ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ
Σόλωνος 110, 106 81 Αθήνα τηλέφωνο: 210 3637867 e-mail: bookstore@vakxikon.gr e-shop: ekdoseis.vakxikon.gr
Τίτλος Πρωτοτύπου: Opazovalec (Cankarjeva založba, Ljubljana, Slovenia, 2009) Τίτλος Βιβλίου: Μακάρι να είχα χρόνο Συγγραφέας: Evald Flisar Μετάφραση: Αλεξάνδρα Παπαμανώλη Επιμέλεια - Διορθώσεις: Γιούλη Σταματίου, Βίκυ Πορφυρίδου Σχεδιασμός Έκδοσης & Εξωφύλλου: Εκδόσεις Βακχικόν
© Evald Flisar
© Για την ελληνική γλώσσα, 2022 Εκδόσεις Βακχικόν © Μετάφρασης: Αλεξάνδρα Παπαμανώλη © Πίνακα Eξωφύλλου: Isaxar (Istockphoto.com)
ISBN: 978-618-5733-00-1 Εκδοτική Σειρά: Βακχικόν Πεζά/Ξένη Λογοτεχνία Αριθμός Σειράς: 283/46 Πρώτη Έκδοση: Οκτώβριος 2022
Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας
ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΕΙΠΕ Ο ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΟΣ ΣΤΗΝ ΗΘΟΠΟΙΟ
τυμένος με ένα μαύρο σακάκι και κρατώντας ένα κόκκινο τριαντάφυλλο, ο Μπάρτον Φινκ στέκεται πίσω από τις κουίντες, με το βλέμμα καρφωμένο στη σκηνή. Το έργο φτάνει στο τέλος του και σύντομα θα πέσει η αυλαία. Ο Μπάρ τον Φινκ είναι νέος –ας πούμε είκοσι δύο χρονών– και παρόλο που εκ πρώτης όψεως δείχνει υγιής, είναι αδύνατος, χλωμός και φοράει γυαλιά χωρίς σκελετό που τον κάνουν να θυμίζει μαθητούδι. Είναι φτιαγμένα από καθαρό γυαλί. Τα φοράει καμιά φορά θέλοντας να τονίσει πόσο διανοούμενος είναι, όμως τα γυαλιά δεν εξυπηρετούν πάντα τον σκοπό τους. Πίσω του, ένας μηχανικός σκηνής έχει γείρει στον τοίχο με ένα τσι γάρο ανάμεσα στα στραβά του δόντια. Βαστάει την άκρη ενός χοντρού σχοινιού. Ξέρει πως σύντομα θα πέσει η αυλαία –προσπαθεί να θυμηθεί ύστερα από ποια ατάκα. Τα λόγια των ηθοποιών αντηχούν από τη σκηνή. «Θα χαθώ σαν φτερό στον άνεμο» ακούγεται η τραγουδιστή φωνή του Ηθοποιού.
ΈΒΑΛΝΤ ΦΛΊΣΑΡ των είκοσι, σαν να είμαι κάνας φυματικός ποιητής του δεκά του ενάτου αιώνα!» «Ω, Μπάρτον, τι ρομαντικό!» λέει αναστενάζοντας η Ηθο ποιός. «Οφείλω να ομολογήσω ότι, δεδομένων των συνθηκών, σε βρίσκω αξιοθαύμαστα ψύχραιμο». «Δεν έχει νόημα να κάνω σαματά. Είναι απλό· θα ζήσουν άλλοι αντί για μένα. Υπάρχουν άπειροι εικοσάχρονοι με εξα σφαλισμένο μέλλον». «Μα, Μπάρτον» αναφωνεί η Ηθοποιός. «Αυτό σημαίνει πως…» «Ναι, σημαίνει πως δεν θα γίνω ποτέ αυτό που θα μπο ρούσα να γίνω. Δεν θα κάνω ποτέ πραγματικότητα όλα όσα ονειρευόμουν – να κάνω τον κόσμο καλύτερο, όχι μονάχα για μένα, αλλά για όλους τους ανθρώπους. Τίποτα από αυτά». Στις κουίντες, ο Μπάρτον Φινκ δεν έχει ησυχία. Αισθάνε ται κρύο και ζέστη ταυτόχρονα. Τώρα που τα ακούει, τα λόγια φαντάζουν διαφορετικά από όταν τα έγραφε. Δεν είναι ακόμη έτοιμος να παραδεχτεί την ήττα του, όμως μέσα του μεγαλώνει συνεχώς η αίσθηση ότι θα γελοιοποιηθεί με το νέο του έργο. «Με άλλα λόγια, τίποτα» λέει δυσοίωνα η Ηθοποιός. «Το αντίθετο, Όντρεϊ» απαντά ο Ηθοποιός. «Στον χρόνο που μου απομένει, πρέπει να κάνω τόσα πράγματα που θα είναι λες κι έζησα μέχρι τα εκατό. Αδιαφορώ για τη μοίρα. Δεν θα την αφήσω να μου κλέψει τη ζωή». «Πρέπει, λοιπόν, να τα κάνεις γρήγορα. Στη θέση σου, θα εγκατέλειπα την προσπάθεια και θα πέθαινα». «Πάνω από όλα η ζωή. Γδύσου». «Γιατί;» ρωτά με έκπληξη η Ηθοποιός. «Δίκιο έχεις» απαντά ο Ηθοποιός έπειτα από μια μεγάλη παύση.
