hand op te steken. Daarna demonstreert Hitachi met een ZX350 de nieuwe functie, het automatisch niet overschrijden van de 2D/3D-grenzen, in dit geval de 3D-graafdiepte bij snel overslaan, om zo efficiënter te werken. De machinist kan de bak snel laten zakken, waarbij deze op het laatst automatisch afremt en de ingestelde dieptelijn niet overschrijdt. Het voordeel in capaciteit en onnodig (te diep) werken, hoeven we niet uit te leggen. Wij zien het live, maar de ondernemer - of in dit geval Hitachi - kan via de nieuwe ConSite Pocket-app de verrichtingen via zijn smartphone volgen. Hij kan de machinist instrueren, (3D-)settings aanpassen en zelfs via de koppeling met Google Maps de locatie vaststellen en erheen navigeren.

Hitachi ontwikkelde voor de nieuwe semi-auto­ matische graaffuncties een nieuw ventielenblok, dat het juiste aantal liters geeft, precies afgestemd op de verschillende functies.

Trimble levert het GPS-systeem nu af-fabriek. Het is nog te herkennen aan de ontvangers. Hitachi benadrukt dat er ook GPS-voorbereide oplossingen komen voor andere merken GPS-systemen.

Bij de nieuwe bakfunctie blijft de bakhoek onafhankelijk van de giek en lepelstand hetzelfde. De bak volgt daarbij automatisch de ingestelde 3D-lijn.

Hitachi ontwikkelde samen met Trimble dit tien inch metende bedieningsscherm. Werkt als een smartphone. Je kunt beelden oproepen, inzoomen en beelden maken van het werk en die verzenden.

Hitachi werkt toe naar een compleet ConSite-­ machinebeheersingssysteem. De nieuwe ConSiteoliesensor is daarin een belangrijke schakel. Mogelijke verontreinigingen worden direct gesignaleerd en bij de eerste slijtagedeeltjes kunt u direct preventief handelen.

Hitachi introduceerde ook deze nieuwe ZX180PLwiellader met parallelframe, met uiteraard het bijkomende goede zicht tussen de armen door op de bak of palletvork. Dit parallelframe komt voorlopig niet op andere modellen.

Samen met Trimble Terug naar de ZX210X-6 ICT. Hitachi is na twee jaar testen met Trimble dit jaar een officiële samenwerking aangegaan, waarin Trimble de 2D- en 3D-GPS-systemen standaard af-fabriek ­integreert in de machine. Hitachi heeft daar de machine op aangepast met naar eigen zeggen de meest gevoelige, snelle en accurate sensoren op bovenwagen, giek, lepel en bak die er momenteel zijn. Hitachi heeft nieuwe hydraulische ventielen en systemen ontwikkeld om de nieuwe functies maximaal te

laten presteren. Denk hierbij aan een maximale olieflow voor het snelle werken en een juist gedoseerde olieopbrengst zonder (onnodig) rondpompen van hydrauliekolie in de afwerkfunctie. Daarbij is samen met Trimble een tien inch groot ­touchscreen ontwikkeld met een Hitachi-look-and-feel. Dit touchscreen is vergelijkbaar met een smartphone. Je kunt vergroten, swipen, inzoomen en aantikken en desgewenst foto’s maken voor een beeldbestek. De machinist heeft naast de achtercamera nu ook zijcamera’s op de bovenwagen voor een

GRONDIG 9 2018

47

ondernemen met

vaktechniek

goed zicht rondom en kan desgewenst 360 graden rondom zicht krijgen. Dit scherm dient ook voor data-uitwisseling en communicatie met de ondernemer, waarbij die ondernemer en de machinist zelf de 2D- of 3D-settings kunnen aanpassen.

Het 2D-systeem gebruikt coördinaten die worden berekend op basis van ontwerptekeningen en data die handmatig door de machinist in de monitor worden ingevoerd. Daarbij wordt de machine als referentiepunt gebruikt en wordt informatie uit de sensors gehaald. Bij 3D wordt de info via usb of via de cloud gecommuniceerd. Ook kunnen er tussentijds hoge-resolutiebeelden worden opgeslagen en doorgegeven om de voortgang te monitoren. Hitachi geeft aan dat met de ICT-oplos­ singen in combinatie met de hierboven beschreven semi-­auto­matische functies (snel, afwerken, bakhoek en dieptebegrenzing) de efficiëntie met zo’n dertig tot vijftig procent verbetert. Er wordt dus ook brandstof bespaard en daarmee wordt meteen ook de uitstoot van CO2 gereduceerd. De fabrikant benadrukt dat ook de veiligheid wordt vergroot en de bediening voor de machinist gemakkelijker wordt.

ConSite Pocket Hitachi lanceert in de complete beheersingsgedachte ook ConSite Pocket. Dat is een app op je smartphone waarmee alle machines in het veld te volgen zijn, via Google Maps naar de locatie kan worden genavigeerd en info is uit te wisselen.

Last but not least wil Hitachi toe naar een compleet ConSitemachinebeheersingssysteem om uitval te voorkomen. De machinist, de ondernemer en de werkplaats of dealer kunnen de machine daarbij continu volgen. Mogelijke problemen worden tijdig gesignaleerd, zodat u actie kunt onder­ nemen. De nieuwe ConSite-oliesensor is daarin een belang­­rijke schakel. Het scheelt het nemen van monsters en het wachten op analyseresultaten, met alle bijkomende kosten en manuren. Mogelijke verontreinigingen worden direct gesignaleerd en bij de eerste slijtagedeeltjes kunt u direct preventief handelen. Deze oliesensor komt beschikbaar op alle ZX-graafmachines vanaf de ZX210. Deze Hitachi ZX210X-6 ICT is de eerste ICT-machine voor Europa en de zwaardere rupsgraafmachines zullen snel volgen. Hitachi merkt daarbij op dat de machine voorbereid is op Trimble, maar dat dit ook voor andere merken gaat gebeuren, zodat de klant zijn eigen merk kan kiezen. We hopen en verwachten dat deze ICT-ontwikkelingen in de nabije toekomst ook gaan gelden voor de compactere exemplaren en voor onze sector de mobiele graafmachines en de wielladers. Het zal ons ongetwijfeld digitaal worden gemeld, al blijft live zien natuurlijk het mooist. Dat kan gelukkig nog steeds prima op het vergrote demoterrein bij Hitachi in Amsterdam.

TEKST & FOTO’S: Gert Vreemann

Makoto Yamazawa: “Groeiend machinistentekort en opkomende energietransitie”

Hitachi Europe-manager Makoto Yamazawa gaf in zijn inleiding aan dat Hitachi deze ontwikkelingen als een must ziet, omdat er in de wereld snel een tekort aan bekwame machinisten ontstaat en dat samen met hogere eisen in verband met de omgeving (emissie, geluid) de werktijd beperkter wordt en tegelijkertijd de eisen ten aanzien van veiligheid toenemen. Yamazawa voorziet voor 2025 een tekort van 25 procent aan geschikte arbeiders voor ­Europa en voor Japan zelfs van 44 procent.

48

GRONDIG 9 2018

Dat betekent dat er nieuwe technologieën nodig zijn om autonoom werken mogelijk te maken, ­machines verregaand intelligenter en zelf­sturend moeten worden en minder bekwame machinisten digitaal moeten begeleiden.

Yamazawa gaf aan dat Hitachi al de eerste autonome dumptrucks (Hitachi AHS Auto­ nome Haulage System) in de mijnbouw heeft proefdraaien en ernaar streeft deze al in 2019 commercieel beschikbaar te hebben. Deze trend van volledig of gedeeltelijk autonoom zal ook bij wielladers en graafmachines kunnen komen. Yamazawa verwacht vanwege de emissie-eisen, vooral in stedelijke gebieden, ook een snelle transitie. Monitoring van CO2 is één, maar hij gaf aan dat Hitachi al de eerste elektrische en hybride graafmachines heeft en dat er snel meer nieuws zal komen op dit gebied. Hij verwacht op termijn ook een toe­nemende rol voor de brandstofcel en laat doorschemeren dat Hitachi ook daar nadrukkelijk aan werkt. De kreet ‘Hitachi goes Zero’ op een bedrijfsauto aldaar is daarin veelzeggend.

We kunnen op dit gebied volgens hem de komende jaren al snel veel nieuws verwachten.

Tegelijk geeft hij aan dat de verhuurtak ook snel groeit. In Europa verwacht Hitachi snel door te groeien van 250 eenheden nu naar

c­ irca 1000 in 2019. Het past volgen Yamazawa in het beeld dat de machine onderdeel uitmaakt van een geheel. Hitachi verzorgt in dat plaatje de machine. Hiervoor heeft het Wenco Fleet Solutions en het ConSite-voertuigvolgsysteem. Bij de ICT Construction Solutions zijn er naast Mobile, Survey en WiFi nu Cloud en Assist toegevoegd. In Tomorrow’s Job Site opereert in zijn visie alles in een digitale open structuur, een met elkaar verbonden geheel waarin alles transparant te volgen is en waarin de gebruiker met zijn smartphone alles te allen tijde kan volgen en bijsturen.

Dat Hitachi zal inzetten op zero-emissietechnieken als puur elektrisch, hybride en brandstofceltechniek was goed te zien op het parkeerterrein.

ONLINE VEILINGEN VAN TROOSTWIJK AUCTIONS

ALLES HEEFT WAARDE

WIJ HELPEN U DIE TE VERZILVEREN! OOK WANNEER U MAAR ÉÉN MACHINE WILT VERKOPEN “AGRIFAC”

VEILING: Peelland Agro B.V. KIJKDAG: zaterdag 10 november in Liessel (NL) SLUITING: maandag 12 november

BESTRIJDING EIKENPROCESSIERUPS

VEILING: Turf, garden, park and horticulture KIJKDAG: zaterdag 17 november in Echteld (NL) SLUITING: dinsdag 20 november

GA VOOR MEER INFORMATIE NAAR:

WWW.TROOSTWIJKAUCTIONS.COM

“FENDT” 720 (2017)

VEILING: Peelland Agro B.V. KIJKDAG: zaterdag 10 november in Liessel (NL) SLUITING: maandag 12 november

“HANIX”

VEILING: Agriculture, garden, park and construction machinery KIJKDAG: zaterdag 24 november in Panningen SLUITING: maandag 26 november

STEF HOOIJMAN

ACCOUNTMANAGER AGRARISCHE, GROEN-, GRONDVERZETEN GWW SECTOR +31 (0)6 5354 1631

“METAL-FACH”

VEILING: Agriculture, horticulture and construction equipment KIJKDAG: zaterdag 10 november in De Rips (NL) SLUITING: dinsdag 13 november

“FENDT”

VEILING: Flevofruit KIJKDAG: zaterdag 24 november in Biddinghuizen (NL) SLUITING: maandag 26 november

ondernemen met

vaktechniek

Emissieloos als alternatief Pon Equipment stelt elektrische Caterpillar 323F Z-line voor De 323F als belangrijk onderdeel in het totaalplaatje van de transitie van diesel naar elektrisch om de CO2-ambities te vervullen.

Binnen dat perspectief stelde Pon Equipment in Almere het door Pon Noorwegen ontwikkelde prototype van de elektrische 25-tons Cat 323F Z-line voor. Een boeiend verhaal en een stevig prijskaartje om over na te denken.

Het feitelijk voorstellen van de volledig elektrische Cat 323F Z-line vormde de afronding van inleidingen door Pon over de voorgenomen energietransitie wereldwijd en een uitleg waarom Pon Noorwegen deze machine ontwikkelde.

Pon Noorwegen ziet de Z-line als een onderdeel van een ­totaalplaatje. Dat is ook wat Erik Sollerud, directeur van Pon Equipment Noorwegen, benadrukt. “De Z-line kan niet concurreren met de 323F-dieselvariant in situaties waarin er niet om zero emissie wordt gevraagd. Daarvoor is hij te duur en is de dieselinfrastructuur veel gemakkelijker. Het is een ­machine die past bij grote opdrachten waarvoor zero emissie wordt gevraagd of zelfs wordt geëist. Dergelijke miljoenen-

50

GRONDIG 9 2018

opdrachten binnenhalen als opdrachtgever omdat je een Z-line hebt, plaatst de investering in een ander perspectief”, aldus Sollerud. De 25-tons 323F-Z line zoals hij hier staat, kost namelijk circa € 620.000,-. Sollerud geeft aan dat dat voornamelijk door het dure accupakket komt. “We hebben de beste en meest veilige maritiem toegepaste accutechniek gemonteerd”, legt hij uit. Hij relativeert de prijs daarna met de opmerking dat hij verwacht dat de accu’s in de toekomst flink goedkoper zullen worden. Ondanks de forse prijs heeft hij in Noorwegen de eerste Z-line al verkocht en staat er voor komend jaar een serie van vijf machines op dezelfde basis op stapel. Sollerud geeft aan dat hij verwacht dat de eis om

zero-emissiemachines in te zetten snel zal stijgen. Hij heeft nu al belangstelling vanuit de tunnelbouw in Noorwegen. In dat kader gaat Pon Noorwegen ook werken aan een Z-linewielladervariant.

Ambitieus Nederland Pon ziet voor Nederland ook een versnelde energietran­sitie.

Daarom waren enkele grote klanten uitgenodigd om de Z-­line in Almere te zien en bij te praten over het bredere perspectief. Daarvoor was namens Pon Raymond Gense, manager Future Technology en Public affairs, aanwezig. Die schetste eerst de wereldwijde megatrends die op ons af­komen: verstedelijking, duurzaamheid, digitalisering & connectivity en elektrificatie. In dat verband benadrukte hij de verwachte ontwikkelingen, zoals dat in 2040 negentien procent van onze energie zal bestaan uit hernieuwbare bronnen (zon en wind), dat we in 2035 meer elektrische voertuigen kopen dan voertuigen met een verbrandingsmotor en dat in 2020 zo’n 240 miljoen auto’s connected zullen zijn. Hij tipte ook nog subtiel aan dat een derde van alle voertuigbewegingen in de stad bouwgerelateerd zijn. Gense benadrukte dat ons nieuwe kabinet zeer heldere en ambitieuze doelstellingen heeft. “Het CO2-reductieplan Parijs Plus en het verbeteren van het luchtklimaat in steden zijn twee belangrijke speerpunten”, aldus Gense. Het CO2-reductiedoel van 49 procent voor 2030 is volgens hem niet haalbaar zonder omschakeling van de verbrandingsmotor op elektrisch. “In dit verband is het toekomstbeeld dat we voor mobiliteit omschakelen van benzine en diesel naar elektriciteit en gas, zoals waterstof en methaan”, zegt Gense. In dit plaatje ziet hij voor Pon een rol weggelegd om de producten te leveren en vooral ook om te netwerken om het plaatje rond te zetten. “Wij praten met partijen, waaronder de regering en grote opdrachtgevers, om van elkaar te weten wat we willen en kunnen en waarin we elkaar van dienst kunnen zijn. Onze rol is dat weer naar onze klanten te vertalen, zodat zij gericht investeren om aan nieuwe inschrijvingseisen te voldoen.”

De 323F Z-line De 25-tons 323F Z-line is uitgerust met een 122 kW elektromotor in combinatie met voor de maritieme sector ontwikkelde accu’s. Deze zijn opgebouwd uit 28 in serie en parallel geplaatste 300 kV-hoog-voltagecellen met lithiumijzerfosfaattechnologie. Dit is de veiligste vorm van lithiumtechnologie, waarbij er geen risico van zelfontbranding of explosies is. Het geheel is voorzien van geïntegreerde elektronica met temperatuur- en stroomsensoren om de accu te monitoren. Het accupakket is bij deze uitvoering luchtgekoeld, maar bij de volgende machines zal dat vloeistof­ gekoeld zijn. De machine is stevig beveiligd op contact met het hoogspannings­ edeelte. De machine is net zo zwaar en heeft dezelfde gewichtsverdeling in de bovenwagen als de 323F-dieselmachine. De machine is opgegeven voor vijf tot zeven uur volop draaien op één acculading. In de praktijk (deels deellast) komt dat neer op tot zo’n tien uur draaien. De machine is standaard voorzien van een 230-400 volt (11-150 kW) lader om deze op diverse manieren te kunnen opladen. Met een standaardlader van 62 ampère en 400 volt is het één uur laden voor één uur werken of overdag werken en ‘s nachts laden. Pon ziet veel in snelladen met snellaadcontainers van tien tot veertig voet, met laadcapaciteiten van 300 tot 2000 kWh. Erik Sollerud geeft aan dat deze Cat 323F Z-line het begin is van iets wat natuurlijk nog kan groeien. Zo zal de tweede versie minder bedrading krijgen en mogelijk een laadaansluiting op de onderwagen. Het concept van puur omwisselen van de ­dieselmotorunit door elektrisch en de rest standaard te houden, blijft gehandhaafd.

Op de kaart zetten Terug naar de Z-line. Gense ziet die elektrische machine als een middel voor overheden en opdrachtgevers om eisen te stellen aan het emissiearm werken in steden. “Als opdracht­ gevers weten dat er techniek als deze Z-line beschikbaar is, kunnen ze die ook eisen”, stelt hij vast. En dus ziet hij zeker mogelijkheden in Nederland. “In de overheidsdoelstel­ ling schoner, veiliger, energieneutraler en stiller past deze ­machine bij grote stedelijke projecten”, aldus Gense. Pon lobbyt in dit opzicht in breed verband voor zijn merken - zoals Cat, MAN en Volkswagen, die volgens hem ook flink en versneld investeren in zero-emissietechniek - bij opdrachtgevers om die techniek op de kaart te zetten. Met die mededeling vertrok hij snel naar alweer een volgende afspraak, waarna wij als afsluiting nog even de Z-line zagen draaien. Toch even wennen om geen ronkende - tegenwoordig brandschone - dieselmotor meer te horen. We zullen er blijkbaar aan ­moeten wennen.

TEKST & FOTO’S: Gert Vreemann

Erik Sollerud: “Als je de 323F Z-line met een modern Cat-aggregaat oplaadt, bespaar je door de hogere efficiëntie van het diesel­ aggregaat al 30 procent dieselolie.”

Raymond Gense: “Als opdrachtgevers weten dat er techniek als deze Z-line beschikbaar is, kunnen ze die ook eisen”

Voor grote projecten ziet Pon goede kansen voor het in combinatie met dergelijke tien- tot ­veertigvoets snellaad-accucontainers om de machine zo binnen twee uur weer op te laden.

GRONDIG 9 2018

51

TECHNIEK Veel elektrisch, maar we blijven nog dieselen

ondernemen met

vaktechniek

Terugblik IAA-bedrijfswagenbeurs in Hannover Elektrische trucks voor stedelijke gebieden, hybride trucks als handige tussenoplossing en bij Iveco zelfs een gasrijke en dieselvrije stand op de IAA. De verwachting is toch dat we op ‘de lange baan’ voorlopig nog volop blijven dieselen, met daarbij de boodschap dat we een slag moeten maken om de gestelde CO2-reductiedoelen waar te maken en ruimteproblemen in steden te tackelen.

Iveco had een ­speciale primeur op de IAA. De eerste stand zonder dieselauto.

Iveco maakte op de IAA een hard statement door een dieselvrije stand met vooral lng/cng- oplossingen te presenteren. Topman Pierre Lahutte gaf aan dat Iveco goede kansen ziet om nu met lng/cng op vrij eenvoudige manier schonere uitlaatgassen te bewerkstelligen (een besparing van 90 procent op NO2, 99 procent op roet en tien procent op CO2, met biomethaan zelfs 95 procent op CO2). Iveco sloot daarvoor een overeenkomst met Shell, dat een netwerk gaat opbouwen van stations met gecomprimeerd en vloeibaar aardgas en bekrachtigde dat tijdens de persconferentie op de beurs. Op de stand onder andere een 26-ton Stralis NP 400-koelwagen met drie cng-tanks, goed voor een actieradius van circa 1000 kilometer, en de Cursor 13 nu ook als aardgasmotor. Daarnaast toonde Iveco een concept van een brandstofceltruck om te laten zien dat

ook daaraan wordt gewerkt. Aardgas wordt door meerdere truck- en bestelbusfabrikanten getoond als een goed in te passen oplossing om schoner te ‘dieselen.’ Scania toonde ook nadrukkelijk weer het alternatief van een dieselmotor met vrijgave voor HVO-diesel (en dus ook GTL). Daarnaast is de trend voor de steden helder neergezet: elektrisch rijden voor schoner en stiller.

Groei en strengere eisen Daarbij worden we geconfronteerd met een sterk doorgaande wereldbevolkingsgroei en daaraan gekoppelde verdere verstedelijking. Volgens inleiders zal naar verwachting in 2050 twee derde van de wereldbevolking in steden wonen, het dubbele van nu. Tegelijk neemt het aantal transportbewegingen flink toe. Tot 2040 wordt een verdubbeling van het transportvolume verwacht. Dat vraagt om oplossingen om dit aan te kunnen. Daar komt dan nog het knelpunt van geschikte chauffeurs bij. Voor Amerika wordt gerept over een tekort van nu al circa 50.000 truckers en er wordt verwacht dat dit tekort de komende tien jaar mogelijk zal verdrievoudigen. Diezelfde trend speelt nu ook in Europa.

Bijkomend belangrijke ‘knelpunt’ zijn de strengere CO2reductie-eisen voor 2030. De fabrikantenvereniging ACEA geeft aan dat de gestelde zeven procent CO2-reductie in 2025 en zestien procent in 2030 haalbaar kunnen zijn met daarbij een revisiemogelijkheid van de eisen waarbij deze doelen moeten kunnen worden bijgesteld. Het is niet eenvoudig de dieselmotor nog schoner en CO2-vriendelijker te krijgen. Als er niet genoeg elektrische laadgelegenheden en alternatieve brandstoffen zijn, een te geringe efficiëntieverbetering plaatsvindt of de klant ‘gewoon’ de diesel blijft kopen, zal de industrie volgens de ACEA de doelen niet halen.

Verknipt distributienet Om de emissie-eisen en wensen voor schoner en stiller elektrisch stadverkeer te halen, verwachten de inleiders dat in de toekomst de distributie zal worden verknipt, met daarbij overslagplekken bij snelwegen, aan de rand van steden en

52

GRONDIG 9 2018

DAF lanceerde een prototype van een hybride truck met een aparte 170 kW elektromotor voor of dieselen of puur tot circa 100 kilometer elektrisch rijden.

Ook toonde DAF een volelektrische variant voor distributieverkeer met een 250 kW elektromotor en een bereik van 220 kilometer.

in steden. Voor de grote afstanden (snelwegen) zouden we dan toe kunnen naar autonome oplossingen en in colonne rijden, omdat dat altijd hetzelfde traject van punt naar punt betreft. Korter werk naar steden kan dan met hybride oplossingen. De hybride truck past volgens truckfabrikanten in dit plaatje, omdat je dan in combinatie met een begrensde maximumsnelheid genoeg actieradius overhoudt om het laatste stuk in de stad puur elektrisch te doen met een eenvoudiger en compactere elektrische unit. Buiten de steden kun je dan weer dieselen. Onder andere DAF, MAN en Scania toonden op de beurs dergelijke slimme hybride oplossingen. In de steden gaat het richting puur elektrisch voor distributietrucks en bestelbussen. Die waren er alom op de beurs, van elektrische stadsbussen, vuilniswagens tot bijvoorbeeld een elektrische betonmixer van Wierda bij MAN. Markant voor deze IAA-editie is dat op veel stands de elektrische ‘bakfiets’ als laatste schakel prominent aanwezig was. Zo maakte Gazelle zijn debuut op de IAA door samen met bedrijfswageninrichter Aluca een elektrofiets met aanhanger en verwisselbare kuubs opbergkasten erop te presenteren. Bosch schat in dat met deze verstedelijking in 2030 een kwart van de bedrijfswagens elektrisch is.

Scania toonde deze L320 en een R450 in hybride-uitvoering, waarbij in de stad zeer beperkt puur elektrisch kan worden gereden. Scania had ook nadrukkelijk trucks staan die waren vrijgegeven voor HVO staan.

Brandstofcel op termijn Dit opknippen van het distributienet past bij het geschetste beeld dat we op de langere afstand voorlopig echt niet elektrisch gaan trucken. Volgens Bosch heb je voor een beetje 40-tons truck met de huidige batterijtechniek een onrealistische circa tien ton aan batterijcapaciteit nodig.

De onderdelenfabrikant voorziet dat in 2025 ondanks de elektrificering toch nog 80 tot 90 procent van alle bedrijfswagens zal zijn uitgerust met een dieselmotor. Het bedrijf ziet de brandstofcel als toekomstoplossing voor het vervangen van de diesel. Brandstofceltechniek weegt slechts circa een tiende van puur elektrisch en Bosch geeft aan dat de ontwikkelingen snel gaan. In 2030 verwacht China alleen al een miljoen brandstofcelvoertuigen op de wegen te hebben.

In Amerika werkt brandstofcelmotorfabrikant Nikola Motors hard aan een netwerk met waterstoftankstations. Er waren al verschillende brandstofceloplossingen te zien op de beurs.

De getoonde Volkswagen Crafter HyMotion-brandstofcelbestelbus is zo goed als productieklaar, maar zal volgens de fabrikant pas tussen 2025 en 2030 in productie kunnen, wanneer er in Duitsland circa duizend waterstoftankstations zijn gerealiseerd. Mercedes-Benz toonde de concept Sprinter F-Cell. Dit is een brandstofcelvariant met 147 kW en 350 Nm en drie of vier 4,5-kilo-waterstoftanks voor een actieradius van 300 tot 500 kilometer. Allemaal ontwikkelingen waarmee we in onze sector in stedelijke gebieden ongetwijfeld ook te maken zullen krijgen.

Voor bussen toonde E-Traction deze dertientons The Motion 2.0-as met naafmotoren van elk 250 kW. Bosch toonde een eAxle-traileras met batterijen en elektromotoren in de wielnaven.

Volkswagen geeft met dit Buzz Carcoconcept een blik in de toekomst van puur elektrisch citywerk en - heel serieus - deze transport-e-bike.

TEKST & FOTO’S: Gert Vreemann

GRONDIG 9 2018

53

ondernemen met

vaktechniek

Problemen nog niet voorbij Balans van extreme droogte moet nog worden opgemaakt Begin november zijn de problemen als gevolg van de extreem lange en droge zomer op veel plaatsen nog niet voorbij.

Cumela­bedrijven die sterk afhankelijk zijn van het veehouderijloonwerk worstelen met te lage inkomsten. De balans van een extreme zomer.

Het neerslagtekort bedraagt begin november in Nederland nog steeds 296 millimeter, zo blijkt uit de cijfers van het KNMI. Het betekent dat het tekort weer onder dat van recordjaar 1976 ligt. Sinds april is het tekort gestaag toegenomen.

Begin augustus werd een hoogtepunt bereikt, maar sindsdien is de situatie amper verbeterd. Voor loonwerkers is het in oktober goed nieuws, omdat het seizoen daardoor kan worden opgerekt. De werkzaamheden rondom het onderhoud van sloten, de grasoogst, groenbemesters en het bekalken van gronden en het bietenrooien kunnen vlot doorgaan, Er is geen sprake van modder, materiaal dat vast zit en medewerkers voor wie al geen werk meer is.

Liquide middelen misgelopen Hoewel de trekkers nu kunnen doorrijden, was de situatie in de zomer heel anders en dat heeft zijn sporen nagelaten bij de bedrijven. Zo bereiken de cumelabedrijven vaak in mei het maximum in de benutting van de rekening courant. De grasoogst wordt daarna genoemd als belangrijkste bron om

54

GRONDIG 9 2018

de balans weer goed te krijgen. “Juist deze werkzaamheden leveren veel liquiditeit op, die we nu misgelopen zijn”, zegt Wilma Hendriks van UniCom Oost. Het gaat dan om tienduizenden euro’s per snede gras.

Na de tweede snede gras kwam de oogsttrein abrupt tot stilstand. Door de droge omstandigheden stopte de grasgroei en op diverse plaatsen brandde het gras compleet weg. Dit laatste speelde vooral op de hoge zandgronden. Het betekende voor loonwerkers dat de werkzaamheden in het gras stopten en er twee tot drie snedes gras werden gemist. Op enkele plaatsen kwam daar werk rondom landverbetering voor terug.

Een andere groep loonwerkers kreeg juist te maken met een ander soort werkzaamheden in reactie op de droogte. Zo werd hun hulp ingeroepen bij beregening en het verplaatsen van water. Uit onderzoek onder het ledenpanel van CUMELA Nederland blijkt dat er naar schatting tussen de € 2000,- en € 20.000,- extra inkomsten zijn behaald. Dit zijn inkomsten uit de extra werkzaamheden.

Een veel grotere groep loonwerkers profiteerde ervan dat er veel meer werk was in het grondverzet. Voor dit werk waren de droge omstandigheden juist positief. Geholpen door de aantrekkende economie leverde het in de zomerperiode meer werk op. Daarbij slaagde de ene loonwerker er in zoveel te verdienen in het grondverzet dat de verliezen in agrarisch loonwerk konden worden gecompenseerd, maar lukte dat de ander niet. Het onderstreept de grote verschillen tussen de bedrijven.