Α ΡΙ ΝΑ Ε Ι ΧΑ ΧΡΌΝ Ό τού ρίχνει μια αγκωνιά. Ο άνδρας πετά το τσιγάρο και το σβή νει στο πάτωμα. Ύστερα, πιάνει το χοντρό σχοινί με τα δυο του χέρια και το τραβά. Η αυλαία πέφτει νωχελικά – στον Μπάρ τον φαντάζει αιωνιότητα. Ακολουθεί χλιαρό χειροκρότημα, ενώ κάποια σφυρίγματα και κάποια γιουχαΐσματα ακούγονται από την πλατεία. Η Ηθοποιός μπαίνει στα παρασκήνια και αρχίζει να κατευ θύνεται προς τα καμαρίνια. Ο Μπάρτον της προσφέρει το κόκκινο τριαντάφυλλο. «Θα σε περιμένω στην καφετέρια απέναντι από το θέατρο» της λέει κλείνοντας το μάτι. Η Ηθοποιός κοιτάζει αμήχανα το τριαντάφυλλο. Ύστερα το αρπάζει και συνεχίζει να κατευθύνεται βιαστικά προς τα καμαρίνια. Από τη σκηνή συρρέουν επτά ακόμα ηθοποιοί –πέντε άνδρες και δύο γυναίκες, όλοι τους κάτω από τριάντα. Με τα κεφάλια κατεβασμένα, περνούν βιαστικά μπροστά από τον Μπάρτον, αποφεύγοντας να τον κοιτάξουν. Όλοι εκτός από μία μικροκαμωμένη κοκκινομάλλα που όταν περνά του βγάζει γλώσσα. Ο Μπάρτον λουφάζει, νιώθοντας ένα κράμα δυσφορίας και αμηχανίας. Ένας κοντοκουρεμένος άνδρας με σκουλαρίκι στο αυτί αναδύεται από τις κουίντες και πλησιάζει προς το μέρος του. «Αγνόησες τη συμβουλή μου. Τώρα πληρώνεις το τίμημα». «Και λοιπόν;» απαντά
τουλάχιστον. Αν είχε
ελάχιστα
ΦΛΊΣΑΡ
σκουλαρίκι τού γυρίζει την πλάτη και χάνεται στο σκοτάδι των παρασκηνίων. Έπειτα από πέντε δευτερόλεπτα, εμφανίζεται ο μηχανικός που κατέβασε την αυλαία. «Κλείνουμε». Η Ηθοποιός κάθεται στη γωνία της μικρής καφετέριας, κοιτάζοντας το τριαντάφυλλο που είναι ακουμπημένο δίπλα στην κούπα του καφέ της. Είναι κι αυτή νέα, σχεδόν στην ίδια ηλικία με τον συγγραφέα στο έργο του οποίου πρωταγωνιστεί. Δεν είναι ιδιαίτερα όμορφη, αλλά διαθέτει έναν ερωτισμό που είναι ακόμα πιο διακριτός όταν λείπει η κλασική ομορ φιά. Έχει αισθησιακά χείλη που στο ημίφως θυμίζουν αυτά της Αντζελίνα Τζολί, πόδια τα οποία θα ζήλευε και η Ούμα Θέρμαν και πιασμένα καστανά μαλλιά που πέφτουν πάνω στο πλούσιο μπούστο της. Με μια πρώτη ματιά, η στάση της φαντάζει εχθρική, αλλά αν κοιτάξεις καλύτερα, θα καταλάβεις ότι φανερώνει απελπισία. Αν εξαιρέσεις τον σερβιτόρο και την Ηθοποιό, η καφετέρια είναι άδεια. Στην είσοδο εμφανίζεται η λεπτοκαμωμένη φιγούρα του Μπάρτον Φινκ. Πηγαίνει προς το μπαρ και παραγγέλνει ένα Μαλιμπού, ένα Κουαντρό και ένα Τία Μαρία. Ζητά επίσης ένα μεγάλο, άδειο ποτήρι. Ύστερα, κατευθύνεται στο τραπέζι όπου κάθεται η Ηθοποιός, τραβά μία από τις τέσσε ρις πολυθρόνες που το πλαισιώνουν και κάθεται αναπαυτικά. «Είναι ασυγχώρητο που μ’
νεαρός