Vergelijkbaar met MKZ-crisis André de Swart, adviseur bedrijfskundige zaken van CUMELA, zegt dat 2018 kan worden vergeleken met de periode rondom de MKZ-crisis. “Toen kon er niets en mocht er niets, nu was er niets”, zegt hij. Niet alle loonbedrijven werden er ­overigens even hard door getroffen. De vragen dan zijn “Treft het jou?” en “Treft het jou hard?”.

Op het eerste gezicht lijkt de vergelijking met de MKZ-crisis wat te groot aangezet, maar het ledenpanel maakt duidelijk dat dit helemaal niet overdreven is. Zo geeft 59 procent van de bedrijven aan werk gemist te hebben. De inkomsten­ derving wordt geraamd op € 7500,- tot € 120.000,-. Van de groep die inkomsten misliep, verwacht 33 procent de inkomsten dit jaar nog wel te behalen, maar zeventien procent ­rekent erop dat de verliezen nog verder zullen oplopen.

Zorgen over de inkomsten Hoewel september en oktober relatief goed uitpakten en het personeel gemakkelijk aan het werk kon worden gehouden, geldt dit niet voor de zomermaanden. In een normaal jaar worden er dan juist veel uren en overuren gemaakt. Nu zijn de meeste loonwerkers tevreden als ze er in slaagden het personeel aan het werk te houden. Waar dat niet lukte, waren alternatieve maatregelen nodig, zoals verplicht een extra week vakantie.

Wat echter een oplossing was voor de zomermaanden, kan zich in de winter tegen de loonwerkers gaan keren. Elk jaar is het weer spannend hoe lang er geen werk voor het personeel is, maar dit seizoen is het op agrarische loonbedrijven extra spannend. Dit doordat er amper overuren zijn om op de dagen zonder werk personeel vrij te geven. Dat houdt in dat er op die dagen kosten moeten worden gemaakt, terwijl er amper of geen inkomsten tegenover staan. Die zorgen worden toegevoegd aan de spanning die bij diverse loonwerkers al bestaat over de balans. Is er voldoende ruimte op de ­rekening courant gemaakt om de winter door te komen?

Ook Gerrit Westerveld van loonbedrijf Westerveld in Breedenbroek vraagt zich af hoe zijn bedrijf de winter door komt.

Het verkrijgen van extra ruimte in de rekening courant is ­lastig, zo geeft hij aan. “Verlies wordt niet gefinancierd”, zegt hij. Voor loonwerkers die zich richten op melkveehouders duikt er nog een ander probleem op en dat zijn rekeningen die later worden betaald. Doordat deze groep te maken heeft met de introductie van het stelsel van fosfaatrechten is er wanneer ze investeren in deze rechten een nieuwe kostenpost bij gekomen. Dat kan ten koste gaan van de betaling van andere posten. Tegelijkertijd staat een groep veehouders er niet goed voor, waardoor er rekeningen misschien

­ elemaal niet zullen worden betaald. Het is dan zaak om kort h op de betalingen te zitten, stelt De Swart. “Begin november zijn er niet direct bedrijven die failliet dreigen te gaan”, schetst hij. Dit is mede te danken aan de goede jaren die de loonwerkers achter de rug hebben. Wat ook helpt, is dat er de laatste jaren veel is geïnvesteerd, waardoor er ruimte is om investeringen uit te stellen. Bij een heel enkel bedrijf moeten er onder druk van de bank maatregelen worden genomen in de vorm van verkoop of staking. De droogte is daar veelal niet de hoofdoorzaak van, maar eerder een laatste tegenslag die het bedrijf niet meer kan opvangen.

Selecte groep bedrijven Slechts een beperkte groep bedrijven met de focus op agrarisch loonwerk heeft echt last van de gemiste inkomsten als gevolg van de droogte, zo verwacht Dieuwer Heins, adviseur bedrijfskundige zaken bij CUMELA Nederland. “Binnen die groep is er dan weer een selecte groep die het risico loopt in de problemen terecht te komen. Het is lastig om precies te zeggen om hoeveel bedrijven het gaat. De cijfers van 2017 laten wel zien dat vijf tot tien procent van de loonbedrijven 2018 begon met een krappe liquiditeit en een mindere vermogenspositie. Wordt dit doorgerekend naar de agrarische loonbedrijven, dan komt dat neer op ongeveer dertig tot ­zestig bedrijven. Van die groep zal een aantal bedrijven door de droogte in de problemen zijn terechtgekomen.”

Het volgende belangrijke ijkpunt voor de bedrijven wordt het voorjaar. Dan wordt veelal de ruimte in de rekening ­courant maximaal benut. “Het is belangrijk dat bedrijven juist nu tijdig in overleg treden met de bank”, adviseert Heins. Het is volgens hem ook de reden waarom het nu belangrijk is de balans op te maken en een schatting te maken van de resultaten. “Wanneer een ondernemer op tijd gaat praten met de bank en kan laten zien dat het bedrijf verder goed draait, is de bank bereid om te helpen”, zegt hij. Iets wat lastig wordt ­wanneer een ondernemer er pas in april of mei achter komt dat er geen geld meer is. Het wordt nog moeilijker wanneer een bedrijf al langer worstelt met tegenvallende cijfers.

Zowel Heins als De Swart geeft aan dat bedrijven die echt in de problemen terecht dreigen te komen zich kunnen melden bij CUMELA Nederland. “Als ze meer hulp nodig hebben, ­kunnen wij helpen. Ook in het verleden hebben wij via gesprekken met de bank kunnen ondersteunen”, zegt Heins.

Wanneer het nodig is, kan CUMELA ook op sectorniveau met banken in gesprek gaan.

De mesttrailers van cumelabedrijf A. van Zuilen kregen op Texel een andere functie. Ze werden namelijk ingezet voor het transport van water.

Het zoete water werd per schip ­aangevoerd en opgeslagen in mestbassins of mestzakken.

TEKST: Herma van den Pol FOTO’S:

GRONDIG 9 2018

55

EGMOND AAN ZEE

9/10 januari 2019

Meld u aan via: www.cumela.nl/inspiratiedagen

ECONOMIE

ondernemen met

vaktechniek

IN KORT BESTEK Vergoeding voor inschrijving?

Fors meer geïnvesteerd

Beste Nico,

Ontwikkeling cashflow, investeringen en werkkapitaal 2013-­‐2017 (euro's)

Ik heb ingeschreven op een mooi groenproject. De gemeente heeft het echter teruggetrokken, waarschijnlijk omdat het meer gaat kosten dan ze eerder had gedacht. De calculatie en het plan van aanpak hebben me echter flink wat geld gekost. Mag dit zo maar ongestraft?

500.000 400.000 300.000

Beste aannemer,

200.000 100.000 0

2013 Cashflow

2014

2015

Investeringen

2016

2017

Mutafe werkkapitaal

De agrvan de bedrijfskundig adviseurs, uw bedrijvenadviseur, de infolijn op De cumelabedrijven hebben de afgelopen vijf jaar het kapitaal dat beschikbaar is gekomen door de goede resultaten direct geïnvesteerd in het machinepark. In vijf jaar stegen de investeringen van € 267.000,- naar € 415.000,- vorig jaar. Uit het onderzoek naar de mutaties van het werkkapitaal blijkt dat als gevolg van de investeringslust de liquide middelen gelijk zijn gebleven.

Bedrijfskundig adviseur Ad Karelse van CUMELA(euro’s) Nederland constateert dat de Kasstroomoverzicht cumelabedrijven 2013-­‐2017 investeringen daarmee op 140 procent van de afschrijvingen liggen. “Dit 2013 2014 2015 2016wil

zeggen dat het machinepark groeit of wordt vernieuwd.”

Resultaat 40.249 61.276 van 90.074 99.494 Collega Dieuwer Heins merkt op dat uit de cijfers CUMELA Kompas Afschrijvingen 253.102 248.859 252.288 273.277 Analyse blijkt dat de investeringen vrijwel exact gelijk zijn aan de cashflow.

“De Cashflow 293.351 310.135 342.362 372.772 cashflow bestaat uit het resultaat en de afschrijvingen van een onderneming.

Saldo nieuwe leningen en Hetaflossingen is eigenlijk het geld dat beschikbaar komt uit5.387 de operationele -19.618 74.621 activiteiten.

29.236 In de periodewerkkapitaal 2013-2017 zien we dat 273.733 zowel de afschrijvingen als het resultaat Toename 315.522 416.983 402.008 1.718 25.433 8.020de zijnOnttrekkingen gestegen. De stijgende afschrijvingen zijn-4.949 een direct gevolg van Investeringen 266.693 358.476 toegenomen investeringen. Uiteindelijk stijgt de298.651 cashflow 386.581 van € 293.000,in Afname werkkapitaal 268.411 293.702 412.014 366.497 2013 naar € 414.000,- in 2017.”

Mutatie werkkapitaal 5.322 21.820 4.969 35.511 De afgelopen vijf jaar bleef het werkkapitaal van de ondernemingen bijna

constant.

Het schommelde tussen € 4400,- en € 35.500,-. Het geeft volgens

Heins aan dat de verhouding tussen voorraad, debiteuren, crediteuren en Kasstroomoverzicht umelabedrijven (euro’s) kortlopende schuldencen vorderingen2013-­‐2017 de rekening courant beperkt verandert.

2017 2016 2014 “Beschikbaar geld wordt gewoon weer geïnvesteerd”, zegt2015 hij. Hij vraag zich wel af of dat altijd verstandig is. “Bij een groeiende omzet is het verstandig om Resultaat 122.999 99.494 90.074 61.276 meer ruimte te hebben op de rekening courant.” 273.277 Afschrijvingen 291.312 252.288 248.859 Als Cashflow bedrijven deze ontwikkeling van414.312 de afgelopen jaar volgen, 372.772 342.362verwachten 310.135 Heins en nieuwe Karelseleningen dat er komend jaar wat minder zal worden geïnvesteerd. “Met Saldo en 38.192 hebben 29.236 aflossingen name de agrarisch georiënteerde bedrijven dit jaar74.621 een lagere5.387 omzet Toename werkkapitaal 452.504 402.008 416.983 315.522 en dus is de verwachting dat ook het bedrijfsresultaat zal dalen.”

Onttrekkingen 33.059 8.020 25.433 -4.949 WieInvesteringen tijdig wil bekijken wat de investeringsmogelijkheden voor volgend jaar 415.015 358.476 386.581 298.651 zijn,Afname moet volgens Karelse bijvoorbeeld per 1 november voorlopige293.702 balans werkkapitaal 448.074 366.497 de 412.014 opmaken.

“Stel vast wat de afschrijvingen en 35.511 het resultaat 2018-2019 bij Mutatie werkkapitaal 4.430 4.969 21.820

benadering zullen zijn. Zet hier tegenover de bestaande privéonttrekkingen en aflossingsverplichtingen voor 2018-2019. De ruimte die overblijft, kan worden besteed aan investeringen. Hou bij de toenemende leasecontracten wel rekening met de verplichtingen die daaruit voortvloeien.”

Wilt u weten hoe uw kengetallen 2017 zijn of welke investeringscapaciteit u heeft, doe dan mee aan de kengetallenvergelijking CUMELA Kompas Analyse.

Neem hiervoor contact op via de infolijn op (033) 247 49 99 of stuur een e-mail naar kengetallen@cumela.nl.

Strikt genomen staat een aanbestedende dienst in zijn recht om een lopende aanbesteding af te breken. Wel moeten de beginselen van behoorlijk bestuur en de algemene beginselen van aanbestedingsrecht in acht worden genomen. Het verdient niet bepaald de schoonheidsprijs, maar het mag dus wel. Als er geen of een gewijzigde opdracht opnieuw op de markt komt en uw gedane investeringen voor niets blijken te zijn geweest, adviseer ik u wel die kosten bij de gemeente in rekening te brengen.

Het straffeloos intrekken van aanbestedingen zonder onkostenvergoeding is ons al lange tijd een doorn in het oog. Dat geldt ook voor de vaak enorm hoge kosten waarmee een inschrijving gepaard kan gaan zonder dat daar een vergoeding tegenover staat. Daarom heeft CUMELA deelgenomen aan een werkgroep van het traject ‘Beter aanbesteden’, dat de handreiking tenderkostenvergoeding heeft opgesteld. Staatssecretaris Mona Keijzer bood deze 15 oktober aan de Tweede Kamer aan. De 2017 handreiking is voor u een uitstekende ondersteuning voor het bepleiten van een tenderkostenvergoeding. Deze geeft heldere percentages en 122.999 adviezen, opgezet à la de Gids Proportionaliteit. De intentie is dat op291.312 drachtgevers ongeveer de helft van de tenderkosten betalen, behalve 414.312 aan de winnaar. De handreiking is te downloaden op de website van 38.192 CUMELA Nederland.

452.504 Onderstaande tabel uit de handreiking is naar het oordeel van CUMELA 33.059 Nederland een goed voorbeeld voor invulling van de tenderkostenver415.015 goedingen bij overheidsopdrachten in de cumelasector.

448.074 4.430

2013 40.249 253.102 293.351 -19.618

273.733 1.718 266.693 Meer informatie: 268.411 www.cumela.nl of www.rijksoverheid.nl 5.322

Nico Willemsen beleidsmedewerker GWW

GRONDIG 9 2018

57

ondernemen met

cumela

CUMELARIA

GOEDE SAMENWERKING BIJ DAMESDAG NOORD-HOLLAND Ruim twintig belangstellende dames kwamen op 11 oktober naar zorgcafé ’t Koetje in Zandwerven voor de Damesdag in Noord-Holland, die deze keer in het teken stond van samenwerking. ’s Morgens gaf Marie-José Lamers, adviseur personeelsmanagement van CUMELA, een workshop over samenwerken en welke rollen er zijn binnen het bedrijf en het gezin. Na de lunch gingen de deelnemers in groepjes samenwerken om de codes van een Escape Room op te lossen. Aansluitend vertrokken negentien dames op een mega-traptrekker en twee dames op hun eigen fiets voor een fietstochtje in het prachtige buitengebied tussen Zandwerven en Spanbroek.

Tot slot was er gelegenheid tot netwerken en gezellig buiten zitten op het terras van ‘t Koetje.

ZESTIG JAAR GEBR. VAN GELDER BV, OEFFELT Op zondag 2 september vierde Gebr. van Gelder BV uit Oeffelt het zestigjarig bestaan van het bedrijf en het veertigjarig ondernemerschap van de gebroeders Jan en Henny van Gelder.

Deze zaken werden gevierd met een open dag waarop iedereen welkom was en die zeer druk werd bezocht. Niet alleen door klanten, maar ook door de buurt en verdere geïnteresseerden uit de wijde omtrek.

De gebroeders staan regionaal in een goed aanzien. CUMELA greep deze gelegenheid aan om beide ondernemers te huldigen met de gouden speld.

25 JAAR ONDERNEMERSCHAP LOONBEDRIJF SCHIMMEL Op zaterdag 8 september was het feest aan de spoorlaan in Overberg. Loonbedrijf Schimmel Overberg BV vierde die dag het 25-jarig jubileum. Albert en Wilma Schimmel en hun medewerkers hadden kosten noch moeite gespaard om deze dag onvergetelijk te maken en wat terug te doen voor de klanten die hen al die jaren al trouw zijn. Alle machines stonden netjes gepoetst in de rij, aan de kinderen was gedacht en ook het pullingteam Secret of the Valley was vertegenwoordigd. Uit handen van Janneke Wijnia, directeur van CUMELA Nederland, en Wilco Emons, bedrijvenadviseur voor de provincie Utrecht, ontvingen Albert en Wilma de zilveren CUMELAspeld als waardering voor 25 jaar ondernemerschap.

VEERTIG JAAR A.G. DE ZWART, GOUDERAK “Wees innovatief en zuinig op je personeel.” Onder deze leus van Arie de Zwart ontwikkelt het Aannemings- Grondverzetbedrijf A.G. de Zwart in Gouderak zich al veertig jaar. Dit veertigjarig jubileum viel begin augustus net in de bouwvak, waarin velen op vakantie zijn. De dames van kantoor wilden Arie de Zwart en al zijn medewerkers trakteren op een mooie dag en dus organiseerden ze eind september een verrassingsjubileumfeest: met z’n allen in de Excelsior-bus naar de Achterhoek. Nee, geen lastig avondje ’De Graafschap uit’, maar met personeel en partners onder een heerlijk zomers zonnetje gezellig naar de Westernboerderij in Didam met allerlei leuke activiteiten. Als herinnering aan het geslaagde jubileumuitje ging het gezelschap natuurlijk even op de foto.

58

GRONDIG 9 2018

GEKRUID VEERTIGJARIG DIENSTVERBAND BIJ POST IN EEMNES Op 9 oktober was Jaap van de Groep veertig jaar in dienst bij Loonbedrijf Post in Eemnes. Jaap is de tweede medewerker binnen Loonbedrijf Post die deze mijlpaal bereikt. Het loonbedrijf zelf bestaat bijna zeventig jaar. Jaap werd op vrijdag 12 oktober uitgebreid in het zonnetje gezet en mocht de CUMELA-speld ontvangen uit handen van Tinus Post, één van de oud-eigenaren van Loonbedrijf Post.

Met twee vingers in de neus…

Het is toch niet te geloven. Op het moment dat ik deze column schrijf, halverwege oktober, is het nog steeds 25 graden en schijnt het zonnetje nog volop. Het begon dit jaar al vroeg in april met het prachtige weer en hield eigenlijk niet meer op.

Natuurlijk waren er in deze zomer ook momenten dat we er niet zo heel blij meer mee waren, maar toch kan ik prima wennen aan deze mediterrane temperaturen.

Ik probeerde ’s ochtend altijd zo vroeg mogelijk op kantoor te beginnen met werken, zodat wanneer de zon op z’n hoogst stond ik me heerlijk in de tuin of op het water met een boekje kon terugtrekken. Volgens mij heb ik in mijn hele loopbaan als loonwerkersvrouw nog niet eerder een zomer meegemaakt waarbij ik zoveel aan het flierefluiten ben geweest. En ook daar kon ik prima aan wennen.

TERRA MBO IN DE PRIJZEN Op 12 en 13 oktober vonden in Zeeuws-Vlaanderen de nationale ploegkampioenschappen plaats. Bij de ploegwedstrijden is voor studenten van AOC’s een speciale klasse in het leven geroepen, omdat zij minder (wedstrijd)ploegervaring hebben dan de overige deelnemers. Namens Terra Groningen MBO deden drie studenten mee.

Gert-Jan Hartenhof van het gelijknamige cumelabedrijf in Assen viel samen met twee andere studenten in de prijzen. Docent Cor Fockens, die het team van Terra begeleidde, toonde zich zeer tevreden met de eerste prijzen van Rob Oosterhof en Gert-Jan Hartenhof en de tweede prijs van Gert-Jan Hartenhof.

Aangezien in juli en augustus bij ons bijna niets meer gebeurde vanwege de droogte, met als gevolg een zeer beperkte grasoogst, pakten manlief en ik soms lekker de boot en gingen we heerlijk een middagje varen. Af en toe voelde het als spijbelen, maar ja, op kantoor blijven zitten om je zorgen te maken over het minimale werkaanbod heeft ook niet zoveel zin. Dan maar genieten van het moment.

Helaas hebben we vanwege die droogte wel omzetschade opgelopen. Misschien dat we het nog enigszins kunnen inlopen, want er wordt nog steeds gemaaid, gekuild en geperst. Ook was de maïs dit jaar erg vlot aan kant. Onze medewerkers vonden het bijna saai, aangezien de sleeptrekker tijdens deze oogst gewoon in de schuur bleef staan. Een bijkomend voordeel is dan wel dat het aantal overuren in verhouding tot andere jaren een stuk lager uitvalt, omdat door het prachtige weer de oogst vaak binnen de reguliere werktijden kon worden gepland. Ook het maaikorven verloopt tot heden voorspoedig. Zo loopt het agrarische jaar alweer bijna ten einde.

Zo zie je maar weer, elk jaar is weer op zijn eigen manier bijzonder.

Gelukkig wordt het daarom in ons vak ook nooit saai. Nu de herfst is begonnen, de bladeren beginnen te vallen en de dagen alweer korten, blijft het eigenlijk gewoon een beetje zomer.

Ik wens u nog een fijne werkzame herfst, ik ga nog even fietsen.

Gretha Toering Toering Loon- en Grondverzetbedrijf

GRONDIG 9 2018

59

VAN BUITEN NAAR BINNEN “We zijn gericht op samenwerking”

ondernemen met

cumela

In hoeverre is CUMELA bekend buiten de sector? Hoe kijken overheden naar de sector? Hoe gaan grote aannemers om met cumelabedrijven? Waarin kan de sector zichzelf nog verbeteren? Daar zoeken we in deze serie een antwoord op. Jan Hommes, directeur van brancheorganisatie BMWT, gelooft erg in de kracht van samenwerking. “Als je open staat voor elkaars verhaal kom je er altijd wel uit.”

De brancheorganisatie voor de leveranciers en importeurs van werkmaterieel versus de brancheorganisatie voor de gebruikers van ­ dat werkmaterieel. Zijn er überhaupt overeen­ komsten?

­ achine gemaakt, is dus producent en verantwoordelijk m voor de veiligheid van de machine. De fabrikant kan aangeven welke aanpassingen nog binnen de specificaties vallen.

Andere aanpassingen vragen om een nieuwe CE-verklaring.”

“De optiek van de leveranciers en die van de gebruikers zijn inderdaad niet altijd honderd procent in harmonie. Even gechargeerd gezegd: de gebruiker wil zoveel mogelijk krijgen en zo weinig mogelijk betalen en de leverancier wil zoveel mogelijk verdienen. Met dat uitgangspunt kom je in een vechthouding terecht. Dat laat ik over aan de markt. Wel zie je in de praktijk dat gebruikers en leveranciers ervaren dat ze door samenwerken een betere relatie krijgen. Onze rol als brancheorganisatie ligt buiten de commercie. Wij kijken juist naar de aspecten die onze sectoren verbinden en hoe je daarin samen kunt optrekken. CUMELA is ook gericht op ­samenwerking. Mijn ervaring is dat als je samen het gesprek wilt aangaan je er altijd wel uitkomt.”

Wat kan een brancheorganisatie daaraan doen?

Wat zijn verbindende thema’s?

“Veiligheid is een goed voorbeeld van een thema waarbij de BMWT optrekt met partijen als CUMELA. Veilig werken met veilige en duurzame machines is onze focus. Wil je dit tot een succes maken, dan is het van belang dat zowel de leverancier als de gebruiker zich hiervan bewust is. Niet alleen van de veiligheid van de machine op technisch gebied, maar ook de veilige bediening van de machine en niet te vergeten de ­werkomgeving. Niemand wordt wakker met het idee: ik ga vandaag eens onveilig werken. Veilig werken vraagt om een bepaalde verantwoordelijkheid, zowel van de leverancier als van zijn klant. Daarin heb je elkaar als brancheorganisaties nodig. Wij hebben de input van gebruikers nodig en zij de expertise van de leverancier.”

Toch kan dat botsen. Loonwerkers zijn nu een­ maal creatief met machines…

“Ik ken de sector. Cumelabedrijven die machines aanpassen - een langere giek, een lashaak aan een bak - kunnen met hun creativiteit al snel buiten de technische specificaties van de fabrikant terechtkomen, waardoor de CE-markering on­ geldig wordt. Het bedrijf heeft dan eigenlijk een nieuwe

60

GRONDIG 9 2018

“Voorlichting! En samen als brancheorganisaties duidelijk maken hoe je als gebruiker de veiligheid waarborgt. Het is aan ons om duidelijk te maken waarvoor zo’n machine is ­bedoeld. Loonwerkers zijn creatief, maar ze moeten ook de consequenties durven aanvaarden als ze één machine voor tien verschillende werkzaamheden willen gebruiken. Er heerst nog veelal de sfeer ‘we zien wel’ of ‘we krijgen toch geen controle’, maar er is een risico dat het fout gaat en dan heb je een groot probleem. Ook daarom is het voor ons prettig om met een organisatie als CUMELA samen te werken. De wet- en regelgeving is gewoonweg verwarrend. Er is wat dat betreft veel onwetendheid in de markt. Ik vind het als ­brancheorganisatie dan ook belangrijk om samen met partners een eenduidige interpretatie van die wet- en regel­ geving te vinden.”

De loonwerksector is de laatste decennia qua werkzaamheden steeds meer jullie kant op­ geschoven: agrarisch loonwerk neemt al jaren af, grondverzet neemt toe. Wat voor een invloed heeft dat op het veiligheidsdenken in de sector?

“Heel veel. Boeren kijken toch heel anders tegen veiligheid aan. Even kort door de bocht stellen zij: ‘Wat maak je mij op mijn erf?’ In de GWW-sector is dat anders. Daar is de aandacht voor veiligheid groeiende. Wij zijn ook actief in de magazijnwereld en als het gaat om intern transport is de aandacht voor veiligheid nog groter. Logisch, want in een magazijn is de werkomgeving altijd hetzelfde. De werkgever wil de ­veiligheid daar op orde hebben en heeft aandacht voor ­preventie: goed geïnstrueerde medewerkers en ordentelijke machines. Je ziet dat die focus nu ook steeds meer verschuift naar andere gerelateerde sectoren en werkplekken, zoals de GWW. Dat komt deels door opdrachtgevers. Onder andere waterschappen en bouwbedrijven stellen steeds vaker eisen.

Ze willen voldoen aan de wet- en regelgeving. Ook voor

Wie is Jan Hommes? c­ umelabedrijven is het dus van belang hun zaken goed voor elkaar te hebben. Als zij hun veiligheid op orde hebben, zijn ze voor de opdrachtgever een interessantere partij om zaken mee te doen.”

Maar werkt dat ook in de praktijk? Een bedrijf met een kapotte kraan in het veld wil deze zo snel mogelijk gemaakt hebben, ook al voldoet de werklocatie niet aan de veiligheidseisen...

“Als een BMWT-monteur op locatie bij een klant een machine moet repareren, moet hij zich afvragen of hij daar zijn werk op een veilige manier kan uitvoeren. Soms is de situatie op het randje. Het is een lastig punt. Het draait vooral om communicatie. De leverancier zou als bedrijf zijn veiligheidsvoorschriften meer moeten uitdragen. Spelregels opstellen: op welke manier er wordt gewerkt en onder welke voorwaarden en omstandigheden. Dan komt de beslissing niet te liggen bij een individuele BMWT-monteur. Als een monteur dan in een netelige situatie terecht komt, kan hij zich op die spel­ regels beroepen. Voor de klant geeft dit ook duidelijkheid. Hij weet van tevoren waar hij aan toe is en moet respecteren dat reparaties altijd op een veilige manier moeten worden uitgevoerd.”

Het vraagt een omslag in het denken...

“Ja, ik weet dat CUMELA daar hard aan trekt, maar het blijft lastig. Dat merken wij ook, bijvoorbeeld in onze campagne Het Nieuwe Draaien. Hierbij draait het om het energiezuinig werken op grondverzetmachines. Het brandstofgebruik neemt daardoor af, het werkplezier neemt toe. Die machines doen hun werk ook heel goed in de ecomodus. Die rookpluim hoeft echt niet meer. De maatschappij vraagt het ook.

Jan Hommes is sinds november 2013 directeur van de BMWT, de ­branche­organisatie van leveranciers en importeurs van bouw­machines, magazijn­ inrichtingen, wegenbouwmachines en (intern-)transport­materieel. De vereniging telt ruim honderd leden. Met BMWT-Keur, het systeem voor periodieke veiligheidskeuringen van arbeidsmiddelen, worden jaarlijks circa 285.000 ­ ­machines in de grond-, weg- en waterbouw, burgerlijke en utiliteitsbouw en­ ­intralogistiek gekeurd.

Het is voor bedrijven dus tijd om ermee aan de slag te gaan.

Het levert rendement op, want bedrijven gaan er efficiënter door werken. Er gaat minder fout, machines gaan langer mee, er is minder uitval en het werkplezier gaat omhoog.”

“We merken dat de aandacht toeneemt in de cijfers rondom ons BMWT-Keur. Tot en met het derde kwartaal dit jaar zijn er 238.000 keuringen geweest. Dat zijn 1200 keuringen per dag.

Het aantal groeit elk jaar, dus dat is een succes te n ­ oemen.

Het veiligheidsbewustzijn groeit.”

Wat is nog meer een thema binnen de ­organisatie?

“Vakmanschap. Niet alleen CUMELA, maar ook wij hebben krapte aan personeel. Samen trekken we dan ook op om de sector te promoten, zoals op de TKD. We moeten als sector meer uitdragen wat we doen. Het is een charme dat we een ‘niet lullen maar poetsen’-mentaliteit hebben, maar we ­mogen meer laten zien wat we presteren. Daar ligt een uit­ daging. Daarnaast is het een groot aandachtspunt om mensen in de sector te houden. Hoe laat je mensen die bij je werken daar blijven werken en hoe zorg je ervoor dat ze dat ook kunnen blijven doen naarmate ze ouder worden? Duurzame inzetbaarheid, dat wordt onze uitdaging voor de toekomst.”

TEKST & FOTO: Marjolein van Woerkom

GRONDIG 9 2018

61

ondernemen met

cumela

CUMELA.NL

Op deze pagina’s samenvattingen van berichten die eerder op Cumela.nl zijn geplaatst. Wilt u op de hoogte blijven van het actuele nieuws?

Ga naar Cumela.nl. Daar publiceert de redactie dagelijks nieuws van en voor de cumelasector.

Aan het strand van Egmond aan Zee organiseren we op 9 en 10 januari voor de leden van CUMELA Nederland een inspirerend programma tijdens de CUMELA Inspiratiedagen. Het thema is ‘Toon je kracht!’ Laat u inspireren door indrukwekkende bedrijfsfilms van collega’s. Of wellicht heeft u zelf materiaal om uw bedrijf in beeld te brengen waar u trots op bent. Deel de documenten via mail, OneDrive of WeTransfer met tfelten@cumela.nl. Dat kan van alles zijn: van film tot website of speciaal sponsorschap tot slimme marketing.

Ontdek op deze dagen ook hoe u de kracht van uw bedrijf etaleert, op welke manier dan ook. Verrassende inleiders zullen tips geven en op een vrolijke manier vertellen hoe het slimmer kan. Kom naar de Inspiratiedagen. Bezoek collega’s en zie welke activiteiten typerend zijn voor een Noord-Hollands cumelabedrijf. Begin het jaar goed en meld u voor dit evenement aan via www.cumela.nl/inspiratiedagen. Ook voor de jongeren hebben we deze editie weer een speciaal programma samengesteld!

GESLAAGD WERKBEZOEK IN WIJK BIJ DUURSTEDE

NIEUWE TEELTREGELS SNIJMAÏS OP ZANDEN Nieuwe teeltregels snijmais LÖSSGROND op zand- en lössgrond

Jaarlijks bezoekt wethouder Hans Marchal van de gemeente Wijk bij Duurstede met enkele ambtenaren de cumelasector. Dit jaar was hij op 21 september met twee ambtenaren op bezoek bij Loonbedrijf VOF Overvest en Loonbedrijf J. de Heus VOF, beide gevestigd in Langbroek.

De actualiteiten uit de cumelasector, zoals het (land)bouwverkeer op de wegen, de verdraagzaamheid van weggebruikers onderling en de gevolgen van de droge zomer, werden besproken. Verder kwamen de wensen vanuit de ondernemers uitgebreid aan bod.

De aanwezigen waren het er over eens dat direct contact tussen de gemeente en ondernemers zeer zinvol en waardevol is om niet alleen een algemeen beeld van de cumelabedrijven te krijgen, maar ook een aantal specifieke (lokale) onderwerpen nader te bespreken.

Weet u al hoe u volgend jaar de nieuwe teeltregels voor snijmaïs op zand- en lössgrond gaat toepassen? Op de beurs AgroTechniek Holland bleek dat ongeveer 40 procent van de maïstelers nog geen idee heeft 2. Zaaien jaar gaan voldoen aan de verplichting om tijdig een hoe ze volgend vanggewas tijdens groeiseizoen vanggewas te zaaien. Leden van CUMELA Nederland die actief zijn in het agrarisch loonwerk of de meststoffendistributie ontvangen bij dit vakblad de infographic. Wie tijdig in gesprek wil met zijn klanten kan bij CUMELA Nederland extra exemplaren van de infographic bestellen. We hebben deze speciaal voor leden ontwikkeld en ze zijn kosteloos aan te vragen. Dat kan door een e-mail te sturen aan info@cumela.nl. ∙ Geen concurrentie van ondergroei in de mais ∙ Goede grondbewerking na de oogst mogelijk (evt. samen met bekalking) ∙ Onkruidbestrijding goed uit te voeren, geen beperkingen middelen

∙ Lagere opbrengst door teelt vroegere rassen (zeker als voorjaar laat is) ∙ Kans op onvoldoende afgerijpt gewas bij laat groeiseizoen ∙ Oogst moet doorgaan ook bij slecht weer

Mais en vanggewas gelijk zaaien met een gecombineerde machine of in twee werkgangen met een gewone zaaimachine.

Zaaien van het vanggewas kort na zaaien bijv. i.c.m. eggen.

Zaaien als de mais kniehoog is, evt. gecombineerd met schoffelen.

∙ Keuze maisras blijft vrij ∙ Oogsten op ideaal oogstmoment ∙ Meer flexibiliteit in planning loonwerker in najaar

Oogstmoment is vrij.

∙ Kans op opbrengstverlies mais door gewasconcurrentie ∙ Onkruidbestrijding lastig, met name gladvingergras ∙ Bij grondruil uitkijken met vanggewassen in verband met aaltjes

ARTIKELEN VAN DE WEEK LEEST U OP CUMELA.NL

• Domme pech bestaat niet. Help uw sector te leren van 3. Teelt uiterlijk

Hoofdgewas bedrijfsongevallen.

31 oktober • Grondig Boeren met Maïs: een groenbemester is belangrijk voor plant en milieu.

• De veehouderij slaat andere weg in met minder maïs en meer gras.

• Asbestdaken zijn vanaf 1 januari 2025 verboden.

• Zijn er andere afspraken als de medewerker de AOW-gerechtigde leeftijd heeft bereikt?

Een hoofdgewas (waarschijnlijk gras of graan) moet uiterlijk 31 oktober zijn gezaaid.

∙ Maisteelt is optimaal uit te voeren ∙ Gewasrotatie zorgt voor meer organische stof in de bodem ∙ Doorbreekt monocultuur mais

62

GRONDIG 9 2018

∙ Ruwvoederwinning lastiger door meer gewassen ∙ Naast gras en mais leren omgaan met andere gewassen in rantsoen

VOORZITTER HANDREIKING TENDERKOSTENVERGOEDING KLAAR VOOR GEBRUIK Tenderkosten worden in de praktijk minder vaak vergoed dan zou behoren te gebeuren. Dit geldt bijvoorbeeld wanneer een aanbesteding in een vergevorderd stadium wordt ingetrokken of wanneer inschrijvers naast rekenwerk ook heel veel tekenwerk moeten doen om een aanbieding te kunnen doen. CUMELA Nederland en MKB-infra hebben actief deel genomen in de werkgroep Noord-West die hiervoor een handreiking opstelde. Beide brancheorganisaties zijn trots op het resultaat.

Via de Handreiking Tenderkostenvergoeding komt er meer duidelijkheid over de compensatie van de kosten die worden gemaakt om mee te doen aan een tender. Ook wordt er antwoord gegeven op de vraag wanneer er wel of geen compensatie moet worden betaald.

VEELGESTELDE VRAGEN LEEST U OP CUMELA.NL

• Ik wil dat mijn medewerkers de veiligheidsgordel gaan dragen op trekkers waarmee zij op de openbare weg komen, maar de praktijk leert dat zij dit niet doen. Hoe kan ik hiermee omgaan?

• Wat moet ik regelen wanneer een leerling van een BOL (beroepsopleidende leerweg) stage komt lopen?

• Is contourmarkering op kippers, silagewagens en getrokken werktuigen verplicht?

• Als ik aantoon dat er sprake is van een afwijkende ligging, hoef ik dan de schade niet te betalen?

• Waarom is het niet zinvol om als feitelijk graver een vrijwaring te eisen van mijn opdrachtgever?

T-RIJBEWIJS EN BUITENLANDSE JEUGDIGE BESTUURDERS Wat voor een gevolgen heeft het T-rijbewijs voor buitenlandse medewerkers en stagiairs? Antwoorden op Kamervragen over dit onderwerp maken duidelijk dat het de inzetbaarheid van deze groep behoorlijk belemmert.

In reactie op de Kamervragen geeft minister Cora van Nieuwenhuizen aan dat buitenlandse bestuurders van (land)bouwvoertuigen aan dezelfde eisen moeten voldoen als Nederlandse bestuurders. Het T-rijbewijs is namelijk ingevoerd om de verkeersveiligheid te verbeteren. De minister stelt dat stagiairs ervaring kunnen opdoen met landbouwwerktuigen op een besloten terrein. De eis voor het hebben van een T-rijbewijs is volgens de minister niet discriminerend en geldt voor iedereen, ongeacht de nationaliteit.

OOK OP CUMELA.NL

• Belangrijkste actiepunten VCA**-norm 2018 in beeld • Meld u aan voor SecureFeed groepsevaluatie • Gratis toolboxbijeenkomst op uw bedrijf • Update uw handboek managementsystemen • Vraag & antwoord Subsidieregeling Gelderland Loonwerk Agrarisch

Maandelijks op deze plaats een column van één van de voorzitters van CUMELA Nederland. Deze editie Jaap Uenk voorzitter sectie Meststoffendistributie.

Kringlooplandbouw als oplossing in onzekere tijden De afzetkanalen voor mest leken duidelijk. Kippenmest wordt geëxporteerd (inclusief mestkorrels) en verbrand. De rundveemest blijft op het eigen bedrijf of in het binnenland. De varkensmest moet worden verwerkt. Zo simpel als het lijkt, is het echter niet.

Positief is het bereikte evenwicht op de mestmarkt voor fosfaat.

De verwerkingsplicht van respectievelijk 52 procent voor Oost en 59 procent voor Zuid is gehaald. Althans, ik heb nog nergens gelezen dat dit niet zo is. Noord-Brabant schrijft zelfs dat de verwerkingscapaciteit in 2022 uitkomt op bijna 72 procent en maximaal 92 procent van het mestoverschot. Dit laatste is dan afhankelijk van onder meer de ontwikkeling van de varkensstapel.

Toch zien we dat de afzetkosten voor varkens- en rundveemest tot een recordniveau zijn gestegen. Mestverwerking zou toch de afzetkosten verlagen? De praktijk is weerbarstig, met nog veel uitdagingen. Hoe vangen we het verlies aan mestexport naar Duitsland op? Hoe krijgen we minder verliezen aan ammoniak en broeikasgassen in de melkveehouderij? Hoe krijgen we sneller vergunningen voor de verwerking van varkensmest? Tegelijk met deze uitdagingen zien we anderzijds meer stoppende melkveehouders en varkenshouders. Welk effect heeft dit op de mestmarkt?

De oplossing voor al deze uitdagingen ligt bij de invulling van de kringlooplandbouw. Met kringlooplandbouw gaan we terug naar de basis. Naar een modern, eigentijds concept voor ‘stalmest en gier’.

De overheid zal als aanjager van de kringlooplandbouw nieuwe mestregels moeten opstellen die deze kringlooplandbouw ook mogelijk maken. Méér (verantwoord) gebruik van mest toestaan met minder kunstmest is daarbij belangrijk. De mestdistributie blijft daarin onmisbaar, ook in de toekomst. De mestverwerking moet zich richten op de vraag naar mestproducten in binnen- en buitenland. Tegelijkertijd moeten de kosten voor de veehouders en onze sector wel op te brengen zijn.

Kortom, al deze uitdagingen vereisen een goed onderbouwde visie op de toekomstige mestafzet en -markt. Een visie die hulp biedt aan ondernemers bij bedrijfsbeslissingen. De invulling van de kringlooplandbouw biedt uitkomst en moet snel duidelijkheid verschaffen.

waterbeheer

• Subsidies voor duurzaam graafmaterieel • Met korting naar BouwMachines Kennisdag

Jaap Uenk Voorzitter sectie Meststoffendistributie CUMELA Nederland

GRONDIG 9 2018

63

TOOLBOX Nederlands Veilig werken met bedrijfszeker zijn, in geen geval verder gebruiken.

In geval van twijfel contact de bandenzaag opnemen met een geautoriseerde { (stenendoorslijper) dealer.

ondernemen met

cumela

Voor meer info over veilig werken, kijk op www.agroarbo.nl

Tipsin ende vuistregels voor de toolboxmeeting Niet startgasstand werken – het motortoerental is bij deze stand van de Afgelopen tijd waren in de krant koppen te lezen over ongevallen met een draaiende slijptol. Bij de één viel gashendel de slijptol uit deniet handen,regelbaar. de andere bouwvakker viel van een trapje. Bij nog een ander is onduidelijk wat er Handleiding

De ma ver sch and ove zijn ong

STIHL TSgebeurde.

700, In800 alle heeft de slijptol het lichaam geraakt, metontstaat zware bloedingen Gebrauchsanleitung Terugslag bijv. alstotdegevolg. Ken de geval verder Degevallen doorslijpschijf regelNooit doorslijpschijf met doorslijpschijf wijfel contact risico’seen van het roterende werken de stenendoorslijper letsel. matig met controleren – direct en voorkom Bij– wijzigingen in h riseerde alsander zich de hand ofvervangen met een lichaamsdeel –RISICO’S wordtVAN vastgeklemd vooral in het HET WERKEN MET EEN scheurtjes, bollingen of (bijv. sterkere trilli bovenste kwart gedeelte STENENDOORSLIJPER aanraken. andere defecten (bijv. werken – het • Trillingen doorslijpcapaciteit –• Schadelijk door wrijvingscontact met een vast oververhitting) zichtbaar geluid stand van de afgeremd zijn controleren.

– kans op De werkplek Kans • (kwarts)stof opvoorwerp sterk wordt onderbreken en d • Machineveiligheid ongelukken op terugslag verkleinen beschadiging van buizen en Kans • Reactiekrachten: Kickback (terugslag) en het zich wijzigingen opheff slijpschijf met “in het materiaal trekken” Bij wijzigingen in het doorslijpgedrag Met overleg en volgens de regels lichaamsdeel elektriciteitskabels voorkomen.–De reactiekrachten zijn veroorzaken de ongevallen met (bijv. sterkere trillingen, afnemende werken letsel. Bij terugslag wordt de doorslijpschijf plotseling doorslijpcapaciteit) het werk in de richting van de gebruiker geslingerd.

Reactiekrachten –oncontroleerbaar De doorslijpmachine met beide Inonderbreken de buurtenvan ontvlambare stoffen en Kans op de oorzaken voor de Terugslag ontstaat als de doorslijpschijf wordt vastgeklemd handen stevig vasthouden en wijzigingen opheffen. (in het bovenste kwart gedeelte). brandbare gassen mag niet met het men.

laten draaien. rdt

motor afzetten.

ine op de

Niet in buizen, blikken of andere DeTIPS meest TERvoorkomende BESCHERMINGreactiekrachten bussen/tanks als niet zeker is zijnVAN terugslag en hetslijpen, zich in het materiaal HET GEHOOR • Draag de juiste gehoorbescherming trekken. dat deze geen vluchtige of brandbare door terugslag – substantiesGevaar bevatten.

De meest voorkom zijn terugslag en h trekken.

002BA552 AM

andere niet zeker is f brandbare

apparaat worden gewerkt.

Reactiekrachten

terugslag kan leiden tot TIPS OM HETdodelijk INADEMEN VAN STOF letsel.

DeTEmotor niet onbeheerd laten–draaien.

VOORKOMEN Indien mogelijk niet met het • Slijp altijd NAT bovenste kwart gedeelte van de Alvorens het apparaat wordt doorslijpschijf doorslijpen. De achtergelaten (bijv. bij doorslijpschijf alleen uiterst voorzichtig in een slijpvoeg werkonderbrekingen) de motor afzetten. niet verdraaien of Alle toolboxen zijn ook digitaal te gebruikenaanbrengen, via de Veilig Vakwerk-dienst.

Ga voor meer informatie naar www.veiligvakwerk.nl. schoksgewijs in de slijpvoeg steken

Voordat de doorslijpmachine op de grond wordt gezet:

lijpschijf pschijf 64 door GRONDIG 9 2018

51 AM

are stoffen en et met het .

Notice d’emploi

Gev teru dod

n aan de enten en de ingen aanbrengen

Apparaat vasthouden en bedienen advertentie

De doorslijpmachine alleen voor het los moetenTIPS schoon en uit de TE hand slijpen of gemonteerd op OM TERUGSLAG VOORKOMEN ie en vuil zijn –eerst de doorslijprichting een STIHL slijpwagen gebruiken.

• Bepaal en zet pas daarna de doorslijper aan et veilig werken • Houd de machine met beide handen stevig vast. Je rechterhand op Los (dit uit geldt de hand slijpen ook voor linkshandigen!) en je machine de achterste handgreep

ZB 3 jaar garantie*

linker hand op de voorste handgreep. Omsluit de draagbeugels met

rgen voorje duimen. toevoer• Vervang diamant-door-

slijpschijven die slingemag alleen in ren direct! Slingeren t worden gebruikt –

kan ertoe leiden dat de doorslijpschijven in de slijpvoeg sterk worden afgeremd vervolgens worden ingeklemd.

002BA549 AM

achine it van werk en m tuigen van kwalite er we ov eu ni te r uw ee n m va g nschaf Om u no garantie op de aa ar ja arden.

3 o rwa ed voo Vr de t ar ef na r ge emester! * Informee Vredo ZB3 zodenb

de plek waar werd Het motorapparaat altijd met beide n afgesloten ruimte.

TIPS OM TRILLINGEN TE vasthouden: VOORKOMEN de rechterhand op handen • Gebruik alleen goedde onderhouden gereedschap.

En– gebruik geenvoor achterste handgreep geldt ook ondergrond, op gescheurde, verbogen of uitgebroken schijven. linkshandigen. Voor een goede ge houding letten, • Gebruik alleen gereedschap dat is afgestemd op de werkzaamheden. geleiding de draagbeugel en de oed vasthouden – slijpwerkzaamheden Voor lichtere is een accu-doorslijper ook met de duimen omsluiten. g niet devoldoende. grond, Voor het handgreep afkorten van betonbuizen op moeilijk bereikbare rwerp raken en niet plaatsen (werfputten) bestaan er aangepaste machines met een veiligheidsrem op de schijf. .

Nederlands

n na het starten

Werken – doorslijpen ALGEMENE TIPS

niet scheef drukken of

•Heeft mede hierdoor de beste minerale benutting.

•Perfecte prijs-kwaliteit verhouding.

•Beste werkings kwaliteit in zijn klasse.

•Werkbreedtes van 7,3 tot 12 meter.

Neem contact met ons op voor uw investering in het mestseizoen 2019 Verkoop Benelux: André de Waard - Tel: 06-53437311

+31 (0) 488 411 254 info@vredo.com www.vredo.nl

De beste in het veld

180BA022 KN

• Ken de inhoud van de gebruiksaanwijzing wordt slechts door • Draag nauwsluitende kleding, werkhandschoenen van slijtvast d – geen andere materiaal, gehoorbescherming, veiligheidslaarzen De doorslijpschijf rechtmet in een stroeve, de directe slipvrije zool en stalen en een veiligheidsbril. de neus slijpvoeg geleiden, niet tijdens het • Draag (regen)kleding zonder koortjes aan de capuchon. (Koortjes

HET RUIM 30 JAAR BEWEZEN CONCEPT: Mechanisch onafhankelijk geveerde elementen met dubbelschijvensysteem, brengen de mest, ongeacht grondsoort of bodemkwaliteit, op egale diepte waar die hoort, bij de wortel!

002BA556 AM

kunnen vastraken in de slijpschijf en je richting slijpschijf trekken). enkelzijdig belasten.

Als een doorslijpmachine metover eende • voor een stabiele en veilige houding, buig nooit de hand'Zorg starten – roterende doorslijpschijf in de richting doorslijper heen andleiding staat van pijl wordt bewogen, ontstaat er • Houd je lichaam buiten hetde verlengde van het zwenkbereik Niet slijpen of • Let bij diamant-doorslijpschijven opdie de draairichtingspijlen eenschuin kracht de machine probeert te • Hetdraaien toelaatbare toerental de doorslijpschijf moet even hoog of opruwen. doenvan kantelen. t nog even hoger zijn als het maximale spiltoerental van de doorslijper wordt losgelaten – Het door te slijpen object moet vast • Druk nooit op de doorslijper et uitloopeffect! liggen, het apparaat het object • Breng de doorslijpschijf in dealtijd slijpvoeg aan, zonder naar verdraaien of schokken geleiden – nooit omgekeerd.

• Meldt het als een machine niet in orde is

TS 700, TS 800 002BA554 AM

t

Adverteren in Vakblad Grondig?

Geen lichaamsdelen in het verlengde TEKST: Peter Bredius, Stigas zwenkbereik van de doorslijpschijf BEELD: Stihl houden. Op voldoende vrije ruimte letten, vooral in bouwputten voldoende ruimte voor de gebruiker en het af te

Voor meer informatie: Lisette Kerkhof T 033 - 247 49 50 E lkerkhof@cumela.nl

Adverteren in Grondig is scoren, met hét best gewaardeerde vakblad in de cumelasector!

GRONDIG 9 2018

65

ondernemen met

cumela

Samenwerken met waterschappen Cumelabedrijven en de waterschapsmarkt van de toekomst De waterschappen staan de komende jaren voor grote uitdagingen. Om die te realiseren, willen ze ook anders met de markt gaan samenwerken. Belangrijk voor cumelaondernemers, want zij doen veel werk voor het waterschap. Om goed contact te houden, gaat CUMELA Nederland samen met de regiobestuurders twee keer per jaar met de waterschappen in overleg.

Noodzaak tot vernieuwing De waterschapsmarkt is sterk aan verandering onderhevig.

Twee jaar geleden heeft de Unie van Waterschappen een nieuwe toekomstvisie opgesteld en die met alle partijen, waarmee het waterschap te maken heeft, besproken. Klimaatverandering, technologische ontwikkelingen en burgerparticipatie zijn namelijk maatschappelijke ontwikkelingen die veel invloed hebben op beleidsbeslissingen.

Waterschappen krijgen in toenemende mate te maken met het borgen van de waterveiligheid, het voorkomen van wateroverlast en de verduurzaming van het zuiveringsproces. Het gevolg is dat ze andere keuzes maken in het werk dat ze uitvoeren. Soms is dat een bedreiging, omdat vaste werkwijzen veranderen, maar het biedt ook kansen. Dit alles vergt veel van de samenwerking tussen waterschappen en cumelaondernemers. Het is daarom nu ook een logische stap om meer werk te maken van een goede en andere manier van samenwerken.

Ook waterschappen erkennen deze noodzaak en willen zich daarvoor inzetten.

In gesprek met 21 waterschappen

21 waterschappen in Nederland zijn verenigd in de Unie van Waterschappen. Samen met ondernemers en adviseurs zetten zij hun plannen voor de waterschapsmarkt van de toekomst op papier. CUMELA Nederland onderschrijft de beschreven ambities en het activiteitenplan van harte en gaat ermee aan de slag.

Wat u daarvan gaat merken, leest u hier.

Waterschappen en cumelabedrijven zijn erg belangrijk voor elkaar. Aanleg en onderhoud van bermen, sloten en dijken, het wordt allemaal in hoofd- of onderaanneming uitgevoerd door cumelaondernemers. Zij maaien jaarlijks meer dan 10.000 kilometer wegbermen, onderhouden ruim 140.000 kilometer sloten en watergangen en tekenen voor zeventig procent van alle grondverzetwerk in Nederland. Waterschappen zijn zich hiervan terdege bewust.

66

GRONDIG 9 2018

CUMELA Nederland ontvangt regelmatig vragen van haar leden over de aanbestedingen van waterschappen. Daaruit blijkt dat er nog veel van elkaar te leren is. Ook zijn er verschillen tussen diverse waterschappen merkbaar. Over het algemeen hebben cumelaondernemers veel ontzag voor een waterschap als opdrachtgever. De contacten met ‘de man buiten’ zijn vaak goed, maar wérkelijk doordringen tot de verantwoordelijken op de afdeling inkoop is in de praktijk nog weleens lastig. Om de verstandhouding niet op het spel te zetten, kiest een ondernemer daarom vaak eieren voor zijn geld en gaat hij niet in discussie met de opdrachtgever, zelfs als hij denkt dat het beter of slimmer kan. Ook andersom bestaat er soms schroom. Zelfs medewerkers van waterschappen vinden het wel eens spannend om een gesprek aan te gaan met een aannemer.

Om dit soort barrières weg te nemen, is recent in overleg met de Unie van Waterschappen afgesproken dat CUMELA Nederland twee keer per jaar een ontmoeting met de inkoopafdeling van alle 21 waterschappen in Nederland gaat organiseren.

Per provincie zal elke CUMELA-afdeling een bestuurder afvaardigen om dit gesprek samen met een beleidsmedewerker van CUMELA Nederland aan te gaan. De inzet van deze bijeenkomsten is om op een open en transparante wijze te overleggen over lopende en toekomstige werkzaamheden. Daarbij kunnen allerlei zaken de revue passeren, zoals inschrijvingsvereisten, de kwaliteit van bestekken, betrouwbare ramingen, duurzaamheidsinspanningen, social return on investment, technologische ontwikkeling, flora & fauna-wetgeving, indexering, clustering en MKB-vriendelijk aanbesteden. Actuele zaken in de regio zullen via het afdelingsbestuur en de bedrijven­ adviseur worden verzameld. Bespreek daarom met uw be­ drijvenadviseur de vragen en onderwerpen die namens u aan bod mogen komen. De sectie Grondverzet & Cultuurtechniek vervult hierin een coördinerende rol. We streven daarbij naar optimale samenwerking en werkelijk leren van elkaar. Daar worden we allemaal beter van.

Ledenbijeenkomst op 13 november in Katwoude De nieuwe manier van werken van de waterschappen wordt op dinsdag 13 november toegelicht tijdens de ledenbijeenkomst van de sectie Grondverzet & Cultuurtechniek bij Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) in Katwoude. Toine Poppelaars van de Unie van Waterschappen zal hier het nieuwe beleid toelichten en vertellen over de noodzaak, kansen en mogelijkheden van een betere samenwerking. Tweede onderwerp van deze dag is de dijkversterking. Over het berekenen van de juiste sterkte, het werken op een dijk die open moet blijven en natuurlijk hoe cumelaondernemers daarin een rol spelen. De dag wordt afgesloten met gezellig eten bij collega Kees Huiberts BV.

Drie bouwstenen voor vernieuwing In de toekomstvisie voor de waterschapmarkt zijn op basis van de belangrijkste thema’s drie bouwstenen voor vernieuwing geformuleerd. Per thema heeft de Unie van Waterschappen geformuleerd hoe ze haar manier van werken wil veranderen.

Hou dit in het achterhoofd als u in overleg bent met het waterschap en speel daar waar mogelijk op in.

Hieronder de drie thema’s toegelicht en in de tabel per thema kort geformuleerd hoe de waterschappen hun werkwijze willen veranderen.

1. Maximale maatschappelijke waarde De waterschapsmarkt is onder andere door maatschappelijke ontwikkelingen als klimaatverandering, technologische ontwikkeling en burgerparticipatie continu aan het veranderen. Dat vraagt om bewuste en duurzame keuzes en een goede en verantwoorde besteding van middelen en capaciteit.

2. De mens staat centraal Door nieuwe technieken en communicatievormen verandert de samenleving snel.

Partijen uit deze markt en hun medewerkers moeten en willen mee veranderen.

Bij deze denkwijze past het centraal stellen van de mens. De mens in alle mogelijke posities. Het bedrijfsleven, onderwijs, MAXIMALE MAATSCHAPPELIJKE WAARDE overheid of omgeving.

VAN NAAR Verspreide specialistische kennis Kennis integraal samen­ 3. Een gezonde bouwkolom brengen en delen De maatschappij ontwikkelt zich van Losse Innovaties Structureel creëren van oplossingsruimte autonoom opererende partijen naar Eenmalige samenwerkingen Projectoverstijgend leren en professionaliseren georganiseerde samenwerkingsverStandaard contracten Maatwerk in uitvraag voor kennis en capaciteit banden, waar ruimte is voor ieders Focus op prijs/kwaliteit product Focus op maatschappelijke waarde over levenscyclus bijdrage op basis van zijn of haar DE MENS STAAT CENTRAAL kwaliteiten. Meer samenwerking in de VAN NAAR keten van opdrachtgever, aannemer Nadruk op contract Nadruk op contact (mensen en vakmanschap) en onderaannemer (de bouwkolom) Hiërarchische relaties Samenwerken o.b.v. gelijkwaardigheid en is daarvoor nodig. Meer sturen op het ­complementariteit Handelen uit bedreigingen Handelen vanuit kansen benutten en verbinden van kennis en (o.b.v. vertrouwen) competenties en gelijkwaardig saVerkokering van kennis en Investeren in kennisopbouw kunde en bekwaamheid menwerken op basis van wederzijds EEN GEZONDE BOUWKOLOM begrip en vertrouwen.

VAN NAAR Risico’s verdelen

Meer info: www.uvw.nl - Thema F­inanciën ­Samenwerken met de markt.

Marktdagen Regelmatig organiseren waterschappen zogenaamde marktdagen. Tijdens deze dagen kunnen bedrijven die voor een waterschap werken of zouden willen werken contact leggen met mensen van het waterschap en opdrachten doorspreken. Het is vooral belangrijk om tijdens deze dagen contacten op te bouwen met de mensen van het waterschap. Een voorbeeld van een marktontmoeting is bijvoorbeeld de bijeenkomst van Vechtstromen in Almelo op woensdag 12 december om 13.00 uur. Wie belangstelling heeft, kan zich melden via waterschap@ vechtstromen.nl. Deze en andere marktdagen worden op de site van CUMELA Nederland bekendgemaakt. Ook via de nieuwsbrief van CUMELA Nederland worden deze aan-

Opschalen in de markt Realiseren van projecten Verliesgevend verdienmodel

Risico’s beheersen en ­beheersmaatregelen verdelen Meer ruimte voor keten­ samenwerking Realiseren en verbinden van opgaven Eerlijk verdienmodel voor alle partijen in de keten

Voorzitter Jan Vrij: “Het zijn ook maar gewoon mensen” “Het wordt tijd dat cumelaondernemers zich minder onderdanig gaan opstellen richting waterschappen. Natuurlijk is een waterschap een belangrijke opdrachtgever en is het belangrijk om die relatie te koesteren, maar het is niet meer van deze tijd om zo op te kijken naar deze overheid. Als je ermee in gesprek gaat, kom je er achter dat het ook maar gewoon mensen zijn en dat er best mee te praten valt.”

TEKST & FOTO: Nico Willemsen BEELD: CUMELA Communicatie

GRONDIG 9 2018

67

ondernemen met

cumela

Help, mijn bedrijf groeit!

Voorkom groeipijn en gebruik de groeichecklist Ongemerkt groeit het bedrijf: een mannetje erbij, een extra machine en nog meer werk. Plotseling zit je hele dagen op kantoor en ben je alleen nog aan het regelen. Van pionier word je manager. De veranderende zaken en werkwijzen vallen onder de groeipijn van een onderneming. Hoe ga je daar als ondernemer mee om en hoe leid je dat in goede banen? Een handleiding voor groeiende bedrijven.

Als eigenaar van een groeiende onderneming sta je voor verschillende uitdagingen. Je rol van pionier verandert in die van manager. Om alles in de hand te blijven houden, moet je delegeren en medewerkers leren vertrouwen. Grip op de organisatie en bedrijfsprocessen behouden, vraagt steeds meer inspanning en vergt bovendien focus op de juiste dingen. Het is de groeipijn van groeiende ondernemingen.

Workshop ‘Help, mijn bedrijf groeit’ Wie meer wil leren over groeibarrières en het voorkomen van groeipijn, het l­eren loslaten en delegeren kan terecht op de workshop ‘Help, mijn bedrijf groeit!’ van CUMELA Nederland. De eerste is op 6 december in het Zuid-Hollandse Bergschenhoek. Deze workshop is uiteraard ook bedoeld voor ondernemers die ­dezelfde uitdagingen ervaren, maar geen grote groeiambities hebben.

In deze training van één dag, met daarna een terugkombijeenkomst, gaat u met collega-ondernemers aan de slag met diverse thema’s: •R egie houden en durven loslaten.

• Wat laat je over aan planner, bedrijfsleider of mede­ werkers?

•W at vraagt dit van jezelf, van je leiderschap?

• De zeggenschap lager in de organisatie leggen: zou dat een must zijn in deze tijd?

De training start met het waardenspel, speciaal ontwikkeld voor de ondernemer in de cumelasector. Hierbij wordt ingegaan op persoonlijke waarden, waarden van het bedrijf en dilemma’s die je hierbij tegenkomt. Vervolgens gaan de deelnemers aan de slag met wat delegeren eigenlijk betekent. Delegeren is niet hetzelfde als “Red je maar!” en het compleet overlaten aan de ander. Gekeken wordt naar welke vaardigheden er nodig zijn wanneer je gaat delegeren.

Is Bergschenhoek te ver weg? Bij voldoende open in­ schrijvingen organiseren we een tweede workshop op 25 januari in Nijkerk of Zwolle.

68

GRONDIG 9 2018

Pak je deze groeipijnen succesvol aan, dan bouw je een schaalbaar bedrijf op en ga je door naar het volgende level.

Pak je ze niet succesvol aan of negeer je ze, dan loop je het risico dat je bedrijfsgroei afvlakt en je bedrijf blijft stilstaan.

Wat we dan zien, is een ontevreden ondernemer die het niet meer in de hand heeft, achter de feiten aanloopt en nooit klaar is. Dat negeren betekent een stagnatie in de ontwikkeling en op de langere termijn zelfs de ondergang van het bedrijf. In deze tijd van snelle verandering zijn er namelijk altijd concurrenten die de slag wel kunnen maken en die accelereren waar anderen stil staan. Wie vooruit wil, moet dus durven handelen.

Speel het groeispel slim Bedrijven in de cumelasector variëren sterk in zowel grootte als bedrijfsgroei. Ze worden gekenmerkt door een groot verschil in activiteiten, een diversiteit aan organisatiestructuren en verschillende managementstijlen. Allemaal hebben ze unieke ondernemers die ons vaak heel trots vertellen dat zijn of haar bedrijf uniek is en dat het met geen enkel ander bedrijf kan worden vergeleken. Van binnenuit lijkt dat zo, maar wij zien dat elk bedrijf dezelfde groeifasen doorloopt. Daaraan kun je niet ontsnappen. Je kunt beter het groeispel slim spelen!

Wat zijn de valkuilen van een snelgroeiende onderneming.

Hoe kunnen we groeipijn voorkomen?

Het is simpel: werk áán je bedrijf in plaats van ín je bedrijf. Het bedrijf heeft namelijk meer richting, structuur en daarmee voorspelbaarheid nodig om het naar het volgende niveau te kunnen leiden. En als ondernemer ben je de persoon (eventueel samen met je managementteam) om hier richting aan te geven. Een handleiding om dit in goede banen te leiden, is de groeichecklist, een lijst van tien zaken die je moet aanpakken of langs moet lopen (zie kader groeichecklist). Het is een hulpmiddel om problemen te herkennen en aan te pakken, als hulpmiddel tegen groeipijn.

TEKST: Kim van der Gaag, bedrijvenadviseur FOTO: CUMELA Communicatie

Groeichecklist 1. De ondernemer

6. Interne en externe communicatie

Als eigenaar verandert je rol in een groeiend bedrijf van pionier naar manager. In de groei vanaf tien richting 25 of meer medewerkers is het lastig om veel rollen los te laten. Hierdoor ben je zelf de grootste groeibarrière. Dat moet je doorbreken, want een volgend niveau van leiderschap is slechts twee competenties verder, namelijk het beheersen van de vaardigheden van werving en delegatie. Wil je tien keer zo groot worden, dan heb je ook tien keer de capaciteit nodig. Dat vergt serieuze werving en delegatie!

Snelle groei brengt vele veranderingen met zich mee, waardoor de interne en externe communicatie ook moet worden aangepast. Bij externe communicatie gaat het om naamsbekendheid, imago, promotie et cetera. Bij interne communicatie gaat het over het opzetten van overlegstructuren, werkoverlegvormen en personeelsgesprekken, het ontwikkelen van een organigram met bijbehorend organisatiemodel, functie- en taakomschrijvingen. Groei brengt meer behoefte aan structuur met zich mee.

2. D e juiste mensen op de juiste machine of stoel

7. Verandering van bedrijfscultuur

De kwaliteit van de medewerkers is mede bepalend voor een succesvolle groei. Zorg dat de juiste persoon op de juiste machine of stoel zit en dat je personeelsaannamebeleid garandeert dat de juiste mensen worden aangenomen, die geschikt zijn voor de taken die ze moeten verrichten (competenties: kennis, vaardigheden, motivatie). Zorg dat het bedrijf voldoende aantrekkingskracht heeft om de juiste mensen te werven.

In groeiende bedrijven ontstaat vaak een soort ad-hoccultuur. Medewerkers werken in de ‘waan van de dag’-cultuur en er is geen duidelijkheid waar iemands verantwoordelijkheid stopt of waar die begint. Alle werkprocessen worden ‘op gevoel en talent’ uitgevoerd, zonder dat het is vastgelegd. Helaas resulteert dit vaak in veel drama en gedoe op de werkvloer, met projecten die te laat of nooit worden afgerond.

Als dit de situatie is, is het bedrijf toe aan het maken van een professionaliseringsslag. Dit houdt in structuur aanbrengen en een duidelijke lijn uitzetten: dit zijn wij, dit zijn onze kernwaarden en hier gaan wij naar toe!

Deze overtuiging zou bij elke werknemer in het bedrijf moeten leven en zo ontstaat een bedrijfscultuur. Een mooi vertrekpunt is het gezamenlijk formuleren van de sterke punten van het bedrijf en deze benutten. Zorg dat daarnaast de valkuilen in beeld zijn en vermijd deze.

3. Administratie op orde Als ondernemer ben je liever met klanten of de uitvoering van mooie opdrachten bezig. Het is zaak dat er een goede administratie wordt gevoerd, die up-to-date en betrouwbaar is, met de focus op groei, winst, cashflow en belastingbesparing.

4. Grip op de (financiële) informatie De groei van de onderneming vraagt om andere en extra stuurinformatie.

Als je op elke gewenst moment van de dag beschikt over werkelijke financiële gegevens zit je écht achter het stuur. Je bent dan echt in control om ter plekke beslissingen te nemen. Het beantwoorden van vragen als “Kunnen we deze klus aannemen?” of “Kunnen we het materiaal voorfinancieren?” is essentieel in tijden van groei en bij het aannemen van meer werk. De meeste boekhoudprogramma’s beschikken tegenwoordig over een geavanceerde online-dashboard-tool om de gewenste gegevens uit de boekhouding te halen. Dit zorgt voor het gewenste en noodzakelijke overzicht en inzicht. Bespreek de mogelijkheden met de boekhouder of accountant.

5. Grip op bedrijfsprocessen Elk bedrijf heeft meerdere bedrijfsprocessen. Het is een keten van activiteiten die in een bepaalde volgorde moeten plaatsvinden om tot een product of dienst te komen. De groei van de onderneming vraagt om een andere beheersing of indeling van die bedrijfsprocessen. Denk hierbij aan verbetering van interne processen, zowel financieel, administratief als qua werkprocessen. Vind je dit lastig om in kaart te brengen of om een efficiëntieslag te maken? Vraag een externe adviseur, bijvoorbeeld de bedrijvenadviseurs van CUMELA Nederland. Zij kennen deze materie en de sector.

8. Klanten missen het persoonlijk contact Een veelgehoorde klacht bij groeiende bedrijven is dat klanten van het eerste uur de persoonlijke en individuele benadering missen. Vergeet deze trouwe klanten niet, zij stelden immers als eerste vertrouwen in het bedrijf. Bedenk echter wel: moet ik dat doen of is iemand anders ook een graag gezien gezicht namens ons bedrijf? En vraag jezelf af in hoeverre de klanten van het eerste uur nog voldoende rendabel zijn en passen in de nieuwe strategie.

9. Groeien kost geld Wat vaak vergeten wordt: groeien kost geld! Maar hoe kom je dan aan geld? Het aanbod van financieringsproducten is groot en onoverzichtelijk. Naast de traditionele banken ontstaan diverse nieuwe initiatieven in de markt. De ervaring leert dat banken nog steeds terughoudend zijn bij het verstrekken van kredieten. Praat hierover met de bedrijvenadviseur of de boekhouder. Met een goede financiering kan het bedrijf verder groeien en - nog belangrijker - geld verdienen!

10. Maak een meerjarig groeiplan Het hebben van een plan, visie, stip op de horizon of doel is essentieel om de beoogde groei te realiseren. Maak een helder plaatje waar het bedrijf over een aantal jaren moet staan. Welke markt wil je bedienen, hoeveel klanten wil je en wat is je rol in dit proces. Vertaal dit terug naar meerdere jaarplannen. Beschrijf je missie, visie, kernwaarden en strategie. Zorg ervoor dat iedereen binnen je bedrijf hiermee bekend is en weet wat zijn of haar rol is. De bedrijvenadviseur fungeert graag als klankbord bij het opstellen van een groeiplan.

GRONDIG 9 2018

69

Stilstaan? Staat niet in ons woordenboek!

Vraag uw KAWECO dealer naar onze actieprijzen

Profiteer van extra voordeel bij aankoop van een KAWECO RADIUM met mechanisch aangedreven assen.

Actie geldig tot uiterlijk 30-4-2018. Vraag uw KAWECO dealer voor meer informatie en opties of neem contact op met Nick Selman, KAWECO Rayon Manager NL: 06-55 89 87 25. Drukfouten onder voorbehoud.

kaweco.com

Adv_KAWECO_Radium_200x134_Grondig_fc.indd 1

16-2-2018 16:35:58

EfficiĂŤnt toolboxen en werkplekinspecties uitvoeren Veilig Vakwerk maakt het uitvoeren van werkplekinspecties en toolboxen veel eenvoudiger. Medewerkers ontvangen de juiste informatie op hun telefoon en kunnen direct aan de slag. Dit kan volledig digitaal, maar het is ook mogelijk om de geprinte versie te bewaren.

Veilig vakwerk zorgt voor tijdsbesparing en verbetering van het veiligheidsbewustzijn bij medewerkers.

Daarnaast is hiermee de gegeven veiligheidsinstructie aantoonbaar.

Start direct via veiligvakwerk.nl

rd Gereducee r o o v f e ri ta CUMELA Nederland leden

In samenwerking met CUMELA Nederland, bedrijven uit de sector en Stigas.

NEDERLAND

NIEUW

Nu in de store s beschikbaar

Direct toepasbaar, overal beschikbaar

Digitale werkplekinspectie Dashbord op de pc met overzicht van uitgestuurde toolboxen en werkplekinspecties Automatisch archief en Rapportage

: S R E P M U TREKKERB !

P O R O O V D I E H G I VEIL

g e w p o g i l i e v n e l e e n o i s Profes

bv, Blokker C. Wit en Zn

Wij rijden nu ook met een trekkerbumper:

Tussenstand deelnemers 500

400

Hoornstra, Nieuw Buinen Mechielsen Oldehove BV, Oldehove

A. van Dijke Loon- en Verhuurbedrijf, Giesenburg

Praktijkschool “De Maat”, Ommen

Loon-, maai- en grondwerken J. Bouw BV, Beek en Donk

Loonbedrijf C. Wit en Zn BV, Blokker

Verkeersschool Frits van Zelst, Sprang-Capelle

Grondverzet en transprort bedrijf v. d.

Bogaard, St. Michielsgestel

Volker, de Lutte

VEILIG

(land)bouwverkeer

Oudman, Pieterburen

Vergroot de veiligheid, rij met een trekkerbumper.

CUMELA Nederland ondersteunt de aanschaf van 500 bumpers met een vergoeding van € 500,-.

Kijk op www.cumela.nl/trekkerbumpers voor de deelnemende leveranciers en de spelregels en voorwaarden.

ondernemen met

cumela

Wij dragen KeurMest Cumelaondernemers voeren lijst ondertekenaars aan In september is er een gedragscode geïntroduceerd voor iedereen die met mest werkt: producenten, distributeurs, afnemers en alle anderen die betrokken zijn bij het bewerken en verwerken van mest. Hans Verkerk, secretaris van de sectie Meststoffendistrubutie, legt uit waarom het zo belangrijk is dat iedereen die in de keten werkt deze code ondertekent.

Wij hebben een mooi beroep. We hebben als cumelaondernemers een centrale rol in het distribueren en aanwenden van meststoffen. Daarmee zorgen we goed voor gewassen, natuur én onze klanten. Daarbij hoort dat we op de juiste manier omgaan met mest. Dat is niet altijd eenvoudig en ook niet altijd wat je wilt; omdat je vindt dat de grond meer nodig heeft, omdat je de regels ingewikkeld vindt of omdat je de kosten hoog vindt. Toch houden wij ons binnen de mestketen uit volle overtuiging aan de afspraken.

Van veehouder tot eindgebruiker Dat is ook de reden dat wij KeurMest dragen. KeurMest is een gedragscode voor en door alle ondernemers in de mestketen.

Van veehouders tot eindgebruikers (bijvoorbeeld akkerbouwers en mestverwerkers), van transporteurs tot loonwerkers.

Hiermee kunnen wij laten zien dat wij volgens de regels mest produceren, transporteren, aanwenden en verwerken. Zo kun je als ondernemer zien wie van je samenwerkingspartners op de juiste manier omgaat met mest. Het is de eerste stap richting een gecertificeerde keten.

Waarom eigenlijk KeurMest? KeurMest is een eerste stap in de eerlijke en eerzame mestketen. En waarom is dat belangrijk?

• Omdat we samen willen werken aan een goed imago, want we balen ervan als anderen ons met achterdocht bekijken. We willen dat de samenleving ons positief ziet.

• Omdat we liever zelf onze zaken op orde houden dan dat partijen van buiten dat gaan doen.

• Omdat het ons niet waard is dat een ondernemer straks tegen de lamp loopt omdat de controles zijn aangescherpt en nieuwe datakoppelingen de pakkans enorm vergroten.

• Omdat we willen dat de generaties na ons kunnen genieten van ons mooie land en ons klimaat.

Verantwoordelijkheid nemen Ondernemers die KeurMest ondertekenen, verklaren daarmee dat zij verantwoordelijkheid nemen voor een eerlijke verantwoording en gebruik van mest en mineralen en dat ze zich naar eer en geweten houden aan de wet- en regelgeving

De gedragscode KeurMest Wie KeurMest onderschrijft en ondertekent, verklaart daarmee het volgende: • Ik neem mijn verantwoordelijkheid op het gebied van eerlijke verantwoording en gebruik van mest en mineralen.

• Ik houd mij naar eer en geweten aan alle van toepassing zijnde wet- en regelgeving vanuit de Meststoffenwet en het Besluit gebruik meststoffen alsmede de eisen die KeurMest stelt.

• Ik wil in ketenverband alleen samenwerken met bedrijven die ook deelnemen aan KeurMest.

• Ik breng de inhoud en bijbehorende houding van KeurMest onder de aandacht van mijn medewerkers.

• Ik neem deel aan een systeem van private borging wanneer dat in de mestketen wordt ingevoerd.

• Ik maak mijn ondertekening kenbaar op mijn website (indien aanwezig).

De initiatiefnemers van KeurMest bij de ondertekening door de organisaties.

72

GRONDIG 9 2018

Welke bedrijven hebben KeurMest als eerste ondertekend?

De volgende tien bedrijven waren er het snelst bij: 1. Handels- en transportbedrijf Mostert & Van de Weg BV 2. Logimest BV 3. Loonbedrijf L. Rap BV 4. Orgamebo Trading BV 5. Loonbedrijf J.M. van Vliet BV 6. Loonbedrijf Hendrix & Smits BV 7. Distrimest Beheer BV 8. Berkhof BV 9. De Vries Stolwijk BV 10. VOF Van Middendorp

op dit gebied. Dit verlangen zij ook van hun samenwerkingspartners in de keten. Ondertekenaars komen in een register, dat door iedereen in te zien is (zie de tekst van de gedragscode in het kader). Bedrijven hebben daarmee meer zekerheid en bouwen vertrouwen op met die bedrijven die de gedragscode hebben ondertekend. Zo bouwen zij aan een eerlijke mestketen.

Bereiken wij met de nieuwe bandbreedtes, KeurMest, certificering, bijscholing en communicatie ons doel van een eerlijke mestketen? Nee, dit zijn slechts onderdelen. Wij als sector werken op heel veel fronten aan een eerlijke mestketen en ook de overheid hanteert een stevige aanpak.

Registreren Nu u dit artikel al tot hier heb gelezen, heeft u al drie stappen gezet op weg naar het ondertekenen van de gedragscode. U weet wat de reden is voor KeurMest, waarom het belangrijk is en wat KeurMest inhoudt. Registreer u nu meteen bij KeurMest. Tientallen vervoerders (zie kader) en loonwerkers gingen u inmiddels voor. Hoe? Zie het stappenplan. Fijn dat u ook meedoet in een eerlijke mestketen!

Stappenplan: hoe registreer ik me bij KeurMest?

Voor het onderschrijven van de KeurMest-gedragscode volgt u de volgende stappen: • Houd uw inlogmiddelen voor eHerkenning en voor een betaling met iDeal bij de hand.

• Klik op www.keurmest.nl in het groene vlak op ‘Inloggen en ondertekenen met eHerkenning’.

• Geef aan dat u akkoord bent met de voorwaarden van KeurMest.

• Betaal via iDeal eenmalig de kosten voor het registeren à € 2,50 (exclusief btw).

• Na registratie en betaling kunt u de factuur en ook de banners voor uw eigen website of social media downloaden.

ADVIESPRAKTIJK Feedback Ik hou van feedback. Feedback is voor mij een antwoord op de hamvraag: ben ik goed bezig? Dat varieert dan van “Wat vind je van mijn nieuwe schoenen?” tot meer inhoudelijke vragen als “Wat vind je van deze memo?” of “Hoe zal ik dit probleem aanpakken?”. Feedback is heel simpel gezegd positief of negatief, ofwel advies of kritiek.

Feedback helpt je verder, zeker als je er open voor staat. In het boek ‘Together is better’ geeft Simon Sinek het aan: “Als je gesloten bent voor een idee hoor je kritiek, als je er open voor staat, krijg je advies.” Een voorwaarde om advies te kunnen ontvangen, is dus dat je er open voor staat. Als ik alleen maar wil horen dat mijn memo goed is, wil ik geen feedback, maar zoek ik bevestiging. En als ik dan daadwerkelijk feedback krijg, zal ik sneller geneigd zijn om dit op te vatten als kritiek in plaats van als feedback.

Ik denk dat ieder mens feedback nodig heeft. Dat geldt voor je kinderen en je medewerkers, maar ook voor jezelf. Feedback helpt je verder. Het helpt je om persoonlijk te groeien en om verbinding te maken met een ander. En ik geloof zelfs dat dat positief bijdraagt aan de verbetering van je bedrijf. Door feedback leer je namelijk te zien wat je goed doet, waar je kracht ligt, waar je vertrouwen in mag hebben en waarop je dus kunt voortborduren. Je leert echter ook wat je minder goed kunt. Als je daarvoor open staat, kun je dat oplossen.

De manier waarop je feedback krijgt, heeft invloed op het advies- of kritiekgevoel. ‘C’est le ton qui fait la musique’, zeggen de Fransen. De manier waarop je iets zegt, heeft invloed op de manier waarop iemand het oppakt. Anderzijds kan het interessant zijn om, ongeacht de manier waarop iemand feedback geeft, te onderzoeken welke reactie dit teweegbrengt. Wanneer je dit als kritiek ziet, kun je jezelf erop betrappen dat je dus eigenlijk uit was op bevestiging en niet op feedback.

Mijn tip aan u zou zijn om feedback in te regelen. Zorg ervoor dat u een netwerk heeft van vertrouwelingen die u zo af en toe feedback mogen geven. Dat helpt u! En wilt u feedback van ons?

Wij komen graag langs.

Sander van Meer, TEKST: Hans Verkerk , Secretaris meststoffendistributie ILLUSTRATIES: CUMELA Communicatie

teamleider Advies en Arbeidsmarkt

GRONDIG 9 2018

73

ondernemen met

cumela

BEDRIJVIG

Actualiteiten

NIEUWE LEDEN

• Deelname aan CUMELA Kompas Analyse schiet er bij ondernemers

De afgelopen periode hebben zeven bedrijven zich i­ngeschreven als lid van CUMELA Nederland:

wel eens bij in. Stuur uw jaarverslag daarom nu op naar kengetallen@ cumela.nl en u ontvangt uw bedrijfskengetallen.

• Open dagen op middelbare scholen, ze komen er weer aan.

Bestuurders en leden uit Utrecht zetten zich de komende maanden in om leerlingen te laten zien hoe boeiend onze sector is.

• Het studieclubseizoen start. Benieuwd naar wat uw studieclub organiseert? Informeer bij uw bedrijvenadviseur wat er bij u in de buurt wordt georganiseerd.

• Waterschappen zijn belangrijke opdrachtgevers voor ondernemers in de cumelasector. Werkt u voor het waterschap? Bespreek met uw bedrijvenadviseur welke werkzaamheden u verricht en hoe dit verloopt. Uw input is belangrijk voor een warm contact met het waterschap.

• De infolijn wordt veel gebeld met vragen over personeelszaken.

Vakantiedagen, reisuren, inschaling of betaald of onbetaald verlof zijn onderwerpen die aan de orde komen. Twijfelt u of u de cao juist toepast? Bel de infolijn: (033) 247 49 99.

• HEUVELLANDGROEN CHA NOSTRA WORKS BV

• M. VAN ‘T WESTEINDE LOON-MACHINIST & CHAUFFEURSWERK HANDELSBEDRIJF HOFMANS BV

74

GRONDIG 9 2018

MILSBEEK

• HOLTROP TRANSPORT EN DIENSTVERLENING

• BLOK AGRO • LOONBEDRIJF KAPTEIN • GERARD SUERS GROND- EN TRANSPORTWERKEN

lijking van CUMELA Kompas Analyse te bespreken. Tijdens dit gesprek benoemt één van de ondernemers een maatregel die door een overheidsinstantie wordt opgelegd. De ondernemer beschouwt de maatregel als een bedreiging. De vraag die ik als bedrijvenadviseur stelde, was: “Wat denkt u hieraan te kunnen doen?” Algauw bleek er geen invloed mogelijk te zijn en dat het belangrijker was om te kijken naar de punten die naar voren kwamen uit de rapportage waar ze wel aan konden werken om hun bedrijf te verbeteren. Door op deze manier naar de situatie te kijken, voorkomt u (lange) discussies en negatieve energie. Een slimme meneer, Stephen Covey, heeft hier een boek over geschreven. Daarin beschrijft hij hoe u uw invloed vergroot en uw betrokkenheid (zaken waar u geen invloed op heeft) vermindert. Een heerlijk gevoel om op deze manier te communiceren binnen het familiebedrijf. ‘De zeven eigenschappen van effectief leiderschap’. Lees dat boek!

Irma Gottenbos, bedrijvenadviseur

OUDESLUIS

• TRANSPORT-,

Betrokken zijn of invloed hebben?

Als bedrijvenadviseur van CUMELA Nederland bezoek ik bedrijven. Ik vang signalen uit de praktijk op en speel deze door binnen de brancheorganisatie. Elk bedrijfsbezoek is verschillend en elke ondernemer kijkt anders tegen bepaalde situaties aan. Het mooie van de cumelasector is de diversiteit van deze bedrijven met hun verschillende activiteiten en ondernemers met eigen visies. Hoe mooi is het als een ondernemer een kans ziet in plaats van een bedreiging, of een sterk punt van het bedrijf kan benoemen dat het bedrijf onderscheidt van de collega.

Dit komt onder andere ‘goed uit de verf’ als u zich bewust bent van de mate waarin u ergens invloed op heeft. Bepaalde zaken die op het bedrijf afkomen, houden u bezig en kosten (veel) energie. Een belangrijke vraag die u zich hierbij moet stellen is: in hoeverre heb ik invloed op deze zaken? U heeft er misschien mee te maken en u dient er rekening mee te houden, maar u kunt u er niets aan veranderen? Steek er dan verder geen energie in! Richt uw energie op zaken waar u wél invloed op heeft.

Ik zat onlangs aan tafel bij een familiebedrijf met ondernemers en hun opvolgers om de rapportage van de kengetallenverge-

GEULLE

WIERINGERWERF SWIFTERBANT LEIDSCHENDAM ZWOLLE

“WIDE SPREAD” met lage onderhoudskosten AROCS 46-45 WSG - 13 liter 330 KW - totaalgewicht 46 ton - laadvermogen 27 ton - draaicirkel 20 meter

VELDHUIZEN heeft een onderhoudsarm “Wide Spread” asstel ontwikkeld voor bouwvoertuigen.

Om het hoge laadvermogen te combineren met lage onderhoudskosten, veert het asstel op de originele bladveren.

Ook gebruiken wij geen kwetsbare hydraulische en elektrische systemen.

Onze “Wide Spread” oplossingen zijn leverbaar voor DAF, Iveco en Mercedes in 3, 4 en 5 assige uitvoering.

Groenekan T. 0346 25 96 00 | Zwolle T. 0529 46 94 00 |

www.veldhuizen.nl

| info@veldhuizen.nl

BERGMANN Universeel-low-bed strooier TSW 2140 E Met de 480/95 R50 bandenmaat met zeer grote voetprint bij een lage bandenspanning voorkomt u schadelijke bodemverdichting

48 cm

120 cm

Zeer grote voetprint

REESINK Agri

uw partner in agribusiness

Meer informatie? www.reesinkagri.com of bel/app met productspecialist Rik Massier – 06 - 83 80 29 58 Volg ons ook op social media

• • • • • • •

Bandenmaat: 480/95 R50 Conische laadbak Rechte wanden Plaatsspecifiek strooien Cardan-aandrijving ISOBUS-bediening Weeginrichting